DIŞKI İNCELEME YÖNTEMLERİ

Pratik 1

DIŞKININ TOPLANMASI VE SAKLANMASI

• Barsak parazit enfeksiyonlarının çoğunda tanı, dışkıda– helmint yumurta veya larvaları – protozoon trofozoit veya kistleri

• Dışkı bir enfeksiyon kaynağıdır

• Dışkının hazırlanması için özel bir alan düzenlenmeli, işlem sonrası atılacak dışkılar özel torbalara konulmalıdır, burada kullanılan malzemeler başka yerlerde kullanılmamalıdır.

DIŞKININ TOPLANMASI VE SAKLANMASI

• Beklemiş • yetersiz miktardaki • kötü biçimde saklanan

tanıyı kısıtlar, yanlış tanı

• Örnek alınmadan önce hastanın almış olduğu belli bazı maddeler barsak protozoonlarının saptanmasını zorlaştırmaktadır. Bu maddeler;

– Antibiyotikler– Antimalaryal ilaçlar– Baryum, bizmut– Emilmeyen ishal kesici ilaçlar

DIŞKININ TOPLANMASI VE SAKLANMASI

DIŞKININ TOPLANMASI VE SAKLANMASI

• Dışkı örnekleri temiz ve geniş ağızlı kaplarda toplanmalıdır.

• Sızıntı veya nem kaybı önlenmelidir

• Dışkının su, idrar veya diğer yabancı maddelerle teması önlenmelidir.

– Su; trofozoitleri tahrip edebilir ve serbest yaşayan organizmaları içerebilir.

– İdrar; trofozoitlerin hareketini azaltır.

DIŞKININ TOPLANMASI VE SAKLANMASI

• Parazit enfeksiyonlarının varlığını araştırırken birden çok dışkı örneği incelenmelidir.

• Helment yumurtaları çoğu hastanın her dışkı örneğinde saplanabilirken, birçok protozoon dışkı ile aralıklı olarak atılır.

• Bu nedenle paraziter enfeksiyonları araştırırken en iyi yöntem 2-3 günlük aralarla en az 3 dışkı örneğinin incelenmesidir.

• Tedaviden sonrada 3 kez kontrol edilmelidir.

ÖRNEKLERİN İNCELENMESİNDE ZAMAN FAKTÖRÜ

• Tanıyı etkileyen en önemli etken

• İnceleme öncesi dışkılar kesinlikle inkübe edilmemeli veya dondurulmamalı

ÖRNEKLERİN İNCELENMESİNDE ZAMAN FAKTÖRÜ

• İshalli dışkılar; 30 dk. içinde incelenmeli, trofozoitler rahatlıkla görülebilir.

• Yumuşak dışkılar; bir saat içinde incelenmeli, trofozoitler, kistler, yumurta ve larvalar görülür.

• Katı dışkılar; aynı gün içinde incelenmeli, kistler, yumurta ve larvalar görülür.

ÖRNEKLERİN SAKLANMASI

• Dışkılar hemen incelenmeyecekse koruyucu içine alınmalıdır. Bu işlem; dışkıda bulunabilecek parazitlerin şekillerinin aynen korunmasını sağladığı gibi, helment yumurta ve larvalarının da gelişmeye devam etmesi önlenmektedir.

• Bu işlem için kullanılan bazı solusyonlar;

– %5 veya %10’luk formalin– SAF (sodium acetate-acetic acid-formalin)– PVA(Polyvinyl alcohol)– Schaudinn Fixatifi

DIŞKILARIN İNCELENMESİ

• Makroskobik inceleme

– Dışkının kıvamı genellikle şekilli, yumuşak, gevşek veya sulu olarak sınıflandırılır.

– Sestodların halkaları, erişkin kıl kurdu veya Ascaris dışkının içinde, üzerinde veya toplama kabında görülebilir.

– Dışkıda kanın varlığı her zaman bildirilmelidir. Kanın rengi önemlidir.

– Sarı ve kötü kokulu dışkı örnekleri sıklıkla emilim bozukluğunu gösterir.

DIŞKILARIN İNCELENMESİ

• Mikroskobik inceleme– Direkt inceleme– Konsantrasyon yöntemleri– Boyama yöntemleri

• Direkt inceleme; dışkının miktarı önemlidir.

– Nativ-lugol yöntemi; bir lamın bir tarafına bir damla serum fizyolojik (%0.9’luk tuzlu su) damlatılırken bir tarafına da 1 damla lugol (5gr İyot, 10 gr potasyum iyodür, 100 ml distile su ile hazırlanır) damlatılır. Bir pipet dışkının birkaç yerine değdirildikten sonra, önce nativ daha sonrada lugol damlaya sürülür. Her iki damlanın üzerine lamel kapatılarak mikroskop altında incelenir.

• Yöntemin amacı;

– Serum fizyolojik ile; parazitleri hareketli olarak görebiliriz fakat iç yapılarını ayıramayız

– Lugol ile; parazitlerin canlılıkları kaybolur, iç yapıları incelenebilir.

ANAL BANT YÖNTEMİ

• Yöntemin amacı: Enterobius vermicularis ve Taenia sp. yumurtalarının saptanması.

• 7-8 cm uzunluğunda bir selofan bant kesilerek, yapışkanlı olan kısmı dışarıda kalacak şekilde tutulur. Bantın yapışkanlı tarafı hastanın perianal bölgesine bir kaçkez değdirildikten sonra, yapışkanlı kısım bir lam üzerine boydan boya yapıştırılır. Işık mikroskobunda 100x büyütmede incelenir.

• Zaman ve perianal bölge temizliği önemlidir.

• Enterobius vermicularis (Yumurta)

• Taenia sp. (Yumurta)