Discover 3DKitap

Discover Eğitim Notları

ÇEVİREN VE HAZIRLAYAN:

İpek ÜLER

Discover Eğitim Notları Sayfa 2

INDEX

ENCOM DİSCOVER ............................................................................................................................................ 6

1. BAŞLANGIÇ ......................................................................................................................................................... 7

2. DİSCOVER & OTOMATİK KAYDETME ........................................................................................................................ 7

1. DİSCOVER GELİŞTİRİLMİŞ KATMAN KONTROLÜ (ELC) ............................................................................... 8

1.1 ELC SEÇENEKLERİ ....................................................................................................................................... 9

1.2 KATMAN KONTROLLERİ .............................................................................................................................. 10

1.3 KATMAN ÖZELLİKLERİ ................................................................................................................................ 10

1.4 BAŞLIKLAR VE GRUPLAR ............................................................................................................................. 12

1.5 HARİTA KONTROLLERİ ................................................................................................................................ 12

1.6 PENCERE ÖZELLİKLERİ ................................................................................................................................ 13

1.7 HARİTA BAĞLANMASI ................................................................................................................................ 14

1.8 İNTERAKTİF İMLEÇ KONUMLAMA ................................................................................................................. 15

2. RASTER GÖRÜNTÜYÜ KOORDİNATLANDIRMA ....................................................................................... 16

2.1 ECW İMAJLARI ........................................................................................................................................ 21

2.2 GRİD DOSYALARININ AÇILMASI .................................................................................................................... 23

2.3 DİSCOVER KULLANARAK DOSYALARIN İÇERİ AKTARILMASI ................................................................................. 23

2.4 AUTOCAD DXF DOSYALARI ....................................................................................................................... 23

2.5 İLERİ SEVİYE ASCII İÇERİ AKTARIMI .............................................................................................................. 25

2.6 TABLODAN NESNE YARATMAK .................................................................................................................... 28

2.7 DİSCOVER DIŞARI AKTARIM SEÇENEKLERİ ...................................................................................................... 30

2.7.1 Haritayı Koordinatlandırılmış Rastera Dönüştürme ........................................................................ 30

2.7.2 Film ya da Animasyon Yapmak........................................................................................................ 30

3. VERİLERİN SEÇİLMESİ VE SORGULANMASI ............................................................................................. 31

3.1 DİSCOVER GRAFİKSEL SEÇİM METOTLARI....................................................................................................... 31

3.2 METİNSEL SEÇİM METOTLARI ..................................................................................................................... 31

4. TABLO VE ÇALIŞMA SAYFALARININ YÖNETİLMESİ .................................................................................. 33

4.1 BİRDEN FAZLA TABLONUN AÇILMASI ............................................................................................................ 33

4.2 TABLOLARIN SİLİNMESİ VE YENİDEN İSİMLENDİRİLMESİ ..................................................................................... 33

4.3 BİRDEN FAZLA TABLONUN SIKIŞTIRILMASI ...................................................................................................... 33

4.4 BİRDEN FAZLA TABLONUN BİRLEŞTİRİLMESİ ................................................................................................... 33

4.5 TABLO YAPISININ DEĞİŞTİRİLMESİ ................................................................................................................ 34

4.6 BİRDEN FAZLA TABLONUN YENİ PROJEKSİYONDA KAYDEDİLMESİ ........................................................................ 34

4.7 KOLON GÜNCELLEME VE KOORDİNAT BİLGİSİ ATAMA ...................................................................................... 34

5. HARİTA YAPIM ARAÇLARI ...................................................................................................................... 36

5.1 ÇIKTI PENCERESİ ....................................................................................................................................... 36

5.2 ÖLÇEKLİ HARİTA ÇIKTISI OLUŞTURMA ........................................................................................................... 37

5.3 XY HARİTA GRİDİ KAPLAMA........................................................................................................................ 39

5.4 BAŞLIK BLOĞU VE ÖLÇEK ÇUBUĞU EKLEME .................................................................................................... 40

5.5 HARİTA LEJANTI OLUŞTURULMASI ................................................................................................................ 42

5.6 DİĞER ÇIKTI SEÇENEKLERİ ........................................................................................................................... 47


6. JEOLOJİK VERİLERİN GÖRÜNTÜLENMESİ ................................................................................................ 49

6.1 BİR RENKLENDİRİLMİŞ TABLONUN (COLOUR LOOK-UP TABLE) OLUŞTURULMASI ................................................... 49

6.2 TEMATİK HARİTADAN BİR LUT OLUŞTURULMASI ............................................................................................ 49

6.3 BİR LUT TABLOSUNUN DÜZENLENMESİ ........................................................................................................ 51

6.4 VAR OLAN BİR JEOLOJİ HARİTASINDAN LUT OLUŞTURULMASI ........................................................................... 52

6.5 JEOLOJİK LEJANT OLUŞTURMA ..................................................................................................................... 53

6.6 SINIR POLYGONLARINA ORTALAMA DEĞERLERİN ATANMASI ............................................................................. 56

6.7 METİN ETİKETLERİ .................................................................................................................................... 57

6.8 STACKED (YIĞIN) PROFİLLERİNİN OLUŞTURULMASI .......................................................................................... 58

7. YAPISAL VERİLERİN GÖRÜNTÜLENMESİ ................................................................................................. 61

7.1 BİR TABLOYA DİSCOVER JEOLOJİ KODLARININ EKLENMESİ ................................................................................. 61

7.2 DİSCOVER KODLARINDAN JEOLOJİ SEMBOLLERİNİN OLUŞTURULMASI .................................................................. 63

7.3 JEOLOJİ SEMBOLLERİNİN BİR TABLODA SAYISALLAŞTIRILMASI ............................................................................. 64

7.4 FAY ÇİZGİLERİNİN YÖNLENDİRİLMESİ ............................................................................................................. 64

7.5 FAY ÇİZGİLERİ YÖNELİMLERİNİN BİR GÜL DİYAGRAMINDA GÖSTERİLMESİ ............................................................ 65

7.6 JEOLOJİ VERİLERİNİ KULLANARAK YAKINLIK ARAMASI (PROXİMİTY SEARCH).......................................................... 66

8. DRİLLHOLES (SONDAJ) MODÜLÜ ............................................................................................................ 68

8.1 GİRİŞ ...................................................................................................................................................... 68

8.2 SONDAJ KESİTLERİNİN OLUŞTURULMASI İÇİN ADIMLAR .................................................................................... 69

8.3 DRİLLHOLE VERİ FORMATI .......................................................................................................................... 69

8.4 COLLAR TABLOSU ..................................................................................................................................... 70

8.5 DOWNHOLE SURVEY TABLOSU .................................................................................................................... 70

8.6 DOWNHOLE (ASSAY) VERİ TABLOLARI .......................................................................................................... 70

8.7 GRİD VE KONTUR YÜZEYLERİ ....................................................................................................................... 71

8.8 YÜZEY JEOLOJİSİ ....................................................................................................................................... 71

8.9 SONDAJ PROJESİNİN OLUŞTURULMASI .......................................................................................................... 71

8.10 VERİ DOĞRULAMA .................................................................................................................................... 75

8.11 SONDAJ KESİTLERİ VE PLANLARININ OLUŞTURULMASI ...................................................................................... 76

8.12 DOWNHOLE VERİLERİNİN KESİT ÜZERİNDE GÖRÜNTÜLENMESİ........................................................................... 79

8.13 SONDAJ RENK ŞABLONU OLUŞTURULMASI ..................................................................................................... 80

8.14 DRİLLHOLE SECTİON MANAGER (SONDAJ KESİTİ YÖNETİCİSİ) ............................................................................. 82

8.15 SONDAJ KESİT VERİLERİNİN YENİLENMESİ ...................................................................................................... 83

8.16 SONDAJ KESİTİNİN YAZDIRILMASI ................................................................................................................. 85

8.17 SONDAJ LOG GÖRÜNÜMÜ .......................................................................................................................... 87

8.18 JEOLOJİK SINIRLARIN SAYISALLAŞTIRILMASI .................................................................................................... 88

8.19 XYZ KUYU KOORDİNATLARININ HESAPLANMASI ............................................................................................. 89

8.20 SONDAJ PROJESİ YÖNETİMİ......................................................................................................................... 89

9. SURFACES (YÜZEY) MODÜLÜ ................................................................................................................. 90

9.1 GRİD DOSYA FORMATLARININ SINIRLANDIRILMASI .......................................................................................... 90

9.2 YÜKSEKLİK GRİDİ OLUŞTURULMASI ............................................................................................................... 91

9.3 GRİD GÖRÜNÜMÜNÜN DEĞİŞTİRİLMESİ ........................................................................................................ 94

9.4 GRİD DEĞERLERİYLE VEKTÖR OBJENİN GÜNCELLENMESİ ................................................................................... 97

9.5 GRİD KONTURLARININ OLUŞTURULMASI ....................................................................................................... 97

9.6 BİR GRİD YA DA KONTUR PLANI ÜZERİNDEKİ YÜZEY PROFİLİ (KESİT) OLUŞTURMA ................................................. 98

9.7 BİRDEN FAZLA ARALIKLA GRİDİN SORGULANMASI ......................................................................................... 100

9.8 BİR GRİDİ YENİ BİR GRİD FORMATINA DÖNÜŞTÜRME .................................................................................... 102

9.9 GRİD DOSYALARININ IMPORT (İÇERİ AKTARIM) EDİLMESİ ............................................................................... 102


9.10 GRİDLERİN KESİLMESİ .............................................................................................................................. 103

9.11 BİR GRİDİN YENİDEN PROJEKSİYONLANMASI ................................................................................................ 104

9.12 JEOKİMYASAL GRİD OLUŞTURULMASI ......................................................................................................... 105

9.13 GRİDLER ÜZERİNDE HESAPLAMALARIN YAPILMASI ......................................................................................... 110

9.14 JEOFİZİKSEL GRİD OLUŞTURULMASI ............................................................................................................ 112

9.15 GRİD FİLTRESİ UYGULAMA ........................................................................................................................ 113

9.16 DİSCOVER GRİD ÖZELLİKLERİ ..................................................................................................................... 114

10. GRAPHMAP (GRAFİK-HARİTA) MODÜLÜ .......................................................................................... 118

10.1 GRİD FİLTRESİ UYGULAMA ........................................................................................................................ 118

10.2 MEKANSAL ANALİZLERE GİRİŞ ................................................................................................................... 120

10.3 GRAFİK OLUŞTURULMASI ......................................................................................................................... 120

10.4 ÖZNİTELİK KOLONUYLA MEKANSAL ANALİZ .................................................................................................. 122

10.5 NÜMERİK KOLONLA MEKANSAL ANALİZ ...................................................................................................... 122

10.6 GRAPHMAP’DE ARKA PLAN RESMİ GÖRÜNTÜLEME ...................................................................................... 124

11. GEOCHEM (JEOKİMYA) MODÜLÜ ..................................................................................................... 125

11.1 NOKTA SINIFLAMASI ................................................................................................................................ 125

11.2 ÖZET İSTATİSTİKLER ................................................................................................................................. 126

11.3 VERİ SEVİYELEME .................................................................................................................................... 127

11.4 KORELASYON MATRİSİ HESAPLATMA .......................................................................................................... 129

11.5 3-BAĞIMSIZ DEĞİŞKENLİ NOKTA SINIFLAMASI .............................................................................................. 130

12. İLERİ SEVİYE NESNE OLUŞTURMA VE DÜZENLEME ........................................................................... 132

12.1 KOORDİNATTAN ALAN OLUŞTURMA ........................................................................................................... 132

12.2 SİTİL KÜTÜPHANESİ ................................................................................................................................. 134

12.3 AKICI VERİ GİRİŞİ .................................................................................................................................... 134

12.4 ÇİZGİ SİTİLİNİN MODİFİYE EDİLMESİ ........................................................................................................... 137

12.5 ÇİZGİLERE SEMBOL EKLEME ...................................................................................................................... 137

12.6 ÇİZGİ AĞININ POLİGONA DÖNÜŞTÜRÜLMESİ ................................................................................................ 138

12.7 POLYGONA KLİPLEME .............................................................................................................................. 141

ENCOM DİSCOVER 3D .................................................................................................................................. 144

1. IMAJLAR .............................................................................................................................................. 145

1.1 HARİTAYI 3D’DE GÖRÜNTÜLEME ............................................................................................................... 145

1.2 İMAJIN GRİD ÜZERİNE KAPLANMASI ........................................................................................................... 146

1.3 İMAJIN DOĞRUDAN 3D’YE EKLENMESİ ........................................................................................................ 146

1.4 COĞRAFİ REFERANSLAMA SİHİRBAZI ........................................................................................................... 146

1.5 ÇOKLU KESİT OLUŞTURUCU ...................................................................................................................... 147

2. VEKTÖR VERİ ........................................................................................................................................ 149

2.1 3D VEKTÖR DOSYASININ IMPORT EDİLMESİ ................................................................................................. 149

2.2 3D VEKTÖR DOSYASININ IMPORT EDİLMESİ ................................................................................................. 149

2.3 3D KATI OBJE OLUŞTURMA ...................................................................................................................... 150

3. 3D NOKTA VE ÇİZGİ VERİLERİ ............................................................................................................... 152

3.1 3D NOKTA VERİLERİN GÖRÜNTÜLENMESİ ................................................................................................... 152

3.3 YAPISAL NOKTA VERİLERİ ......................................................................................................................... 155

3.4 3D ÇİZGİ VERİLERİN GÖRÜNTÜLENMESİ ...................................................................................................... 157


4. 3D’DE YÜZEYLER .................................................................................................................................. 158

, .................................................................................................................................................................... 160

5. 3D’DE SONDAJLAR ............................................................................................................................... 161

5.1 DOWNHOLE (KUYU) VERİLERİNİN SORGULANMASI ........................................................................................ 163

5.2 DOWNHOLE (KUYU) VERİLERİNİN GÖRSELLEŞTİRİLMESİ .................................................................................. 163

5.3 DOWNHOLE (KUYU) VERİLERİNİN KOŞULLANMASI VE SORGULANMASI .............................................................. 165

5.4 SONDAJLARIN 3D ORTAMDA PLANLANMASI ................................................................................................ 170

EK – DİSCOVER JEOLOJİ SEMBOL FONTLARI .................................................................................................. 173


Encom Discover

Mapinfo masaüstü bir CBS paketidir. CBS yazılımları aşağıdaki eylemleri gerçekleştirmede işlevsellik

sağlar:

Coğrafi koordinatlanmış mekansal verilerin görüntülenmesi ( yazılım düz bir ekranda yada

kağıtta küresel verinin görüntülenmesi için dünyanın şeklini ve farklı projeksiyonları hesaba

katar )

Mekansal analizlerin yapılması örneğin, 1 km lik Kuzey-Doğu trend hatalarının içinde kalan

tüm örnek noktalarının bulunması

Coğrafi olmayan verinin mekansal veri ile birlikte görüntülenmesi örneğin altın kalitesine göre

renkli örnek notların görüntülenmesi

Verinizin yapısal ve mekansal analizlerinin birleştirilmesi için standart bir veritabanı

motorunu kullanarak karmaşık sorgulamaların yapılması

Yüksek kaliteli çıktı üretimi

Discover Versiyon 10.0 Encom tarafından MapInfo Professional için özellikle yerbilimleri için

geliştirilmiş bir yan programdır. Discover 10.0, Microsoft Windows 2000/XP ve Vista üzerinde

MapInfo Professional 8.0 ve 9.5 arasındaki versiyonlar ile birlikte çalışır.

MapInfo’nun çok kuvvetli Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) yüzü üzerindeki kurulan Discover MapInfo’yu

araştırma verisetlerini yönetmek, işlemek ve görüntülemek için sofistike ve kullanımı kolay bir araca

çevirir.

Discover kullanıcılara önceden bir paket programlar grubuna ihtiyaç duyulan şekilde veriyi işleme ve

görüntüleme yeteneği verir. Sahadaki bir jeolog, kaynak ofiste ki bir araştırma yöneticisi ya da bir

bölgesel ofisteki çizimci Discover’ı büyük aktiviteleri, grid ve kontur nokta verisini takip etmek,

plandaki sondaj deliklerini görüntülemek ve kesmek, jeokimyasal verileri analiz etmek, harita

oluşturmayı kolaylaştırmak, ölçekli çıktıları kolayca üretebilmek için kullanabilir.

Bu eğitimin amacı, hem yeni hem de süregelen MapInfo/Discover kullanıcılarına Discover 10.0‘da

görülen kullanışlı fonksiyonları tanıtmaktır. Gerçek jeololjik veriyle çalışırken Discover’da vazgeçilmez

fonksiyonlar bulacaksınız. Bu eğitim esnasında, jeolojik, jeokimyasal ve jeofiziksel verileri kapsayan

tipik jeolojik problemlere hitap edeceğiz. Bu eğitim sizin yani kullanıcının yazılımı kullanarak

uygulama yapması prensibine göre dizayn edilmiştir.

Bu notlar devam eden eğitime eşlik etmesi için dizayn edilmiştir. Notlar göreli olarak kendi başına

yeterli olmaktadır ancak kurs esnasında bu eğitim kitabına ilave olarak pek çok kullanışlı püf nokta

bulacaksınız.

Kurs süresi boyunca ayrı ayrı ya da küçük bir takımın parçası olarak çalışacaksınız. Kurstan maksimum

kazanç sağlamak için, eğer her hangi bir kavram açık değilse ya da ek açıklamaya ihtiyaç duyuyorsanız

soru sormaya teşvik edilirsiniz.


1. Başlangıç

Başlangıç noktamız eğitim veri setlerinin kişisel lokal bilgisayarlara kopyalanmasıdır. Encom eğitim

klasörünü oluşturmak için aşağıda verilen prosedürleri takip ediniz ve CD-ROM’dan eğitim klasörünü

bu klasörün içine kopyalayınız.

Adımlar

Yerel Diskinizde (C-sürücüsünde) “Encom Training” adında bir klasör oluşturun ve eğitim

CD’sinden bileşenleri bu klasöre kopyalayınız.

Bütün dosyaları seçin ve sağ fare butonuna basın. Bu menüden Properties’i seçiniz ve sonra

Properties Diolag gözükmelidir. Aşağıdaki gibi Read Only kutusundaki seçimi kaldırın:

Eğer Windows 2000 ya da XP kullanıyorsanız, sadece seçili klasördeki ya da seçili dosyayı ve içerdiği

tüm alt klasörleri ve dosyalardaki değişiklikleri uygulamak istiyorsanız diğer bir diyalog sorusuyla

karşılaşmalısınız. Apply changes to this folder, subfolder and files seçeneğini seçiniz.

2. Discover & Otomatik Kaydetme

Discover, Discover>Configuration>Settings diyaloğundaki Automatically Start Discover when

Mapinfo starts kutucuğu seçildiği takdirde Mapinfo’nun çalıştığı her anda otomatik olarak kayıt

yapar. Eğer Discover’ın otomatik olarak çalışmasını istemiyorsanız sadece bu kutucuktaki seçimi

kaldırmanız yeterlidir.

Eğer Discover menüsü Menü çubuğunda otomatik olarak gözükmüyorsa program Mapinfo Tools>Run

MapBasic Program menü seçeneğinin seçilmesiyle manuel olarak çalıştırılabilir. C:\Program

Files\MapInfo\Professional\Discover ( ya da bilgisayarınızda Mapinfo nereye kurulduysa ) klasörü

açınız ve Discover.mbx dosyasını seçip OK tuşuna basınız. Discover menüsü Menü çubuğuna

eklenmelidir.


1. Discover Geliştirilmiş Katman Kontrolü (ELC)

Discover size Harita Pencereleri ve katmanlarla çalışmanın güçlü ve esne bir yolunu sağlar.

Geliştirilmiş Katman Kontrolü (Enhanced Layer Control-ELC) tek bir kontrolden birden fazla Harita

Penceresini yönetmenize olanak sağlar.

Birden fazla katman eşzamanlı olarak seçilebilir ve çalıştırılabilir. Katmanlar görüntülenme sırlarına

bağlı olabilecek doğal gruplamalarda düzenlenebilir ve daha doğal ve tutarlı bir veri isimlemesi

sağlamak için takma adlar kullanılabilir. ELC ayrıca seçilebilirlik, düzenlenebilirlik, görünürlük ve etiket

görüntüleme gibi standart katman özellikleri üstünde tam bir kontrol sağlar.

Standart MapInfo Previous View (önceki görüntü) fonksiyonu Harita pencerelerinin birden

fazla önceki görüntüsüne izin vermek için geliştirilmiştir. Bir harita penceresini Panlerken

(tutup sürükleme)ve zoomlarken (yaklaşma-uzaklaşma), ELC limitlerini kaydeder. ELC’nin

altındaki Previous View butonuna kliklerseniz, mevcut harita penceresi bir önceki limitleriyle

yeniden çizilir. Bu butona her kliklediğinizde Harita Penceresi uygun limitleriyle yeniden çizilir.

Pencereniz yeniden boyutlandıysa o zaman Zoom Previous bir önceki boyutuna geri dönmek

için değişmez fakat önceki zooma merkezler ve önceki ölçekte yeniden görüntüler.

Discover’ı ilk yüklediğinizde ELC, istenildiğinde konumu değiştirilebilen ve yeniden

boyutlanabilen bir “kayan” pencerede görüntülenir. Eğer kaldırmak isteseniz pencerenin üst

sağ köşesindeki çarpı işaretine klikleyin. Yeniden eklemek için Discover araç çubuğundaki ELC

butonunu seçin.

Harita Penceresi

Katman

Grup

Görünürlük

Düzenlenebilirlik

Seçilebilirlik

Etiketleme

Katmana Yaklaş

Önceki Görüntü Grupları Görüntüle


Alternatif olarak, ELC üstünde sol fare butonuna çift klik yapın pencere başlık çubuğuna küçülecektir.

Başlık çubuğu üstünde, pencereyi ekran üzerindeki her hangi bir pozisyona küçültmenizi ve sonra

orijinal pozisyonuna geri taşımanızı sağlayan minimise (küçült) ve restore (yeniden yükle) butonları da

yer almaktadır.

Eğer ELC’yi tamemen görünmez yapmaz istiyorsanız o zaman Discover > Confguration menü

seçeneğine gidin ve Use Enhanced Layer Control seçeneğini Off olarak ayarlayın.

Not edelim ki, ELC bilgileri 3 seviyeli bir hiyerarşide görüntüler. Üst seviye harita pencerelerinin

tanımlar, ikinci seviye katman gruplarını gösterir ve üçüncü seviye bu grupların içerdiği katmanları

tanımlar.

Eğer açık Tablolar, Çıktı pencereleri vs. varsa, onlarda görüntülenebilir ve ELC ile kontrol edilebilir.

1.1 ELC Seçenekleri

ELC’nin genel karakteristiklerini kontrol edebilirsiniz. Örneğin, Discover her aktif olduğunda ELC’nin

otomatik olarak görünmesini istiyorsanız işaretleyebilirsiniz. Ayrıca ELC’nin tüm açık Harita

Pencereleri ya da sadece mevcut Harita Penceresi için katman bilgilerini görüntülemesini

işaretleyebilirsiniz. Bu genel karakteristikler ELC’nin altındaki Options butonuna klikleyerek ya da

ELC’deki bir katman ismi ya da Harita Penceresi ismi üzerinde sağ kliklediğinizde görünen açılır

pencere üzerindeki Options öğesini seçerek ayarlanabilir. Bunu yaptığınızda, aşağıdaki diyalog

görüntülenir:

Apply changes immediately – Eğer bu kutu işaretlenirse, bir katman için görünürlük her

işaretlendiğinde/işaret kaldırıldığında, katman kaldırılır ya da Harita Penceresinin yeniden

çizilmesine bağlı olarak görüntü karakteristikleri değişir. Eğer kutu işaretlenmezse, tüm

değişiklikler yapılana kadar Harita Penceresinin yeniden çizimini erteleyebilirsiniz.


Eğer bir seferde bir seri değişiklik yapıyorsanız İşlemin bu ikinci modu

kullanışlıdır. Değişikliklerinizi yaptıktan sonra Apply Changes butonuna klikleyin, Harita Pencereniz ve

ELC yaptığınız tüm değişiklikleri yansıtacak şekilde yenilenir.

Show all Windows in workspace – Eğer işaretlenirse, açık olan tüm Harita pencereleri

ELC’de görüntülenir. Eğer işaretlenmezse, ELC sadece aktif pencereyi görüntüler.

Use layer name aliases – Eğer işaretliyse, ELC katman ismi başlıklarını görüntüler (eğer

mevcutsa), aksi taktirde esas .TAB dosya adları görüntülenir.

Not: Use Layer name aliases seçeneği sadece ELC’de ve bazı Discover diyaloglarında çalışır. Bir

başlık ismi ayarlanmış olsa bile, tüm MapInfo diyalogları yinede orijinal tablo isimlerini (.Tab

dosyası) gösterecektir.

Allow layer logical grouping – Eğer işaretliyse, ELC ağacı gruplanmış biçimde görüntülenir.

Open branches for all windows – Eğer işaretliyse, ELC tüm katmanları ve açık olan tüm harita

pencereleri için temaları (ya da grupları ve gruplanmış biçimdeki katmanları) görüntüler. Eğer

işaretlenmezse, sadece mevcut harita penceresi genişletilmiş görünür.

Open when Discover starts – ELC’yi başlangıçta açar.

1.2 Katman Kontrolleri

ELC katmanları kontrol etmek için bir görsel kontroller seti sunar. Her katmanın görünürlüğü her

katman isminin solundaki kutu işaretlenerek kontrol edilir. Kutuyu işaretleyin ve katmanı

görüntüleyin, işareti kaldırarak da görünümünü kapatın.

Not: ELC’de harita penceresi başlığı üzerindeki visibility (görünürlük) kutusunun

işaretleyerek/işaretini kaldırarak bir harita penceresi için tüm katmanları (Kozmetik katman

hariç) görüntüleyebilir ya da saklayabilirsiniz.

Kozmetik katmanlar ve lejant pencereleri için görünürlük kutuları daima işaretlidir – bu objelerin

görünürlüğünü kaldıramazsınız.

Düzenlenebilirlik (editability), seçilebilirlik (selectability) ve otomatik-etiketler (auto-labels) katman

isminin sağ tarafındaki uygun ikonlar üzerine kliklenerek kontrol edilir. Her katmanın sağ tarafındaki

ikon özel boyutlardaki veri katmanına yaklaşmanıza (zoom) olanak verir. Kozmetik katman kontrolü

üstünde kliklerseniz, tüm katmanların boyutlarına yaklaşır.

ELC ile, aşağı ya da yukarı sürükleyerek katmanların sırasını değiştirebilirsiniz. Bu metodu kullanarak

Harita Pencereleri arasındaki katmanları da taşıyabilirsiniz. CTRL ve SHIFT tuşları ile beraber fare

imlecini kullanarak birden fazla katman seçebilirsiniz.

1.3 Katman Özellikleri

Sağ fare butonuna klikleyerek bir katman seçerseniz, standart MapInfo katman kontrolünde mevcut

olan tüm katman kontrollerini sağlayan bir açılır menü gözükür:


ELC katmanların içeriklerinden haberdardır ve dolayısıyla açılır menüdeki seçenekler katman tipiyle

belirlenir. Örneğin, vektörler ya da noktalar içeren bir katman yukarıda gösterilen gibi bir menüye

sahiptir fakat grid imaj içeren bir katman Grid seçeneklerine sahip olmayabilir. Katman menüleri

üzerinde var olan seçenekler şu şekildedir:

Select All – Bir katmandaki tüm objeleri seçer

Unselect All - Bir katmandaki tüm objeler üstündeki seçimi kaldırır

Add Layer… - Mevcur harita penceresine açık bir tabloyu ekler

Remove Layer – Mevcut harita penceresinden bir ya da daha fazla katmanı kaldırır

Create Stacked Profile… - Yığılmış Profil Aracını (Staced Profile Tool) gösterir. Bir yığılma

profilini oluşturulmasına (Creating a Stacked Profile) bakınız.

Create Grid… - Gridleme Aracını (Gridding Tool) gösterir. Bir grid yüzeyinin oluşturulmasına

(Creating a Grid Surface) bakınız.

Open Table – MapInfo tablosunu açar. File > Open Table menü seçeneği ile aynı işi yapar.

Close Table - MapInfo tablosunu kapatır. File > Close Table menü seçeneği ile aynı işi yapar.


Display… - Bir katmanın çizgi, şablon ve sembol stilini değiştirir.

Add Group… - Bir katman grubu oluşturur. İlave bilgiler için Discover Referans

dökümanındaki Creating Groups’a bakınız. MapInfo’dan farklı olarak, Discover ELC tematik

katmanları üst katmanlar altında görüntüler.

Modify Hotlink… - Bu özellik katmanları ve Hotlink (bağlantı) objelerini kontrol etmenize izin

verir. Ayrıntılar için MapInfo dökümanınıza bakınız.

Modify Labels… - Etiklerin görünümlerini ve stillerini değiştirir.

Show Table Projection – Tablonun ana projeksiyon parametrelerini görüntüler.

Show file path… - Seçilen .TAB dosyasının tam dosya yolunu gösterir.

Reset Alias Name – Katman .TAB dosyasından başlık ad metadatasını kaldırır ve orijinal

katman ismini görüntüler.

Reset Group - Katman .TAB dosyasından grup metadatasını kaldırır.

Add to Favourites… - Bir tabloyu ELC Favorileri listesine ekler. ELC Favorileri listesi kullanıcı

tanımlı tabloların bir listesidir ve Discover > Table Utilities > Favourite Tables listesinden

bağımsız olarak saklanır.

Options… - Geliştirilmiş Katman Kontrolü seçenekleri. (ELC Options’a bakınız.)

1.4 Başlıklar ve Gruplar

ELC bireysel katmanların alternatif başlıklarla (aliases) görüntülenmesine izin verir. Dosya ismini

kısaltmak istiyorsanız (MapInfo bunu varsayılan dosya ismi olarak kullanır) ya da daha açıklayıcı bir

şeyler istiyorsanız bu çok kullanışlıdır. Bir katmana başlık belirlemek için, ELC’de katman ismi üstüne

çift klikleyin ve yeni başlık ismini yazın. Başlıklar .TAB dosyalarındaki metadatalarla depolanır.

Katmanları, uygulamalarınıza daha uygun doğal bir sıralamayı yansıtan mantıksal gruplamaların içinde

de düzenleyebilirisiniz. Eğer bir grup yaratırsanız tek bir fare kliklemesiyle tüm katmanları grubun

içinde gösterebilir/gizleyebilirsiniz. Her katmanı ayrı ayrı taşımaktansa ELC’de bir grup katmanı da

taşıyabilirsiniz.

1.5 Harita Kontrolleri

ELC harita penceresi isimlerini ve zoom ölçeklerini kontrol etmenize izin verir. Açılır pencereyi aktif

hale getirmek için ELC’de harita penceresi üzerine sağ klikleyin sonra Window Properties’i (Pencere

özellikleri) seçin.


Harita Penceresi menüsünde var olan özellikler:

Add Layer… - Mevcut harita penceresine açık bir tabloyu ekler

Window Properties – Harita penceresi başlığını, konumunu, boyutunu ve durumunu

(büyütülmüş, küçültülmüş vb.) yeniler.

Open Table – MapInfo tablolarını açar. File > Open Table menü seçeneğiyle aynı işi yapar.

Close Layer – Bir veri (browser) penceresini kapatmak için kullanılır.

Map Linking – İlişkili harita pencereleri arasındaki katmanların boyutlarının ya da ölçeklerinin

korunmasına izin verir.

Match window Sizes – Bütün ilişkili harita pencerelerinin boyutlarını aynı ebatlara ayarlar.

Options… - geliştirilmiş Katman Kontrolleri seçenekleri (ELC Options’a bakınız.)

1.6 Pencere Özellikleri

Harita Penceresi açılır penceresinin pencere özelliklerinden harita penceresi başlıklarını, konumunu

ve durumunu (büyütülmüş, küçültülmüş vb.) yenileyebilirsiniz.


Daha sonra başka birinin kullanacağı bir çalışma sayfası kurmaya ihtiyacınız varsa, özel pozisyonların

ve boyutların ayarlanması kullanışlıdır. Harita çıktılarının hazırlanmasında tutarlılığı belirlemek için

pencere genişliği ve yüksekliği de kullanışlı parametrelerdir.

Bazen farklı çözünürlüklerdeki ekranlara sahip bilgisayarlar arasında bir çalışma sayfası taşınırken,

erişimi minimize edilmiş pencerelerde problemler bulabilirsiniz. ELC’de bir harita penceresi seçerek

ve sonra Map Control menüsünden Window Properties seçilerek pencereyi maksimize edebilirsiniz

ve böylelikle kontrolünü yeniden kazanabilirsiniz.

1.7 Harita Bağlanması

Discover > Map Window > Map Linking

Harita bağlama, harita penecerelerini “coğrafi olarak bağlanması” yeteneğini sağlar yani bir haritaya

uygulanan her panleme ya da zoomlama yenilemesi otomatik olarak ilişkilendirilmiş grubun içerdiği

diğer tüm harita pencerelerine de uygulanır.

Map Linking diyaloğu tüm mevcut açık haritaları ve projeksiyonlarını listeler. Haritarı seçmek/seçimi

kaldırmak için Harita isimlerinin yanındaki kutuları kullanın. Select All ve Unselect All butonları da

sağlanmaktadır.

İki harita bağlama metodu mevcuttur:

Fixed extent – Harita ölçeğine ya da pencere boyutlarına bakmaksızın pencere merkez

noktası ve X ekseni boyutları daima harita penceresinde görünür olduğu için pencereler

senkronizedir.

Fixed scale – Bir pan ya da zoom takip edilerek, yeni harita merkezi ve ölçeği diğer bağlantılı

haritalara uygulanır. Böylece, her bağlantılı harita penceresi aynı merkez koordinatlarına ve


ölçeğine sahip olur fakat her birinde gösterilen verinin miktarı bireysel pencere boyutlarına

bağlıdır.

Bireysel haritalar ayrıca bir harita üzerinde sağ fare tuşuna klikleyerek açılan pencere menüsü

üzerindeki Link this map seçeneği vasıtasıyla da bağlanabilir. Bu menü yanındaki işaret haritanın

linklendiğini gösterir.

1.8 İnteraktif İmleç Konumlama

İnteraktif imleç konumlama, kliklediğiniz pozisyondaki bir sembolün tayin edilmesiyle

ayrı harita pencerelerinde coğrafik konumları otomatik olarak bağlayan interaktif bir

imleç yaratır. Bu seçenek harita penceresinde görünür değilse, belirlenen pozisyonun

coğrafi konumunu göstermek için her hangi bir harita penceresini otomatik olarak

panlemek için üretilmiştir.

Bir harita penceresini “konumlayıcı” olarak kullanmak istediğinizde ve veriyi ilave pencerelerde farklı

ölçeklerde yeniden incelemek istediğinizde, imleç konumlama çok kullanışlı bir fonksiyondur. Aynı

coğrafik pozisyonda ama farklı ölçekli ve bilgi içerikli tayin edilmiş konum sembollü iki pencerenin

örneği aşağıda gösterilmektedir.


2. Raster Görüntüyü Koordinatlandırma

Hem MapInfo hem de Discover raster imajları koordinatlandırma yeteneğine sahiptir. MapInfo

kullanarak imaj koordinatlandırmaktan farklı olarak, Discover Rectify Tool koordinatlandırma

yapabilir (koordinatlandırılan imajlar esnetilerek (stretced), bükülerek (skewed) ya da döndürülerek

doğru coğrafi konumda gösterilir). “Rubber-Sheeting” olarak da bilinen bu işlem, bir imajın

bölümlerinin girilen kontrol noktalarına uydurmak için esnetmeye veya bükmeye izin verir. Ne kadar

fazla kontrol noktası kullanılırsa, bu koordinatlandırma işleme o kadar hassas olacaktır.

Bir raster imajı koordinatlandırmak için gerçek dünya koordinatları bilinen bir seri kontrol noktasının

eklenmesine ihtiyaç vardır. Eğer taranmış imaj bir grid haritasıysa, o zaman bu gridin kesişimleri

kontrol noktaları olarak kullanılabilir ve gerçek dünya koordinatları manuel olarak girilir. Eğer imaj

üzerinde hiçbir koordinat bilgisi yoksa, o zaman koordinat bilgisi bir harita penceresinde açılan yol

kesişimleri, drenaj uyum noktaları, çit çizgileri ya da mülkiyet sınırları gibi vektör verilerinden

alınabilir.

İdeal olarak kontrol noktaları girdi imajının üstünde olmalıdır ve sonuç koordinatlandırması için fazla

nokta daha iyidir. Bu alıştırmada, harita giridiyle taranmış imajımızın kesişimlerini kullanarak kontrol

noktalarını manuel olarak gireceğiz.

Koordinatlandırılmış imajdaki bir pikselin konumunu belirlemek için birkaç transformasyon metodu

mevcuttur. Bunlar; kullanılan kontrol noktalarının sayısına bağlı olarak değişen Projective

(izdüşümsel), Affine (afin), Conformal (açı-korur) ve Higher order polynomal (yüksek sıralı çokterimli)

yöntemleridir.

Alıştırma-1 Bir raster imajın Discover’da koordinatlandırılması (register)

1. Ana Discover menüsünden Images menüsünü seçin. Yeni eklenen Image menüsünden Load

an Image File butonuna klikleyin ve Encom Training\Darlot\Geology klasöründen

SG5113.JPG imajını seçin.

Not: Eğer resim dosyasını açarken bir hatayla karşılaşıyorsanız, Denetim masasından, Bölge

dil ayarını (Australia - English) olarak değiştirin.

2. Loading Control Points diyaloğu göründüğünde NO butonuna klikleyin. İmaj yeni bir harita

penceresinde açılacaktır.

3. Projection butonuna basın ve Longitude/Latitude (AGD66) olarak değiştirin. Koordinatların

derece, dakika, saniye biriminde girilebilmesi için, varsayılan olarak gelen Decimal Degrees

yerine DMS kutusunun seçili olduğundan emin olun.


4. Bir kontrol noktası eklemek için New Point butonuna basın. Eklenmesi için kontrol noktası

satırının üstüne klikleyin, böylece vurgulanır. Satırın solunda seçili satırı gösteren bir ikon

gözükecektir.

5. Image Window üstünde sol üst köşeye yaklaşın, köşe kesişimi gözükecektir. Rectify Image

diyaloğuna geri dönün Image butonuna klikleyin ve imleci imaj penceresine taşıyın. Artık

imleç artı (+) şeklinde gözükecektir. Harita penceresinde imajın sol üstündeki kontrol noktası

konumuna klikleyin. İmajdaki X ve Y piksel koordinatlarının konumu, kontrol noktası Image_X

ve Image_Y hücrelerinde otomatik olarak güncellenecektir.

Kontrol noktalarını kaldırmak için Delete Point butonunu kullanın. Undo Change butonu

kullanılarak bir kontrol noktası satırına uygulana son değişiklik geri alınabilir.

6. Bir kontrol noktasının Map X ve Y koordinatlarını özelleştirmek için düzenlenecek kontrol

noktası satırını klikleyin. Satırın sol tarafında satırın seçili olduğunu gösteren bir ikon gözükür.


Map_X ve Map_Y hücrelerine klikleyerek ve gerçek dünya X ve Y koordinatları değerleri

üstüne yazarak koordinatları girin.

Not edelim ki, Rectify Image aracı sadece desimal derece türündeki lat/long koordinatları

kabul eder. Doğru olarak koordinatlamak için DMS ölçümlerinin desimale dönüştürülmesi

gerekecektir. Güney yarımküre enlemler için başına “-” koymayı unutmayın.

7. 250K harita sınırı poligonunan Map_X ve Map_Y koordinatlarını seçmek için düzenlenecek

olan kontrol noktasının vurgulu olduğundan emin olun. Map butonun klikleyin ve MAP250K

tablosunu içeren harita penceresinin başlık çubuğunun üstüne klikleyin.

Bu harita penceresiyle beraber “Snap Mode” (Yakala) aktif etmek için klavyeden “S” tuşuna

basın. Çok daha hassas bir konum ölçümü elde etmek için snap fonksiyonu yardımıyla obje

üzerindeki nodları imleçle yakalayabilmenizi sağlar. İmleç artık harita penceresi üzerindeyken

daire içinde bir artı işareti şeklini alacaktır.

İmleci Sir Samuel harita sayfası poligonun sol üst köşesi üstüne getirin. İmleç tam olarak

doğru köşe noktasının/nodun üstüne geldiğinde, büyük bir artı işareti şeklini alır. Bu imleç

konumunu seçili kontrol noktası satırına ait Map_X ve Map_Y hücrelerine eklemek için sol

fare butonuna klikleyin.

8. Kalan üç kontrol noktasını eklemek için yukarıdaki prosedürü izleyin. Tüm noktalar

eklendiğinde, Map_Y hücresinin dışına klikleyin böylece RMS, ResidualX ve ResidualY

hesaplanacaktır. Bunu yapaktaki amaç bu değerlerin olabildiğince düşük olduğundan emin

olmaktır. Yüksek değerler doğru olmayan kontrol noktası tayinlerini, değerleri ya da

bağdaşmayan projeksiyonu işaret edebilir. Bu figürler piksel hücrelerinin sayısıyla ilişkilidir,

imaj dönüşümün dışında olabilir.

9. Kontrol noktalarından emin olduğunuzda Save butonuna klikleyin böylece koorinatladırmanın

bazı nedenlerden dolayı düzenlenmesi gerekiyorsa orijinal kontrol noktaları yeniden

görüntülenebilir.

10. Rectify butonuna basın. Çıktı dosyası ismini ve konumunu için bir Save As diyaloğu

açılacaktır. Varsayılan olarak koordinatlanmış çıktı tablosu “_rectified” son ekiyle birlikte

orijinal imaj dosyası ismini içerecektir. Varsayılan uzantıyı koruyarak koorinatlanmış imaj

tablosunu orijinal imajla aynı klasöre kaydedin.

11. Save butonuna basıldığında, Rectify Image diyaloğunun altında koorinatlandırma işlemi

durumunu gösteren bir durum çubuğu görüntülenecektir. Koordinatlandırma işlemi

tamamlandığında, koordinatlanan imaj yeni bir harita penceresinde görüntülenir. Close

butonunu kullanarak Rectify Image diyaloğunu kapatın.


12. İmajın doğru koordinatlandırıldığını kontrol etmek için, koordinatlanmış imajı içeren harita

penceresine Encom Training\Australia\Mapsheets klasöründen MAP250K tablosunu ekleyin.

Eğer raster imaj doğru gözükmüyorsa ve harita penceresinde deforme olduysa, imajı tekrar

Rectify Image diyaloğunda açmanız ve kontrol noktalarını düzenlemeniz gerekmektedir.

Alıştırma-2 Koordinatlanmış Sir Samuel SG5113 imajını 250K harita sınırlarıyla klipleyin

13. Eğer imaj doğru koorinatlandırılmış gözüküyorsa SIR SAMUEL harita sayfası poligonunu seçin.

Images > Clip Image menü seçeneğini seçin. Clip Outside Polygon seçeneğini seçin ve

*Selection* (bu seçili SIR SAMUEL harita sayfası poligonunu gösterir)’a göre klipleyin. OK

butonuna klikleyin. Kliplenen imaj için uygun bir dosya ismi girin ve Save butonuna klikleyin.


Alıştırma-3 Kliplenmiş Sir Samual SG5113 imajını MGA94 Zone 51 için yeniden projeksiyonlayın

14. Images > Reproject menü seçeneğini seçin ve aşağıdaki diyaloğu doldurun:

Not: NTv2 grid shift method, seçili projeksiyonların bu koordinat sistemleri arasında daha hassas

dönüşümlerinin elde etmesini sağlar.

Alıştırma-4 Yeniden projeksiyonlanmış Sir Samuel SG5113 imajı için bir renk ayarlayın ve

transparan yapın

15. Table > Raster > Adjust Image Styles menüsünü seçin. SG5113_REPROJECT raster tablosunu

seçin. Adjust Image Styles diyaloğunda Transparent kutunu işaretleyin, Select Color


butonuna klikleyin ve imajın sınırı üstündeki beyaz alana klikleyin. Translucency değerini

%50’ye getirin ve OK butonuna klikleyin.

16. Bu değişiklik otomatik olarak imaj tablosuna kaydedilir. Alternatif olarak, bu değişiklikler

Layer Control > Style Override menü seçeneğinden ayarlanabilir ve bir çalışma sayfasının

parçası olarak kaydedilebilir.

17. Bu alıştırmayı tamamlamak için tüm tabloları kapatın.

Alıştırma-5 Encom Training\Sylvania\Geology klasöründe bulunan SYKVANIA_SCANNED.TIF

imajını açın ve koordinatlandırın.

Australian Map Grid (AGD84) Zone 54 projeksiyonunu kullanın.

Harita grid kesişimlerinden uygun hücrelere manüel olarak Map_X ve Map_Y

koordinatlarını girin.

2.1 ECW İmajları

Hava fotoğrafları ya da uydu imajları gibi yüksek-çözünürlüklü dijital imajlar GB mertebesindeki

boyutlarda oldukça büyük dosyalar oluşturabilir. ER Mapper (Earth Resources Mapping), büyük dijital

imajları orijinal boyutunun 1/10-100’ü boyutuna sıkıştırabilen ECW (Enhanced Compressed Wavelet)

denilen standart dalgacık sıkıştırıcı formatındaki dosyaları açmak için geliştirilmiştir. ECW imaj

dosyaları, ECW imajlarını MapInfo’da otomatik olarak görüntülemek için kullanılan gömülü

projeksiyon bilgisini içerebilir.

MapInfo’da ECW imajlarını görmenin en kısa yolu MapImagery adında bedava bir program

kullanmaktır. Bu sayede gömülü projeksiyon bilgisini okuyabilir ve imajı doğru joğrafik yerde

görüntüleyebilirsiniz. Bu eklentiyi www.mapimagery.com.au web sitesinden indirebilirsiniz. Son

versiyonu indirdiğinizden emin olun. MapImagery yazılımı her ECW imajı için ileride açarken

kullanılabilecek bir TAB dosyası üretir.

http://www.mapimagery.com.au/


Örneğin, SF5114 Gunanya 250K topoğrafik raster imajı için bir TAB dosyası oluşturmak için aşağıdaki

adımları izleyin:

1. Web sitesinden MapImagery yazılımını indirin ve yükleyin.

2. MapImagery > Open ECW Image menü seçeneğini seçin. Open ECW Style diyaloğunda Open

Local.ecw file ve View Directlyvia ECW for MapInfo seçeneklerinin işaretli olduğundan emin

olun.

3. Encom Training\Miscellaneous klasörünü açın ve SF5114.ECW imajını seçip OK butonuna

basın.

4. Gömülü projeksiyon bilgisi tekabül eden MapInfo projeksiyonu beraberinde görüntülenir.

Eğer bir koordinat sistemi gömülü değilse projeksiyon detaylarının manuel olarak seçilmesi

gerekebilir.

5. ECW imajını doğru joğrafi konumda harita penceresinde görüntülemek için OK butonuna

klikleyin.

6. Bir imajı ECW’ye dönüştürmek için MapInfo kurulum CD’sinde yer alan bedava ECW

Compressor yardımcısını kullanın.


2.2 Grid Dosyalarının Açılması

Eğer veri ER Mapper (.ERS) ya da Geosoft (.GRD) gibi grid formatlarındaysa, o zaman grid dosyasını

yüklemek ve koordinatlandırmak için Discover kullanabilirsiniz. Bunu Discover > Surface > Import

Grid File menü seçeneğini kullanarak yapabilirsiniz. Discover grid dosyası başlığını okuyabilir ve sonra

veri için uygun bir MapInfo projeksiyonunu seçmeniz için sorar. Bu ilk kez yapıldığında grid imajı

yüklenir ve koordinatlanır. Discover kullanarak gridlenemiş bir veri setini yüklerken, aslında

MapInfo’ya bir veri seti gibi ham veri yüklersiniz. Bunun anlamı imaj üzerinde her hangi bir grid

hücresine klikleyebilirsiniz ve MapInfo o hücre için ham veriyi görüntülenecektir. Eğer bir grid imajı

yerine bir raster imaj yüklerseniz gerçek hücre bilgisini sorgulayamazsınız.

MapInfo için MapImagery gibi uygulamalar ER Mapper formatı verisetlerini ve ECW dosyalarını

okuyabilir ve yükleyebilir. Discover’da farklı olarak MapImagery ham grid verisini okumak için ER

Mapper tarafından üretilmiş raster engine kullanır ve sonra bu bilgiyi görüntülemek için daha uygun

bir raster imaja dönüştürür. Bu tekniğin avantajı imajı yükleme ve görüntülemenin çok daha hızlı

olmasıdır. Dezavantajı grildenmiş veriyi sorgulayamazsınız ya da herhangi bir Discover grid çalıştırma

fonksiyonu kullanamazsınız.

2.3 Discover Kullanarak Dosyaların İçeri Aktarılması

Discover Import and Export menüsü MapInfo’da zaten var olanlarla bağlantılı olarak kullanmak için

veri import (içe aktarım) ve export (dışa aktarım) araçlarının kapsamlı bir serisini sunar. Discover’daki

bu ilave araçlar şunları kapsar:

Sabit ve sınırlandırılmış ASCII dosyalarını okumak ve başlık bilgisinden kolon isimleri

belirlemek için ileri seviye içeri aktarım

Veri kaynaklı (datamine) nokta ve polyline ASCII dosyalarının otomatik bulunması

Surpuc String dosyalarının içeri aktarılması

MineSight SRG dosyalarının içeri aktarılması

Vulcan Archive dosyalarının içeri aktarılması

MicroMine Data ve String dosyalarının içeri aktarılması

Geosoft, kazanılmış ya da DataShed veritabanı tablolarının içeri aktarılması

Tek bir tabloya birden çok DXF aktarılması

Gemcom BT2 dosyalarının içeri aktarılması

Profile Analyst EGB dosyalarının içeri aktarılması

2.4 AutoCAD DXF Dosyaları

MapInfo’ya DXF dosyalarını aktarmak için üç farklı seçenek vardır:

MapInfo Table > Import menüsü ve AutoCAD DXF (*.dxf) dosya tipini seçiniz

MapInfo Tools >Universal Translater menü seçeneği

Discover > Import ve Export > DXF Import


Her seçenek DXF dosya yapısı için farklı seviyede bir destek sunar. MapInfo Table > Import

fonksiyonu çoğu DXF dosya formatıyla genellikle çalışıyor olmasına rağmen muhtemelen üç seçenek

arasında en az esnek olanıdır.

Tools > Universal Translater aracı MapInfo Professional için Safe Software tarafından üretilen genel-

amaçlı bir dönüştürme aracıdır. Bu araç veriyi bir seri farklı formatta/formattan dönüştürebilir ve

MapInfo Professional’a yerli-olmayan verilerin çoğunun aktarılmasında çok kullanışlıdır.

Discover > Data Utilities > DXF Import yardımı çok genelleştirilmiş bir aktarım yardımıdır ve en genel

DXF dosya formatlarını işleyebilir. MapInfo aktarım aracına ilave edilmiş 2D ve 3D DXF dosyaları için

otomatik olarak yükseklik verilerini saklayabilme bir avantajına sahiptir. Kontur verileri aktarırken bu

çok kullanışlı bir özelliktir.

Alıştırma-6 Discover kullanarak bir kontur DXF dosyasının aktarılması

1. Discover > Import ve Export > DXF Import seçeneğini seçin ve Encom

Training\Darlot\Topography klasöründen Input file CONTOUR.DXF dosyasını seçin.

2. Çıktı TAB dosyasını kaydetmek için varsayılan isim ve klasörü kullanın ve Save butonuna

basın.

3. Create object type listesinden noktalar, çizgiler ya da alanlar gibi DXF dosyasında sunulan

verileri aktarmak için Auto Select seçeneğini seçin. Points Only seçeneği tüm çizgi ve alanları

nokta verisine dönüştürür. Set Projection butonuna basın ve Longitude /Latitude (WGS 84)

seçin.

4. View from listesinden Top seçeneğini seçin. North (kuzey), south (güney), east (doğu) ve

west (batı) görünüm seçenekleri kesit DXF dosyalarını aktarmak için kullanılabilir. Aktarımı


başlatmak için OK butonuna basın. Tamamlama aşamasında, aktarılan DXF’i yeni bir harita

penceresinde görüntülemek isteyip istemediğinizi soran bir diyalog gözükür. OK butonuna

klikleyin.

2.5 İleri Seviye ASCII İçeri Aktarımı

Discover Advanced ASCII Import yardımı bir MapInfo .TAB dosyasına dış çoklu kolonlu ASCII veri

dosyaları aktarmak için dizayn edilmiştir. İleri seviye ASCII aktarımının bazı özellikleri:

Esnek aktarma formatı her sayıda ASCII veri kolonu barındırabilir

Kullanıcı-tanımlı karakterlerle sınırlanmış ya da sabit genişlikli (kolon boyutuyla belirlenen)

ASCII dosyalarını okur

Kolon isimlendirme için kolay arayüz interaktif diyaloglar ya da bir başlık çizgisi kullanabilir

Ortak çizgiler gerçek ve bilimsel gösterim sistemi gibi çeşitli veri formatlarına uydurulur

Veri açıklaması çoklu-kanal ve toplanmış verileri (örneğin EM verisi) içerebilir

Tekrar kullanım için veri formatını açıklayan şablonlar kullanır ya da kaydeder. Açıklamalar,

başlıklar ve boşların hepsi şablonlara işlenir.


Alıştırma-7 Vuru noktaları (shotpoint) ve sismik çizgileri içeren sınırlanmış text dosyasının

aktarılması

1. Discover > Import and Export > Advanced ASCII Import seçeneğini seçin ve Encom

Training\Miscellaneous klasöründen SHOTPOINT.TXT dosyasını seçin.

2. Eğer otomatik olarak bulunamıyorsa örneğin boşluk kolon formatını seçin.

3. Number of lines in header alanını 7 girilmelidir. Veri ön izleme penceresinde başlık bilgileri

yeşil renklendirilmelidir. Alan ismi içeren satır sayısını girmek için Field names are in header

on line alanını kontrol edin. Bu alana 5 girilmelidir.

4. Kolon ayıracı doğru gözüküyorsa Data Preview’de aşağıya doğru kayın. Vrasayılan başlık

ismini kabul etmek istiyorsanız Get Field names butonuna basın, bu otomatik olarak var olan

isimleme kuralıyla içini doldurur. Alternatif “Skip” başlıklanmış ilk kolon başlığı üstünde sağ-

fare tuşuna klikleyebilir ve Properties’i seçebilirsiniz. Kolon ismini “Linename” girin. Diğer

tüm kolonlar için tekrarlayın. Mekansal kolonları bağlamak için Longitude ve Latitude

sütünde sağ klikleyin, sırasıyla Set as X (Easting) alanı ve Set as Y (Northing) alan özelliklerini

atayın.

5. Import butonuna klikleyin ve varsayılan TAB ismini ve konumunu kabul edin.

Longitude/Latitude (AGD84) projeksiyonunu seçin. Artık vuru noktaları (shotpoint) dosyası

bir MapInfo veri sayfasında gözükmelidir ve nokta konumları da bir harita penceresi

görünümündedir.

Alıştırma-8 Başka bir tablodan alınan jeolojik verilerle jeokimyasal tablonun güncellemesi

1. File > Open menü seçeneğini seçin ve Files of Type (Dosya Tipi): Delimited ASCII (*.txt)

(Sonlandırılmış Metin ASCII) olarak değiştirin. Encom Training\Darlot\Geochemistry

klasöründen TRACE ELEMENTS.TXT dosyasını seçin. Create copy in MapInfo format for

read/write (MapInfo da düzenlemek için kpyasını oluştur) kutusunu işaretleyin. Gelen

diyaloğu aşağıdaki gibi doldurun ve OK butonuna basın. Veri sayfası görüntülenevektir.


2. Bu jeokimaysal örneklerde 6 punto büyüklüğünde kırmızı halka sembolü ve Australian Map

Grid (AGD84) Zone 51 projeksiyonunu kullanarak Table > Create Points (Tablo >

Koordinattan Nokta Oluştur)menüsünden nokta objeleri oluşturun.

3. Encom Training\Darlot\Geochemistry klasöründen MAJOR ELEMENTS.TAB dosyasını açın. 4. Her iki tablonun yapılarını karşılaştırmak için Discover > Table Utilities > Multi-Table

Structure Manager menü seçeneğine ulaşın. MAJOR ELEMENTS tablosunda görüntülenen

kolon genişliklerini eşitlemek için TRACE ELEMENTS tablosundaki REGOLITH, GEO_UNIT ve

TYPE kolonlarını modifiye edin.

5. Discover > Table Utilities > Multiple Column Update menü seçeneğini seçin. Gelen diyaloğu

aşağıdaki şekilde doldurun. Yaptığım bu işlem, TRACE ELEMENTS tablosundaki REGOLITH,

GEO_UNIT ve TYPE kolonlarını, MAJOR ELEMENTS tablosundaki REGOLITH, GEO_UNIT ve

TYPE kolonlarından alınan değerlerle tek bir seferde güncellememizi sağlayacaktır.

6. Gelen diyaloğu aşağıdaki şekilde doldurun. Join (Eşleştir) kısmında her iki tablodanda aynı

bilgileri tutan ve satırları eşleştirmemizi sağlayacak olan SAMPLEID kolonlarını seçin.

7. Diyaloğu doldurduğunuzda OK butonuna basınız. TRACE ELEMENTS veri sayfasını açıp

güncellenen kolonları gözlemleyiniz.


2.6 Tablodan Nesne Yaratmak

MapInfo’da X e Y koordinatları kolonlarından nokta oluşturmak için Table > Create Points menü

seçeneğini kullanabiliriz. Eğer sadece nokta konumları oluşturmak istiyorsak bu iyidir, fakat nokta ya

da nod koordinatlarından nasıl polyline (çizgi) ya da polygon (alan) yaratabiliriz?

Eğer sadece girmek için birkaç koordinat değeriniz varsa manuel olarak obje koordinatlarını yazmak

için Discover > Object Editing > Key in Shapes menü seçeneğini kullanabilirsiniz. Çok sayıda nesne

için bir dış dosyadan koordinatları aktarın ve her obje ya çizgi numarası gibi tek (unique) bir tanıtıcıya

ya da koordinatın başında ya da sonunda bir anahtar kelimeye sahip olmalıdır, artık ASCII

tablolarından objeleri oluşturabiliriz.

1. Discover > Table Utilities > Build Objects from Table menü seçeneğini seçin.


2. Column delimited x,y Polylines (from table) seçeneğini seçin. Eğer alanlar (polygon)

oluşturacaksak Convert closed polylines to regions kutusunu işaretlemeliyiz.

3. Listeden SHOTPOINT tablosunu seçin ve doğru Easting (doğu) ve Northing (kuzey) kolonlarını

seçin.

4. LineName kolonunda Unique Attribute seçeneğini işaretleyin. Yeni yaratılmış çizgileri

(polyline) kaydetmek için yeni bir tabloya atayın ve Save butonuna basın. Çizgileri görmek için

yeni bir harita penceresinde açmanız gerekebilir.

Not: ASCII dosyasındaki saklanan noktaların ve nodların doğru çizgi sırasında olduğundan emin

olun, aksi taktir de elde edilen çizgiler ve alanlar doğru olmayabilir.


2.7 Discover Dışarı Aktarım Seçenekleri

Discover’da bir seri dışa aktarım (export) seneği bulunmaktadır. Discover > Import and Export

menüsü bir tabloyu dışarı aktarabilir:

Surpac String Dosyası

Datamine ASCII Dosyası

MineSight SRG

Vulcan Archive

Profile Analyst EGB

2.7.1 Haritayı Koordinatlandırılmış Rastera Dönüştürme

Koordinatlanmış bir imaj gibi bir harita penceresini tutmak ve kaydetmek için, Discover > Map

Window > Convert Map to Registered Raster menü seçeneğini kullanın. Bu görüntünün yeni bir

harita penceresinde doğru joğrafik alanda açılmasını sağlar yani veri kaplanabilir. Bu Discover Mobile

da altküme veri kullanımı için çok uygun bir yoldur. Dünya dosyaları TAB dosyalarını okuyamayan

üçüncü parti yazılım paketlerinde koordinatlanmış rasterı görüntülemek için de kullanılabilir.

2.7.2 Film ya da Animasyon Yapmak

Dsicover > Map Window > Make Movie or Animation aracı, daha sonra MapInfo’da sürekli bir

animasyon dizisi gibi gösterilecek olan bir seri farklı harita penceresi görüntüsünü yakalamak için

dizayn edilmiştir. Alternatif olarak animasyon dizisi, Microsoft Window Media Player gibi yazılımlarda

tekrar gösterilebilen bir film dosyası olarak dışarı aktarılabilir. Bu yardımcı, bir proje sahasının gelişme

sürecini göstermek ya da yerel ve bölgesel gelişme özellikleri arasındaki ilişkiyi göstermek için bir

harita penceresine yeni veri katmanları ekleyerek sunumları geliştirmek için kullanılabilir.


3. Verilerin Seçilmesi ve Sorgulanması

3.1 Discover Grafiksel Seçim Metotları

Discover’da harita objelerini seçmek için MapInfo seçim araçlarına ilave olarak bir seçim aracıda daha

bulunmaktadır. Bu yardımcı özellik, bir harita objesini seçmenize ve sonra tamamen aynı ya da ortak

seçilen grafik özelliklerine sahip diğer tüm harita objelerini seçmenize olanak sağlar.

1. Encom Training\Darlot\Geology klasöründen GEOLOGY tablosunu açın. Harita penceresinde

bir jeoloji poligonu seçin.

2. Discover > Map Window > Select by Graphical Styles aracını açın. Bütün varsayılan ayarları

seçili bırakın ve harita penceresinde seçilen poligonla aynı grafik özelliklere sahip olan tüm

poligonları görmek için OK butonuna basın. Mevcut harita penceresinde grafik stillerine göre

farklı harita objelerini seçerek işlemi tekrarlayabilirsiniz.

3.2 Metinsel Seçim Metotları

Veri seçmenin bir diğer metodu spesifik kriterlerle yapılan seçimdir. Objelerin niteliklerinin

seçilmeleri için bir araya getirilmesi gerekmektedir. Örneğin, aşağıdaki koşullara uyan dere çökelti

örneklerini seçmek istiyorsunuz:


BLEG analizi kesin bir değerin üstündedir

Analiz özel bir laboratuar tarafından analiz edilmiştir

Örnek özel bir jeolojist tarafından toplanmıştır

Örnek spesifik bir zaman aralığında toplanmıştır

Discover metinsel ya da öznitelik sorgulamayı çok kolay yapan bir yardımcıya sahiptir. Select by

Group özelliği, belirlenen bir kolondaki tüm tek (unique) değerleri listelemenize ve belirlenen

değerlerle kayıtları seçmenize olanak sağlar.


4. Tablo ve Çalışma Sayfalarının Yönetilmesi

Discover veri tablolarınızı ve çalışma sayfalarınızı daha etkin bir şekilde yönetmenizi destekleyen bir

dizi özelliğe sahiptir. MapInfo’ya ek olarak özellikle birden fazla tabloyla tek seferde sağladığı işlem

olanakları son derece kullanışlıdır.

4.1 Birden Fazla Tablonun Açılması

Birden fazla tabloyla çalışırken Discover > Table Utilities > Multi-File Open menü seçeneği oldukça

kullanışlıdır. Kullanıcıların farklı klasörlerdeki birden fazla tabloyu açmak ve onları yeni bir harita

penceresine eklemek istemeleri pek seyrek bir ihtiyaç değildir. MapInfo’daki File > Open Table menü

seçeneği size aynı klasör içinde birden fazla tablo açma imkanı tanıyordu, ama her faklı klasör için

işlemin tekrarlanması gerekiyordu. Oysa Multi-File Open seçeneği dosyaların farklı konumlarını

bakmaksızın kullanıcı tarafından seçilen tüm dosyaları tek bir diyalogta açma yeteneğine sahiptir.

MapInfo’daki çoklu MID ve MIF içe aktarımına benzer olarak, Discover > Table Utilities > Multi-MIF

Import fonksiyonunu kullanabilirsiniz. Kullanıcıdan içeri aktarılan MID/MIF dosyalarından

oluşturulmuş olan yeni MapInfo dosyalarını saklamak için bir klasör seçmesi istenir.

4.2 Tabloların Silinmesi ve Yeniden İsimlendirilmesi

Eğer bir MapInfo tablosunu silmeye ya da yeniden isimlendirmeye ihtiyacınız varsa, o zaman Table >

Maintenance > Rename ve Delete komutlarını kullanmalısınız. Sadece .TAB dosyaları değil,

tablolardan oluşan her dosyanın yeniden isimlenmesi ya da silinmesi gerekebilir. Windows Explorer

kullanarak bir tabloyu taşırsanız, ilişkili tüm tabloların taşındığından emin olun yoksa tablo

açılmayacaktır ve veri kaybedebilirsiniz.

4.3 Birden Fazla Tablonun Sıkıştırılması

Zaman zaman bir tabloyu sıkıştırmaya ihtiyacınız olabilir, bu işlem tablodan gereksiz alanları kaldırır

ve MapInfo yeniden çizimleri ve işlem bilgileriyle hızı arttırır. Bir tablodaki harita objeleri

düzenlendikten veya öznitelik verileri silindikten sonra sıkıştırma işlemi gerekir, ancak sıkıştırma

sadece verinizin optimize olduğundan emin olmak içinde faydalıdır. Veri tablolarını sıkıştırmak için

Table > Maintenance > Pack menü seçeneğini kullanın.

MapInfo’da ayrı ayrı yapmaktansa kullanıcı Discover > Table Utilities > Multi-Pack menü seçeneği

kullanarak tek seferde birden fazla tabloyu sıkıştırabilir.

4.4 Birden Fazla Tablonun Birleştirilmesi

Tek bir tabloyu bir başka tabloya eklemek için MapInfo Table > Append Rows to Table menü

seçeneğini kullanın. Discover > Table Utilities > Multi-Append menü seçeneğini kullanarak tek

seferde birden fazla tabloyu bir başka tabloya ekleyebilirsiniz.

Not: Discover Append seçeneğini kullanırken, seçilen tüm tablolar aynı sayıda ve yapıda kolonlara

sahip olmalıdır. Eğer tablolar aynı sayıda kolona sahipse fakat aynı yapıya sahip değilse, o

zaman ekleme işlemi esnasında veri dönüşümü hataları meydana gelebilir (karakter

değerlerin sayısal bir kolonda okunması gibi). Bu nedenle birbirine eklenecek olan tabloların

hepsinin yapılar aynı olmalıdır.


4.5 Tablo Yapısının Değiştirilmesi

Bir tabloya yeni bir kolon eklemek ya da çıkartmak için, tablodaki kolonların veri tiplerini değiştirmek

ya da yeniden sıralamak için sürekli olarak Table > Structure > Modify Structure menü seçeneği

kullanılır. Bu seçenek Create Points (Koordinattan Nokta Oluştur) işlemi esnasında meydana gelen bir

hata nedeniyle bütün grafik objeleri ve projeksiyon bilgilerini silmek için de kullanılabilir.

Multi-Table Structure Manager birden çok tablodaki bir den fazla alanın kolaylıkla düzenlenmesini ve

karşılaştırılmasına olanak veren güçlü bir Discover aracıdır. Aslında bu araç MapInfo Modify Table

Structure diyaloğunun (Table > Maintenance > Table Structure) birden fazla tablo ve alan için

işlevselliğini sağlar. Aynı yapıdaki birden fazla veri tablosunu tek bir seferde birleştirmek için Table

Utilities > Multi-Append aracını kullanabilirsiniz.

4.6 Birden Fazla Tablonun Yeni Projeksiyonda Kaydedilmesi

Tek bir tabloyu farklı bir projeksiyonda kaydetmek için MapInfo File > Save Copy As menü seçeneğini

kullanınız. Yeni projeksiyonu seçmek için görüntülenen diyalogta Projection butonuna basın.

Birden fazla tabloyu tek seferde başka bir projeksiyonda kaydetmek istiyorsanız Discover > Table

Utilities > Multi-Table Reproject menü seçeneğini kullanabilirsiniz. Var olan tablolar yeni bir

projeksiyonda kaydedilebilir ya da orijinal tablolar değişmeden bırakılarak yeni tablolar yaratılabilir.

4.7 Kolon Güncelleme ve Koordinat Bilgisi Atama

Alıştırma-1 Yeni mineral depozitlerini sayısallaştırın ve var olan tabloya ekleyin. Öznitelik

verilerini yapı isimleri, X ve Y koordinat konumları ve mineral depozit tipleriyle

güncelleyin.

1. Encom Training\Miscelaneous klasöründe SLYANIA_SCANNED koordinatlı imaj tablosunu

açın. Üstüne Encom Training\Sylvania\Mineral Occurrences klasöründeki

SYLVANIA_DEPOSITS tablosunu açın.

2. Pilliwinkle Gold Mine ve Coobina Chromite Mine madenlerini sayısallaştırın. İkinici olarak şu

iki maden damarı belirtisini (prospect) sayısallaştırın; Kullamulla North ve North End. Her

depozit ismini Deposit_Name alanı ve depozit tipini Deposit_Type alanına girin.

3. Tüm harita objelerini bir “Mine” özniteliği ile sorgulayın ve Point Style ikonun kullanarak

uygun bir sembol seçin. Bu prosedürü “Prospect” harita objeleri için tekrar edin.

Not: Encom’um kurduğu font ET GeoExplore ortak kullanılan pek çok araştırma sembolünü

içerir.

4. Discover > Data Utilities > Update Coordinates menü seçeneğini seçin. Bu seçenek belirli bir

projeksiyondaki harita objelerinin X ve Y ağırlık merkezi koordinatlarını alır ve ya tabloda var

olan kolonları günceller ya da iki yeni kolon ekler. Update Coordiates diyaloğunda aşağıdaki

seçenekleri seçin:


Projection ayarını Auto’da bırakın. Bu koordinatların ana tablo projeksiyonunda tabloya

ekleneceği anlamına gelir, yani AMG Zone 54 (AGD 84).

Mapper > Browser güncelleme modu mineral depozitlerinin X ve Y ağırlık merkezi

değerlerinin alacak ve veri sayfası penceresine ekleyecektir.

X Coordinate listesinden New Column seçeneğini seçin ve “X” ismini verin. Bu prosedürü Y

Coordinate alanı için tekrarlayın. OK butonuna klikleyin ve mevcut harita penceresine

düzenlenmiş katmanı ekleyin.

5. Encom Training\Sylvania\Tenements klaöründen SYLVANIA_TENEMENTS tablosunu açın.

her madene ait yapıyı ya da içinde bulunan maden damarı belirtisini (prospect) belirlemek

için Discover > Data Utilities > Assign Values desteğini kullanabiliriz. Assign Values özelliği,

bir tablodaki alanları bir başka tablodaki veriden sağladığı bilgiye bağlı olarak güncellemek

için harita objeleri arasındaki mekansal ilişkiyi kullanır. Assign Value diyaloğunu aşağıda

gösterildiği gibi tamamlayın ve OK butonuna klikleyin:

Bu örnekteki Container yapı poligonudur ve içerik yapının içinde yer alan mineral depozit

nokta konumlarını gösterir. TENEMENT tablosundaki Tenement_Name kolonu, içinde

bulunduğu yapıya göre her bir mineral depoziti için Deposites tablosunun Tenement alanına

atanır.


5. Harita Yapım Araçları

5.1 Çıktı Penceresi

Yazdırma işlemi için bir yada birkaç birleşeni ayarladığınız ve notları açıkladığınız yer Layout (Çıktı)

penceresidir. File > Page Setup menü seçeneğinden kullanılan yazıcının türüne göre A4’den A0’a

kadar kağıt boyutunu ayarlayabilirsiniz. Çıktı penceresini açmak için Window > New Layout Window

menü seçeneğini kullanın.

Kullanıcı yeni çıktı penceresinde hangi harita penceresini görüntüleyebileceğini belirleyebilir. OK

butonuna klikleyin. Eğer No Frame seçeneği seçilirse, boş bir çıktı penceresi görüntülenir.

Çıktıya yeni bir harita ya da verisayfası eklemek için Drawing (çizim) araç çubuğunda sarı çerçeve

aracını seçin. Sol fare butonunu kullanarak, klikleyerek ve sürükleyerek yaklaşık olarak haritayı

görmek istedğiniz alanı belirleyin. Aşağıdaki diyalog görüntülenecektir;


Eğer ölçekli bir harita üretmek istiyorsanız, Fill Frame with Contents kutusunu boş bırakın bu

haritadaki gösterimden farklı olacaktır. İstenen ölçeği yazın ve OK butonuna basın. Her hangi bir açık

pencere çıktıda aynı biçimde görüntülenebilir.

Haritanızın ölçeğini ayarlamak için, çerçeve objesinin üzerine çift tıklayın ve yeni ölçeği yazın. Yeni bir

çıktı penceresi açmak yerine sınırı, çerçeveyi, başlık bloğunu, kuzey noktasını vb. görüntüleyen bir

çalışma sayfası açılır. İstenen harita ve verisayfası bileşenleri eklenir ve sonra çalışma sayfası başka bir

isimle kaydedilir.

Not: Bir çıktı sadece bir çalışma sayfasında kaydedilebilir ve yeniden açılabilir.

5.2 Ölçekli Harita Çıktısı Oluşturma

Discover > Scaled Output

İsteğe bağlı olarak var olan bir çalışma sayfasındaki bir çıktıyı kullanarak, bir çıktının içine doğru

boyutlanmış ve ölçeklenmiş bir harita penceresi çerçevesini yerleştirin. Alternatif olarak çerçeveyi

boyutlandırmak ve ölçeklendirmek için bir harita sayfası sınırını kullanın. Ölçek çubuğu ve başlık bloğu

için ilave çerçeveler çıktıya eklenir.

Discover Scaled Output fonksiyonu size bir harita penceresinden hard-copy (kağıda baskı) alınmasını

kolaylaştırmayı sağlayan bir wizard-style arayüzü verir.

Adım 1 – İstenen çıktı harita ölçeğini ve kağıt boyutunu seçin

Adım 2 – Harita grid parametrelerini ayarlayın

Adım 3 – Başlık bloğu parametrelerini ayarlayın

Adım 4 – Harita kaydedin ve çıkın.

Alanı seçilen çıktıda görüntülemenin iki yolu vardır ve her iki metot da Scaled Output özelliğinin nasıl

çalışacağını etkiler. Eğer bir harita ölçeği ve bir çerçeve boyutu seçerseniz Discover, boyutlarını sizin

belirlediğiniz harita üzerine geçici bir harita sayfası yerleştirir. Artık harita dikdörtgenini doğru

pozisyonu bulana kadar taşıyabilirsiniz. Bu metot maksimum esneklik sağlar.


Alternatif olarak, kendiniz bir alan yaratabilirsiniz, alanı seçin ve otomatik olarak haritayı bu alana

sığdırmak için Scaled Output’u kullanın. İkinci metotla standart alanları kaplayan birden fazla yazılmış

haritayı kolayca oluşturabilirsiniz.

Alıştırma-1 Harita gridi, başlık bloğu ve ölçek çubuğu içeren bir ölçekli harita çıktısı oluşturun.

1. Encom Training \ Sylvania klasöründen aşağıdaki tabloları bir harita penceresinde açın.

SYLVANIA_TENEMENT, SYLVANIA_DEPOSITS,

SYLVANIA_STRUCTURE, SYLVANIA_STRUCTURE_ANNO ve

SYLVANIA_GEOLOGY

2. Label butonuna klikleyerek SYLVANIA_DEPOSITS tablosu için Auto-Labels kutucuğunu

işaretleyin. Allow Overlapping text seçeneğini işaretleyin ve fontu 10, bold (kalın) ve beyaz

halo (gölge)olarak değiştirin. Label Offset alanını 8 olarak değiştirin.

3. Label butonuna klikleyerek SYLVANIA_TENEMENT tablosu için Auto-Labels kutucuğunu

işaretleyin. Allow Overlapping text seçeneğini işaretleyin ve fontu 10, bold (kalın) ve beyaz

halo (gölge)olarak değiştirin. Label Offset alanını 2 olarak değiştirin. Etiketler ilk

oluşturulduğunda örnek üzerinde istenilen konuma taşıyın.

4. Discover > Scaled Output menü seçeneğine seçin ya da Discover araç çubuğu üzerindeki

Scaled Output butonuna basın. Scaled Output diyaloğu görüntülenir.

Discover Scaled Output özelliğinde, bir çıktı ölçeği ve kağıt boyutu göstermeniz istenecektir.

5. Harita ölçeği listesinden 1:100.000 seçin ve kağıt boyutu olarak da A4 Landscape belirleyin.

OK butonuna basın.

6. Artık Discover harita pencerenize bir dikdörtgen çizer. Bu alıştırmada dikdörtgen, A4 kağıt

üstünde 1:100.000’lik bir ölçekle kaplamış alanı gösterir. Discover dikdörtgeni haritanın

ortasına yerleştirir. İstenilen pozisyona taşımak için dikdörtgeni seçmek için üzerine klikleyin

ve Select aracıyla sürükleyin.


Uyarı: Dikdörtgenin boyutunu değiştirmemeye dikkate edin. Eğer dikdörtgenin köşeleri üzerindeki

dört siyah kareden birini kliklerseniz boyutun değişmesine neden olabilirsiniz.

7. Dikdörtgen alan üzerinde doğru bir şekilde konumlandığında çıktı almak için, Scaled Output

menüsünden Scale Output > Accept Map Position menü seçeneğini seçin (bu menü Discover

menüsünün sağındaki menü çubuğuna eklenmiştir).

5.3 XY Harita Gridi Kaplama

Harita alanının konumunu ve boyutunu belirledikten sonra, Discover grid parametrelerini

koordinatlandırmayı harekete geçirir. Varsayılan parametreler daima uygun bir çizgi aralığı üretir,

fakat bu parametreleri kendiniz düzenlemek istiyorsanız:

Çizgi aralığını değiştirin

Farklı bir koordinat sistemi kullanın (örneğin bir UTM harita üstüne Lat/Long grid çizgileri ve

etiketler yerleştirin)

Çizgilerin, çapraş işretlerinin ve kenar kalınlıklarının görünümlerini değiştirin

Harita kenarı etrafında ki bir maskede etiketler görüntüleyin

Birden fazla koordinat gridi görüntüleyin (örneğin Lat/Long ve UTM gridleri birlikte)

8. Varsayın grid aralıklarını kabul edin ve Place labels in mask polygon outside map frame

kutusunu işaretleyin. Save As butonuna klikleyin ve harita gridinin Encom Training\Working

klasörünün içine SYLVANIA_MAPGRID ismiyle kaydedin.


5.4 Başlık Bloğu ve Ölçek Çubuğu Ekleme

Koordinat gridleri üretildikten ve harita üzerinde yerleştirildikten sonra, Discover başlık bloğuna

ayrıntıları ilave etmeniz için olanak sağlar. Başlık bloğu (titleblock) çıktı penceresinde ayrı bir

çerçevede görüntülenir. Başlık bloğu non-earth “cm” tabanlı bir tabloda bir şablon olarak saklanır ve

düzenlenebilir. Başlık bloğu tablosunun nasıl düzenleneceğine bağlı olan, başlık bloğu ayrıntılarının

veri girişi için bir diyalog görüntülenir.

Discover sizi başlık, yazar, ofis vesaire detayları girmenize izin veren basit bir başlık bloğuna

yönlendirir. Harita için kullanılan tarih, ölçek ve koordinat sistemi gibi diğer detaylar otomatik olarak

ilave edilir. Başlık bloğu da harita da kullanılan mevcut uzaklık biriminde ölçeği gösteren bir ölçek

çubuğu içerir. Ölçek çubuğu, metrik ya da diğer ölçüm sistemlerine uygun 6 formattan birinde

çizilebilir.

ScaleBar 1 Format

ScaleBar 2 Format

ScaleBar 3 Format

Şirket logosunu ya da proje ya da çalışma sayfası ismi gibi ilave detayları içerecek şekilde başlık

bloğunun görünümünü değiştirebilirsiniz.


9. Titleblock Save As butonuna basın ve Encom Training\Working klasörünü içine

SYLVANIA_TITLEBLOCK ismiyle kaydedin.

10. Başlık bloğu ayrıntıları girildiğinde OK butonuna klikleyin, ölçek çubuğu ve başlık bloğu çizilir.

Bir çıktı penceresi açılır ve harita çerçevesi içine yerleştirilir. Sonra lejant için haritayı ve başlık

bloğu çerçevesi konumlandırabilirsiniz.

11. File > Page Setup menü seçeneğini seçin ve doğru yazıcı ve sayfa boyutunu girin. Bu size Çıktı

penceresinde doğru sayfa boyutunu gösterecektir. Varsayılan bir MapInfo Yazıcısı ve sayfa

boyutu belirlemek için Options > Preferences > Printer menü seçeneğine bakın. Bu çıktıyı

yazdırmak için Çıktı penceresinin aktif pencere olduğundan emin olun ve File > Print’, seçin.

12. Scaled Output > Exit Scaled Output menü seçeneğini seçerek Scaled Output’u

sonlandırmalısınız ve bir çalışma sayfası (workspace) olarak kaydedin. Çıktı penceresi sadece

bir çalışma sayfasının parçası olarak kaydedilebilir. Mevcut çalışma sayfasın Encom

Training\Working klasörünün içine SYLVANIA_MAP.wor ismiyle kaydedin.

Uyarı: Scaled Output’u her çalıştırdığınızda Discover Autogrid, Titleblock ve Scalebar için aynı

dosyayı yeniden kullanılır. Eğer bu dosyalardan biri hali hazırda açıksa Discover devam

etmeden önce bu tabloları yeni bir isimle kaydetmenizi ister. Eğer bu tabloları yeni isimle

kaydetmezseniz var olan tabloların üzerine yazılır. Scaled Output’tan çıktığınızda bu geçici

dosyaları bir çalışma sayfası olarak kaydetmenizde istenir. Eğer haritayı kaydetmek

istemiyorsanız, sadece bu istekleri reddedin.

Ölçekli Çıktı Hakkında Önemli Noktalar:

• Set Map Position butonu bir x, y koordinat çifti yazmanıza ve bu noktaya bağlı bir harita çerçevesine sahip olmanıza izin verir.

• Harita konumunu kabul ettikten sonra harita pencerelerinden herhangi birinde görünümünü (yaklaşmak ya da kaydırmak gibi) değiştirirseniz, çıktı penceresindeki harita ölçeği ve haritanın görünümü değişecektir. Eğer Scaled Output hala çalışıyorsa, haritayı doğru en-boy oranına ve ölçeğine restore etmek için Scaled Output > Restore Map Window menü seçeneğini kullanabiliriz.

• Scaled Output çalışırken aktif harita penceresinde herhangi bir poligon seçiliyse, bu poligonun boyutları harita penceresini boyutlandırmak için kullanılır. Seçili poligonun bir harita-sayfası gibi düzenli bir şekle ihtiyacı yoktur.

• Belirli bir mülkün (tenement) boyunca uzanan harita verilerinin hızlıca bir grafiğini üretmek için Scaled Output ile birlikte MapInfo Set Clip Region komutunu kullanabilirsiniz.

• Eğer çıktı çıktı çerçevesi üzerinde doğru konumlanmış gözükmüyorsa, yüklediğiniz printer’ı kontrol edin. Sayfa boyutu Scaled Output ayarlarında kullanılan seçimle uyumlu olmalıdır.

• Eğer haritanızın sadece bir kısmi çiziliyorsa, o zaman artan plotter RAM’i ya da çıktı penceresinin yazıldığı çizim dosyası (bellek için bilgisayar hard diskini kullanır) dikkate alınmalıdır.

• Bir veri setinde Scaled Output çalışırken ki bunun ekranı tekrar çizmesi uzun bir zaman alır, MapInfo yeniden çizimine ara vermek için ESC tuşunu kullanın. Harita gridi ve başlık bloğu detayları diyaloglarını iptal etmediğinizden emin olun. Alternatif olarak, yazmaya hazır olana kadar karmaşık ya da büyük katmanların görünürlüğünü kaldırın.


• Büyük haritalar için A0 ya da büyük tip yazıcılarda küçük haritaları yazdırmak için geniş kenar boşluklu A3 ve A4 gibi diğer çerçeve boyutlarını belirlemek için Page Settings diyaloğunu kullanın.

• Eğer aldığınız harita çıktısının ölçeği tam olarak sizin seçiminizle aynı değilse, aşağıdaki durumları kontrol edin;

• Çıktı penceresi üstünde çift-klikleyin. Ölçek doğru mu? Eğer doğru değer girilmediyse düzeltin. Bazen MapInfo sayıları 10 km yerine 10.0001 km gibi yuvarlayabilir.

• Plotter’ı kalibre edin. Uzun süre kullanıldığında, plotter yeniden kalibre edilmeye ihtiyaç duyabilir.

5.5 Harita Lejantı Oluşturulması

Bir harita penceresine basit bir lejant eklemek için MapInfo Map > Create Legand aracını kullanın. Bu

lejant, lejantta görüntülenmek için atanan tablolardaki her bir harita stili için bir harita objesi

yaratacaktır. Lejant ayrıca seçilen bir kolondan harita objeleri için metin de görüntüleyebilir. Bu

metot kullanılarak oluşturulan lejant penceresi gerçek bir MapInfo tablosu değildir ve sadece çıktı

penceresinde çift kliklenerek düzenlenebilir.

Alıştırma-2 Basit bir harita lejantı oluşturun ve çıktı penceresine ekleyin.

1. Discover menüsündeki Map Making > Create Map Legend menü seçeneğini seçin.

2. Legand Frames alanına yukarıda listelenmiş tabloları ekleyin ve Next butonuna klikleyin.


3. Create Legend – Step 3 of 3 diyaloğunda, Legand Frames alanında SYLVANIA_DEPOSITS

tablosunun üstüne klikleyin. Başlık gibi bir Map Legand’ı girin ve unique map styles

seçeneğinin işaretli olduğu kontrol edin. Label Styles alanında Deposite_Type kolonunu seçin.

4. SYLVINIA_STRUCTURE tablosu lejantı için başlığı silin ve Label Styles alanında StructureID

kolonun seçin.

5. SYLVINIA_TENEMENTS tablosu lejantı için başlığı silin ve Label Styles alanında varsayılan <

Style Name Pattern > seçeneğini bırakın.

6. SYLVINIA_GEOLOGY tablosu lejantı için başlığı silin ve Label Styles alanında ID kolonun seçin.

7. Lejantı oluşturmak için Finish butonuna basın.

8. MapInfo lejant penceresi gerçek bir tablo değildir, sadece lejant penceresine koyulan lejantın

üzerine klikleyerek düzenlenebilir. Tenement lejantının üzerine klikleyin ve “Region” yerine

“Tenement” girin. Jeoloji lejantını da editleyebilirsiniz. Eğer istenirse, her jeolojik birim için

tam ismini yazabilirsiniz.

9. Harita penceresinin içine lejant eklemek için çizim araç çubuğundaki Layout Frame aracına

klikleyin ve çerçeveyi istenilen boyuta çekin.


Listeden Lejant penceresini seçin. Lejant doğru görüntülenmiyorsa, çerçeveyi sürükleyin ya da

çekin. Bir çıktı çerçevesinin düzenlenmesi bir alan objesinin düzenlenmesiyle aynıdır.

Özelliklerini düzenlemek için çerçevenin üzerine çift klikleyin. Çerçeveyi transparan yapmak

için Pattern Fill alanını None olarak ayarlayın.

10. Çalışmanızı Encom Training\Working klasörünün içine SYLVANIA_MAP.WOR isminde bir

çalışma sayfası olarak kaydedin.

Alıştırma-3 Australia için ölçekli bir çıktı haritası oluşturun ve özel bir çıktı çerçevesinde

görüntüleyin.

1. Encom Training\Working klasöründen AUSTRALIA.WOR çalışma sayfasını açın.

2. Discover > Scaled Output menü seçeneğini seçin ve Configure butonuna basın. Sonrada

Frame Setup listesinin altındaki New seçeneğini seçin. Configure butonuna basın. Özel bir

çerçeve ayarı oluşturmak için, A3 ve Landscape seçin, Frame Height ve Frame Width

boyutlarını aşağıdaki gibi değiştirin.


OK butonuna basın ve mevcut çerçeve ayarları için A3 Landscape Sde Legand ismini

verin.

3. Frame Setup listesinden A3 Landscape Sde Legand’ı seçin.

4. Titleblock ve Scalebar kutularındaki işaretleri kaldırın, sadece Draw Grid seçeneğini

işaretli bırakarak OK butonun basın. Eğer Harita boyut alan poligonu Avusturalya’yı

kaplamıyorsa, Scaled Output menüsüne gidin ve parametreleri yeniden düzenleyin (Re-

specify). Bu harita için ölçek 1:15.000.000 olmalıdır. Bu değeri özel ölçek olarak girmeniz

gerekebilir. Map Scale listesinden Custom seçeneğini seçin ve ölçek değerini yazın.

5. Lat/Long harita gridini 10o lik çizgi aralıklarıyla solda, sağda, yukarda ve aşağıda

görüntüleyin. Gridi NDY001 ismiyle Encom Training\Working klasörünün içine kaydedin.

6. Çıktı ilk oluşturulduğunda NDY001 ismiyle Encom Training\Working klasörüne bir

workspace olarak kaydedin.

Not edelim ki, çıktı çerçevesi A3 sayfasının tamamını doldurmaz. Bundan dolayı çerçeve

özelliklerini Scaled Output’u kullanarak düzenleriz, böylece harita odaklanabilir ve sağ

tarafta bir lejant içerebilir. Ayrı bir başlık bloğu tablosu oluşturmaktansa, başlık bloğu

detayları doğrudan çıktının üzerine girilebilir.

7. Encom Training\Working klasöründen A3_LANDSCAPE_SIDELGD proje dosyasını

(workspace) açın.

8. Çıktı çerçevesinin (pencerenin üzerine değil) üzerine çift klikleyin ve Window listesinden

Australia haritasını seçin.


Ölçek doğru değilse, Fill Frame with Contents kutusunu ve Change Map Zoom seçeneğini

işaretleyin.

9. Şu katmanlar için bir harita lejantı oluşturun: MINES, MIN_DEPOSITS, AUSTCAPS,

AUSRAIL, AUSMAJRV, AUSMAJRD ve AUSHIWAY. Tek bir harita stili seçeneği kullanın.

Çıktı penceresinin sağ tarafına yeni bir çerçeve ekleyin ve lejant penceresini ekleyin.

10. Ölçek çubuğu oluşturmanın bir diğer yolu da MapInfo’da ki Layscale aracını

kullanmaktadır. Bu araç ölçek çubuğunun çıktı penceresine doğrudan eklenmesini sağlar.

Bu aracı yüklemek için Tools > Tool Manager menü seçeneğini seçin ve Add Tool

butonuna basın. Açılan diyalogda şu seçenekleri seçin:

Title: Layscale

Location: C:\Encom Training\Tools\LAYSCALE.MBX

OK butonuna klikleyin ve Tool Manager diyaloğunda Layscale aracının yanındaki Loaded

kutusunu işaretleyin.

Layscale aracı artık Tools menüsünün en altına ve Tools araç çubuğuna eklenmiştir. Öncelikle

harita çerçevesini seçin.

Çıktı çerçevesini seçerek Tools araç çubuğuna gidin ve Scalebar ikonuna klikleyin.

Aşağıdaki ölçek çubuğu detaylarını girin ve başlık bloğu detayları üzerine ölçek çubuğunu

yerleştirmek için çıktı penceresine klikleyin.


11. AUSTRALIA proje dosyasının üzerine kaydedin ve bu egzersizi tamamlamak için açık olan

tüm tabloları kapatın.

5.6 Diğer Çıktı Seçenekleri

Harita diğer eklentileri yapmak için aşağıdaki adımları takip edin:

MapInfo Nort Arrow aracını kullanarak bir kuzey oku ekleyin. Bu araca ulaşmak için

Tools>Tool Manager menü seçeneğini seçin ve North Arrow aracının yanındaki Loaded

kutusunu işaretleyin.

MapInfo Overview aracını kullanarak detay bir Overview (detay) haritası ekleyin. Bu araca

ulaşmak için Tools>Tool Manager menü seçeneğini seçin ve Overview aracının yanındaki


Loaded kutusunu işaretleyin. AUSTRALIA tablosunu yeni bir harita penceresinde açın ve bunu

detay harita tablosu olarak kullanın.

Şu birkaç ilave çıktı özelliğine erişmek için Çıktı penceresi üzerinde sağ klikleyin: View actual

size (ideal metin boyutunu kontrol etmek için), Align çıktı çerçeveleri, Add Frame Titles ve

Bring to Front/Send to Back menü seçeneği. MapInfo da çıktı penceresi tektir ve farklı çıktı

çerçeveleri ve harita objelerini düzenlemenize olanak verir. Örneğin, harita objesinin çıktı

penceresindeyken ölçek ve görünümü değiştirilirse ve Sent to Back seçeneğine basılırsa, arka

planda orijinal harita penceresine değişiklik yansır. Aynı şekilde harita penceresinde yapılan

değişikliği çıktıya yansıtmak için Bring to Front seçeneği kullanılabilir. Örneğin, bir harita

etrafında bir çerçeve oluşturmak için, dikdörtgen çizim aracını kullanın ve istenilen boyutta

çizim yapın. Dikdörtgen alanı bir polyline’a dönüştürebilirsiniz, böylelikler diğer çıktı objelerini

görebilirsiniz ya da Send to Back özelliğini kullanarak diğer tüm çıktı objelerini bu

dikdörtgenin önünde gösterebilirsiniz.

Scaled Output özelliği size çıktıya hazır bir harita oluşturmanız için sihirbaz stili bir ara yüz sunarken,

bu işlemleri bağımsız bir şekilde gerçekleştirmek için Map Grid, Add Scaled Frame to Layout ve Make

Custom Titleblock araçlarını da kullanabilirsiniz. Bu size manuel bir süreçle çıktı hazırlama ve var olan

çıktıları düzenleme imkanı verir.

Add Scaled Frame to Layout aracı boyut, ölçek ve belirlenen harita çerçevesi konumunu girmenize

izin verir. Discover sonra harita penceresini yeniden boyutlandırır ve açık olan ya da yeni bir çıktıya

bir çerçeve olarak ilave eder. Not edelim ki, bu araç harita gridi ya da başlık bloğu seçeneklerinin

içermez.


6. Jeolojik Verilerin Görüntülenmesi

Bu bölümde Discover’ın jeolojik verilerin görüntülenmesini geliştirmek için dizayn edilmiş olan bazı

özelliklerine bakacağız. Aşağıdaki alıştırmalarda veri trendlerini görüntülemek için tematik haritaların

kullanımına ve kaydedilebilen ve diğer jeolojik haritaları renklendirmek için kullanılabilen bir jeolojik

kodlanmış haritadan renklendirilmiş tabloların (Colour look-up table - LUT) oluşturulmasına

bakacağız. Ayrıca text labels özelliğini kullanarak harita penceresindeki verilerin etiketlenmesine ve

son harita gösterilmene eklenebilecek olan harita lejantlarının oluşturulmasına değineceğiz.

6.1 Bir Renklendirilmiş Tablonun (Colour Look-Up Table) Oluşturulması

Bir renk tablosu, harita objelerinin harita penceresinde nasıl görüneceğinin bilgisi ile beraber seçilen

veri kolonundaki her bir ayrı ya da tek değer için girişi içeren bir taramalı tablodur. Alan objeleri için

bir renkli taramalı tablo her bir giriş için alan rengi, desen ve çerçeve stili bilgilerini içerebilir. Çizgi ya

polyline objeleri için çizgi rengi, stili ve kalınlığı bilgileri ve semboller için de font (tip), boyut ve renk

parametreleri depolanır. Renkli taramalı tablolar sadece bir tematik harita olarak görüntülenebilir ya

da harita objelerini kalıcı bir şekilde renklendirmek için kullanılabilir. Renk tablosu bir kez

oluşturulduğunda, düzenlenebilir ve istenilen sayıda veri tablosuna uygulanabilir. Renk tablosu Styles

library, Dig Data ve Drillhole modülü gibi diğer Discover fonksiyonlarında da kullanılabilir.

6.2 Tematik Haritadan Bir LUT Oluşturulması

Alıştırma-1 Bir tematik haritadan harita objelerinin kalıcı bir şekilde renklendirilmesi

1. Encom Training\Darlot\Geology klasöründeki REGOLITH.SHP tablosunu açmak için Tools >

Tool Manager menüsünden Universal Translater aracını işaretleyin. Gelen diyaloğu

aşağıdaki gibi doldurun ve OK butonuna klikleyin.

2. Regolith poligonlarının renklendirmek için tablodaki veri alanlarına bakın. Regolith

tablosundaki Code kolonuna göre, Region IndValue Qualitative Pastel şablonunu kullanarak

Individual (bireysel) tematik harita oluşturun.


3. Discover > ColourMap menüsünü seçin. MapInfo ana menü çubuğunda yeni bir ColourMap

menüsü görünür.

4. ColourMap > Setup menü seçeneğini seçin ve Create colour table from thematic map

seçeneğini seçin.

5. Select Colour Table listesinden REGOLITH tablosunu seçin.

6. Yeni oluşturulmuş renk tablosunu Encom Training\Darlot\Geology klasörünün içine

REGOLITH_LUT ismiyle kaydetmek için Save Colour Table butonuna basın.

7. ColourMap > Setup menü seçeneğini seçin ve Select Colur table seçeneğini seçin.

8. Select Colur Table listesinden Open a Table seçeneğini seçin. Encom

Training\Darlot\Geology klasörüne ulaşın ve REGOLITH_LUT renk tablosunu seçin. Seçili

tablo için listeden MapCode kolonunu seçin ve OK butonuna basın.

9. ColourMap menüsünden Apply Colour Map seçeneğini seçin. Colour Map Table diyaloğunda

REGOLITH seçeneğini seçin ve anahtar kolonu olarak Code kolonunu seçin.


10. “Quikcolour using Thematic map shading” kutusundaki işareti kaldırın, varsayılan olarak

gelen Colour all object seçeneğini bırakın ve OK butonun basın. Regolith poligonları

REGOLITH_LUT renk tablosundan renk şemasını kullanarak tabloda kalıcı olarak

renklendirilecektir.

Not: Harita obje poligonlarının kalıcı bir şekilde karşıt renklendirilmiş bir tematik harita katmanını

kullanarak regolit grup renklerini görüntülemek mümkündür.

6.3 Bir LUT Tablosunun Düzenlenmesi

Renk tablosu bir kez oluşturulduğunda ya da zaten doğru formatta (her harita kodu için belirlenmiş

RGB değerleriyle) varsa, bireysel renk atamalarının kolaya düzenlemesi için ColourMap > Edit Colour

Table menü seçeneğini seçebilirsiniz. Bu menü seçeneğini seçerek çeşitli kodların ve stil

toplayıcılarının bir listesini görebilirsiniz. Bir stil ayarladığınızda, renk tablosuna değişikliği yazmak için

OK butonunun üzerinde basın.


Bir seri kod için desenlerin ayarlanması gibi renk tablosuna daha global değişiklikler yapmak

istiyorsanız, bu en iyi Veri Sayfası penceresiyle ve seç/sorgu menü komutları kullanılarak yapılır.

6.4 Var Olan Bir Jeoloji Haritasından LUT Oluşturulması

Alıştırma-2 Renklendirilmiş bir jeolojik haritadan bir renk tablosunun oluşturulması

1. Encom Training\Mt Isa\Geology Klasöründen ISA_GEOLOGY tablosunu açın ve veri sayfası

penceresindeki özniteliklerin yapısını ve renklendirme şemasını kontrol edin. Harita sembolü,

grubu ve birim ismini içeren her jeolojik birimle ilişkili olan birkaç kolon vardır. Poligonlardan

bazılarıyla ilişkili olan bilgileri görmek için bilgi aracını kullanın. Not edelim ki, ISA_GEOLOGY

tablosu hali hazırda Unitname kolonundaki kodlara göre renklendirilmiştir. Bu kolon, bizim

renk tablomuzun temeli için kullanacağımız kolondur.

2. ColourMap > Setup menü seçeneğini seçin ve Create colour table from existing map


3. Select Colur Table listesinden ISA_GEOLOGY tablosunu seçin. Column listesinden Unitname

kolonun seçin. Yeni oluşturun renk tablosunu ISA_GEOLOGY_UNIT_LUT ismiyle klasörünü

Encom Training\Isa\Geology kaydetmek için Save Colour Table butonuna klikleyin.

4. Yeni renk tablosu için temellendirilmiş olan harita renklerini kullanmak için Yes butonun

basın.

Her obje kodu için ayrı bir dolgu rengi atamanızı ya da atanmış olan renklendirmeyi

onaylamanızı isteyen bir diyalog görüntülenir. OK butonun basın ve bir poligonun üzerine

klikleyerek ve atanmış olan renk ve/veya deseni değiştirerek lejant renginde istediğiniz

değişiklikleri yapın.

5. Renk ve deseni ayarladıktan sonra ColourMap > Build Colour Table menü seçeneğini seçin.

Renk tablosu oluşturulmuştur ve bir veri sayfasında görüntülenebilir. İlave metin açıklamlar

renk tablosuna eklenebilir.

Bu renk tablosu aynı harita kodlarını içeren herhangi bir jeolojik haritanın renklendirilmesi

için kullanılabilir ya da ColourMap > Edit Colour Table menü seçeneğini kullanarak tablo

düzenlenebilir.


6.5 Jeolojik Lejant Oluşturma

Jeolojik lejantlar MapInfo Professional ve Discover kullanılarak iki şekilde oluşturulabilir, ancak bu

alıştırma Discover lejant özelliklerine göre hazırlanmıştır. Bu özellik 10 katmana kadar çok katmanlı

bir harita penceresi için tamamen özelleştirilebilir bir lejant oluşturmanıza izin verir. Lejant da

katmanların sıralaması değiştirilebilir. Bir harita penceresi için oluşturulan lejant çıktıya kolaylıkla

ilave edilebilir ve düzenlenebilir. Ayrıca, lejant kaydedilebilir ve sonra aynı jeolojik birimleri içeren her

jeolojik harita katmanı için kullanılabilir.

Alıştırma-3 Var olan bir jeolojik haritadan jeolojik bir lejantın oluşturulması

Bu alıştırmada ISA_GEOLOGY haritası için UNITNAME kolonundaki bilgi baz alınarak jeolojik bir lejant

oluşturacaksınız.

1. Encom Trainin\Mt Isa\Geology klasöründeki ISA_GEOLOGY tablosunu açın ve veri sayfasını

ekranda görüntüleyin. Kolonlara ve içerdikleri bilgilere bakın. UNITNAME, GROUP ve AGE

kolonlarını kullanrak bir lejant çizdirteceğiz.

2. Discover >Map Making>Create Map Legend komutunu izleyin.

3. Görünen lejant tabloları listesinden ISA_GEOLOGY tablosunu seçin. Bu alıştırmada sadece bir

tablo kullanacağız, ama bir lejant aynı zamanda 10 katmana kadar katmandan oluşturulabilir.

4. Create Legend diyaloğunda Specify Order kutusunu işaretleyin böylece lejant için sıralamayı

düzenleyebiliriz.

5. Legend Coloum 1 listesinden UNITNAME alanını seçin.

Legend Column 1 den her tablo için atadığınız kolon (ya da alan) hangi objelerin lejant da

çizileceğini belirler. Örneğin, eğer UNITNAME kolonunu atarsanız, Discover her bir farklı

UNITNAME (birim adı) için bir obje çizer. Eğer AGE kolonunu seçerseniz her AGE (yaş) grubu

için bir obje çizecektir.

Eğer veri uygun bir şekilde yapılandıysa, lejant aracı sadece mantıklı sonuçlar üretir. Yani,

Legend Column 1 de spesifik değerler içeren tüm kayıtlar aynı grafik stile sahip olmalıdır.

Yukarıda örnekte, Unitname = “Leander Quartzite” bilgisine sahip olan tüm polygonlar aynı

renge sahip olmalıdır. Eğer bu durumda değilse, lejant tablodaki ilk kayıttan alınan lejant

stiliyle doğru görüntülenemeyebilir.


Lejant öğelerinin sıralarını ayarlamak istiyorsanız, o zaman Specify Order seçeneğini

işaretleyin. Eğer kayıtları tablodaki sıralamalarına göre sıralamak yerine anlamlı bir

sıralamada (örneğin, jeolojik yaş) yansıtmak istiyorsanız, bu genellikle gereklidir.

Opsiyonel olarak lejantta görüntülemek için belki metinleri içeren iki farklı kolon

atayabilirsiniz. Metinler için kolon 2 ve kolon 3 ilişkili bir renklendirilmiş tablodan (look-up

table) elde edilmişse, kolon listesinden Lookup Table seçin ve sonra tabloyu look up’ın içine

atayın, kolonu Legend Column 1 ve lejant metnini içeren kolon ile eşleştirin.

6. Legend Column 2 listesinden GROUP alanını ve Legend Column 3 listesinden AGE alanını

seçin.

7. Mt Isa Geological Legend gibi bir lejant başlığı girin. Prospector and Quamby 100K

Mapsheets gibi bir alt başlık girin. İstiyorsanız, her başlık ya da metin çizgisi için font rengini,

boyutunu ve tipini değiştirmek için Styles butonunu kullanın.

8. Eğer sadece harita penceresinde gözüken katmanlar için bir lejant oluşturmak istiyorsanız,

Legend from objects in map window only kutusunu işaretleyin. Aksi taktir de kutu

işaretlenmediğinde, lejant tablodaki tüm kolonlar için oluşturulacaktır.

9. Legend Style altındaki 2 Columns stilini seçin ve kolon genişlik değerlerini, 10, 1, 1, 2 cm

olarak ayarlayın.

10. Lejantı oluşturmak için OK butonuna klikleyin, yeni lejant tablosu için ISA_LEGEND dosya

ismini girin ve Encom Training\Mt Isa\Geology klasörünün içine kaydedin. Save butonuna

basın.

Lejantta yer alan nesnelerin yeni sıralamanıza izin veren bir diyalog kutusu görüntülenir. Lejantta

ki bağımsız objelerin sıralaması aşağıdaki yollardan biriyle düzenlenebilir:

No ordering – lejantta bulunan objeler tablodan okunduğu sıralamada kalır.

Custom ordering – lejantta bulunan bağımsız objelerin pozisyonlarını yukarı ya da aşağı

taşıyarak değiştirebilirsiniz.

Alphabetic ordering – artan (A-Z) ya da azalan (Z-A) seçeneklerinden biriyle alfabetik

olarak sıralayabilirsiniz.


Look-up code from legend table – lejantı lejant tablosu kolonundan sıralar.

Look-up code from look-up table – lejantı dışarıda ki bir tablonu kolonundan sıralar.

Specify Order seçeneğinde işaretlenmiş olan her katman için, diyalog aşağıdakine benzerdir. Bu

katman için lejant objelerinin bir listesi görüntülenir ve sıralamalarını ayarlayabilirsiniz. Re-Order

Mode seçeneğini Custom olarak işaretleyerek, listeyi ayarlamak için Up, Down ve Delete

butonlarını kullanabilirsiniz.

11. Look-up tablo seçeneğinden Look-up code from seçeneğini seçin.

12. Select a Table diyaloğunda Open a Table seçeneğini seçin ve

ISA_GEOLOGY_UNIT_LEGEND_ORDER tablosunu Encom Training\Mt Isa\Colour Tables

klasöründen açın.

13. Legend code column olarak UNITNAME seçin ve Legend Order column için ID kolonunu

seçin. Varsayılan Ascending seçeneğini işaretli bırakın ve OK butonuna klikleyin.

Bu ayarlama ile lejant kayıtları yaşa göre gençten yaşlıya doğru yeniden sıralanmalıdır.


14. Lejand tablosu üretmek için OK butonuna basın. Lejant non-earth bir harita penceresinde cm

biriminde oluşturulacaktır. Lejent peneceresi diğer tüm MapInfo tabloları gibi düzenlenebilir

ve Discover>Map Making>Add Scaled Frame to Layout kullanılarak ayrı bir çerçevede bir

çıktı penceresine ilave edilebilir.

15. Alıştırmanın sonunda tabloların tümünü kaydedin ve kapatın.

6.6 Sınır Polygonlarına Ortalama Değerlerin Atanması

Bu egzersizde Discover’da, kümelenmiş değerleri diğer objelere göre mekansal referanslarını dikkate

alarak objelere atayan bir özelliği kullanacağız.

Alıştırma-4 Ortalama jeokimyasal değerleri jeolojik polygonlara atayın. Bir jeolojik birimi jeolojik

bir örneğe atayın.

1. Encom Training\Jacksons Well klasöründeki JACKSONS WELL GEOLOGY ve JACKSONS WELL

GEOCHEM tablolarını açın.

2. JACKSONS WELL GEOLOGY tablosuna ait veri sayfasını açın. Discover’ı yeni bir kolon eklemek

ve sonra ortalama bir Cu değerini, her bir jeolojik birimde toplanmış olan dere çökelti

örneklerini baz alarak her jeolojik birime atamak için kullanacağız.

3. Discover menüsünden, Data Utilities> Assign Values menü seçeneğini seçin.


4. Diyaloğu CU için şekilde görüldüğü gibi doldurun ve sonuçları görüntülemek için OK butonuna

klikleyin. PB ve ZN kolonları için işlemi tekrarlayın.

Ortalama değerlerle kolonları güncelleme işlemini bitirdikten sonra işlemi tekrar edin fakat

bu sefer Mean operatörü yerine Frequency operatörünü seçin ve sonuçları CU_FREQ_SS adlı

bir kolonda görüntüleyin. PB ve ZN kolonları için tekrar edin.

5. JACKSONS WELL GEOCHEM tablosun açın ve görüldüğü gibi Group kolonunda bir boşluk

vardır. Şimdi JACKSONS WELL GEOLOGY tablosundaki bu kolonu, jeolojik polygon grubunu

(GROUP) içinde bulunan tüm dere çökelti örneklerine atayarak güncelleyeceğiz.

6. Container-->Contents Assign Direction seçeneğini işaretleyin ve diyaloğu aşağıdaki şekilde

düzenleyin:

6.7 Metin Etiketleri

Harita objelerini etiketlemek için iki yol vardır. İlk method MapInfo Professional Auto-Label

seçeneğini kullanmaktır. Bu metodla oluşturulan etiketler gerçek “metin” objeleri değildir fakat

MapInfo Proffesional Katman Kontrolüne (Layer Control) bağlı olarak açılabilir ya da kapatılabilir.

İkinci yol harita objelerini harita objelerini Discover Text Labels özelliği kullanılarak etiketlemektir. Bu

etiketler harita objeleridir ve diğer veriler gibi bir MapInfo tablosunda tutulurlar. Metin objeleri

olarak saklanan etiketler için etiketlerin dönmesi, farklı fontlar, metin boyutu ve renkler uygulanabilir

ve etiketlerin ölçeklemesi dinamiktir, yani metinler sonuç harita ölçeğine göre ayarlanabilir ve


yaklaşıldığında ya da uzaklaşıldığında orantısal olarak metin boyutları değişir. Metin etiketleri ayrı bir

tablo olarak saklandığı için, farklı harita pencerelerinde yeniden ölçeklendirilerek kullanılabilir.

Alıştırma-5 Discover Metin Etiketlerinin Oluşturulması

1. Encom Training\Jacksons Well klasöründeki JACKSONS WELL GEOCHEM tablosunu açın.

Eğer zaten açıksa tekrar açmanıza gerek yok.

2. Discover>Map Making>Add Text Labels menü seçeneğini seçin. Label objects from table

listesinden JACKSONS WELL GEOCHEM tablosunu seçin. From column listesinden SAMPLE’ı

seçin.

3. Etiketleri oluşturacağımız katman olarak Kozmetik Katmanı (Cosmetic Layer) ayarlayın.

4. Label Style seçeneğini 8, mapscale seçeneğini de 1:100 000 ve offset değerlerini East ve

North için 3 mm olarak ayarlayın. Text Style butonuna klikleyin ve uygun bir metin stili seçin.

Metin etiketlerini görüntülemek için OK butonuna klikleyin.

5. Harita penceresi ölçeğini 1:100 000 olarak ayarlayın ve metin etiketlerinin boyutlarını kontrol

edin. Zoom değerini değiştirerek etiket boyutlarının ölçeğe bağlı olarak nasıl değiştiğini

görebilirsiniz.

6. Kozmetik katmanı düzenlenebilir yapın ve tüm metin objelerini seçin. Oluşturulmuş olan

metin etiketlerinin değiştirilebilmesi için Discover>Map Making>Format Text menü

seçeneğini kullanın. Bu diyalogta metin rengini (text colour) mavi olarak değiştirin, etiketleri

30o döndürün (rotate) ve buyotu (size) 1:100 000 lik harita ölçeğinde 10 olarak değiştirin.

7. Bu metin etiketlerini ayrın bir tablo olarak kaydetmek için Map>Save Cosmetic Objects

menü seçeneğine ulaşın. Bu alıştırma için Map>Clear Cosmetic Layer menü seçeneğini

kullanarak bu etiketleri kaldıracağız.

6.8 Stacked (Yığın) Profillerinin Oluşturulması

Discover Stacked Profile aracı çapraz bir taban çizgisi boyunca görüntülenen atanmış bir alanınbir

çizgi grafiğini oluşturur. Çizgi yönlü verinin yığın profili gösterimleri sıklıkla jeofiziksel ve jeokimyasal

veri analizlerinde kullanılır.


Betimleme ya da nokta gösterimleri üzerindeki yığın profillerinin sağladığı avantajlar şunlardır:

trendler ve çizgiden-çizgiye anomali korelasyonu ince bir şekilde gösterilebilir

çoklu veri kanalları aynı ya da değişen ölçeklerle aynı zamanda görüntülenebilir

çeşitli filtreleme operatörleri çizgi verilerine ve en uygun yığın profili formunda görüntülenen

sonuçlara uygulanabilir

Discover da aşağıdaki özellikleri sağlayan yığın profilleri oluşturulabilir:

eşikleri (düşük ya da alçak) klipleme üstünde kontrol

belirlenebilen bir taban çizgisinin aşağısında ya da yukarısında ki bir profil doldurulabilir (bir

değişken alan sunumu)

lineer ya da logaritmik ölçekleme

Bir Stacked Profile oluşturmak için veri tablosunun tek bir çizgi tanıtıcı özniteliğine ve üzerinde profili

oluşturmak için en az bir nümerik veri kolonu içermesi gerekir.

Alıştırma-6 Toprak gözlem verilerinden Stacked Profil oluşturulması

1. Encom Training\Sylvania\Geochemistry klasöründeki SYLVANIA_GEOCHEM tablosunu açın.

2. Discover>Data Utilities>Create Stacked Profiles menü seçeneğini seçin.

3. SYLVANIA_GEOCHEM tablosunu seçin.

4. Field listesinden profilde görüntülenecek olan veri kolonunu seçin. Bu alıştırmanın amacı için

AU alanını seçeceğiz.

5. Line listesinden tek çizgi tanımlayıcı bilgisini içeren LINE kolonunu seçin.


6. Boş bir veri alanıyla karşılaşıldığında profili çizmeye devam etmesi için Draw Across Nulls

kutusunu işaretleyin. Bir örnek çizgisi içindeki örnekleme aralığında büyük boşluklar

olduğunda, Distance Theshold kutusunu işaretleyin ve bir mesafe girin. İki örnek noktası

arasındaki mesafe girilen eşik mesafesi değerinden daha büyük olduğunda, Discover aynı

örnekleme çizgisi üzerinde yeni bir profile başlar. Eğer eşik mesafesi girilmediyse, çizgi için

sürekli bir profil görüntülenecektir.

Kolon verilerinin ölçeklemesi lineer ya da logaritmik olabilir ve yığın profilinin görüntülendiği

ya da santimetre birimindeki haritanın ölçek faktörüyle uyabilir.

7. Taban çizgisi ya da x-ekseni profilde görüntülenebilir. Taban çizgisinin aralığını seçmek için

Baseline listesini kullanın. Bir taban çizgisi veri kolonunun minimum, maksimum, ortalama ya

da medyan değerine göre oluşturulabilir. Kullanıcı-tanımlı (user-define) bir değer de

girilebilir.

8. Line Style kontrolünde profilin taban çizgisini ya da x-eksenini görüntülemek için Show Base

Lines kutusunu işaretleyin. Seçilen veri kolonları için profili görüntülemek için Show Field

Lines seçeneğini işaretleyin. İstenilen çizgi stili ve rengi seçmek için her seçeneğin yanındaki

lien style butonlarını kullanın.

Örnekleri taban çizgisinin ya da kullanıcı tanımlı bir değerin üstünde ya da altındaki değerlerle

göstermek için, profil içi dolu bir renklendirmeyle doldurulabilir. Dolgu rengini değiştirmek

için Colour butonuna klikleyin.

9. Veri kolonundaki maksimum ya da minimum değerler otomatik olarak Clip kontrolüne

sokulur. Özel bir veri aralığı kullanan, veri aralığını kliplemek için başka bir değer girmek için

Above ya da Below kutularına klikleyin.

10. Stacked Profiller tek bir tabloya çıkarılır ve kaynak veriyi içieren harita penceresine yeni bir

katman olarak eklenir. Eğer taban çizgisinin üstünü ya da altını doldurmak için seçtiyseniz,

dolgu polygon objelerinin bir serisi olarak ayrı bir katmana yazılacaktır. Bir Stacked Profili

oluşturma için Generate butonuna klikleyin.

11. Bu alıştırmayı tamamlarken açık olan tüm tabloları kapatın.


7. Yapısal Verilerin Görüntülenmesi

Discover Structural Symbols aracı jeolojik verileri, bir sembol kitaplığından seçilen jeoloji

sembolleriyle görüntülemenize izin verir. Jeolojik ölçüm verileri bir veri dosyasından okunabilir ya da

fare ve klavye sayısallaştırmasıyla doğrudan içeriye aktarılabilir.

Jeoloji sembolleri, MapInfo sembol toplayıcısında olması gereken bir True Type fontunda saklanır.

Eğer sembol fontu yoksa, o zaman Discover sembollerinin yerine normal metinleri kullanır. True Type

fontları Discover kurulum işlemi sırasında yüklenmelidir. Eğer fontlar MapInfo Professional’de

bulunmuyorsa, fontlar varsa görmek için Windows Control Panel>Fonts seçeneğini kontrol edin.

Discover jeolojik bilgileri doğrudan bir veri dosyasından ya da doğrudan ekran üzerinde

sayısallaştırmadan alarak görüntüleyebilir.

Sructural Data Map penceresi jeoloji verilerini işlemek için iki farklı yol sunar. İlk olarak, ölçümler

normal bir MapInfo tablosundaki kolonlardan okunabilir. Bu metod bir sürü sembolü tek bir seferde

üretilmesi için basit bir yöntem üretir.

Alternatif olarak, jeoloji ölçümlerini bir harita penceresinde sayısallaştırabilirsiniz. Bir dosyaya

dönüştürülemeyen bir harita penceresi üzerinde ölçümlere sahip olduğunuz zamanlarda bu yöntem

kullanışlıdır. Bu durumda, ölçüm konumları sayışallaştırılan noktalardan alınır ve bu konum için jeoloji

verisini girmenizi isteyen bir diyalog görüntülenir.

Jeoloji veri tablosu aşağıdaki veriler için nümerik kolonlara sahip olmalıdır:

Ölçüm konumlarının Enlem (Easting) ve Boylamı (Northing)

Ölçümlerin Kuyu Doğrultusu (Dip Direction)

Kuyu (Dip)

Discover Jeoloji Kodları (Discover Structure Code)

Tablodaki kolonların yerleri ve isimleri önemli değildir. Eğer veriyi yeni bir harita penceresinde

sayısallaştırıyorsanız, Discover belirlenen kolonlara uygun kolonlara sahip bir tablo oluşturur. Açık bir

harita penceresi varsa, yeni tablo bu pencereye eklenir ve harita penceresinin koordinat sistemi

atanır. Alternatif olarak, yeni tablo için koordinat sistemi atayabilirsiniz.

Girdi veriniz, örnek numaraları, yer ID, litoloji vb. diğer kullanışlı bilgileri de içerebilir. Structural Data

Mapper’da bu Discover bu bilgileri kullanmaz. Jeoloji verilerini ilk topladığınızda, her jeoloji için bir

Discover kodu atamaya ihtiyacınız olur. Discover jeoloji kodlarının tamamının bir listesine kitabın

arkasındaki ekler bölümünden ulaşabilirsiniz.

7.1 Bir Tabloya Discover Jeoloji Kodlarının Eklenmesi

Alıştırma-1 Jeoloji sembol kodlarını güncelleyin

1. Encom Traning\Mt Isa\Structure klasöründeki ISA_STRUCTURE_DATA tablosunu açın.

2. Jeoloji tablo ve verilerine ait veri sayfasını görüntüleyin. DISCOVER_CODE kolonu her spesifik

jeoloji tipi için bir nümerik kod saklar. Bu kod Discover’ın doğru jeoloji sembolünü

görüntülemesini sağlar.


3. Bedding, Cleavage ve Foliation jeoloji kodu tipleri için Discover kodu girilmemiştir. Bir

sonraki adımda, her jeoloji kodunu doğru Discover koduyla nasıl güncelleyeceğimizi

göreceğiz.

4. Jeoloji tablosundaki Bedding ölçümlerine ait kayırların tamamını seçmek için, Discover>Data

Utilities>Select by Group komutunu kullanın.

5. Bedding’i seçin ve OK butonuna basın. Browse Selection kutusunun seçili olduğundan emin

olun ve seçilen kayıtları görüntüleyin.

6. Aşağıdaki diyaloğu görüntülemek için Table>Update Column menü seçeneğini seçin.

Bedding için Discover kodunu bulmak için kitabın sonundaki Jeoloji Sembol Kodları’nı

kullanın. Bedding’e ait Discover kodu 1 dir.


7. Yukarıdaki diyaloğu tekrarlayın ve OK butonuna klikleyin.

8. Cleavage (4) ve Foliation (17) jeoloji tiplerinin Discover kodlarının güncellenmesi için aynı

prosedürleri tekrarlayın. Özel bir jeoloji tipi için tüm kayıtları her seçtiğinizde, Update

Column diyaloğunda doğru Query numarasını kullanmalısınız.

9. İşlemleri tamamladığınızda ISA_STRUCTURE_DATA tablosunu kaydedin ve File>Close Table

seçeneğini kullanarak tüm Query pencerelerini kapatın. Eğer bunu düzenli bir kaynaj üzerinde

yaptıysak, hızlı bir şekilde look-up tablosu oluşturabiliriz ve tek bir adımda Discover kodlarıyla

tüm kayıtları güncelleyebiliriz. Bunu yapmak için standart jeoloji isimlerini kullanmanız

gerekir.

7.2 Discover Kodlarından Jeoloji Sembollerinin Oluşturulması

Alıştırma-2 Jeoloji sembollerinin otomatik olarak oluşturulması

1. Discover>Structural Symbols komutunu ve Process from Table seçeneğini seçin.

2. İşlem için tablo olarak ISA_STRUCTURE_DATA tablosunu seçin.

3. Projeksiyon olarak AMG Zone54 (AGD66) seçin.

4. Structural Data Mapper diyaloğunda, Australian Structural Symbols (Modified AGSO) jeoloji

sembol kitaplığını seçin.

5. Dip Direction radyo kontrolü olarak Specify Azimuth seçin.

6. Jeoloji tablosundaki kolonların doğru alan açıklamalarıyla eşleştiğini kontrol edin ve kolon

atamaları değişmediyse o zaman doğrudurlar.

7. Symbol/Label Style Options’da Symbol size değerini 12 olarak değiştirin ve Dip/Plunge as

text in Cosmetic Layer seçeneğini seçin. Varsayılan metin boyutlarını ve ölçeği kabul edin ve

OK butonuna klikleyin.


Discover sizin için jeoloji sembollerini işleyecek ve bir harita gösterecektir. Tablo boyutunuz

büyükse bu işlem biraz zaman alabilir.

7.3 Jeoloji Sembollerinin Bir Tabloda Sayısallaştırılması

Alıştırma-3 Var olan bir tabloya yeni jeoloji sembollerinin eklenmesi

1. ISA_STRUCTURE_DATA tablosunu düzenlenebilir yapın.

2. Discover>Structural Symbols menü seçeneğini seçin.

3. Digitize into Mapper seçeneğini seçin ve ISA_STRUCTURE_DATA tablosunu seçip, OK

butonuna klikleyin.

Not: Eğer yeni bir tabloda sayısallaştırmak için seçtiysek, Discover otomatik olarak jeoloji

sembol verilerini saklamak için mevcut kolonlarla yeni bir tablo oluşturur.

4. Structural Data Mapper diyaloğundan kullanmak için uygun Sembol kitaplığı (Symbol Library)

ve kolonları (Columns), Azimut metodunu ve etiketleme parametrelerini seçin ve OK

butonuna klikleyin.

5. DigStruct menü seçeneği menü çubuğu üstünde gözükecektir ve imleç Symbol Picker (sembol

toplayıcı) aracına dönüşecektir.

6. Birkaç yeni jeoloji sembolü eklemek için harita penceresinde bir alana yaklaşın. Sol fare

butonuyla harita penceresindeki bir noktaya klikleyin. Bir yıldız sembolü görüntülenecektir.

7. DigStruct>Plot Symbol seçeneğini seçin. Listeden bir jeoloji tipi seçin, dip (kuyu) ve dip

direction (kuyu doğrultusu) için bir değer girin. OK butonuna kliklediğinizde, siyah yıldız

sembolü uygun jeoloji sembolüne dönüşmelidir.

8. Haritaya birkaç farklı jeoloji sembolü ekleyin. Yeni jeoloji sembolü ilavelerini kaydetmek için

File>Save Table komutunu kullanın.

9. Menü çubuğundan kaydırmak için DigStruct>Exit DigStruct komutunu izleyin.

10. Bu işlem Adım 1’den daha yavaştır, fakat sadece birkaç sembolünüz varsa ya da veriyi

taranmış bir haritadan sayısallaştırdıysanız çok kullanışlıdır.

11. Açık olan tüm tabloları kapatmak için File>Close All komutunu izleyin.

7.4 Fay Çizgilerinin Yönlendirilmesi

Bir fay çizgileri tablonuz varsa, her fay için yönlendirmenin belirlenmesi ve sonuçların ay tablosunda

tutulması kullanışlı olabilir.

Alıştırma-4 Fay çizgisi yönlerinin görüntülenmesi

1. Encom Training\Mt Isa\Structure klasöründeki ISA_FAULTS tablosunu yeni bir harita

penceresinde açın.

2. ISA_FAULTS tablosunu düzenlenebilir yapın.

3. Discover>Map Window>Select All from Editable Layer komutunu izleyin.

4. Discover>Data Utilities>Line Orientation menü seçeneğini seçin. Aşağıdaki diyalog

görüntülenecektir:


Bir çizgi MapInfo’da sayısallaştırıldığında, çizginin doğrultusu da çizgiyle birlikte saklanır. Örneğin,

Ankara’dan Adana’ya kadar bir çizgi çizdiğinizde, çizgi güney- doğu yönüne sahiptir. Eğer tam tersi

yapılırsa, yani çizgi Adana’dan Ankara’ya doğru çizilirse o zaman da çizgi yönü kuzey-batı

olacaktır.

Use Angles in Range kontrolünde 0-360 derece seçilirse, sayısallaştırılan her çizginin doğrultusu

dikkate alınır. Bir trend gösterilmesi için fay çizgilerinin kullanılmasıyla ve kesin bir doğrultu

olmadığı için, sonuçları göstermek için 0-180 ya da 180-360 derecelerden birini kullanmak daha

iyidir.

5. Line Orientation diyaloğunu yukarıdaki gibi düzenleyin ve OK butonuna klikleyin.

6. Her fay kayıdı artık ISA_FAULTS tablosuna bir öznitelikle beraber eklenen ortalama yönelime

sahiptir. Tabloyu kaydettiğiniz zaman bu alıştırma tamamlanır.

7.5 Fay Çizgileri Yönelimlerinin Bir Gül Diyagramında Gösterilmesi

Çok sayıda jeoloji çizgisinin genel yönlendirmesi için bir Rose Diagram oluşturulabilir. Bu fonksiyon

Discover GraphMap özelliklerinin bir parçasıdır.

Alıştırma-5 Bir gül diyagramı üretmek için fay yönelim verisi frekansının kullanılması

1. Discover>GraphMap menüsünü seçin. GraphMap menüsü ana araç çubuğuna eklenecektir.

2. Start>GraphMap menü seçeneğini seçin ve yüklemek için ISA_FAULTS tablosunu seçin.

3. Sol taraftaki Data penceresindeki Orientation kolonuna klikleyin ve klavyeden “X” tuşuna

basın. Bu Orientation kolonunu Rose Diagram da kullanmanızı sağlayacak.


4. Create Tab’dan Rose seçin.

5. Rose diyagramı yeni bir grafik penceresinde görüntülenir.

6. ISA_FAULTS dışında açık olan tüm tabloları kapatın.

7.6 Jeoloji Verilerini Kullanarak Yakınlık Araması (Proximity Search)

Discover Proximity Search bir diğer objenin belirli bir mesafesi içinde kalan ilgilenilen objenin hızlıca

tespit edebilmenizi sağlar. Örneğin, 2 km’lik eski bir maden alanı içine düşen ve en az 2 ppm’lik bir

altın derecesine sahip örnekleri tespit etmek istiyorsunuz.

Alıştırma-6 Fay verileri üstünde Proximity Search gerçekleştirilmesi

1. Encom Training\Mt Isa\Structure konumundaki ISA_FAULTS.MDB Access Data tablosunu

yeni bir harita penceresinde açın.

2. Encom Training\Mt Isa\Mineral Occurrences konumundaki ISA_MINLOCS tablosunu mevcut

haritaya katman olarak ilave edin. ISA_MINLOCS tablosu haritalı değilse, Longitude/Latitude

(AGD84) projeksiyonunda koordinattan nokta oluşturun.

3. Sadece 120 ve 180 derece arasındaki fayları seçmek için Query>SQL Select menü seçeneğini

seçin.


4. Seçilen fayları içeren harita penceresini aktif pencere yapın ve Discover>Data

Utilities>Proximity Search menü seçeneğini seçin.

5. Proximity Search diyaloğuna yukarıdaki parametreleri girin. Harita objelerini seçilen

kriterlerle eşleştirerek göstermek için bir sembol stili seçin ve OK butonuna klikleyin.

6. 120 ve 180 derece arasında yönlenen tüm faylar etrafında 5 km’lik tampon bölgeleri (buffer)

görüntülenmelidir. 5 km’lik tampon bölgelerin içinde kalan Au mineralleri belirlenen sembole

göre görüntülenmelidir.

7. Ayrıca seçilen kriterlerle eşleşen tüm harita objeleri için kayıtları gösteren bir ProxSearch veri

sayfası açılır.


8. Drillholes (Sondaj) Modülü

Encom Discover sondaj (drillhole) verilerinin görüntülenmesi ve işlenmesi için bir kapsamlı bir çevre

sunar. Drillholes modülü Surface (yüzey) modülü ve de map-making (harita-yapım) araçlarıyla

fonksiyonel olarak ilişkilidir.

8.1 Giriş

Discover Drillhole modülü sondaj verilerinin kesit ve plan görünümünde görüntülenmesi ve işlenmesi

için aşağıdaki özellikleri sunmaktadır:

Proje hazırlama arayüzü

Veri onaylama aracı

Esnek veri modeli ve desteklene pek çok veri formatı

Herhangi bir yön ya da plan görünümündeki kesitlerdeki sondajların görüntülenmesi

Topoğrafik yüzeyin ve kesitteki plan jeolojisinin görüntülenmesi

Her sondaj için maksimumu 16 farklı kuyu (downhole) verisinin görüntülenmesi

Downhole verilerinin histogram, linegraph, traceshade ya da textlerle görüntülenmesi

Downhole verilerinin look-up table renk şablonları kullanılarak renklendirilmesi

Kesit görünümde birden fazla yüzey profilinin görüntülenmesi

Harita gridini ve başlık bloğunu içeren kesit çıktısının oluşturulması

Maksimum 24 veri kolonundaki bilgilerle bağımsız sondajlar için log stillerinin görüntülenmesi

Kesit canlandırmalarının sayısallaştırılması, örneğin litoloji tipleri veya cevher sınırları


Downhole verilerinin öznitelik, cut-off grade, yükseklik ya da derinlikle birleştirilmesi

Uçuş üzerinde 3D koordinatların hesaplanması

Bölgesel kaynak hesaplayıcı

Maksimum ve EOH downhole verilerinin çekilmesi

Sondaj bilgi aracının görüntülenmesi

Bölgesel canlandırmaların 3D DXF dosyaları olarak dışarı aktarılması (export)

Bir kesit bitmap dosyasının Encom Profile Analyst’ine aktarılması (export)

8.2 Sondaj Kesitlerinin Oluşturulması İçin Adımlar

Bir sondaj (drillhole) veri seti, sondaj kuyusu konumları ve geometrileri, kuyu örnek ölçümleri, kuyu

jeokimyası, jeolojik ve jeofiziksel veriler ve ilişkili diğer bilgiler gibi bilgileri içeren bir seri tablodan

oluşturulur.

Sondaj kesitleri ve planları oluşturmak için aşağıdaki adımları izleyin:

1. Tüm drillhole verilerini MapInfo tarafından kabul edilen bir formata düzenleyin. Access, Excel

ve Text gibi dosya formatları .TAB dosyaları oluşturmak için önce MapInfo’da açılmalıdır.

2. Collar (sondaj kuyu konumları) tablosu haritalanabilir olmalıdır, yani bir harita penceresinde

görüntülenmelidir.

3. Yeni bir sondaj projesi oluşturun ve doğru tablo ve kolon isimlerini atayın.

4. Eşleşmeyen sondaj isimlerini, kayıp verileri, üst üste gelen örnekler ya da kuyu derinliği sonu

uyuşmazlıklarını kontrol etmek için Data Validation (veri doğrulama) özelliğini kullanın.

5. Bir kesit çizgisi ya da birkaç sondaj seçin ve kesit oluşturun.

6. Downhole verilerini seçin ve kesit üzerinde görüntüleyin.

7. Yazdırmaya hazır kesit gridini ve başlık bloğunu içeren doğru ölçekte bir çıktı penceresine

kesit ekleyin.

8. Gelecekte kullanmak için kesiti kaydedin.

8.3 Drillhole Veri Formatı

Discover’daki Drillhole modülü bir seri farklı formatta tutulan drillhole verilerini kullanabilir. Discover,

MapInfo’nun okuyabildiği Access ve ODBC veritabanlarını içeren her hangi bir veritabanı formatında

saklanan drillhole verilerini kullanılabilir. Discover kaynak veriye herhangi bir değişiklik ya da ekleme

yapılmasına gerek duymaz.

Discover Drillhole’leri görüntülediği zaman, downhole verileri için 3D koordinatları hesaplar, bunun

anlamı orijinal veri tablosunda bu koordinatların tutulması gereksizdir. Bu Microsoft Access veritabanı

tablolarının ve salt-okunur (Excel tabloları gibi) tabloların kullanımın kolaylaştırır. Ayrıca, collar

koordinatlarına ya da downhole örneklerine yapılan değişiklikler downhole koordinatlarının yeniden

hesaplanmasını gerektirmez.

Drillhole verileri bir seri ilişkili tabloda saklanır, burada diğer tablolarla ilişkiyi sağlayan Hole ID’dir

(kuyu numarası). Aşağıdaki tabloların birkaçı ya da tümü projeyi tanımlamak için kullanılır.


8.4 Collar Tablosu

Collar (kuyu) konum tablosu, her sondaj kuyusu için nokta objeleri içeren bir haritalanabilir tablodur.

Collar tablosu aşağıdaki kolonları içermelidir:

HoleID (kuyu no)

Easting (boylam)

Norting (enlem)

Elevation (yükseklik)

Total Depth (toplam derinlik)

Eğer downhole örnek tablosunda hiç ayrıklık yoksa, o zaman collar tablosu sondaj kuyusunun

AZIMUTH ve DIP değerleri için iki ek nümerik kolonu içermelidir. Dip -90 ve 90 pozitif ve negatif

değerleriyle ifade edilir.

Diğer tüm veri kolonları isteğe bağlıdır. HoleID dışındaki tüm kolonlar nümerik olmalıdır, HolelID bir

text alanı olabilir. Koordinat değerleri ise Float (taşan sayı) formatındaki kolonlarda tutulmalıdır.

Kolon isimleri önemli değildir.

8.5 Downhole Survey Tablosu

Downhole Survey tablosu, her sondaj için survey (örnekleri) ve derinliklerinin listesini içeren haritasız

bir tablodur. Bu tablo isteğe bağlıdır ve aşağıdaki kolonları içermesi gerekir:

HoleID (kuyu no)

Depth (derinlik)

Azimuth (azimuth-dik açıklık)

Dip (yatay açıklık)

DEPTH, AZIMUTH ve DIP kolonları nümerik olmalıdır ve dip değerleri pozitif ya da negatif olabilir.

8.6 Downhole (Assay) Veri Tabloları

Downhole veri tabloları, her sondajın seçilen aralıkları için jeokimyasal, jeolojik ya da jeofiziksel veri

değerlerini içeren haritasız tablolardır. Bir sondaj projesi birden fazla downhole veri tablosu içerebilir.

Downhole veri tabloları aşağıdaki kolonları içermelidir:

HoleID (kuyu no)

Depth From (başlangıç derinliği)

Depth To (bitiş derinliği)

DEPTH FROM ve DEPTH TO kolonları nümerik olmalıdır. Zorunlu kolonların konum ve veri tipleri her

downhole veri tablosunda aynı olmalıdır. Diğer kolonlar (örnek numarası, kaya tipi, altın seviyesi gibi)

içeriğine göre seçilebilir. Sondaj projesi kuruluşunda zorunlu kolonlar seçilen ilk downhole tablosuna

göre atanır. Eğer diğer downhole veri tablolarında zorunlu kolonlar farklı kolon sıralamasındaysa, o

zaman sondaj kesitleri ve planlarında doğru olmayan veriler gözükebilir.


8.7 Grid ve Kontur Yüzeyleri

Discover, sondaj kesitlerinde görüntülemek için (yüzey topoğrafyası ve toprak jeokimyası gibi)

gridlenmiş ya da konturlanmış yüzeylerden profil bilgisini alabilir. Gridler MapInfo, ER Mapper veya

Geosoft formatlarında olabilir. Konturlenmiş yüzeyler uygun z değerine sahip polylinelardan

oluşmalıdır.

8.8 Yüzey Jeolojisi

Bir jeoloji katmanını görüntülemek için, uygun bir yüzey dosyası da kullanılmalıdır. Bir grildenmiş

DEM yüzeyi en iyi yüzey profilini sağlar, ancak öznitelikli kontur verisi de kullanılabilir. Kontur verisi

kullanılırken yüzey jeolojisi katmanı sadece kontur verileriyle kaplanmış alanda gösterilir. Discover

topografik yüzeyin limitleri dışındaki verileri tahmin etmez.

8.9 Sondaj Projesinin Oluşturulması

Bir sondaj projesi (Drillhole Project) tanımlarken ilk adım sondaj verilerinizin Discover’da işlenmesi ve

görselleştirilmesidir. Sondaj projesi tüm ilişkili sondaj veri tablolarının bir araya getirir. Bir proje bir

kez tanımlandığında, proje seçilir ve tüm alakalı tablolar otomatik olarak açılır.

Alıştırma-1 Discover kullanarak bir Sondaj Projesinin kurulması

1. Discover > Drillhole menüsünü seçin. Drillhole menüsü ana araç çubuğunda gözükecektir. İlk

adım uygun dosyalarla sondaj projesinin kurulmasıdır. Bu işlem sadece ilk defasında gereklidir

ve ondan sonra sadece proje ismini seçmeniz ve devam etmek için OK demeniz yeterlidir.

2. Yeni bir proje oluşturmak için Drillholes > Project Setup menü seçeneğini seçin, New

butonuna basın. Drillhole Setup diyaloğu görüntülenecektir. Genel diyalog aşağıdaki

seçenekleri içerir: Project Definition, Project Type ve Section Manager. Training gibi bir

proje ismi girin. Açıklama metin kutusuna proje açıklamasını girin, bu bilgi daha sonra Project

setup diyaloğunda gözükecektir. Path (dosya yolu) butonuna klikleyin ve Encom

Training\Drilling klasörünü gösterin. OK butonuna klikleyin.


3. Project Type seçeneğini altında Project only contains drillholes seçeneğini seçin.

4. Section Manager yapısı, kullanıcıların eğer isterlerse Section Manager’a yeni bir kesit

eklemelerine izin verir. Section Manager kesitlerin bir harita penceresine eklenmesi,

silinmesi, açılıp/kapanması yeteneklerini sağlar. Tüm kesitleri tek bir klasörün (projenin

yerleştirildiği klasöre) içine kaydetmek için Add Section to Project Root Folder seçeneğini

seçin. Bu alıştırma için kesitlerimizin her birini proje ana klasörünü altında ayrı birer klasöre

kaydedeceğiz, bu yüzden ikici seçeneği Create New Folder for each Section seçin. Devam

etmek için OK butonuna klikleyin.

5. Drillhole Location diyaloğunda Open Tables butonuna basın. ASSAYS, COLLARS,

DH_LITHOLOGY, SURFACE GEOLOGY, SURVEYS ve TOPOGRAPHY tablolarını seçin ve Open

butonuna basın. Collar Table, Survey Table için kolonlara ait alanlar ve Units otomatik olarak

yerleştirilecektir, doğru kolonların seçildiğinden emin olmak için kontrol edin, alanları


aşağıdaki şekildeki gibi düzenleyin. Eğer downdip negatifse, Discover’da göstermek için Dip

butonuna klikleyin.

Not: DH_LITHOLOGY tablosu sondaj projesi klasöründe bulunmuyorsa, File> Open menü

seçeneğini kullanarak DH_LITHO.MDB Access veritabanını import edin.

6. Available kutusundaki Downhole veri tablolarını kontrol edin, onları Selected

kutusuna taşımak için ok butonunu kullanın. Tablolar bir kez selected kutusuna taşındığında

proje ile ilişkilenir ve öznitelik verileri oluşturulan her kesit üzerinde görüntülenebilir. Field

Mappings alanlarının doğru atandığını kontrol edin. Devam etmek için Next butonuna

klikleyin.


7. Discover, yüzey topoğrafya gridleri/konturlarını ve yüzey jeolojisini kesit üzerindeki profilde

görüntülemek için yetenekler sunar. Topographic Surface listesinden TOPOGRAPHY

tablosunu seçin. Polygon Drape Set polygon table listesinden SURFACE_GEOLOGY tablosunu

seçin. Discover ayrıca kesitlerde görüntülemek için toprak jeokimyası, jeofizik profiller ya da

kuyu profil konturları gibi diğer gridlenmiş verilere de izin verir, bunlar Other grid surfaces or

contours bölümünün altına ilave edilebilir. Devam etmek için OK butonuna klikleyin.

8. Artık sondaj projesi kurulumu tamamlandı, aşağıdaki diyalog proje bilgilerini ve proje alanının

bir ekran görüntüsünü gösterir. Eğer proje dosyaları düzenleme ya da güncelleme gerektirirse

Modify butonuna klikleyin.

9. Sondaj Projesi ilk oluşturulduğunda herhangi bir uyuşmazlığa karşı sondaj projesi verilerinin

onaylanması (validate) önemlidir.


8.10 Veri Doğrulama

Discover sondaj projenizdeki verileri doğrulamanızı destekleyen birkaç özelliği içerir. Bu özelliklerinin

kullanımı, collar ve downhole veri tablolarında eşleşmeyen sondaj isimleri ya da toplam derinlik gibi

fark etmesi güç olan durumları görmenizi sağlar. Doğrulama işlemi ya tüm proje veritabanında, hala

hazırla seçili olan sondajlar (collar haritasında seçili olan), ya da seçilen kuyu listesi üzerinde çalışır.

Veri doğrulama sonuçları ekrana ve/veya bir log dosyasına yazılır.

Drillhole name mismatch (sondaj ismi uyuşmazlığı) – kuyu ismi collar tablosu ve downhole

tablolarında farklı tanımlandığı zaman ortak problemler meydana gelir. (Örneğin, DDH007 ve

DDH7 gibi farklı atanan isimler Discover tarafından farklı kuyular olarak algılanır)

Total depth mismatch (toplam derinlik uyuşmazlığı) – eğer downhole verisinde bulunan total

depth değeri collar tablosunda belirlenenden aşağıdaysa, kesitte görüntülenmez. Bu sonuç

veri giriş hatasının bir sonucudur. Bu ayrıca collar verisi sondaj işlemi tamamlanmadan

girildiğinde de meydana gelebilir.

Large dip/azimuth changes (büyük dip/azimuth farklılıkları) – collar dip/azimuth ya da

downhole survey verilerinden birinde yapılan veri giriş hatası sonucunda meydana gelen ve

fark edilmesi zor hatalardır. Discover sondaj izi belirlenen değerden daha fazla olan tüm

sondaj (kuyu) örneklerini listeler.

Duplicate sample numbers (çift örnek numarası) – veri giriş hatalarından kaynaklanan

tekrarlı örnek numaraları olabilir ve bunların belirlenmesi gerekir.

Overlapping sample intervals (taşan örnek aralıkları) – örnek aralıkları genellikle bir

downhole veri tablosu ile üst üste gelmez ve bunun gibi tüm aralıkların tanımlanması gerekir.

Sample interval gaps (örnek aralık boşlukları) – pek çok sondaj yukarıdan aşağıya kadar

sürekli örnek aralıklarına sahip olmasa da, veri doğrulama işleminin bir parçasıyla boşlukların

konumlarının bir listesini görebilirsiniz.

Alıştırma-2 Sondaj proje tablolarının doğrulanması

1. Drillholes > Validate Drillhole Database menü seçeneğini seçin. İlk diyalogta Validate all

Drillholes seçeneğini seçin. Doğrulama işlemine başlamadan önce projeyi çalıştırmayı

unutmayın, yoksa Validate seçeneği aktif olmayacaktır.


2. ASSAYs tablosunu seçin ve seçenekleri yukarıda görüldüğü gibi işaretleyin. Not edelim ki, pek

çok durumda örnek boşlukları ardı-ardına gelmeyen örnekleme aralıklarına göre

bulunacaktır, bu yüzden bu seçeneği işaretlemeyin. Sonuçları görmek için OK butonuna

klikleyin.

3. Doğrulama işlemini DH_LITHOLOGY ve SURVEYS tabloları için tekrarlayın.

4. Herhangi bir üst üste gelmeyi ya da eşletmeyen derinliği düzeltin, veri sorunlarının

düzeltildiğinden emin olmak için doğrulamayı yeniden çalıştırın.

8.11 Sondaj Kesitleri ve Planlarının Oluşturulması

Sondaj projesini tanımladıktan ve sondaj veritabanını doğruladıktan sonra, sondaj verilerini kesit ya

da plan görünümünde görüntüleyebilirsiniz.

Kesitlerin belirlenmesi için üç metot vardır:

İstenilen bilgileri yazın

İstenilen kuyuları (collars) manuel olarak seçin

Kesiti gösteren bir çizgi çizin.

Sondajlar ilk seçildiğinde, Discover hangi sondajların kesit zarfının içinde kaldığını ya da kesiştiğini

belirlemek için bir kesit zarf genişliğini içeren kesit geometrisi kullanır. Kesit non-earth koordaiant

sisteminde normal bir harita penceresinin üstüne çizilir. Yatay eksen kesit boyunca mesafeyidir ve

UTM koordinat birimindedir. Dikey eksen ise yüksekliği gösterir ve Project Setup’da seçilen birimde

görüntülenecektir.

Alıştırma-3 Bir sondaj planının ve dikey sondaj kesitinin oluşturulması ve görüntülenmesi

1. Tüm sondaj kuyusu nokta objelerini seçin ve Drillholes > Define New Section or Plan menü



Horizontal Plan görüntüleme seçeneğini seçin ve Plan Name diyalog kutusuna uygun bir isim

girin. Annotation butonuna basın ve scale (ölçeği) 1:1000 olarak ayarlayın, Display EOH

labels and Ticks ve Display Hole ID at Collar kutularını işaretleyin ve OK butonuna klikleyin.

Kesiti çizmek için Plot Now butonuna basın. Discover şimdi yeniden verinizi ölçeketir ve

sondajlar için yatay bir plan çizecektir.

Not: Plot Survey Traces only kutusunu işaretlemeden, plan görünümünde bir sondaj ii

üzerinde kuyu verisini görüntüleyemezsiniz.

2. Encom Training\Drilling klasöründeki SECTIONLINES tablosunu mevcut harita penceresini

üzerine açınız. Bir çizgi seçin, bu dikey bir kesit yaratmak için kullanılacaktır.

Alternatif olarak, kozmetik katmana bir çizgi çizilebilir ve geçici bir kesit çizgisi oluşturmak için

seçilebilir. Line 9 kesitini seçin.

3. Drillholes > Define New Section or Plan menü seçeneğini seçiniz.


Vertical Section ve Use selected line seçeneklerini işaretleyin. Eğer Search all holes kutusunu

işaretlerseniz, o zaman kesit zarfının içinden geçen her sondaj kuyusu görüntülenecektir. Section

Name kutusuna uygun bir kesit ismi girin. 50-100 metre aralığında bir Envelope Witdh (zarf

genişliği) girin.

View Direction kontrolünü aktif hale getirerek kesit için bir bakış açısı seçebilirsiniz. Bakış açısı,

seçilen çizginin yönelimine ya da kesit tanımlama parametrelerinden Discover tarafından

otomatik olarak hesaplanır. Kesit bakış açıları kesit çizgisinin yöneliminin sadece +/- 90 derece

aralığında ayarlanabilir. İlk kesit görünümü için kesit Kuzey Doğu yönündedir.

4. Annotation butonuna klikleyin ve aşağıdaki seçenekleri seçin:

Display Surface Line sondajlar arasındaki topoğarafik yüzeyin görüntülenip

görüntülenmediğini kontrol eder. Bu, yüzeydeki jeolojik kesişimi göstermek için üzerine

kaplanan SURFACE_GEOLOGY katmanıyla birlikte TOPOGRAPHIC griden oluşturulacaktır.

Use Data Display Settings kesit oluşturulurken aynı zamanda sondajlara linegraph, histogram

ve metin etiketleri gibi downhole verilerini uygulamanıza izin verir. Bu fonksiyonu

kullanmadan önce, Display Downhole Data formunu kullanarak downhole verisi için bir

şablon belirlemeniz gerekir.

Show Depth Ticks and labels özelliği kuyu boyunca derinliği ve etiketini gösterir. Discover

belirlenen derinliklere bir işaret ve metnin etiketi yerleştirebilir, örneğin kuyu boyunca her 50

metrede bir. Bu diğer bilgilerle ilişkilendirme ve yorumlama için bir araç olarak kullanılabilir.

5. Devam etmek için OK butonuna klikleyin ve kesiti çizdirtmek için Plot Now butonu klikleyin.

Kesit çizgisi etrafında belirlenen mesafeye kadar bir zarf çizilir. Zarf içindeki her kuyu kesit

üzerinde görüntülenecektir.


Not: Eğer kuyu kesitin dışından (izleyiciden uzağa) geçiyorsa, çarpı işaretli bir daire

görüntülenecektir. Eğer kuyu kesitten ayrılırsa (izleyiciden yukarı) içinde nokta olan

bir daire görüntülenecektir.

6. Yukarıda prosedürü tekrar edin ve annotation diyaloğunda farklı seçenekler belirleyerek

kuzey doğrultusunda 200 metre aralıkla iki kesit daha oluşturun.

8.12 Downhole Verilerinin Kesit Üzerinde Görüntülenmesi

Sondaj kesitinde downhole verilerini ne şekilde görüntülemek istediğinizi ayarlamak için Display

Downhole Data menü seçeneğini kullanın. Discover kullanıcılar bir kaş farklı görüntüleme seçeneği

sunmaktadır:

Text label – Öznitelikler için metin tanımlayıcısı

Histogram – Örneğin değerini gösteren her örnek aralığı için ölçek çubukları

Linegraph – Derinliğe ait değeri gösteren izden belirtilen mesafeye kadar sondajın aşağısına

inen sürekli çizgi

Trace Shade – Litoloji için ideali gösteren renklendirilmiş log stili

Structure Ticks – Ölçülen yapıların gerçek ya da zahiri dip değerlerini gösteren sondaj izi

boyunca çizilen çizgiler

Görüntüleme tiplerinin her birine (linegraph hariç) farklı değerleri (miktar, kaya tipi vb.) farklı

renklerle göstermek için bir renk şablonu eklenebilir. Bu veri görüntüleme tiplerine ilave olarak, kesit

ya da plan üzerinde veri görüntülemek için MapInfo Tematik Haritalama ve etiketleme araçlarını

kullanabilirsiniz.

Alıştırma-4 Dowhole verilerinin bir kesit üzerinde gösterilmesi

1. Dowhole Data Display diyaloğunu görüntülemek için Drillholes > Display Downhole Data

menü seçeneğini seçin. Veriniz için hangi görüntüleme metodunun en uygun olduğunu

belirlemek için kuyuların derinliğinin, kullanılan örnekleme aralığının, kuyu aralığının ve çıktı

harita ölçeğinin hesaba katılması gerekir. Bu eğitim alıştırmasında kuyular oldukça derin ve


oldukça aralıklılar. Bu nedenle downhole verilerinin metinle (text) görüntülenmesi zor

olacaktır.

2. Diyaloğun ilk sırasında, listeden ASSAYS tablosunu seçin. Column listesinden, ZN_PPM seçin

ve Display Type listesinden de Histogram seçin. Histogram çubuklarında tüm değer

aralıklarını görüntülemek için Compute max/min from dataset seçeneğini seçin. Position’ı

Left of trace and Offset değerinin de 2mm olarak ayarlayın. Scale (mm/unit) kutusuna

0.0001’lik bir ölçek girin.

8.13 Sondaj Renk Şablonu Oluşturulması

Nümerik verileri (aralıklı renk şablonları) ya da text verileri renklendirmek için Drillhole renk

şablonları kullanılabilir.

Yeni bir renk şablonu oluştururken, hangi renk şablonu tipini oluşturulacağını ve renk şablonunun kaç

tane kategoriye ya da girdiye sahip olacağını seçmeniz gerekir. Renk şablonları (bireysel ya da aralıklı)

maksimum 256 kategoriye sahip olabilir ancak bir bireysel şablon için daha fazlası gerekirse,

sınırlanmamış bir kategori sayısı sağlamak için bir lejantla birlikte bir Discover colour table (renk

tablosu) eklenebilir.

Alıştırma-5 Bir sondaj renk şablonunun oluşturulması ve kesitlere uygulanması

1. Drillholes > Edit Colour Patterns menü seçeneğini seçin ve New butonuna klikleyin. Populate

Legend from Dataset seçeneğini işaretleyin. Dataset olarak ASSAYS ve Field olarak da

ZN_PPM seçin. Data Type olarak Numeric seçin ve Number of Rows için 5 yazın. Legend

name alanını varsayılan şeklinde bırakın ve OK butonuna klikleyin.


2. From ve To kutularına aşağıdaki değerleri girin ve gösterilen renk şablonlarını seçin.

From To Colour

0 1000 Mavi

1000 5000 Açık Yeşil

5000 7500 Sarı

7500 10000 Turuncu

10000 300000 Kırmızı

3. Değişiklikleri kaydetmek için Save butonuna basın ve sonra Legend Editor diyaloğunu

kapatmak için Close butonuna basın.


4. Drillholes > Display Downhole Data menü seçeneğini seçin ve gene ZN_PPM kolonu için

Histogram görüntü tipini seçin. Listeden Colour Pattern Assays_Zn_ppm şablonunu seçin ve

OK butonuna basın. Downhole görünümüne değişiklikleri uygulayın. Downhole verisini

görüntülemek için bir önce kullandığınızla aynı kesiti seçin. Artık downhole veriniz

Assays_Zn_ppm renk şablonunu kullanarak yeniden çizilmelidir.

5. Legend Editor’u kullanarak ASSAYS tablosundaki PB ve CU değerleri için de renk şablonları

oluşturun.

6. DH_LITHOLOGY tablosundaki GEOCODE alanına göre bir lejant oluşturmak için aynı

prosedürü kullanın. Bu sefer Data Type olarak Text seçin. Şablonları Step Patterns butonunu

kullanarak otomatik olarak oluşturun ya da bağımsız olarak her alan için manuel olarak

seçerek oluşturun.

7. Aşağıdaki gibi sondaj izinin sağ tarafına bir CU linegraph ve bir Lithology trace shade

ekleyerek yeni bir Downhole Display ayarı oluşturun:

8. Downhole Display parametreleri belirlendiğinde, farklı kesitlere aynı ayarları uygulamak için

Save butonu kullanılarak kaydedilebilir. Önceden kaydedilen dowhole görüntüleme ayarlarını

uygulamak için Use butonunu seçin.

8.14 Drillhole Section Manager (Sondaj Kesiti Yöneticisi)

Drillhole Section Manager kesitleri ve planları yönetmeye yardımcı olmak için dizayn edilmiştir. Ayrıca

proje ismini, proje yolunu ve oluşturulan kesitlerin saklandığı konumu değiştirme gibi temel yönetim

fonksiyonlarını kullanmanıza olanak sağlar.


Drillholes > Section Manager menüsünden Section Manager diyaloğunu görüntüleyin. Eğer hiçbir

kesit listelenmiyorsa, o zaman Section Manager kesitlerinizi listeye otomatik olarak ekleme için

ayarlanmamıştır, bunu düzelmek için Create Drillhole Project kısmına başvurun.

Section Manager aktif bir sondaj projesinden kesitleri yenilemek, yeniden adlandırmak, silmek ve

eklemek gibi yeteneklerin yanı sıra var olan kesitlerin açılması ya da kapatılması özelliklerini de

sağlamaktadır. Section Manager ayrıca kesitlerin hangi türde oluşturulduğunu gösteren bir grafikte

verir. More butonunu seçildiğinde, var olan kesitlerin silinmesi, eklenmesi, yenilenmesi ve yeniden

adlandırılması için seçenekler verecektir.

Sondajların Plan Görünümü

Sondajların Kesit Görünümü

Bir Sınır Sayısallaştırması (Boundary Digitising) katmanı eklenmiş sondajların kesit görünümü

Section Manager’daki Preview seçeneği, kesit çizgisini ve seçili olan sondaj kesitlerinin zarfını

görüntüleyecektir.

8.15 Sondaj Kesit Verilerinin Yenilenmesi

Var olan sondajların kesitlerini oluşturmak için Discover’ı kullanırken, var olan proje dosyalarını uzak

sondajlardan ya da güncellenmiş downhole veri sonuçlarından gelen yeni verilerle güncellemeniz

gerekebilir. Discover Drillholes modülünü kullanarak, yeni veriler mevcut proje içine güncellenebilir

ve var olan kesitler üzerinde yeni downhole verilerini görüntülemek için kullanılabilir.

Kesitlerin güncellenmesini gerektirecek durumlara örnekler şu şekildedir:

Kesit izleri Collar ve Surveys tabloları kullanılarak oluşturulmuştur, ancak

Assays/Lithology/Structure gibi downhole verilerinin tümü tüm sondajlar için olmayabilir.

Tüm sondajlar için kesitler oluşturulmuş ve downhole verileri görüntülenmektedir, ancak

sondaja devam edilmesine karar verilmiştir. Yeni downhole (kuyu) verisiyle birlikte yeni

collar ve survey verileri oluşturulur, her ikisinin de var olan kesitler üzerinde

görüntülenmesi gerekir.


Alıştırma-6 Var olan kesit görünümlerinin güncellenmesi

1. Training sondaj projesinin MapInfo Professional’da açık olduğundan emin olun. Encom

Training\Drilling klasöründeki SECTIONLINES tablosunu collar harita penceresinin üzerine

açın. Line 9’u seçin ve kesit oluşturulurken seçilen Use Data Display ayarlarını sağlayarak

dikey (vertical) bir kesit oluşturun, trace shade türünde litolojiyi çizen bir kaydedilmiş görüntü

şablonunu uygulayın.

2. Tamamlanan kesit grafiğinin zoom seviyesi son sondaj kuyusu MS14’e göre ayarlanır, son

litolojik birim görüntülemesinin Siltstone olduğunu gözlemleyeceksiniz. DH_LITHOLOGY

tablosunu yeni veri sayfasında açın, Discover > Data Utilities > Select by Group konumundaki

Discover sorgu aracıyla MS14 görüntülemek için kolayca sorgulama işlemini

uygulayabilirsiniz. Siltstone’dan Intrusive’e kadar 658 ve 810 aralıkları arasındaki GEOCODE’u

değiştirin.

Not: Bir kesit oluşturulduğunda orijinal verinin bir altkümesi ayrı kesit dosyalarına

kopyalanır. Bu nedenle, ana proje dosyasına bir modifikasyon uygulandığında, kesit

tablosunun güncellenmesi gerekir.

3. Kesit tablolarını yenilemek için Drillholes > Section Manager > More > Refresh yolunu takip

edin, kesitin yenilenmesi için açık olduğundan ve Section Manager’da seçili olduğundan emin

olun. Sadece bir önceki veriyle aynı aralıkları kullanan downhole verilerinin güncelleneceğini

söyleyen bir mesaj görüntülenir. Devam etmek için OK butonuna basın.

4. Drillholes > Display Downhole Data yolunu izleyin, trace shade görünümünde bir downhole

şablonu seçin. Apply butonuna basın, uygun kesiti seçin ve Regenerate all data seçeneğini

işaretleyin. OK butonuna klikleyin.


MS14 sondajını içeren kesit artık kesit üzerine çizilen düzenlenmiş veriye sahip olacaktır. Bu işlem

verileri doğrularken ya da yeni assay sonuçlarını yüklerken kullanılabilir.

Not: Bu prosedür derinlik aralıkları değişmeden kalan her downhole verisine uygulanabilir.

8.16 Sondaj Kesitinin Yazdırılması

Discover, sondaj kesitini ölçeklendirmek, grid, başlık bloğu ve sondaj planı oluşturmak için

otomatikleşmiş rutinlere sahip bir paket programdır. Çıktıya bir kesit harita penceresi eklenebildiği

gibi, bir kesit koordinat gridi, başlık bloğu ve ölçek çubuğu da benzer şekilde Scaled Output’ta

oluşturulabilir.

Alıştırma-7 Yazdırmak için bir çıktıya bir sondaj kesitinin eklenmesi

1. Aktif harita penceresinde sadece bir tane sondaj kesitinin olduğundan emin olun. Section

Manager’ı kullanarak diğer tüm sondaj kesitlerini kapatın.

2. Drillholes > Add Section to Layout menü seçeneğini seçin, sondaj kesitini seçili hale getirin ve

Map Scale için 1:5000 seçin ya da kesitin tamamını görüntülemek için uygun bir ölçek seçin.

Frame Setup listesinden, A4 Landscape seçin ve OK butonuna klikleyin.

3. Sondaj verisi üzerinde sondaj kesit harita penceresinde görünen Map Size polygonunu

yerleştirin. Polygon doğru konumlandığında Section Output > Accept Map Position


4. Add Section to layout diyaloğunda Add Plan of Collars to Layout kutusunu işaretleyin. Bu

diyalogta manuel olarak Frame Parameters (çerçeve parametreleri) düzenlenebilir, sonuç

harita penceresinde nasıl gözükeceğini görmek için Preview butonuna klikleyin.


5. Listelerden TITLEBLK ve Scalebar 1 seçeneklerini seçin ve OK butonuna klikleyin.

6. Drillhole Section Grid diyaloğu kutusu görüntülenir. X gridi 100 metre ve RL grid değerini de

100 metre olarak seçin. OK butonuna klikleyin.

7. Discover TitleBlock and ScaleBar Options diyaloğu görüntülenir. Başlık bloğu detaylarını

doldurun ve OK butonuna klikleyin. Artık sondaj kesiti Çıktı penceresine bir sondaj planı ile

birlikte çizilir.

8. File > Page Setup menüsünü kullanarak sayfa boyutunu çıktı sayfa boyutuna göre değiştirin

ve çıktıya son ayarlamaları yapın, böylece MapInfo menü çubuğundan File > Print kullanılarak

basılabilir.


8.17 Sondaj Log Görünümü

Discover’daki Drillhole Log Display fonksiyonu, düz bir log stili göründe bir sondaj için 24 farklı

downhole verisini görüntüleyebilmenizi sağlar.

Log stili görüntü, bir sondaj içindeki element takımı, litoloji ve downhole jeofizikleri gibi birden fazla

değişken arasındaki ilişkilerin görüntülenmesi için faydalı bir metottur.

Alıştırma-8 Bir sondaj için bir çoklu-element log görüntüsü oluşturun

1. Training projesinin açık olduğundan emin olun.

2. Collars harita penceresinden MS3 kuyusunu seçin.

3. Log Display diyaloğunu açmak için Drillholes > Log Display menü seçeneğini seçin.

4. Column Selection kesiminde, ASSAYS tablosunu seçin. Sonraki diyalogbu tablodan arzu edilen

kolonların özelleştirilmesine izin verir: Available Columns penceresinde CU, PB ve ZN

kolonlarını seçin ve onları Selected Columns penceresine eklemek için >> butonuna basın.

Not edelim ki, log görünümünde kolonların eklenme sırasına göre sıralanacaklardır.

5. Seçilen Assays alanları şimdi Log Display diyaloğunda görüntülenir. Her kolon isminin yanında

bir Settings butonu vardır. Her kolon için bu açılarak log tiplerini (Text, Linegraph, Histogram

ya da Trace Shade) içeren görüntü karakterlerinin değişimine izin verir. CU gösterimi için,

Text log tipini seçin ve Log Width 1 cm olsun. PB gösterimi için, Linegraph log tipini seçin ve

No linegraph fill seçeneğini işaretleyin. Son olarak, ZN gösterimi için, Histogram görünümünü

seçin ve Colour pattern (renk şablonunu) için önceden oluşturulmuş olan Assays_Zn_ppm

atayın.

6. Column Selection kısmında, DH_LITHOLOGY tablosunu seçin. Selected Columns penceresine

GEOLOCODE alanını ekleyin ve OK butonuna basın.

7. Log Display diyaloğunda, GeolCode için Settings’i açın ve Trace Shade log tipini ayarlayın, bir

önceden DH_LITHOLOGY tablosu için oluşturulmuş olan renk şablonun (Colour pattern)

kullanın.


8. Log Display diyaloğundaki Global Settings butonu, boyut ve bilgileri içeren sonuç log

görünümünün genel çıktısını kontrol eder. Bu ayarları varsayılan şeklinde bırakın vesonuç

sondaj logunu görüntülemek için OK butonuna klikleyin.

9. Açık olan tüm log pencerelerini kapatın.

Not: Eğer birden fazla sondaj seçilirse, her sondaj için ayrı bir log oluşur. Log bu sondaj için

isimlendirilmiş bir tabloda saklanır ve non-earth koordinat sisteminde (cm)

haritalanır.

8.18 Jeolojik Sınırların Sayısallaştırılması

Sondaj kesitlerinin oluşturulmasına bir ilave downhole görünümünün interpole edilmesi içindir.

Discover bir kesit tablosu (boundary table-sınır tablosu) oluşturarak jeolojik ve assay

yorumlamalarının sayısallaştırmasını kolaylaştırır. Sınır tablosu Drillholes > Boundary Digitizing menü


seçeneği kullanılarak oluşturulmalıdır ve Kesit_İsmi_B olarak adlandırılır. Sınır tablosunda

sayısallaştırılan objeler diğer yazılım sistemlerinde görüntülenmek için 3D DXF dosyalarına

dönüştürülebilir.

Sınır tablosu üzerinde her tür obje (polyline, alan ve nokta gibi) sayısallaştırılabilir. Bu objeler DXF’e

dönüştürüldüğünde, bu sınır objelerine eklediğiniz her öznitelik de aktarılacaktır.

Alıştırma-9 Sayısallaştırılmış bir jeolojik sınırın oluşturulması

1. Drillholes > Section Manager kullanarak önceden oluşturulmuş bir kesiti açın. Bazı kuyu

verilerinin ve litolojik verilerin görüntülendiğinden emin olun.

2. Drillholes >Boundary Digitizing > Digitize Boundaries menü seçeneğini kullanarak bir sınır

tablosu oluşturun. Listeden istenen kesiti seçin. Bu Section_Name_B isminde bir sınır tablosu

oluşturacaktır.

3. Bu katmanın düzenlenebilir olduğundan emin olun ve sonra çizim araçlarını kullanarak jeoloji

ve assayleri dikkaye alarak kesit boyunca bazı uygun jeolojik polygonlar ekleyin.

Sayısallaştırma işlemini bitirdikten sonra sınır katmanını kaydedin.

4. Drillholes > Boundary Digitizing > Export Boundaries menü seçeneğini seçin. Uygun kesiti

seçili hale getirin ve Use section name as layer name seçeneğini işaretleyin. DXF dosyasını

kaydetmek için OK butonuna basın.

8.19 XYZ Kuyu Koordinatlarının Hesaplanması

Discover’da görüntülenebilmeleri için sondaj örneklerinin üç boyutlu koorditlarının hesaplanmasına

gerek yoktur. Ancak, eğer veri başka bir veri işleme ya da görüntüleme yazılım pakedine

aktarılacaksa, bu koordinatlara ihtiyaç duyulabilir.

Drillholes > Calculate 3D Coordinates fonksiyonu, her sondajın üst ve alt noktalara ait X, Y ve Z

koordinatlarını içeren seçilmiş bir downhole veri tablosunu günceller. Koordiantlar sırasıyla XFE, XFN,

XFR, XTE, XTN ve XTR isimleriyle kolonlara yazılır.

8.20 Sondaj Projesi Yönetimi

Sondaj projelerinin yönetime yardımcı olmak için birkaç özellik vardır:

Import or Export Drillhole Project – bir projeyi başka bir kullanıcıya ya da arşive yollar. Bu

seçenek, downhole renk şablonları, kesit tanımlama dosyaları, proje veri tabloları ve yüzey

dosyalarını içeren tüm ilişkili proje dosyalarını ziplenebilen bir klasöre kopyalamanızı sağlar.

Diğer kullanıcılar projeyi doğrudan kendi Drillholes modüllerine aktarabilirler.

Save Project Workspace – bu özellikler oluşturulan workspace, tüm referansları açık ama bir

proje açıkken görünür olmayan gizli drillhole proje dosyalarına taşır. Bu eğer standart

MapInfo workspace yeri seçeneği proje dosyalarıyla birlikte kullanılıyorsa problemlere neden

olabilir.

Subset Project – var olan bir drillhole projesinden yapılan bir seçime göre yeni bir drillhole

projesi oluşturur. Tüm proje dosyaları alt kümelere ayrılır, yeni bir klasöre kaydedilir ve

otomatik olarak yeni bir proje olarak Drillholes modülüne eklenir.


9. Surfaces (Yüzey) Modülü

Discover Surfaces modülü grid yüzeylerinin oluşturulması ve analiz edilmesi için zengin fonksiyonlar

ve araçlar sağlar. Surfaces modülü MapInfo Professional’dan haric olarak oluşturulan grildenmiş

veriyle ve Drillholes gibi gridlenmiş verileri kullanan diğer Discover modülleriyle sorunsuz bir şekilde

birleştirmek için dizayn edilmiştir.

Bir yüzey gridi noktaların dikdörtgen bir ağıdır, her biri interpole edilmiş bir Z ya da yükseklik değerine

sahiptir. Griddeki Z değeri gerçek yükseklikleri (topoğrafik yükseklik, derinlik ya da kalınlılk)

gösterebileceği gibi bir jeokimyasal, jeofiziksel ya da diğer herhangi bir değeri de (altın oranı, yağmur

miktarı gibi) gösteriyor olabilir.

İnterpole edilmiş değerlerden düzenli bir grid hesaplandığında ve saklandığında, MapInfo

Professional’da görüntülenebilir. Grid hücreleri basit bir binary formatında saklandığından, Discover

onları MapInfo’da bir raster imaj olarak görüntüleyebilir. Bu görüntüleme metodu büyük gridlerin

etkin bir şekilde işlenmesine izin verir.

9.1 Grid Dosya Formatlarının Sınırlandırılması

Bir grid dosyası Discover’a ilk aktarıldığında ya da açıldığında, varsayılan renklendirme ve görünürlük

ayarları kullanıcı tarafından Surfaces > Grid Handler Preferences menü seçeneği kullanılarak

ayarlanabilir.


Çeşitli görüntülüme seçenekleri (Look-up table) ve metodları hakkında daha fazla bilgi için Modify

Grid Appearance’ye bakabilirsiniz.

Surfaces > Import Grid File müsünden aşağıdaki grid formatları doğrudan import edilebilir:

Band Interleaved by Line (.BIL)

ER Mapper (.ERS)

Geosoft (.GRD)

Surfer (.GRD)

Vertical Mapper (.GRD)

ESRI ASCII Grid (.ASC)

USGS DEM (.TAR)

Minex (.XYZ)

SRTM HGT data (.HGT)

ASCII (.TXT)

Surfaces > Grid Utilities > Convert aracı kullanılarak bir seri ek grid formatı daha import edilebilir.

9.2 Yükseklik Gridi Oluşturulması

Discover, bir z-değeri gösteren bir nümerik kolona sahip haritalanmış herhangi bir veriden grildenmiş

bir yüzey üretebilir. Bu veri tipine örnek olarak topoğrafik nokta yükseklikleri, toprak jeokimyasal

örnek sonuçları ya da yer manyetiği ya da gravite verisi gibi jeofiziksel veriler verilebilir. Discover

ayrıca ilişkili bir nümerik z-değeri üreterek çizgi ve polygon verilerinide gridleyebilir. Bu sayede kontur

verileri noktaya dönüştürme gibi herhangi bir ön işlem gerektirmeksizin gridleme işlemi için

kullanılabilir.

Alıştırma-1 Nokta yükseklik verilerinden bir yükseklik gridinin oluşturulması

1. Encom Training\Darlot\Topography klasöründen DARLOT_SPOT tablosunu açın. AHD_RL

kolonunu kullanarak bir grid oluşturacağız. Yükseklik değerleri 429.31 ile 528.6 m arasında

değişiyor. Query > Calculate Statistics seçerek ve DARLOT_SPOT tablosu ve AHD_RL kolonun

seçerek bunu kontrol edebilirsiniz.


2. Discover > Surfaces menüsünü açın. Yeni bir Surfaces menüsü MapIndo Professional menü

çubuğunun üzerinde görüntülenmelidir. Surfaces > Create Grid menü seçeneğini seçin ve

DARLOT_SPOT katmanını seçin ya da ELC’de DARLOT_SPOT katmanı üzerinde sağ-fare kliği

yapın ve Create Grid seçeneğini seçin.

3. Yükseklik verisi Discover Gridding Tool’a eklenir. Gridlemek için varolan nümerik alanlar

listesinden AHD_RL kolonunu seçin.

Input Sekmesi

Input sekmesi girdi verilerini özetler ve kaynak Tab dosyası ya da sorguda gridleme için uygun

olan bütün nümerik veri kolonlarının seçilebilir bir listesini üretir. Seçilen veri için nokta sayısı,

minimum ve maksimum alan değerleri ve girdi verisini tamamen içine alan en küçük

dikdörgen için mininmum ve maksimum boylam (X) ve enlem (Y) değerlerini bilgilerini içeren

basit özet bilgisi üretilir.

Bir Breakline tablosu, drenaj izleri, topografik yükselti çizgileri ya da yol şeritleri gibi kritik

alanlarda belirlenmiş eğim ihtiyaçlarını doğrulamak için grdilenmiş veriyi yükseltmek için

seçilebilir.

Coincident points listesi, aynı konumda iki ya da daha fazla noktanın bulunduğu durumlarda

kullanmak için bazı seçenekleri içerir.


Data Conditioning seçeneği, gridleme için kullanılan veriyi belirlemenizi ya da yorumlamanızı

sağlar. Girdi grid verisi belirlenen boyutlara kesilebilir, boş değerler gridleme işleminin dışında

tutulabilir ya da arka plan değerlerine dönüştürülebilirler ve minimum ve maksimum capping

değerleri de ayarlanabilir.

Statistics Explorer

Statistics Explorer bir veri setinin mekansal ve istatistiksel durumunu analamaya ve

sorgulamaya yarayan bir özelliktir. Bir sonraki alıştırmada Statistics Explorer çok daha ayrıntılı

olarak incelenecektir.

Preview Window

Önizleme penceresinde girdi noktalarını gösterir. Girdi noktalarını görüntden kaldırmak için butona klikleyin.

Önizleme penceresinde arama elipsini gösterir. Sadece Inverse Distance gridleme metodu seçiliyse aktiftir.

Önizleme pencersinde imajı genişletmek için bir histogram eşitlemesi uygular. Bu buton imaj boyunca renklerin daha eşit bir şekilde dağıtmak için kullanılabilir ve zayıf dinamik aralıklara sahip veriler için kullanışlıdır.

Önizleme penceresinde imajların renklendirilmiş ya da monokram (siyah ve beyaz) olarak görüntüler. Bu buton imajı monokram ve renk arasında dönüştürür.

Özizleme penceresinde imaja bir güneş ışıklandırması uygular. Bu grildenmiş bir imajdaki detayları geliştirmek için kullanılabilir. Güneş açısı kuzey-doğu doğrultusundan tespit edilir.

Statistics Explorer kullanarak interpole edilmiş yüzeyin kalitesini sorgular.

Gridi renklendirmek için bir look-up table seçin. Seçilen renk tablosu Discover’a yüklendiğinde grildenmiş imaja uygulanacaktır.

Önizleme penceresi üzerinde sağ fare kliğiyle bir açılır menüye de ulaşılabilir:

4. Metod sekmesinin üzerine klikleyin ve metot olarak Triangulation seçin.


Triangulation metodu, en uygun Delaunay üçgenlem algoritmasını kullanarak bir veri noktası

seti boyunca düzenli grildenmiş bir yüzey üretir. Üçgen ağı bitişik girdi veri noktaları arasında

çizgiler çizerek ve hiçbir üçgen köşesinin diğer üçgenlerle kesişmediği düzensiz bir ağ

şekillendirerek oluşturulur. Sonra düzenli grid düzensiz üçgen ağından hesaplanır ve grid

hücre değerleri doğal komşuluk interpolasyon yöntemi kullanılarak hesaplanır. Çok yakın

konumlanmış verilern olduğu durumlar için bu metot çok kullanışlıdır (bir dijital arazi

modelindeki yükseklik verileri gibi).

5. Geometry sekmesine klikleyin ve varsayılan Cell Size değerini 150m olarak bırakın.

6. Output sekmesini seçin ve çıktı grid formatı olarak ERMapper seçin. Gridi girdi veri

noktalarıyla aynı klasörün içine kaydedin ve gridi oluşturmak ve yeni bir harita penceresinde

açmak için Save butonuna klikleyin. Harit penceresinde DARLOT_SPOT katmanının

görünürlüğünü kapatın.

Grid hücre değerlerini doğrudan ekrana raporlamak için Sufaces buton çubuğundan

Grid Info butonunu seçin.

7. Grid hakkındaki bilgileri görmek için Surfaces > Grid Information menü seçeneğini seçin.

9.3 Grid Görünümünün Değiştirilmesi

Alıştırma-2 Bir gridin görünümünün renk şablonu, sun shaging (kabartma), transparanlık

uygularak değiştirilmesi

Bir yüzey gridi oluşturulduğunda ya da register edildiğinde Discover varsayılan olarak bir lineer renk

şablonu uygular. Bir lineer renk şablonu aynı boyuttaki veri aralıklarına look-up tablosundaki her

rengi uygular. Grid görüntülemesinin bu metodu genellikle uygundur.

1. DARLOT_SPOT_AHD_RL gridinin bir harita penceresinde görüntülendiğinden emin olun.

2. Surfaces > Modify Grid Display menü seçeneğini seçin.


3. Colour sekmesinde Histogram Equalization seçeneğini seçin ve Select Colur Table listesinden

Elevation.LUT seçin.

Diğer renk metotları aşağıdaki şekildedir:

Full Linear Stretch – Maksimum ve mininmum değerler arasında gride lineer bir renk

şablonu uygular. Varsayılan olarak minimum ve maksimum değer aralıkları seçilir

fakat Options seçeneğini altından bu değerler manuel olarak değiştirilebilir. Orijinal

veri limitlerine geri dönmek için Reset to Input Limits butonuna basın.

Auto-clip Linear Stretch – verinin ortası ile %n’si arasına lineer bir renk şabonu

uygular. Yüksek ve düşük veri değerlerini kaldırmak için %99.9 ya da %99 luk bir klip

seçin ve grid görünümünün sapmasına engel olur.

Histogram Equalization Stretch – Discover grideki verinin dağılını analiz eder ve

renkleri uygular, öyle ki her renk için görüntülenen hücre sayısı yaklaşık olarak eşit

olur. Varsayılan olarak maksimum ve minimum veri aralıkları seçilir ancak bu değerler

Options seçeneğinin altından manuel olarak değiştirilebilir.

Girdi limitleri değiştirildiyse, renk tablosunu veri aralığı üzerinde eşit bir şekilde

dağıtmak için Recompute Histogram kutusunu işaretleyin.

Percentile Range Break – Jeokimyasal verilerle, veri dağılımına bağlı olarak sadece

birkaç aralığa renklendirilmiş gridi göstermek için uygundur. Örneğin, grildenmiş

jeokimyasal veri %0, 30, 60, 80, 90, 95, 98 ve 100 aralıklarında renklendirilmiş olabilir.

Bu aralıklardan her biri ilgilenilen alanı ön plana çıkratmak için farklı bir renkle

gösterilmelidir.

Data Range Break – Yüzdelik değer aralıklarına benzer olarak, veri aralıklarıyla

renklendirme gridin renklerin ayrı bir sayısıyla gösterilmesine izin verir, veriyle

özelleştirme yüzdelik değerden daha iyidir.

4. Grid transparanlığını ayarlamak için, Transparency kaydırma çubuğunu kullanın. %30’a

ayarlayın ve değişiklikleri harita penceresinde görmek için Apply butonuna basın.

5. Histogram sekmesinin üzerine klikleyin ve veri aralıklarına ve grafik formatta uygulanan renk

şablonlarına bakın. Manuel olarak veriyi kliplemek için Düşük (Low) ve Yüksek (High) değerler

üstünde aracı hareket ettirin.


6. Sun sekmesine klikleyin ve yeni bir açı ve yükseklik için güneş ikonunu önizleme penceresinde

tutup sürükleyin. Değişiklikleri harita penceresinde görmek için ya Apply butonunu kullanın

ya da Auto Apply kutusunu işaretleyin.

Ek bir ışık kaynağı görüntülemek için, ki bu jeofiziksel gridlerle çalışırken kullanışlı olabilir,

uygun bir Sun Highlight Angle (ışık açısı) ve Elevation (yükseklik) seçin.

7. Bir grid lejantı görüntülemk için Surfaces > Make Legend for Grid menü seçeneğini seçin.


9.4 Grid Değerleriyle Vektör Objenin Güncellenmesi

Surfaces > Assign Value from Grid menü seçeneği grid hücre değerlerini griden üzerindeki harita

objelerine atar. Bu örneğin yükseklikleri örnek noktalarına ya da sayısal yükseklik modelinden sondaj

konumlarına atamak için ya da bir jeokimiysal gridden üzerini kaplayan jeoloji polygonlarına ortalama

jeokimya değerlerini atamak için kullanılır.

Discover ayrıca polygonun içinde kalan grid hücrelerinden polygonlara minimum ve maksimum

değerleri de atayabilir. Değerlerin kolonlara atanmasıyla birlikte, değerler ekranada raporlanabilir.

Alıştırma-3 Grid hücrelerinden vektördeki yüksekliği güncelleyin

1. Encom Training\Darlot\Geochemistry klasöründen MAJOR ELEMENTS tablosunu açın.

2. Bu tablonun düzenlenebilir olduğundan emin olun ve tabloya ELEVATION adında float (taşan

sayı) tipinde yeni bir kolon ekleyin. Harita penceresindeki tüm akarsu örneklerini seçin.

3. Surfaces > Assign Values from Grid menü seçeneğin seçin.

4. Assign value to column: ELEVATION

5. İşlem tamamlandığında selection tablosunu yeni bir veri sayfasında açın ve ELEVATION

alanına atanan değerlere bakın.

9.5 Grid Konturlarının Oluşturulması

Discover bir gridi konturlayabilir, etiketleyebilir ve sonra 3D DXF dosyası olarak konturları export

edebilir. Konturlar esas grid renklerine göre renklendirilebilir ve pürüssüzleştirilebilir. Düzenli kontur

aralıkları belirlenebilir ya da kontur aralıkları bir metin dosyasından okunabilir. Konturlar arasındaki

maksimum ya da minimum limitlerde ayarlanabilir.

Alıştırma-4 Bir gridi konturlayın, konturları etiketleyin ve konturları bir 3D DXF dosyası olarak

export edin

1. Eğer hali hazırda açık değilse DARLOT_SPOT_AHD_RL gridini yeni bir harita penceresinde

açın.

2. Surfaces > Contour a Grid menü seçeneğini seçin.


Contour Parameters for Regular Contour Intervals seçeneğini seçin. Minor (ara) konturlama

aralığını 10 ve major (ana) konturlama aralığını 50 olarak girin.

3. Contour Smoothing ve Contour Colouring kutularını işaretleyin.

4. Output Contour Table butonuna basın ve konturları DARLOT_CONTOURS ismiyle Encom

Traning\Darlot\Topography klasörününü içine kaydedin.

5. Surfaces > Label Contour Lines menü seçeneğini seçin.

6. Kontur çizgilerini ZVALUE alanını kullanarak etiketleyin. Etiketleri her 10 km de bir yerleştirin

ve etiketleri CONTOUR_LABELS isimli yeni bir tabloya ve tabloyuda Encom

Traning\Darlot\Topography klasörünün içine kaydedin. Kontur etiketlerini oluşturmak için

OK butonuna klikleyin.

7. Harita penceresindeki tüm kontur çizgilerini seçin.

8. Surfaces menüsünden Export Grid File or Contours > Export Contours to 3D DXF

seçeneğine ulaşın ve Encom Training\Darlot\Topography klasörünün içine DARLOT

CONTOURS.DXF ismiyle bir DXF dosyası oluşturmak için OK butonuna basın.

9.6 Bir Grid ya da Kontur Planı Üzerindeki Yüzey Profili (Kesit) Oluşturma

Discover Draw Grid Profile fonksiyonu grid yüzeyleri üzerindeki mekansal ilişkileri ve trendleri

analiz etmek ve tanımlamak için güçlü bir araç sağlar. Herhangi bir çizgi ya da polyline için profiller

grildenmiş yüzeyler y ada kontur planları boyunca oluşturulabilir.

Bir topoğrafik, jeokimyasal ya da jeofiziksel veri gridi boyunca bir profili, ilişkilerin yorumlanmasına

imkan vermek için alan ya da çizgi katmanlarından alınan vektör bilgileriyle birleştirilebilir.


Birden fazla yüzey için profiller bir arada görüntülenebilir. Örneğin topoğafya ile manyetikleri ve

toprak jeokimyasını bir arada göstermek için. Profillerin görünürlüğü dinamik olarak ayarlanabilir ve

düzeltilebilir. Profil grafiği ve verisi bir harita ya da veri penceresine aktarılabilir.

Alıştırma-5 Gridlerin üzerine jeoloji kaplamasıyla bir profilin çizilmesi

1. Encom Training\Darlot\Geology klasöründeki GEOLOGY tablosunu yükseklik gridi ve

konturları ile aynı harita penceresinin üzerine açın. Encom Training\Darlot\Topography

klasöründen DRAINAGE tablosunuda açın.

2. Yükseklik gridinin bir kısmının üzerinde olacak şekilde kozmetik katmanın üzerine bir çizgi

çizin.

3. Surfaces > Draw Grid Profile menü seçeneğini seçin. Sonra harita pencersine dönün ve

kozmetik katmandan çizgiyi seçin. Profiller diyaloğu harita penceresinde bulunan herhangi

bir grid ya da kontur üzerindeki seçili çizginin profine ait grafiği otomatik olarak günceller.

4. Options butonuna basın. Data sekmesinde Select Grids to Profile butonuna klikleyin ve

seçilen listeden DARLOT CONTOURS’u kaldırın.

5. Profiller diyaloğunun sol alt köşesindeki browse Data butonuna klikleyin. Doğrudan

Profiller diyaloğna klikleyerek profilin veri değerlerini sorgulayabilirsiniz. Harita

penceresinde profil çizgisinin üzerinde bir işaret görüntülenir. Export to MApInfo butonunu

kullanarak veritablosunu bir MapInfo Professional veri penceresine export edebilirsiniz.

6. Profiler > Options > Data sekmesinin üzerinde, Show layer intersection kutusunu

işaretleyin. Select Layer seçeneğine klikleyin ve Unselected listesinden GEOLOGY ve

DRAINAGE tablolarını seçin ve Selected katman listesine taşıyın. Değişiklikleri uygulamak için

Apply butonuna klikleyin. Akarsu kesişimleri ve jeoloi polygonları renklerinin her ikiside

profil üzerinde görüntülenecektir.


7. Encom Training\Darlot\Geochemistry kasöründeki MAJOR_ELEMENTS_MGO tablosunu

aynı harita penceresinin üstüne açın. Profiller > Options > Data sekmesi altında, Select Grids

to Profile seçeneğine gidin ve DARLOT_SPOT_AHD_RL ve MAJOR_ELEMENTS_MGO

tablolarının her ikisinin de seçili olduğundan emin olun. Her iki profilinde en iyi görünümüne

ulaşmak için Profiler penceresini yeniden boyutlandırmanız ve Axis (eksen) seçeneklerini

ayarlamanız gerekebilir.

8. Daha sonra Select Grids to Profile seçeneğine gidin ve DARLOT_SPOT_AHD_RL gridini

kaldırın. Select Layers seçeneğindeki DRAINAGE katmanını kaldırın; DARLOT_CONTOURS ve

GEOLOGY katmanlarının seçili olduğundan emin olun. Profil jeolojideki değişikliklerle

renklendirilecektir ve yüksekliğe bağlı noktalar içerecektir.

9. Eksenlerin düzenlenmesi, profil lejant renklerinin değiştirilmesi gibi diğer profil seçenekleri

mevcuttur. Bitirdiğinizde, profili bir MapInfo Professional tablosuna kaydetmek için Export

butonuna basınız.

9.7 Birden Fazla Aralıkla Gridin Sorgulanması

Grid sorgu araçları, belirlenen kriterleri yerine getirerek grid alanlarını kaplayan MapInfo Professional

polygonlarının oluşturulmasında kullanışlı bir metot sağlar. Grid hücreleri değer ya da yüzdeliğe


dayanarak seçilebilir ve arazi grid hücreleri de yüksekliklerine, eğim ve bakılarına dayanarak

sorgulanabilir.

Alıştırma-6 Birden fazla aralıkla gridin sorgulanması

1. Surfaces > Grid Query > Select by Multiple Value Ranges menü seçeneğini seçin ve

DARLOT_SPOT_AHD_RL gridi için aşağıdaki değerleri ve renkleri girin.

2. Polygonları Encom Training\Darlot\Topography klasörünün içinde yeni bir tabloya

kaydetmek için OK butonuna klikleyin.

Not: Surfaces > Grid Utilities > Classify aracı bir gridi belirlenen değerlere sınıflar.

3. 500 RL seviyesi üzerinde bulunan gridin hacmini hesaplamak için Surfaces > Grid Query >

Calculate Volume for a Grid menü seçeneğini seçin. Sonuç ekran üzerinde bir mesaj

penceresinde görüntülenir.


Not: Surfaces > Grid Utilities > Volume aracı birkaç grid arasındaki hacmi hesaplar.

9.8 Bir Gridi Yeni Bir Grid Formatına Dönüştürme

Seçilen gridler aşağıda verilen alternatif bir grid formatına dönüştürülebilir:

ER Mapper

Geosoft

Vertical Mapper

Surfer

GeoTIFF

Arc ASCII Grid

MapInfo

Minex

Alıştırma-7 Grid formatının değiştirilmesi

1. Encom Training\Darlot\Topography klasöründeki DARLOT_SPOR_AHD_RL gridinin açık

olduğundan emin olun. Surfaces > Grid Utilities >Convert menü seçeneğine ulaşın.

2. Save As butonuna klikleyin ve yeni grid formatı olarak Arc ASCII Grid File (*.asc). Bir

“_converted” son eki otomatik olarak yeni grid isminin sonuna eklenecektir.

3. Yeni grid dosyasını oluşturmak için Save butonuna klikleyin.

4. Açık olan tüm grid ve vektör dosyalarını kapatın.

9.9 Grid Dosyalarının Import (İçeri Aktarım) Edilmesi

Discover aşağıdaki grid formatlarını import edebilir ve görüntüleyebilir:

Banded Interleaved (*.BIL)

ER Mapper grid (*.ERS)

Geosoft grdi (*.GRD)

Surfer Binary grid (*.GRD)

Vertical Mapper (*.GRD)

ESRI ASCII grid (*.ASC)

USGSDEM grid (*.TAR)

Minex grid (*.XYZ)

SRTM HGT grid (*.HGT)

ASCII grid (*.TXT, *ASC, *.CSV)


Discover Surfaces >Import Grid File seçeneği import işlemi sırasında grid header (bağlantı) dosyasını

işaretleyebilmelerini sağlayan bir metot sunar.

Grid dosyalarını import ederken Discover grid geometri bilgilerini grid dosya bağlantısından okumaya

çalışacaktır. Eğer Discover grid geometri bilgilerine ulamazsa, grid geometrisinin onaylandığından

emin olamk için grid dosya boyutunu, hücre sayısını ve hücre boyutunu kotrol edecektir. Registration

diyaloğunda gerekli olan herhangi bir ek bilgi girebilir ya da değiştirebilirsiniz. Discover kullanarak bir

grid dosyasını import ettiğinizde, doğru bir şekilde register edilebilmesi için grid dosyası için uygun bir

MapInfo Professional Projeksiyonu seçmeniz istenir.

Alıştırma-8 Bir ER Mapper gridinin import edilmesi

1. Surfaces > Import Grid File > ERMapper Grid menü seçeneğini seçin.

2. Encom Training\Copper Hill\Topography klasöründeki PROJECT AREA SRTM DEM 25M.ERS

gridini açın.

3. ER Mapper Grid Registration diyaloğunda CoordSys butonuna klikleyin ve Australian Map

Grid (AGD84) Zone 55 [EPSG:2035] projeksiyonunu seçin.

9.10 Gridlerin Kesilmesi

Clip aracı gridin boyutunu ilgilenilen bir alana küçülten basit metot sağlar. Bunu büyük bir gridi

raporlama ve veri paylaşma amacıyla sadece bir ruhsatı kaplayacak şekilde küçültmek için kullanın.

Klipleme için istenilen alanı kaplayan bir polygonu basitçe seçin ve Grid Utilities diyaloğundan uygun

klikleme seçini seçin.

Clip Grid to Region – seçilen polygonun (ların) dışında kalan tüm grid verilerini göz ardı eder.

Eğer seçilen polygon dikdörtgen şeklinde değilse, o zaman kliplenen grid polygonun minimum

sınır dikdörtgenini kaplar. Gridin polygonun dışında kalan parçasındaki değerler boş

değerlerdir.

Blank grid underneath region – gridin etrafını tutarken seçilen polygonla (larla) kaplanan

alanın içine boş değer yazar.


Klipleme alanları çokgen ya da dikdörtgen olabilir. Çokgen seçilen bir polygon ya da polygon

dosyasına kadar kliplemeyi gerektirir. Dikdörtgen gridin boyutunu düşürmek için koordinatlarla

kliplemeyi gerektirir.

Alıştırma-9 Vektör polygonuyla grid klipleme

1. Encom Training\Copper Hill\Tenements klasöründeki EL2290_CH_AMG tablosunu import

edilen SRTM gridini içeren harita penceresinin üzerine açın.

2. Surfaces > Grid Utilities > Clip menü seçeneğini seçin ve klipleme için EL2290_CH_AMG

tablosunu seçin.

3. Clip Grid to Region seçeneğini seçin ve After penceresindeki kliplenmiş gride bakın.

4. Save As butonuna klikleyin, kliplenmiş grid için bir isim girin ve Encom Training\Copper

Hill\Tenements klasörünün içine kaydedin.

Kliplenmiş grid yeni bir harita penceresinde açılır.

9.11 Bir Gridin Yeniden Projeksiyonlanması

Yüzey gridleri projelenen, coğrafik ve özel koordinat sistemleri arasında yeniden

projeksiyonlandırılabilir. Bu işlem, istenilen koordinat sistemine eşleştirmek için bir interpolasyon

metodu sayesinde griddeki çeşitli piksel konumalarını yeniden konumlandırır.

Alıştırma-10 Gridin başka bir projeksiyon sistemine yeniden projeksiyonlanması

1. Surfaces > Grid Utilities > Reproject özelliğini seçin. Clip Grid (grid kesme) alıştırmasında

oluşturulan kesilmiş gridi seçin.

2. Target coordinate system seçeneğinin altındaki Choose butonuna klikleyin ve Map Grid of

Australia 1994 (MGA94) Zone 55 projeksiyonunu seçin.

3. Aşağıdaki Interpolation Metod’larından birini seçin:

Bilinear – yeni griddeki bir grid hücresinin değerine orijinal gride etrafındaki 4 grid hücresinin

ağırlıklı değeri atanır.


Bicubic – yeni griddeki bir grid hücresinin değerini interpole etmek için orijinal grid

hücresinde etrafındaki 16 grid hücre değerinin ağırlıklı değerini kullanır. Daha fazla işlem

gerektirir ancak bilinear interpolasyondan daha kesindir ve daha pürüssüz bir grid üretir.

Nearest Neighbour – basit interpolasyona uygun olarak yeni grid hücre değeri orijinal

griddeki en yakın grid hücresinden alınır.

4. Save as butonuna klikleyin ve yeniden projeksiyonlanmış gridi Encom Training\Copper

Hill\Tenements klasörünü içine kaydetmek için varsayılan “_reprojected” ekini bırakın.

5. Alıştırmayı tamamlama için açık olan tüm tabloları kapatın.

9.12 Jeokimyasal Grid Oluşturulması

Jeokimyasal veriler yükseklik verileriyle aynı şekilde gridlenebilir. Özel bir elementle gridlenme

jeokimyasal anomalilerin arka plandan kolayca ayırt edilmesini sağlar ve ayrıca örnek yerleri

arasındaki interpole edilen değerlerin bir ortalamasını sağlar.

Alıştırma-11 Statistical Explorer kullanarak jeokimyasal verilerin analiz edilmesi

1. Encom Training\Copper Hill\Geochemistry klasöründeki COPPER HILL SOILS tablosunu açın.

2. Surfaces > Create Grid menü seçeneğini seçin ve gridlemek için COPPER HILL SOILS tablosunu

işaretli hale getirin.

3. Gridleme için CU kolonunu seçin. Method sekmesinden Inverse Distance Weighting seçin.

4. Input sekmesinde min ve max değerleri gözlemleyin. NULL (boş) olarak ayarlanması

gereken minimum değer 999’dur. Data Conditioning butonuna ve sonra Field Data

Conditioning butonuna klikleyin. Null Value kutusuna -999 girin ve Add butonuna klikleyin.

Data conditionning (veri koşullandırma) diyaloğunu kapatın. Gridlenecek veri için mininmum

değereki değişimi gözlemleyin.


5. Input sekmesindeki Statistics Explorer butonuna klikleyin.

Statistics Explorer iki kısıma ayrılabilir. Tepe ya da Spreadsheet görünümü hali hazırda

görüntülenen seçim için kayıtları görüntüler. Bu görüntüdeki kayıtlar satır bağlantısının

üzerine klikleyerek seçilebilir ve grafik penceresinde görüntülenebilir. Aşağıdaki Property

Page penceresi seçilen görünütleme tipine göre Graph, Statistic ve Histogram sekmelerini

içerebilir.

Dört View (görüntü) tipi mevcuttur:

Univariate görünümü girdi verisinde tek bir kolonu inceler ve temel özet istatistiklerini ve

histogram analizlerini verir.

Bivariate görünümü girdi verisindeki herhangi iki kolonu inceler ve scattergram (dağılım

diyagramı) grafiklerini ve temel özet istatistiklerini verir.

Spatial görünümü X, Y mekansal koordinatlarını kullanarak veriyi grafikler ve temel özet

istatistiklerini verir.

Variogram görünümü bir variogram gridi hesaplar ve yönlü semi-variogam verisini

görüntüler. Bu örnek variogramlarının oluşturulmasına ve model variogramların

oluşturulmasına ve editlenmesine izin verir.

6. View tipi olarak Spatial seçin ve Key alanı içinde Cu kolonunu seçin.


7. Bu veri seti hakkında bazı basit istatistikleri görmek için Cu kolonunun üzerine sağ klikleyin.

Not: Field Data Condidtioning diyaloğunda null değer olarak -999 ayarladığımız minimum

değer 0’dır, bu yüzden gridleme işleminde değerler göz ardı edilecektir.

8. İlşikli veri noktası grafik penceresinde görmek için veri tablosundaki bir satır

bağlantısının üzerine klikleyin. Çoklu seçimler yapmak için CTRL ve SHIFT tuşlarını kullanın ya

da fareyle klikleyin ve sürükleyin. Çoklu seçimleri kaldırmak için Unselect All butonunu

kullanın.

9. Statictics penceresinde Zoom kontrellerini kullanmanızı sağlar. Bu araçlar

yaklaş (zoom in), uzaklaş (zoom out), kaydır (pan) ve tüm veriyi göster (fit to data)

yeteneklerini içerir. İlk ikon hesap tablosu görünümde zoomlama ve kaydırmayı sadece yatay

yönde sınırlandırır ve sadece seçilen View tipleri için geçerlidir.

10. Grafik penceresinde noktaları seçmek için Pointer butonunu kullanın ya da birden fazla

nokta seçmek için bir alan üzerinde sürükleyin ve bırakın. İşaretçi (pointer) grafik

görünümüne bağlı olarak dikey bir çubuk gibi ya da bir çarpı gibi görüntülenebilir.

Ractangle ve Polygon seçim araçları da harita penceresi seçimleri yapmak için

kullanılabilir. Her seçim Include/Exclude butonunu kullanılarak ya veri noktalarını içerebilir ya

da onları dışarıda bırakabilir.

Unselect All (tüm seçimi kaldır), Select All (tamamını seç) ve Inverted (seçimi

çevir) butonları.

Yeni bir altset oluşturmak için verisetinden seçilen veri noktalarını çekmek için

Collapse butonunu kullanın. Hesaplama tablosu ve grafik görünümü bu altsete odaklanarak

yeniden çizlecektir ve istatisik sekmesi seçim için yeniden yeniden hesaplanacaktır. Expand

butonu görünümü bir önceki seçime döndürür.

11. Basit lineer bir renk yayması kullanarak veri noktlarına bir renk modülasyonu uygulamak için

Colour listesinden Cu seçeneğini seçin.

12. View tipi olarak Univariate seçin ve Key alanında Cu kolonunu seçin.

Univariate görünümü girdi verisinde tek bir kolonu inceler ve temel özet istatistiklerini ve

histogram analizlerini verir.


Üç özellik sayfasını birleştirir:

Anahtar (key) alanına karşılık veri nokta indeksinin bir çizgi grafiği (linegraph)

Anahtar alanı için istatistiksel bilgiler

Anahtar alanının bir histogramı. Bu görüntülendiğinde hesaplama tablosu histogram verisinin

ayrıntılı bir analizini gösterir.

Graph sayfası bir konum indeksine karşı Cu değerlerini bir linegraph olarak çizer. Statistics

sayfası anahtar alanı için temel özet istatistiklerini aşağıdaki gibi verir:

Örnek Sayısı Veri setindeki örneklerin toplam sayısı

Valid Sample Count (Geçerli örnek sayısı)

Verisetindeki geçerli (boş-olmayan veya seçilmemiş) örneklerin toplam sayısı

Invalid Sample Count (Geçersiz örnek sayısı)

Verisetindeki geçerli olmayan (boş-olmayan veya seçilmemiş) örneklerin toplam sayısı

Minimum (Minimum)

Tüm geçerli örneklerin minimum değeri

Maximum (Maksimum)

Tüm geçerli örneklerin maksimum değeri

Mean (Ortalama)

Tüm geçerli örneklerin ortalama değeri

Variance (Varyans)

Tüm geçerli örneklerin varyansı

Standart Deviation (Standart sapma)

Tüm geçerli örneklerin standart sapması

S/N Ratio (S/N oranı)

Tüm geçerli örneklerin sinyal/gürültü oranı

Coefficient of Skewness (Çarpıklık katsayısı)

Tüm geçerli örneklerin çarpıklığı

Skew direction (Çarpıklık doğrultusu)

Tüm geçerli örneklerin çarpıklık doğrultusu (pozitif/negatif)

Median (Orta değer)

Sıralanan veri setindeki merkez değeri

Mode (Mod)

Veri setindeki en çok tekrarlanan değer

Lower quartile (İlk çeyrek)

%25 lik çeyrekteki verisetinin değeri

Upper quartile (Son çeyrek)

%75 lik çeyrekteki verisetinin değeri

Interquartile range (Çeyrek arası aralık)

İlk ve son çeyrekler arasındaki verinin aralığı

Histogram sayfası Cu alanının “eşit genişlikli” histogramını verir. Bu tip histogram geçerli veri

aralığını çok sayıda eşit aralıklı binlere bölerken ve sonra her bin için Cu değerlerinin oluşma

sıklığını hesaplarken gerekir.


Kümülatif histogram da yeşil bir çizgiyle görüntülenir. Bu herhangi bir noktadaki geçerli

değerin altındaki verinin yüzdesini gösterir. İlk ve son çeyrekler X ve Y eksenlerine karşılık

noktalı çizgilerle gösterilir.

Bivariate görünümü kullanıcının iki girdi ya da anahtar alanları belirlemesini gerektirir. Bu

durumda her birine karşılık grafiği çizilen anahtar alanlar için bir Graph sayfasında bir

Scattergram görüntülenir. Yeşil çizgiyle gösterilen koşullu olasılık eğrisiyle birlikte mavi

çizgiyle lineer bir regresyon çizgisi görüntülenir. %5-95’e kadar bir çekrek çizgisi ve mor bir

çeyrek de görütülenir.

İstatistik sayfası şartlı olasılık için hesaplama tablosuna ek olarak iki değişkenli dağılım için

özet istatistikler verir.

Variogram görünümü, örnek bir variogram hesaplamak için mekansal koordinatlarla birlikte

tandemde kullanılmak için kullanıcının bir anahtar alanı belirlemesini gerektirir. Bir variogram

bir mekansal veri setindeki veriler arasında farklı yönlerdeki ve farklı mesafelerdeki

korelasyonun derecesini gösterir.

İnterpolasyon yöntemi olarak Kriging kullanılırsa, o zaman bir Model Variogram da

oluşturulabilir, düzenlenebilir ve görüntülenebilir.

13. Statistics Explorer penceresinden çıkmak için OK butonuna klikleyin.


14. Uygun bir grid oluşturmak için Inverse Distance Weighting gridleme metodu parametrelerini

giriniz. Harita penceresindeki gride dönün ve örnek çizgileri ve çizgiler boyunca uzanan örnek

noktaları arasındaki mesafeyi ölçün. Grid çizgi aralığı bazı 60m’lik iç çizgilerle birlikte yaklaşık

olarak 120m‘dir. Örnek çizgileri boyunca mesafe 30m civarındadır. 15m’lik varsayılan hücre

boyutu (cell size) ve 70m’lik bir arama yarıçapı (search radius) ile başlayın. Maximumu

number of samples değerini 8 olarak ayarlayın.

15. Search Expansions değerini 1 olarak ayarlayın ve gridin en güneyindeki çizgilerin iç dolgularını

gözlemleyin.

16. Outout sekmesinde Smooth grid kutusuna klikleyin ve Smoothing Factor değerini 5 olarak

değiştirin. Gridi bir ER Mapper (.ers) olarak Encom Training\Copper Hill\Geochemistry

klasörünün içine kaydedin.

17. PB ve ZN örnek kolonları için işlemleri tekrarlayın (Aynı parametrelerle bir grid oluşturmak

için Load from Existing Grid butonuna basın ve Cu gridinden XML dosyasını seçin).

18. Bitirdiğinizde ELC’yi açın ve farklı gridleri görünütülemek için her grid katmanının yanındaki

Visibility kutusunu işaretleyin/işareti kaldırın. Bir jeokimyasal grid oluşturuken kullanıcının

jeolojiyi ve örnek istatistiklerini iyi anlaması önemlidir, aksi taktirde sonuçlar hatalı olarak

yorumlanabilir.

9.13 Gridler Üzerinde Hesaplamaların Yapılması

Aşağıdaki işlemlerden birini gerçekleştirmek için Grid Calculator kullanın:

Subtract one grid from anaother – örneğin, hava nedeniyle topoğrafik yüzeydeki aşınma

tabanı. Sonuç gridi farkı gösterir, pozitif ya da negatif değerlere sahip olabilir.

Add one grid to another – örneğin, birşeştirilmiş bir taban metal gridi oluşturmak için

grildenmiş Pb ve Zn’nin eklenmesi.

Multiply or divide two grids together – örneğin, ekonomik üretimi gösteren bir gride

dönmek için kömür yatağı kalınlığınının kalorifik değerle çarpılması.

Stitch adjoining grids – büyük bir grid yapmak için gridleri bir araya getirir. Bu ek bir işlemdir,

fakat iki grid arasında üst üste gelmenin olmadığı durumlarda kullanılır. Çıktı gridi her iki girdi

gridinin birleştirilmiş alanını kaplar, boş hücre değerleri minimum sınır dikdörtgeniyle

doldurulur.


Discover Grid Calculator aritmetik işlemler, mantık, karşılaştırma ve Boole işlemlerini doğrudan

desteklenen herhangi bir grid formatındaki gridlere uygulayabilir.

Alıştırma-12 Yeni bir birleştirilmiş metal gridi oluşturmak için Cu, Pb ve Zn jeokimyasal gridlerinin

birleştirin.

1. Alıştırma 12’de oluşturulan üç metal gridinin bir harita penceresinde açık olduğundan emin

olun.

2. Surfaces > Grid Calculator menü seçeneğini seçin.

Diyaloğun üstünde mevcut gridler bir listede görüntülenir. Bu liste hali hazırda açık

olan tüm gridlerden oluşur. Load a grid from a file butonunu kullanarak öteki gridleri listeye

eklenebilirsiniz ve Delete Grid butonunu kullanarak listeden silebilirsiniz.

Seçilen bir gridin detaylarına ulaşmak için Information butonunu kullanınız.

Not: İfade ayazarken karmaşık dosya isimleriyle uğraşmamak için gridlere bir takma isim

atanabilir.

3. Her grid için Alias Name (takma ad) hücresine klikleyerek her grid için bir alias ismi CU, PB ve

ZN atayın.

Grid Calculator diyaloğun ortasındaki Expression çizgisine bir formül yazmanızı gerektirir.

Boolen ve kararlılık fonksiyonu gibi komplex grid operatörleri de uygulanabilir.

4. Expression kutusuna yeni grid için COMBINED_METAL gibi bir isim girin ve sonuna “=” işareti

koyun.


5. Grids litesinden CU gridini seçin ve gridi ifade çizgisine taşımak için Add the selected

grid to the expression butonuna basın. “+” operatöünü seçin ve aynı işlemleri PB ve ZN için

tekrarlayın.

6. Yeni gridi Encom Training\Copper Hill\Geochemistry klasörüne kaydetmek için Compute

butonunu kullanın. Alıştırmayı tamamlamak için açık olan tüm dosyaları kapatın.

Not: Grid aritmetik işemlerinde kullanılan tüm gridler aynı koordinat sisteminde register

edilmelidir. Ancak, iki grid farklı hücre boyutlarına sahip olabilir. Çıktı gridi ilk girdi

gridinin hücre boyutuna sahip olacaktır.

9.14 Jeofiziksel Grid Oluşturulması

Jeofiziksel veriler de yükseklik verileriyle aynı şekilde gridlenebilir. Jeofiziksel verilerin gridlenmesi

manyetik ve gravite anamalilerinin (yüksek ya da düşük) arka plan değerlerinden ayırılmasına izin

verebilir ya da bir proje alanı üzerindeki jeolojik çizgi hatlarını büyütebilir.

Alıştırma-13 Minimum Curvature metodunu kullanarak Jeofiziksel gridin oluşturulması

1. Encom Training\Copper Hill\Tenements klasöründeki EL2290_CH_AMG tablosunu açın ve

Encom Training\Copper Hill\Geophysics klasöründeki COPPER HILL GROUND MAG tablosunu

bir harita penceresinde açın.

2. Surfaces >Create Grid menü seçeneğini seçin ve COPPER HILL GROUND MAG tablosunu

seçin. Gridleme için CORRMAG kolonunu seçin ve Method sekmesinden Minimum Curvature

seçin.

3. Gridlemeden önce herhangi hatalı veri değerlerini kaldırmak için Statistics Explorer ve Data

Conditioning özelliklerini kullanın. Statistics Explorer diyaloğunun kullanımı hakkında ayrıntılı

bilgi için Bölüm 9.12’ye bakın.

Minimum Curvature gridleme metodu genellikle bilimin pek çok dalında ve araştırmalarda

kullanılmaktadır. Bu metod tine benzeyen bir interpolasyon yüzeyi oluşturur, lineer olarak

elastik bir plaka girdi verisetinde belirlenen veri değerlerinin her biri üzerinden geçer. Bir

yüzey oluştururken önemli olan kriter, veri noktalarını sağlaması için yüzeyin minimum

miktarda eğime sahip olmasıdır. Eğilmenin derecesi bir “tension” (gerilme) parametresiyle

sınırlanır ve bu ya veri alanında ya da köşelerin kayınında belirlenebilir.


4. Minimum Curvature varsayılanlarını seçin ve Cell Size değerini 5 olarak ayarlayın.

5. Output sekmesinde Clip seçeneğinden Concave Hull seçin, Buffer değeri olarak 5 girin ve

Smoot grid seçeneğini işaretlemeyin.

6. Gridi ER Mapper (.ers) formatında Encom Training\Copper Hill\Geophysics klasörünün içine

kaydedin.

9.15 Grid Filtresi Uygulama

Grid filtreleme grildenmiş verilere uygulanan çok yaygın bir dijital imaj işleme tekniği metodudur.

Filtreler, pürüssüzleştirme veya yüksek frekans gürültüsünü gizleyerek grid imajlarının genel

görünümünün kalitesinin arttırmak için kullanılabilir. Fitreler ayrıca yüzler arasındaki kontrastı

gösterek bir imajdaki detayları arttırmak için de kullanılabilir.

Surfaces > Grid Filter aşağıdaki fonksiyonları sağlayan güçlü bir araçtır:

Pürüssüzleştirme (smoothing), kenar geliştirme (edge enhancement), ışıklandırma (sun-

angle) içeren Convolution grid filtreleri ve kullanıcı-tanımlı filtreleri uygular.

Kutup indirgemesi (reduction to pole), dikey türevler (vertial derivatives) ve band geçişi (band

pass) içeren Geophysical FFT filtreleri uygular.

Kenar etkilerini kaldırmak için gride Padding (dolgu) uygular

Grid Filter aracı filtrelere uygulanan her effekti görmenizi sağlayan interaktif bir diyaloğa sahiptir.

Kümülatif bir sonuçla birden fazla filtreye uygulanabilir. Grid Filter diyaloğu üç görüntü penceresi

içerir. En yukarıdaki Input Grid penceresi orijinal girdi imajını gösterirken, alttaki Output Preview

penceresi filtrelerin uygulandıktan sonraki sonucu gösterir.

Alıştırma-14 Grid filtresi uygulama

1. Surfaces > Grid Filter menü seçeneğini seçin, GridFilter diyaloğunda listeden

COPPER_HILL_GROUND_MAG_CORMAG gridini seçin.

2. Geophysical listesinden FFT Vertical Derivative Filter seçin. Grid sınırları üzerindeki kenar

etkilerini minimize etmek için Pad grid before filtering seçeneğini seçili olduğundan emin

olun.

3. Filtrelenen gridi Encom Training\Copper Hill\Geophsics klasörünün içine kaydetmek için

Save as butonuna basın. Alıştırmayı tamamlamak için açık olan tüm tabloları kapatın.


9.16 Discover Grid Özellikleri

Surfaces > Grid Utilities menüsü aşağıdaki fonksiyonları sunmaktadır:

Classify – Her grid hücresini bir seri aralıktan birinini içine sınıflar.

Grid to Grid Clip – Bir gridi başka bir gridin boş olmayan alanına klipler (keser).

Clip – Polygon ya da dikdörtgen çizim aracı ile belirlenen bir alanın altında kalan grid

parçasını keser.

Convert – Grilen bir veri grid formatını bir başka grid formatına dönüştürür.

Create RGB – Red(kırmızı):Blue(mavi):Green(yeşil) renklerine sahip ayrı gridleri çok-bandlı bir

RGB gridine dönüştürür.

Curvature – Bir gridin eğimini hesaplar.

Cut/Fill – İki grid arasında eklenen/kaldırılan materyallerin fark hacmini hesaplar.

Edit – Seçilen bir grid hücresinin görüntüler ve editler. Etrfındaki grid hücre değerlerini

gösterir.

Fill holes – Bir gridin etrafındaki ya da içindeki boşlukları etrafındaki verileri kullanarak

ekstrapolasyon değerleri ile doldurur.

Flip – Bir gridin satırlarını ya da kolonlarını yatay ya da dikey konuma çevirir.

Merge – Birkaç gridi yeni bir grid şekillendirmek için birleştirir.

Outline – Birden fazla gridin sınırlarını gösteren öznitelikli polygonlar oluşturur.

Overlay – Grid hücre değerlerini belirlenmiş bir TAB ya da MIF vektör dosyasındaki polygon

sınırlarına göre modifiye eder.


Replace – Spesifik grid değerlerini (boş ya da atanmış değerler gibi) diğer bir veri değeriyle ya

da boşlukla değiştirmenize izin verir.

Reproject – Bir gridi yeni bir koordinat sistemine yeniden projeksiyonlandırır.

Resample – Gridler mevcut üç interpolasyon şemasından biri kullanılarak yeni bir hücre

boyutuna yeniden örneklenebilir.

Rotate – Bir grid belirlenen orijini etrafında istenilen bir açıda döndürülebilir. Bu prosedür

için interpolasyon işlemi gerekir.

Shift – Bir gridin orijin konumu bir enlem ya da boylam offseti (mesafesi) uygular.

Slope – Hücre değerlerine maksimum eğim açısını ya da doğrultusunu atar.

Split – çok-bandlı gridler için kullanılır, bu işlem her biri farklı bandlara sahip ayrı grid

bileşenleri verir.

Statistics – Bir ya da daha fazla vektmr polygonunu içinde kalan grid alanları için istatistikleri

hesaplar.

Surface Area – Bir grid için toplam 3D yüzey alanını ve 2D düzlem alanını hesaplar.

Vectorize – Bir gridi bireysel hücreleri, boş-olmayan alanları, ayrı değerli alanlrı ya da grid

sınırlarını kullanarak polygonlara çevirir.

Viewshed – Gridin belirli bir yüksekliğin üzerindeki kısmını gözlemlemek için grid üzerinde

belirlenen bir yükseklikteki bir kulenin görüş-alanını hesaplar.

Volume – İki grid arasındaki hacmi ya da bir gridin bir Z seviyesinin altındaki ya da üstündeki

hacmini hesaplar.

Alıştırma-15 Grid Utilities seçeneklerini kullanarak bir topoğrafik giridin modife edilmesi

1. Encom Training\Darlot\Topography klasöründeki DARLOT_SPOT_AHD_RL gridini yeni bir

harita pencersinde açın. Aynı harita penceresine Encom Training\Darlot\Topography

klasöründeki MININGLEASE_AREA ve PIT_STEPS_FINAL tablolarını açınız.

2. Surfaces > Grid Utilities > Clip aracıyla MININGLEASE_AREA polygonunu kullanarak gridi

ilgelenilen alana küçültün. Klipleme tablosu olarak MININGLEASE_AREA tablosunu seçin.

Önizlemenin tatmin edici olduğundan emin olun ve Save as butonuna klikleyin. Çıktı gridine

yeni isim olarak LEASE_TOPO verin ve Encom Training\Darlot\Topography klasörünün içine

kaydedin.

3. Surfaces > Grid Information aracını kullanarak bu gridin hücre boyutu 150m olduğunu

biliyoruz. Daha fazla hassasiyet için final gridinde sıra genişliğini koruyun, gridi 20m hücre

boyutuna yeniden boyutlandırın. Surfaces > Grid Utilities > Resample aracını seçin,

LEASE_TOPO gridinin seçili olduğundan emin olun ve New cell width (yeni hücre genişliği)

değerini 20 olarak değiştirin. Bicubic Interpolation metodunu seçin. Save as butonuna

klikleyin ve varsayılan çıktı ismini kabul edip Encom Training\Darlot\Topography klasörünün

içine kaydedin.

4. LEASE_TOPO_RESAMPLED gridini içeren harita penceresine PIT_STEPS_FINAL tablosunu

ekleyin.

Not: PIT_STEPS_FINAL veri sayfasında, kuyu adım polygonlarının her biri bir RL (yükseklik)

değerine sahiptir. Üzerindeki polygon değerini almak için gridin altındaki her hücreyi

zorlayacağız.


5. Surfaces > Grid Utilities > Overlay aracını seçin. Overlay diyaloğun aşağıdaki gibi ayarlayın.

Önizlemeyi görmek için farklı parametreleri ayarladıktan sonra Update butonuna klikleyin.

6. Save as butonuna klikleyin ve çıktı grid ismini LEASE_PIT_TOPO olarak değiştirin.

7. Açık kuyudan kaldırılmış Yer hacmini kestirmek için Surfaces > Grid Utilities > Cut/Fill aracını

seçin. Before grid olarak LEASE_TOPO_RESAMPLED ayarlayın ve After grid olarak

LEASE_PIT_TOPO seçin.

Hesaplanan Fill volume (dolgu hacmi), Cut volume (kesilen hacim) ve Volume change (hacim

değişimi) görüntülenir. Save as butonuna klikleyin ve varsayılan ismi kabul edin.


Before/after gridlerinin her bağımısız hücresi için Cut/Fill grid hücreleri hacim farkını içerir.

Kuyu konturlarının Discover 3D’de görüntülenmesi.


10. GraphMap (Grafik-Harita) Modülü

Discover GraphMap modülü verileri bir seri sıklıkla kullanılan grafik formatında görüntülemenizi

sağlar. Bir veri seçimini tüm grafiklerde aynı anda görüntülemeyi ve ayarlamayı sağlanmasıyla, tüm

grafikler bağlantılıdır.

GraphMap özelliği aşağıdaki fonksiyonellikleri içerir:

Scatter, 3D Scatter, Bar, Histogram, Box&Whisker, Pie, Scatter Matrix, Probability, Ternary,

Stereogram ve Rose grafiklerini içeren geliştirilmiş grafik görüntü modları

Birden fazla grafik penceresi arasında bağlantılı seçimler

GrapMap grafikleri ile MapInfo Professional haritaları ve veri sayfaları arasında seçimlerin

bağlanması yeteneği

Veri setleri arasındaki ilişkileri tanımlamaya yardımcı olması için grafiklere bir MapInfo

penceresinden bir arka plan resmi ekleme

Ayrı bir gruplama değişkeni, sürekli bir değişken ya da bir seçim kullanarak sembol

özeliklerini, boyutunu ve rengini modifiye etmeyi içeren gelişmiş semboloji yömetimine

sahiptir ve bunları birden fazla grafiğe uygulayabilir.

Birden fazla alana önkoşullar ekler ve tüm veriseti ya da seçim için özet İstatistikleri gösterir.

Geniş bir matematiksel fonksiyonlar ve operatörler aralığı kullanarak kompleks türetilmiş

alanlar üretir.

Seçimlerin bir Boolean alanına (örneğin true ya da false öznitelikleri) kaydeder ve verinizi

altkümeye ayırmak için bir filtreleme uygular.

Verinin tanımlanan grupları için yeniden kullanılabilir seçim alanları oluşturur.

Grafikleri MapInfo Professional vektör tabloları ya da koordinatlandırılmış Raster imajları

olarak export eder.

Verisetlerini türetilen alanları ve seçim filtrelerini içerek şekilde bir MapInfo Professional

tablosuna ya da bir comma separated value (.csv) dosyasına export eder.

10.1 Grid Filtresi Uygulama

Alıştırma-1 GraphMap’te XY grafiklerinin oluşturulması

1. Encom Training\Mt Isa\Geochemistry klasöründeki ISA_STREAM_GEOCHEM tablosunu

açın.

2. Discover > GraphMap menü seçeneğinden GraphMap’i başlatın. Bu yeni bir GraphMap

menü seçeneği açacaktır. Buradan GraphMap > Start GraphMap seçeneğini seçin, açılan

pencereden ISA_STREAM_GEOCHEM verisetini seçin.

3. Verisetinin bir harita grafiği varsayılan olarak oluşturulacaktır.

4. CU ve PB kolonları için bir Scatter grafiği oluşturmak için, Data kenar çubuğunda kolon

atamalrını ayarlayın. Fareyle CU alanını seçin ve sağ klikleyerek X Axis seçeneğini seçin. Aynı

işlemi PB alanına Y Axis seçeneği atamak için tekrarlayın.


5. Create menüsünden Scatter grafiği ikonunu seçin.

6. GraphMap menü butonuna ulaşın ve Export Graph As > MapInfo Table seçeneğini seçin.

Scatter – (Cu v. Pb) grafiğini seçin, OK butonuna klikleyin ve Encom Training\Working

kalsörünün içine kaydedin. Garafik MapInfo Professional’da otomatik olarak açılacaktır.

7. Var olan kolon atamalarını temizlemek için, Data kenar çubuğu bir alan seçin ve sağ klikleyin

ve sonra Clear All seçeneğini seçin. Ardından, TOTAL_METAL kolonunu X axis ve

GEOLOGY_UNIT kolonunu da Group Field olarak seçerek bir Histogram grafiği oluşturun.

8. Histogram grafiği butonuna basın ve Select Groups diyaloğundan bir birim çifti seçin, klik

OK. Her yeni grup grafiği çoklu bir grafik penceresinde açılacaktır.


9. Aşağıdaki kontrolleri kullanarak bir grafik penceresinde gezinin.

Zoom ayarlarını değiştirmek için farenin tekerliğini kullanın. Alternatif olarak, araç

çubuğundaki Zoom in (yaklaş) ve out (uzaklaş) butonlarını da kullanabilirsiniz.

10.2 Mekansal Analizlere Giriş

Alıştırma-2 GraphMap penceresi için bir arka plan remi ayarlayın ve grafik noktalarını gruplayarak

sınıflandırın

1. Encom Training\Mt Isa\Geology klasöründeki ISA_GEOLOGY tablosunu eni bir harita

penceresinde açın ve verinin tamamına zoomlayın. Bunun ISA_STREAM_GEOCHEM harita

penceresinden ayrı bir harita penceresinde olduğundan emin olun.

2. GrapMap penceresinde, önceki alıştırmadan ISA_STREAM_GEOCHEM harita grafiğini seçin.

3. Grafik penceresinin üzerinde sağ klikleyin ve Set Background Image seçeneğini seçin ve

ISA_GEOLOGY haritasını seçin. OK butonuna klikleyin.

4. Modify sekmesini seçin ve Colour by Group butonunu seçin. Listeden COMPANY alanını

seçin.

5. Sınıflama şeması için lejant Legend kenar çubuğunda gösterilecektir. Bu View sekmesinden

açılıp/kapatılabilir.

6. Grafik noktaları için boyut ve sembolleri değiştirerek diğer sınıflam metodlarınıda deneyin.

Legend ayrıca Save Legend to MapInfo seçeneği kullanılarak ana Grafik menüsünün altına

da kaydedilebilir.

10.3 Grafik Oluşturulması

Alıştırma-3 İleri seviye grafik oluşturma

1. Encom Training\Copper Hill\Geochemistry klasöründeki COPPER_HILL_SOILS tablosunu ve

Encom Training\Copper Hill\Geology klasöründeki COPPER_HILL_REGIONAL_GEOLOGY

tablosunu bir MapInfo Professional harita penceresinde açın. COPPER_HILL_SOILS tablo

yapısını ve verisini bir veri sayfasında inceleyin.

2. GraphMap’ı başlatmak için Discover > GraphMap menü seçeneğini seçin. Bu yeni bir

GrapMap menü seçeneği açacaktır. Buradan GraphMap > Start GraphMap seçeneğini seçin,

açılan pencereden COPPER_HILL_SOILS verisetini seçin. Kısa bir zaman sonra GraphMap

arayüzü açılacaktır.

3. Verisetinin bir Harita grafiği varsayılan larak oluşturulur. Bu sadece GrapMap başlatılırken

bir veri seti seçildiğinde olur.

4. Zengin grafik tipi seçenekleri ekranın üstündeki ikonlarla gösterilir (Create sekmesinin

altında). Her grafik tipi özel kolon atamalarını gerektirir (X, Y ve/veya Z eksenleri, ve/veya

Group); bunlar bir bilgi kutusu görünümünde imleç grafik ikonunu üzerine geldiğinde

gösterilir.


5. Cu vs. Pb alanlarının bir Scatter grafiğini oluşturmak için, bu grafik için gerekli olan (X & Y)

kolonları atanmalıdır. Alan atamaları aracın sol tarafındaki Data kenar çubuğunda ayarlanır

(Eğer saklanmışsa, aracın üstündeki View menüsünden ulaşaılabilir). Data kenar çubuğu

verisetindeki tüm alanların bir listesini içerir.

CU alanını seçmek için fareyi kullanın ve sonra GraphMah aracının sol

üstündeki Axis Assignment kontrolünü bulun. Bunun içinde, X Axis ikonunu seçin; Data araç

çububğundaki CU alanı X eksenine atandığını işaret eden kırmızı bir X’e sahip olacaktır. Bu

işlemi Y ekseni olarak ayarlayarak PB alanı için tekrarlayın. Ayrıca Geology alanını da Group

Field olarak ayarlayın. Sonra Scatter grafik ikonunu seçin. Grupların tamamını seçmek için

Select All deyin ve OK butonuna klikleyin. Her grup için yeni bir scatter grafiği

oluşturulacaktır.

6. Sonradan, bir Multiple Line grafiği oluşturmak için var olan alan atamalarını temizlemeniz

gerekecektir. Data veri çubuğundaki var olan kolon atamalarını temizlemek için kolonu seçin

ve klavyeden SPACE tuşuna basın. Bu Ekten atama kontrolünde ikon silmek için kısayol

tuşudur. Diğer atamalar içinde benzer kısayol tuşları vardır, X ekseni için X butonu, Group

ataması için G butonu vb.

ZN, PB ve CU alanlarının hepsini Y ekseni olarak atayın ve SAMPLEID alanını X ekseni olarak

ayarlayın. SAMPLEID alanını Order by kolonu olarak da atayın.

Multiple ya da Grouped Lines grafik tipini seçin ve çeşitli grupları tek bir pencerede çizin.

Not: Order By çizgi grafikleri için grafik noktalarına bağlı çizginin doğru çizilmesini sağlar.

Genellikle bu X ekseni ile aynı kolona ayarlanmalıdır.

7. Var olan atamayı silin ce ZN, PB ve CU için bir Ternary diyagramı oluşturun.

Not: Ternary diagramları kaya sınıflama şemalarını belirlemek ve evre diyagramlarının özel

tipleri üzerinde kimyasal kompozisyonları görüntülemek için kullanılır. Ternary

diyagramları, jeokimyasal elemetler ya da kaya-şekillendirme mineralleri gibi bağlı

yüzdelere sahip üç bileşeni sunmak için kullanılır. Üç bileşenin toplamı %100

olmalıdır, eğer değilse veri normalize edilmelidir.

8. Her yeni grafik ayrı bir pencerede açılır, grafiklere ait sekmelere garfik pencerelerinin

tepesinden ulaşabilirsiniz. Ayrıca aracın üstündeki View menüsü altındaki Window List

seçeneğinden de ulaşabilirsiniz.

9. Aşağıdaki kotrolleri kullanarak bir grafik penceresinde gezinin.

Yaklaşıp uzaklaşmak için farenin tekerleğini kullanın. Alternatif olarak, araç

çubuğundaki Zoom in (yaklaş) ve Zoom out (uzaklaş) butonlarını kullanın.

Bir grafiği varsayılan görünümüne geri ayarlamak için, grafiğin içinde sağ klikleyin bir açılır

pencere açılır ve Reset Graph seçeneğini seçin.

Jeokimyasal verisetleri sıklıkla boş değerleri, BDL (Below Detection Limit-Bulma limitinin

altında), SNR (Sample Not Received-alınmamış örnekler) vb. gösteren negatif değerler içerir.

Bu verileri mutlak değerleriyle çizdirmek anlamsızdır ve grafiğin odağını ve istatistiksel


hesplamaları saptırabilir. Verinin ön-koşullaması (pre-conditioning) bu gibi değerlerin

grafikten çıkartılmasına izin verir.

10.4 Öznitelik Kolonuyla Mekansal Analiz

Veri noktası sembolojisi (renk, boyut ve sembol tipi) örneğin delik boyutu, örnek tipi, jeoloji ya da

şirket gibi bağımsız değerleri içeren bir kolona göre temetik olarak haritalanabilir.

Alıştırma-4 Grafik veri noktalarının renginin jeoloji alanına göre ayarlanması

1. Harita grafiğini açın ve tüm sembol ayarlamalarının kaldırıldığından emin olun.

2. Daha kolay görüntüleme için, tüm veri noktalarının sembol boyutunu 6’ya arttırın. Select All

ile tüm noktaları seçin (Data sekmesi), sonra Size listesinden 6 seçin (Modify sekmesi). Sonra

Sonuçları görmek için Select None butonuna klikleyin.

3. Jeolojiye göre veriyi renklendirmek için, Colour Control alanındaki Group butonuna basın ve

listeden Geology kolonunu seçin. Bu açık olan tüm garifk pencerelerine uygulanır. GraphMap

aracının sol altındaki Legend View’de uygun renk paletinin açılmasıyla farklı renkler

ayarlanabilir.

Örneğin, Oef litolojisinin maviden pempe renge değiştirmek için Oef metnin sağ tarafındaki

renk kutusuna çift-klikleyin ve yeni bir renk seçin. Bir OEF öznitelikli tüm noktalar buna göre

yeniden renklendirilecektir. Bitirdiğinizde bu semboloji sitilini kaldırın.

4. Benzer olarak, tek metin öznitelikli diğer kolonlar Colour, Symbol ya da Size grup

butonlarından biri kullanılarak görüntülenebilir. Sampler kolonuyla işlemi deneyin. Herhangi

bir özniteliği silmek için Modify sekmesine ulaşın ve Clear > All seçeneğini seçin.

10.5 Nümerik Kolonla Mekansal Analiz

Assay (ve diğer nümerik) kolonları veri sembolojisi (renk, boyut ve sembol tipi) modifiye edilerek

temetik olarak harita grafik verilerini kullanmak için kullanılabilir.

Alıştırma-5 Hem istatistiksel olarak heaplanmış hem de özel veri aralıklarını kullanarak, grafik veri

noktalarının renginin copper kolonuna göre ayarlanması

1. Veriyi bir nümerik kolona (örneğin assay) göre hızlıca renklendirmek için, Modify

sekmesindeki Linear butonuna klikleyin ve listeden ZN alanını seçiniz. Bu hemen açık olan

tüm garik pencerelerine uygulanır. Bu lineer veri aralıklarının şu anki sayısına göre standart

bir renk ölçeği uygular.


2. Bu basit ve uygulaması kolay olduğu halde, ölçüm limitleri ve anomali değerleri bilinen ya da

istatistiksel olarak-türetilmiş veri aralıklarının gerektiği jeokimyasal verisetleri için uygun

olmayabilir. Bunun yerine, fonksiyonelliğin bu seviyesi Colour Advaced ve Size Advanced

kontrol alanlarındaki Advanced butonlarıyla sağlanabilir.

3. Advanced Colouring Options diyaloğunu açmak için Advanced Colour butonunu seçiniz.

Colour Column olarak ZN alanını ayarlayın ve sonra Colour Method listesinin açın. Bu veri

aralıklarının hesaplanması için geniş bir istatistiksel metodlar listesine sahiptir: Upper Tail (6

adım) seçeneğini seçin. İstiyorsanız LUT (look-up table) seçeniğini değiştirin ve Apply

butonuna basın. Bu daima tüm açık grafiklere uygulanır.

4. Özel bir lejant kurmak için, Advanced Colouring Options diyaloğunu yeniden açın, CU

alanını Colour Column olarak atayın ve Colour Method seçeneğini custom olarak bırakın.

Add Row butonunu kullanarak yeni bir satır ekleyin; < değerini 100 olarak ayarlayın. Nir

başka satır daha ekleyin; >= değeri otomatik olarak önceki satırdan alınacaktır, < değerini 220

olarak ayarlayın. Veri aralıklarını aşağıda görüldüğü şekilde ayarlamaya devam edin.

Uygulamak için bir LUT seçin ya da tek tek veri aralık renkleri atayın. İstediğiniz bir açıklamayı

girin. Bitirdiğinizde Apply butonuna nasın.

5. Özel bir lejant, Colour Control alanının sağ alt tarafındaki buton kliklendiğinde görüntülenen

Save Legend seçeneği kullanarak kaydedilebilir. Bu lejant sonra yeni bir GraphMap

oturumunda yeniden açılabilir ve uygulanabilir.


10.6 GraphMap’de Arka Plan Resmi Görüntüleme

Grafiklenmiş veriyi mekansal bir bağlamda ilişkilendirmek için, bir MapInfo Professional pencere

bağlamı jeoreferanslanmış bir resim ile GraphMap’de görüntülenebilir. Bu jeoreferanslanmış resim

sadece Map garfik görünümünde görüntülenebilir.

Alıştırma-6 Bir jeolojik haritanın Map grafik penceresinde bir arka plan resmi olarak

görüntülenmesi

1. MapInfo Professional’a dönün ve harita penceresinde COPPER_HILL_SOILS katmanının

tamamını görüntüleyin. Bu katmanın görünürlüğünü kapatın böylece

COPPER_HILL_REGIONAL_GEOLOGY haritası görünür hale gelsin.

2. GraphMap’e geri dönün ve Map grafiğinde sağ klikleyin. Açılır menüden Set Background

Image seçeneğini seçin ve Copper_Hill_Soils.Copper_Hill_Regional_Geology.map haritasını

seçin.

3. Tüm semboloji ayarlamalarını kaldırın.


11. Geochem (Jeokimya) Modülü

Sonraki alıştırmalar Discover GeoChem modülünde var olan özelliklerden bazılarını göstermektedir.

Bunlar kaya çatlağı, toprak ya da akarsu çökelti verlerinin jeokimyasala analizlerini desteklemek için

dizayn edilmiştir.

11.1 Nokta Sınıflaması

Jeokimyasal verilerin nokta sınıflaması verideki mekansal trendleri ve de bir örnek içindeki verinin alt

grupları için trendlerin ilişkilerini tanımlamak için kullanılır.

Nokta sınıflaması benzer bir şekilde özniteliklere bağlı olarak noktaların sitillerini ayarlama yeteneğini

sağlar, fakat bunun için daha kuvvetli bir yol Tematik harita oluşturmaktır. Renk, boyut ya da sembol

olmak üzere üç farklı özelliğe bağlı olarak sınıflamayı destekler.

Bu, üç nokta sembol özelliklerinin her birinde bir sınıflama uygulanmasıyla, her nokta için 3 özniteliğe

kadar grafiksel olarak ve aynı zamanda görüntülenmeyi destekler.

Nokta sınıflaması bir tematik harita olarak üzerinde gösterilebilir ya da yeni nokta sembolleri var olan

tabloya ya da yeni bir tabloya kaydedilebilir.

Sınıflama şemaları karakter ya da nümerik alanların her ikisine de uygulanabilir ve yüzdelik değer ya

da log-yüzde gibi çeşitli istatistiksel nümerik gruplamalar uygulanabilir.

Alıştırma-1 Jeokimyasal nokta verilerinin sınıflanması

1. Encom Training\Mt Isa\Geochemistry klasöründen ISA_STREAM_GEOCHEM tablosunu açın,

bir veri sayfasında görüntüleyin. Not edelim ki, örnek tablosu ppm birimindeki CU, PB ve ZN

örneklerini içerir.

2. Table > Update Column seçeneğine ulaşın. Diyaloğu aşağıdaki gibi doldurun. OK dedikten

sonra tabloyo kaydedin.

3. Discover > Geochem menüsüne ulaşın. Menü çubuğuna ayrı bir Geochem menüsü eklenir.

4. Geochem > Point Classification menüsünü seçin. Select Table olarak

ISA_STREAM_GEOCHEM ve Select column olarak da TOTAL_METAL tablosunu ayarlayın.


Not: İşlem yapılan tabloya ait açık olan tüm veri sayfası ve harita penceresini kapatarak

işlem hızını oldukça arttırabilirsiniz.

5. Colour sekmesini seçin, Colour Method Log seçeneğini seçin. LUT seçeneğini

pseudocolour.lut olarak değiştirin. Çıktı (output) seçeneğini Change Source olarak değiştirin

ve Apply butonuna klikleyin.

6. Colour sekmesine ulaşın ve Classify by Colour seçimini kaldırın. Symbol sekmesine geçin ve

Cassify Symbol seçeneğini seçin.

7. Company kolonunu seçin ve Group Symbol Method seçeneğini seçin. Change Source Output

Type seçeneğinin seçili olduğundan emin olun ve Apply butonuna klikleyin.

8. Alıştırmayı tamamlamak için Point Classification aracını kapatın.

11.2 Özet İstatistikler

Geochem Summary Statistics özelliği bir jeokimyasal veri için enel istatistiksel ölçümlerin bir listesini

raporlar. Eğer bir veriseti, farklı kaya ya da regolit litolojilerinden alınmış toprak örnekleri, farklı aralık

boyutlu bölümlerden alınmış akarsu çökelti örnekleri ya da farklı analitik tekniklerle analiz edilmiş

örnekler gibi karışık örnek popülasyonlarını içeriyorsa o zaman istatistikler bir gruptaki her ayrı değer

için hesaplanabilir.

Alıştırma-2 Jeokimyasal veriler için populasyon istatistiklerinin hesaplanması

1. Geochem > Summary Statistics seçeneğine ulaşın, Selected Table için

ISA_STREAM_GEOCHEM tablosunun olduğundan emin olun.


2. Select Fields penceresinden CU, PB, ZN ve TOTAL_METAL kolonlarını seçin. Data Handling

Options butonuna klikleyin ve Set negative values to Null ve Set all zero value to Null

kutularını işaretleyin.

3. Varsayılan tablo ismini, konumun ve istatistiklerini bırakın ve OK butonuna klikleyin. Her

element için istatistik ler bir veri sayfasında açılacaktır.

4. Aynı prosedürü izleyin, bu sefer Select Group Field listesinden GEOLOGY_UNIT kolonunu

seçin. Her element için istatistikler her bir jeolojik birim için hesaplanır.

5. Alıştırmayı tamamlamak için Summery Statistics aracını kapatın.

11.3 Veri Seviyeleme

Pek çok istatistiksel işlem verinin normal dağılmasını gerektirir. Jeokimyasal veriler genellikle log-

normal dağıldığı ya da pozitif olarak eğildiğinden, öncelikle dönüştürülmeli ya da

“seviyelendirilmelidir” böylece veri normal bir dağılıma uyar. Geochem > Data Levelling özelliği veriyş

“normalize” etmek için uygulanabilen genel seviyeleme işlemlerinin bir serisini sağlar.

Genellikle bir veriseti, farklı kaya ya da regolit litolojilerinden alınmış toprak örnekleri, farklı aralık

boyutlu bölümlerden alınmış akarsu çökelti örnekleri ya da farklı analitik tekniklerle analiz edilmiş

örnekler gibi karışık örnek popülasyonlarını içerir. Bu durumlarda veri bir grup için her farklı değere

göre seviyelenmelidir.

Seçim için bir seri seviyeleme seçeneği bulunmaktadır:

Mean – “Belirli bir arka palanı” gösteren birimsiz bir sayı elde etmek için arka plan ortalama

yoğunluğuyla her element için örnek değerlerini böler. Farklı elementlerin benzerliği

mümkündür.

Log-Mean – Log-normal dağılmış veriler için, yukarıdaki gibi orijinal örnek değerlerinin

logaritmasını kullanır.

Z-Score – Veriyi standart sapma birimlerine dönüştürür. Her örnek değerinden öznitelik

gruplarının ortalamasını çıkartır ve grubun standart sapmasıyla böler.


Log(Z)-Score – Log-normal dağılmış veriler için, yukarıdaki gibi orijinal örnek değerlerinin

logaritmasını kullanır.

Median – Her öznitelik grubu için hesaplanan arka plan medyan (orta değer) yoğunluğuyla

her element için örnek değerini böler. Veri için medyan arka plan seviyesinin üstündeki bir

“yansıma oranını” hesaplamak için kullanışlıdır.

Median-MAD – Veri ve medyan arasındaki mutlak farkın meyan değeriyle örnek değerini

bölen bir Medyan Mutlak Sapması (Median Absolute Deviation-MAD) kullanır. Ekstrem ve

sınır değerleri için düz bir medyandan daha kuvvetlidir.

Rank-Percentile – Sıralar ve her grup içindeki her örnek değeri için ve sonra yüzdelik değerini

hesaplar.

Rank-Gauss – Sıralar ve veri uygun bir normal (gauss) dağılıma dönüştürüldüğünde

ortalamadan standart sapmayı hesaplar.

Standart Deviation – Her öznitelik grubu için hesaplanan arka plan standart sapma

yoğunluğuyla her element için örnek değerini böler.

Variance – Her öznitelik grubu için hesaplanan arka plan varyans yoğunluğuyla her element

için örnek değerini böler.

Log – Her örnek değerine 10 tabanında logaritma uygular.

Alıştırma-3 Jeolojik birimlerle bir jeolojik veri setinin seviyelenmesi ya da normalize edilmesi

1. Geochem > Data Levelling menü seçeneğini seçin.

2. Fields To Level penceresinden CU, PB, ZN ve TOTAL_METAL kolonlarını seçin. Data Handling

Options butonuna klikleyin ve Set negative values to Null ve Set all zero values to Null

kutularını işaretleyin.


3. Fields to Level by için GEOLOGY_UNIT seçin ve Levelling Operation olarak Log(Z)-Score


4. Varsayılan Output Table ismini bırakın ve veriyi jeolojik birimle seviyelemek için OK butonuna

basın.

5. Alıştırmayı tamamlamak için Data Levelling aracını kapatın.

11.4 Korelasyon Matrisi Hesaplatma

Korelasyon matrisi iki element arasındaki göreli ilişkiyi vurgulamak için standardize edilmiş bir

varyans-kovaryans matrisidir. Ham veri hesaplanan korelasyon katsayısıyla standardize edilir böylece

tüm elementler birin varyansına ve sıfırın ortalamasına sahiptir. Korelasyon katsayısı birimsiz bir

sayıdır ve standart sapmalarını üretmek için iki elementin ko-varyansının oranıdır.

Korelasyon katsayısı değerleri +1 ile -1 arasında değişir. Korelasyon katsayısının +1 olması iki element

arasında doğru bir lineer ilişki olduğunu gösterir. Katsayının -1 olması ise iki element arasında ters bir

ilişki olduğunu gösterir. Korelasyon katsayıları bu iki sınır değeri arasında herhangi bir yere düşebilir.

Katsayının sıfır olması ise iki element arasında herhangi bir lineer ilişki olmadığını gösterir.

Alıştırma-4 Bir korelasyon matrisini hesaplatılması

1. Geochem > Compute Correlation Matrix menü seçeneğini seçin.

2. Select Table listesinden ISA_STREAM_GEOCHEM tablosunu seçin.

3. Select Fields penceresinden korelasyonda kullanmak için CU, PB, ZN ve TOTAL_METAL assay

kolonlarını seçin.

4. Korelasyon matrisi ayrıca jeoloji gibi bir tablodaki başka bir kolondaki alt-gruplamaya göre de

hesaplanabilir. Select Group Field listesinden kullanmak için GEOLOGY_UNIT tablosunu seçin.

5. Varsayılan Output Table ismini kabul edin ve korelasyon istatistiklerini hesaplatmak için OK

butonuna klikleyin.


6. Her grup için korelasyon matrisi veri tablosu oluşturulur ve yeni bir veri sayfasında açılır.

7. Alıştırmayı tamamlamak için Correlation Statistics aracını kapatın.

11.5 3-Bağımsız Değişkenli Nokta Sınıflaması

Jeokimyasal verilerin 3-Bağımsız Değişkenli Nokta Sınıflaması (Trivariate Point Classification) üç

değişken arasındaki ilişkileri tanımlamak için kullanılır. Seçilen üç element için benzer jeokimyasal

verileri içeren örnekler, harita penceresinde daha rahat görüntülenmeleri için aynı sembol sitili, renk

ve boyut kullanılarak görüntülenir. Her element ya da RGB kanalı için bir eşik değeri girilir ve işlem

esnasında değerin ayarlanan eşik değerleriyle nasıl karşılaştırılacağına bağlı olarak her örnek

belirlenir.

3-bağımsız değişkenli nokta sınıflamaları bir tematik harita olarak görüntülenebilir ya da yeni nokta

sembolleri var olan bir tabloya ya da yeni bir tabloya kaydedilebilir. Sınıflama lejantları, bir tematik

lejant olarak ya da düzenlenebilen ya da ölçeklenebilen bir MapInfo Professional tablosu olarak

görüntülenebilir. Her örneğe, orijinal ya da yeni bir tablodaki yeni bir kolona kaydedilen bir nokta

sınıflama kodu atanır.

Alıştırma-5 3-bağımsız değişkenli nokta sınıflamasını kullanarak jeokimyasal verilerin analiz

edilmesi.

1. Geochem > Trivariate Point Classification menü seçeneğini seçin.


2. Sınıflamak için ISA_STREAM_GEOCHEM_LEVELLED tablosunu seçin. Red kanal seçim

listesinden CU_GEOLOGY_UNIT_LZSC alanını seçin. Green ve Blue kanalları içinde sırasıyla

PB_GEOLOGY_UNIT_LZSC ve ZN_GOLOGY_UNIT_LZSC alanlarını seçin.

3. Sınıflanacak olan veri hali hazırda seviyelenmiş (levelled) ve log-Z scora’a normalize edilirken,

neredeyse normalize edilmiş bir dağılıma sahip olacaktır (“çan eğrisi”). Bu, ortalamadan

standart sapmaların anlamlı bir miktarıyla bir ZScore değerini kullanmak için uygun yapar.

4. Display custom legend kutusunu işaretleyin ve Output Type olarak Thematic Map seçin.

5. Varsayılan Output Table ismini kabul edin ve nokta verilerini sınıflandırmak için OK butonuna

klikleyin.

6. Ek bir alıştırmayla ISA_STREAM_GEOCHEM tablosundaki ham veri değerlerinden %90’lık bir

nokta sınıflaması oluşturun ve seviyelenmiş Log Z-score sınıflamasıyla karşılaştırın.

7. Alıştırmayı tamamlamak için Trivariate Point Classification aracını kapatın.


12. İleri Seviye Nesne Oluşturma ve Düzenleme

Var olan tabloyu kullanarak ve taranmış bir imajdan sayısallaştırma yaparak bir proje alanı için bir

dijital veri seti oluşturur. Adlı sitilleri ve çizgi açıklamalarını kullanarak veriyi yükseltir. Bir proje aşanı

için tüm tabloları alt kümlere ayırır.

Alıştırma-1 İleri seviye nesne oluşturma ve düzenleme

12.1 Koordinattan Alan Oluşturma

Genellikle maden ruhsat alanlarının çiziminde kullanılan bu özellik, köşe koordinat değerleri bilinen

her türlü alan çiziminde kullanılabilir. İstenilirse sadece girilen koordinat değerlerine ait nokta objeleri

oluşturulabilceği gibi, bu noktaları birleştiren polyline, çizgi, alan ya da dikdörtgen objeleri de

oluşturulabilir. Bu örnek için ruhsat alanının koordinat konumları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Nokta Easting (X-boylam) Northing (Y-enlem)

1 675684.97 6333606.9

2 675684.97 6332904.23

3 676513.12 6332904.23

4 676513.12 6333606.9

5 675684.97 6333606.9

1. Öncelikle çizilecek olan alanı kaydetmek için yeni COPPER_HILL_TENEMENTS adında bir yeni

bir MapInfo tablosu oluşturun ve Encom Training\Copper Hill\Tenements klasörünün içine

kaydedin.

2. Yeni tablo aşağıdaki kolonları içermeli ve MGA Zone 55 (GDA94) projeksiyonunda olmalıdır:

Tenement (Character-Karakter 10)

Company(Character -Karakter 40)

3. Tablodaki koordinat değerlerinden bir polygon oluşturmak için Discover > Object Editing >

Key in Shapes menü seçeneğini seçin. Draw onto listesinden COPPER_HILL_TENEMENTS

tablosunu seçin. Object Type alanında Region, Enter Nodes By alanında Coordinates ve XY

Units alanında da Metres seçeneklerini işaretleyin. Enter Cooridnates butonuna basın.


4. Nokta 1 için X ve Y koordinatlarını girin. Konumu Current Nodes penceresine eklemek için

Add butonuna basın. Geriye kalan dört nokta içinde bu işlemi tekrarlayınız. Not edelim ki,

alan objesinin kapanması için ilk ve son nokta aynı olmalıdır ve alan çizimi noktaları giriş

sıranıza göre yapılacaktır. Bitirdiğinizde Done butonuna klikleyin.

5. Veri sayfasında Tenement kolonuna “ML2859” ve Company alanına “Altın Araştırma ltd.”

özniteliklerini girin ve tabloyu kaydedin.

6. Encom Trainin\Copper Hill\Geology klasöründeki COPPER_HILL_PROJECT_AREA

sayısallaştırılmış resmini mevcut harita pencresine ekleyin ve COPPER_HILL_TENEMENTS

katmanını üste taşıyın.

7. Alıştırmayı tamamlamak için COPPER_HILL_TENEMENTS tablosunu kapatın.

Alıştırma-2 Öznitelik sayısallaştırmasının otomatikleştirilmesi

1. Aşağıdaki kolonları içiren yeni bir MapInfo tablosu oluşturun ve COPPER_HILL_DEPOSITES

isimiyle Encom Training\Copper Hill\Mineral Occurrences klasörünü içine kaydedin:

DepositeID Integer-Tam sayı

Deposit_Name Character-Karakter (30)

Deposite_Type Character-Karakter (25)

Digitized_By Character-Karakter (20)

Easting Float-Taşan sayı

Northing Float-Taşan sayı

MGA Zone 55 (GDA94) projeksiyonunu kullanın.

2. Harita penceresinde gözlemlediğimiz maden yataklarını (deposit) ekleyeceğiz ve not edelim ki

onların tamamı maden ocağıdır. COPPER_HILL_DEPOSITES tablosunun düzenlenebilir


olduğundan emin olun. Bu alıştırma için yeni maden yataklarını sayısallaştırırken bazı veri

sayfası özniteliklerini yerleştireceğiz.

12.2 Sitil Kütüphanesi

Styles Library (sitil kütüphanesi) jeolojik araştırmalarda ortak olarak kullanılan polygon dolguları, çizgi

sitilleri ve sembollerinin bir listesini içerir. Var olan sitiller düzenlenebilir ya da silinebilir ya da

firmanız ya da farklı projeleriniz için özel olarak dizayn edilmiş bir kitiphane kurmak için yeni sitiller

eklenebilir. Var olan harita sitilleri listesinin tamamına kitabın sonundaki Ek-B’den ulaşabilirsiniz.

Style library var olan bir Colour Table kullanılarak jeolojik polygonları renklendirmek içinde

kullanılabilir.

3. Discover > Map Making > Styles Library menü seçeneğini seçin ve “Mine or Minor Mine”

kaydını seçin. Sembol uygun olduğundan emin olun ve eğer gerekliyse Edit butonunu

kullanarak ve ET GeoExplore fontundan farklı bir sembol seçerken düzenleyin.

COPPER_HILL_DEPOSITES tablosu ve DEPOSITE_TYPE kolonu için Apply style name as

attribute for new or selected objects seçeneğinin işaretli olduğundan emin olun. Bu yeni bir

maden atağı eklediğimizde, DEPOSITE_TYPE kolununun örneğin Mine bir sitil ismiyle

otomatik olarak güncellenmesini sağlayacaktır. Bitirdiğinizde Apply butonuna klikleyin.

12.3 Akıcı Veri Girişi

Discover > Data Utilities > DigData özelliği, sayısallaştırılırken öznitelik verilerinin harita objelerine

otomatik olarak eklenmesini sağlar. DigData Setup’da öznitelik veri eklemek için kolonları ve verilerin

nasıl ekleceğini seçebilirsiniz. Dsicover örnek numarası gibi nümerik verileri otomatik olarak

arttırabilir, kullanıcı-tanımlı sabit bir değer girebilir, kullanıcıyı bir değer girmesi için uyarabilir ya da

kayıtların bir mikatrından seçmek için bir look-up tablosu kullanabilir. Bu son seçenek kelime

hatalarını ve aynı kayıtın çeşitliliğini elimine etmek için kullanışlıdır.


4. Discover > Data Utilities > DigData Menu seçeneğini seçin. Bir DigData menüsü MapInfo

Professional menü çubuğu üstünde gözükecektir.

5. Aşağıdaki kolonu içeren yeni tablo oluşturun ve COPPER_HILL_MINES ismiyle Encom

Training\Copper Hill\Mineral Occurrences klasörünün içine kaydedin:

Deposit Character-Karakter (20)

BU tabloyu haritalanabilir yapmayın.

6. COPPER_HILL_MINES veri sayfasına aşağıdaki satır değerlerini girin:

7. DigData > Data Table seçeneğini seçin ve veri girişi için COPPER_HILL_DEPOSITS tablosunu

seçin. Data Entry to columns diyaloğunda veri girişi için aşağıdaki kolonları seçin (CTRL tuşunu

kullanarak): DEPOSITID, DEPOSIT_NAME, DEPOSIT_TYPE ve DIGITIZED_BY.

8. Easting ve Northing kutularını işaretleyin ve listelerden EASTING VE NORTHING kolonlarını

seçin. Her maden yatağı (deposit) için X ve Y koordinatları otomatik olarak veri sayfasına

kaydedilecektir. OK butonuna klikleyin.

9. Increments and Constant Values diyaloğunda aşağıdaki veri giriş metotlarını seçin.

Tamamladığınızda OK butonuna klikleyin.


DepositeID Increment by 1

Deposit_Name Use Look-Up: COPPER_HILL_MINES

Deposit_Type Use Style: Mine or Minor Mine

Digitized_By Value: kendi isminizi yazın

10. OK butonuna klikleyin. COPPER_HILL_DEPOSITS için bir veri sayfası açın ve harita

penceresinin altına yerleştirin.

11. DigData >Enter data seçeneğini seçin. Bu eğer hali hazırda yoksa Enter Data menü seçeneğini

yanına bir çek işareti koyacaktır.

12. Harita penceresini aktif hale getirin ve Symbol (sembol) aracını seçin. Harita penceresinde

Little Copper Hill madenine klikleyin.

Aşağıdakine benzer bir diyalog görüntülenecektir:

Maden yatağı ismini girin: Little Copper Hill ve OK butonuna klikleyin.

13. Geri kalan diğer beş maden yatağı için de ismlerini girerek işlemlemi tekrarlayınız.

Sonuç veri sayfanız aşağıdaki gibi gözükmelidir:

EASTING ve NORTING kolonları maden koordinatlarıyla otomatik olarak yerleştirilecektir.


Not: Eğer kalıcı bir şekilde sayısallaştırma kayıtlarını değiştrimek istiyorsanız yani farklı

değerler girmek istiyorsanız, sayısallaştırma kısmında DigData > Set Up Increments

diyaloğuna geri dönün ve değişlik yapın.

14. Alıştırmanın sonunda COPPER_HILL_DEPOSITS tablosunu kaydedin ve kapatın.

Alıştırma-3 Farklı yapı polylinelarına çizgi sitilleri ve açıklamalar eklenmesi

12.4 Çizgi Sitilinin Modifiye Edilmesi

1. Encom Training\Copper Hill\Structure klasöründen COPPER_HILL_STRUCTURE tablosunu

açın.

2. Bir veri sayfasında açın ve tablodaki farklı yapıları görün. Şu anda tüm yapılar aynı çizgi sitilini

içermektedir.

COPPER_HILL_STRUCTURES tablosundaki STRUCTURE kolonu farklı yapı tipleri için veri sayfası

öznitelik kayıtlarını içerir. Biz tablodaki Fault çizgilerini seçmek ve sitillerini kalın siyah çizgi

olarak değiştirmek istiyoruz.

3. COPPER_HILL-STRUCTURE tablosunun düzenlenebilir olduğundan emin olun.

4. Discover > Data Utilities > Select by Group özelliğini seçin. Bu özellik aynı özniteliklere sahip

bir tablodaki bir kolondan tüm kayıtları seçmenize izin verir.

5. STRUCTURE kolonunu seçin ve Fault ve Thrust Fault özniteliklerini seçili hale getirin. Browse

Selection seçeneğini işaretleyin ve OK butonuna klikleyin.

6. Line Style (çizgi sitili) ikonuna klikleyin ve çizgi genişliğini 2 pixel ve rengini siyah olarak

değiştirin. OK butonuna klikleyin.

7. Fault çizgileri üstündeki seçimi kaldırmak için Unselect All aracına klikleyin.

8. Bu işlemi Fault Approx ve Fault Inferred çizgilerini siyah kesikli çizgiye ve Trend, Anticline ve

Syncline kayıtlarınıda 1 pixel kalınlığındaki siyah çizgilere değiştirin.

9. COPPER_HILL_STRUCTURE tablosunu kaydedin.

12.5 Çizgilere Sembol Ekleme

Discover Line Annotation aracı çizgilere standart jeolojik sembolleriyle unconformity, fault ve fold

gibi semboller eklemenizi sağlar.

1. Discover > Data Utilities > Select by Group özelliğini kullanarak Anticline yapılarının hepsini

seçin. Discover > Map Making > Line Annotation meni seçeneğini seçin.

2. Place every seçeneğini işaretleyin, değeri 2 km olarak değiştirin ve Annotation Type olarak

Non-Text seçeneğini işaretleyin. Line Annotation listesinden Anticline seçin. Symbol Size için

8 ve mapscale için 1:100.000 girin. Sembolleri COPPER_HILL_STRUCTURE_ANNO ismiyle yeni

bir tabloya ve Encom Training\Copper Hill\Structure klasörünün içine kaydedin. OK

butonuna klikleyin.


Aynı şekilde tüm Syncline çizgilerine sembol eklemek için bu işlemi tekrarlayın.

3. Tüm Thrust Faults kayıtlarını seçin. Discover > Map Making > Line Annotation menü



Non-Text seçeneğini işaretleyin. Line Annotation listesinden Thrust Faults seçin. Symbol Size

için 10 ve mapscale için 1:100.000 girin. Görüntülenecek olan çizgilerin thrust fault

sembollerinin yönünü tanımlamak için Line Direction seçeneğini kullanın.

5. Sembolleri COPPER_HILL_STRUCTURE_ANNO tablosuna kaydedin. OK butonuna klikleyin.

Seçilen faylar şimdi thrust fault sembolleriyle beraber harita penceresinde görüntülenecektir.

6. Fault Inferred kayıtlarını seçin. Discover > Map Making > Line Annnotation menü seçeneğini

seçin.


Text Annotation seçeneğini işaretleyin. Character to place listesinden “? 63” seçeneğini

seçin. Symbol Size için 12 ve mapscale için 1:100.000 girin.

8. Sembolleri COPPER_HILL_STRUCTURE_ANNO tablosuna kaydedin. OK butonuna klikleyin.

Seçilen faylar şimdi inferred (?)sembolleriyle beraber harita penceresinde görüntülenecektir.

9. Alıştırmayı tamamlarken COPPER_HILL_STRUCTURE ve COPPER_HILL_STRUCTURE_ANNO

tablolarını kaydedin.

Alıştırma-4 Sayısallaştırılmış bir çizgi ağından polygonların oluşturulması ve jeolojik özniteliklerin

eklenmesi

12.6 Çizgi Ağının Poligona Dönüştürülmesi

Büyük ve karışık jeolojik haritalar için Auto Trace (yakala) metodu kullanılarak sayısallaştırma çok

uzun zaman alır. Genellikle jeolojik verileri bir çizgiler serisi olarak sayısallaştırmak ve sonra bu çizgi

ağını polygonlara dönüştürmek daha pratiktir. Genellikle CAD ya da diğer CBS paketlerinden MapInfo

Professional’a aktarılan veriler bu şekilde hazırlamış bir çizgi ağından oluşmaktadır ve mekansal

objeler (yani poligonlar) çizgi ağıyla ilişkili değildir. Discover Polybuilder özelliğini kullanarak çizgi

ağından alanlar oluşturabilir. Discover’daki Polybuilder özelliğin kesişen çizgi ağlarını alacak,

overshoots (yukarı taşmalar) ve undershoots (aşağı taşmalar) için kontrol edecek, kesişimlerdeki çizgi

ağını parçalayacak, çizgilerin uzamasına izin verecek, küçük sarkmaları kaldıracak ve sonra kapalı çizgi

ağından polygonlar oluşturacaktır. Bu polygonlar ayrıca ayrı bir metin dosyası kullanılarak otomat,k

olarak özniteliklendirilebilir.


1. Encom Training\Darlot\Geology klasöründeki REGOLITH_L tablosunu açın.

2. Discover > Object Editing > PolyBuilder menü seçeneğini seçin. PolyBuilder diyaloğu


Linework Layer listesinden REGOLITH_L tablosunu seçin.

3. İlk olarak çizgi ağı parametreleri için tercihlerimizi gözden geçirmemiz gerekir. Edit >

Preferences seçeneğini seçin.

Yukarıdaki değerleri PolyBuilder Preferences diyaloğuna girin ve OK butonuna klikleyin. Eğer

sizin mesafe biriminiz km olarak gözüküyorsa, PolyBuilder özelliğinden çıkın ve Polybuilder’ı

tekrar açmadan önce, Map > Options (Harita > Seçenekler)menüsünden harita penceresi

mesafesini metre olarak değiştirin.

4. Çizgi ağının temiz olduğunu kontrol etmek için Check Linework butonunu kullanın.

Temiz çizgi ağı tekrarlama, üst üste gelme, yukarı ve aşağı taşmaları içermez. Eğer bunlardan

herhangi biri varsa, PolyBuilderErrors isminde oluşturulan yeni bir tabloda her noktada bir

etiket görüntülenir. Bu tablo sadece hata etiketlerini gösterir ve çizgi düzeltmesi

tamamlandığında tablo otomatik olarak silinir.


5. Yukarı taşma (overshoot) ve aşağı taşma (undershoot) hatalarının çoğunu otomatik olarak

düzeltmek için Extend and Break Linework butonunu kullanın. Check Linework butonunu

yeniden seçin ve yukarı taşma, aşağı taşma ve kesişimlerin temizlendiğini gözlemleyin. Not

edelim ki, Linework katmanı tablo ismi REGOLITH_L_CLEAN olarak değişecektir.

6. Bu çizgi ağı hatalarını manuel olarak düzeltmek için View Next Error

butonuna klikleyin. Eğer etiketler üstünde oynamak istiyorsanız Delete Error Flag butonunu

altındaki Automatic Error Flag Deletion kutusundaki işareti kaldırdığınızdan emin olun.


Bir çizgiye serbest bir son noktası vermek istiyorsanız basitçe eklemek için çizgiyi seçin ve

sonra Fix Linework butonuna klikleyin. Eğer bir sarkmayı (dangle) silmek istiyorsanız basitçe

sarkmayı silin ve klavyeden Delete tuşuna basın.

7. Tüm etiketler (flag) düzeltildiğinde, tüm hataların düzeltildiğinden emin olmak için Check Line

work işlemini tekrar çalıştırın.

8. Create Polygons butonuna klikleyin. Çizgi ağıyla kapatılmış tüm alanlar polygonlara

dönüşür.

9. Encom Training\Darlot\Geology klasöründen REGOLITH_T tablosunu açın.

PolyBuilder’da Text Layer liste menüsüne ekle. Linework Layer seçeneğini

REGOLITH_L_CLEAN olarak ayarlayın. Attribute Plygons with Text butonuna klikleyin.

Alıştırmayı tamamlamadan önce REGOLITH_L_CLEAN_POLYGONS veri sayfasını açın ve yeni

özniteliklenmiş kolona bakın.

Alıştırma-5 Birden fazla harita katmanının bir polygon sınırına kesilmesi

12.7 Polygona Klipleme

Aşağıdaki anlatılan prosedür, seçilen bir alan objesi altındaki tüm katmanların nasıl klipleneceğini

(kesileceğini) ve başka bir dosya setine kopyalanacağını göstermektedir. Bu veriyi alt kümelemenin

kullanışlı bir metodudur, böylelikle gereksizce büyük veri setlerinde çalışarak vakit kaybetmezsiniz.

Sadece ilgilendiğiniz alanı kaplayan veriyi görüntülersiniz.

1. Encom Training\Copper Hill\Geology klasöründen COPPER_HILL_TENEMENTS,

COPPER_HILL_DEPOSITS, COPPER_HILL_REGIONAL_GEOLOGY ve

COPPER_HILL_PROJECT_AREA tablolarını aynı harita penceresinde açın. Mevcut harita

penceresine Encom Training\Copper Hill\Structure klasöründeki COPPER_HILL_STRUCTURE

tablosunu da ekleyin.

2. Öncelikle COPPER_HILL_TENEMENTS VE COPPER_HILL_PROJECT_AREA katmanları dışındaki

tüm katmanların görünürlüğünü kapatın ve COPPER_HILL_TENEMENTS katmanını

düzenlenebilir yapın.

3. Drawing (çizim) araç çubuğundaki Polygon (poligon) aracını seçin, klavyeden S tuşuna basıp

Snap (yakala) fonksiyonunu açın. EL2290 nolu ruhsat sahası sınırını çizin ve tabloyu kaydedin.


COPPER_HILL_PROJECT_AREA katmanını harita penceresinden kaldırın. Diğer katmanların

görünürlüğünü açın. Yeni çizdiğimiz ruhsat alan objesini seçin.

4. Discover > Object Editing > Clip to Polygon menü seçeneğini seçin. Clip to Polygon diyaloğu


5. Operate on copy of data kutusunu işaretleyin. Clip outside selected region seçeneğinin seçili

olduğundan emin olun.

6. Discover, seçili ruhsat alanının içine düşen harita objelerine sahip tüm katmanları listeler.

Kliplenmiş veri tabloları mevcut isimlerinin sonuna _CLIP son ekiyle yeniden isimlenecektir.

OK butonuna klikleyin ve kliplenmiş tabloları doğrudan Encom Training\Copper Hill

klasörünün altına kaydedin. Save butonuna klikleyin.

7. Discover işlem süresince harita penceresini minimize edecektir. İşlem tamamlandığında

harita penceresi yeniden görüntülenir. Orijinal dosyalar kapanacaktır; kliplenmiş alan harita

penceresinde görüntülenir.

8. Tüm dosyaları kapatarak alışırmayı tamamlayın.

Not: Bu özellikle raster imajlar kliplenemez. Grid imajlar Discover > Surfaces > Clip to

Region menü özelliği kullanılarak kliplenebilir.


Discover 3D Eğitim Notları

ÇEVİREN VE HAZIRLAYAN:

İpek ALTAN


Encom Discover 3D

Encom Discover 3D Encom Discover’la birlikte sorunsuz bir şekilse çalışmak için dizayn edilmiş ayrı

olarak eklenebilen bir modüldür. Discover 3D modülü satın alınmadıkça Discover menüsünde modül

otomatik olarak aktif gözükmez.

Topoğrafya, jeokimya ve jeofizik dağılımı gösteren yüzeyler, örnekleri ya da litoloji verilerini içeren

sondaj kesitleri ya da MapInfo Professional/Discover kullanılarak oluşturulmuş diğer herhangi

haritalanmış veri kombinasyonları Discover 3D’nin interaktif 3-boyutlu ortamının a transfer edilebilir.

3D DXf dosyaları, grid yüzeyleri ve raster imajlar gibi ilave objeler artı nokta ve çizgi verileri MapInfo

Professional’dan ya da bağımsız olarak 3D görünüme eklenebilir.

Discover 3D verilerin interaktif olarak yaklaş, uzaklaş, kaydır ve fly-through yetenekleriyle

görüntülenmesini destekler. Elde edilen görüntüler Discover 3D’den alınıp MapInfo Prosessional’dan

alınabilir ve sunum amacı için bir çıktıda görüntülenebilir.

Discover 3D Encom Discover ‘la sorunsuz bir şekilde çalışır. Eğer bir haritayı, sondaj projesini ve

kesitleri Discover’da nasıl oluşturacağınızı biliyorsanız, bilmeniz gereken tek bilgi Discover 3D’yi

çalıştırmanızdır. MapInfo Professional’da görüntülendiğinden ve Discover’da oluşturulduğu için ilave

proje düzenlemesi ya da veri kurulumu gerektirmez, sunum ve interaktif kullanım için doğrudan

Discover 3D’ye geçilir.

Discover 3D, aşağıdaki çeşitli veri türlerinden türetilen tipik veri görüntü tiplerini görüntüler.

Yüzey, sondajlar ve 3D objelerle görüntülenen kompleks görünüm.


1. Imajlar

1.1 Haritayı 3D’de Görüntüleme

Bir MapInfo Professional harita penceresinde görüntülenen her veri bir coğrafi referanslanmış bitmap

imajı (.EGB) olarak 3D ortamda görüntülenebilir. Bu pek çok veriyi 3D görüntülemenin çok hızlı ve

kolay bir yoludur, ancak veri sadece imaj pikselleriyle görüntülenir, verinin öznitelikleri kaybolur ve

bağımsız objeler ve veriseti özellikleri ayarlanamaz.

İstenilen harita penceresinin seçilmesiyle Discover3D > View Map in 3D seçeneği Discover 3D Map

Wizard (Discover 3D Harita Sihirbazını) açar. 3D Surface alt-penceresi çıktı 3D imajının yükseklik (Z)

özniteliği için iki seçeneği sahiptir; biri sabitlenmiş yükseklik (düzlem) seçeneğidir diğeri ise imajın

seçilen bir grid dosyasının üzerine kaplanmasıdır. Açık bir haritanın üzerine sağ klikleyerek ve View in

3D seçilerek harita seçilmesine gerek kalmadan aynı diyalog açılır.

Alıştırma-1.1 Bir MapInfo Professional harita penceresinin 3D’de görüntülemek için aktarılması.

Veri konumu: Training 3D\Topography

Training 3D\Geology

1. Discover’ı çalıştırarak Geology klasöründeki Geology_fill.TAB ve Geology_lwk.TAB

Topography klasöründeki CopperHill_AMG55_AGD66.TAB tablolarını aynı harita

penceresinde açın.

2. Jeoloji katmanları harita penceresini kaplayacak şekilde zoom ayarlarını değiştirin.

3. Harita penceresine sağ klikleyin ve View 3D seçeneğini seçin. View 3D diyaloğunda, Grid

seçeneğini seçin ve listeden CopperHill_AMG55_AGD66 gridinin seçili olduğundan emin olun.

OK butonuna klikleyin. Not edelim ki, Discover3D > View Map in 3D menü seçeneği de

kullanılabilir.

4. Discover 3D ayrı bir pencerede açılacaktır ve jeoloji topografik yüzeyin üzerine kaplanacaktır.

5. Ana görüntü penceresinin solundaki Workspace Tree (Workspace Ağacında), 3D Map

Properties diyaloğunu açmak için 3D Map koluna çift-klikleyin. Bu çeşitli 3D özniteliklerinin

genel kontrolüne izin verir. Örneğin Scale sekmesinin altında, imajın dikey ölçeğini

vurgulamak için kaydırma çubuğunu kullanarak Z ekseni ölçeğini ayarlayın. Değişiklikleri

uygulamak için Apply butonuna klikleyin.

6. Workspace Ağacı’nın 3D Eksen kolunun üzerine sağ-klikleyin ve Properties seçeneğini seçin.

Bu 3D Axis Properties kontrol diyaloğunu açar, buradan eksen görüntü seçenekleri

ayarlanabilir. Ticks sekmesinin altında Show ticks on the axis planes only seçeneğindeki

seçimi kaldırın ve Apply butonuna klikleyin. Alternatif olarak, 3D Eksen kolundaki işareti

kaldırarak eksenleri görünmez yapabilirsiniz. Bu grid kalabalık bir arka plana (sondajlar gibi)

sahip olduğunda, yazdırma için kullanışlı olabilir.

7. Workspace Ağacı’nda ana Images koluna sağ-klikleyin ve görüntüden jeoloji rasterını

kaldırmak için Delete Images seçeneğini seçin.

Not: Çıktı imaj kalitesi harita pencere boyutuna bağlıdır: verisetinin tamamına zoomlanmış büyük

bir harita penceresi Discover 3D’de yüksek çözünürlüklü bir imaj verir. Çıktı imajının kalitesini

yükseltmek için ekran çözünürlüğü de arttırılabilir. Discover3D > Options menü


seçeneğindeki Display sekmesini seçin ve Create raster Images at değerini arttırın. Bu çıktı

imajının boyutunu arttırır ancak 3D ortamda yeninden çizme hızını azaltır.

Not: 3D yumuşak ve pürüssüz kaplanmış imajlar için, kullanılacak olan gridin imaj alanı için uygun

küçük hücre boyutuna sahip olduğundan emin olun. Bu Surfaces > Grid Information aracı

kullanılarak kontrol edilebilir ve Surfaces > Grid Utilities > Resample aracı kullanılarak

arttırılabilir.

1.2 İmajın Grid Üzerine Kaplanması

View Map in 3D seçeneği 3D görüntülemek için bir harita penceresinin imajını oluşturur. Ancak, eğer

bir imajınız varsa, imajın imajını almak yerine 3D’ye doğrudan coğrafi referanslanabilir.

Discover3D > 3D Utilities > Overlay Image on Grid özelliği Discover 3D görüntülemek için var olan bir

koordinatlı raster imajı bir topografik grid üzerine kaplamak için özel olarak dizayn edilmiştir.

Alıştırma-1.2 Bir topografik yüzey üzerine kaplanmış bir hava fotoğrafının 3D’ye aktarılması.


1. Airphoto.TAB ve DEM_5m.TAB dosyalarını aynı harita penceresinde açın.

2. Discover3D > 3D Utilities menüsünden Overlay Image on Grid seçeneğini seçin. Diyaloğu

uygun şekilde doldurun ve not edelim ki Çıktı EGB dosyasıdır. OK butonuna klikleyin.

1.3 İmajın Doğrudan 3D’ye Eklenmesi

İmajlar hali hazırda bir EGB bağlantı dosyaları varsa, açık bir 3D penceresine doğrudan aktarılabilir.

EGB imajları Insert > Located Image menüsü ya da Data Objects araç çubuğundaki Add Image butonu

kullanılarak eklenebilir.

3D penceresinde bu seçeneklerden biri seçildiğinde, bir imaj kolu Workspace ağacına eklenir. Bu kol

üzerinde sağ-klikleyerek ve Properties seçeneği seçilerek Image Properties diyaloğu açılır.

Alıştırma-1.3 Var olan bir imaj EGB dosyasının Discover 3D’de açılması.

Veri konumu: Training 3D\Geology\Regional Cross-sections

1. Workspace Ağacına bir İmaj kolu eklemek için Discover 3D’deki Data Object aracından Add

Image butonunu seçin.

2. Image Properties diyaloğunu açmak için kolun üzerine çift-klikleyin.

3. Training 3D\Geology\Regional Cross-sections klasörüne ulaşın ve FactGeol_DTM.EGB

dosyasını seçin. Apply butonuna klikleyin. Bu gerçek jeolojiyi Sout Australia zone 54’de

gösterir.

4. İmaja %40 transparanlık uygulayın.

1.4 Coğrafi Referanslama Sihirbazı

Taranmış imajlar Image Registration Wizard kullanılarak doğrudan 3D ortama coğrafi

referanslanabilir.

Alıştırma-1.4 Var olan bir imaj EGB dosyasının Discover 3D’de açılması.



1. 3D penceresinde, Insert > Image menü seçeneğini seçin.

2. Yeni imaj kolu için Properties diyaloğunu açın. File sekmesindeki Image Registration

butonuna klikleyin.

3. Georeferenced Image Creation Wizard diyaloğunun ikinci adımında Browse butonuna

klikleyin ve Burra_A_A1.PNG dosyasını seçin.

4. Adım 3’de imajı koordinatladırmak için imajın üst ve alt, sağ ve sol köşelerine ait aşağıdaki

XYZ koordinatlarını girin.

5. Adım 4’de koordinatlandırma dosyasını Burra_A_A1.EGB ismiyle Training

3D\Geology\Regional Cross-sections klasörüne kaydedin. Finish butonuna klikleyin ve sonra

Burra imajını 3D penceresinde görmek için Image Properties diyaloğunda Apply butonuna

klikleyin.

1.5 Çoklu Kesit Oluşturucu

Birden fazla lineer-olmayan bölgesel kesit 3D’de doğru konumlarında kolayca görüntülenebilir. Her

kesitin X/Y uzanımını gösteren bir polyline tablosuyla eklenebilirler.

Alıştırma-1.5 Birden fazla coğrafi referanslanmış bölgesel kesitin oluşturulması ve 3D’de

görüntülenmesi


1. CrossSection_Extents.TAB dosyasını MapInfo Professional’da hem veri sayfası hem de harita

penceresinde açın. Bu tablo 9 taranmış bölgesel kesitin mekansal uzanımlarını gösteren


birden fazla polyline içerir. Not edelim ki, her polyline şu bilgilere sahiptir: kesit ismi

(doğrudan PNG imaj dosyasından alınır), üst ve alt yükseklik değeri. Fonksiyonunu doğru

işlemesi için bu alanlar zorunludur.

2. Bu aracı açmak için Discover3D > 3D Utilities > Multi Section Creator menü seçeneğini seçin.

3. Çeşitli diyalog kutularının aşağıdaki gibi doldurulduğundan emin olun. Not edelim ki Format

seçeneği kaynak imaj tipini gösterir, bu örnek için format PNG’dir. Bu araç bir defada sadece

bir tür imaj işleyebilir. Type seçeneği tüm kesitler için tek bir EGB dosyasının oluşturulmasını

ya da her kesit için ayrı bir EGB dosyası oluşturulmasını kontrol eder. OK butonuna klikleyin.

4. Windows Explorer’da çıktı klasörüne ulaşın ve yeni oluşturulmuş Crosssection_extents.EGB

dosyasını 3D penceresine sürükleyin.


2. Vektör Veri

DXF dosyaları (Data Exchange Format) kişiye özeldir ancak genellikle 2D ve 3D mekansal vektör

verilerini tanımlamak için dijital dosya formatını (ASCII ya da binary) kullanır. Bunlar büyük nokta,

çizgi ya da alan verisetlerini 3D ortamda görüntülemenin çok etkin yollarıdır.

Grid çizgileri, altyapı (yollar, akarsular), kontur çizgileri ve uçuş çizgileri gibi verilerin

görüntülenmesinde imajlar yerine DXF’ler tavsiye edilier.

2.1 3D Vektör Dosyasının Import Edilmesi

Discover 3D penceresinden, var olan DXF dosyaları Add Vector butonu ya da Insert > 3D Vector

menü seçeneği kullanılarak görüntülenebilir. Aşağıdaki alıştırma bunların kullanımına bir örnek

vermektedir.

Alıştırma-2.1 Çeşitli 3D DXF vektör dosyalarının import edilmesi

Veri konumu: Training 3D\Structure

1. Araç çubuğundan Add Vector butonunu seçin ve Vector Properties diyaloğunu açmak için

Workspace Ağacına yeni eklenmiş olan Vectors koluna çift klikleyin.

2. File sekmesinin altında, Open File butonuna klikleyin ve yukarıdaki veri konumundan

Interp_Structures.DXF dosyasını açın. Transparency sekmesinin altında, transparanlık ayarını

uygun bir seviyeye getirin ve değişikliği görmek için Apply butonuna klikleyin.

3. Surface sekmesinde, bir dizi bileşen için Override fill colour seçeneklerini işaretleyin ve bitişik

renk kutularında bunları ayarlayın. Bitirmek için OK butonuna klikleyin.

4. DXF dosylarının import edilmesi için hızlı bir metot basitçe dosyanın Windows Explorer’dan

Discover 3D penceresine sürüklenmesidir. Geochemistry klasöründeki Isosurface.DXF

dosyasını kullanarak bunu deneyin.

5. Bitirdiğinizde tüm Vector kollarını kaldırın.

2.2 3D Vektör Dosyasının Import Edilmesi

Noktalar, çizgiler ve polygonlar gibi MapInfo Professional vektör verileri Discover3D > View

Objects in 3D menü seçeneği kullanılarak DXF dosyası olarak Discover 3D’de görüntülenebilir. 3D

penceresindeki her veri seti için ayrı bir vektör kolu oluşturulur ve her veri setinin ayrı ayrı

renklendirilebilir.

Alıştırma-2.2 Seçilen harita objelerinin 3D vektörler ile görüntülenmesi


Training 3D\Geochemistry

1. CopperHill_AMG55_AGD66.TAB gridini ve Rivers_AMG55_subset.TAB dosyasını bir

harita penceresinde açın. Geochemistry kalsöründen Streams_Mol_subset.TAB dosyasını da

bu pencerede açın.


2. View objects in 3D diyaloğunu görüntülemek için Discover 3D > View Objects in 3D menü

seçeneğini seçin. Rivers_AMG55_subset.TAB tablosunu işaretli hale getirin. Assign Z value

alanında From grid seçeneğini işaretleyin ve Grid listesinden yüzey gridini seçin. 3D’de

görüntülemek için OK butonuna klikleyin.

3. Streams_Mol_subset.TAB tablosunu 3D’de görüntülemek için View Objects in 3D aracını

kullanın. Not edelim ki bu tablo bir RL (yükseklik) kolonuna sahiptir; From field seçeneğini

işaretleyerek ve listeden kolonu seçerek bunu Z değeri olarak kullanın. 3D’de görüntülemek

için OK butonuna klikleyin.

4. Discover 3D’de 3D Map Properties diyaloğunu (3D Map koluna çift klikleyerek) açın, Scale

sekmesini seçin ve topoğrafyayı daha iyi görselleştirmek için ölçeği abartın.

5. Alıştırma-4.1’de oluşturulan jeoloji imajını yeniden oluşturun ya da ekleyin. Not edelim ki,

polylinelar imajla uyumludur (her ikisi de Z değerleri için aynı gridi kullanmıştır). Tüm verileri

daha iyi görüntülemek için veri setlerinden birini aşağıya çekmeyi deneyin (örneğin imajı -

10m’ye çekin).

Not: Bir gridin üzerine polyline/polygon verisi kaplarken, sadece var olan nodlara bir Z değeri

atanır. Bu nedenle polylineler/polygonlar birkaç nodla (grid hücre boyutlarıyla karşılaştırılmış)

birlikte grid yüzeyine tam olarak uyuşmaz.

Bunu çözmek için, nod aralıklarının grid hücre boyutlarıyla benzer olduğundan emin olmak

için Discover > Object Editing > Insert Nodes aracını kullanın (bu Surfaces > Grid Information

aracı üzerinden belirlenebilir).

2.3 3D Katı Obje Oluşturma

Mapinfo Professional vektör verileri “solid-katı” 3D DXF dosyaları formuna dönüştürülebilir. Örneğin,

bir seri fayın yüzey izlerinin bir haritası bu fayları belirli bir derinlikte görüntülemek için sabitlenmiş

bir yer altı mesafesine çıkartılabilir. Bina sınırlarını gösteren polygon bir MapInfo Professional

tablosundan “bina yüksekliği” kolonundaki değerler kullanılarak katı obje oluşturulabilir ve belki “tip”

kolonu kullanılarak renklendirilebilir.

Discover 3D > 3D Extrusion Wizard menü seçeneği bir MapInfo Professional tablosundaki tüm harita

objelerinin Discover 3D’de bir 3DVektör/DXF dosyası olarak görüntülenmesine olanak sağlar.

Alıştırma-2.3 Seçilen fay çizgisi harita objelerinin “solid-katı” 3D vektörler olarak çıkartılması


1. Prospect_Structure.TAB tablosunu ve Topography kalsöründeki DEM_5m.TAB gridini bir

harita penceresinde açın.

2. Tabloyu veri sayfasında görün. Dip_Dir, Dip ve Generation kolonlarına dikkat edin. Bunlar

çıktı DXF objelerinin renklendirilmesi ve sunulmasını kontrol etmek için kullanılacak.

3. Discover3D > 3D Extrusion Wizard menü seçeneğini seçin. Extrusion Wizard diyaloğunun

1.Adımında Enable sub-sampling of input data seçeneğini işaretleyin ve Next butonuna

klikleyin.


4. Adım 2 diyaloğunda, Primary Z değerinin 0 olarak ayarlandığıdan emin olun ve Plus

grid value seçeneğini işaretleyin. DEM_5m.ERS grid dosyasının bulunduğu Training

3D\Topography klasörüne ulaşmak için Open file butonunu kullanın ve Next butonuna basın.

5. Adım 3 diyaloğunda, Extruded Z değerini -200 olarak ayarlayın ve Z Relative to Primary Z

seçeneğini işaretleyin. Next butonuna basın.

6. Adım 4 diyaloğunda, Specify a direction and inclination seçeneğini işaretleyin. Use bearing

Field seneğini işaretleyin ve bunun için Dip_Dir kolonunu ayarlayın. Use inclination field

seneğini işaretleyin ve bunun içinde Dip kolonunu ayarlayın. Next butonuna basın.

7. Adım 5 diyaloğunda varsayılan kompresyon parametrelerini kabul edin ve Next butonuna

basın.

8. Adım 6 diyaloğunda, From Input seçeneğini işaretleyin. Next butonuna basın.

9. Adım 7 diyaloğunda, File ve Output RGB colours seçeneklerini seçili hale getirin. Next

butonuna basın.

10. Çıktı DXF dsyasını 3D penceresinde görüntülemek için Apply butonuna basın. Finish butonuna

klikleyerek değişiklikleri uygulayın ve diyaloğu kapatın.

11. Vectors Properties diyaloğunu açmak için 3D Workspace Ağacındaki Vectors kolunun üzerine

çift klikleyin. Transparanlığı ayarlayın ve değişiklikleri uygulayın.


3. 3D Nokta ve Çizgi Verileri

3.1 3D Nokta Verilerin Görüntülenmesi

Discover3D > Create 3D Points seçeneği açık bir MapInfo nokta veri tablosunu gerektirir, her kayıt bir

X (boylam), Y (enlem) ve Z (yükseklik) alanına sahiptir. Eğer bir nokta veri seti bir Z kolonuna sahip

değilse, ancak veri alanı için bir topoğrafik yüzey gridi varsa, yükseklik verisini atamak için Surfaces

>Assign Values from Grid seçeneğini kullanın.

Alıştırma-3.1 Jeolojik örnek verilerini noktalarla görüntüleyin. Renklerini ve boyutlarını değiştirin,

etiket uygulayın ve ölçekleme ve ofset faktörlerini ayarlayın.

Veri konumu: Training 3D\Geochemistry

1. MapInfo Professional’da, combined_soilsamg.TAB dosyasını açın.

2. Discover3D > Create 3D Points seçeneğini seçin ve listeden bu tabloyu seçin. 3D

penceresinde görüntülemek için OK butonuna klikleyin.

3. Alıştırma-4.2’de oluşturulan airphoto.EGB dosyasını 3D’de görüntüleyin ve %20 trasnparanlık

uygulayın. Not edelim ki, nokta verileri imajın altında kalmaktadır.

4. Points Properties diyaloğunu açın ve Fields sekmesini seçin. Bitişikteki listeden RL (yükseklik)

için Z mekansal kolonunu ayarlayın. Apply butonuna basın.

5. Bakır (copper)değerleriyle nokta sembollerini renklendirmek için, Colour sekmesini seçin.

Colour seçeneğini işaretleyin ve bitişikteki listeden Cu kolonunu seçin. İlk/üstteki Edit

butonuna basın ve takip eden diyalogda, Look-up Table seçeneğini işaretleyin. Pseudocolour

seçeneğini işaretleyin ve Apply butonuna klikleyin.

Field Data Conditioning butonu, seçilen renk şemasının sadece geçerli değer aralığında

dağıldığından emin olmak için boş değerleri kaldırmak için kullanılabilir.

Not: Varsayılan bir LUT (look-up table) kullanmak yerine, Tools > Legend Editor kullanılarak çok

daha uygun özel bir lejant oluşturulabilir. Bu daha sonra Legend seçeneği kullanılarak

uygulanabilir.


6. Kolon değerlerine göre sembol boyutlarını değiştirmek için, Symbol sekmesine gidin ve Size

seçeneğine klikleyin. 1-20 arasında bir boyut atayın ve listeden Cu kolonunu ayarlayın. Apply

butonuna klikleyin. Adım 5’de ayarlanan renk modülasyonunu uygulayın, bu 3D ortamda iki

değişkenli haritalama uygulamak için en iyi yoldur (bir öznitelik renkle, diğeri boyutla).

7. Etiketler Labels sekmesi kullanılarak hızlı bir şekilde uygulanabilir. Show Labels seçeneğini

işaretleyin ve Line kolonunu seçin. Label Skip Factor için 70 (etiketler 1 ile 70 arasında

görüntülenebilir) girin ve uygulayın.

8. Appearance butonundan çok sayıda etiketleme seçeneğine ulaşılabilir. Aşağıdaki seçenekleri

ayarlayın, Style butonu altından %20‘lik Extrusion (çıkartma) ve uygulayın. Fixed 3D ve Facing

Viewer arasındaki farka dikkat edin.


9. Jeokimyasal verileri görmenin bir diğer yolu bir Offset değeri olarak assay (örnek)

değerini ayarlamaktır. Fields sekmesine gidin ve Offset seçeneğini seçin. Cu kolonunu seçin

ve Apply butonuna klikleyin. Bu veriyi oldukça uzun bir Z ekseni boyunca görüntüleyecektir.

Offseti ölçeklendirmek için Offset alanının bitişiğindeki Data Conditioning butonuna klikleyin.

Aşağıdaki resimde gösterildiği gibi diyaloğun en altındaki listeden Scale seçeneğini seçin,

değer olarak 0.1 (%10) girin ve yeşil Add butonuna klikleyin ve uygulayın.


Alıştırma-3.2 3D nokta verilerinin dinamik olarak sorgulanması

1. 3D’de, Workspace Ağacında Points kolunun Selectable (seçilebilir) olduğundan emin olun.

Ayrıca bu kol için Browsable (veri sayfası görüntülenebilir) seçeneğinin de işaretli olduğundan

emin olun.

2. Information Sheet’i açın ve Data sekmesini seçin.

3. Select aracını seçin ve imleci bir nokta konumunun üzerine getirin: özniteliği Data

görünümünde görüntülenecektir.

4. Data görünümünde görüntülenen alanlar bağlantı alanı üzerine sağ-klikleyerek ve Customise

seçilerek özelleştirilebilir.

3.3 Yapısal Nokta Verileri

Alıştırma-3.3 Yapısal ölçümlerinin yönlendirilen nokta sembolleriyle gösterilmesi


1. MapInfo Professional’da, Mesaurements.TAB dosyasını açın. Veri sayfası görünümünde

inceleyin.


2. Discover3D > Create 3D Points seçeneğini seçin ve listeden bu tabloyu seçin. 3D

penceresinde görüntülemek için OK butonuna klikleyin. Elevation kolonu olarak Z kolonunu

seçin.

3. Rotation sekmesinde, uygun birer Bearing (Dip_Direction) ve Inclnation (Dip) kolonu seçin.

4. Symbol sekmesinde, boyutu (size) 40 olarak ayarlayın, Fast Symbol seçeneğindeki işareti

kaldırın ve aşağıdaki sembolü seçin.

5. Sembolleri Code kolonu ile renklendirin ve uygulayın.

6. Utilities > 3D Points Symbols aracını açın ve aşağıdaki gibi doldurun. Bu bir DXF vektör dosya

çıktısı oluşturur. Bu çıktı ve Points kolu görünümü arasındaki farka dikkat edin.


3.4 3D Çizgi Verilerin Görüntülenmesi

Çizgi verileri genellikle, sistematik olarak alınan lineer örnekler ya da ayrık aralıklardan alınan

ölçümlerin toplanmasıyla elde edilen verileri gösterir. Çizgi veri tablolarının her kayıt için bir X

(boylam), Y (enlem) ve Z (yükseklik) değeri içermesi gerekir.

3D penceresindeki Add Lines butonu Workspace Ağacına bir Lines kolu ekler. Bir Lines kolunun

üzerine çift-klikleyerek ve Properties seçeneği seçilerek Lines Properties diyaloğu açılır. Lines

Properties diyaloğu etiketleri de içeren çizgi veri seti görünümünü, çizgi sitilinin düzenlenmesine ve

bireysel çizgi seçimine izin verir. Ancak açık bir 3D çizgi veri seti gerektirir (View Points fonksiyonu ile

import): veri setleri 3D penceresine import edilemez.

Alıştırma-3.4 Jeokimyasal örnek verilerini çizgilerle görüntüleyin. Çizgi görünümünü ayarlayın.

Veri konumu: Training 3D\Geochemistry

1. 3D penceresinde, yeni bir Lines kolu ekleyin (Insert > Lines menü seçeneğini ya da Add Lines

butonunu kullanarak).

2. Lines Properties diyaloğunda, Lines sekmesinin altında, veri setini combined_soilsamg.TAB

dosyası olarak ayarlayın. Tüm çizgilerin Show kolonuna taşındığından emin olun.

3. Fields sekmesinde, RL kolonu olarak Z ve Offset olarak Cu kolonunu ayarlayın. Scale için

0.1 girin ve uygulayın.

4. Appearance sekmesinde, görüntü tipini 3D Tube olarak değiştirin: bitişiğindeki Tube Style

butonu seçişti tüp görünüm seçeneklerini içermektedir.

5. Bitirdiğinizde File > Close All menü seçeneğini kullanın.


4. 3D’de Yüzeyler

Bir yüzey gridi dikdörtgen bir noktalar ağıdır, her biri interpole edilmiş Z ya da yükseklik değerine

sahiptir. Bir griddeki Z değeri ya gerçek yükseklikleri (topoğrafik yükseklik gibi) gösterebilir ya da bir

jeokimyasal, jeofiziksel ya da diğer (altın konsantrasyonu, radiometrik toplam miktar ya da yağış

miktarı gibi) değerleri gösterebilir.

Gridlenmiş yüzeyler Discover Surface modülüyle oluşturulabilir. Alternatif olarak, diğer

uygulamalardan import edilebilir.

Gridlenmiş yüzeyler hem Discover 3D’de hem de MapInfo Professional’da doğrudan görüntülenebilir.

Bu birden fazla interpole edilmiş veri setinin kolayca görüntülenmesine ve jeofiziksel, jeokimyasal ve

topoğrafik gridlerin vektörlerle, sondajlarla ve imaj verileriyle karşılaştırılmasına olanak verir.

Alıştırma-4.1 Bir yüzey gridinin 3D’de görüntülenmesi

Veri konumu: Training 3D\Geophysics\IP_Resistivity

Training 3D\Structure

1. Discover 3D penceresinde, Structure klasöründen Interp_Structures.DXF vektör dosyasını

tekrar açın.

2. MapInfo Professional’da, Geophysics\IP_Resistivity klasöründeki IP_Collins.TAB tablosunu

açın. Discover 3D > View Surfaces in 3D menü seçeneğini seçin. IP_Collins gridini seçin ve OK

butonuna klikleyin.

3. 3D’de, Surface Properties diyaloğunu açmak için Surfaces kolunun üzerine çift-klikleyin. Bu

diyalogta, Surface alt-kolonun üzerine klikleyin ve Offset değerinin -500 ve Scale değerini 2

olarak ayarlayın. Gridlenmiş yüzeyi görüntülemek için OK butonuna klikleyin. Bu sekme ayrıca

grid yüzeyine Compression (sıkıştırma) uygulamak için seçenekler içerir, büyük grid yüzeyleri

görüntülendiğinde görüntü verimini artırarak ve 3D ortamda yeniden çizimi hızlandırır.

4. 3D Surface alt-kolu yüzeyin Transparanlığının ayarlanmasına izin verir. Ayrıca yüzeyin Fill

(dolgu) ya da Lines (ağ) ya da her ikisi de şeklinde gösterilmesini kontrol eder.

5. Colour alt-kolu grid yüzeyinin rengini kontrol etmek için üç seçenek sağlar. Advanced

Colour Options butonundan bir RGB (Red Green Blue) ya da HSL (Hue Saturation and

Lightness) interpolasyonu uygulanabilir. Ve görüntülenen bir seri rengin yanı sıra, bunlar için

ayarlanabilen üye renkler. Alternatif olarak, var olan bir LUT (look-up table) listeden

seçilebilir.

Bu seçeneklerin hepsi için diyaloğun altında bir seri Colour Mapping seçenekleri bulunur:

Linear (lineer), Band Pass (bant geçişi) ve Histogram. Not edelim ki, Band Pass ve Histogram

Colour Mapping aynı anda uygulanabilir.

Alıştırma-4.2 3D’de birden fazla yüzey gridinin görüntülenmesi


Training 3D\Geophysics\Magnetics


1. İlave grid yüzeyleri Insert > Surface menü seçeneği ya da Add Surface butonu kullanılarak

birden fazla yöntemle doğrudan 3D ortamına eklenebilir. Workspace Ağacına eklenen yeni

Surface kolundan, istenilen grid dosyası için veri sayfasını göstermek için Load New Grid

butonunu kullanın.

2. Bu metotlarından birini DEM_5m topoğrafik ve manyetik gridlerini açmak ve görüntülemek

için kullanın. Görünürlüklerini ayarlayın ve Alıştırma-7.1’de bahsedilen seçenekleri (özellikle

manyetik gridinin scale ve ofset değerleriyle oynayın) kullanarak tecrübe kazanın.

Alıştırma-4.3 Konturların DXF’ler olarak 3D’de görüntülenmesi


1. 2D’de DEM_5m gridinden 5m ve 10m ara ve ana aralıklarını kullanarak konturlar oluşturun

(Surfaces > Contour a Grid menü seçeneğini kullanın). Contour Colouring seçeneğinin işaretli


2. Bu konturları 3D’de görüntülemek için, 3D menü seçeneğindeki Discover 3D > View Objects

seçeneğini seçin. Kontur tablosunu seçin ve uygun klondan Z değerini atayın. Bu örnekte Z

değerleri DEM gridi üzerinden de belirlenebilir.

3. Konturları 3D’de görüntüleyin; topoğrafyayı etkin bir şekilde görselleştirmek için Z ölçeğini

abartabilirsiniz.

Alıştırma-4.4 Bir jeofiziksel gridin konturlar şeklinde bir topoğrafik yüzeyin üzerinde

görüntülenmesi

Veri konumu: Training 3D\ Geophysics\Magnetics

1. 2D’de Mag gridini açın ve konturlarını oluşturun; kontur aralıkları olarak 50m ve 100m

kullanın. Contour Colouring seçeneğinin işaretli olduğundan emin olun.

2. Bu konturları 3D’de vektör objeleri olarak görüntüleyin, fakat Z değerlerini tanımlamak için

DEM_5m gridini kullanın.

3. 3D’de Z ölçeğini 5 faktörüyle abartın.

Alıştırma-4.5 DEM için bir renk ölçeği oluşturma

1. Data Objects araç çubuğu üzerindeki Floating Colour Bar butonunu seçin. 3D

görünümde, istenilen renk ölçeği boyutunda bir dikdörtgen çizin. Bu oluşturduktan sonra

öncelikle şekil seçilerek, sonra ya bir kenarına klikleyerek taşıyarak ya da bir köşesine

klikleyerek yeniden boyutlandırarak modifiye edilebilir.

2. Workspace Ağacında yeni Colour Legend alt koluna çift-klikleyin. Takip eden özellikler

diyaloğunda, Connection sekmesinden istenilen renk ölçeği için veri setini (örneğin DEM_5m)

seçin. Colour Legend Properties diyaloğunda bir seri sitil, etiketleme ve boşluk bırakma

fonksiyonları bulunmaktadır. Renk ölçeğini görüntülemek için OK butonuna klikleyin.

3. Floating Colour kolonuna çift-klikleyin. Appearance sekmesinde, Cell Colour Transparent

seçeneğini kaldırın ve bunun beyaz olarak ayarlandığından emin olun. Arrangement

sekmesinin altında, Padding değerini 70 olarak ayarlayın ve OK butonuna klikleyin. Sağdaki

taşan alanı kaldırmak için Colour Scale penceresini yeniden boyutlandırın.


4. Colour Scale ayrıca, sondajlar, voxel modeller, 3D noktalar ve feature veri setleri gibi diğer

renkle modüle edilen veri setlerine de uygulanabilir.

,


5. 3D’de Sondajlar

Sondajları Discover 3D’de görmek için sondajların bir Discover sondaj projesinin parçası olması

gerekmektedir.

Alıştırma-5.1 Copper Hill veri setini kullanarak bşr sondaj projesi oluşturun. Bu veri setini 3D görün

ve etiketleyin.

Veri konumu: Training 3D\Drilling\Project Files

1. Yukarıdaki veri klasöründe bulunan tüm çeşitli sondajlama veri tablolarını MapInfo

Professional’da açın ve inceleyin. Bunlar ham kolon veri setini göstermektedir ve Discover

Drillhole modülünde kullanmak için işlenmeleri gerekmektedir.

DHcollars tablosunun haritalanabilir olması gerekmektedir: projeksiyonu AGD66 Zone

55’e ayarlamak için Table > Create Points menü seçeneğini kullanın.

DHcollars tablosu isteğe bağlı atanmış bir Z değeri ile bir RL kolonuna sahiptir, bu

durum genellikle incelenmemiş sondaj kuyularının bulunduğu bölgesel sondajlar

içindir. DEM_5m topoğrafik grid dosyasından Z değerlerini RL kolonuna aktarmak için

Surfaces modülü Assign Values from Grid seçeneğini kullanın (her iki veri seti de aynı

harita penceresinde açılmalıdır ve güncellenecek olan veri noktasının seçilmesi

gerekmektedir). Bu işlem tamamlandıktan sonra collar tablosunu kapatın.

DHassays tablosu hiçbir assay (örnek) verisine sahip değildir; bu veriler assay

laboratuarının assays_021103.CSV dosyasından güncellenmelidir.

a) .CSV dosyasını bir MapInfo Professional tablosu olarak import edin (File > Open

diyaloğunda Create copy in MapInfo Professional format seçeneğini

işaretlemeyi unutmayın). İlk satırı kolon başlığı olarak kullanın.

b) DHassays tablosunda gerekli assay kolonlarını (float-taşan sayı tipinde)

oluşturmak için Discover >Table Utilities > Multi-Table Structure Manager

aracını kullanın. Araçta her iki tabloyu da açın, laboratuar sonuçları .CSV

dosyasındaki gerekli kolonları seçili hale getirin, sonra bunları DHassay tablosuna

kopyalamak için Copy butonunu kullanın.

c) SampleID kolonlarını ve çeşitli assay kolonlarını bağlayarak Discover Table

Utilities > Multi-Column update aracını çalıştırın. Eğer gerekliyse bu işlemi

tamamladıktan sonra tabloyu kaydedin.

Not: Get Values from tablosunun orijinal bir MapInfo Professional tablosu (yani bir .DAT

dosyası olan) olmasına dikkat edin. Orijinal olmayan bir tablo üzerinde yapılan işlem

işlem hızını önemli miktarda artırır, MapInfo Professional tabloyu indexleyemez.

2. Discover’da, veri setini kullanarak “Copper Hill” adında yeni bir sondaj projesi oluşturun.

Discover > Drillhole menüsünü, sonra da Drillholes > Project Setup menü seçeneğini

çalıştırın. New butonuna klikleyin, projeye “Copper Hill” adını verin. Path alanında

proje klasörünü C:\Encom Training\Training 3D\Drilling\Project Files şeklinde

ayarlayın ve OK butonuna klikleyin.


DHcollars tablosunu Collars tablosu ve DHsurvey tablosunu da Survey tablosu olarak

atayın ve uygun kolonlarını atayınız (uygun Dip kuralını ayarlamak için Dip

Assignment butonunu kullanın).

Next butonuna klikleyin ve Downhole Data Tables alanına DHgeology ve DHassays

tablolarını seçin ve kolonlarını işaretleyin.

DEM_5m tablosunu Topographic Surface tablosu olarak ayarlayın. Uygun mekansal

kolonları atayın ve Down Dip is negative kutusunu işaretleyin.

Kurulum işlemini bitirmek için OK butonuna klikleyin.

3. Discover 3D > View Drillholes menü seçeneğini seçin. Var olan sondajlar listesinden,

tüm listeyi seçmek için çift ok butonunu kullanın. 3D penceresinde görüntülemek için OK

butonunu kullanın.

Not edelim ki, tüm veri setini ya da sondaj veri setinin bir alt setini yüklemek için seçenekle

vardır. İkinci seçenek büyük veri setleriyle çalışırken yükleme zamanının azalmasına ve 3D

yeniden çizme performansının artmasına yardımcı olabilir.

4. 2D’de, Topography klasöründe bulunan Airphoto.TAB dosyasını açın. Bunu 3D’de

görüntüleyin, DEM_5m gridi üzerine kaplayın. 3D imaja %50 transparanlık uygulayın.

5. 3D penceresinde, Drillholes Properties diyaloğunu açmak için Workspace Ağacındaki yeni

Drillholes kolunun üzerine çift-klikleyin. Eğer 3D görüntüde sadece bir sondaj gözüküyorsa,

Holes sekmesine gidin ve tüm kuyuları Show kolonuna taşıyın.

Not: 3D ara yüzünde, Drillholes Properties diyaloğunun Holes sekmesi kullanılarak bir

sondaj alt setinin grafiksel olarak seçilmesi de mümkündür. Grafiksel seçim diyaloğu

View Direction özelliğinin yanı sıra individual (bireysel), rectangular (dikdörtgen) ve

polygonal (poligonal) araçlarını birleştirir. 3D ortamda veri setinin alt-ayarlamaları

yeniden-çizme performansını yükseltmeyecektir. Ancak bu, bir sondaj veri setinin

belli mekansal alanlarını görmek için kullanışlı bir yoldur.

6. Symbols sekmesinin alt kısmında bir seri kuyu etiketleme ve sembol seçenekleri

bulunmaktadır. Collar Label ve Dept Label seçeneklerini işaretleyin ve Dept interval değerini

25m olarak ayarlayın. OK butonuna klikleyin. Not edelim ki 3D görüntü dönerken, etiketler

aynı kalır.

Not: Büyük veri setlerinin etiketlenmesi grafik hafızanın büyük bir miktarını harcar ve 3D

tarama hızını düşürür. Özellikle, derinlik etiketlemesi sondaj başına birden fazla etiket

oluşturur ve bu nedenle büyük veri setleri için tavsiye edilmez.

7. Collar EOH’da hem kuyu ismini hem de toplam derinliği göstermek için, önce Collar Label ve

Depth Label seçeneklerindeki işaretleri kaldırın. Bottom Level seçeneğini işaretleyin ve bitişik

butonu seçin. Üstteki metin alanında, yeni bir çizgi eklemeye başlayın

(%HOLE_BOTTOM_DEPTH%%UNITS% kayıdından önce) ve geçerli alanların listesini görmek

için bitişikteki oka klikleyin. Aşağıdaki alandan %HOLE_NAME% kolonunu seçin ve

değişiklikleri uygulayın.


5.1 Downhole (Kuyu) Verilerinin Sorgulanması

Alıştırma-5.2 3D sondajların dinamik olarak sorgulanması

1. 3D’de, Workspace Ağacında Drillhole kolunun seçilebilir (Selectable) olduğundan emin olun.

Bu kol için veri sayfası görüntüleme (Browsable) seçeneğinin de işaretli olduğundan emin

olun:

2. Information Sheet’i açın ve Data sekmesini seçin.

3. Select aracını seçili hale getirin ve imleci bir sondaj aralığı üzerinde gezdirin: özniteliği

Data görünümünde görüntülenecektir.

4. Data görünümünde görüntülenen kolonlar bağlantı alanında sağ-klikleyerek ve Customise

seçilerek özelleştirilebilir.

5.2 Downhole (Kuyu) Verilerinin Görselleştirilmesi

Discover 3D downhole verilerinin doğrudan 3D ara yüzünde görüntülenmesi için bir seri güçlü özelliği

birleştirmektedir. Aşağıdaki örnekte bu özelliklerden bahsedilmektedir.

Alıştırma-5.3 Assay ve litoloji kolonları kullanılarak sondaj izlerinin renklerinin modüle edilmesi

1. 3D penceresinde, Tools menüsü üzerinden ulaşılan Tools > Legend Editor menü

seçeneğini kullanarak Cu ve Lithology kolonları için yeni Renk Lejantları (colour legend)

oluşturun.

New Legend diyaloğunu açmak için Legend Editor aracının sol altındaki New

butonuna klikleyin.

Populate Legend from Dataset kutusunu işaretleyin ve Normal Dataset seçeneğinin

seçili olduğundan emin olun. Dataset olarak DHassay tablosunu ve Field olarak da Cu

kolonunu seçin. Number of Rows değerini 5 ve Legend Range için minimum 0 ve

maksimum 50.000 girin. Legend Name olarak Copper_Hill_Cu girin ve OK butonuna

klikleyin.


Legend Editor diyaloğuna geri dönün, Auto-populate seçeneğini işaretleyin ve

aşağıdaki To değerlerini girin (From değerleri otomatik olarak hesaplanacaktır):

Ön plan renklerini (Fg) istediğiniz gibi ayarlayın (tavsiye: siyah renkli kolonu açık

kahve olarak değiştirin). Tamamlandığınızda Save butonuna basın.

2. Bu işlemi DHgeology tablosunun Lithology kolonu için lejant oluşturmak için tekrarlayın. New

diyaloğundaki satır sayısını (28) değiştirmeyin, bu sayı kolondaki tek kaya sayısını

vermektedir. Pattern kolonundaki ilgili hücrenin üzerine klikleyerek ve arka plan ve ön plan

renklerini değiştirerek bazı litoloji tipleri için özel-jeolojik şablonları atamaya çalışın. Not

edelim ki, arka plan renkleri olarak ana renkleri ayarlamak genellikle daha etkin bir 3D tüp

görünümü sağlar.

3. Drillholes 1 koluna bir kez klikledikten sonra seçin ve “Drillholes_Lithology” şeklinde yeniden

isimlendirin.

4. Drillholes Properties Appearance sekmesinde, 3D Tube için görüntü tipi ayarlayın ve hole

thickness değerini 5m olarak değiştirin. Show Gaps seçeneğini kaldırın.

5. Colour sekmesinde, Colour seçeneğini işaretleyin ve bitişiğindeki listeden Lithology kolonunu

seçin. Edit butonuna klikleyin, gelen diyalogta Legend seçeneğini işaretleyin ve Adım 1’de

oluşturduğunuz litoloji renk lejantını seçin. Bu seçenekleri uygulayın.

6. Not edelim ki, Adım 2’de Show Gaps seçeneğinin kaldırılmasıyla, kaydedilmemiş herhangi bir

kuyu aralığı görüntülenmemektedir. Mekansal referans için sondajları ince izler (iskelet)

halinde görüntülemek için, 3D’den yeni bir drillholes kolu ekleyin (Insert > Drillholes). Buna

“Drillholes_Skeleton” ismini verin. Bu kol için Properties diyaloğunu açın ve Holes

sekmesinde tüm sondajları Show kolonuna taşıyın. Appearance sekmesinde, görüntü tipini

(display type) Line olarak değiştirin ve çizgi kalınlığını (Line Style butonundan) 0.5 olarak

ayarlayın. OK butonuna klikleyin.

7. Drillholes_Lithology kolonunu görünürlüğünü kapatın.

Not: Sondajlar genel olarak Line ve 3D Tube olmak üzere iki farklı şekilde görüntülenir:


Line: çok büyük sondaj veri setlerinin görüntülenmesinin en etkin yoludur. Kuyular

basit çizgilerle gösterilir. Eğer bunlara renk lejantı uygulandıysa, sadece her

şablonunu arka plan rengi görüntülenir. Şablonlar görüntülenmez.

3D Tube: kuyu izleri katı kullanıcı-tanımlı kalınlığa sahip bir tüp şeklinde görüntülenir.

Bunlar faklı kesit profillerine sahip olabilir, varsayılan olarak dairedir. 3D Tüpler lejant

şablonlarını ve renklendirmeyi destekler ve çizgi görünümüne göre çok daha fazla

hafıza harcar.

8. Bir başka drillholes kolu ekleyin ve “Drillholes_Cu” olarak isimlendirin. Bu kolda tüm kuyuların

görüntülendiğinden ve bu kolun renk modülasyonu için daha önceki adımlarda Cu için

ürettiğiniz lejantı kullandığınızdan emin olun.

5.3 Downhole (Kuyu) Verilerinin Koşullanması ve Sorgulanması

Alıştırma-8.4 Boş değerleri kaldırma ve muhtemel litolojiler ya da belirli bir değerin üstündeki

örnekler gibi sadece belirli kuyu aralıklarını görüntüleme

1. Drillholes_Cu kolu için Properties diyaloğunu açın. Colour sekmesinde, Data

Conditioning butonunu seçin: bu bu alanın koşullanmasına ve/veya sorgulanmasına izin verir.

2. Cu kolonunun verilerini bir istatistiksel analizini yapmak için, Field Data Conditioning

diyaloğunda Statistics Explorer butonuna klikleyin. Statistics sekmesinde Valid Data Range

(geçerli veri aralığını) listeleyecektir; herhangi boş değer (Null) atanması gerekiyorsa, sonra

hemen sorgulayabilirsiniz ve buna göre ayarlayın. Bu durumda, data minimum değeri -

9999’dur, Sample Not Received (SNR) için veri tabanı anahtarıdır. Alternatif olarak Histogram

sekmesi, hangi Null değerlerinin bulunabileceğini kesin olarak görmenize izin vererek veri

dağılımının görsel bir sunumunu sağlar. Statistik Explorer’dan çıkmak için OK butonuna

klikleyin.


3. Field Data Conditioning diyaloğunda, -9999 SNR değerlerini ve sıfırdan küçük diğer değerleri

kaldırın ve yeşil Add butonuna (resmin aşağısındaki) klikleyin. Bu değişikliğin etkisi hemen

Statistics Explorer diyaloğunda görülecektir.

4. Bu değişikliği drillhole koluna uygulayın: Show Gaps seçeneği (Appearance sekmesindeki)

hala seçili değilse, bu boş aralıktaki herhangi bir veri değerli bölüm artık yol olacaktır

(bölümler önceden gri renklendirilmiştir).

5. Sadece 10.000 ppm ve üstü değerlere sahip Cu aralığını göstermek için, Drillholes_Cu

kolunun Colour sekmesi için Field Data Conditioning diyaloğuna geri dönün. Adım 3 de

atanan Null değer aralığına ilave olarak, 0 ve 10.000 arasındaki tüm değerleri boş (Null)

atayın. Bu değişikliği sondaj görünümüne uygulayın.


6. Drillholes_Cu kolunun görünürlüğünü kapatın ve Drillholes_Lithology kolunun

görünürlüğünü açın. Show Gaps (Appearance sekmesindeki) seçeneğinin hala kapalı


7. Sadece özel litoloji/kaya tiplerini görüntülemek için, Drillholes_Lithology kolunun Colour

sekmesinin Filed Data Conditioning diyaloğuna erişin. Invalid data will be converted…

seçeneğinin işaretli olduğundan emin olun. Get Strings butonuna basın ve tüm litoloji

kodlarını Invalid code kolonuna taşıyın (çift ok butonunu kullanın). Sonra sadece Fault2 ve

QDP kodlarını Valid kolonuna atayın. Bunu sondaj görünümüne uygulayın.

8. Bitirdiğinizde, Drillholes_Lithology kolonu saklayın ve Drillholes_Cu kolunu yeniden

görüntüleyin.

Alıştırma-5.5 Sondaj izlerinin kalınlıklarının nümerik bir kolona (örneğin örnek ya da jeofiziksel

veriler) göre değiştirilmesi

Kuyu izlerinin kalınlık modülasyonu, renk modülasyonundan daha iyi bir görsel nümerik veri sunumu

sağlar. Aynı anda birden fazla kolonun (örneğin Cu, Fe ve Zn) görüntülenmesine izin verir ve de renk

modülasyonuyla kombine bir şekilde kullanılabilir (örneğin Zn değerleri ve litoloji verisinin

görüntülenmesi).

1. Drillholes_Cu kolunun Appearance Colour sekmesinde, 0-10.000 null aralığını kaldırın (Field

Data Conditioning butonu kullanılarak).

2. Appearance sekmesinde, Thickness Modulate seçeneğini işaretleyin ve bitişikteki listeden Cu

kolonunu seçin. -9999 ve 0 arasındaki tüm değerleri null değer olarak atamak için Field Data

Conditioning butonunu kullanın.

3. Boyut (size) modülasyonunu From 0.5m’den To 20m’ye kadar ayarlayın ve görüntüye

uygulayın.


Lineer kalınlık modülasyonu nümerik verilerin görünüm dağılımına yardım ettiği halde, renk

modülasyonu olmadan özel veri aralıklarını açıkça tanımlamak hala zor olabilir. Bunun yerine,

kullanıcı tanımlı bir kalınlık lejantı kullanarak sondajlar spesifik veri aralıklarına göre bir seri farklı

kalınlıkla modüle edilebilir.

4. Legend Editor diyaloğunu yeniden açın (3D’deki Tools menüsünden) ve önceden

oluşturulmuş (Alıştırma-8.4) olan Copper_Hill_Cu lejantını seçin. LThick (Çizgi kalınlığı)

kolonunda, değerleri aşağıdaki ayarlayın. Bitirdiğinizde Legend Editor’ü kaydedin ve kapatın.

5. Drillholes_Cu kolonun Appearance sekmesine geri dönün, Thickness (kalınlık)

modülasyonunu By Legend olarak ayarlayın. Bitişikteki Legend butonuna klikleyin ve

Copper_Hill_Cu lejantınızı seçin. Sondaj görünümüne uygulayın.


6. Renk ve kalınlık modülasyonunun bir sondaj kolunda kombine edilmesi nümerik sonuçların

kuvvetlenmesine imkan verir. Farklı downhole (kuyu) bilgilerinin de aynı zamanda

görüntülenmesine izin verir, örneğin Cu (renk) ve Pb (kalınlık) ya da Litoloji (renk) ve Cu

(kalınlık).

7. 3D çalışma sayfanızı (File > Save Session) Training 3D klasörüne Copper_Hill_Drillholes.EGB

ismiyle kaydedin.

8. OPSİYONEL: Appearance sekmesini 3D Rose ayarlayarak ve bitişiğindeki Petals butonunu

istenilen nümerik kolonlara seçilerek birden fazla nümerik kolon da tek bir sondaj kolunda

görüntülenebilir. Bu her çeyrek/yarım kalınlığını bağımsız olarak modüle edecektir ve

tanımlamaya göre bölümleri renklendirecektir.

Not: Bir 3D gülün renk modülasyonu tavsiye edilmez.

Not: Bir 3D Rose görünümünün kalınlık modülasyonu sadece Appearance sekmesindeki standart

By Default kalınlık aralığını (özel bir lejantla değil) kullanabilir.

Genellikle varsayılan sadece Global ayarı önerilir; bununla birlikte Sharpen seçeneği büyük değerlerin

küçük bir veri setine ek olarak uygulanabilir.

Sharpen – Büyük değerlere daha fazla ağırlık vererek veriyi karelere böler.

Enhance – Daha küçük değerleri arttırarak veriye logaritmik bir genişleme uygular.

Global – Her kuyuyu ayrı ayrı ölçeklendirmektense, tüm veri setiyle ilgilenerek her kuyu

verisinin görünümünü ölçeklendirir.


5.4 Sondajların 3D Ortamda Planlanması

3D’de sadece var olan sondajlar görüntülenmez, potansiyel cevherlerin test edilmesine ve

ölçülmesine izin vererek, yeni sondajlar doğrudan ve dinamik olarak 3D ortamda dizayn edilebilir ve

düzenlenebilir.

Alıştırma-5.6 İndüklenen bir polarizasyon cevherini test etmek için bir ya da daha fazla sondajın

planlanması

Veri konumu: Training 3D\Geophysics\IP_Resistivity

1. Copper Hill sondajlarının önceki alıştırmadan görüntülendiğinden emin olun.

2. 2D ortamda DEM_5m gridini bir harita penceresinde açın ve bunun üzerini 3D bir imajla

kaplayın (Haritayı 3D görüntüleyin). Bunu kuyu pozisyonlarını (XYZ) 3D’de kontrol etmek için

kullanacaksınız. 3D’de imajı %40 transparan yapın ve katman kontrolünden Selectable

(seçilebilir) yapın.

3. 3D’de Training 3D\Geophysics\IP_Resistivity klasöründe bulunan TargetIP_44pfe.DXF

dosyasını açın. Bunlar varolan sondaj ölçümlerinde modellenen çeşitli IP isosurface

cevherlerini gösterir. Biz sondajlanmamış NW cevherini test etmek istiyoruz.

4. Utilities>Drillhole Planner seçeneğini çalıştırın. Bu diyalogda, New butonuna klikleyin ve

IPTargetting.DPP ismini verin, Training 3D\Drilling\Project Files klasörünü seçin. Save

butonuna klikleyin. Katman kontrolüne yeni bir veri seti eklenecektir (DHPlanner_Collars).


5. Araç çubuğunda Bond to Image butonuna klikleyin (imleç düzlemi artık DEM_5m imajına

bağlanmıştır). Bakış doğrultusunu NW IP cevherinin ve DEM imajının üzerinde olacak şekilde

ayarlayın, kabaca Kuzey Doğu (45 derece) doğrultusunu ayarlayın ve yaklaşın.

6. Drillhole Planner diyaloğunda, Create butonuna basın ve IP001 adında yeni bir sondaj

tanımlayın. Tekrar Create butonuna klikleyin.

7. Ana diyalogta Pick Point butonuna klikleyin ve 3D görünümünde önerilen kuyu lokasyonuna

klikleyin. Seçilen noktada DEM_5m imajının üzerinde mavi bir nokta konumlanacaktır ve

onun XYZ koordinatları Drillhole Planner diyaloğuna eklenecektir. Bu konum Pick Point

butonuyla yeniden seçilerek ve yeni bir kuyu konumu seçilerek kolayca düzeltilebilir.

Alternatif olarak, herhangi bir kuyu XYZ değeri manuel olarak Drillhole Planner diyaloğunda

editlenebilir; 3D görünümünde kuyu nokta konumunu güncellemek için Update butonuna

klikleyin.

8. Sondaj Type seçeneğini Straight (varsayılan), Azimuth değerini 45, Dip değerini 60 ve Total

Depth değerini 150m ayarlayın. Apply butonuna klikleyin. Katman kontrolüne bunu ve

oluşturduğunuz diğer kuyuları içeren yeni bir Sondaj kolu (IPTargetting_Collars) eklenecektir.


9. Kuyu konumlarını ya da dip/azimuth/total depth değerlerini değiştirerek istediğiniz sondajları

düzenleyin. Her değişiklikten sonra kuyu davranışını yeniden görüntülemek için Apply

butonuna klikleyin.

10. Sondaj Type (tipi) seçeneğini Constant Deviation (örneğin her sondaj derinliği için dip

yükselme/azalmasını belirler) ya da Variable Deviations (beklenen sondaj davranışının

manuel olarak ayarlanmasına izin verir) olarak da ayarlanabilir.

11. İlave kuyular Create butonu kullanılarak oluşturulabilir. Bu araç var olan kuyuların import (içe

aktarım) edilmesine ve istenen sondajlar için bir şablon gibi kullanılmasına izin verir.

12. Close butonuna klikleyin ve projeyi kapatmak ve kaydetmek için Yes butonuna klikleyin.

Dizayn edilen kuyuların bir Discover sondaj projesinde kullanılmasına izin verecek şekilde,

gerekli kuyu ve analiz tabloları belirtilen klasöre oluşturulacaktır.

13. 2D ve 3D ortamdaki tüm tabloları kapatın.


EK – Discover Jeoloji Sembol Fontları

Yapısal (jeolojik) True Type sembol fontları Kontrol Panelindeki Fontlar klasörü üzerindensisteminze

yüklenmelidir. Daha sonra MapInfo Professional, Corel Draw ve MS Word gibi True type fontlarını

kullanan her yazılımla birlikte kullanılabilirler.

Semboller aşağıdaki yollardan birine gönderilebilir:

Sembol İsimleri – Bağımsız jeoloji sembolleri buşlunduğu zaman Discover Jeolojik Veri Harita

Penceresiyle kullanılır. 3 farklı jeolojik sembol fontu bulunmaktadır.

Avusturalya – ET Structural Australia

Kanada – ET Structural Canada

ABD – ET Structural USA

Tuş ve ASCII – Metinleri girerken ygun sembolleri görüntülemek için tuşa basmayı kullanın.

Discover Kodu – Bir veri sayfasına veri girerken Discover Jeolojik Veri Haritası Penceresi ile

görüntülemek için kullanılır.

AGSO Kodu – Australian Geological Survey Organization (AGSO) tarafından tanımlanan eş

değer kodlar. Tüm Discover kodları AGSO kodlarına eş değildir.


Symbol Name Australia Canada USA Key ASCII Discover Code

AGSO Code

Bedding ! 33 1 621

Bedding Horizontal " 34 1 624

Bedding Vertical # 35 1 625

Bedding Overturned $ 36 2 626

Overturned horizontal % 37 2 627

Bedding Facing & 38 3 628

Facing vertical ' 39 3 629

Facing overturned ( 40 3 6210

Cleavage (s1) ) 41 4 921

Cleavage (s1) vertical * 42 4 924

Cleavage (s1) horizontal + 43 4 925

Cleavage (s2) "," 44 5 n/a

Cleavage (s2) vertical - 45 5 n/a

Cleavage (s2) horizontal . 46 5 n/a

Cleavage (s3) / 47 6 n/a

Cleavage (s3) vertical 0 48 6 n/a

Cleavage (s3) horizontal 1 49 6 n/a

Lineation 2 50 8 1021

Lineation vertical 3 51 8 1022

Lineation horizontal 4 52 8 1023

Lineation (l1) 5 53 9 n/a



Bedding-Cleavage 8 56 12 1031

Bedding-Cleavage 9 57 12 1032

Crenulation : 58 13 1041

Crenulation horizontal ; 59 13 1042

Mineral alignment < 60 14 1051

Mineral alignment = 61 14 1052

Banding/Platy Alignment > 62 15 1121

Banding/Platy vertical ? 63 15 1124

Banding/Platy horizontal @ 64 15 1125

Joint A 65 16 721

Joint vertical B 66 16 723

Joint horizontal C 67 16 724

Foliation D 68 17 821

Foliation vertical E 69 17 824

Foliation horizontal F 70 17 825

Anticline (f1) P 80 18 n/a

Anticline (f1) horizontal Q 81 18 n/a

Anticline (f2) R 82 19 n/a

Anticline (f2) horizontal S 83 19 n/a

Anticline (f3) T 84 20 n/a

Anticline (f3) horizontal U 85 20 n/a

Anticline overturned V 86 21 551



AGSO Code

Anticline recumbent W 87 22 571

Syncline (f1) Z 90 23 n/a

Syncline (f1) horizontal [ 91 23 n/a

Syncline (f2) \ 92 24 n/a

Syncline (f2) horizontal ] 93 24 n/a

Syncline (f3) ^ 94 25 n/a

Syncline (f3) horizontal _ 94 25 n/a

Syncline overturned ` 96 26 556

Syncline recumbent a 97 27 575

Normal fault e 101 28 341

Normal fault - Low angle f 102 29 344

Normal fault - High angle g 103 30 345

Thrust fault h 104 31 351

Shear zone i 105 32 365

Shear zone - Wide j 106 33 366

Fault zone breccia k 107 34 363

Trend line l 108 35 671

Parallel lines m 109 36 n/a

Vein (closed) n 110 37 n/a

Vein (vein) o 111 38 n/a

Dipping vein (closed) p 112 37 n/a

Dipping vein (open) q 113 38 n/a

Dipping shear r 114 32 n/a

Dipping fault gouge s 115 42 n/a

Glacial striae t 116 79 653

Glacial striae u 117 79 654

Oriented drill collar y 121 39 n/a

Oriented drill collar z 122 40 n/a

Oriented drill collar 123 41 n/a

Bedding facing unknown 130 46 6211

Bedding vertical 131 46 6212

Younging 132 7 641

Undulating bedding dip 133 47 632

Deformed bedding dip 134 48 633

Minor anticline 140 59 n/a

Minor anticline with 141 60 n/a

Minor syncline 142 61 n/a

Minor syncline with 143 62 n/a

Minor fold with dip 144 63 n/a

Minor fold with plunge 145 64 n/a

Kink fold with plunge 146 65 51420

Asymmetric verge left 147 66 n/a

Asymmetric verge right 148 67 n/a

Fold verge left 149 68 5156

Fold verge right 150 69 5155

Recumbent fold verge left 151 70 5154



AGSO Code

Recumbent fold verge right 152 71 5153

Minor fold s verge 153 72 5159

Minor fold z verge 154 73 51510

Minor fold m verge 155 74 51511

Boudin plunge 156 75 5157

Chert contortion plunge 157 76 5158

Mylonitic foliation 158 77 n/a

Mylonitic foliation 159 77 n/a

Eutaxitic foliation 161 78 n/a

Eutaxitic foliation vertical 162 78 n/a

Foliation d1 163 49 831



Discover 3DKitap

Documents

Transcript of Discover 3DKitap