Veisamveri.org/pdfdrg/D099921/2003/2003_GUNDUZT.pdf · din ve bu son derece lik onernli ortaya...
Transcript of Veisamveri.org/pdfdrg/D099921/2003/2003_GUNDUZT.pdf · din ve bu son derece lik onernli ortaya...
T ARTlŞMALI İLMİ TOPLANTlLAR DiZİSİ - 40
GENÇLİK DÖNEMİ
Ve EGİTİMİ-11 Tartışmalı ilmi Toplantı
18-20 Nisan 2003
BURSA
Prof. Dr. Mehmet Emin AY * Dr. Turgay GÜNDÜZ
Prof. Dr. Ahmet GÜÇ * Yrd. Doç. Dr. Naci KULA
Doç. Dr. Faruk KARACA * Doç. Dr. Talip KÜÇÜKCAN
Prof. Dr. Veysel BOZKURT * Doç. Dr. Mehmet BA YYiGİT
Yrd. Doç. Dr. Mustafa AYDIN • Qr. İbrahim GÜRSES
Yrd. Doç. Dr. Mustafa ÖCAL • Dr. Nermin ÇİFTÇİ
Dr. Halil EKŞİ
İstanbul 2003
GENÇLİK DÖNEMi v~ E(; iTiM i
EN SAR NEŞRİY AT: 74 İSLAMf İLİMLER ARAŞTIRMA V AKFI
Tartışmalı İlıni Toplantılar Dizisi: 40
Tebliğierin
Muhteva ve dil bakımından sorumluluğu Tebliğ sahiplerine aittir
Editör: Prof. Dr. Hayati HÖKELEKLİ
Yayma Hazırlayanlar: Dr. İsmail KURT
Seyit Ali TÜZ
Baskı:
Step Ajans Davut Paşa Cd.
Kale İş Merkezi, 224 0212 482 13 41
ISBN 975-6794-18-6
EN SAR NEŞRİY AT TİCARET A.Ş. Süleymaniye Caddesi, 1 1 Süleymaniye/İstanbul
e-mail: cıısarv(öi.ttııct.nct.tr- Web site: www.ensar.org Tel-Faks: +90 (0212) 513 43 41-513 03 09-513 09 90
Turgay
Tebligimi, da iki konuya olarakBunlardan birincisi
yeni bir ele budin ve bir
celemeye Bu
vedaki
bir bir bilgi ve
ve ve
yerlerini gerekli bilgi, beceri ve elde
Daha bir ve dokuya
ifade
kaynaklarda ifadelir. bu ve ve
de soz edilecektir. bir iqin, iki
iki
terbiye ve te'dib
Turk Yay., c. I, 435.Atlas 1994.
gibi iki kokten
1. ve turevleri, etmek,
bulunmak, efendisiolmak, koymak,
Irk etmek, sahip ve inalik olmak, olmak, sahibi olmak, buyutmek,
tirinek; gibi
2. kokiinden geligmek,
kokten,turevler, bir
veya ekine) vb.) beslemek;gibi
pek yerde Rabb keliinesi, na bir gekilde "terbiye etmek,
ettnek, koruyup etinek,
olmak, sahip olmak" gibiterbiye
lab dalerde gekilde "terbiye"
tefsirlerin"terbiye" ise te'dib,
ts., I,
s. Zebidi,h. 1306, c. s. 260-261.
c. XIV, 304-307; X,5. bs.
s. 90;Kaya), Bcyan Yay., Istanbul, s. 33-35.
193811357, c.XV, 107; Said b.
1329. s. 3;
Escr c. I, 63-61.
VE
vs. gibi "Terbiye"
ise, biiyutme,
Hadislerde de terbiye birlikte
olarak veveya
Gerek gerek ve Hadislerdeki
olarak aksine,"terbiye" egitiinin olarak
dikkati Terbiye
maddi boyutunu getirenme, gibi yoniiyle
bir ifade eden, ve zihinsel pekbir sahip Rabb veya terbiye
ya da eden bir olarakkelimenin
kabul Yine, bubirlikte terbiye ustlenen uzerinde her
tasarrufta bir ve cezaverme gibi hususlar
Bu durum, Rabb kul bir ya da
bir ile sorumluluk
ki buyuk bir Fakat,ve bir
-ki gore her ayni
Bkz. Ebu b. Cerir,
3. bs. ark. 1968, c. XIX, s.
Ebu b. 3.
c. I , s. 137; s. 13; c. 69, c. X, s. 243-244; c.
94; Kesir,Yay., 1984, I , s. 418, 487; c. 339.
8, 23; 6328.
b.bs. 159.
Yay., Istanbul. 2Bkz, Atlas,
Yay., 1994, S. 140 (4
ustten alta boyle bir
terbiye kelimesi; dini
ve dikkate gerek sahip-
ve bir (terbiye
ii-adesini taraf, kendi iradesini
sahip veya oyle
rekse ve ve inuhtevasiyla
cukluk bir
egitiin, kadar devam eden bir
Terbiye, bir gore,
ifade eden hangi sozbir soz
edecegiz.
2.
Siizliiklel.de, "e-d-b" "edeb" kelirnesi
ifade eder. incelik,
terbiye, iyi ve takdir" gibi
c. I , 206; c. s. 144; b.Attar), 2. bs.
c. 86.
bir konuda gibi anlarnlara sahiptir.
edep cahiliye ve
"davet, incelik,
det" gibi daha din ya da sahipken dahabu yaninda 'bir bilgi',
te'dib ise birini bir konuda
maya cahiliye doneminde hem de
sonra asil ve olan ve bunun hayatta ve toplumsal
mugtur.
din ve hayati edcb
kelimesi de,
sebep olan ya da veya hareket takdire edilen
iyi bir egitirnle karakter disiplini, takdire
hareketler, kesimlerin birbirlerine
gereken medeni ve ve gerekli olanbilgiler; ve
ler veren ve iyi birbilgiler; saf bilgi ve butun
kendisini vealan bilgi ve gerekli vc
ve ve sanata ve
debiyata kadar uzanan muhtevasina sahip
Keriin'de e-d-b bir
Fnkat hadislerde edeb, te'dib, gibi
age, c. I, s. 206; I, s. 144; "te'dib"
ve ve veBkz. Mecduddin,
1304, I, 134.Mustnfa, "Edep", c.
"Edcb",1964, c. 105.
c. I , c. 1, s. 144.
Bkz. Mustafa, "Edep", c. X, .Bkz. c. 334.
Bkz. c. s.
pek qok yerde Bu ilk
sebebinde, Peygainber'insoruya olarak bir
Hz,'in ve
"bana veti" edepten ise, vesep her der. hadislerde
evde tedip
Te'dib hadislerden bagka bir ornek de,Ebi rivayet edilen bir Hz.
rivayetve
bir bir
'in
ki gibi
te'dib etti, etti, dedi .... Burada uzere,
te'dibe
rivayet bir hadiste, miieddibinkendi edebini edebi'nin
de Hz. Peygamber'in birbir olarak
bu ziyafet sofrasrna
Bkz. el-
4.
b. bs. 1351,s. 70.
2. 1972, c. I, s.I, s. 225.
Bkz. c. I, s. 224; c. I,Birr 33;
c. I , 263; 4, 263; c. s.c. s. 412: c. s.77; c.
67 (560).I .
bu
Tasavvuf ve edep bir
tutar. ilk b. Mubarek edebi,
At8 birlikte
edep, "butiin ve iyiEdeb'in, ve
ve biri soyleinek de bir
Hz ve
ifadesi ileedeb de bir ortayate'dib, yiice bir verecektix.
bu yaparken, ifadesinin
ifade gerekve
ve enpet yonde olarak yer
diizenindenesnelerin ve olarak
tasdikine ve birifade
b.
c. I, 100; el-Hindi,
1979, bkz.546.
I,(haz. 3, Yay.,
nbul, 1991,
c. X, s. 414.457.
.412- 15.
4.
c. I-lasail, ( t h k .
), 357.
Bu iki ve gerekse Hadislerde,kavramlar da
teblig, davet, ta'lirn, rslah, riyazet, tehzib
3. Bir
itibariyle egitim tam olarak ifade ettigimiz "terbiye" bir yana
ta'lirn, tehzib, davet gibi etrnemiz gerekir. buyansiyan ve da
Daha once te'dib de gibive bu kaynaklarin
ilk eserlerde herbir ve yonde ifade eden
kavramlardaverecek alanina derecede Yani
ifade edenve izin vermeyen bir
sahip tespit Bu kavramlarla ifade edilen egitim bugun modern egitirntayi da agan bir bireysellik ve ozgiirliik yanrnda,renen, egiten ile arasindaki dengesini,
ve kendini verilenegitim bilgi ve edep
durumdarumunda olana ise
vs. de bu hassasiyeti okumakve irade ve verdigi degeri
3 7 en husus ki
ta-
bu
DIN VE
bir
(Biyo-
. ,
kendisiyle kelime ve
de bu anlayig dingenqlik niteliklerini incelerneye
gore,
15-25 yag kapsayan dilimidir. psikolojisi ile ilgili
kaynaklarda genqlik, 11 13, erkeklerde f3-15ile ve 20-25 kadar devam eden
donemdir. genqlik,
kadar devam eden bir
Din ve egitimi ise, "bireylerde ve
ve olug olarak canli
ve
ve bu bir herve etkiler" olarak tanimlanabilir.
genqlikve etmek zorunda bir
neindir. bu ozellikleriyleilgili olan bir Fakat, genqlik
modern ve
bir
kadarseyirde hissedilip
ve ihtiyaq
duyar; bu da baba ve biiyiik birbu iligki, ona en
duygular ve hissini Fakar
duygusal ve
ve yapar. Bu etkiler, her
sayesinde genq, yavag
vag ve kendi
ile bu yuksek ve
ve ilan
bu gence onu
ve bu en azabiiyiik
Ne ki insana
yan gorunene vefaydaya olarak insana
ki gibi de etkiler Her once
de ki, genq ne ne de yetigkindir.
Pek
yer bir
modern aksine genq, bir
ve sahiptir.
bir
birey ve
bir bir
bu ve
ve siirede
unsuru Sozde degil,
hak ve
veya
ve kendi
eder. da esas
ergenlik da "siireksizlik"
Stanley Freud'un psikanalitikve Mc Candless'in
bir Bu
ra gore bir
ve stres da ergenlikgirinesiyle birlikte qocukluk olarak
arasinda ve bir
lar. Ne onceki hog dedo-
birlikte bu ve
bir ve stres
ve aile desosyal hayata kendiue yer
duygusunun tabii bir
de verir.da bir
tabii bir seyirdeolur.
Krsaca, ve
tabii bir olarakdin ve bir olarak
ya dabir bu ve
bir da
bir husustur.
Bu sonra, ve genqlikozellikleri dikkate bu din ve
Bu bir
F(Yay., Kitabcvi Yay., Ankara, 1995. 60.
63.
ve bir
lecegi
ziliinsel din
egitiminde temel ifade eder.
Gerqek dini ya da bir
belli bilgi ve hur iradeyi gerektirdigi ergenlik
once olarak dindar ve olrnanin
doneminde, din ve
konularinin gencin ve dahil diizeyinde
onemli bir yer bu donemde geligen ve gi-
ren ve his dogrudan Ergenlik doneminde
gencin, tam din ve
olarak din egitiminde oncelikli olarak
gereken yonler
din ve buson derece
lik onernli ortaya
Somutve
bir ve donemidir. Soyut
rneye sadece ve burada"
ve de sorgular. Soyut sonsuza
bu sonsuzlukta kendini konumlandirma ihtiyaci da
duyar. bu donemde din, gencin ilgi gelir.
Soyut birlikte halinin
insanda yeni bir ortaya
gore kabul veya reddeder. nitelikleri
arainaya bu da onun
gormesini duyu ve irngelenenleri girer. Kendi bilincine
Sergilenen bu
Clark, W. "Erginlik ve Dinc. 23, 1977, 258-259, 5.
Bkz. Kitabevi, 3. bs., 1992,s. 70.
VE
din ve siirecegerektirir.
Genglik doneminde soyut etkinlikile faaliyetinin ve belirleyici bir seyretmesi birbiriyle egilimine sahiptir. ergenlikle
irlikte bir Kendi iyicevaran kendi kendini etkisi altinda,
her otoriteye, ve inudahalelerine birkoymaya Bir yandan ve
yolunda yandan kendi mucadelesine
nedenle, genqlik doneminde zihinselnin kendi kendini ve alma kendiden harekete geqirmeye imkan bir nitelikte
Zihinsel qocuklukdediiktif karaktere, ise endiiktif karaktere sahip
gerekir. herhangi bir vekesinlik ifade eden bir ses
yonelik bir miidahaledir. Halbuki doneminde boyle bir bilgi ve olarak ortaya
ve ilk dogrudan veyane yonelik bir girigimde doneminde
olan benlik ma, arzusuna bir bir
rak Halbuki, herhangi bir yonelik bir yonelik
bilgi" hiiviyetine bir olarakbir
nucu olarak ortaya veya terk edilmesi getirecektir. kanaatimizce
de buraya kadar Bundan ote bir gencin,ve kendi inisiyatifinden kopararak esir
maya olur ki bu hem insana hem dini ve hem dekabul bir durum olur.
Din ve en onemli biri, dinigeleneklerde bir yer tutan
Hokelekli, Hayati, Kendi Kiiltiir, Kiiltiir
Yay., sy: 53, Ankara, 1986, 8.
ve olan olarak
biredilen ve
ve
birsarf Fakat
bizzat bir
etme" sureci ancak enve ve bu
Onun ergenlerinve karar arz
Bir din egitim soz olan
olarak bilgi, veveya iken,
yatan sondan bir onceki temelyerine, prensipleri veya
sel ise, bir yatanbir
nedenini verir, ki bu da
enbilgi ve daha ileri bir
herverir; kutsal iradesine ve
her bir olanen bilgi, kuru onun ayni bir
nun Din gibi, deolarak
olarak telalcki
bir davet olarak toplumrmnozellikle ifade Bu
sin, hakka
s. 63.vc Din 5.
R:
S .
Scyyid 28-16.
ifade
de bu soylenebilir.
din ve yo-
... ayetindeki
din ve
yok
hedefbag, destekli bir faaliyeti gerektirir.
din ve bilgi ve doniik
duygu etkileri ifade eder.
dini ve bir sevk eden etkenlerentelektiiel duygusal olanlar da
duygusal da birbu duygu ve bir anne
ve da, birolmak yerine, yonde ve
gosterir.
Din ve
gerekli ve gibibilgi ve degerler
lama, ile ifade
gibida ise tek
hem de duyguyu Dinkendisi, ve ile olgu gibi,
da da kendibir
Y a y , 2002, s. 62-63.
Bull, 142-143.
teinel kendisiyle,
sanlar, ve olanbir zemine
.
Duygular, zenginligini, sadakati, mayi, empatiyi, kendinden feragat etrneyi ortaya bir
sahip potansiyeli veBu hayattaki etik tavrin,
duygusal yetilerin bir gosterende Duygulara modern
Hatta,niteliklerin qogunun, duygusal geldigi ifade
genqlik din vedesteklilik, "Rabbinin hikmetle, ...ki ifadeetrnektedir.
3.
Herhangi bir faaliyetinde hedeflerin tespiti sonderece din ve de venegatif bahsetmek merkezlive destekli din ve ortaya
da yonelik
Gerek koydugu gerekse uzuniyi kabul edilir,
ise kotu veya kabul edilir,surecinin daha bu bir yapmak
Fakat, gerek doneminin ozellikleri ve gerekseirade-sorurnluluk denkleminde ortaya koydugu edinme
onceligi son gerektiren
Lee, of 202.Daniel, 16. Yay., is-
2000, s. 10.
Bkz. Goleman, 46.56 Bkz. Coleman, 64.
DIN VE 6
bir sahiptir. Yani bir olarak bir
tinde Bu vedestekli din ve sayesinde
din ifade eder:
ya da bir ifadeden bir sahibinin bilgi, ve iradesi ile
bir eyleindir. bilgisi ve iradesi
bir ona aidiyeti soz konusu olainaz.
noktada iradesibir eylem Bir ortaya
ki bu ve dini
Modern gibi, tespit edilen
dogrultusunda olarak bir
rr. Gerek teorik olarak ilgili ve gerekse ilk ve
gibi, dini bir (bilginin veve haberdar etme),
otesine
din ve egitimindehedeflilik, ayetindeki
din ve kazandirina
olarak diyebiliriz ki, "terbiye
gerek kendi gerek gencin
ve gerekse ilkeler kabul edilebilir Bu ilk ilk
yer olarakliktir. iradesi, bu
ozne, merkezli-ki ise, ve
ve
sahiptir."8. bs., Ankara, 1992, s.
her ikisi de ozne ederler.
aidiyetini bir veda sadece has sa-
ve ve
bir Nuh (as) veda
yok
da iradesinden
bir olasak
o
boylelikle, kotu de olsa, o
Son bir ki
bir din ilk onlar bir dindar
ve bir
adaletli sosyal etmelidirler.
ki once "biz
ki da kafa
ve bu qaba Bu yonde
de hususlarda goriilecektir.
60 11/25-48