T.C.

MLL ETM BAKANLII

BRO YNETM

DKSYON 2 90KG00005

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

:

i

AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. ANLATIM ........................................................................................................................... 3

1.1. Anlatma Hazrlk .......................................................................................................... 3 1.1.1. Doallk ................................................................................................................. 5 1.1.2. slp ...................................................................................................................... 6 1.1.3. Aklk ................................................................................................................. 17 1.1.4. Kuvvet ................................................................................................................. 17 1.1.5. mge ..................................................................................................................... 17 1.1.6. ncelik .................................................................................................................. 18 1.1.7. Duygunluk ........................................................................................................... 18 1.1.8. Hareket ................................................................................................................. 18 1.1.9. Taklit .................................................................................................................... 19

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 20 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 21

RENME FAALYET2 .................................................................................................. 24 2. JEST VE MMKLER ........................................................................................................ 24

2.1. Mimikte Anlatm ......................................................................................................... 25 2.2. Mimikte Gzellik ........................................................................................................ 30 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 45 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 46

MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 47 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 47 KAYNAKA ......................................................................................................................... 47

NDEKLER

:

ii

AIKLAMALAR

KOD 90KG00005

ALAN Bro Ynetimi

DAL/MESLEK Tm Dallar

MODLN ADI Diksiyon 2

MODLN TANIMI Etkili ve dzgn konuma yeterliinin kazandrld renme materyalidir.

SRE 40/32

N KOUL Diksiyon 1 modln baarm olmak.

YETERLK Trkeyi etkili ve dzgn konumak.

MODLN AMACI

Genel Ama: Dili doru kullanarak etkili ve dzgn konuabileceksiniz. Beden dilini ve szsz iletiimin ifrelerini zebileceksiniz. Amalar:

1. Szl iletiim srasnda doru ve anlalr bir anlatm kullanabileceksiniz.

2. Szl iletiim srasnda doal jest ve mimikler kullanabileceksiniz.

3. Szsz iletiimi ve beden dilini etkili kullanabileceksiniz.

ETM RETM ORTAMLARI VE

DONANIMLARI

Snf ortam donanm: telefon santrali, konsol ve telefon cihaz, bilgisayar, projeksiyon.

LME VE DEERLENDRME

Modl iinde yer alan her faaliyetten sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. Modl sonunda ise kazandnz bilgi ve becerileri belirlemek amacyla retmeniniz tarafndan hazrlanacak bir lme aracyla deerlendirileceksiniz.

AIKLAMALAR

:

1

GR Sevgili renci,

Gzel ve etkili konumann, kendimizi doru ifade etmenin ve bunlar yaparken jest ve mimikleri doru kullanmann evremizle olan iletiimimizde ne kadar nemli olduu tartlmaz bir gerektir.

letiimin bir alglama faaliyeti olduunu dnrsek yaadmz evre, bizi bu diksiyon bilgisi ile artk son derece doru anlayacak ve alglayacaktr. Bylece artk hayatmz boyunca yanl anlalma korkusu tamayacaz. nk bu modl aldnzda ve baardnzda artk duygu ve dncelerinizi daha rahat ve anlaml bir ekilde ifade edebileceksiniz.

Diksiyon, sosyal hayatn bir paras olduu gibi i hayatnnda vazgeilmez unsurlarndandr. Telefonda konumay bilmeyen, dzgn cmleler kuramayan ve ne konutuu anlalmayan bir bankac veya bir ynetici sekreteri dnebilir misiniz?

Elbette hayr. O halde bu modl size i hayatnzda da destek olacak ve dier zelliklerinizle beraber tercih edilen bir eleman olma zellii kazandracaktr.

GR

:

2

:

3

RENME FAALYET1

Szl iletiim srasnda doru ve anlalr bir anlatm kullanabileceksiniz.

Szsz iletiiimin hayatmzdaki yerini alglayabileceksiniz.

evrenizdeki radyo ve TV istasyonlarna gidin ve oradaki personellerle grn.

Radyo ve TV spikerleri hangi eitimi alm sorun ve notlar aln. Mmkn olduunca konferanslara katln ve konumaclarn anlatmna ve

beden diline dikkat edin, notlar aln.

1. ANLATIM

1.1. Anlatma Hazrlk

Diksiyon 1 dersimizde szl anlatm iin gereken fiziksel, ruhsal ve biimsel hazrlklar zerinde durduk. Bu derslerde verilen altrmalar sadece okumakla yetinmeyiniz. Bu kadar size pek yarar salamaz. zellikle gnn erken saatlerinde bu altrmalar zerine dikkat ve zenle allrsa, konuma mekanizmanzn iyi ilemesinde byk bir kazan salam olursunuz.

Diyelim ki, btn bu altrmalar zerine dikkatle alarak istenilen sonuca eritiniz. Yeterli ve iyi soluk aldnz. stenilen gzel bir sesi, iyi bir boumlamay elde ettiniz. unu unutmayn ki toplum karsnda sz syleyebilmek iin bu kadar yetmez. nk anlayl bir dinleyici topluluu iin, sadece gzel bir sesi, doru bir sylenii ve iyi bir boumlandrmay dinlemek yeterli deildir. Onun bilincinde iz brakmas gereken szlerin tad anlam nemlidir. Zaten bunun iin sizi dinlemek ister. Toplulua dnce ve duygularnz itenlikle verdiiniz lde, topluluk da size kar ayn itenlikle balanp szlerinizi ilgi duyarak dinler. Yoksa sizin dnce ve duyguyla ilgisi olmayan yapay, kuru szlerinizi dinlemez.

Her insan eitli duygularla ykl olarak yaratlmtr. Yani herkes, sevinci, strab, kini vs. az veya ok duyabilir. Fakat bu duygularn karsndakine duyurmak bsbtn farkl bir itir. Anlatc, ll bir itenlii olan ve karsndakilere duygularn, yine ll bir biimde yanstan kimsedir.

RENME FAALYET1

AMA

ARATIRMA

:

4

yi bir anlatc olmak iin duygular ll bir ekilde yanstmann yan sra ok geni bir genel kltre de sahip olmak gerekir. Bunun iin iyi bir okuyucu ve aratrmac olmak nemlidir.

Anlatc, anlatm yaparken eer bir metinden faydalanacaksa, elindeki metnin ne anlatmak veya ne hissettirmek istediini ncelikle kendisi ok iyi bilmelidir. Metnin sz noktalarn tespit etmeli, vurgu yerlerini belirlemeli, ses tonunu metne gre ayarlamaldr.

Ayn zamanda, anlatcnn sz sylerken taknd yz, el, kol ve vcut hareketleri arasnda da bir uyum salamas gerekir. Gelii gzel yaplan, anlatmla ilgisi olmayan hareketler dinleyiciyi rahatsz etmekten baka bir ie yartamaz. Ancak, yaplan hareketler, szlerin anlatmak istedii anlam tamamladklar zaman yararl olurlar. nk szl anlatm yz, el, kol ve vcut hareketlerinden ayr dnlemez.

Anlatm ncesi hazrlk aamas

Anlatacanz konuyu iyi bilin.

Kime konuacanz iyi bilin.

Ka kiiye kar konuacanz iyi bilin.

Nerede konuacanz iyi bilin(ak hava, kapal mekn, krs).

Konuma yapacanz yeri nceden grn.

Konuma srasnda kullanacanz dkmanlar belirleyin.

Konumada akcl salamak iin kk notlar aln.

Ksa hatrlatma notlarnn iri harflerle yazlmasna, kolay okunmasna zen gsterin.

Asla konuacanz konuyu yazl metin haline getirip oradan okumayn.

Syleyecekleririzi nceden tasarlayn ama bunu doal bir vurgu ve tonlamayla ssleyin. Sanki o anda aklnza geliyormu gibi anlatn.

Konuma gnnde gze batmayan ama sizi n plana karan kyafetler tercih edin.

Konuma vaktiniz gelene kadar ksa sreli de olsa konuma organlarnz ac altrmalar yapn.

Konumanz renklendirecek deyiler, fkralar, ataszleri, vecizeler vs. belirleyin.

Karnnz konuma anndan nce tka basa doyurmayn.

Konuma anna kadar ruhsal ve bedensel rahatlama egzersizleri yapn.

Konuma yapacanz yere geldiinizde ya da arldnzda derin nefes aln ve yerinizden yle hareket edin.

Konuma yerine giderken kendinizden emin bir ekilde asla yere bakmadan ilerleyin ve seri admlar atn.

Konuma yapacanz alana geldiinizde hemen konumaya balamayn. ncelikle mekan zerinde gz gezdirin. Krs varsa krsye malzemelerinizi yerletirin. Son kontrollerinizi yapn. Eksiklerinizi gzden geirin ve salondakileri gz ucu ile takip edin.

Ses kontrol yapn. Mikrofon varsa bir iki vuru yapn; yoksa ksa ksrklerle sesinizi kontrol edin.

:

5

Salondakilerin dikkatini ekmek iin salona tebessmle gz gezdirin ve sessizliin yerlemesini salayn.

Anlatm srasnda yaplmas gerekenler

Konuma yerinde en rahat pozisyonu belirledikten sonra banz kaldrp salona, dinleyicilere bakn. Onlarn sizi beklediinden emin olun.

Konumaya selamlamayla balayn. yi akamlar, iyi gnler, merhaba demek iyi bir intiba uyandracaktr. Fakat burada abartya kamamak ve gereksiz vglerde bulunmamak gerekir.

ncelikle konuyu ana hatlaryla zetleyin.

nemli ve dikkat ekici rneklerle konuyu destekleyin.

Elinizdeki her trl imkn en iyi ekilde kullann(mekn, mikrofon, klar, ses dzeni, bilgisayar)

Resmi bir trende deilseniz kesinlikle protokol konumalarndan uzak durun.

Konuyu detaylandrrken mutlaka aklda kalc rnekler verin ve otoritelere dayanarak gr bildirin.

Konumanz esprilerle, fkralarla vs. sslerken duygularnz itenlikle yanstmaktan ekinmeyin.

Konumanzn en can alc ifadesini sona saklayn. Bylelikle ortaya karmak istediiniz dnceyi zirvede brakm olursunuz.

Ana fikri ilettikten sonra dinleyicilere ksa veda cmleleri ile veda edin ve tekrar selamlayn.

Anlatm sonras yaplmas gerekenler

Konumanz biter bitmez hemen bulunduunuz yeri terk etmeyin. Malzemelerinizi toplayn ve emin admlarla yine banz dik ve dikkatli yerinize gidin.

Gelen tebrikleri kabul etmekten ekinmeyin. Ve bu srada mutlaka tebessm etmeyi ihmal etmeyin.

Sizi tebrik etmek isteyenlere ayaa kalkarak karlk verin.

imdi, iyi bir anlatmn olumas iin gerekli artlar daha detayl inceleyelim:

1.1.1. Doallk

Anlatmda yapayla dmeden konumann gerektirdii ses tonuyla konumaya doallk denir. Bu zellik, diksiyonun vazgeilmez elerinden birisidir. Doalln nemi, kiinin kendine ait konumalarndan ok, sesiyle canlandrd metinlerde ortaya kar. Doallk dier bir ifadeyle sz ya da yaznn iten; yapmacksz bir anlatmla oluturulma zelliidir.

rnein Bana ok deerli zamannzn birka gzel saatini ayrarak ok yorulmu bulunuyorsunuz. Bunun iin size nasl teekkr edeceimi bilemiyorum; sa olun, var

:

6

olun cmlesindeki yapmacklk u ifadeyle doallna kavuturulabilir: Hem zamannz aldm, hem sizi yordum; teekkr ederim.

nsanlar gnlk konumalarnda en doal anlatmlaryla karmza karlar. Konumann tesinde doal iletiimin dier paralarn da yle sralayabiliriz:

Barma

Barma, insan sesinin en doal grnlerinden biridir. Barma sesi karlrken gerekli hecede nszn iddetlendirilmesi ve buna ayn iddette sresi uzatlan ve ykseltilen nlnn katlmas gerekir.

Glme

nsana zg doal ses karma biimlerinden birisi de glmedir. Glme doal olmakla birlikte doal biimde canlandrlmas kolay deildir.

Hkrk (Alama)

Kimi dramatik olay ve durumlar aslna uygun olarak seslendirme ve canlandrma biimine diksiyonda hkrk (alama) ad verilir. Diksiyonda doallk salayacak becerilerden biride hkr gereine en yakn biimde karabilmektedir.

Anlatm Altrmalar

Doallk, barma, glme ve hkrk (alama)gibi diksiyonu btnleyen zellikler yerli yerinde ve kvamnda kullanabilirse konumay albenili duruma getirebilir. Bu bakmdan snf iinde srayla bu drt eylem tekrarlanabilir.

1.1.2. slp

Konumacnn duygu, dnce ve bilgilerini kar tarafa aktarmasna slp adn verdiimiz deiik yollar kullanlmaktadr. Szlk anlam anlatma, olu, deyi ve yap biimi olan slup, insanlar birbirinden ayran en nemli zellikler arasndadr.

:

7

slup, stil ya da tarz insanlarn birbirlerine kar davranlarn etkileyen faktrlerin banda gelir. Tandmz ya da tanmadmz ama bir ekilde dolayl yoldan ya da dorudan iliki iinde olduumuz insanlara kar slubumuz, onlarn bize davran ekillerini ve bizim hakkmzdaki dncelerini byk oranda etkilemektedir. nsanlara kar takndmz tavrlar ne kadar olumlu olursa o kadar olumlu tavrlarla karlanrz.

Bundan nceki derslerimizle ses tonumuzun, doru ve gzel konumamzn iletiime yapaca olumlu etkileri rendik. Anlatmmzn etkileyci olmas iin anlatm ncesinde, esnasnda ve sonrasnda yaplmas gerekenler zerinde de durduk. Birinci blmde szel iletiim yani kelimeleri kullanarak mesaj gnderme ve alma ynteminin daha doru olabilmesi iin yaplmas gerekenler yer almt. Diksiyon 2 modlnde ise szsz iletiim yani kelimeleri kullanmadan mesaj alma veya gnderme yntemi zerinde duracaz. Szsz iletiimin kapsam ierisinde beden dili, yz ifadeleri, mimikler, hareketler, dokunma, gz temas vs. gsterilebilir. imdi bunlar srayla ksaca tanyalm:

Szsz letiim ve Beden Dili

Bir an iin gzlerinizi kapatn, grmediinizi ve iitmediinizi dnn. Byle bir durumda dnya sizin iin nasl bir hal alrd? En sevdiiniz kiileri grememek, seslerini duyamamak, dnyay sizin iin nasl bir hale dntrrd?

evrenizdeki kiilere mini bir anket yapp, grdklerine mi yoksa duyduklarna m daha ok inandklarn sorduunuzda, ounluunun grdklerine inanma eiliminde olduunu tespit edeceksiniz. Ancak bu sonu sizi artmasn. Zira insan d dnyadaki nesneleri byk oranda gzleriyle alglamaktadr.

imdi bir dnn. Uzun zamandr tandnz, huyunu suyunu bildiiniz bir arkadanzla karlatnz. Bir de baktnz ki, arkadanzn gzleri imi, yz solgun grnyor. Her zaman bakml ve k grmeye altnz arkadanzn salar bakmsz ve ekilsiz, kyafetleri her zamankinin aksine zensiz. imdi bu arkadanzla ilgili ne dnrsnz? Herhalde aklnza ilk gelecek ey, arkadanzn bir sorunu olduudur. Peki, arkadanza neyi olduunu sorduunuzda bir eyinin olmadn sylerse ne yaparsnz? Gerekten ona inanr msnz? Byle bir durumda duyduklarnzdan ziyade, grdnze inanma eiliminiz daha fazla olacaktr.

ster kitle iletiiminde olsun ister kiiler aras iletiimde olsun grsellik ok nemli bir yer igal etmektedir. eriin yan sra, grsel tasarmn iyi yaplmas bir gazete ya da televizyon reklm iin ok nemlidir. nsan iletiiminde de benzer durum geerlidir. nsanlar dier bireylerle karlatklarnda szel iletiimden nce beden yoluyla szsz iletiime geerler. ou kez kardaki kiinin azndan szckler kmadan nce beden dili yoluyla verdikleri mesajlar, bir dier ifadeyle fiziksel grnmleri nem kazanmaktadr.

Bilindii zere szsz iletiim, szl iletiimi desteklemek ve pekitirmek amacyla kullanlmaktadr. rnein bir i grmesine gitmeden nce ne tr sorulara muhatap olacamz az ok tahmin ederek hazrlkl olarak oraya gideriz. Bu esnada grsel adan da

:

8

kendimize zen gstermemiz gerekir. Nitekim bir i grmesine pejmurde bir kyafetle gitmenin bize hibir olumlu destei olmayaca gibi ok ey kaybettireceini hepimiz biliriz.

Beden dili, szsz iletiimin bir alt parasdr. Beden dili, genellikle bedenin duruu, mimikler, hareketler, gz temas vs. olarak sralanabilir.

Szsz iletiim bunlar kapsar ama ayn zamanda insanlarn giyim tarz, giyim ve davranlarla ilgili sosyal normlar, taktklar tak ve mcevherler, gz nnde bulunan dvmeleri, aralarndaki mesafe, zaman kullanma tarzlar, alan kullanma tarzlar hatta ses tonlarn da kapsar.

letiimin byk blm szszdr. Szsz iletiimdeki her eyin tm insanlar zerinde byk etkisi vardr. Ama ou insan, beden dilini bilinsiz bir ekilde kullanr. Bu nedenle beden dilinden salayaca olumlu iletiim verilerini de karr.

Beden dilini bilinsiz kullanmak, ayn zamanda ou zaman insanlarn birbirlerini yanl anlamalarna da sebebiyet verir. nk insanlara iletiim kurmak ve etki yaratmak iin, ortam, masalarn, evlerinin rengini, mcevherlerini vs. nasl kullanmalar gerektii hi retilmemitir. Sylediimiz szler elbette nemlidir; ama gnderdiimiz ve aldmz szsz mesajlar daha ok nemlidir.

Beden dilinin gzlemlenmesi ve tartlmas, Antik Roma ve Yunan dnemlerinden beri o ya da bu ekilde nemli bir konu olmutur. Beden dili ve szsz davranlar, antropoloji, dans, psikiyatri ve sosyoloji gibi ok eitli bilim alanlar kapsamnda incelenmitir. Resmi bir aratrma alan olarak beden dili, ilk kez 2. Dnya Savandan sonra ortaya kt.1950lerde, szsz iletiimin ilk derinlemesine aratrmalar balarken, 2000li yllara kadar bu bilmin kuramlar olumaya balad.2000 ylndan bu yana da konuyla ilgili nemli gelimeler ve keifler gerekleti.

lk yllarda, aratrmaclar beden diline, tek bir anlam olan, net, ayr davranlar olarak odaklanyordu. Bu yaklam zaman iinde deiirken, beden dilinin, belli davranlarn balam, ortam, kltr, bireysel kiilikler vs. gibi eitli unsurlara bal olarak ok farkl anlamlara gelebilecei anlald.

Beden dili, iletiimin byk bir parasdr ve herkes srekli iletiim kurar. Dolaysyla beden dilinizi etkili ekilde kullanmay rendiinizde, iletiiminiz de genel olarak daha etkili olur ve rastgele deil, kastl etkiler yaratmaya balarsnz. Unutmayn ki en iyi szel iletiim bile, beden dili ve szsz iletiimin yannda olduka etkisiz kalr.

Szsz letiimin Temel Unsurlar

Yz fadeleri: yle bir dnn Yeni tantnz bir kiinin ya da karlatnz bir arkadanzn ilk olarak neresine bakarsnz? Tabi ki yzne Zira insan vcudunun en fazla dikkat eken yeri yz blgesi ve gzlerdir. Gzler bata olmak zere kalar ve dudaklar da kiilere deiik mesajlar verebilmektedir. Bu mesajlar detayl olarak ilerleyen blmlerde mimikler balkl konularmzda tekrar ele alacaz.

:

9

El ve Kol Hareketleri: Tpk yz ifadeleri gibi, el ve kol hareketleri de insan ilikileri ve iletiimde nemli bir yer igal etmektedir. El ve kol hareketleri yoluyla dorudan mesaj vermemiz mmkn olduu gibi, konumay da pekitirebiliriz. rnein srekli olarak elleri ve parmaklaryla oynayan, parmaklarn srann zerine vuran bir kiinin skldn anlamak hi de zor deildir. Uygun dozajda, yerinde ve zamannda yaplan el ve kol hareketlerinin konumaya g kataca muhakkaktr. Burada zellikle belirtilmesi gereken nokta her eyde olduu gibi jestlerde de arla kamann yarardan ok zarar getireceidir. El ve kol hareketlerinin detaylarn da ilerleyen blmlerde jestler bal altnda inceleyeceiz.

Kiiler Aras Mesafe: nsan ilikilerinde kiilerin birbirleriyle olan fiziksel mesafeleri de byk nem tamaktadr. Her eyden nce kiinin dierleriyle olan fiziki mesafesi, ilikilerin boyutlar hakknda bilgi vermektedir. Birey, kardaki hakknda besledii duygu ve dncelere gre fiziki mesafesini ayarlamaktadr. nsan, tand ve sevdii kiilerle daha yakn fiziksel yaknlk kurarken, tanmad veya sevmedii kiilerle daha uzak durmay tercih edecektir.

Burada zerinde durulmas gereken bir baka konu da mesafe eitleridir. Mesafe kavram mahrem mesafe, kiisel samimi mesafe, sosyal mesafe ve topluma ak mesafe olmak zere drt trde incelenebilir.

Mahrem mesafeye kiinin duygusal olarak ok yakn olduu ve samimi hisstettii anne, baba, karde, e, sevgili gibi kiiler girebilmektedir. Bu mesafeye girebilen kiiler kendilerini o kiiye ok yakn hissederek, gvenildiklerini ve sevildiklerini dnrler. Mahrem mesafe, istenmeyen kiilerce ihlal edildiinde ise bireyde sknt, gerginlik ve huzursuzluk oluur. Daha da ileri gidilmesi durumunda kiide saldrganlk eiliminin grlmesi bile mmkn hale gelir.

Kiisel samimi mesafe, birbirlerini ok iyi tanyan insanlar iin en uygun mesafe biimi olarak karmza kmaktadr. Bu mesafe ierisindeki bireyler, iyi arkada ve dost olduklarndan zgrce hareket edebilirler.

Sosyal mesafe, biimsel ilikiler ierisinde olan bireylerin, resmi ilemlerini gerekletirdikleri snrlar yanstmaktadr. Herhangi bir i iin devlet dairesine giden birey, oradaki grevliyle olan ilikisini sosyal mesafe snrlar ekseninde yrtmek zorundadr.

Genel topluma ak mesafe ise, iki metreden sonraki alan ifade etmektedir. Parkta yrrken yanmzdan geen insanlarla aramzdaki mesafe, ayn alan sosyal bir yn olarak kullanan insanlarn paylatklar mesafedir.

Fiziksel Grn: Fiziksel grnten kast, bireyin d grnnn tamamdr. Giyisiler, beden duruu, aksesuarlar, dvmeler vs. bireyin fiziksel grnn oluturmaktadr. Kii, sesinin yan sra, grn ile

:

10

de dier bireylerle kar karya kaldndan grnne de dikkat etmesi yerinde bir davran olacaktr. Sa, sakal, byk, makyajn dozaj gibi unsurlar bu adan son derece nem tamaktadr.

Bireyin klk kyafeti, onun meslei, geliri ve sosyal stats hakknda ipular vermektedir. Dolaysyla klk kyafetler, kardaki kiilerin birey hakkndaki tutum ve davranlarn etkileyebilmektedir. Nitekim ortama gre seilmi dzgn bir kyafet, kiinin kendisine duyduu gvenin yan sra, kardaki kiilere olan saygsnn da bir gstergesidir.

Grnmzden kaynaklanan olumsuz izlenimleri bertaraf ederek olumluya evirmek olduka zor olacaktr. Byle bir durumda azmzdan kan kelimelerin ahenk iinde olmas, ses tonu ve slubumuzun mkemmellii yakalamas gerekir. Fiziksel mesajn olumsuz olmas durumunu szl ifadelerle kurtaramayabiliriz.

Ortam(Balam): Szsz iletiimin anlam ve yorumu, balam ve ortamdan byk lde etkilenir. Baz szsz davranlar, baz durumlarda uygunken dierlerinde uygun olmayabilir. rnein mobilyalarn hepsinin ayn yne bakacak ekilde sraland bir ortama girdiinizde, szsz davranlarnz byk ihtimalle daha resmi ve ll olur. Ama mobilyalarn rahat, koltuk ve sandalyelerle kk ynlar halinde dizildii bir ortama girdiinizde, szsz davranlarnz muhtemelen rahat olur; nk ortam yakn ve kiiseldir.

Diyelim ki eitimcisiniz Bir snfta, bir grup renciye ders verirken ilerinden birinin kollarn kavuturmu, omuzlar km ve skkn bir halde oturduunu fark ediyorsunuz. Muhtemelen rettiiniz eye ilgi gstermediini alglarsnnz. Daha sonra dinlenme salonun nnden geerken ayn renciyi ayn pozisyonda gryorsunuz. Bu kez algnz tamamen farkl olur; yorgun, mutsuz, belki bir konuda zgn olabilir. Ksacas ayn beden dili farkl balam ve ortamlarda farkl alglanabilir.

Dokunma: Dokunma beden dilinin esiz bir gesidir; nk son derece gl bir etkisi vardr ve ok eitli anlamlara gelebilir. Dokunmann mesleki, sosyal, dostluk ve yaknlk olmak zere drt temel esi vardr: o Mesleki: Egzersiz srasnda doru pozisyonda durmanza yardmc

olan bir antrenr, dileriniz zerinde alan bir dii, sizi muayene eden bir doktor ya da sanz kesen kuafr size mesleki adan dokunur.

o Sosyal: Tokalama, araca binen ya da aratan inen birine dengesini korumas iin yardmc olmak, birine ceketini giymesi iin yardm etmek sosyal dokunmaya rnek gsterilebilir.

o Dostluk: Srt svazlamak, kola dokunmak, sarlmak, kolunu omzuna atmak bu tarz dokunmalara rnektir..

o Yaknlk: pmek, kucaklamak, el ele tutumak, yanaa dokunmak yaknlk dokunulardr.

:

11

Hareket: Hareket, beden dilinin ou insan tarafndan g ve esneklik asndan tam olarak takdir edilmeyen bir esidir. Bir ilgi ve yaknlk duygusu, g ve stnlk algs yaratabilir. Teslimiyet veya geri ekilme iareti verebilir. Baka insanlarda her trde duygusal ve fiziksel tepkilere sebep olabilir. Diyelim ki bir alveri merkezine girdiniz ve size doru yryen birini grdnz. O kii belirli bir mesafede durursa, onun varln tehdit olarak alglamazsnz; ancak size ok fazla yaklamsa rahatsz olur, ya tehdit olarak algladnz harekete tepki verir veya ondan uzaklamaya alrsnz. Hareketin anlamyla ilgili algy deitirecek mesafe ise kiiye, kltre, balama bal olarak deiebilir.

Ses: Son olarak beden szsz iletiim unsurlar ierisinde sesi inceleyeceiz. Kelimelerle balantl olduu iin bunu szl iletiimin bir paras olarak dnebilirsiniz ama deildir. Ses, nemli bir szsz davrantr. Diyelim ki ok zayf, nefesli ve tiz bir sesiniz var. Bakalarnda uyandracanz ilk etki, muhtemelen sessiz, kendine pek gvenmeyen, pasif biri olduunuzdur. Tok ve gr sesler gven, olgunluk vs. gibi alglar oluturur. Ayn zamanda ev ortamnda yaknlarnzla konuurken kullandnz ses ile resmi ortamlarda kullandnz ses renginizin farkl olduuna da dikkat edin. Sesiniz sylediklerinizin tesinde mesajlar iletebilir.

Beden dili eitleri

Tekrarlayc: Genellikle szel olarak syleneni tekrarlamaya hizmet eden szsz iletiimdir. Arkadanza, elindeki kitab masann zerine koymasn sylerken veya syledikten sonra elinizle ya da banzla masay iaret ediyor musunuz? te bu tekrarlayc beden dilidir. aret etme eylemi (szsz), alveri torbalarnn nereye konacan belirten istei (szel) tekrarlamaktadr.

elikili: Bu, szsz davranlarn en byk ve en elikili snflarndan biridir. Arkadanzn annesine, yapt kekin harika olduunu sylerken ( szel), gzleriniz baka tarafa kayyorsa (szsz) bu elikidir. elikili beden dili, yalan sylediinizde, kendinizi gergin hissettiinizde, ayn fikirde olmadnzda, kendinizi kapana kslm hissettiinizde veya bir konuda kar dncede olduunuzda sizi ele veren en nemli gstergedir. Szel ve szsz unsurlar elikili olduunda, mesaj alan kii daha ziyade szsz davran dikkate alacaktr.

Tamamlayc: Szel ifadeleri tamamlayan ve destekleyen szsz davranlar, samimi olarak algland takdirde, o ifadelere gvenilirlik kazandrr. rnein, ar hz yapt iin polis tarafndan durdurulan ve daha nce hi polis uyars almam olan bir araba srcsnn alamas ve kendine ok kzmas bu tarz beden diline rnek gsterilebilir.

:

12

Alternatif: Kii, szel iletiim kurmak istemediinde, onun yerine kulland beden dili hareketlerini kapsar. Bazen kelimeleri yksek sesle sylemek zor olabilir veya sylendiinde bir atma yaratabilir. Byle bir durumda szsz davranlar, kelimelerin yerine kullanmak, mesajn ok daha rahat bir ekilde aktarlmasn salar. ok geveze bir tandkla karlatnzda onun hi susmamasndan korktuunuz iin baka taraflara bakabilir, duru ynnz deitirebilir veya bir iki adm uzaklaabilirsiniz. Szel bir ifade olan Gitmem gerek. Mesajn pek tercih etmezsiniz.

Glendirici/Hafifletici: Belli bir noktay vurgulamak ve glendirmek veya yumuatmak ve hafifletmek iin kullanlr. rnein bir i arkadanza kzdysanz parmanzla iaret ederek, kalarnz atarak ve banz iki yana sallayarak mesajnz glendirebilirsiniz. Bu, karnzdaki kiiye fkenizin gerekliini ve mesaj almasn istediinizi aka gsterir. Bir patron, elemanlarndan birinin yapt kk bir hatay dzeltmek iin avucunu kaldrarak, gven verici ekilde glmseyerek, cesaret vermek iin omzuna dokunarak yaklarsa mesaj hafifletmi olur.

Dzenleyici: Mesajn aktarmn dzenleyen veya ritmini belirleyen szsz davranlar ierir. Bir konudan dierine gemeye hazr olduunuzu gstermek veya baka birinin konuma srasna yumuak bir ekilde gemek iin kullanlabilir. Dzenleyici davranlar, ok sayda insan arasnda iletiimi kontrol etmeye yardmc olur. rnein bir grup toplantsn siz ynetiyorsanz, masada bir sonraki kiinin konuma sras geldiinde ona dnebilir, iaret edebilir veya banzla onaylayabilirsiniz.

Kastl: Kastl beden dilinde davranlar belli bir amaca hizmet etmeleri iin zellikle seersiniz. rnein bir i grmesi iin bir odaya girdiinizde, dik durur, glmser, insanlarla tokalar ve kendinizi odadaki baka insanlara tantrsnz. Hayatnzn bir noktasnda birileri size bu davranlarn profesyonellik, heves ve aklk ifade ettiini retmitir.

Doalama: Doalama beden dili, otomatik ve istem d olan davranlardr. rnein, izlediiniz filmin bir sahnesinde irkilmek, korkuyla geriye sramak, yutkunmak vs. doalama beden diline girer. ocuk davranlar doalama beden dilinin en gzel rnekleri arasndadr. nk ocuklar kastl beden dili iin henz egzersiz yapmamlardr. Tepkileri olduka doaldr. Bir ocuk, yznde yara veya bozukluk olan bir yetikin grdnde iaret eder, yzn buruturur ya da geri ekilir yani his ve tepkilerini maskeleyemez.

:

13

Beden dilinin etkin kullanm iin neriler

lk olarak kendinize zen gstermekle ie balayn. Bunun iin klk kyafetinize, sa ve el bakmlarnza zen gsterin.

Bir kiiyle yz yze iletiim kuruyorsanz konuurken muhatabnzn gzlerine bakn.

Mmkn olduunca scak ve dosta tebessm etmeye an; ancak ly asla karmayn. Ar glmseme yanl alglara sebep olabilir.

ok iyi bir dinleyici olun. Karnzdakinin szn kesmeyin. Dinlediinizi belli eden mimikler ve ba iaretleri yapn.

Aranzdaki fiziksel mesafeyi insanlarn rahatsz olmayacaklar ekilde ayarlayn. ok yakn ya da ok uzak durmayn. Srtnz konutuunuz kiilere dnmeyin.

El ve kol hareketlerinizde arla kamayn. Ellerinizi cebinize sokarak konumaktan uzak durun. Zira bu hareket, dier insanlar kmsediinizi ve onlar hafife aldnz hissettireceinden, size kar olumsuz tutum gelitirmelerine neden olabilir.

Konuma esnasnda oturuyorsanz, koltuk veya sandalyenizde yatar pozisyon almayn. Bacak bacak stne atmak veya koltua yaylp ylmak saygszlk olarak alglanacandan bu tr davranlardan kann. Ayaktaysanz mmkn olduunca dik durmaya gayret edin.

Son olarak sesinizi bulunduunuz mekna iyi ayarlayarak, ar yksek ya da alak tonda konumamaya zen gsterin.

BEDEN DL ALITIRMALARI

Yakn zamanda biriyle aranzda geen iletiim srecini dnn. O karlama srasnda aranzda geen szsz iletiim unsurlarn bir kda yazn. Daha sonra bu szsz davranlarn her birini snflandrn (tekrarlayc, elikili, tamamlayc vs.).

Bir alveri merkezine, kafeye, halka ak herhangi bir yere gidin ve insanlar arasndaki iletiimi gzlemleyin. Gzlemlediiniz szsz davranlar yukardaki gibi snflandrn.

nsanlarn doalama beden dillerine rnekler tespit edin.

nsanlarn kastl beden dillerine rnekler tespit edin.

Aadaki doalama almalarn yapn ve bunlar yaparken vcudunuzun ald ekillere dikkat edin:

Bir yere arparak d.

iek koparmak iin k.

:

14

Tanrya yalvarmak iin k.

Yorgunsun, oturmak iin k.

Dizine silahla ate ediyorlar, k.

Hastasn, ban dnyor, k.

Aadaki durumlara uygun beden dili gelitiriniz:

Okula gitmemek iin hasta taklidi yapan ocuk,

Olunun karnesini grnce ok sinirlenen bir baba,

Otobste, yanndaki hamile kadna dikkatele bakan ocuk,

Bir dnde uzak akrabalaryla karlaan kii,

Kavga eden ocuklarn uzlatrmaya alan anne,

Kuafrden kan arkadann san beenmeyen bir gen kz.

10%

30%

60% ekil 1.1: Kark slup

1.1.2.1. slpla lgili almalar

Bu sonulardan unu anlyoruz; ilk karlatmz zaman nasl grndmz, nasl bir yz ifadesine sahip olduumuz ve nasl konutuumuz, ne konutuumuzdan daha nemli olmaktadr.

Aadaki slup zelliklerine uygun anlatm almalar yapnz.

Farkl sluplara sahip insanlarn konuma kaytlarn ya da konuma metinlerini snfta arkadalarnzla paylanz.

1.1.2.2. slp zellikleri

Nasl ki her yaznn slp asndan bir zellii varsa her konumann da kendine zg bir slbu vardr. Konumann karakterini biraz da slp belirler. Konu ile seilen slp

:

15

arasnda bir uygunluk salanamazsa konuma baarsz olur. Bu adan slp ile ilgili temel bilgilere sahip olmak, slbun inceliklerine dikkat etmek ve slbu belirlerken zerinde dnmek gerekir.

Bir konumacnn sylemek istediini anlayabilmek dinleyenler asndan nemlidir. Konumasnda ok sayda yabanc kelime kullanan, bir yn terimleri arka arkaya sralayan, biraz dinlemeden sonra usan veren bir konumacy kimse dinlemek istemez.

Bir konumada aranmas gereken slp zelliklerini aadaki balklarla ortaya koyabiliriz:

tenlik

Bir konumacda bulunmas gereken en nemli zellik itenliktir. nk gnlden kmayan bir sze, inanmadan sylediiniz bir sylediiniz bir dnceye kendiniz kabul etmediiniz iin bakalarn inandrmanz ok zordur. Bu durumda rol yapmanz ve yapmack olmanz gerekir. Bunlar ise doru, gzel ve etkili konumann dmanlardr.

Konumann iten, yani samimi olmas da anlatmn zelliklerindendir. Anlatmn itenlik tanmas demek; ancak inancmza ve dncemize uygun eyleri, iimize doduu gibi konumak demektir. Doruluuna inanmad bir dnce ya da iine domayan bir duygu zerinde yazan kii, kendini zorlar. Bu yzden anlatm iten ve doal olmaz. Bu da konumann etkili olmasn engeller.

Duruluk

yi bir konumacnn mutlaka bir amac vardr. Hi kimse bou bouna konumak istemez. O halde konumann anlalmas ilk arttr. Bunun gerekleebilmesi ise szlerin ak ve duru olmasna baldr. Konumacnn azndan kanlarn kulamza przsz bir biimde ulamas da duruluu zelliklerindendir. Hi kimse konumacy dinlerken bulmaca zmek zorunda kalmay istemez. Duru bir anlatm, szn anlamnn kolay kavranmasn salar. Sz sanatlaryla yklenmemi, sssz ve tumturaksz anlatma duruluk ad verilir. Dnld gibi konumak, gereksiz mecazlara ve sanatlara kamamak, konumann anlamca dolgun olmasn ve rahat anlalmasn salar.

:

16

Akclk

Bir konumann rahat ve kolay anlalmas, kelimelerin dile dolamamas, dinleyicilerin rahatsz olmadan anlayabilmeleri durumuna akclk denir. Konumann akc olabilmesi iin zaman zaman dinleyicileri dikkatleri toplanmaldr. Bu amala, konunun niteliine gre, fkra, nkte, atasz, deyim, vb. gibi elere bavurulabilir.

Her trl konumada sylenmesi g olan kelimeleri kullanmaktan kanmaldr. Akclk, kelimelerin seiminden ve sz dizimindeki uygunluktan gelebilecei gibi hayal ve dncelerin dzenindeki dengeden de doabilir.

ok uzun ve giriik szler de duygu ve dncelerin kavranmasn gletirir, konumann akcln keser.

inde birok bilimsel terim bulunan konumalarda skc olur. Eer ok terim kullanmak zorunluluu varsa bunlar, elden geldiince arka arkaya getirilmelidir.

zgnlk

Duygudan ve dnceden baka, anlatmda zgn olmaya, yani bakalarna benzememeye almak gerekir. Anlatmn zgnl herkesten farkl bir gr, duyu ve dn tarzna sahip olunmas ve bunlarn deiik bir tarzda ifade edilmesi demektir. Konumalarnda belirli bir zgnl olanlar, ileride nl hatipler arsna girebilirler.

Herkesin bildii, en azndan pek ok kaynakta var olan bilgileri dinleyicilere aktarmak konuma sanat asndan pek ho bir durum deildir. Her eyden nce; ortaya konulan duygu, dnce ve bilgilerin zgn olmas gerekir. Bunlara ortaya koyutaki slp da zgn olmaldr.

:

17

1.1.3. Aklk

Karmak ya da yaln bir metin, herhangi bir konumann anlalr bir biimde dinleyiciye aktarlmasna aklk ad verilir. Bunun iin sadece boumlandrma ya da bkm yeterli deil. Konumac seslendirme elerini kullanmada elde ettii beceriyi metnin anlamyla birletirebilmelidir. Bu noktada konumacnn hem ses elerini kullanma becerisi hem de konumann iiriiyle ilgili ayrntlar verebilme gc nemlidir. Konumac sanata dayal konularda yorumunu, dnceye dayal konularda ise dncelerini ne karabilmeli ve bunlar dinleyicilerin hayal dnyasnda yaatabilmelidir.

Btn bunlar hakkyla yapabilmek iin;

Para iyice kavranm olmal , Ana dnce ve duygular, anahtar szler belirlenmi olmal, Sz iindeki durak yerlerini ve srelerinin iyi ayarlanm ve geilerin uygun

yaplm olmas gerekir. Yapaylktan saknlmal Biim elerinin ierii duyurmada ilevlerinin olup olmadna dikkat

edilmelidir.

1.1.4. Kuvvet

Duygularn gerek deerlerine gre sesin ald biime kuvvet ad verilir. Duygunun nemi, sesin iddetiyle belirtilmektedir. Ancak, bunun allmayla kazanlaca, zellikle iddetli duygularn belirtilmesinde lnn ok dikkatle ayrlmas gerektii unutulmamaldr.

Duygu ve coku doruklarn iyi hesap etmeyen bir konumac, anlatma iddet kazandrmak isterken g duruma debilir; soluu kesilebilir, yerli yersiz ini klarla iddetli sesler karp tempoyu ve ak bozabilir, boumlanma hatalar yapabilir. Bu durum her eyden nce soluk almann dzeniyle ilgilidir.

Kuvvet daha ok iir, tiyatro, hitabet gibi trlerde nem arz etmektedir. Kimi iirler gl tonla kimi iirler ise aksine yava ve dk bir ses tonuyla okunmaldr.

1.1.5. mge

Konumacnn anlatmak istediklerini birtakm gzel benzetmelerle, hayal rnleriyle sslenmesine imge ad verilir. Anlatmndaki renkli ve arpc grntleri, ilgin soyutlamalar dinleyicinin gznde canlandrabilme gcdr. Buna dikkat etmeden yaplan konuma, zgnln duyurmaktan yoksun olacandan baarsz bir konuma saylr. Konumaya gerekli imgeleri yerletirebilmek iin, ilkin imgesel zelliklerini kavramak gerekir. yi bir konumacnn konuurken hangi imgeleri ne zaman ve ne ekilde kullanacan bilme ya da kestirebilme gcne ulamas gerekir. mgeler, deiik kategorileri ve eitlere ayrlmaktadr. mgenin duyurmak ve gstermek istediklerini dinleyicilere iletebilmek iin almalar yaln rneklerden balamak gerekir. Konumann imgesel gc,

:

18

diksiyon becerilerinin gstergelerinden biridir. Dinleyiciye konuyu renk, biim, hareket, ses ve soyutlama biiminde doru ve etkili biimde ulatrabilmek, byk bir aamadr.

Bir konumacnn konumasn ilgi ekici bir duruma getirebilmesi, ncelikle seecei imgelerle ilgilidir. Bunun temelinde ise bireylerin gzlem gc, kiilikleri ve evreleri yatmaktadr.

1.1.6. ncelik

Anlatmda metnin rtl ya da ak anlamn, metin iinde ieriin gsterdii ayrntlarda hissettirebilme gcne incelik denir.

ncelik; konuan kiinin sanatna, bilgi ve grgsne baldr. Bu zellik konumacnn baarsn etkileyin en nemli elerden birisidir. Sradan, baya szler syleyen bir konumac dinleyicilerde beklenen etkiyi uyandramaz .ou zaman dinleyicileri bezginlik ve usan iine sokabilir.

1.1.7. Duygunluk

Konumacnn duygu, hayal ve heyecanlarn dinleyenlere de yaatabilme gcne duygunluk ad verilir. Konuma metnindeki duyarlln dinleyiciye hissettirebilmesidir. Anlatma duyarlk ykleyebilmek, yapaylktan ve abartdan saknarak en doru seslenmeyi bulmakla gerekletirebilir.

1.1.8. Hareket

Konumann gerektirdii hz veya yavala hareket ad verilir. Konumann metnin zelliine gre ar ya da abuk sylenmesi niteliidir. Arlk ya da abukluk, anlatlacak duygu ve dncelere gre deiiklik gsterilir. Bir metnin btnne ait birimlerinde grlen hareket deiikleri arasnda uyum salanabilmelidir.

Sakin, yumuak, rahatlk, dayanma nitelii gsteren duygular ar; cokulu ve gerilimli duygular hzl sylemeyi gerektirir.

:

19

1.1.9. Taklit

Konuma esnasnda kimi ses ve szlerin canlandrlmasna taklit ad verilir. Taklit iyi bir diksiyon ou zaman nemli bir ihtiyatr. Duygu, dnce ve hayallerin dinleyicilere ses veya hareket taklidi yoluyla aktarlabilmesi son derece nemli bir stnlktr. zellikle, fkra anlatmada ve zel sohbetlerde bu fark kendini gsterir.

:

20

UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler

Verilecek mesaj belirleyiniz.

Mesaj trleri ile ilgili bilgileri okuyunuz. Ne zaman, nerede, kime, nasl mesaj vereceinize karar verirken dikkatli olunuz. Doruluuna inanmadnz mesajlar vermeyiniz. Doru zamanda verilmeyen mesaj, amacna ulamaz.

Bedeni, mesaja uygun kullannz.

Beden dilini kullanrken abartsz ve doal olunuz. Hissettiiniz gibi davrannz.

lk izlenim ok nemlidir. Giyiminize ve d grnnze zen gsteriniz. Temiz, dzenli ve bakml olunuz. Biliyorsunuz, bunun iin geni imknlara sahip olmak gerekmiyor.

UYGULAMA FAALYET

:

21

LME VE DEERLENDRME Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz.

Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

1. Aadakilerden hangisi szl mesajdr? A) Tokalamak B) Azn oynatmak C) Sarlmak D) Mektup

2. Beden dilinin gnlk yaantmzdaki nemini belirten sz hangisidir? A) Beden dilini anlamak bir yetenektir.

B) Dil sylemezse beden syler. C) Beden dili bedenimizle verdiimiz mesajdr. D) Szsz mesaj bir mesaj trdr.

3. Aadakilerden hangisi szsz mesajdr? A) Telefonla mesaj

B) Dilin srmesi C) Glmsemek D) E-posta

4. Duygularn gerek deerine gre sesin ald biime ......... denir. Cmlesindeki bo ksma aadakilerden hangisi getirilmelidir? A) mge B) ncelik C) Duygunluk

D) Kuvvet

5. Aadaki kavram-tanm eletirmelerinden hangisi yanltr? A) Hareket: Konumann gerektirdii hz ve yavalktr. B) Duygunluk: Konumann anlalr bir ekilde dinleyicilere aktarlmasdr. C) mge: Konumacnn anlatmak istediklerini hayal gcyle sslemesidir. D) zgnlk: Anlatmda bakalarna benzememeye almaktr.

6. Konuma esnasnda kimi ses ve szlerin canlandrlmasna ne denir? A) Jest

B) Taklit

C) Kskanlk D) Mimik

7. Aadakilerden hangisi ara ve aksesuarlar mesaj amal kullanma nedeni saylmaz? A) Farkl grnmek iin B) Niyeti ifade etmek iin C) Kullanlan aralar beenildii iin D) Ara ve aksesuarlar tantmak iin

LME VE DEERLENDRME

:

22

8. Aadakilerden hangisi anlatma hazrlk aamalar ierisinde saylamaz? A) Anlatlacak konuyu iyi bilmek, B) Konuma yaplacak yeri nceden grmek, C) Konuulacak konuyu, tamamen okumak zere, yazl metin haline getirmek, D) Konumada akcl salamak iin kk notlar almak.

9. Aadakilerden hangisi anlatm srasnda yaplmas gerekenlerden deildir? A) Dinleyicileri selamlamak, B) Dinleyicilere vgler yadrmak, C) Konuyu ana hatlaryla zetlemek, D) Konumann can alc ifadesini sona saklamak.

10. Aadakilerden hangisi anlatm sonras yaplmas gerekenler arasndadr? A) Tebriklere ayakta karlk vermek, B) Konuma biter bitmez bulunulan yeri terk etmek, C) nsanlara kar olduka ciddi ve resmi tavrlar sergilemek, D) Malzemeleri olduu yerde brakmak.

11. Aadakilerden hangisi gnlk yaamda doal iletiimin paralarndan biri deildir? A) Barma B) Tokalama C) Glme D) Hkrk (Alama)

12. Konumacnn duygu ve dncelerini kar tarafa anlatma tarzna ne ad verilir? A) Anlatm B) Doallk C) Konuma D) slup

13. Aadaki yarglardan hangisi yanltr? A) nsanlar grdklerinden ok duyduklarna inanma eilimindedirler. B) Szsz iletiim, szl iletiimi pekitirir. C) Beden dili, szsz iletiimin bir alt parasdr. D) letiimin byk bir blm szszdr.

14. Beden dili, aadaki bilim dallarndan hangisinin kapsam ierisinde yer almaz? A) Antropoloji B) Psikoloji C) Ekoloji D) Sosyoloji

15. Szsz iletiimin ilk derinlemesine aratrmalar hangi yllarda balamtr? A) 1960larda B) 1950lerde C) 1970lerde D) 2000li yllarda

:

23

16. Aadakilerden hangisi szsz iletiimin temel unsurlarndan deildir? A) Yz ifadeleri B) Bilinalt C) Kiiler aras mesafe D) Ortam (balam)

17. Birbirlerini ok iyi tanyan insanlar iin en uygun mesafe biimi, aadakilerden hangisidir?

A) Mahrem mesafe B) Sosyal mesafe C) Kiisel samimi mesafe D) Genel topluma ak mesafe

18. ok skldnz bir ortamda etrafa glmsemeniz hangi beden dili eidi iinde

deerlendirilebilir? A) Tekrarlayc B) Tamamlayc C) Alternatif D) elikili

19. Aadakilerden hangisi doalama beden dili davranlar arasnda saylmaz? A) Korku hissedilince irkilmek, B) Bir ocuun birisine ok dikkatli bakmas, C) grmesinde dik durmak, D) Mide bulantsnda yz buruturmak.

20. Konumacnn azndan kanlarn kulamza przsz bir ekilde ulamas, slubun hangi zellii ile ilikilidir? A) Duruluk B) tenlik C) Aklk D) zgnlk

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

:

24

RENME FAALYET2

Szl iletiim srasnda doal jest ve mimikler kullanabileceksiniz. . Jest ve mimikleri szsz iletiimde verimli kullanabileceksiniz.

Kardeinizden sevdii bir filmi ya da seyrettii mata atlan bir gol anlatmasn isteyin. Anlatrken yz ifadesini ve vcut hareketlerini inceleyin. Anlattklarn ksa cmlelerle not aln.

Grme zrl insanlar konuurken yzne bakp yaad duyguyu anlamaya aln. Not aln. Gzlemlerinizi snfta arkadalarnza anlatn.

Kendinizin ve arkadalarnzn el skma biimlerini inceleyin.

Can sknts yaadnz bir gn mutlu insanlar gibi davrann. rnein; tebessm edin, bedeninizi dik tutun, evrenizle ve insanlarla ilgilenin. Bir sre sonra skntnzn daldn hissedebilecek misiniz? Gzlemleyin ve snfta ders ortamnda arkadalarnzla paylan.

evrenizdeki insanlarn oturularn inceleyin ve ltfen not aln.

Karlatmz her tr insanla tokalama sonras yanak yanaa pmemiz sizce ne denli uygundur? Benimsediiniz gr snfta tartma ortamnda savunun.

2. JEST VE MMKLER

Ba, el, kol, ayak ve bedenin duruu ile verilen mesajlar jest olarak tanmlanr. Jest, ounlukla mimiin btn iinde ele alnr. Onun balca eleman saylr. Mimik: his ve dncelerimizin etkisiyle ile yzmzde beliren kmldanlar, hareketlerdir. O halde yzn hareketi bir yz jesti; vcutta his ve dncelerin etkisi ile meydana gelen hareketler vcut jestidir, zaten sz syleyenin anlatmna uygun derek yapt el, kol hareketleri jestin tanmlanmasdr. Sz ve mimii birbirinden ayr dnmek mmkn deildir. nk btn dillerde mimikle sz ayn zaman da meydana gelir. Diksiyon retmeni dil zerinde alr.

RENME FAALYET2

AMA

ARATIRMA

:

25

Ancak renci sz yoluyla anlatm renirken, mimik yapmay da renmelidir ki jest ve mimik yardm ile doru ses bkmn bulabilsin. Ses bkmn doru sylemeye alarak doru jest ve mimik yapmay da salamaldr. O cmleleri tekrarlayarak hangi yz, el, kol ve vcut anlatmnn, szl anlatmna elik etiini inceleyiniz.Grecekseniz ki mimikle anlatm szle anlatmdan nce gelir. lki ounlukla soluk alnd srada, ikincisi de hep soluk verildii sradadr.Tpk tabiatta yldrmdan nce imein akmas gibi, anlatmn ilk iaretidir.Mimikten sonra sz bir eit tekrarlama, anlatm kuvvetlendirme yerine geer.

Dinleyen de mimik yapar. Tiyatroda bir de karsndakini dinleme sanat vardr. Baz oyuncularn kendi szleri bittikten sonra karsndaki oyuncunun szlerini dinlemeyip seyircilerle ve kulistekilerle ilgilenmesi uygun deildir.

Bazen duruma gre kiilerin karakteri mimik anlatmla ortaya karlr. O zaman szle anlatmnn yerine mimikle anlatm geer.unu unutmamaldr ki metnini sahnede dzgn bir sylenile sylemek diksiyon iin yeterli deildir.Bir tiyatro oyunu yazarn yazdklarn onun btn dncelerini,hislerini sz ve mimikle anlatabilme sanatdr.

Dil, sadece kulaa hitap etmedii zaman (radyoda olduu gibi ) gerek ak, belirli ve gzel mimikle tamamlanmaldr.Bir amaca varmayan, bir ey anlatmayan karma kark,seyircinin hibir ey anlamad mimikler fayda salamaz .Bunun zerinde alarak nce ak, belirli olmay elde etmeli sonra onu uygulamal ve salamlatrlmaldr.

2.1. Mimikte Anlatm

nceki derslerimizde mimik; his ve dncelerimizin etkisi ile yzmzde beliren kmldanlar ve hareketlerdir, vcutta his ve dncelerin etkisi ile meydana gelen hareketler ise vcut jestidir, demitik.

:

26

Bir yz hareketini, bir jesti ,bir tavr uygulamak iin makine gibi hareket ederek duygu ve dncelerin belirtisi elbette ki ortaya karlamaz .O halde sz sylerken onlara ait hareketleri, iaretleri renmelisiniz.Ve bunlar kullanrken ly daima gz nnde bulundurmalsnz ki amaca erimi olasnz. Zira, bu sanatn balangcnda olanlar da vcutlarn, yzlerini, ellerini, kollarn, parmaklarn, kullanrlarsa da yerli yerinde olmayan bu hareketler anlatm bozar.O halde nce jestleri sralayalm:

Heyecan jesti:

Gzler bir an kapanp alr, gz kapaklar aaya iner, ba hafif sallanr. Vcut rperir, titrer, sonra heyecann verdii yorgunluktan gever.

Vcudun aryan bir yeri tutulur, parmaklar gerilir, bzlr, sonra da rahatln verdii geveme ile yz izgileri geniler.

Aksiyon jesti:

Tutmak, tamak, eldeki bir eyi atmak, frlatmak. Herhangi bir alma, bir g harcama, yemek yemek, yatmak, gidip gelmek, btn hareketler.

Taklit jesti:

Bir ihtiyar gibi ban titretmek, su olmadan yzme hareketi yapmak gibi

Duygu jesti:

Derin bir sevgiyi anlatrken dini tasvirlerde olduu gibi, kalar kalkar , gzler byr, az hafife alr, dudak kenarlar biraz yukar kvrlr.Btn izgilerde bir tatl okay, btn yzde saf, temiz bir parlaklk grlr. Sinirlenme annda ,kalar atlr, ka aralarn da derin bir izgi belirir, burun delikleri alr, gzlerde sanki imek akar ,dudaklar aralanr, alt diler st dilerden nce grlr, btn yzde hayvani bir grn vardr.

:

27

aret jesti:

Ba, kol ve gzler iaret edilen eye doru dner.Ban veya gzlerin bir yne evrilmesi ayn zamanda dnceyi anlatan bir jesttir.

Yukarda ksaca akladmz ve sz syleyen iin son derece gerekli olan jestlerden iaret ve duygu jestlerini inceleyelim.

aret jestleri fazla eitli deildir ve sade hareketlerdir.

Gler yzl insanlardan, sizi zmeyecek olumlu eylerden sz etmesini beklersiniz. Ask suratl insanlardan ise olumsuz eylerden sz etmesi beklentisi ierisinde olursunuz. Ask suratl birinin gzel ve olumlu szler sylemesi ne derece inandrc olur? Bedenin verdii mesajlar daha gerekidir.

Yer ve durum belirtmek zere yaplan jestler

Bazen yalnz gzlerle iaret etmek yeter. Bunun iin gz bebekleri gerek veya hayali olan eye veya kiiye doru dner. Bu arada ba kalkar, iner, dner.ounlukla iaret parma da uzatlr.Kol mesafenin uzunluuna gre gerilir.

Uzanm ve birbirlerinden ayrlm iki kol iki uzak noktay ve geni mesafeyi gsterir.

Kollar, dirsekler dar gelecek ekilde kvrlm olduu halde vcuttan git gide ayrlrsa birbirinden uzaklaan eyleri gsterir.

Boyut belirten jestler

ok kk bir eyi anlatmak iin iaret parmann ucu zerine ayn elin ba parma ile dokunulur.

ok byk bir eyi anlatmak iin ise iki kol, yukar kaldrlarak birbirinden uzarlatrrlar.

Avu ileri birbirine yaklatrlarak darlk, uzaklatrarak genilik anlatlr.

Eller gzlerle beraber yukar doru kaldrlrsa ykseklik, avular ve baklar yere doru ynlendirilirse derinlik belirtilir.

:

28

ekil belirten jestler

Avu ii yatay yere dnk olursa dz olan eyi anlatr. Yuvarlak ekil belirtmek iin iki el birden bir yuvarlk izer. Dolambal, eri br eyleri anlatmak iin elin hareketleri eri br izgiler.

Hareket belirten jestler

Avu aa dnk ve hafife ukurlatrlm olarak yukar aa ksa ksa hareketler yaplrsa arl belirtir.

Avu aa dnk olarak el, gs hizasndan dar doru hzl hzl sallanrsa abukluu belirtir.

Say belirten jestler

Tek olarak gsterilen iaret parma bir, iaret ve orta parmak iki, buna yzk parman da ekleyerek says gsterilir.

Ak elin parmaklar dier elin iaret parma ile kapatlarak da say anlatlr.

Burada genel olarak kullanlan jestlerden sz edilmektedir. Toplumdaki eitli insanlara gre jestler deimektedir.

Duygu jestleri

Benliimizde meydana gelen eitli dnce ve duygular yzmzde, vcudumuzda deiik belirtilerle mimie yardmc olurlar. Bylece yzn ve vcudun dier ksmlarndaki duygulara paralel olarak meydana gelen el, kol, vcut hareketleriyle anlatm kuvvet kazanm olur.

Vcudumuzun btn ksmlarnda ortaya kan ve duygularmz anlatan belli bal jestleri inceleyelim.

Gzler

Gzler yar kapal olursa ktlk ve kmseme, gz kapaklar indirilirse sayg, utanma anlatlr. Gzlerin iri iri almas aknlk, hiddet, hayret, dehet belirtisidir. Heyecanda gzler bir an kapanp alr, gz kapaklar aa iner.

Kalar

Kalar atlmsa derin dnceyi, sertlii salam bir iradeyi belirtir. Kalarn balang ksmlarnn yukar doru kalkp u ksmlarnn aa inmesi strap anlatmdr. fkede kalar atlr, ka aralarnda derin bir izgi belirir.

Az

Dudaklarn yar ak duruu hayret ve sevinci, ok almas aknl anlatr. Dudak kenarlarnn aaya inmesi znty, dudaklarn bzlerek nce doru uzamas susmay somurtmay belirtir. Alt enenin biraz nce kmas gaddarl, dilerin birbirine vurmas lgn bir hiddeti anlatr.

:

29

Ba

Ban ne doru duruu merak ve gaddarl; geriye ekilmesi saygszlk, korku, yana doru hafife eilmesi kaytszlk, acma; ne eilmesi utan ve korku belirtir. Ba yukardan aa sallamak dorulama, nden arkaya kaldrmak ikna etmek anlamna gelir.

Kollar

Kollarn herhangi biri gel! veya git! emri vermek zere ne doru hzla hareket ettirilir. Yer gstermek zere gsterilen yara doru bklr. iddetli hayranlk duygularnn belirtmesinde kollarn biri veya her ikisi birden yukar doru kaldrlr. Cesaret krc bir durum karsnda mitsizce yanlara braklr. Bekleyi ve meydan okuyuta kollar nde kavuturulur.

Eller

Avu ii yrein zerine bastrlarak sevgi ve heyecan anlatlr. Avu ii gsn ortasna bastrlrsa inanmak, iman etmek duygularn belirtir. Avu iinin dar doru evrilerek itilmesi tiksinme, irenme belirtir. Bu arada ba da biraz geriye doru bklr. Avularn birini dieri zerinde ovalama nee, sevin belirtisidir.

Parmaklar

El jestlerinde zellikle iaret parma ok nemli bir rol oynar. aret parma kol ile beraber ne doru uzatlrsa iaret veya koma anlam verir. aret parma bklerek gse doru ekilerse yaklamay, armay; yine iaret parma dz olarak aza yaklatrlrsa susturmaya almay belirtir. Orta parmak baparmaa arplarak aklatrsa sabrszlk btn parmaklar kapatlrsa kuvvet ve azim, yumruk gsterilirse tehdit anlatlr. Parmaklar bklm olarak iaret parma baparmaa srtlrse para iareti yaplm olur. Eller birletirerek parmaklar birbiri iine geilirse yalvarma anlamna verir.

Bacaklar

Bacaklarn duruu da ok nemlidir. Bacaklardan birinin dierinden ayrlm olarak nde durmas kuvvet ataklk ve iddetli duygular anlatr. Ayaklarn ayn hizada birbirleriyle ayn durmas rahatlk, kaygszlk, meydan okuma veya durgunluk belirtir. Bacak bacak stne atlm olarak otururken bir bacan sk sk sallanmas sabrszlk sinirlilik belirtisidir.

Vcut

Vcudun bzlmesi, srtn kamburlamas kollarn gvdeye yaptrlmas ylgnlk ve utanma belirtisidir. Bunun aksi hayranlk, zafer anlatr. renmede vcut geriye doru; istek, merak, ataklkta ileriye doru gider. Yana veya geriye doru uzanarak oturmak ahlak zayfln ve fizik yetersizliini anlatr. Vcudun ne doru eilmesi sayg belirtisidir. Sahne sanatsnn mmkn olduu kadar aaya doru ve uzun zaman eilerek seyircileri selamlamasnda derin bir sayg anlam vardr.

:

30

Jestin ruhu

Jest konusunda yaptmz incelemeler onu nitelemiye yetmez. nk pek ok defa tekrar ettiimiz gibi duygularn tam olarak belirtilmesi iin nasl en canl ve uygun kelimeleri aratryorsak bu duygularla ilgili jestlerin de canl, ak ve belirli olmas gereklidir. u halde jestin bir eit ruhu olmaldr.

Kalplam el, kol, yz, vcut hareketlerine jest denemez. Kendi zerinizde almalar yaparak ve bakalarnn el, kol, yz, vcut hareketlerini inceleyerek sanatnzda iinize yarayacak gereklere ulaabilirsiniz.

rnein; bir elin gerilmesi cimrilii anlatabildii gibi, gzlerdeki prltl eitli dereceleri de baka duygular anlatr. Heyecanl, takn anlarda gzlerdeki parlaklk sanki alevlenir.

iddetli bir sevgi kucaklamasyla bir dostluk kucaklamas birbirinden abucak ayrt edilebilir.

Bu rneklerle de anlatlmak istendii gibi, jest ve mimik duygulara paralel olarak deiiklie urar. Duygularn arlna veya iddetine gre jestler de ar veya abuk olur. Hatta bir kimsenin jest, mimik ve tavrlarna bakarak onun toplumdaki yerini, karakterini, alkanlklarn, dnce dzeyini, grgsn tahmin etmek mmkndr.

2.2. Mimikte Gzellik

Beden dilini incelerken vcudu iki blmde ele alyoruz. Yz ksmnda; aln, ka, gz, az ve dudakla verilen mesajlara mimik; ba, el-kol, parmaklar, ayak ya da vcudun tmnn kullanm ile verilen mesajlara jest adn veriyoruz.

Jest ve mimikler bazen bilerek bazen kendiliinden, bazen de istenmedik hareketler olarak ortaya kar. Ancak hepsinde bilinalt bir neden ve ama vardr.

Mimiklerimizle bir dier deyile yz ifadesiyle verilen mesaj, vcudun dier ksmnn verdii mesajdan daha etkili ve anlamldr.

Yz ifadeleri alt temel duyguyu yanstma zelliine sahiptir: Mutluluk, korku, kzgnlk, aknlk, znt ve tiksinti.

Aln ve Kalar

Yzn aln ksmnn krtrlmas, dier yz zellikleri ile birlikte okunduunda aknlk, gerilim, endie veya derin dnce anlamlarn verir.

aknlk, korku ya da bir eyin farkna varma gibi durumlarda kalar yukar kaldrr; endie, kzgnlk annda ise aa indiririz. e dnk insanlarn kalar, yalnz yrrken hep atk haldedir.

:

31

Gzler

Yz ifadeleri ierisinde gzlerin ok nemli bir yeri vardr. Yzn ifade edecei tm mimiklerin hemen hepsi, gzler tarafndan desteklenir. Gzler, kiinin yaad ou duyguyu yanstr.

nsanolunun d dnyann yaklak drtte n gzleriyle alglad bilinmektedir. Bu bize iletiimde gzlerin son derecede nemli olduunu anlatmaktadr. Gerekten de duyduklarmza deil de grdklerimize inanma eiliminin ar bast phe gtrmez bir gerektir.

nsan ilikileri ve iletiimde gz temas gl bir ara olduundan gzler ok ey anlatmaktadr. Eer kii gzlerini ok az kullanrsa sinirli ve gvenilmez, ok fazla kullanrsa gl ve saldrgan olarak alglanabilir. Gz temasndan zellikle kanan kiiler genellikle yalan syledikleri iin bu yolu seerler.

Gzlerle bir iletiimi balatabilir ya da bir iletiimi sonlandrabilirsiniz. Biriyle konuurken onun bizi dinleyip dinlemediini, ilgisini ve itenliini gzlerine bakarak anlamamz mmkndr.

Baka yne bakan kiiyle iletiim kurmak zordur. Konuurken srekli gzmze bakan biri de rahatszlk verir.

Bir konuma ortamnda baklarn baka yne evrilmesi, konumacnn nemsenmedii anlamna gelir. Etkili iletiim kurabilmek iin, karmzdakinin gzlerine bakmamz ve baklarmz yznn dier ksmlarnda gezdirmemiz olduka etkili sonular verir.

Kiinin gz bebeklerinin bym olmas sizi dikkat ve ilgiyle dinlediini gsterir. Heyecan ve dikkatin artm olmas, gzbebeklerinin bymesine neden olur.

Resim 2.1: Kukucu bak Resim 2.2: Derin dnce

Resim 2.3: aknlk Resim 2.4: Tasarlama

:

32

Karnzdaki insann yznn hangi noktasna baktnz ok nemlidir. Baklarnzn diklii ya da eiklii sizin kendinize gveninizle ilgilidir. Bir tartma srasnda, ilk bata karsndakinin gzlerine dik bakan kii, kaybedeceini anladnda, gzlere ynelik bakn genelde burun /az ksmna doru yneltir.

Gzlerin kslp klmesinde cevap beklentisi ieren phe duyma belirtisi vardr. Gzlerin gevemesi ise cevabn bulduunu gsterir. Gzler saklanp yana kayyor veya baklar karlyorsa ya utanma ya da sululuk duygusu olduu anlalr.

Kaldrmda yrrken tanmadmz insanlara bakmz normalde bir saniye srer. Bu srenin drt saniyeyi amas o kiinin ilgimizi ektii anlamna gelir.

Biriyle konuurken gz temasmz azalr, dinleyici konumuna geince artar. Daha fazla ve dikkatli izleriz.

nsanlar unuttuu bir eyi hatrlamaya alrken gz bebei tam sola bakar. Hayal kurduu zaman ise sol ste bakar. Kafasnda bir eyler tasarlayan kii gzlerini sa ste doru yneltir. Pimanlk duyan kiilerin gzlerini yere doru kaydrd grlr.

grmelerinde veya nemli konumalarda, aln blgesine yani gz seviyesinin stne bakmak etkili sonular yaratr.

Yan bak gizli ilgi ya da saldrganlk belirtisidir. Aaya bak genelde alakgnlll; ayak ularna bakmak gvensizlii, sabit ve bo bak derin dnceyi anlatr.

Resim 2.5: Dikkatli ve ilgili dinleme biimi

:

33

Az ve Dudaklar

Az ve dudaklar, alaca ekle gre birok anlam tayabilir. Saa aa kvrlm bir dudak nemsememe, alay anlamna gelirken sola ste alm ve dilerin hafif grnd dudak, kzgnlk belirtisidir.

Dudaklarn skld ve dilerin kenetlendii durum, pimanlk duyulduunu ifade eder. Bir olay karsnda aknlk yaandnda gzlerle beraber az da alr, alt ene der.

Dolgun dudaklar insanlar duyarl, scak ve duygusal gsterir. Bayanlarn rujlarn dudak dna tarmalar bu nedene baldr.

Dudaklar, sinirlenince srlr; endie annda yalanr.

Erkeklerde sakal, bayanlarda ise estetikli olma hali yz ifadesinin okunmasn zorlatran durumlardr.

Yz ifadeniz canl olsun, scak ve dosta tebessm edin. Yznz evrenize olan ilginizi yanstsn. Donuk ve ifadesiz gzkmekten kann. gibi tavsiyeler iletiimde baarl olmanz iindir.

Jestlerin verdii mesajlar incelerken kiinin her zaman, benzer durumlarda ayn jestleri gstermediklerini unutmamak gerekir.

Ba Hareketleri

Beynimiz sa ve sol olarak iki blmde incelenir. Sa taraf hayal gc, sezgi ve vizyon merkezi; sol tarafsa mantksal dnce merkezi olarak kabul edilir.

Ba ile yaplan hareketler ounlukla mimikleri destekler ve onlara btnlk kazandrr.

Bamzla yaptmz hareketlerin en bilineni, onaylama ve reddetmedir. Ban ne doru birka kez hafife sallanmas, onaylama anlamna gelir. Ban saa sola sallanmas veya geri atlp ka kaldrma eylemi reddetme olarak kabul grr.

Karnzdaki insana bir ey anlatrken dinleyicinin ba saa ya da sola eim yapm bir ayla sizi izliyorsa sylediklerinizi ilgiyle dinliyordur. Ba aaya eilmi ve alttan bir bakla bakyorsa sizden etkilenmemitir, hatta sizden farkl dnyordur.

Ban yukar kaldrarak bakan kiilerin stnlk duygusu ya da saldrganlk duygusu iinde olduklar, ba aaya eik bakanlarn uysal, kabullenici olduklar dnlebilir.

aret parman ban yan tarafna getirilip dier parmaklarn kapal olduu el duruu, ilgiyle izleme iaretidir.

:

34

nsan kendisine yakn bulduu kiilere bayla hafif yaknlar, uzak bulduu kiilerden bayla uzaklar. Bu kk hareket gerek duygular yanstmak asndan ok nemli ipucu saylr.

Biriyle konuurken banz dik tutun ve aa yukar hareket ettirerek onu dinlediinizi ve anladnz hissettirin. Sylenenleri kabul edip etmemeniz nemli deildir, sizinle konuana Anlaldm. duygusunu yaatmanz gzel bir duygudur.

Eller ve Parmaklar

Eller, insann kendini ifade etmesinde etkisi en ok olan organdr. nsan beyninin dnp hayal ettiini gsteren organ eldir. Konumann tarzn, ritmini, ahengini ellerle belirleriz. Bazen anlatmak istenileni tek bir el hareketi ile gerekletirdiimiz olur.

Ellerin konuma srasnda temel grevi, konumann en nemli noktalarn vurgulamaktr.

Ellerin almas, kiinin dnyayla iliki kurmak iin harekete hazr olduunu, kapanmas da bu konudaki isteksizliini gsterir.

Bir topluluk karsnda ayakta konuma yaparken kollar gs ksmnda kavuturur ve geriye doru yrrsek dinleyicilerde konuya kar ilgisizlik oluur. Kollar ve elleri ak tutup toplulua doru ilerleme hareketi topluluu canlandrr ve konuya kar istek yaratr.

Ellerle hibir jest yapmadan konuan kii, donuk bir grnt yaratr ve duygu, dncelerini aktarmakta baarl olamaz.

enenin, iki elin avular ile tutulmas, derin dnce halini, bazen de pimanlk sonras duyulan sululuk hissini yanstr.

Kapanma duruu, bakalarna tepki verme, kabul etmeme, tedirginlik, mutsuzluk, savunmaya geme gibi anlamlar ierir. Kapanma duruu tam kapanma ve yar kapanma eklindedir. Yar kapanmada eller ve

:

35

ayaklar tam birlemez. Kollardan biri serbest iken, dier kol serbest kolu tutarak engel oluturur. Tam kapanmada ise eller birbirini sarar, ayaklar bilekten birbirine kilitlenir. Bu durumdaki kiilerin ikna olmas pek mmkn deildir.

Vcudun n ksmnda, bir elin dier eli bilekten kavramas sayg ve ekinme anlamna gelir. Bu hareket vcudun arkasnda gerekleirse stnlk ya da konuya hakimiyet anlamn tar.

Ayakta yaplan grmelerde kiiler, ellerini sa cebine sokuyorsa i dnyasnda; sol cebine sokuyorsa duygu dnyasnda sknt yaadklarn yanstrlar.

Baparmak kullanm, stnlk gstergesi olarak kabul edilir. Ellerin dier tm parmaklar cebe girecek ve baparma darda kalacak ekilde duran bir kimse stnlk ve serinkanllk mesaj verir.

Elin sklarak iaret parman havaya kalkmas konumaya otoriter bir hava verir. Parmak kiiye ynelirse bu tehdit ve sulama ieren bir mesaj olur.

Parmaklarn birbirine kenetlenmesi, kiinin ruh halinin olumsuz olduunu ya da hayal krkl yaadn gsterir.

nsan kendisini gvende hissetmedii zaman eli ile destek arayna girer. Bu srada el, ihtiya duyduu destei kalem, anta, kitap, anahtarlk, bardak gibi eyleri kavrayarak bulmaya alr. zellikle zgvenleri dk olan kimsede, bir eyleri tutma ve kavrama ihtiyac yksektir. Bu sandalye veya masa kenar olabilecei gibi kendi bedeninden bir blm de olabilir.

Bir konuma srasnda ban kayan konumac, syleyecei cmleleri tasarlyor ve zaman kazanmaya alyordur.

Konuma srasnda dinleyici, sk sk ensesini kayorsa sylenilenlere katlmadn, phe ierisinde olduunu yanstr.

Jestlerde arya kamamak gerekir. Konuma yaparken ellerinizi cebinizde tutmaktan ve kollarnz kavuturmaktan, ellerinizle aznz rtmekten kanmanz olumlu bir imaj yaratr.

Tokalama

Tokalama (el skma) biimi insann hem kiiliini hem de statsn belli eden hareketlerdir. Tokalama, karmzdaki kiinin elini skma eklimizden, skma sresi ve iddetine kadar hep mesajlarla dolu bir sretir.

El skma biimlerinin ne anlama geldiini bilirsek, insanlarn kiiliklerine ait nemli ipular elde ederiz. Tokalamalar ayr grupta ele alabiliriz:

:

36

Eit statde tokalama tarz: ki el de birbirini kavrar ve avu dlar tam sa ve tam sol ynldr. Her iki kiinin de kendi varln karsndakine hissettirme amaldr. Dengeli ve gven veren bir el tokalama trdr.

Resim 2.6: Dengeli ve gven veren tokalama tr

stnlk belirten tokalama tarz: Avu ileri yere bakar ekilde yaplan el skma eklidir. Avu iinin yere dnk olmas, kiinin karsndakine gl ve stn olduu izlenimini verme amacn tar. Yaplan aratrmalar st dzey yneticilerin byk ounluunun avu ileri yere bakar ekilde el sktklarn ortaya koymutur.

Boyun een tokalama tarz: Parmak ularnn dier kiinin avucuna braklarak yaplan el skma eididir. Genellikle kendisine gvensiz, ekingen ve endieli insanlarda bu tarz grlr. Hemen belirtmekte fayda var; bayanlarda ok sk grlen bu tr el skma ekli, onlar iin ayn anlam ve belirtileri gstermez. ltifat ve incelik bekleme duygusu ar basmaktadr.

Resim 2.7: stnlk belirten tokalama tarz

:

37

zel duygularn yanstlmas, gven ve samimiyet hislerinin belirtilmesi amacyla bazen karmzdaki kiinin elini iki elimizle skabiliriz. Yine benzer duygularla tokalarken karmzdakinin kolunu veya omzunu sol elimizle tutmak bazen duygusal yaknlamay artrr.

Ancak bu tr davran sadece ok yakn arkadalar arasnda yaplrsa anlaml olur. st dzey bir yneticinin baarl, gen bir alanna veya retmenin baarl bir rencisine bu ekilde yaknlamasnn o kiilerin motivasyonunu artrd grlmtr.

Tokalama ilemini kimin balataca ve zamanlama nemlidir. Esas olarak el uzatma ilemini ev sahibinden misafire, yneticiden memura, yaa byk olandan ke, bayandan erkee doru gereklemesi gerekir. Ancak; insanlarn duyduklar memnuniyet veya zel duygular nedeniyle tokalamay balatan kiilerin sras deiebilir.

Tokalamann sresi, insanlar arasndaki yaknla gre deiebilir. Uygun olan el skma ileminin 2-3 saniye iinde bitmesi gerekir. Bu srenin uzamas taraflar arasndaki yaknln ve zlemin fazla olduunu gsterse de ou kez taraflara skntl anlar yaatr.

Resim 2. 8: Tokalarken koldan tutmak gven ve samimiyeti yanstr

Tokalamanz ne boyun een, ne de stnlk taslayan bir tarzda olmal. Tokalamanz iten, samimi olmal. Ortam uygunsa hafif tebessmle destekleneni daha etkili olur.

:

38

Tokalarken g denemesi yapmak, hem eli sklan kiide olumsuz duygular yaatr hem de kiinin iddete eilimli olduunu aa karr.

Bu anlatlanlardan sonra u sonuca varabiliriz: Tanrnn insanlara vermi olduu ekil ve grn gzellii bakalarna etki yapmakta yeterli deildir.Bu ekil grn gzelliini duygulara uygun gzel jest, mimik ve tavrlarla deerlendirmek, fizik gzelliini kullanmasn bilmek gerekir.

Yanllar:

Btn insanlar iin dikkat edilmesi lzumlu olan, zellikle bir sahne sanatsnn yapmamas gereken ve iradesiyle dzeltebilecei yanllar beraberce gzden geirelim:

Ellerin, kollarn yzn nnde dolatrlmas, ban ne eilmesi ve gz kapaklarnn hemen hemen kapanm halde bulunmas yanltr. Sahneye yeni km olanlar strap, ac anlatm olarak gzbebeklerinden hayat fkrrken gzlerini yar kapar, elleri yzlerinin nnde tutarlar. Bu hareketlerinin sonunda da doal olarak etkili olamazlar.

Baz hareketler bayalk, aldrmazlk etkisi verirler. rnein, parmaklarn yeleinin koltuk altlarna geirmi konuan bir kimsenin bu duruu ayp deildir, ama zarif de deildir. Elleri kalaya koymak, ceplere sokmak, arkada balamak, bacaklar aprazlamak da serbest hareketler olmakla beraber gze ho grnen durular deildir.

Bu sebeple dinleyici karsnda okurken veya sz sylerken bunlardan, buna benzer baya hareketlerden vazgemek arttr.

Aya yere vurmak, ellerini birbirine arpmak, ba parma iaret parma gibi kullanmak, tehdit etmek iin yumruk gstermek gibi grne bayalk katan pek ok hareketlerin kullanlmas hibir zaman ho deildir.

Heyecanl bir paray okur veya anlatrken konusunun gerektirdii mimik ve jestlerle anlatmnz kuvvetlendirebilirsiniz. Ancak mimiklerimiz abartlm olursa bir soytarnn komik etki yapabilmek iin duygu ile

:

39

ilikisi olmayan yz hareketlerine benzeyebilir. Maskaralkta, soytarlkta abartmal yz hareketleri gereklidir. Fakat bir sahne sanats veya toplum karsnda konuan bir kimsenin buna ihtiyac yoktur.

Bu konuyu bitirirken gze ho grnmeyen baz hareketleri zetleyelim.Ellerle yaplan eitli hareketler, kolumuzu gsmzn nnden geirerek br kolumuzun bulunduu taraftaki her hangi bir eyi iaret etmek. Srt kamburlatrmak, omuzlar yukar kaldrmak, vcudu, elleri, kollar, parmaklar, ba, gzleri fazla hareket ettirmek, sk sk gzleri krptrmak, yaplmamas gereken hareketlerdir.

Ksaca mimiin ilk niteliinden birinin itidal olduunu syleyebiliriz. Yalnz mimikte deil, jest ve tavrda da itidal arttr. (itidal: Soukkanl, lml, ll olma.)

Gzel bir sz vardr. Sana nasl davranmalarn istersen, sen de bakalarna yle davran. Fakat ilk iyi davran sen yap. Bu sz ltfen hayat felsefeniz olsun!

lkemizde blgeler arasnda, baz bedensel mesaj farkllklar olduunu bilmekteyiz. Krsal alanlarda yaayanlarla ehirlerde yaayanlar arasnda da nemli saylabilecek farkllklar grmek mmkndr.

Tm dnyada ortak medya rnleri (televizyon yayncl, sinema filmleri) olmas, zamanla beden dillerinin birbirine benzemesine yol amaktadr. Turizm hareketleri ve gler beden dili benzemelerinin dier nedenleridir.

:

40

JEST VE MMK ALITIRMALARI

Aada temel mimiklerinizi etkin kullanabilme yeteneinizi gelitirebileceiniz altrmalar verilmitir. Bu altrmalar gn iinde bol bol uygulayn:

Boy aynasnn karsnda gz kapaklarnz iyice ap yava yava kapatn, gerin gevetin, gzbebeklerinizi yukar aa, saa sola evirin. ok sevinli ve heyecanlymsnz gibi gzleriniz parlasn. Sonra yavaa normale dnn.

Kalarnz atn, iki ka arasndaki izgi derinlesin. Kalarnz yukar kaldrn. Alnnzda krklklar meydana gelsin.

Burun deliklerinizi an. Yukar doru gerin. Sonra serbest brakn.

Dudaklarnz kaldrp indirin. Birbirinden uzaklatrp yaklatrn. Skn, gevetin, aznz ap kapatn.

Aznz hafif aralayn. yice an. enelerinizi iyice skn ve tekrar gevetin.

Aada temel jestlerinizi etkin kullanabilme yeteneinizi gelitirebileceiniz altrmalar verilmitir. Bunlar ayna karsnda uygulayn ya da snfta arkadalarnza kar yapn:

Gvdenizi, banz evet, hayr, bilmem, yaa yle mi anlamlarna gelecek ekilde hareket ettirin.

Kollarnz Sen de kim oluyorsun? Git bamdan! Ooooo ho geldin! Bunu bir daha yapma! Hepimiz birlikteyiz. Elimden ne gelir? anlamlarna gelecek ekilde hareket ettirin.

Ellerinizi Kenetlenelim, arptlar, ykselme, alalma, gl, dikey, yatay, yuvarlak anlamlarna gelecek ekilde hareket ettirin.

Yrynz skntl, kendinden emin, gururlu, sendeleyerek gerekletirin.

Aadaki durumlar pandomimlerle anlatn: o ocuk alyor-adam kavga ediyor-asker elbiselerini giyiniyor-art

arda gelen telefonlara bkm olarak cevap veriyorsunuz-tm vcudunuz kanyor-souktan titriyorsunuz-ok mutlusunuz.

Snf ierisinde sessiz sinema oyununu oynayn ve ardndan hangi szleri hangi hareketlerle anlattnza dikkat edin.

Ayakta durun. Bulunduunuz yeri nce bir durak, sonra patronunuzun odas, sonra parti ortam, sonra banka sras, sonra ma alan, sonra cenaze treni olarak dnn ve bunlara uygun durular sergileyin.

:

41

BEYN FIRTINASI

Snf iersinde bir jri oluturun ve jri sizi u kriterlere gre deerlendirsin:

Trkeyi doru ve gzel kullanma gc (diksiyon, vurgu, tonlama, kelime hazinesi, cmle kurma vs.).

El, kol ve yz hareketlerini yerinde kullanma.

Savunmada inandrc olma ( belgeler, istatistiki bilgiler, resimler, gazete ve dergi haberleri, gncel olaylara rnekleme vs.).

Konumaclarn fiziki zellikleri (temiz ve dzgn kyafet, sa, sakal tra vs.).

Daha sonra aadaki konulardan birini belirleyerek hazrlk yapn ve beyin frtnasna balayn:

Baar iin almak m nemlidir; yoksa ans m?

Kalknmaya kyden mi balanmal, kentten mi?

Savata bilgi mi stndr, kl m?

ok gezen mi bilir, ok okuyan m?

lk insanlar m daha mutludur, gnmz insan m?

Toplumun ilerlemesinde kadn m yoksa erkek mi daha fazla pay sahibidir?

klim, insan kiiliini deitirir mi, deitirmez mi?

Turizmin gelimesinde para m daha nemlidir, eitim mi?

Uygarln gelimesinde sanat m daha nemlidir, bilim mi?

Ormanlarn korunmasnda yasalar m, evre bilinci mi daha etkili olur?

ocuk eitiminde aile mi, okul mu daha etkilidir?

Baarya ulamak iin zeka m, almak m daha nemlidir?

Para her kapy aar m, amaz m?

ocuk eitiminde anne mi, baba m daha nemlidir?

lkenin kalknmasnda tarm m, sanayi mi nde tutulmaldr?

Ailede kadn almal m, almamal mdr?

nsan m doaya, doa m insana hakimdir?

nsana su ileten kendisi midir, toplum mu?

lkeyi kalkndracak olan para mdr, eitim mi?

lkenin hzl kalknmasn salayan kamu sektr mdr, zel sektr m?

Atomun bulunmas insanlk iin yararl m olmutur, zararl m?

Bir toplumun gelimesinde sinema m, tiyatro mu etkilidir?

Savalar yapc mdr, ykc m?

:

42

YAAMINDA BEDEN DL KULLANIMI

Beden dili kodlarn iyi bilmek ve beden dilini etkin kullanmak, i yaamnda da bireye nemli kazanmlar salamaktadr. yaamnda baarl olmak isteyen bir kiinin, iletiim kurduu kiilerin sadece szlerini deil, yz, eli, kolu ve bedeniyle verdii mesajlar da doru zmlemesi gerekir. rnein bir mdr ya da patron, emrinde alan bir personelin o anki ruh halini, ilerini yrtrken iinde bulunduu psikolojik durumunu kiinin beden diline bakarak anlayabilmektedir.

grmelerinde beden dili kullanmna gemeden nce, i grmeleri ekseninde yaplmas gereken hazrlklar ve zamann etkin kullanm konularna da deinmekte yarar var. Her konuda olduu gibi i grmeleri ncesinde de iyi bir hazrlk evresi geirmek, baar ansn arttracaktr. Burada kiinin kendi bilgi, beceri ve yeteneklerinin ne olduunun farkna vararak, kendini bu dorultuda ayarlamas gerekmektedir.

kinci aamada, i grmesinin yaplaca firma hakknda bilgi toplamas, bireyin tutum ve davranlarn ayarlamas asndan nem kazanmaktadr. Kiinin grme yapaca firma hakknda bilgi toplamas, firma yetkililerinin gznde olumlu bir izlenim uyandrmasn salayaca gibi, karlalabilecek olumsuzluklar en aza indirgemede de bireye yardmc olacaktr. Bylece birey, sorulmas muhtemel sorular nceden tespit ederek, verecei cevaplar planlayabilecek, ne sylenip ne sylenmeyeceinin de farknda olarak ie kabul edilme ihtimalini arttracaktr. Dolaysyla planl ve programl yaplan bir hazrlk aamas, bireyin grme esnasnda kendinden emin bir tavr almasnn nn aacaktr.

grmelerinde nemli olan bir unsur da zamann etkin kullanm olarak karmza kmaktadr. Her eyden nce grme talebi bizden gelmise mutlaka randevu almamz gerekmektedir. Byk ve saygn firmalara i bavurular ok fazla olacandan, bu tr firmalar bize grme saatini kendileri planlayarak nceden bildireceklerdir. Burada yaplmas gereken ey, randevu saatinden en az 10-15 dakika nce grmenin gerekleecei mekanda hazr bulunmaktr. Bu durum dier adaylar ve ortam grme imkan vermesi asndan nemli olacaktr.

Dier yandan grme- mlakat esnaasnda da zamann iyi kullanlmas gerekir. Sorulara uzun uzun cevaplar vererek mlakat gerekletiren kiileri skp, bunaltmak yerine; ksa, net ve anlalr cevaplar vermek ve grme iin ayrlan sreyi en aklc biimde kullanmak, kiinin nemli kazanmlar elde etmesini salayabilecektir.

grmesi esnasnda adayn beden dili kodlarn da yerinde ve zamannda kullanmas gerekmektedir. Bu balamda grme esnasnda yerinde yaplacak kk bir tebessm ve gz temas da olumlu izlenim oluumunu pekitirecektir. Zira grme esnasnda ar ciddi grnmek, kardaki kiinin gzlerine bakmadan konumak veya dinlemek, grmenin daha skc ve gergin bir ortamda srdrlmesine yol aacaktr. Grme esnasnda el ve kol hareketlerinin arya kamadan yerli yerinde yaplmas, grlen kiiyle olan fiziksel mesafenin iyi ayarlanmas ve oturma ekline dikkat edilmesi ise olumlu izlenimler kazandracaktr.

:

43

Burada zerinde durulmas gereken son nokta da i grmelerinde seilecek kyafetler olarak karmza kmaktadr. Grme iin seilecek olan kyafetler byk nem tadndan, bireyin kendisine Ne giymeliyim? sorusu yerine Ne giymemeliyim? sorusunu sormas daha uygun olacaktr. Giyim-kuam ve fiziksel grnte ar abartlarn yarardan ok zarar getirecei bir gerektir. Nitekim konuyla ilgili olarak yaplan bir aratrmada, i grmesine katlan adaylarn fiziksel grnmlerine, ie uygun olup olmamalarndan daha fazla nem verildii tespit edilmitir. Bu balamda bavurulacak olan iin niteliine gre k, zarif, sade ve temiz kyafetler tercih edilmelidir. Kamuoyu tarafndan ok iyi bilinen, ciddi ve saygn bir kurumla i grmesine giden birinin ciddiyetrten uzak bir ekilde ksa pantolon, askl tirt ve spor ayakkabyla grmeye katlmas, kiinin olumlu bir izlenim brakma ansn yok edecektir. Dier yandan, bir reklam ajansnda yaratc stajerlerle ilgili birimle olan i grmesine takm elbise ile giden bir kiinin de iin niteliine uygun olmad dnlebilir. Sonu olarak, i grmesine giden birinin arlktan kanmak suretiyle, iin niteliine en uygun ekilde k ve sade bir giyim tarzn tercih etmesi, parfm ve makyaj kullanmnda da arlktan uzak durmas, ie alnmasnda baar ansn arttracaktr.

Ortam:

ortam bal bana bir dnyadr. Kendi normlar, nanslar, elikileri ve rekabetleri vardr. Bu karmak labirentte yolunuzu bulmak, zorlu ve skntl bir renim deneyimi olabilir. Bu renimin byk blm, dorudan i ortamnda aldnz eitim ve bakalarn gzlemleyerek kazanlan deerli deneyimler yoluyla edinilir.

ortamnda tipik olarak grlen beden dili, ortamn doasna bal olarak deiir. Drt yaygn i ortam vardr:

Muhafazakar

Rahat

Endstriyel

Akademik

Bunlarn her birinde ok farkl beklentiler ve normlarn yan sra, ilgin elikilerle de karlarsnz. Muhafazakar bir ortamda szsz davran kabul edilebilir ve beklenebilir; ama ayn davran endstriyel ortamda kesinlikle uygunsuz bulunabilir. imdi bu rneklerin her birine daha detayl bakalm:

Muhafazakar: Bu i ortam son derece geleneksel, son derece yaplandrlm ve son derece katdr. Bir banka, bir hukuk brosu veya irket merkezinde grlebilir. Giyim tarz resmi, paylamlar kontroll ve i odakldr. Byle bir ortamdaysanz beden diliniz de kontroll ve resmi olacaktr. Koridorda yksek sesle gller, etrafta slk alarak ve ark mrldanarak dolamalar olmaz ve doalama duygu patlamalarna kesinlikle izin verilmez. Yakn dostluklarn pek grlmedii, insanlarn i becerileriyle ilgilenildii bu ortamda genelde yapay beden dili ifreleri vardr.

:

44

Rahat: Bu i ortam son derece moderndir ve giderek yaygnlamaktadr. Genellikle kk veya orta lekli ilerde rastlanan bir ortamdr. Bir sigorta brosu veya danmanlk firmas gibi. Giyim genellikle rahat, paylamlar samimi ve aktr. Dostluklar yaygndr ve samimidir. Odak sadece ite deildir; insanlar ve i arasnda paylalr. Eer rahat bir i ortamnda alyorsanz, beden diliniz daha az kontroll ve daha gayriresmi olacaktr. Glmek, sosyallemek bir miktar uyum yakalamak asndan normaldir. nsanlar kendilerini hevesli ve enerjik bir ekilde ifade etmekte ok daha rahattrlar.

Endstriyel: Genellikle retim irketlerinde, onarm atlyelerinde ve inaat firmalarnda grlr. Giyim, ynetimde olduka rahattr ama irketin geri kalannda salam ve ile ilgili giyisiler kullanlr. Eer endstriyel i ortamndaysanz, beden diliniz istekli, aktif ve korkusuz olmaldr. Sk altnz ve i ykn adil ekilde paylatnz srece aka yapabilir ve glebilirsiniz. nsanlar arasnda birliktelik ruhu hakimdir.

Akademik: Kolejlerde, okullarda, niversitelerde ve dnce kurumlarnda bulunur. Giyim, genellikle gnlk faaliyetler iin rahattr ve ok ilgin veya tuhaf giyim tarzlar bile kabul grlebilir. Resmi giyim, daha yaplandrlm faaliyetler iin beklenir (trenler, toplantlar gibi). Bu ortamda beden diliniz ak ama dnceli olmaldr.

ortamnda son olarak st-alt ilikileri zerinde duracaz. st-alt ilikileri zellikle nemlidir; nk birok farkl kolu yaratma potansiyeline sahiptir. Ar saldrgansanz, zorba tavrl olmakla sulanrsnz; eer ok fazla uyumluysanz, zayf karakterli olmakla sulanrsnz. performansyla ilgili konular zellikle zordur. Bir yandan tevik ederken bir yandan gelime ihtiyacn aka belirtmeniz gerekir.

st-alt ilikisi, bir kiinin dierinden daha fazla gce sahip olmasn ierdiinden, en fazla gce sahip olan kii, bunu uygun ekilde kullanmakta ok dikkatli olmaldr. Saldrgan beden diliyle stnlk grnts yaratmak bile, astnz szsz davranlar tehdit veya haksz g kullanm olarak alglad takdirde insan kaynaklar sorunu yaratr.

st- alt tartma ve konumalarn mmkn olduunca kap akken veya ortada yapn. Bakalarn bu tr konumalara tank olmas pheleri engelleyecektir. Tartmaya girdiyseniz, tartma hararetlense de, beden duruunuz tarafsz ve mimikleriniz rahat olmaldr. Tartma haricinde ise beden diliniz kar tarafa gven vermeli, iletiim kurmaya tevik etmeli ve kararl olmaldr.

:

45

UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler

Jest ve mimik kullanarak verilen mesaj anlayabilirsiniz.

Jest ve mimikle ile ilgili bilgi sayfalarn okudunuz. evrenizde ya, cinsiyet ve kltrler aras beden dili farklarn gzlemleyiniz. Not alnz. Bunlar arkadalarnza aktarnz.

Bilgi sayfalarndaki mimik-jest ifadelerini kendiniz de canlandrnz. Ayn duygular yaamaya aln ve arkadalarnzla karlkl yorumlaynz.

Uygun geri bildirimde bulunabilirsiniz.

Bu yzler size ne anlatyor? balkl ekilleri yorumlaynz. Ayn ifadeleri siz gerekletiriniz, arkadanz yorumlasn. Arkadanz canlandrsn, siz yorumlaynz.

Tokalama, duru ve oturu biimlerini arkadanzla canlandrnz ve karlkl deerlendirmesini yapnz.

rendiiniz bilgiler nda, evrenizdeki insanlarn beden dillerini anlamaya alnz, daima onlar gzlemleyiniz ve duygularn zmeye gayret ediniz. yi niyetli olunuz. Ulatnz sonular olumlu kullannz.

UYGULAMA FAALYET

:

46

LME VE DEERLENDRME Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz.

PERFORMANS TEST

1. Bu yzler size ne anlatyor?

ekil 2.1: Yzler ve fadeler

LME VE DEERLENDRME

:

47

LME SORULARI

1. Aadaki davranlardan hangisi bireyin i birliine hazr olmad grntsn verir?

A) Glmseme B) Eller ve avu ilerinin ak olmas C) Yere bakma

D) Bakalarna yakn durma

2. Aadaki jestlerden hangisi savunma duygusunu ifade eder? A) Dik duru B) Eller arkada, ene yukarda C) Kollar, eller ve avu ileri ak D) Kollar gste kavuturma

3. Aadaki davranlardan hangisi bireyin sknt yaadn belirten davran deildir? A) ka ve saate bakma B) Nefesini fleyerek verme C) Kprdanma ve ayaklarn sallama D) 4 rakamn andran bacak bacak stne atma biimi

4. Skl yumruk, dudaklarn sklmas, burundan grltl soluma hangi duygunun yaandn gsterir? A) Endie ve kayg B) znt C) Tedirginlik

D) fke

5. Gz temasndan kanma aadaki duygulardan hangisinin belirtisidir? A) Rahatlk ve aklk B) Sululuk veya bir ey saklama duygusu C) birliine hazr olma D) Kendine gvenme

6. Endie ve kaygy yanstan mesaj hangisidir? A) Esneme

B) Gz temas C) Trnak srma D) Dmelenmemi ceket

7. Ceket dmeleri sk kapatlm, kollar gste kenetli, vcudu uzaa evirme, kapya bakma ifadeleri hangi duygunun yaandn gsterir? A) fke C) Rahatlk B) phe duyma D) Savunmaya geme

:

48

8. Bayanlarn balarn yana eik durumda tutup bakmalar hangi duygu ierisinde olduklarn gsterir? A) Gergin B) Endieli C) lgi bekleme D) zntl

9. Kiinin baka birine yan bakmas hangi mesaj ifade eder? A) Alakgnlllk B) lgi ya da saldrma C) Gvensizlik D) Derin dnce

10. Otururken ayaklarn ak olarak durmas erkeklerde hangi durumu yanstr? A) Rahatlk ve gven duygusu B) Savunmaya geme C) Endie ve kayg D) Tedirginlik

11. Kltrler aras benzerlik gsteren jest-mimik hangisidir? A) Selamlama B) arma C) Vedalama D) Alama

12. Parmak ularn dier kiinin avucuna brakarak tokalaan kii iin yorumunuz ne olur?

A) Dengeli ve kendine gvenlidir. B) Gl ve stnlk duygusu yaamaktadr. C) Gvensiz, ekingen ve endielidir. D) iddete eilimlidir.

13. Aadaki yarglardan hangisi yanltr? A) Yz ksmnda verilen mesajlara jest ad verilir. B) Mimiklerle verilen mesaj, vcudun dier ksmlaryla verilen mesajlardan daha

etkileyicidir.

C) Vcudun tmnn kullanm ile verilen mesajlara jest ad verilir. D) Yz ifadeleri alt temel duyguyu yanstma zelliine sahiptir.

14. Bir eyi tutmak, tamak, frlatmak vs. hangi jest eidi arasnda saylr? A) Heyecan jesti B) Taklit jesti C) Aksiyon jesti D) Duygu jesti

:

49

15. Aadakilerden hangisi jest eitlerinden biri deildir? A) Boyut belirten jestler B) Say belirten jestler C) Aksiyon belirten jestler D) Hazrlkl jestler

16. Aadakilerden hangisi jest ve mimik yanllarndan biri deildir? A) Yzmz sk sk ellerimizle kapatmak, B) Konutuumuz kiinin gzlerine bakmak, C) Konuurken elleri ceplere sokmak, D) Mimikleri abartl kullanmak.

17. Aadakilerden hangisi i grmesine gitmeden nce yaplmas gereken hazrlklar arasnda saylmaz? A) Kiinin kendi bilgi ve yeteneklerinin farkna varmas, B) Grmenin yaplaca firma hakknda bilgi toplamak, C) Kendi belirlediimiz bir zamanda grmeye gitmek, D) Grmenin gerekleecei mekana, gzlem yapmak iin, 10-15 dakika nce

gitmek.

18. Aadakilerden hangisi i grmesi esnasnda yaplmas gerekenlerden biri deildir? A) Beden dili kurallarn yerinde ve zamnnda kullanmak, B) Sorulara uzun ve detayl cevaplar vermek, C) El ve kol hareketlerinde arya kamamak, D) Klk ve kyafete zen gstermek.

19. Aadakilerden hangisi muhafazakar i ortamna rnek gsterilebilir? A) Banka B) Kafeterya C) Kolej D) Fabrika

20. Kk ve orta lekli iletmelerde rastlanan bir ortamdr. Paylamlar samimi ve aktr. Beden dili daha az kontrolldr. Yukarda zellikleri sralanan i ortam aadakilerden hangisidir? A) Muhafazakar B) Endstriyel C) Akademik D) Rahat

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz

:

50

Modl bitirdiniz. Modl sonunda kazanmanz gereken yeterlii kazanp kazanmadnz len bir lme arac retmeniniz tarafndan hazrlanarak size uygulanacaktr.

Bu uygulama sonunda bir st modle geip gemeyeceiniz retmeniniz tarafndan size bildirilecektir.

MODL DEERLENDRME

:

51

RENME FAALYET-1CEVAP ANAHTARI

1 D

2 B

3 C

4 D

5 B

6 B

7 D

8 C

9 B

10 A

11 B

12 D

13 A

14 C

15 B

16 B

17 C

18 D

19 C

20 A

RENME FAALYET 2 CEVAP ANAHTARI

Bu yzler size ne anlatyor?

1 Ilgisiz

2 Dmanca, alayc

3 Mutlu

4 ok kzgn

5 zgn, kasvetli, ters

6 ocuka, saf bir mutluluk

7 Yorgun, bitkin,

uyuuk

8 Biraz kzgn

9 Sahte bir

mutluluk

10 ok zgn

11 pheci

12 Derin bir keder

CEVAP ANAHTARLARI

:

52

oktan Semeli Sorular

1 C

2 D

3 D

4 D

5 B

6 C

7 D

8 C

9 B

10 A

11 D

12 C

13 A

14 C

15 D

16 B

17 C

18 B

19 A

20 D

:

53

ALTINTA Ersin, Devrim AMUR, Beden Dili, Aktel Basm Yayn, stanbul,

2004

BALTA Acar, Zuhal BALTA, Bedenin Dili, Remzi Kitabevi, stanbul, 2004

CCENOLU Doan, imizdeki Biz, Remzi Kitabevi, stanbul, 2003

CCENOLU Doan, letiim Donanmlar, Remzi Kitabevi, stanbul, 2002

CCENOLU Doan, nsan ve Davran, Remzi Kitabevi, stanbul, 2002

DKMEN stn, Varolmak Gelimek Uzlamak, Sistem Yaynclk, stanbul,

2003

ZGREN A.erif, Dikkat Vcudunuz Konuuyor, Elma Yaynlar, stanbul,

2003

KAIKI Ercan, Dorucu Beden Dili, Hayat Yaynlar, stanbul, 2005

KINGMA Daphne Rose, Gerek Ak, HYB Yaynlar, Ankara, 1999

HOGAN Kevn, 3 Saniyede Karnzdaki nsan Nasl Anlarsnz?, Yakamoz

Yaynlar, stanbul, 2009

IIK Metin, Sizinle letiebilir miyiz? , Eitim Kitabevi Yaynlar, Konya,

2010

ARIKAN Ylmaz, Uygulamal Tiyatro Eitimi, Pozitif Yaynlar, stanbul,

2007

EK rfan, Diksiyon Doru, Gzel ve Etkili Konuma, Kitapdostu

Yaynlar, stanbul, 2009

KAPLAN Mehmet, Diksiyon-