Diccionatrio Maya

21
A A. f: Le ts’íib je’ela’ je’bix u juum ich kastláan t’aane’ bey xan ich maaya. ABAJO adv. Kaabal, kaabaj, yáanal, yáanaj, yaalan. ABALANZAR v: Puul, píikch’iin. ABANDONAR v: P’aat, xúun p’aat. ABANICAR v: Pikil, pikit. ABANICO m: (x) Pikit. ABARATAR v: Éems tojol, kabulkun tojol. ABARCAR v: Bak’paach, méek’, méek’táan. ABARROTAR v: Chuup. ABARROTE, m: Ba’alo’ob ku ko’onol ku jach k’abéetchajal. ABASTECER, v: Ts’aa ba’ax k’abéet. ABATIR v: Pul kaabal, lúubs. ABDICAR v: P’aat, cha’. ABDOMEN m: Nak’, chuun nak’. ABECEDARIO, m: U ts’íibil tuláakal juum ku ya’ala’al ken t’aanak máak. ABEJA, f: Yik’el kaab, kaab. ABEJORRO m: Báalam kaab, jolom. ABERTURA, f: Jool, pa’al, xiik. ABIERTO, A adj: Je’ek’ab, je’epaja’an. ABIGEATO, m: Okol wakax wáa ba’alche’o’ob. ABISMO, m: Taam. ABLANDAR, v: Ts’u’uts’ukin, sulbankúun. ABOBAR, v: Jap chi’, náay óol. ABOCAR v: Náats’al. ABOCHORNAR, v: Ooxol, chokoj óol. ABOFETEAR v: Laaj ABOGAR, v: Áantaj ABOLENGO m: Ch’i’ibal.

description

diccionario maya

Transcript of Diccionatrio Maya

Page 1: Diccionatrio Maya

AA. f: Le ts’íib je’ela’ je’bix u juum ich kastláan t’aane’ bey xan ich maaya.ABAJO adv. Kaabal, kaabaj, yáanal, yáanaj, yaalan.ABALANZAR v: Puul, píikch’iin.ABANDONAR v: P’aat, xúun p’aat. ABANICAR v: Pikil, pikit. ABANICO m: (x) Pikit.ABARATAR v: Éems tojol, kabulkun tojol.ABARCAR v: Bak’paach, méek’, méek’táan.ABARROTAR v: Chuup.ABARROTE, m: Ba’alo’ob ku ko’onol ku jach k’abéetchajal.ABASTECER, v: Ts’aa ba’ax k’abéet.ABATIR v: Pul kaabal, lúubs.ABDICAR v: P’aat, cha’.ABDOMEN m: Nak’, chuun nak’.ABECEDARIO, m: U ts’íibil tuláakal juum ku ya’ala’al ken t’aanak máak.ABEJA, f: Yik’el kaab, kaab.ABEJORRO m: Báalam kaab, jolom.ABERTURA, f: Jool, pa’al, xiik.ABIERTO, A adj: Je’ek’ab, je’epaja’an.ABIGEATO, m: Okol wakax wáa ba’alche’o’ob.ABISMO, m: Taam.ABLANDAR, v: Ts’u’uts’ukin, sulbankúun.ABOBAR, v: Jap chi’, náay óol.ABOCAR v: Náats’al.ABOCHORNAR, v: Ooxol, chokoj óol.ABOFETEAR v: LaajABOGAR, v: ÁantajABOLENGO m: Ch’i’ibal.ABOLIR v: Luk’s, tseel.ABOLLAR v: Bool.ABOMINAR, v: K’uux, p’eek.ABONAR v: Bo’ol p’aaxABONO, m: (para la tierra) Ba’al, ku ts’a’abal ti’ lu’um utia’al u ma’alobtal.ABORIGEN, adj: Maaya wíinik, wi’it’.

Page 2: Diccionatrio Maya

ABORRECER v: P’eekABORTAR v: Éems aalABORTO m: Éemel aal.ABOTONAR v: K’al nook’.ABRASAR v: Tóok.ABRAZAR v: Méek’, lóoch.ABRAZO m: Lóoch, méek’.ABREVAR v: Ts’aa uk’ul.ABREVIAR v: Chichankúun, kóom ts’íib.ABRIGAR v: Teep’, baal.ABRIGO m: (prenda de vestir) Nook’il ke’el.ABRIR v: Je’.ABROCHAR v: k’aal.ABRUMAR v: Nak óol.ABSCESO m: Chu’uchum.ABSORBER v: Xuuch, chu’uch.ABSTRACTO, A adj: Ma’ chika’ani’, istikyaj u na’ata’al.ABUCHEAR v: Awat t’aan.ABUELO, A m, f: (m) Nool, (f) chiich.ABULTAR v: Tuchkiin.ABUNDANCIA f: Ya’abABUNDAR v: Ya’abtal.ABURRIR v: Nak óol.ACÁ adv: Waye’, weye’.ACABAR v: Ts’o’ok, xu’ul.ACADEMIA f: U najil tu’ux ku much’tal máako’ob u yojelo’ob ya’ab ba’al.ACAECER v: Úuchul.ACAMPAR v: U p’áatal máak je’elel wáa wenel ti’ k’aax.ACANALAR v: Meen yáamACAPARAR v: méek’táan.ACARICIAR v: Báay.ACARREAR v: Púut.ACASO adj: Bey wale’ACATAR v: U’uy t’aan.ACAUDALADO, A. adj: Ayik’al.ACCEDER v: óotACCESO m: Bej, jool.ACCIDENTAR v: U yúuchul loob.ACCIDENTE m: Loob

Page 3: Diccionatrio Maya

ACCION f: Péek.ACECHAR v: Ch’eeneb.ACEDAR v: Paj, su’uts’ ACEDÍA f: Chujkal.ACOMETER v: K’óoch.ACOMODAR v: Tsool.ACOMPAÑANTE adj: Láak’inaj.ACOMPAÑAR v: Láak’in.ACONDICIONAR v: Utskin.ACONSEJAR v: Tsol xikin.ACONTECER v: Úuchul.ACOPLAR v: Nuup.ACORDAR v: K’a’ajal ba’al.ACORRALAR v: K’aalACORTAR v: Kóomkin.ACOSAR v: Áalkab paach.ACOSTAR v: Chital, chitaj.ACOTAR v: Koot.ACRE adj: Si’ij.ACRECENTAR v: Ya’abkun, nojochkun.ACREDITAR v: Uts.ACREEDOR, A m, f: Máak ku ts’ik je’ ba’axak p’axbile’.ACRIBILLAR v: Ts’ots’op loom.ACRÓBATA m, f: Máak ku xíinbal yóok’ol junt’i’in suum.ACTA f: Ju’un ku ts’íibta’al tu yóo’lal junp’éel ket t’aan ichil junmúuch’ máako’ob.ACTIVAR v: T’aab, joop.ACTIVO, A adj: Sáak’óol, t’a’ajACTO m: Beet, meent.ACTUACION f: Beet, meent.ACTUALIZAR v: Túunbenkun.ACTUAR v: Meentbil je’ ba’axake’ACUARIO m: U un’ukul tu’ux ku ts’a’abal kayo’ob.ACUARTELAR v: U k’a’alaj waacho’ob tu majilo’ob.ACUATICO, A adj: Ja’il.ACUCHILLAR v: Loom.ACUDIR v: Taal, náats’al, biin.ACUERDO m: Ch’a’ nu’uk tumen tuláakalACUMULAR v: Mool, muuch’.ACUÑAR v: No’oxkin.

Page 4: Diccionatrio Maya

ACURRUCARSE v: Mochtal.ACUSAR v: Tak pool, tak jo’ol.ACHACOSO, A adj: Mantats’ k’oja’anACHATAR v: Yuuch’.ACHIOTE m: K’uxub, kiwi’.ACHOCAR v: Chook’.ADAN m: Yáax xiib yóok’ol kaab.ADAPTAR v: Tsool.ADECUAR v: Éet k’alap.ADELANTAR v: Táanilkun.ADELGAZAR v: Bek’echkunADEMÁN m: Béech’ k’ab, éets’ p’a’as.ADEMÁS adv: Bey xanADENTRO adv: Ich, ichil.ADEUDAR v: P’aax.ADEUDO m: P’aaxADHERIR v: Taak’ADIESTRAR v: Ka’ansaj, suukkinADINERADO , A adj: Ayik’alADIVINAR, v: Na’at.ADIVINO, A m, f: (J)na’at, (x)na’at.ADMIRABLE adj: Jak’ óolal.ADMIRAR v: Jak’ óol.ADMITIR v: K’aam.ADOBABO m: Makkuum, áakat.ADOBAR v: Pak’ xa’ak’.ADOBE m: (zacate con tierra roja) Pak’ lu’umADOBO m: Pak’ xa’ak’.ADOCTRINAR v: Ka’anbes.ADOLESCENCIA f: (m) Táankelemil, (f) (x)lo’bayanil.ADOLESCENTE adj: (m)Táankelem, ADOPTAR v: Ch’a’.ADORAR v: Yaakun.ADORMECER v: WeensADORNAR v: Jats’utskin, jats’utskun.ADUEÑARSE v: Tia’altal.ADULAR v: Leets’ADULTERAR v: Jeel, k’eex.ADULTERIO m: Okol ts’iis.ADULTO, A adj: Nojoch máak, nojoch wíinik.

Page 5: Diccionatrio Maya

ADVERTIR v: A’al.AEROLITO m: Chamal xnuuk.AFANAR v: Meyaj yéetel ki’imak óolal.AFECTO m: Yaakun.AFEITAR v: Ts’iik.AFEMINADO m: Ch’upu xiib.AFICIÓN f: Uts tu yich, uts tu t’aan.AFILAR v: Ja’AFINIDAD f: Chika’anil.AFIRMAR v: Jaaj, jaajkun.AFLICCION f: Yaj óol.AFLIGIR v: Oks yajAFLOJAR v: Cha’, waach’.AFÓNICO, A adj: Ma’as kaal.AFUERA adv: Táankab, paachil.AGACHAR v: T’uchkin.AGARRAR v: Ch’a’, maach, cháach.AGAVE m, f: Kij, kiiwAGAZAPAR v: Mot’kin.ÁGIL adj: Péeka’an, sáak’óol.AGITADOR, A m, f: Máak ku káajsik ba’ate’il.AGITAR v: Chiik, yúuk.AGLOMERAR v: Much’kiin, mulkiin.AGLUTINAR v: Taak’, tsaay.AGOBIAR v: Ka’anal.AGONÍA f: Pa’ muuk’.AGONIZAR v: Tu’upul, muk’yaj.AGORAR v: Tomoj chi’, tomox chi’AGOTAR v: Xuup, ts’o’ok.AGRADAR v: ki’imakkun óol.AGRARIO, A adj: (J)k’áaxil, (X)k’áaxil.AGRAVAR v: Yaajtal.AGRAVIO m: A’alaj ba’al, pooch’ilAGREDIR v: Loox, ba’ate’el.AGREGAR v: Ya’abkun, nuup’.AGRESIVO, A adj: (J)kaxan ba’aAGRIAR v: Su’uts’kin, pajkunAGRICULTOR, A.m, f: (J)kolnáal, (x)kolnáal, meeji k’áax.AGRIO, A adj: Su’uts’, paj.AGRO m: K’áaxil.

Page 6: Diccionatrio Maya

AGRURA f: Chujkal.AGUA f: Ja’AGUACATE m: Oom, oonAGUACERO m: Cháak.AGUADA f: Áak’al, áak’al che’.AGUADOR, A m, f: (J)bisaj ja’, AGUANTAR v: Muk’yaj.AGUAR v: Júulja’, ja’ach’kun.AGÜERO m: Tomoj chi’, tomok chi’, tomox chi’AGUIJÓN m: Yaach.AGUILILLA f: Koos.AGUJA f: Púuts’. (-para urdir hamaca) kayche’.AGUJEREAR v: Po’pot, jo’jolAGUJERO m: Jool.AGUTÍ m: Tsuub.AHÍ adv: Te’elo’.AHOGAR v: Bul ni’, kup iik’.AHORA adv: Bejla’e’.AHORCAJAR v: Jets’ méek’AHORCARSE v: Jektal.AHORCAR v: Jich’ kaal, bits’ kaal.AHORRAR v: Líik’es, ta’ak.AHORRO m: T’áal k’u’.AHUMAR v: Buuts’kin.AHUYENTAR v: P’u’us, toojol.AIRE m: Iik’AISLAR v: P’aat, jóok’es.AJONJOLÍ m: Sikil p’uus.AJUSTAR v: P’elechkun, p’iiskun.AJUSTICIAR v: Kiims, xot k’iinALA f: Xiik’.ALABAR v: Ki’iki’ t’aan.ALACRÁN m: Síina’an.ÁLAMO m: Kóopo’.ALARGAR v: Chowakkin, chowakkun.ALARIDO m: Táaj awat, chi’ibal ok’ol.ALBA f: Píik’ sáas, sáastal.ALBAHACA f: (silvestre) (x)kakaltuun.ALBAÑIL m: (J)meen pak’ALBARRADA f: Koot.

Page 7: Diccionatrio Maya

ALBOROTAR v: Awat, juum.ALCALDE m: Jalach wíinik u nojchil kaaj.ALCANCÍA f: U nu’ukulil u ta’aka’al taak’in.ALCANZAR v: Chuuk, nak’paach.ALCOHÓLICO, A adj: Máak sen ya’ab u káaltal.ALCOHOLISMO m: Káaltalil.ALDABA f: K’alab.ALDEA f: Chan kaaj.ALEGRAR v: Ki’imakkun óol.ALEGRÍA f: Ki’imak óol, ki’imak óolal.ALEJAR v: Náachkun.ALENTAR v: Ch’a’ iik’, múus iik’, ch’a’ óol.ALEPUSA f: P’aay, p’aj.ALFABETIZACIÓN f: Ka’ansaj xook yéetel ts’íib.ALFABETIZAR v: Ka’ansaj xook yéetel ts’íib.ALFARERÍA f: U kúuchil tu’ux ku ko’onol wa ku meyajta’al k’at.ALFARERO m: Máak ku meyajtik k’at.ALFILER m: Púuts’ yan u pool.ALFORZA f: Wuuts’il nook’.ALGODÓN m: Taman, piits’.ALIANZA f: Much’bal, much’bajALIENTO m: Múus iik’, yooxol chi’ALIGERAR v: Séebkun, lep’ óol.ALIMENTACIÓN f: Tséen janalALIMENTAR v: Tséen, tsaa janal.ALIMENTO m: janal, o’och.ALINEAR v: Tojkin.ALISAR v: Báay, ji’, yúul.ALISTAR v: Líik’es.ALJIBE m: Chuulu’ ja’, chultun.ALMA f: Pixan, óol.ALMACENAR v: Ta’ak.ALMÍBAR m: Ch’ujuk.ALMIDÓN m: Cha’ak.ALMIZCLE m: P’u’us.ALMOHADA f: K’áan pool, k’áan jo’ol.ALMORZAR v: Janal, janaj.ALMUD m: Muut.ALMUERZO m: Janal, janaj, o’och.ALOCAR v: Chokokin pool.

Page 8: Diccionatrio Maya

ALOJAR v: K’am u’ula’.ALPARGATA f: Xanab, xanab k’éewel.ALQUILAR v: Ts’aa majanALQUILER m: U tojol majanALREDEDOR adv: Bak’ paach.ALTERAR v: K’eex, jeel.ALTEZA f: U ka’analil.ALTILLO m: Búu’tun, káakab.ALTIVO, A adj: Ka’anal óol.ALTO, A adj: Ka’anal, ka’anaj.ALTURA f: U ka’analil.ALUDIR v: K’a’as.ALUMBRAR v: Sáaskun, juul.ALUMNO, A m, f: Je’ máaxak ku bin tu najil xook utia’al u kaanbale’ALZAR v: Ch’úuy, líik’es.ALLÁ adv: Tolo’, te’elo’, ti’iALLANAR v: Táaxkun.ALLÍ adv: Ti’i, te’elo’, tolo’.AMABILIDAD f: Utsil.AMABLE adj: Uts.AMADO, A m, f: Yaakuna’an, óota’an.AMAESTRADO, A adj: Ka’anbesa’an.AMAESTRAR v: Ka’anbes.AMAMANTAR v: Ts’aa chu’uch.AMANECER v: Píik’il, sáastaj.AMANSAR v: Suukkin.AMANTE adj: (f)Weey, (x)k’eech.AMAPOLA f: (x)K’uyche’.AMAR v: Yaakun.AMARGAR v: K’áajkun.AMARGO, A adj: K’áaj.AMARILLARSE v: k’aank’antal,k’aank’anchajal.AMARILLO, A adj: k’aank’anAMARRAR v: K’aax.AMARRE m: K’aaxil, k’aaxijAMASAR v: Ya’ach’, xa’ak’.AMBICION f: Ts’íibol, poochtal.AMBICIONAR v: Ts’iibol, poochtal.AMBIDEXTRO, A adj: Ka’amatil k’ab.AMBIENTE m: Tuláakal ba’al yaan yóok’ol kaab.

Page 9: Diccionatrio Maya

AMBOS, AS adj: Tu ka’atulil.AMBULAR v: Xíinbal, xíinbajAMENAZAR v: Sajakkun, ts’aa sajak.AMENIZAR v: Ki’ óol.AMÍGDALA f: P’aakil kaal, bu’ulil kaal.AMISTAD f: Uts bisbaj yéetel je’ máaxake’.AMNISTÍA f: U sa’asa’al u si’ipil máak.AMO m: Yuum, yuumil, ts’uulAMODORRARSE v: Chich wenel, t’uubul u wenel máak.AMOLDAR v: U beeta’al junp’éel ba’al je’ex u nu’ukulil tu’ux ts’a’abale’.AMONESTAR v: K’eey, táaj t’aan AMONTONAR v: Mulkin, muchi’kinAMOR m: Yaaj.AMORATARSE v: Éek’kume’ental, ée’puk’e’entalAMORDAZAR v: K’ax chi’.AMORTAJAR v: Tep’ kimen.AMPARAR v: Kalan, kanan.AMPLIAR v: Kóochkin, nojochkin.AMPLIFICAR v: Nojochkin, kóochkin.AMPLIO, A adj: Kóoch.AMPOLLA f: Xaak, p’ool.AMPUTACIÓN f: Xoot, luk’s.AMPUTAR v: Xoot, xoot’.AMURALLAR v: K’aal bak’ paachANALFABETISMO m: Máako’ob ma’ u yojlo’ob xooki’.ANALFABETO, A adj: Máak ma’ u yojel xook mix ts’íibi’.ANATOMÍA f: U xookil u wíinklil máak.ANCA f: P’u’uk iit, bak’el iit.ANCIANO, A adj: Ch’ija’an.ANCHO, A adj: Kóoch.ANCHURA f: Kóoch u táan.ANDAR v: Xíinbal, xíinbaj, máanANEGAR v: Buul, búulul.ANEXAR v: Taak’, nuup.ANGOSTO, A adj: Un’ut’ÁNGULO m: Ti’its’, tu’uk’.ANHELAR v: Ts’íibol, yaanyan.ANIDAR v: K’u’ankil, meen k’u’.ÁNIMA f: Pixan, pixam, óol.

Page 10: Diccionatrio Maya

ANIMAL m: Ba’alche’.ANIMAR v: Lep’ óol, lep’ óolal.ÁNIMO m: Óol.ANIQUILAR v: Xu’uls, chéejs.ANIVERSARIO m: Noj k’iin, k’iin k’aaba’.ANO m: It, mool, chuunANOCHE adv: Áak’abjil, ok’onjij, o’niak.ANOCHECER v: Áak’abtal, ée’joch’e’ental, ée’same’ental.ANOLAR v: Nóol.ANONA f: Óop, poox.ANOTAR v: Ts’íib.ANSIA f: Taak, ts’íibol, k’áat.ANTAÑO adv: Úuchben.ANTEANOCHE adv: Áak’ab ka’oje, áak’ab ka’awjej.ANTEAYER adv: Ka’oje, ka’awje.ANTEBRAZO m: K’ab.ANTECEDER m: K’ab.ANTEPONER v: Bin táanil.ANTERIOR adj: Táanil.ANTES adv: Táanil, táanij, yáax ANTICIPAR v: Yáaxkun, paybe’enkun.ANTIFAZ m: U piixil ich.ANTIGÜEDAD f: Úuchbenil.ANTIGUO, A adj: Úuchben, laab.ANTOJO m: Ts’íibol, pooch.ANTORCHA f: Taj che’.ANUDAR v: K’aax, mook, jook’.ANULAR v: Xu’uls, ts’o’oksANUNCIAR v: K’a’ay, a’al.ANZUELO m: Lutsub, jok’ob.AÑADIR v: Tsaay.AÑEJAR v: Úuchbental.AÑEJO, A adj: Úuchben, laab.AÑICOS m: Xéexet’al.AÑIL m: Ch’ooj.AÑO m: Ja’ab.APACIGUAR v: Jets’kun.APACHURRAR v: Peech’, pupuch’, yaach’.APADRINAR v: Máak ku bisik juntúul chanpaal ok ja’ wáa juntúul máak utia’al u ts’o’okol u beel.

Page 11: Diccionatrio Maya

APAGAR v: Tuup.APALEAR v: Nóok jaats’, táaj jaats’.APAÑAR v: Maach, ch’a’.APARADOR m: U nu’ukul tu’ux ku ye’esa’aj koonol.APARATO m: Nu’ukul.APAREAR v: Nuup, ts’iis.APARECER v: Chíikpajal, jóok’ol, tíip’il.APARENTAR v: Chéen tu menkubaj, chéen tu tuus.APARTAR v: Jaats, juuts’, kóol.APARTE adv: Junpáay.APASIONAR v: Uts tu yich.APASTE m: Káat.APATÍA f: Ma’ óolal.APEDREAR v: Ch’iin ku meenta’al yéetel tuunich.APENAR v: Yajkun óol, subtal.APENAS adv: Istikyaj, istakyaj.APÉNDICE m: U ni’ polok chooch.APERTURA f: Je’; Chúunpajal, káajal.APESGAR v: Peets’, ts’aal.APESTAR v: Tu’.APESTOSO, A. adj: Tu’.APETECER v: Ts’íibol, taak, k’áat.APETENCIA f: Máak taak u beetik je’ ba’axake’.APETITO m: Taakil janal.APICULTOR, A m, f: Máak ku meyajtik kaab.APICULTURA f: Meyajil kaab, kanáanil kaab, kaláanil kaab.APISONAR v: Koj lu’um wáa bej APLANAR v: Táaxkun.APLASTAR v: Peech’, puuch, yaach’, maax.APLAUDIR v: Papax k’ab, lalaj k’ab.APLAUSO m: Papax k’ab APLICAR v: Ts’aabil ba’al yóok’ol uláak’.APODO m: K’aaba’.APOLILLAR v: U k’uux yik’el che’ wáa nook’.APORREAR v: P’uuch.APORTAR v: Ts’aa.APOSENTAR v: Ts’aa tu’ux wenel máak.APOSENTO m: U k’áasil naj.APOSTAR v: U buul máak yéetel taak’in.APOYAR v: Jets’kun, nakkun.

Page 12: Diccionatrio Maya

APOYO m: Tóojche’, áantaj.APRECIAR v: Yaakun, yaabil.APRECIO m: Yaakunaj.APREHENDER v: Chuuk, maach, cháach.APREHENSIÓN f: Chuuk.APRENDER v: Kaanbal, kaanbal. APRENDIZ, a m, f: (J) kaanbal, APRESAR v: Chuuk, maach, peets’.APRESURAR v: Chichkun, séebkun, lep’ óol.APRETÓN m: Chich maach, kan maachAPRISA adv: Séebal, tu séebal.APRISIONAR v: K’aal.APROBACION f: Jaaj, jaajkun.APROBAR v: Jaaj, jaajkun.APROPIAR v: Tia’alint, ch’a’.APROVECHAR v: K’abéetkun, k’a’ana’ankun.APROXIMACIÓN f: Náats’al, júuts’ul.APROXIMAR v: Juuts’, naats’.APTO, A adj: Ma’alobAPUESTA f: Buul.APUNTALAR v: Táak che’, tóojche’APUNTAR v: Tuuch’ub, e’es.APUÑALAR v: Loom.APURAR v: Séebkun, lep’ óol, chichkun.AQUÉL, -LLO, -LLA pron: Lelo’.AQUÍ adv: Te’ela’, waye’, weye’.AQUIETAR v: Jets’kúun.ARAÑA f: Am.ARAÑAR v: La’ach.ÁRBOL m: Che’.ARBUSTO m: Che’ ku jóok’ol u k’ab tak tu chuun.ARCO m: IRIS: Chéel.ARCHIVAR v: Ta’ak.ARCHIVO m: U kúuchil tu’ux ku ta’aka’al wáa ku líi’sa’al ju’uno’obARDER v: Elel.ARDILLA f: Ku’uk, p’eexARDOR m: Jach chokoj, elel.ARENA f: U lu’umil k’áa’náab.ARETE m: Tuup.ÁRIDO, A adj: Bóoj tikin.

Page 13: Diccionatrio Maya

ARISCO, A adj: K’o’ox.ARISTÓCRATA m, f: Ayik’al, jalach wíinikil.ARMADILLO m: Weech.ARMAZÓN m: Wíinkil, wíinklil.AROMA m: ki’bok.ARQUEAR v: Wuuts’, looch, p’uunARRAIGAR v: Táabal, tak’moots.ARRANCAR v: Jook, joots’, t’ook.ARRASAR v: Táaxkun, míis.ARRASTRAR v: Jiil, kóol.ARREAR v: K’a’am t’anbil wáa jats’bil ba’alche’o’ob.ARREBATAR v: Tóok pay, jáan pay.ARRECIAR v: k’a’aamtal.ARREGLAR v: Utskin, ma’alobkinARREPENTIRSE v: Yaj óol, k’a’a’jal iik’.ARRESTAR v: K’al.ARRIAR v: Éems.ARRIBA adj: Ka’anal, yóok’ol.ARRIBAR v: Kóojol, k’uchul, u’ulARRIBO m: K’uchul. U’ul, kóojol.ARIESGAR v: Péek óol.ARRIMAR v: Naats’, juuts’, taak’ARRINCONAR v: Nakkun, ts’aa nak’lik.ARRODILLAR v: Xolkin, xóol píix.ARROGANTE adj: Ka’anal paakat, k’áak’ ich.ARROJAR : Ch’iin, puul.ARROLLAR v: Wuuts’, koots’.ARROYO m: Beel ja’.ARRUGAR v: Yuuch’, yaach’ARRUINAR v: K’askun, juut; óotsikun.ARTESANÍA f: U meyaj máako’ob ku meentko’ob ba’alobb yéetel u k’abo’ob bey xan yéetel u mejen nu’ukulo’ob.ARTESANO, A m, f: Máak ku meentik ba’alo’ob yéetel u k’ab bey xan yéetel u mejen nu’ukulo’obARTIFICIAL adj: Ba’al menta’an tumen wíinik.ASA f: Xikin, ook, k’ab.ASADO, A adj: Póoka’an, k’áak’ ta’an.ASALTAR v: OokolASAR v: K’áak’at, póok, tóok.ASCENDENCIA f: Ch’i’ibal.

Page 14: Diccionatrio Maya

ASCENDER v: Na’akalASCO m: P’eek.ASEAR v: Ch’óoch’, míis, púus.ASENTAR v: Kukin, jets’kun, akkunASENTIR v: JaajkunASERRADERO m: Kúuchil tu’ux ku xo’otol che’.ASERRÍN m: Ma’ay che’ASESINAR v: Kiimsaj, kíimsaj.ASESINO, A adj Máak ku kiimsaj.ASESOR, A adj: Máak ku tsol nu’uk.ASEVERAR v: Jaajkun.ASFIXIA f: Ku’upul iik’, xu’ulul iik’ASÍ adv: Beey, beya’, beyo’.ASIDERO m: Xikin, ook, k’abASIENTO m: K’áanche’.ASIR v: Máach, cháach.ASMA f: K’aak’as se’en, kok se’enASMÁTICO, A m, f: Wíinik yaan kok se’en ti’ASOCIAR v: Much’kin.ASOLEAR v: Jayk’iin.ASOMAR v: Chíikpajal, tíip’ilASOMBRAR v: Kak’ óol, ja’as óol.ASPERJAR v: Líil ja’, wiits’.ÁSPERO, A adj: Jijixkil, po’opo’ox, to’och.ASPIRAR v: Ch’a’ iik’, múusiik’.ASQUEADO, A adj May taak u xej.ASQUEAR v: Taatak xej.ASTILLA f: U xéexet’al che’, tuunich wáa uláak’ ba’alo’ob.ASTILLAR v: XiixkunASTUTO, A adj: May jach yaan u na’at.ASUMIR v: Ch’a’, k’aam.ASUSTAR v: Ja’as óol.ATACAR v: K’óoch.ATADO, A adj: K’aaxal.ATAJAR v: K’áas jo’ol, xóot’ jo’ol.ATAJO m: Xot’ bej.ATAR v: K’aax.ATARANTADO, A adj: Saatal óol.ATARANTAR v: Sat óolATARDECER m: T’úubul k’iin, bin k’iin.

Page 15: Diccionatrio Maya

ATASCAR v: K’aal, ts’oop.ATAÚD m: Máaben tu’ux ku bisa’al mukbil juntúul kimen.ATAVIAR v: Utskin.ATEMORIZAR v: Sajakkun.ATENDER v: Ts’aa óol, u’uy.ATEO, A adj: Mina’an ki’ichkelem yuum ti’.ATERRIZAR v: Jáayal, éemej, éemel.ATESTAR v: Chuup, buut’, chook’ATESTIGUAR v: Jaajkun.ATINAR v: Tsaay; na’at.ATISBAR v: Ch’eeneb.ATIZAR v: Péeks k’aak’, juts’ náajche’, much k’áak’.ATOLE m: Sa’.ATOLLADERO m: Ts’ots’opkil, ts’ots’opkij.ATOLLAR v: Ts’óopol, k’áalalATÓNITO, A adj: Jak’a’an óol.ATONTAR v: Sat óol.ATORAR v: K’aal, leech.ATORMENTAR v: To’otop.ATRACADOR m: (J)ookol ich kaaj.ATRAER v: Naats’, taas.ATRAGANTAR v: Jak’ab, ku’uchul.ATRANCAR v: No’oxche’, tóojche’.ATRAPAR v: Chuuk, maach ATRÁS adv: Paachil, paachij.ATRASAR v: Xaankun; p’áatal paachil.ATRAVESAR v: K’atkun.ATREVIDO, A adj: Ko’.ATROPELLAR v: Jéentan, naktáan.ATUENDO m: Nook’, búuk.ATURDIR v: Sat óol.AUGE m: U jach ma’alobtal máak wáa je’ ba’axake’.AUGURAR v: Tomoj chi’, tomok chi’, tomox chi’.AULLAR v: Uyok’ol chi’ibal peek’AULLIDO m: Awat yok’ol ba’alche’.AUMENTAR v: Ya’abkun, nojochkunAUNQUE conj: KexAUREOLA f: Peet.AURORA f: Tu taal u sáastal.AUSENTE adj: Bija’an, ma’ kula’ani’, mina’an.

Page 16: Diccionatrio Maya

AUTÓCTONO, A adj: Wayile’, weyile’.AUTORIDAD f: Nojochil kaaj.AUTORIZAR v: Cha’abal.AVANZAR v: Táanichajal, máan táanil.AVARO, A adj: Ts’u’ut.AVE f: Ch’íich’.AVEJENTAR v: Teek ch’íijil, póot ch’íijil.AVENTAR v: Puul, píik ch’iin.AVERGONZAR v: Sublakkun, sublakkin.AVERIARSE v: K’astal, k’aschajal.AVERIGUAR v: K’áat chi’, káatpéeks.AVICULTOR, A m: f: May ku meyajtik (x) kaaxo’ob.AVISAR v: U ts’a’aba yojéeta’al junp’éel ba’al.AVISPA f: Xuux.AVISPERO m: Xuux, paak’ xuux.AVISPÓN m: Jolom.AVIVAR v: T’aab, joop.AXILA f: Xiik’.AYER adv: Jo’olej, jo’oljeak.AYUDAR v: Aantaj.AYUNAR v: Su’uk’in.AYUNO m: Su’uk’in.AZABACHE adj: Boox.AZAHAR f: Loot pak’áal.AZAR m: Binak; buul.AZOTAR v: Jaats’.AZOTEA f: U táaxil u yóok’ol pak’ik naj.AZUCARAR v: Ch’ujukkin.AZUL adj: (-añil) Ch’ooj.AZUZAR v: Chu’uy.

Nf: Le ts’íib je’ela’ je’ bix u juum ich maaya t’aane’ bey xan ich káastlan t’aan.NACER v: Síijil, antal, jóok’ol.NADA pron: Mix ba’al.NADAR v: Báab.NADIE pron: Mix máakNALGA f: Bak’el iit, p’u’ukil iit.NANCEN m, bot: Chi’.

Page 17: Diccionatrio Maya

NARANJA f: bot: Pak’áal.NARIZ f: Ni’.NARRAR v: Tsikbal, tsool.NATA f: Oots’.NATIVO, A. adj: Wayil, weyil, máasewáal, siknáal.NAUFRAGAR v: Búulul.NÁUSEA f: Taaktal xej.NEBLINA f: Yeeb.NEGACIÓN f: Ma’ mina’an.NEGAR v: Ma’ jaaji’, mix jaaji’NEGLIGENCIA f: Náay óolal, nay óolal.NEGRO, A adj: Éek’, boox.NENE, A m, f: Chaanpal, chan paal.NI conj: Mix.NIDO m: K’u’.NIETO, A m, f: Áabil.NIGUA f, zool: Al ch’ik.NIÑO, A m, f: Paal.NIVELAR v: Táaxkun, táats’kun, tojkin.NIXTAMAL m: K’u’um.NO adv: Ma’NOCIVO, A adj: K’aas.NOCHE f: Áak’ab, ook’in.NODRIZA f: (x)Chiw, paal.NÓMADA, adj: Máak chéen bey u máano’ yéetel ma’ u jets’kunmaj u yotoch ti’ junp’éel kúuchi’.NOMÁS adv: Chéen, ja’alili’.NOMBRE m: K’aaba’.NOPAL m, bot: Páak’am, tsakamNORTE m: Xaman.NOSOTROS, AS pron: To’on.NOTAR v: Chíikpajal, il.NOTICIA f: Péektsil, péeksil.NUBE f: Múuyal, múunyal.NUBLAR v: Nookoytal, líik’ij ja’.NUCA f: Pachkab.NUDO m: Mook, k’aax, jook’.NUERA f: Ilib.NUEVO, A adj: Túumben.NUEZ f: (-de la garganta) k’o’och.

Page 18: Diccionatrio Maya

NÚMERO m: Xook.NUNCA adv: Mix bik’in.NUPCIAS f: Ts’o’okol beel.