Diavazo 473-Afieroma

KêéíçìáôïãñÜöïò;

ÅðéìÝëåéá: ÓùôÞñçò Äçìçôñßïõ ÃñÜöïõí: ÓùôÞñçò Äçìçôñßïõ,

ÓôÝëëá ÈåïäùñÜêç,Êþóôáò ÔåñæÞò, ÓôÝëéïò ÊõìéùíÞò,Áöñïäßôç ÍéêïëáÀäïõ,ÇëÝêôñá ÂåíÜêç, ÓôÝëëá Âáôïýãéïõ, ¸ëåíá ×ñçóôïðïýëïõ,Óðýñïò Êáêïõñéþôçò

ÅÅëëçíéêüòÐïéüò å ßíáé ï

ÓêçíÞ áðü ôçí ôáéíßá, Ìéá áéùíéüôçôá êáé ìéá ìÝñá ôïõ Èüäùñïõ Áããåëüðïõëïõ.

16-afieroma.qxp 26/3/2007 9:20 ìì 08

KêéíçìáôïãñÜöïò;

T o ðïéïò åßíáé ï åëëçíéêüò êéíçìáôïãñÜöïò Ý÷åé åðé÷åéñçèåß ðïëëÝò öïñÝò íá áðáíôçèåß ùò

åñþôçìá. Ôï ßäéï ôï èÝìá áíôéóôÝêåôáé, ëüãù êáé ôçò ðïëõìïñößáò ôïõ. Óôçí åðï÷Þ ìáò ìðïñïýìå

íá äå÷ôïýìå ðéá êáé üôé ìðïñåß íá åðéäÝ÷åôáé ðïëëÝò áðáíôÞóåéò. Ôï ÄéáâÜæù äåí åßíáé ç ðñþôç

öïñÜ ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå ôïí åëëçíéêü êéíçìáôïãñÜöï. ÊÜèå áöéÝñùìÜ ôïõ åßíáé ìéá ðñïóðÜèåéá

ðñïóÝããéóçò ôùí ðïëëáðëþí åñùôçìÜôùí ðïõ ôßèåíôáé áðÝíáíôé óôï æçôïýìåíï. Óå áõôü ôï

áöéÝñùìá ðñïóðáèÞóáìå íá ðñïóåããßóïõìå åðéìÝñïõò ðôõ÷Ýò, ÷ùñßò íá áãíïÞóïõìå êáé ôá

óõíïëéêÜ æçôïýìåíá. ÏñéóìÝíïé áñèñïãñÜöïé èá áíáñùôçèïýí: ìÞðùò äåí Ý÷ïõìå åðáñêÞ ãíþóç

ãéá íá äïèåß ëýóç; ÌÞðùò äåí õðÜñ÷åé êáí óõíåßäçóç ôçò ïõóßáò ôïõ ðñïâëÞìáôïò; Åíþ Üëëïé

èá åðéóçìÜíïõí ôçí áäõíáìßá áðÜíôçóçò óôá åñùôÞìáôá ìå èåóìéêïýò üñïõò. Ïé áñèñïãñÜöïé

åðé÷åéñïýí ôïìÝò óôï óþìá ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ óå äéáöïñåôéêÜ ðåäßá, áöÞíïíôáò áíïéêôÞ ôç

óõíÝ÷åéá ôçò Ýñåõíáò.

¸íá äåýôåñï âëÝììá

16-afieroma.qxp 26/3/2007 9:20 ìì Page 109

[ Ä É Á Â Á Æ Ù ]]Á Ö É Å Ñ Ù Ì Á

111100 ÁÐ Ñ É Ë ÉÏÓ 20 0 7

Ôïí ôåëåõôáßï êáéñü ðëçèáßíåé ç âé-

âëéïãñáößá ó÷åôéêÜ ìå ôïí åëëçíé-

êü êéíçìáôïãñÜöï. Óå ìéá ðñþôç

ðñïóÝããéóç, ç äéáäñïìÞ ôùí åêäüóåùí

äåß÷íåé íá Ý÷åé êáôåýèõíóç áðü ôçí ðåñé-

ãñáöÞ ôùí ôáéíéþí ðñïò ôçí åîÝôáóç êáé

áíÜëõóç éäéáßôåñùí ðëåõñþí ôïõ, ð.÷.

ôçò êáôÜôáîçò óå åßäç (öïõóôáíÝëáò,

ìéïýæéêáë, ìåëü ê.Ü.), ôùí óõíèçêþí ðá-

ñáãùãÞò, ôçò áíáöïñÜò óôï ÷þñï (ôçí

ðüëç, ôï ôïðßï), ôçò áíôéóôïé÷ßáò ìå ôá

êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá ê.Ü. Ãßíåôáé öáíå-

ñü üôé ìéá óõíïëéêÞ êáé ðïëõåäñéêÞ åîÝ-

ôáóÞ ôïõ åßíáé êÜôé ðïõ âñßóêåôáé óôï îå-

êßíçìÜ ôçò. ÅðïìÝíùò, èá ìåóïëáâÞ-

óïõí êáé Üëëá «íÝá âëÝììáôá» ãéá íá óõ-

ãêñïôçèåß éêáíïðïéçôéêÜ.

Ç Ýíáñîç ôçò áêìÞò ôïõ åëëçíéêïý êéíç-

ìáôïãñÜöïõ ïñéïèåôåßôáé óôá 1950, óôç

÷ñïíéÜ ðïõ ç Powdermaker åß÷å áðïêá-

ëÝóåé ôï ×üëéãïõíô «âéïìç÷áíßá ïíåßñùí»

êáé áöïý Þäç ç áíôßóôïé÷ç áíÜðôõîÞ ôïõ

óôéò âéïìç÷áíéêÝò ÷þñåò åß÷å åêôïðßóåé

ôá ðáñáäïóéáêÜ åßäç èåÜìáôïò êáé åß÷å

ìåôáôñÝøåé ôá ðåñéóóüôåñá èÝáôñá óå

áßèïõóåò óéíåìÜ. ÐáñÜ ôçí êáèõóôåñç-

ìÝíç áíÜðôõîÞ ôïõ óôç ÷þñá ìáò, äåí

áðïôÝëåóå óõíÝ÷åéá ôùí ìÝ÷ñé ôüôå åðé-

ôåýîåþí ôïõ óôç Äýóç, äåí õéïèÝôçóå ôá

êáèéåñùìÝíá åßäç (áóôõíïìéêü, ìéïýæé-

êáë, ðåñéðåôåéþäåò) áëëÜ áêïëïýèçóå

Ýíá äéêü ôïõ éäéüìïñöï äñüìï.

Èá ìðïñïýóáìå íá åñìçíåýóïõìå ôçí

éäéïìïñößá ôïõ ùò ðïëéôéóìéêü ðñïúüí

ìéáò êïéíùíßáò ðïõ âñßóêåôáé óå êñßóç

êáé óå ìåôáó÷çìáôéóìü. Óôçí åñìçíåßá

áõôÞ óõíçãïñåß ç áíÜðôõîç ôïõ ìåëü.

ÕðÜñ÷ïõí üìùò ðïëëÜ Üëëá óôïé÷åßá êáé

áíôéöÜóåéò ðïõ áðáéôïýí âáèýôåñç äéå-

ñåýíçóç. Åí ðñþôïéò, åêôüò áðü ôï ìå-

ëü, áöïìïéþíåé èåìáôéêÜ óôïé÷åßá êáé

áðü Üëëá åßäç, êõñßùò áðü ôïí Êáñá-

ãêéüæç êáé ôçí çèïãñáößá, åíþ óôç ìïñ-

öÞ õéïèåôåß ôçí åðéèåþñçóç. Áðåõèýíå-

ôáé óå Ýíá íÝï êïéíü, óôá óôñþìáôá ôçò

åóùôåñéêÞò ìåôáíÜóôåõóçò –êáèõóôåñåß

áñêåôÜ íá ðñïóåëêýóåé ôá ìåóáßá óôñþ-

ìáôá– áóêþíôáò óå áõôÜ Ýíá åßäïò åðé-

ðïëéôéóìïý. Õößóôáôáé Ýíôïíç ëïãïêñé-

óßá, åîùôåñéêÞ êáé åóùôåñéêÞ, åíþ ôáõ-

ôü÷ñïíá âñßóêåôáé óå äéÜóôáóç ìå ôïí

êõñßáñ÷ï ëüãï êáé, ãé' áõôü, ïé äéáíïïý-

ìåíïé ôïí áðïññßðôïõí. Áðïóôáóéïðïéåß-

ôáé áðü ôç åðßäñáóç ôçò ÁíáôïëÞò êáé

äÝ÷åôáé åðéäñÜóåéò áðü ôç Äýóç, áðü ôçí

Éôáëßá áñ÷éêÜ êáé áñãüôåñá áðü ôç Ãáë-

ëßá. Äéáìïñöþíåé ìéá éäéüôõðç óÜôéñá,

üðïõ ï Þñùáò ðáñéóôÜíåé ôïí ôñåëü «ãéá

íá ôç âãÜëåé» êáé ôçí áíáìéãíýåé ìå êïé-

íùíéêÝò áîßåò, áëëÜ êáé ìå ôï üíåéñï ôçò

áíôéðáñï÷Þò. Ïé ðëåõñÝò ðïõ åðéóçìáß-

íïíôáé ðáñáðÜíù, êáèþò êáé Üëëåò ðïõ

áóöáëþò èá åðéóçìáíèïýí, áðáéôïýí

óïâáñÞ äéåñåýíçóç ãéáôß äåß÷íïõí üôé ï

êéíçìáôïãñÜöïò ôçò ðåñéüäïõ 1950-70

áðåôÝëåóå Ýíá êõñéáñ÷éêü ðïëéôéóìéêü

öáéíüìåíï ôçò åëëçíéêÞò êïéíùíßáò, ÷ù-

ñßò íá Ý÷åé êáôáíïçèåß áêüìá ï ñüëïò êáé

ç óçìáóßá ôïõ ãéá ôçí êïéíùíßá áõôÞ.

¸íá áêüìá âëÝììá

óôïí åëëçíéêü êéíçìáôïãñÜöï

ÓùôÞñçò Äçìçôñßïõ

Ðñüóùðï ìå ðñüóùðï,1966, ôïõ ÑïâÞñïõÌáíèïýëç (ÊþóôáòÌåóóÜñçò, ÅëÝíçÓôáõñïðïýëïõ)


Åßíáé ãíùóôü üôé ï êñéôéêüò ëüãïò åðéêå-

íôñþíåé ôçí áíÜëõóÞ ôïõ, áêüìá êáé óÞ-

ìåñá, óôï êáëëéôå÷íéêü Ýñãï êáé åí ìÝñåé

óôïí äçìéïõñãü. ÅëÜ÷éóôåò åßíáé ïé ìåëÝ-

ôåò ðïõ åíäéáöÝñïíôáé ãéá ôïõò üñïõò

ðáñáãùãÞò, äéáíïìÞò, äéá÷åßñéóçò êáé

ðïëéôéêÞò ôçò ôáéíßáò, ðáñüëï ðïõ áõôÞ

åßíáé ôáõôü÷ñïíá êáé âéïìç÷áíéêü ðñïúüí.

Äåí Ý÷åé öôÜóåé áêüìá óôç ÷þñá ìáò ç

«èåóìéêÞ» èåùñßá ôçò ôÝ÷íçò, ç ïðïßá

åñåõíÜ ðïéïé åîùöéëìéêïß ðáñÜãïíôåò

êáèéåñþíïõí ôçí ôáéíßá ùò êáëëéôå÷íéêü

Ýñãï. Ìéá ôÝôïéá Ýñåõíá èá ìðïñïýóå íá

áðïêáëýøåé ðïëëÜ ãéá ôçí áêìÞ, ôçí

ðôþóç êáé ôïí ÷áñáêôÞñá ôïõ åëëçíéêïý

êéíçìáôïãñÜöïõ. ÅíäéáöÝñïõóá ðëåõñÜ

áðü ôçí Üðïøç áõôÞ åßíáé ç èåóìéêÞ ðßå-

óç ðïõ áóêÞèçêå ðÜíù ó' áõôüí: ðñü-

óèåôç öïñïëïãßá óôá êéíçìáôïãñáöéêÜ

åßäç, áðïõóßá ÷ñçìáôïäüôçóçò Þ åðÝí-

äõóçò üðùò ßó÷õå ãéá ôá Üëëá âéïìç÷á-

íéêÜ ðñïúüíôá (óôçí ðåñßïäï ôçò áêìÞò

ôïõ õðáãüôáí óôï õðïõñãåßï Âéïìç÷á-

íßáò), Üñíçóç åéóáãùãÞò ôïõ óôçí ðáé-

äåßá êáé Üñíçóç ßäñõóçò Áêáäçìßáò Êéíç-

ìáôïãñÜöïõ áêüìá ìÝ÷ñé óÞìåñá, ðñü-

óèåôïò öüñïò (ï «öüñïò Öñåéäåñßêçò»)

óôá åéóéôÞñéá ôïõ óéíåìÜ, äõóöÞìéóç

áðü ôïí êõñßáñ÷ï ëüãï, Ýëåã÷ïò äéáìÝ-

óïõ ôçò êñáôéêÞò ÷ñçìáôïäüôçóçò, ðïõ

êáé áõôÞ ôåßíåé íá áíáéñåèåß. Ãéá ôç äéå-

ñåýíçóç áõôïý ôïõ ðåäßïõ, êáèþò êáé

ôùí ðåäßùí ôçò ðïëéôéóìéêÞò åîÜñôçóçò

êáé ôçò êïéíùíéêÞò ðñáêôéêÞò, èá ÷ñåéá-

óôïýí ðïëëÜ «íÝá âëÝììáôá».

ÌÝñïò ìüíï áðü ôá ðáñáðÜíù æçôÞìáôá

èßãïíôáé óôï áöéÝñùìá áõôü, ðïõ ãßíåôáé

ìå ôçí ðñüèåóç íá áíáðôõ÷èåß ç Ýñåõíá

óå ìåãáëýôåñï âÜèïò. ¸íá áðü áõôÜ,

ðïõ åîåôÜæåôáé óôï Üñèñï ôïõ K. ÔåñæÞ,

åßíáé ôï æÞôçìá ôçò äéáäï÷Þò êáé ôùí

ó÷Ýóåùí ôïõ ÍÝïõ ðñïò ôïí Ðáëáéü Åë-

ëçíéêü ÊéíçìáôïãñÜöï. Ïé ó÷Ýóåéò áõôÝò

äåí åßíáé ïýôå ðëÞñùò îåêáèáñéóìÝíåò

ïýôå ôåôåëåóìÝíåò êáé óõíå÷ßæïõí íá

åðçñåÜæïõí áñíçôéêÜ ôç äéáìüñöùóÞ

ôïõ. Ïé óõíÝðåéåò ôçò

óýã÷õóçò ðïõ åðáêï-

ëïýèçóå, ìå ôçí ïðïßá

áó÷ïëåßôáé êáé ôï Üñèñï

ôïõ Ó. ÊõìéùíÞ, äåí åß-

íáé Üó÷åôåò ìå ôï ãåãï-

íüò üôé ï åëëçíéêüò êéíç-

ìáôïãñÜöïò äåí ìðïñåß

áêüìá íá óõãêñïôÞóåé ìéá ïñéóìÝíç öõ-

óéïãíùìßá êáé Ýíá äéêü ôïõ ëüãï. ¢ëëï

æÞôçìá, ðïõ åðßóçò ðñþôç öïñÜ äéáôõ-

ðþíåôáé ñçôÜ, ìå ôï Üñèñï ôçò Ó. Èåï-

äùñÜêç, åßíáé ôï ó÷åôéêü ìå ôï ëåãüìåíï

artworld, äçëáäÞ ìå ôï ðïéá åßíáé åêåßíá

ôá üñãáíá êáé ôá ðñüóùðá êáé ìå ðïéá

êñéôÞñéá åðéëÝãïõí êáé ïñßæïõí ðïéá áðü

ôéò ðáñáãüìåíåò ôáéíßåò èá êáèéåñùèåß

ùò êáëëéôå÷íéêü Ýñãï. Óôï Üñèñï ôçò Á.

ÍéêïëáÀäïõ åîåôÜæåôáé ï éäåïëïãéêüò ñü-

ëïò ôïí ïðïßïí ðáßæåé ç åéêïíïðïßçóç ôçò

ÁèÞíáò, ü÷é áðëÜ ùò ðáèçôéêü óêçíéêü

ôçò äñÜóçò áëëÜ ùò ÷ñïíïðïéçìÝíïò

÷þñïò ï ïðïßïò, ðÝñá áðü ôç óçìáóéï-

ëüãçóç ðïõ ðñïóöÝñåé óôç äñÜóç, óõì-

ìåôÝ÷åé ó' áõôÞí ðáßæïíôáò ôï ñüëï ôïõ

êáôùöëßïõ. Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ, ôï

Üñèñï ôçò Ç. ÂåíÜêç áíáöÝñåôáé óôç ÷á-

ñáêôçñéóôéêÞ áðïõóßá ôïõ ç÷çôéêïý ìï-

íôÜæ óôïí åëëçíéêü êéíçìáôïãñÜöï,

ðñÜãìá ðïõ äåß÷íåé ôçí éäéüôõðç áðüêëé-

óÞ ôïõ áëëÜ êáé ôçí åðéêñÜôçóç ôçò åé-

êüíáò ðÜíù óôéò Üëëåò ìïñöÝò Ýêöñá-

óçò ôïõò äýï ôåëåõôáßïõò áéþíåò. Äýï

Üñèñá áíáöÝñïíôáé óôï ÷áñáêôÞñá ôïõ

åëëçíéêïý êéíçìáôïãñÜöïõ êáé óôéò ó÷Ý-

óåéò ôïõ ìå ôï êïéíü Þ, ãåíéêüôåñá, óôéò

ó÷Ýóåéò ôïõ ìå ôçí åëëçíéêÞ êïéíùíßá. Ôï

Ýíá, ôçò Ó. Âáôïýãéïõ áöïñÜ ôïí êéíçìá-

ôïãñÜöï ôçò ðåñéüäïõ 1950-70 êáé ôï

Üëëï, ôçò ¸. ×ñçóôïðïýëïõ, áöïñÜ ôï

óýã÷ñïíï. ÔÝëïò ï Óðýñïò Êáêïõñéþôçò

äéåñåõíÜ ìéá åéäéêÞ èåìáôïëïãßá áõôÞ

ôïõ åìöéëßïõ ðïëÝìïõ ìÝóá óôçí

åëëçíéêç öéëìïãñáößá.

Ï ÓùôÞñçò Äçìçôñßïõ åßíáé áíèñùðïëüãïò

111111Á Ð Ñ É Ë É ÏÓ 2007



111122 ÁÐ Ñ É Ë ÉÏÓ 20 0 7

Åêìåôáëëåõüìåíç ôçí åõêáéñßá ôùí

êáéñþí ìå ôéò åðáíåêäüóåéò ðá-

ëáéþí ôáéíéþí óå dvd, îáíáâëÝðù

ôï Ëüãï ôïõ ÍôñÜãéåñ (1954), âáóéóìÝíï

óôï âéâëßï ôïõ ÊÜõ Ìïõíê. Îå÷íÜù ôç

ó÷Ýóç ìïõ ìå ôç èñçóêåßá, ôç ó÷Ýóç ìïõ

ìå ôï Èåü êáé ðáñáôçñþ ôïí ôñåëü Éçóïý

ðïõ ðñïêáëåß ôï èáýìá ôïõ ôÝëïõò ôçò

ôáéíßáò: Ôçí áíÜóôáóç ôçò ìçôÝñáò ðïõ

Ý÷åé ðåèÜíåé óôç äéÜñêåéá ôçò ãÝííçóçò

ôïõ ìùñïý ôçò. Ðáñáôçñþ ôïí ôñüðï ðïõ

ï óêçíïèÝôçò ìáæß ìå ôïí çèïðïéü Ý÷ïõí

åðéëÝîåé íá ðáñïõóéÜóïõí óôçí ïèüíç

ôçí «ôñÝëá» ôïõ êåíôñéêïý ÷áñáêôÞñá

(Ãéï÷Üíåò) êáé áíáñùôéÝìáé: ôé óçìáßíåé íá

ìçí íôñÝðåôáé ï óêçíïèÝôçò íá åêöñÜóåé

ôçí ðñáãìáôéêüôçôá ôçò óêÝøçò ôïõ, ôùí

ðüèùí ôïõ êáé ôùí áíçóõ÷éþí ôïõ, ìå öü-

âï íá áããßîåé ôá üñéá ôïõ ãåëïßïõ; Ôé óç-

ìáßíåé Ýñåõíá êáé ôüëìç óôçí áöÞãçóç

êáé óôïí ôñüðï ðïõ åðéëÝãåé íá åêöñáóôåß

ï êáôáóêåõáóôÞò ìéáò ôáéíßáò, ìå ü,ôé óõ-

íåðÜãåôáé áõôü ãéá ôçí êáëëéôå÷íéêÞ êáé

ôçí åìðïñéêÞ ðñïþèçóç ôçò ôáéíßáò;

ÅðéðëÝïí –êáé áõôü åßíáé ôï èÝìá ðïõ

ìáò áðáó÷ïëåß– ôé óçìáßíåé ç äõíáôüôç-

ôá ìéáò ôÝôïéáò õðÝñâáóçò óôçí áöÞãç-

óç óå ìéá êïéíùíßá ðïõ üëï êáé ðåñéóóü-

ôåñï èÝëåé íá èåùñåßôáé «êáèþò ðñÝðåé»,

íá ðñïóäéïñßæåôáé ìÝóù ôçò áðüêôçóçò

÷ñÞìáôïò êáé íá áðáñíéÝôáé êÜèå åßäïò

åíäïóêüðçóçò;

Ôï íá ìðáßíåé Ýíá ôÝôïéï åñþôçìá óôçí

êéíçìáôïãñáößá ôçò óýã÷ñïíçò åëëçíé-

êÞò ðñáãìáôéêüôçôáò ôñïìÜæåé. Èá Ýëåãå

êáíåßò ðùò óôçí ïõóßá áìöéóâçôåß ôï áõ-

ôïíüçôï ìéáò åëåýèåñçò Ýêöñáóçò

–õðïôßèåôáé áíáöáßñåôï äéêáßùìá êÜèå

äçìïêñáôéêÞò êïéíùíßáò– ìÝóù ìéáò áðá-

ãïñåõôéêÞò, åëåã÷üìåíçò äéáíïìÞò, ç

ïðïßá óõíäÝåôáé áëõóéäùôÜ ðñïò ôá ðß-

óù ìå ôçí ðáñáãùãÞ ôçò ôáéíßáò, ìå ôçí

åðéëïãÞ ôçò éäÝáò, ôåëéêÜ ìå ôç äéáìüñ-

öùóç åíüò ãïýóôïõ ðïõ äåí åðéäÝ÷åôáé

éäéáßôåñç óêÝøç êáé Ýñåõíá. Êé üôáí ìéëÜ-

ìå ãéá Ýñåõíá äåí åííïïýìå Ýíáí êéíç-

ìáôïãñÜöï ðïõ áìéãþò ðåéñáìáôßæåôáé,

áëëÜ êÜèå áðëÞ ôáéíßá ðïõ ôïëìÜ íá èÝ-

ôåé ôïõò ðñïâëçìáôéóìïýò ôçò êáé ðïõ

åíôÜóóåôáé óôï ðëáßóéï ðïëëþí ôÝôïéùí

åõñùðáúêþí ôáéíéþí Þ áíåîÜñôçôùí

áìåñéêÜíéêùí. Ðïõ ôïëìÜ íá äåé êáôÜìá-

ôá êáé áðëÜ ôïí åáõôü ôçò, ÷ùñßò íá áõ-

ôïëïãïêñßíåôáé êáé ðïõ, åíßïôå, ðñïôåßíåé

êáé êáëëéôå÷íéêÝò êáéíïôïìßåò.

Óôï óõãêåêñéìÝíï êåßìåíï èÝôïõìå

áðëþò êÜðïéá åñùôÞìáôá óå Ýíá èÝìá

éäéáßôåñá ðïëýðëïêï, ãéáôß âåâáßùò äåí

Üðôåôáé ìüíï ôçò ðñü÷åéñçò ëýóçò ôçò

äéáíïìÞò êáé ôçò êñáôéêÞò ðïëéôéêÞò, áë-

ëÜ êáé ðïëëþí èåìÜôùí ðïõ Ý÷ïõí íá

êÜíïõí ìå ôçí ðáéäåßá êáé ôï ãåíéêüôåñï

ðïëéôéóôéêü åðßðåäï ôïõ ¸ëëçíá, êáèþò

åðßóçò ìå ôïí ôñüðï ðïõ Ý÷åé ìÜèåé íá

åêôßèåôáé, íá åðáíáðñïóäéïñßæåé ôéò ðñÜ-

îåéò ôïõ êáé íá ðñï÷ùñÜåé ÷ùñßò íá êá-

ëýðôåé ôï ðáñåëèüí ôïõ.

Èåùñïýìå ùò äåäïìÝíï, óôá åñùôÞ-

ìáôá ðïõ âÜæïõìå, ðùò ç ðïëõöùíßá êáé

ç óõíýðáñîç äéáöïñåôéêþí åéäþí êáé

áðüøåùí óå ìéá êéíçìáôïãñáößá ãéá ìáò

èá Þôáí ôï åõêôáßï.

ÎåêéíÜìå áðü ìéá áðëÞ ðáñáôÞñçóç. ÌÝ-

÷ñé ðïéï óçìåßï åßíáé äéáôåèåéìÝíïò ï Ýë-

ëçíáò äçìéïõñãüò íá åêèÝóåé ôïí åáõôü

ôïõ ìÝóù ôïõ Ýñãïõ ôïõ, íá åíï÷ëÞóåé,

íá ðñïâïêÜñåé ãéá ôéò ðñáãìáôéêÝò áíÜ-

ãêåò ôçò áöÞãçóçò, Üñá êáé ôçò áíÜãêçò

ôïõ ãéá Ýêöñáóç, êáé íá åðéëÝîåé ôïí

áöçãçìáôéêü ôñüðï ôïõ Ýñãïõ;

ÁëëÜ êé áðü ôçí Üëëç, ìÝ÷ñé ðïéï óçìåßï

åßíáé äéáôåèåéìÝíïò áõôüò ï ðïëõóõæç-

Ôüëìç êáé áíáðïöáóéóôéêüôçôá óôï óçìåñéíü

åëëçíéêü êéíçìáôïãñÜöï

ÓôÝëëá ÈåïäùñÜêç


ôçìÝíïò ìÝóïò èåáôÞò íá äå÷èåß áõôÞí

ôçí Ýêèåóç, ìå ðïéá ðáéäåßá óôçí åéêüíá

ôçò êáèçìåñéíüôçôÜò ôïõ, ìå ðïéá áêñé-

âþò ðïëéôéóôéêÞ õðïäïìÞ, áëëÜ áêüìç

ìå ðïéá áãÜðç ðñïò ôçí ôÝ÷íç ãåíéêüôå-

ñá; Åêôüò áí èåùñÞóïõìå ðùò ï ðïëéôé-

óìüò ôñïöïäïôåßôáé ìüíï áðü ôéò ôçëåï-

ðôéêÝò ðáñáãùãÝò êáé ôïí ôñüðï ðáñïõ-

óßáóçò ôùí åéäÞóåùí.

Ç ôÝ÷íç äåí ìðïñåß íá åßíáé ðñïúüí åíüò

ðáéäéïý ðïõ öïâÜôáé ìÞðùò ôï ðéÜóåé ç

ìáìÜ ôïõ íá áõíáíßæåôáé. Åßíáé ðñïúüí

åêåßíïõ ðïõ äåí öïâÜôáé íá äçëþóåé ôçí

ôáõôüôçôÜ ôïõ êáé ðïõ Ý÷åé ìÜèåé íá

ðáßñíåé ôá ñßóêá ôïõ. Ï åîùñáúóìüò ôçò

ôáéíßáò ìå óêïðü íá áñÝóåé êáé íá ìçí

åíï÷ëåß, þóôå íá «ðéÜóåé» Ýíá ìåãáëýôå-

ñï åýñïò êïéíïý, ðïõ óôçí êáëýôåñç ðå-

ñßðôùóç åêöñÜæåôáé ìÝóá áðü ôå÷íéêÜ

«óùóôÜ» ðñïúüíôá ôçëåïðôéêÞò êáôáãù-

ãÞò, áñêåß ãéá íá áíôéðñïóùðåýóåé ôïí

êéíçìáôïãñÜöï ôùí çìåñþí ìáò;

Ôá åñùôÞìáôá ðïõ ôßèåíôáé ðñïêáëïýí

ðáíéêü ãéáôß õðÜñ÷åé ïìé÷ëþäçò áôìü-

óöáéñá óôï óçìåßï åêêßíçóçò ôïõ ðñï-

âëÞìáôïò. Ãéáôß ôï ðñüâëçìá Ý÷åé ìïñöÞ

ëáâõñßíèïõ. Êáé ãéáôß äåí õðÜñ÷åé êáìßá

ïõóéáóôéêÞ äéÜèåóç ãéá ëýóç. Êáé åðßóçò

íá èÝóïõìå Üëëï Ýíá åñþôçìá: ÌÞðùò

äåí äéáèÝôïõìå êáé åðáñêÞ ãíþóç ãéá íá

äïèïýí ëýóåéò; ¹, áêüìç ÷åéñüôåñá: ìÞ-

ðùò äåí õðÜñ÷åé êáí óõíåßäçóç ôçò ïõ-

óßáò ôïõ ðñïâëÞìáôïò; ¹, ôÝëïò, ìÞðùò

äåí âëÝðïõìå üëïé ôï ßäéï ðñüâëçìá;

Ãéáôß åßíáé äéáöïñåôéêü ôï ðñüâëçìá ôçò

áäõíáìßáò ìåãéóôïðïßçóçò ôïõ êÝñäïõò

êáé äéáöïñåôéêü ôçò äçìéïõñãéêÞò ôüë-

ìçò Þ áêüìç åßíáé äéáöïñåôéêü íá áíá-

ñùôéÝóáé ãéá ôçí êáôáóêåõÞ êáé ôçí ðï-

ñåßá ôùí ðñïúüíôùí ðïëéôéóìïý.

Óßãïõñá ìðïñïýìå íá ìéëÞóïõìå ãéá ìéá

Ýëëåéøç êéíçìáôïãñáöéêÞò ðáéäåßáò, ìéáò

ðïõ ãéá ðïëëÜ ÷ñüíéá ùò åðß ôï ðëåßóôïí

áõôÞ ç ðáéäåßá Þôáí ìüíïí åìðåéñéêÞ êáé

õðÞñ÷å Üñíçóç íá äå÷ôïýìå ôçí áíá-

ãêáéüôçôÜ ôçò. Óßãïõñá åðßóçò ç ðáéäåßá

áõôÞ áöïñÜ üëç ôçí

ïìÜäá ðïõ óõììåôÝ÷åé

óå ìéá ôáéíßá. Ç øõ÷Þ ôçò

åéêüíáò åßíáé ðñïúüí ôçò

óýíäåóçò ðïëëþí áí-

èñþðùí, áêüìç êé áí êÜ-

ðïéïò äéåõèýíåé ôï Ýñãï.

Ç ôüëìç äåí âñßóêåôáé

ìüíï óôç óýëëçøç, óôç ìåôáöïñÜ ôçò

óôï óåíÜñéï êáé óôç óêçíïèåôéêÞ ìáôéÜ,

áëëÜ êáé óôïí ôñüðï ðïõ áéóèáíüìáóôå

ôï öùò Þ áêïýìå ôïõò Þ÷ïõò, óôïí ôñü-

ðï ðïõ ìéëÜìå êáé áíôéìåôùðßæïõìå ôï

öáêü ê.ëð. ¼ëïé åßíáé óõíõðåýèõíïé óôçí

ïëïêëÞñùóç ìéáò ôáéíßáò.

Óßãïõñá åðßóçò ìðïñïýìå íá ìéëÞóïõìå

ãéá ìéá ðáíôåëÞ Ýëëåéøç êáëëéÝñãåéáò

êáé äéÜèåóçò óå êñáôéêïýò öïñåßò ðïõ

áíôéðñïóùðåýïõí ôïí ðïëéôéóìü, óå óç-

ìåßï ðïõ áããßæåé ôç ãåëïéüôçôá. ÐñÜãìá

ðïõ óõíôåßíåé óôç ìç äéåõêüëõíóç ôçò

ðáñáãùãÞò êáé óôçí Ýëëåéøç åõåëéîßáò

üóïí áöïñÜ ôç ëÞøç ìÝôñùí ðïõ Ýììå-

óá èá âïçèïýóáí ôçí åõñýôåñç ðáñá-

ãùãÞ ôáéíéþí ðñïò äéáöïñåôéêÝò õöïëï-

ãéêÝò êáôåõèýíóåéò.

ÈÝôïõìå üìùò ðÜëé ôï åðüìåíï åñþôç-

ìá: Ïé äýï ðáñáðÜíù ðáñÜãïíôåò åßíáé

áñêåôïß ãéá íá åìðïäßóïõí ìéá åëåýèåñç

êéíçìáôïãñáöéêÞ Ýêöñáóç;

Áð' ü,ôé öáßíåôáé, óå óõíäõáóìü ìå ôéò

ïéêïíïìéêÝò áðáéôÞóåéò ôïõ ìÝóïõ, åßíáé.

ÐÜíôïôå âÝâáéá ìå åîáéñÝóåéò, éäßùò

ðñþôùí, äåýôåñùí ôáéíéþí, ïé ïðïßåò

üìùò óõ÷íÜ ìåôáëëÜóóïíôáé ìå óêïðü

íá õðçñåôÞóïõí Ýíá ìïíôÝëï åí äõíÜìåé

ðéï åìðïñéêü. Ôé óçìáßíåé üìùò ðéï åìðï-

ñéêü ãéá ôçí åëëçíéêÞ ðáñáãùãÞ - äéáíï-

ìÞ; Ï êéíçìáôïãñÜöïò åßíáé ìéá ôÝ÷íç

ðïõ ïöåßëåé íá Ý÷åé èåáôÝò Þ, Ýóôù, áíá-

ãíþóôåò - èåáôÝò ôïõ dvd ôçò ôáéíßáò.

Êáé èÝôïõìå ôï åðüìåíï åñþôçìá: Äåí

ìðïñïýìå íá Ý÷ïõìå óõíäõáóìü ôüë-

ìçò êáé åìðïñéêüôçôáò ìå äéÜöïñá ðñï-

óùðéêÜ ýöç ôùí äçìéïõñãþí, üðùò

óõìâáßíåé óå äéåèíÝò åðßðåäï (âë. ôáé-

111133Á Ð Ñ É Ë É ÏÓ 2007



111144 ÁÐ Ñ É Ë ÉÏÓ 20 0 7

íßåò Ôñßáñò, ÅãêïãéÜí ê.ëð.);

Áð' ü,ôé öáßíåôáé, ðÜëé ü÷é. ÌÞðùò äåí

õðÜñ÷åé êïõëôïýñá êáé üñáìá ïýôå áðü

ôçí ðëåõñÜ ôçò ðáñáãùãÞò êáé ôçò äéá-

íïìÞò, ìÞðùò äåí õðÜñ÷åé ðñáêôéêÜ ôÝ-

ôïéï æçôïýìåíï, ïýôå õðÜñ÷ïõí Üíèñù-

ðïé óáí ôïí ÌáñÝí Êáñìßôò ôïõ ÌÊ2, ðïõ

èá áíáëÜìâáíáí ôáéíßåò óáí ôïí ¢ãíù-

óôï êþäéêá ôïõ ×Üéíåêå;

Êé áí äåí õðÜñ÷ïõí, ðïéá åßíáé ç ìïßñá

ôùí äçìéïõñãþí ðïõ èá ìðïñïýóáí íá

îåðçäÞóïõí ìÝóá áðü Ýíá ôÝôïéï ó÷Þìá;

Ôé õðïìïíÞ äéáèÝôïõìå êáé ðüóåò åõêáé-

ñßåò ôïõò äßíïõìå; Ðïéï åßíáé ôï äéêáßùìÜ

ôïõò óôï ëÜèïò;

Êáé èÝôïõìå ôï åðüìåíï åñþôçìá: Áí ç

ðïëéôåßá ðáñáôçñåß Ýíá ôÝôïéï öáéíüìåíï

ðïëéôéóôéêÞò áíéêáíüôçôáò... áëëÜ ìÜëëïí

ëÜèïò åñþôçìá, ãéáôß ãéá íá ðáñáôçñÞ-

óåéò Ýíá öáéíüìåíï ðñÝðåé íá Ý÷åéò êáé ôá

åñãáëåßá íá ôï êáôáíïÞóåéò. Ïðüôå íá

äéáöïñïðïéçèåßò áðü Ýíá ðñïúüí ìå ðñù-

ôáñ÷éêü üñáìá ôçí êáôáíÜëùóç êáé íá êôß-

óåéò ôçí ýðáñîç êéíçìáôïãñáöéêþí Ýñ-

ãùí, êáôáíïþíôáò ôï ÷ñüíï ðïõ áðáéôåß-

ôáé ãé' áõôÞí ôç äéáìüñöùóç, ÷ùñßò áíåý-

èõíåò êáôçãïñßåò ìç ýðáñîçò óïâáñïý

åëëçíéêïý êéíçìáôïãñÜöïõ. Íá ôïëìÞóåéò

íá ôï ðáò ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò!

Ôá åñùôÞìáôá áõôÜ ðñïêáëïýí ìéá áóöõ-

îßá óôï ôïðßï ôïõ åëëçíéêïý êéíçìáôïãñÜ-

öïõ ôùí çìåñþí ìáò. Áõôïìðëïêáñéæüìá-

óôå ìÝóá óå áõôÜ, áêüìç êé áí êáôáíïïý-

ìå ôï ðñüâëçìá. ×Üíïõìå ôïí áëçèéíü

óôü÷ï ôçò åéëéêñéíïýò Ýêöñáóçò, ðïõ ìå

õðïìïíÞ óå öÝñíåé êáé êïíôÜ óå Ýíá ìÝ-

ñïò ôïõ êïéíïý, ðïõ ðïôÝ äåí åßíáé ßäéï.

Ìåôáôïðßæïõìå ôï ðñüâëçìá áêïëïõèþ-

íôáò ïéêïíïìßóôéêïõò óôü÷ïõò, ãéáôß äåí

õðÜñ÷åé ïýôå ç ãíþóç ðïõ èá óõíÝäåå

ôçí ðïéüôçôá åíüò Ýñãïõ ìå ôçí ïéêïíïìé-

êÞ ôïõ ðïñåßá. Åßíáé ôõ÷Üñðáóôç.

¸÷åé ôçí ðïëõôÝëåéá ôï åëëçíéêü óéíåìÜ

íá ìç ëáìâÜíåé õð' üøéí ôïõ ôçí áíÜðôõ-

îç ôïõ åõñùðáúêïý êéíçìáôïãñÜöïõ;

¸÷åé ôçí ðïëõôÝëåéá íá ìçí âëÝðåé ðþò

áõôüò ï êéíçìáôïãñÜöïò áíôéìåôùðßæåé

ôç äéêÞ ôïõ øõ÷Þ; ¹ Ý÷åé áðëþò ôçí ðï-

ëõôÝëåéá ôçò ìßìçóçò ìåãÜëùí õðåñðá-

ñáãùãþí ìå ôï 1/1000 ôïõ ðñïûðïëïãé-

óìïý, äåäïìÝíçò ôçò âéïôå÷íéêÞò áíôéìå-

ôþðéóçò ôçò ðáñáãùãÞò; ÌÞðùò ôüôå

êáôáëÞãïõìå óå ìéá êáêüãïõóôç êáôÜ-

óôáóç óõíôçñçôéêÞò åðáñ÷ßáò;

Êáé èÝôïõìå êáé Ýíá èåôéêü åñþôçìá: ÌÝ-

÷ñé ðïéï óçìåßï ìðïñåß íá ìáò óþóåé ç åõ-

êïëßá Ýêöñáóçò ìÝóá áðü ôéò íÝåò ôå÷íï-

ëïãßåò; ÌÝ÷ñé ðïéï óçìåßï ìðïñåß íá õðåñ-

ðçäÞóåé üëåò áõôÝò ôéò áíüçôåò ðáñáôç-

ñÞóåéò ðïõ õðïâéâÜæïõí ôï ðñüâëçìá ôïõ

åëëçíéêïý êéíçìáôïãñÜöïõ óôçí Ýëëåéøç

óåíáñßïõ êáé Üëëá ðáñüìïéá; ÌÝ÷ñé ðïéï

óçìåßï äéáâëÝðïõìå ôçí Ýíôáîç ôïõ óçìå-

ñéíïý åëëçíéêïý êéíçìáôïãñÜöïõ óôçí

ðñïïðôéêÞ áëëáãÞò èÝáóçò ôïõ ìÝóïõ ìÝ-

óá áðü çëåêôñïíéêÝò ìïñöÝò;

Êëåßíïíôáò ôá åñùôÞìáôá ìå Ýíáí êõêëé-

êÜ áöçãçìáôéêü ôñüðï, âëÝðù ôç óõíÝ-

íôåõîç ðïõ äßíåé ï «ôñåëüò» çèïðïéüò

ôïõ Ëüãïõ ôïõ ÍôñÜãéåñ, ìåãÜëïò ðéá,

óôï íôïêõìáíôÝñ ôïõ Ôüñìðåí ×Ýíóåí11:

« Ìå ðÞãå ï ÍôñÜãéåñ íá ãíùñßóù Ýíáí

ðáñÜîåíï æùãñÜöï ãéá íá áêïýóù ðþò

ìéëÜåé êáé ãéá íá êôßóù ôï ëüãï ìïõ ðÜíù

óôç äéêÞ ôïõ ðåñßåñãç ïìéëßá... Ç êñéôéêÞ

ìåôÜ ìáò ôóÜêéóå...». ÁëëÜ áõôüò åðÝìå-

íå êáé Þôáí óßãïõñïò ãéá ôç ãåëïéüôçôá

áõôÞò ôçò Ýêöñáóçò ôïõ ëüãïõ. ¸ôóé ìü-

íï èá ìðïñïýóå «ôï öùò íá ëÜìøåé óôï

óêïôÜäé».

Êáé Ýíá ôåëåõôáßï åñþôçìá: Ôï èáýìá

ðïõ ôüëìçóå íá åêöñÜóåé ï ÍôñÜãéåñ

óôï Ëüãï ìðïñåß íá ãßíåé óôçí åëëçíéêÞ

êéíçìáôïãñáößá ÷ùñßò ðßóôç êáé ãíþóç;

- Èá ôçí îõðíÞóåéò; ñùôÜåé ôïí Ãéï÷Üíåò

ç ìéêñÞ êüñç ôçò íåêñÞò.

- Áí ì' áöÞóïõí ïé Üëëïé22

Ç ÓôÝëëá ÈåïäùñÜêç åßíáé äñ. êéíçìáôïãñÜöïõ, óêçíïèÝôéò

êáé äéäÜóêåé óôï ÐáíåðéóôÞìéï Ìáêåäïíßáò

1. Torben Skjodt JensenCarl Th. Dreyer, Min Me-ter, 96, ìôö. ÊáñëÍôñÜãéåñ ÁöéÝñùìá, CarlDreyer collection, DVD,New Star, ÁèÞíá.

2. Áðüóðáóìá áðü ôçíôáéíßá Ëüãïò (Ïrdet) ôïõÊÜñë ÍôÜãéåñ, 126',Äáíßá, 1954.


111155Á Ð Ñ É Ë É ÏÓ 2007

Åßíáé äýóêïëï íá áíáóõóôÞóïõìå

óÞìåñá ìÝóá áðü ìéá áíáëõôéêÞ

ðñïóÝããéóç ôï ôé áíôéðñïóþðåõå

óôï öáíôáóéáêü ôçò åëëçíéêÞò êïéíùíßáò

ï ëáúêüò êéíçìáôïãñÜöïò, ç åëëçíéêÞ åê-

äï÷Þ ôçò âéïìç÷áíßáò ôïõ èåÜìáôïò, ðå-

ñßðïõ óáñÜíôá ÷ñüíéá ðñéí, óôçí ðåñßï-

äï ðïõ ôÝìíåôáé áðü ôï éóôïñéêü ïñüóç-

ìï ôçò 21çò Áðñéëßïõ 1967. ¸íáò îÝíïò

ðáñáôçñçôÞò, ï éóôïñéêüò êéíçìáôïãñÜ-

öïõ êáé óêçíïèÝôçò Gideon Bachmann,

ðáñáôçñïýóå êáôÜðëçêôïò ôüôå ðùò

«óôç ÄõôéêÞ Ãåñìáíßá óôçí

êéíçìáôïãñáöéêÞ ðáñáãù-

ãÞ åíüò ÷ñüíïõ ìßá ôáéíßá

áíôéóôïé÷åß óå 2.300.000

êáôïßêïõò, åíþ óôçí ÅëëÜ-

äá ç áíáëïãßá áõôÞ åßíáé 1

ðñïò 65.000»11.

Óçí ðñáãìáôéêüôçôá, åêåß-

íç áêñéâþò ôç ÷ñïíéÜ

(1967) ç áíáëïãßá åßíáé

áêüìç ðéï åíôõðùóéáêÞ,

ìéá êáé Ý÷ïõìå ôï éóôïñéêü

ñåêüñ (áîåðÝñáóôï ìÝ÷ñé

óÞìåñá êáé ðñïöáíþò ãéá

ôï áðþôåñï ìÝëëïí) ôçò

åã÷þñéáò ðáñáãùãÞò ìå

118 ôáéíßåò (!). ¸íáò êéíç-

ìáôïãñÜöïò ìå õðåñâÜë-

ëïõóá Ýìöáóç óôïí çèï-

ðïéü-óôáñ, óôï äéÜëïãï, ôç

óôáôéêÞ êéíçìáôïãñÜöçóç,

ôï ðëåüíáóìá êïéíïôïðßáò,

ôç èåáôñïãåíÞ äñáìá-

ôïõñãßá... Ùóôüóï, ç áêìÞ

ôïõ åêåßíç áêñéâþò ôçí ðå-

ñßïäï óõìðßðôåé ìå ôçí åì-

öÜíéóç ìéáò äéáêñéôÞò «ôÜ-

óçò» óêçíïèåôþí ìå óáöÝ-

óôáôåò êáëëéôå÷íéêÝò - êïé-

íùíéêÝò áîéþóåéò êáé

åðéññïÝò áðü ôá áíôß-

óôïé÷á åõñùðáúêÜ ñåý-

ìáôá, ðïõ áñãüôåñá ïíïìÜóôçêå «íÝïò

åëëçíéêüò êéíçìáôïãñÜöïò» (ÍÅÊ), óå

áíôéäéáóôïëÞ ìå ôïí «ðáëáéü» (ÐÅÊ).

Õóôåñïýìå áêüìç óå óõíèåôéêÝò åñãá-

óßåò ãéá åêåßíç ôçí êñßóéìç ðåñßïäï, ðïõ

áðïôõðþíåôáé ìåôÜ ôï êáëïêáßñé ôçò

åîÝãåñóçò óôçí ÁèÞíá ôïõ 1965, óôçí

êéíçìáôïãñáöéêÞ Ýêñçîç óôï ÖåóôéâÜë

Èåóóáëïíßêçò ôïõ 1966: ÌÝ÷ñé ôï ðëïßï

Óôá óýíïñá «ðáëéïý»

êáé «íÝïõ» êéíçìáôïãñÜöïõ

Êþóôáò ÔåñæÞò

Ç åêäñïìÞ, 1966, ôïõÔÜêç Êáíåëëüðïõëïõ(Ëßëõ ÐáðáãéÜííç,Êþóôáò ÊáñáãéÜííçò)



111166 ÁÐ Ñ É Ë ÉÏÓ 20 0 7

ôïõ ÁëÝîç Äáìéáíïý, Ðñüóùðï ìå ðñü-

óùðï ôïõ ÑïâÞñïõ Ìáíèïýëç, Ï èÜíá-

ôïò ôïõ ÁëÝîáíäñïõ ôïõ Ä. ÊïëëÜôïõ,

ìáæß ìå ôçí ÅêäñïìÞ ôïõ «áñ÷áéüôåñïõ»

ÔÜêç Êáíåëëüðïõëïõ. ¸íá ÷ñüíï ðñéí

åß÷å êÜíåé ôçí åìöÜíéóÞ ôïõ ï ÐáíôåëÞò

Âïýëãáñçò ìå ôïí ìéêñïý ìÞêïõò ÊëÝ-

öôç, íùñßôåñá ïé Ëáìðñéíüò - ÈÝïò åß÷áí

ðáñïõóéÜóåé ôéò 100 þñåò ôïõ ÌÜç, ï

Èüäùñïò Áããåëüðïõëïò åß÷å îåêéíÞóåé

ôçí Üôõ÷ç ðñïóðÜèåéÜ ôïõ ãéá ìéá ðñþôç

ìåãÜëïõ ìÞêïõò ôáéíßá, ôï Forminx

Story. ÐáñáìïíÝò ôçò äéêôáôïñßáò ï ÄÞ-

ìïò ÈÝïò îåêéíÜ ôï ðïëýðáèï üóï êáé

åìâëçìáôéêü ÊéÝñéïí, ï Óôáìðïõëüðïõ-

ëïò êáôáèÝôåé ìåôÜ âáóÜíùí ôçí Áíïé÷ôÞ

åðéóôïëÞ, ïé ÔïñíÝò - ÓöÞêáò ãõñßæïõí

ôïí Èçñáúêü üñèñï... Óå Ýíá êëßìá êïðå-

ñáôßâáò («Áëâáíßá» ôï ïíüìáæå ï Äáìéá-

íüò), üëïé âïçèïýí üëïõò, ïé ßäéïé Üí-

èñùðïé åíáëëÜóóïíôáé ìðñïò êáé ðßóù

áðü ôçí êÜìåñá. Áí èÝëïõìå ïðùóäÞðï-

ôå íá ìéëÞóïõìå ãéá «ãåíéÜ», íá, ìÝóá óå

äýï ÷ñüíéá âñßóêåôáé óå ðëÞñç áíÜðôõ-

îç...

ÌÝóá óôç óåæüí 1969-70 ç åëëçíéêÞ ôáé-

íßá, áíåðçñÝáóôç áðü ôï «åðáíáóôáôéêü

êáèåóôþò», êáôáêôÜ Üëëç ìéá êïñõöÞ:

ôï õøçëüôåñï ðïóïóôü ôçò óôéò áßèïõ-

óåò áðü ôçí åðï÷Þ ðïõ õößóôáíôáé óôïé-

÷åßá ìå êÜðïéï âáèìü áîéïðéóôßáò (1947):

31,78%, ìåôáöñáæüìåíï óå 3,3 åêáô.

èåáôÝò (áõôÜ óôéò áßèïõóåò ðñþôçò ðñï-

âïëÞò, óôï óýíïëï ôï êïéíü ôçò åëëçíé-

êÞò ôáéíßáò åßíáé ðïëý ìåãáëýôåñï, ìéá

êáé ç â' ðñïâïëÞ åßíáé ï ðñïíïìéáêüò

÷þñïò ôùí ôáéíéþí ôïõ Íßêïõ Îáíèü-

ðïõëïõ, ôïõ ÈáíÜóç ÂÝããïõ, ôçò Âïõ-

ãéïõêëÜêç ê.ëð.)22.

¸íá ÷ñüíï áñãüôåñá, ï Âáóßëçò Ñáöáç-

ëßäçò óôï ×ñïíéêü 1971 êùäéêïðïéåß ôï

ìáíéöÝóôï ôïõ ÍÅÊ êáé äéáêçñýóóåé ôçí

áíáãêáéüôçôá ýðáñîçò êéíçìáôïãñáöé-

óôþí-äéáíïïõìÝíùí êáé ü÷é «èåáìáôï-

ðïéþí». «Ï êáôáóêåõáóôÞò óùóôþí áöç-

ãÞóåùí ìðïñåß íá åßíáé êáëüò, ðéèáíþò,

ðáñáìõèÜò ðïõ áöçãåßôáé éóôïñéïýëåò

ãéá ìåãÜëïõò. Ï êéíçìáôïãñáöéóôÞò-äç-

ìéïõñãüò åßíáé Ýíáò ðÜó÷ùí Üíèñùðïò

ðïõ áãùíéÜ ãéá ôç ìïßñá áõôïý ôïõ êü-

óìïõ êáé áãùíßæåôáé, ìå ôïí ôñüðï ôïõ,

ãéá ôçí áëëáãÞ ôïõ. Óôï íÝï êéíçìáôï-

ãñÜöï ç ðñïôåñáéüôçôá äåí äßíåôáé óôï

ìýèï áëëÜ óôï ðñüâëçìá ðïõ ðñÝðåé íá

åêôåèåß ìå ôï ðñüó÷çìá åíüò ìýèïõ». Ï

Ñáöáçëßäçò êáëåß ôïõò íÝïõò Ýëëçíåò

óêçíïèÝôåò íá áðïäåóìåõôïýí «áðü

ôïõò ðåñéïñéóìïýò ìéáò Ü÷ñçóôçò, ãéá

Ýíáí êéíçìáôïãñÜöï áõôïý ôïõ åßäïõò,

ôå÷íéêÞò (...), áðü ôçí áêáäçìáúêÞ áíôß-

ëçøç óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ï êéíçìáôï-

ãñÜöïò åßíáé êáôáñ÷Þí ç ôÝ÷íç ôïõ íá

âëÝðåéò óùóôÜ». ¼÷é ìüíï ç ôå÷íéêÞ, ðïõ

Ìåñéêïß ôï ðñïôéìïýíêñýï, 1962, ôïõ ÃéÜííçÄáëéáíßäç. ÌïõóéêÞ:Ìßìçò ÐëÝóóáò (ÑÝíáÂëá÷ïðïýëïõ, ÍôßíïòÇëéüðïõëïò)


«óýìöùíá ìå ôïí ÃïõÝëò ç åêìÜèçóÞ ôçò

åßíáé èÝìá ùñþí», áëëÜ êáé ç Ýííïéá ôïõ

óåíáñéïãñÜöïõ-äñáìáôïõñãïý «äåí Ý÷åé

êáìéÜ Þ ó÷åäüí êáìéÜ èÝóç óôï íÝï êéíç-

ìáôïãñÜöï». Áõôü ôï åßäïò óêçíïèÝôç

ðïõ åõáããåëßæåôáé ï Ñáöáçëßäçò åßíáé ðéï

êïíôÜ óôïí êïéíùíéêü áêôéâéóôÞ ôïõ Ôñßôïõ

Êüóìïõ ðáñÜ óôïí auteur ôçò åõñùðáú-

êÞò ðñùôïðïñßáò... «Åñãáëåßï» ãéá ôçí

ðñáãìÜôùóç ôùí åðéäéþîåùí ðïõ èÝôåé

óôï ìáíéöÝóôï ôïõ èåþñçóå üôé ìðïñïý-

óå íá áðïôåëÝóåé ç ïéêïíïìéêÞ âïÞèåéá

ôïõ éäñýìáôïò Öïñíô ðñïò ôçí åôáéñåßá

«Óýã÷ñïíïò ÊéíçìáôïãñÜöïò».

Äåí Ý÷åé êáíÝíá íüçìá íá áíïßîïõìå îá-

íÜ ôïí «öÜêåëï Öïñíô», ðïõ ðåñéëáìâÜ-

íåé, åêôüò ôùí Üëëùí, êáé ôïí ðéï ôñáõ-

ìáôéêü åìöýëéï ôçò åëëçíéêÞò äéáíüç-

óçò, ùóôüóï, åëÜ÷éóôïé ãíùñßæïõí ðùò ç

åõüäùóç ôçò óõíåñãáóßáò ìå ôï áìåñé-

êáíéêü ßäñõìá ðñïûðÝèåôå ôçí åêðáñá-

èýñùóç ôïõ áñ÷éêïý åêäüôç-äéåõèõíôÞ

ôïõ ðåñéïäéêïý Óýã÷ñïíïò êéíçìáôïãñÜ-

öïò ÄéáìÜíôç ËåâåíôÜêïõ, Ýðåéôá áðü

ôçí áðáßôçóç ôçò õðåýèõíçò ôïõ Öïñíô

óôçí ÅëëÜäá, Êáßôçò ÌõñéâÞëç, ç ïðïßá

ôïí ÷áñáêôÞñéæå óôá ìÝóá ôïõ 1971

«áêñáßï êïììïõíéóôÞ, áðü áõôïýò ðïõ

óöÜæïõí ìå ôï êïíóåñâïêïýôé» êáé

«åìðüäéï ðïõ ðñÝðåé íá áðïìáêñõíèåß»33.

«ÐáñÜ ôï üôé åãþ åß÷á êÜíåé ôéò ðñþôåò å-

ðáöÝò ìáæß ôçò, ìïõ äçìéïõñãÞèçêáí

áìöéâïëßåò üôáí åßäá ðùò Þôáí êáôçãï-

ñçìáôéêÜ áíôßèåôç óôï íá äéáôåèïýí ôá

÷ñÞìáôá óôç äçìéïõñãßá õðïäïìþí,

óôçí åíßó÷õóç ôçò óõëëïãéêüôçôÜò ìáò,

óôçí êáôåýèõíóç ìéáò åèíéêÞò êéíçìáôï-

ãñáößáò. ¼ëá ôá ðñïçãïýìåíá ÷ñüíéá

õðÞñ÷å åîáéñåôéêÞ óýìðíïéá ìåôáîý ìáò,

ï êÜèå Ýíáò Þôáí ðÜíôïôå Ýôïéìïò íá åíé-

ó÷ýóåé ôïí Üëëïí, ðñïôïý êáí æçôçèåß...

ÄéáéóèÜíèçêá ðùò ç åðéëïãÞ ôçò íá äéá-

ôåèïýí ôá ÷ñÞìáôá óå ðñïóùðéêÞ âÜóç,

ãéá íá êáôáíáëùèïýí, èá äçìéïõñãïýóå

äé÷üíïéá êáé óõãêñïýóåéò. Äõóôõ÷þò,

åðáëçèåýôçêá êáé ç óõëëïãéêüôçôá åêåß-

íçò ôçò åðï÷Þò êáôá-

óôñÜöçêå ìÝóá áðü á-

êñáßåò óõìðåñéöïñÝò

êáé áðü ôéò äýï ðëåõñÝò

ðïõ áíôéðáñáôÝèçêáí»,

ëÝåé óÞìåñá ï ÄéáìÜ-

íôçò ËåâåíôÜêïò.

Ôé ôáéíßåò âëÝðïõí ïé ¸ë-

ëçíåò åêåßíá ôá ÷ñüíéá; Ôçí ðåñßïäï

1970-71 ç Õðïëï÷áãüò ÍáôÜóóá Ýñ÷åôáé

ðñþôç ìå 751.117 åéóéôÞñéá, óôç äåýôå-

ñç èÝóç Üëëç ìéá ôáéíßá ôçò ÂïõãéïõêëÜ-

êç, ôï ¸íá áóôåßï êïñßôóé ìå 549.614 åé-

óéôÞñéá, êáé ç ÁíáðáñÜóôáóç ôïõ Èüäù-

ñïõ Áããåëüðïõëïõ (ìå ðëÞèïò âñáâåß-

ùí óôï 11ï ÖåóôéâÜë Èåóóáëïíßêçò, ìå-

ôáîý ôùí ïðïßùí êáé áõôü ôçò êáëýôåñçò

ôáéíßáò) óôçí 83ç èÝóç (óå óýíïëï 87)

ìå 12.869 åéóéôÞñéá. Äåí õðÜñ÷åé ÷ñïíéÜ

ðïõ íá ìçí ðåñéëáìâÜíïíôáé óôéò ôñåéò

ðñþôåò óå åéóðñÜîåéò ôáéíßåò ðáñáãùãÝò

ìå ôçí Áëßêç ÂïõãéïõêëÜêç, ôïí ÈáíÜóç

ÂÝããï... ÅíäåéêôéêÜ ðÜëé, ôçí åðüìåíç

óåæüí ðñþôï ôï Ôé Ýêáíåò óôïí ðüëåìï

ÈáíÜóç ìå 640.471 åéóéôÞñéá êáé óôçí

58ç èÝóç ìå 70.852 åéóéôÞñéá ç Åõäïêßá

ôïõ ÁëÝîç Äáìéáíïý.

Óôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ '70, ìå ôç

ìåôáðïëßôåõóç íá óöñáãßæåé êáé ôõðéêÜ

ôçí êáôÜññåõóç ôïõ ðáëáéïý óõóôÞìá-

ôïò ðáñáãùãÞò êáé åíþ ðéá ç éó÷íÞ åë-

ëçíéêÞ ðáñáãùãÞ óå ðïóïóôü ó÷åäüí

90% êõñéáñ÷åßôáé áðü ôéò ôáéíßåò ðïñíü, ï

ÍÅÊ äéÜ ôïõ Èüäùñïõ Áããåëüðïõëïõ

åäñáéþíåôáé, áíôéóôñÝöïíôáò ôá ðïóïôé-

êÜ ìåãÝèç ðïõ åß÷å áíôéìåôùðßóåé áñ÷é-

êÜ: Ï èßáóïò êáôáêôÜ ôç äåýôåñç èÝóç

ôçò óåæüí 1975-76 (189.620 åéóéôÞñéá),

ìåôÜ ôïí ÈáíÜóç óôç ÷þñá ôçò óöáëéÜ-

ñáò (248.982).

Ðïéá åßíáé üìùò ç ãåíéêÞ åéêüíá ôçò äéá-

íïìÞò óôéò åëëçíéêÝò áßèïõóåò; Ïé áìåñé-

êáíéêÝò ôáéíßåò ôçí ðåñßïäï 1970-71

Ý÷ïõí ìüëéò 4,8 åêáô. èåáôÝò (áðü 5,4

åêáô. ôçí ðñïçãïýìåíç óåæüí) óå óýíï-

ëï 10 åêáô. (ëéãüôåñï áðü ôï 50%!) ãéá

111177Á Ð Ñ É Ë É ÏÓ 2007



111188 ÁÐ Ñ É Ë ÉÏÓ 20 0 7

íá ðÝóïõí óå 2,8 åêáô. ôçí ðåñßïäï

1974-75. Óõíáêüëïõèá, ïé åëëçíéêÝò ôáé-

íßåò ìåôÜ ôçí êïñýöùóç ôçò ðåñéüäïõ

1969-70 (3,3 åêáô.) öèßíïõí óôáäéáêÜ êáé

èá ðÝóïõí óôéò 610 ÷éëéÜäåò ôçí ðåñßïäï

1974-75. Ç êáôÜññåõóç ãéá ôçí åëëçíéêÞ

ôáéíßá åíôïðßæåôáé óôçí ðåñßïäï 1972-73,

üðïõ «åîáöáíßæïíôáé» ôá äýï ôñßôá ôïõ

êïéíïý ôùí ðñïçãïýìåíùí ÷ñüíùí...

ÁíáöÝñåôáé óõíÞèùò ðùò ç ôçëåüñáóç

óôñáããÜëéóå ôïí êéíçìáôïãñÜöï åêåßíá

ôá ÷ñüíéá, ôï ëáúêü êïéíü Ýìåéíå óôá óðß-

ôéá ôïõ ê.ëð. ºóùò üìùò ç ðñáãìáôéêüôç-

ôá íá åßíáé ðéï óýíèåôç: Áí áèñïßóïõìå

ôá ðïóïóôÜ ôùí åõñùðáúêþí ôáéíéþí,

áðü ôï «ëïãéêü» 16% (1,7 åêáô.) ãéá ôï

óýíïëï ôïõ åõñùðáúêïý êéíçìáôïãñÜ-

öïõ (åêôüò ôïõ åëëçíéêïý êéíçìáôïãñÜ-

öïõ, öõóéêÜ) ôçí ðåñßïäï 1969-70, öôÜ-

íïõìå óôá 1974-75 íá êáôáêôïýí ïé åõ-

ñùðáúêÝò ôáéíßåò ôï åíôõðùóéáêü 51%

(3,9 åêáô.). Ðþò åîçãåßôáé, óå ìéá ÷ñïíéêÞ

ðåñßïäï êáôÜññåõóçò ôçò êéíçìáôïãñá-

öéêÞò áßèïõóáò, ï ôñéðëáóéáóìüò ôïõ

ðïóïóôïý êáé ï õðåñäéðëáóéáóìüò ôùí

ðñáãìáôéêþí åéóéôçñßùí; ÁõôÞ ç éäéáéôå-

ñüôçôá ôùí áñéèìþí ìðïñåß íá åñìçíåõ-

ôåß ìüíï ìå ôç óõãêõñéáêÞ åõñùóôßá ôïõ

åõñùðáúêïý êéíçìáôïãñÜöïõ; Ôçí «÷á-

ëÜñùóç», ßóùò, ôïõ åëÝã÷ïõ óôéò áßèïõ-

óåò áðü ôéò áìåñéêáíéêÝò åôáéñåßåò êáé ôéò

åäþ èõãáôñéêÝò ôïõò, ëüãù ôçò áíáäéÜ-

ôáîçò ðïõ âñßóêåôáé óå åîÝëéîç; ¹, ìÞ-

ðùò, äéáìïñöþèçêå ìÝóá óå åêåßíá ôá

÷ñüíéá ôçò äéêôáôïñßáò Ýíá äõíáìéêü êïé-

íü, ðåñéïñéóìÝíï óå óýãêñéóç ìå ôéò ìÜ-

æåò ôïõ ðáñåëèüíôïò, óßãïõñá üìùò

áðáéôçôéêü, ðïõ ü÷é ìüíï áíÝäåéîå ìÝóá

óå ëßãá ÷ñüíéá ôïí íÝï åëëçíéêü êéíçìá-

ôïãñÜöï áëëÜ ôáõôü÷ñïíá ðáñáêïëïõ-

èïýóå ìå áõîáíüìåíï åíäéáöÝñïí êáé ôéò

åõñùðáúêÝò ôÜóåéò åíüò åîáéñåôéêÜ

ðëïýóéïõ öÜóìáôïò...

Ôüóï ï íÝïò üóï êáé ï ðáëéüò åëëçíéêüò

êéíçìáôïãñÜöïò áíÞêïõí ðéá óôï ðáñåë-

èüí. Áêüìç êáé áí ïñéóìÝíïé ìßëçóáí ãéá

óýíäñïìï «ðáôñïêôïíßáò», áêüìç êáé áí

ïñéóìÝíïé åðéäßùîáí áêñéâþò áõôü ìÝóá

áðü ôç óõóôçìáôéêÞ ñÞîç, ç ðñïóåêôéêÞ

åîÝôáóç áðïêáëýðôåé ðùò ï ÍÅÊ ãåííÞ-

èçêå óôï ðåñéèþñéï ôçò ïéêïíïìéêÞò åõ-

ìÜñåéáò ôïõ «åìðïñéêïý» ðáôÝñá ôïõ, ü÷é

áãíïþíôáò ôïí áëëÜ ìå åããåãñáììÝíç

ôçí áíáãêáéüôçôá íá ôïí õðåñâåß, êáèþò

ç äéáäñïìÞ ôïõ ÐÅÊ Þôáí «êëåéóôÞ» êáé

ôï ôÝëïò ôïõ áíáðüôñåðôï. Ôá óçìåßá

óýãêñïõóçò êáé ôá óçìåßá åðáöÞò ôïõò

èá áöïñïýóáí ðåñéóóüôåñï ôïõò éóôïñé-

êïýò ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ åÜí äåí åíôõ-

ðùóßáæå áêüìç êáé óÞìåñá ôï ãåãïíüò

ðùò êñßóéìåò ðôõ÷Ýò ôçò êïéíÞò äéáäñï-

ìÞò ôïõò ðáñáìÝíïõí óôï çìßöùò Þ

Ý÷ïõí åíôåëþò áðïóéùðçèåß.

Ôï ðáñáðÜíù êåßìåíï áðïôåëåß áðüóðáóìá

áðü åõñýôåñç ìåëÝôç ãéá ôçí óõãêåêñéìÝíç

ðåñßïäï.

Ï Êþóôáò ÔåñæÞò åßíáé êñéôéêüò êéíçìáôïãñÜöïõ

1. Gideon Bachmann, «Áßìá êáé ìðïõæïýêé: ôÝëïò!»,ðåñ. Åëëçíéêüò ÊéíçìáôïãñÜöïò, ô. 3-4, ÉáíïõÜñéïò -ÖåâñïõÜñéïò 1967, óåë. 17.

2. Ãéá ôá ïéêïíïìéêÜ - óôáôéóôéêÜ äåäïìÝíá ôçòðåñéüäïõ ÷ñçóéìïðïßçóá êõñßùò: ×ñõóÜíèçÓùôçñïðïýëïõ, ÅëëçíéêÞ êéíçìáôïãñáößá 1965-1975, èåóìéêü ðëáßóéï - ïéêïíïìéêÞ êáôÜóôáóç,ÁèÞíá 1989, ðåñ. Öéëì, ôåý÷ïò 15, ÷åéìþíáò/Üíïéîç1977-78 (åðåîåñãáóßá óôïé÷åßùí: ÄçìÞôñçòÊïëéïäÞìïò) êáé ÐÜíïò ÊïõÜíçò, Ç êéíçìáôïãñáöéêÞáãïñÜ óôçí ÅëëÜäá, 1944-1999, ÁèÞíá 2001,

Ý÷ïíôáò õðüøç ùóôüóï ôéò åðéöõëÜîåéò ðïõ Ý÷ïõíåêöñáóôåß êáôÜ ôï ðáñåëèüí ãéá çèåëçìÝíçðáñáðïßçóç ôïõ áñéèìïý åéóéôçñßùí, êõñßùò ôùíåëëçíéêþí ôáéíéþí.

3. Áäçìïóßåõôåò óõíåíôåýîåéò ôïõ ãñÜöïíôïò ìå ôïõòÓùôÞñç Äçìçôñßïõ (ðñüåäñï ôçò åôáéñåßáò«Óýã÷ñïíïò êéíçìáôïãñÜöïò») êáé ÄéáìÜíôçËåâåíôÜêï. Ôï «ðáñÜäïîï» åßíáé üôé ï Þðéùí ôüíùíËåâåíôÜêïò ïõäÝðïôå ÷áñáêôçñßóôçêå áðüïðïéïíäÞðïôå Üëëïí üôé õéïèåôåß áêñáßåò éäåïëïãéêÜèÝóåéò Þ ðñáêôéêÝò...

16-afieroma.qxp 26/3/2007 9:20 ìì 8

Çåðéêñáôïýóá ðñïóÝããéóç óôçí

éóôïñéïãñáößá ôçò åëëçíéêÞò êé-

íçìáôïãñáößáò âáóßæåôáé óå Ýíá

åîåëéêôéêü ó÷Þìá óýìöùíá ìå ôï ïðïßï,

áðü ôç óôéãìÞ ðïõ ðáñÞêìáóå ï åìðïñé-

êüò êéíçìáôïãñÜöïò óôç äåêáåôßá ôïõ

'70 åîáéôßáò ôçò Ýëåõóçò ôçò ôçëåüñá-

óçò, åäñáéþèçêå äéáäï÷éêÜ êáé ó÷åäüí

áâßáóôá ï êáëëéôå÷íéêüò êéíçìáôïãñÜ-

öïò. Ç ðñïóÝããéóç áõôÞ, üìùò, äõó÷å-

ñáßíåé ôçí åíáó÷üëçóç ìå ôï êéíçìáôï-

ãñáöéêü öáéíüìåíï óôçí éóôïñéêÞ êáé ðï-

ëéôéóìéêÞ ñïÞ ôïõ, äéüôé áðïêñýðôåé ôï

ãåãïíüò üôé óôï ôÝëïò ôçò äåêáåôßáò ôïõ

'70 êáé óôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôçò åðü-

ìåíçò äåêáåôßáò ôá ìïíôÝëá ôïõ åìðïñé-

êïý êáé êáëëéôå÷íéêïý êéíçìáôïãñÜöïõ

ü÷é ìüíï óõíõðÞñîáí áëëÜ êáé áíôáãùíß-

óôçêáí ãéá ôçí áíôáðüêñéóç ôïõ êïéíïý.

Ôï óýíôïìï êåßìåíï ðïõ áêïëïõèåß åðé-

óêïðåß ôçí êéíçìáôïãñáöéêÞ ðñáãìáôéêü-

ôçôá ôçò äåêáåôßáò ôïõ '80, ìå óôü÷ï íá

ðñïóäéïñßóåé ôïõò áíôáãùíéóìïýò áõ-

ôïýò êáé ôá êïéíùíéêÜ õðïêåßìåíá ðïõ

åíåðëÜêçóáí, üðùò êáé íá åíôïðßóåé ïñé-

óìÝíïõò óõó÷åôéóìïýò ðïõ ôüôå áíá-

ðôý÷èçêáí, óôéãìÜôéóáí ôï ðåäßï êáé

Ýêôïôå ìðïñïýí íá èåùñçèïýí êáôáóôá-

ôéêïß ãéá ôçí éó÷ýïõóá ìÝ÷ñé êáé óÞìåñá

ïðôéêïáêïõóôéêÞ åìðåéñßá11

ÐñÜãìáôé, óôç äéÜñêåéá ôçò äåêáåôßáò

ôïõ '80 ç åëëçíéêÞ êéíçìáôïãñáößá ÷á-

ñáêôçñßóôçêå áðü óçìáíôéêÝò äéáñèñù-

ôéêÝò áëëáãÝò. Êáôáñ÷Üò, ç áíÜêáìøç

ôïõ åìðïñéêïý êéíçìáôïãñÜöïõ ìåôÜ

áðü ïëéãïåôÞ áðï÷Þ (ðïõ åêôåßíåôáé ÷ñï-

íéêÜ ðåñßðïõ áðü ôá ìÝóá ìÝ÷ñé ôá ôÝëç

ôçò äåêáåôßáò ôïõ '70) åß÷å Üìåóá áðï-

ôåëÝóìáôá êáé, Ýóôù ðñïóùñéíÜ, åðáíÝ-

öåñå ôï êïéíü óôéò áßèïõóåò. Ôçí ßäéá

åðï÷Þ åäñáéþíåôáé ç ÷ñÞóç ôçò ôå÷íï-

ëïãßáò ôïõ âßíôåï, ïäç-

ãþíôáò óôçí Üíèçóç

ôùí âéíôåïêëÜìð, öáé-

íüìåíï ðïõ ðïëëáðëáóßáóå ôéò åðéëïãÝò

èÝáóçò êáé êáôáíÜëùóçò, áëëÜ êáé ðá-

ñáãùãÞò, áöïý äçìéïýñãçóå Ýíá íÝï êáé

óõã÷ñüíùò ïéêåßï ôýðï èåÜìáôïò, ôç âé-

íôåïôáéíßá. Ç «âéïìç÷áíßá» ôçò âéíôåïôáé-

íßáò åðéâåâáßùóå ôçí õðåñïðëßá ôùí

áöçãçìáôéêþí ôñüðùí ôïõ åìðïñéêïý êé-

íçìáôïãñÜöïõ óôéò øõ÷áãùãéêÝò óõíÞ-

èåéåò ôïõ êïéíïý, áí óêåöôåß êáíåßò üôé

ãõñßóôçêáí ðÜíù áðü 1.100 ôÝôïéåò ôáé-

íßåò áðü ôï 1985 ùò ôï 199022.

Áðü ôçí Üëëç, ï êáëëéôå÷íéêüò êéíçìáôï-

ãñÜöïò, ó÷åôéêÜ êáôáîéùìÝíïò áðü ôç

óõãêõñßá, Ýäåéîå ðéï éêáíüò íá êåñäßóåé

ôï óôïß÷çìá ôçò áíáãíþñéóçò êáé ðñïóÝ-

ëåõóçò ôïõ êïéíïý. Óå üëç ôç äéÜñêåéá

ôçò äåêáåôßáò ïé ôáéíßåò ôïõ äïêéìÜæï-

íôáí óôéò áßèïõóåò, óå áíôéóôïé÷ßá áñéè-

ìïý ðáñáãüìåíùí ôáéíéþí ìå áõôÝò ôïõ

åìðïñéêïý, ü÷é üìùò êáé åéóéôçñßùí, êá-

èþò ç õðåñï÷Þ ôïõ óå êýñïò äåí êáôÜ-

öåñå íá ìåôáöñáóôåß óå ìéá óôáèåñÞ

áíôáðüêñéóç. ÅðéðñïóèÝôùò, áõôÞ ôçí

åðï÷Þ êáôáãñÜöåôáé ç êõñéÜñ÷çóç ôçò

áìåñéêáíéêÞò ðáñáãùãÞò Ýíáíôé óõíïëé-

êÜ ôçò åõñùðáúêÞò êéíçìáôïãñáößáò, ìå

ðïóïóôÜ ðïõ áããßæïõí ìÝ÷ñé êáé ôï 90%

ôùí åéóéôçñßùí, åíþ ïé áßèïõóåò, óå ó÷Ý-

óç ìå ôçí áñ÷Þ ôçò äåêáåôßáò, ìåéþíï-

íôáé óôéò ìéóÝò, ìå ôï Ýíá ôÝôáñôï ôçò

ðñïóÝëåõóçò ôïõ êïéíïý33. Óôï ôÝëïò ôçò

äåêáåôßáò ï åìðïñéêüò åêëåßðåé, ç ðáñá-

ãùãÞ ôïõ êáëëéôå÷íéêïý ìåéþíåôáé, åíþ

ç ðñïóðÜèåéá åðáíáðñïóÝããéóçò ôïõ

ìáæéêïý êïéíïý áðïôõã÷Üíåé, áöïý ðëÝïí

áõôü åðáíáðáýåôáé óå ÷ïëéãïõíôéáíÝò

åìðåéñßåò êáé óôçí Üíáñ÷á áíáðôõóóüìå-

íç éäéùôéêÞ ôçëåüñáóç.

111199Á Ð Ñ É Ë É ÏÓ 2007

Áíôáãùíéóìïß óôïí åëëçíéêü

êéíçìáôïãñÜöï ôïõ '80

ÓôÝëéïò ÊõìéùíÞò



112200 ÁÐ Ñ É Ë ÉÏÓ 20 0 7

Ç äéáìüñöùóç ôçò åã÷þñéáò êéíçìáôï-

ãñáößáò ó÷åôßæåôáé Üìåóá ìå ôéò áíôéíï-

ìßåò ðïõ ÷áñáêôÞñéæáí ôçí åëëçíéêÞ êïé-

íùíßá êáôÜ ôçí ðåñßïäï áõôÞ êáé åß÷áí

áíôßêôõðï óôá äéáíïçôéêÜ ðñüôõðá ðá-

ñáãùãÞò ôáéíéþí. ÔÝôïéåò ìðïñïýí íá

èåùñçèïýí ç åãêáèßäñõóç åíüò êáôáíá-

ëùôéêïý êáé åõäáéìïíéóôéêïý ìïíôÝëïõ

êáé ç õðïãñÜììéóç ôïõ áôïìéêéóìïý, ðá-

ñÜëëçëá ìå ôçí ðïëéôéóôéêÞ çãåìïíßá

ôçò ÁñéóôåñÜò. Åðßóçò, ç êõñéÜñ÷çóç ôïõ

ëáúêéóìïý êáé ç Ýíôïíç êïììáôéêïðïßçóç,

óõã÷ñüíùò ìå ôçí áíÜðôõîç ñéæïóðáóôé-

êþí åêöÜíóåùí üðùò ï öåìéíéóìüò, ï

áíáñ÷éóìüò, ôï åíáëëáêôéêü êáé ïéêïëïãé-

êü êßíçìá. Ç ìáíé÷áúóôéêÞ åêäÞëùóç ôçò

ðïëéôéêÞò êáé ðïëéôéóôéêÞò æùÞò ðñïóÝ-

äùóå Ýíáí óõãêñïõóéáêü ÷áñáêôÞñá êáé

óôïí ïðôéêïáêïõóôéêü ÷þñï, ðïõ áðï-

êñõóôáëëþèçêå óôï äßðïëï áíÜìåóá

óôïí åìðïñéêü Þ øõ÷áãùãéêü êéíçìáôï-

ãñÜöï êáé óôïí êáëëéôå÷íéêü Þ ðïéïôéêü,

Ý÷ïíôáò Üìåóá ïñáôÝò áéóèçôéêÝò êáé ðï-

ëéôéêÝò óõíéóôþóåò. Ç áíôéðáëüôçôá ôùí

äýï ðñáêôéêþí ðÞñå ôç ìïñöÞ åíüò

áãþíá êõñéáñ÷ßáò ãéá ôçí åðéêñÜôçóç

ôùí ðñïôåñáéïôÞôùí ðïõ ç êÜèå ðëåõñÜ

ðñÝóâåõå, ìåôáôñÝðïíôáò ôïí êéíçìáôï-

ãñÜöï óå äéáêýâåõìá ìåôáîý áíôßññï-

ðùí êïéíùíéêþí äõíÜìåùí êáé ðïëéôéóôé-

êþí ðñïôýðùí. Ç ðáñáãùãÞ êáé ç ðáñá-

êïëïýèçóç ôáéíéþí áðïôÝëåóå Ýôóé ìéá

áñÝíá, üðïõ óõìðëåêüôáí Ýíá áãåöý-

ñùôï áíôéèåôéêü æåýãìá. Áðü ôç ìéá,

Ýíáò êéíçìáôïãñÜöïò

ðïõ êïëÜêåõå êáé åðé-

âåâáßùíå ôïõò êõñßáñ-

÷ïõò ìýèïõò ôçò

ðñáãìáôéêüôçôáò, óõ-

íôáóóüìåíïò ìå ôïõò

ìéêñïáóôïýò. Áðü ôçí

Üëëç, Ýíáò êéíçìáôï-

ãñÜöïò ðïõ ôïõò

áðÝññéðôå êáé åðé÷åé-

ñïýóå íá åðéâÜëåé êáé-

íïýñãéïõò óôï üíïìá

åíüò åõñýôåñïõ ó÷å-

äßïõ áëëáãÞò êáé áíá-

äéÜñèñùóçò, óõíôáó-

óüìåíïò ìå ôïõò äéá-

íïïýìåíïõò44.

Ç ðñïóáñìïãÞ ôïõ

åìðïñéêïý êéíçìáôï-

ãñÜöïõ óôï êïéíùíéêï-

ðïëéôéêü êëßìá ôçò ìå-

ôáðïëßôåõóçò Ýèåóå

íÝá äåäïìÝíá. Áðáë-

ëáãìÝíïò áðü ôçí ðßå-

óç ôçò ëïãïêñéóßáò êáé

áíôáðáíôþíôáò óôçí

åëåõèåñßá åðéëïãÞò

ðïëéôéêïðïéçìÝíùí èå-

ìÜôùí áðü ôçí ðëåõ-

Ïé ôåìðÝëçäåò ôçòåýöïñçò êïéëÜäáò,1978, ôïõ ÍßêïõÐáíáãéùôüðïõëïõ (ÍéêÞôáò Ôóáêßñïãëïõ,Âáóßëçò Äéáìáíôüðïõëïò,¼ëãá ÊáñëÜôïõ,ÄçìÞôñçò ÐïõëéêÜêïò)


112211Á Ð Ñ É Ë É ÏÓ 2007

ñÜ ôïõ êáëëéôå÷íéêïý, ãéá ðñþôç öïñÜ

åéóÞãáãå ùò óõóôáôéêü óôïé÷åßï ôùí

ðëïêþí ôïõ ôïí ðïëéôéêü êáé êïéíùíéêü

ó÷ïëéáóìü, äéáðñáãìáôåõüìåíïò –ìå

ó÷åôéêÜ áíþäõíï ôñüðï– æçôÞìáôá êá-

èçìåñéíüôçôáò (åðßêáéñåò ðïëéôéêÝò ìå-

ôáññõèìßóåéò, ãñáöåéïêñáôßá, ðåëáôåéá-

êÝò ó÷Ýóåéò, íÝöïò, ç êáôÜóôáóç ìåôÜ

ôçí åßóïäï óôçí ÅÏÊ). ¸ôóé, áíôáíáêëïý-

óå áðü ôç äéêÞ ôïõ óêïðéÜ ôçí õðï÷þñç-

óç ôïõ áõôáñ÷éóìïý êáé ôç íÝá äçìïêñá-

ôéêÞ óõíèÞêç, ðáñÝ÷ïíôáò Ýíá âÞìá

åëåã÷üìåíçò ðïëéôéêÞò Ýêöñáóçò óôá

ëáúêÜ êáé ìéêñïìåóáßá óôñþìáôá. Ôï íåá-

íéêü êïéíü åß÷å ðåñéóóüôåñïõò ëüãïõò íá

åðéóêåöèåß ôéò áßèïõóåò, áöïý Ýâëåðå

íá ðñùôáãùíéóôåß óå êùìéêÝò Þ äñáìáôé-

êÝò ðëïêÝò ðïõ èåìåëßùíáí ôç íåïëáéß-

óôéêç ôáõôüôçôá óå áíôéðáñáâïëÞ ìå ôçí

ðñåóâýôåñç ãåíéÜ (öåôé÷ïðïßçóç ôçò ìï-

ôïóéêëÝôáò, ïéêåéïðïßçóç ôçò íôéóêïôÝê,

ôçò êáöåôÝñéáò êáé ôïõ ìðéëéáñäÜäéêïõ,

ç ó÷ïëéêÞ êáèçìåñéíüôçôá ùò áíôßäñáóç

óôï êáôåóôçìÝíï ìÝóù ôïõ ÷áâáëÝ,

áíôéìåôþðéóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò ôùí

íáñêùôéêþí êáé ôïõ ÷Üóìáôïò ôùí ãå-

íåþí). Ïé ó÷åôéêÝò ôáéíßåò êáôÜ ôçí ðå-

ñßïäï áõôÞ êïëÜêåõáí ôçí êïéíüôçôá

ôùí èåáôþí ôïõò áó÷ïëïýìåíåò ìå æç-

ôÞìáôá ôçò ëáúêÞò êáèçìåñéíüôçôáò,

åíþ õðïóôÞñéæáí ôçí áíùôåñüôçôá ôçò

ìéêñïáóôéêÞò áíôßëçøçò êáé çèéêÞò áíá-

öïñéêÜ ìå ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ áðáó÷ï-

ëïýóáí ôçí ôñÝ÷ïõóá ðñáãìáôéêüôçôá. Ç

áíÜêáìøç, ëïéðüí, ôïõ åìðïñéêïý êáé ç

Üíèçóç ôçò âéíôåïôáéíßáò, áêñéâþò åðåé-

äÞ Þôáí óõìâáôÝò ìå ôéò äåóðüæïõóåò

ëáúêÝò ðñïóëáìâÜíïõóåò, áðÝêôçóáí

ôçí ðñùôïêáèåäñßá óôá ãïýóôá ôïõ êïé-

íïý êáé Ýãéíáí ôï áíôßâáñï óôéò «êïõë-

ôïõñéÜñéêåò» ôáéíßåò.

Óôï óôñáôüðåäï, ôþñá, ôïõ êáëëéôå÷íé-

êïý êéíçìáôïãñÜöïõ, ïé óêçíïèÝôåò äåí

ðñïóÝäùóáí éäéáßôåñï âÜñïò óôçí ßäéá

ôçí êáèçìåñéíüôçôá, áëëÜ óôïõò ôñü-

ðïõò ðïõ áõôÞ äéáñèñþíåôáé áðü éóôïñé-

êÞ, êïéíùíéêÞ êáé ðïëéôé-

óìéêÞ Üðïøç. Ðñïôå-

ñáéüôçôÜ ôïõò Þôáí ç

áíáßñåóç ôùí êõñßáñ-

÷ùí áíôéëçðôéêþí ó÷ç-

ìÜôùí êáé ç áíÜäåéîç

íÝùí ôñüðùí ðñïóÝããé-

óçò ôçò ðñáãìáôéêüôç-

ôáò, áíåðçñÝáóôùí áðü ôç ìáæéêÞ êïõë-

ôïýñá, üðùò êáé óõëëïãéêþí õðïêåéìÝ-

íùí ðïõ Ýìåíáí áðùèçìÝíá óôç óõëëï-

ãéêÞ ìíÞìç, åîáéôßáò ôçò ÷ñüíéáò õðåñß-

ó÷õóçò ôùí íéêçôþí ôïõ Åìöõëßïõ. Ðñïò

ôïýôï, ðåñßïðôç èÝóç Ýëáâå ç åíáó÷ü-

ëçóç ìå ôçí éóôïñßá, ðïõ áðïóêïðïýóå

óôçí áðïêáôÜóôáóç ôçò éóôïñéêÞò ìíÞ-

ìçò êáé ôçò óçìáóßáò ôçò óôç óýã÷ñïíç

êïéíùíéêïðïëéôéêÞ óêçíÞ (óôï ðëáßóéï

ðïõ êáôåîï÷Þí åß÷å èÝóåé ôï Ýñãï ôïõ

Áããåëüðïõëïõ). ¢ëëåò ôáéíßåò ó÷ïëßáæáí

Ýììåóá Þ óáôéñéêÜ ôç óýã÷ñïíç ðïëéôéêÞ

êáôÜóôáóç, áðïðíÝïíôáò ìéá áðïãïÞ-

ôåõóç áðü ôç ìáôáßùóç ôùí åëðßäùí

ôïõ êüóìïõ ôçò ÁñéóôåñÜò ãéá ôéò åðéãå-

íüìåíåò áëëáãÝò (ð.÷. ïé ôáéíßåò ôïõ Ðå-

ñÜêç). ÓôáäéáêÜ, ç áðïäõíÜìùóç êáé ï

åöçóõ÷áóìüò ôïõ ðñïïäåõôéêïý êéíÞìá-

ôïò óçìáôïäüôçóå ôï ðÝñáóìá óå Ýíáí

õðáñîéáêü ðñïâëçìáôéóìü (ð.÷. ï Ìåëéó-

óïêüìïò ôïõ Áããåëüðïõëïõ, Ó÷åôéêÜ ìå

ôï Âáóßëç ôïõ Ôóéþëç), üðïõ ï êåíôñéêüò

÷áñáêôÞñáò åìöáíßæåôáé áðïîåíùìÝíïò

áðü ôïí ðåñßãõñï, åêöñÜæïíôáò ìéá ãå-

íéÜ ðïõ èÝëçóå íá áðïóôñáôåõèåß, áðï-

öáóßæïíôáò íá åðéêåíôñùèåß óôá åóùôå-

ñéêÜ ôçò ìÝôùðá55. Óå êÜèå ðåñßðôùóç, ï

êáëëéôå÷íéêüò êéíçìáôïãñÜöïò ðïõ ðá-

ñÞ÷èç êáôÜ ôç äåêáåôßá áõôÞ êáôÜ êýñéï

ëüãï ðñïåñ÷üôáí áðü, áëëÜ êáé áðåõèõ-

íüôáí êõñßùò óå, äéáíïïýìåíïõò: åêðñï-

óùðþíôáò ôçí ðïëéôéóôéêÞ áíôßëçøç ôçò

ÁñéóôåñÜò, åðå÷åßñçóå íá åðéâÜëåé íÝåò

èåìáôéêÝò, êáéíïôüìåò áöçãçìáôéêÝò ôå-

÷íéêÝò êáé äéáöïñåôéêü ýöïò, ìå óêïðü

íá åêöñÜóåé ôéò óõëëïãéêÝò ðåðïéèÞóåéò

ôçò áëëÜ êáé íá äéáìïñöþóåé Ýíá íÝï



112222 ÁÐ Ñ É Ë ÉÏÓ 20 0 7

êïéíü êáé Ýôóé íá áíáðñïóäéïñßóåé ôï ðï-

ëéôéêü êáé ðïëéôéóôéêü ôïðßï, ÷ñçóéìï-

ðïéþíôáò ðñüôõðá ðïõ üìùò äåí åíáñ-

ìïíßæïíôáí åýêïëá ìå ôçí åã÷þñéá ðñáã-

ìáôéêüôçôá.

Áîßæåé ùóôüóï íá óçìåéùèåß üôé, óôïí

áíôßðïäá áõôþí ôùí åîåëßîåùí, Ýíá

õðïäüñéá ó÷åôéæüìåíï óýíïëï ôáéíéþí

êáëëéÝñãçóå ìéá áíôéêïìöïñìéóôéêÞ ôÜóç

ðïõ áíôéóôñáôåõüôáí ôéò äåóðüæïõóåò

áíôéëÞøåéò, ôüóï ôéò áãïñáßåò üóï êáé ôéò

ðñïïäåõôéêÝò. Óôéò ôáéíßåò áõôÝò, ôï õðï-

êåßìåíï äåí Ý÷åé óõíÜøåé áêüìç áíáêù÷Þ

ìå ôçí êïéíùíéêïðïëéôéêÞ ðñáãìáôéêüôç-

ôá êáé åðéèõìåß íá åðéâÜëåé ôçí áíáôñïðÞ

óôçí áôïìéêÞ ôïõ êáèçìåñéíüôçôá. Ïé

ôáéíßåò ôïõ Âåñãßôóç, ôïõ ÍéêïëáÀäç, ôïõ

Ðáíáãéùôüðïõëïõ, ôïõ Ðáíïõóüðïõëïõ

êáé ôïõ ÔïñíÝ, ãéá ðáñÜäåéãìá, áíôéìÜ÷ï-

íôáí ôéò óõìâáôéêÝò ìéêñïáóôéêÝò Þ äéá-

íïïõìåíßóôéêåò íïïôñïðßåò êáé Ýèåôáí ôéò

åðéäéþîåéò ôïõ åáõôïý ùò ó÷Ýäéá ðïõ

ïöåßëåé íá õëïðïéÞóåé Ýíá áíåîÜñôçôï

õðïêåßìåíï, ðïõ óôÝêåôáé êñéôéêÜ êáé

áíôéèåôéêÜ óôéò ðïëéôéêïêïéíùíéêÝò äå-

óìåýóåéò. ÐáñÜëëçëá, åðéóöñÜãéóáí ôï

ôÝëïò ôçò áöçñçìÝíçò óõëëïãéêüôçôáò,

ôïðïèåôþíôáò ôçí åê íÝïõ ùò åñþôçìá

êáé åãêáëþíôáò ãéá ôçí áíÜãêç ôïõ áõôï-

êáèïñéóìïý óôç óõíÜíôçóç ôïõ õðïêåé-

ìÝíïõ ìå ôçí ðñáãìáôéêüôçôá.

Ç áíôéäéáóôïëÞ ôïõ åìðïñéêïý êáé ôïõ

êáëëéôå÷íéêïý êéíçìáôïãñÜöïõ, ìÝóá

áðü ôï ìÝôùðï «ìéêñïáóôþí» êáé «êïõë-

ôïõñéÜñçäùí», áðïôåëïýóå Ýêöáíóç

ìéáò ãåíéêüôåñçò, ðïëõìÝôùðçò êáé ðï-

ëõåóôéáêÞò óýãêñïõóçò, ðïõ ó÷çìáôéêÜ

ìðïñåß íá óõìðõêíùèåß óôï æåýãìá áíÜ-

ìåóá óôï ëáúêéóìü êáé ôïí åêóõã÷ñïíé-

óìü. Ôï âáóéêü áðïôÝëåóìá ôçò óý-

ãêñïõóçò áõôÞò Þôáí ïé áìïéâáßåò áðþ-

ëåéåò. Ï åìðïñéêüò êéíçìáôïãñÜöïò åí-

óùìáôþèçêå, ôñüðïí ôéíÜ, óôçí åðåñ÷ü-

ìåíç êõñéÜñ÷çóç ôçò éäéùôéêÞò ôçëåüñá-

óçò, ðáñüôé Ýäåéîå äåßãìáôá áíáíÝùóçò

óôñåöüìåíïò óôçí êáèçìåñéíüôçôá, ìéá

èåìáôéêÞ áãíïçìÝíç ðáëéüôåñá. Ùóôüóï,

õðïôáóóüôáí üëï êáé ðåñéóóüôåñï óôéò

ëáúêéóôéêÝò áðáéôÞóåéò, óôéãìáôßóôçêå

áðü áõôÝò, ÷ùñßò íá âñåé äéåîüäïõò óôï

Üíïéãìá ðïõ åðé÷åßñçóå. Áðü ôçí Üëëç,

ôï óôñáôüðåäï ôïõ êáëëéôå÷íéêïý óõ-

ãêñüôçóå ìåí èåóìïýò áëëÜ ü÷é êáé äï-

ìÝò, ôÝôïéåò ðïõ èá åðÝôñåðáí ôçí áíôß-

óôáóç óôç ìáæéêÞ ïðôéêïáêïõóôéêÞ êïõë-

ôïýñá ôçò éäéùôéêÞò ôçëåüñáóçò êáé ôïõ

÷ïëéãïõíôéáíïý êéíçìáôïãñÜöïõ. Åóù-

óôñåöÞò, ðñïóêïëëçìÝíïò óå åõñùðáú-

êÜ ðñüôõðá êáé «öåóôéâáëéêÝò» ôáéíßåò,

äåí ìåôåôñÜðç óôç íçóßäá áõôÞ ðïõ èá

áðÝôñåðå ôç ñïÞ ôùí åîåëßîåùí. Áíôá-

íáêëþíôáò ôçí êñßóç ôáõôïôÞôùí ðïõ

÷áñáêôÞñéóå ôç äåêáåôßá ôïõ '80, ïé ðá-

ñáôÜîåéò ôïõ åëëçíéêïý êéíçìáôïãñÜöïõ

ðáñáêïëïõèïýóáí Üâïëá êáé ó÷åäüí

áìÝôï÷á ôá ôåêôáéíüìåíá, åêåß ðïõ óå

ðñïçãïýìåíåò åðï÷Ýò óõììåôåß÷áí åíáñ-

ãÝóôåñá óôç äéáìüñöùóÞ ôïõò.

Ï ÓôÝëéïò ÊõìéùíÞò åßíáé éóôïñéêüò êéíçìáôïãñÜöïõ

êáé åéäéêüò åðéóôçìïíéêüò óõíåñãÜôçò ôïõ êéíçìáôïãñáöéêïý áñ÷åßïõ ôïõ ÕÐ. ÅÎ.

1. ÏñéóìÝíåò áðü ôéò áðüøåéò ðïõ êáôáôßèåíôáé åäþäïêéìÜóôçêáí êáé åìðëïõôßóôçêáí óôï óåìéíÜñéï «ÇÅëëÜäá óôç äåêáåôßá ôïõ 1980. Êïéíùíßá, ðïëéôéêÞ,ðïëéôéóìüò. Ìéá åðáíåêôßìçóç» (Ôá ÓåìéíÜñéá ôçòÓýñïõ, Éïýëéïò 2006) ðïõ äéïñãáíþèçêå áðü ôïõòÂáóßëç ÂáìâáêÜ êáé ÐáíáãÞ Ðáíáãéùôüðïõëï.

2. Âë. ó÷åôéêÜ ÄçìÞôñçò ÊïëéïäÞìïò, Ëåîéêüåëëçíéêþí ôáéíéþí áðü ôï 1914 ìÝ÷ñé ôï 2000,åêäüóåéò ÃÝíïõò, ÁèÞíá 2001.

3. Ãéá ó÷åôéêÝò ðëçñïöïñßåò âë. ÐÜíïò ÊïõÜíçò, ÇêéíçìáôïãñáöéêÞ áãïñÜ óôçí ÅëëÜäá 1944-1999, Fi-

natec A.E. & Media Desk Hellas, ÁèÞíá 2001.4. Ãéá ìéá åðéóêüðçóç ôçò ðåñéüäïõ âë. Íßêïò

Äéáìáíôïýñïò, Ðïëéôéóìéêüò äõúóìüò êáé ðïëéôéêÞáëëáãÞ óôçí ÅëëÜäá ôçò Ìåôáðïëßôåõóçò, ÁèÞíá,ÁëåîÜíäñåéá 2000 êáé Áíôþíçò Êáñáêïýóçò,ÌåôÝùñç ÷þñá. Áðü ôçí êïéíùíßá ôçò áíÜãêçò óôçíêïéíùíßá ôçò åðéèõìßáò (1975-2005), ÁèÞíá, Åóôßá2006.

5. Ãéá ðåñéóóüôåñá âë. ÃéÜííçò ÌðáóôÝáò, «Áðü ôïêïéíùíéêü óôï õðáñîéáêü», ÏðôéêïáêïõóôéêÞÊïõëôïýñá, ô. 2, 2002, óåë. 123-144.


ÇÁèÞíá óôïí åëëçíéêü êéíçìáôï-

ãñÜöï Ý÷åé ôç äéêÞ ôçò éóôïñßá êáé

äåí åßíáé ôõ÷áßï üôé Ý÷ïõí Þäç ãß-

íåé äýï íôïêéìáíôÝñ ìå áõôü ôï èÝìá11. Ç

ÁèÞíá Ý÷åé áðïôåëÝóåé ôï óêçíéêü ðïë-

ëþí êéíçìáôïãñáöéêþí áöçãÞóåùí, åíþ

Üëëïôå Ý÷åé ãßíåé ÷áñáêôÞñáò ç ßäéá,

áðïêôþíôáò ëåéôïõñãéêüôçôá ìÝóá óôçí

áöÞãçóç, ó÷ïëéÜæïíôáò Þ åîçãþíôáò êá-

ôáóôÜóåéò êáé Þñùåò. Åßôå óêçíéêü åßôå

ðñïóêÞíéï ôùí êéíçìáôïãñáöéêþí ãåãï-

íüôùí, ç êéíçìáôïãñáöçìÝíç ÁèÞíá êÜ-

èå öïñÜ, áíÜëïãá ìå ôï ýöïò, áðïêôÜ

êáé Üëëç èÝóç óôïõò ëüãïõò (discourses)

ðåñß ÁèÞíáò. ¢ëëç ç ÁèÞíá óôç Óõíïéêßá

ôï ¼íåéñï, Üëëç ç ÁèÞíá ôùí êéíçìáôï-

ãñáöéêþí åéäþí üðùò ôï ìéïýæéêáë êáé

Üëëç ç ÁèÞíá ôùí «äçìéïõñãþí» ôùí äå-

êáåôéþí ôïõ '70 êáé '80.

Êïñõöáßá óôéãìÞ áëëáãÞò ôùí áíáðáñá-

óôÜóåùí ãéá ôçí ÁèÞíá ìðïñåß íá èåù-

ñçèåß ôï ôÝëïò ôçò äåêáåôßáò ôïõ '60,

áñ÷Ýò '70, ðåñßïäïò ðïõ áëëÜæåé ôï êéíç-

ìáôïãñáöéêü ðáñÜäåéãìá êáé áðü ôïí

ÐÅÊ ðåñíÜìå óôïí ÍÅÊ. Ç áëëáãÞ èá

ìðïñïýóå åýêïëá íá ÷áñáêôçñéóôåß ñÞã-

ìá. Ðáñüëá áõôÜ, åêåß ìÝóá èá âñïýìå

ðïëëÝò áëëçëåðéêáëýøåéò, áëëÜ áõôü

èá Þôáí ìéá ïëüêëçñç ìåëÝôç áðü ìüíç

ôçò.

Óôçí ßäéá ðåñßïäï, áõôÞ ôïõ ôÝëïõò ôçò

äåêáåôßáò ôïõ '60, áñ÷Ýò '70, ðåñßïäï

ôçò äéêôáôïñßáò, ç ÁèÞíá áíôéìåôùðßæåôáé

áðü ôç ìéá óáí ôïõñéóôéêüò ðñïïñéóìüò,

óáí ìéá åðßðëáóôç êïóìïðïëßôéêç ðñù-

ôåýïõóá, åíþ ôáõôü÷ñïíá ãßíåôáé üëï êáé

ðéï åðéôáêôéêÞ ç åðßëõóç ðñïâëçìÜôùí

üðùò ç óôÝãáóç êáé ç ìåôáêßíçóç ôïõ

ðëçèõóìïý ðïõ áõîÜíåôáé, êõñßùò ãéáôß

ôá êýìáôá åóùôåñéêÞò ìåôáíÜóôåõóçò

óõíå÷ßæïíôáé êáé ïëïêëçñþíïíôáé åêåßíç

ôçí ðåñßïäï22. Åí ïëßãïéò,

óôáäéáêÜ ãßíïíôáé ïñá-

ôÝò üëåò ïé åðéëïãÝò,

ðïëéôéêÝò, ðïëåïäïìéêÝò êáé ðïëéôéóìéêÝò,

ôùí ðñïçãïýìåíùí ÷ñüíùí. Ôï êëåßóéìï

ôçò äåêáåôßáò ôïõ '70 èá âñåé ôçí ÁèÞíá

íá áðïôåëåß ðëÝïí Ýíá «áõôüíïìï ðñü-

âëçìá» ðñïò åðßëõóç êáé Ýôóé èá áíôéìå-

ôùðéóôåß ôï èÝìá êáé ðïëéôéêÜ óôéò áñ÷Ýò

ôçò äåêáåôßáò ôïõ '8033.

Óå áõôÞ ôçí êïìâéêÞ åðï÷Þ, êéíçìáôïãñá-

öéêÜ êáé ðïëéôéêÜ èá âñïýìå ôñåéò ôáéíßåò

ïé ïðïßåò äåí ìïéÜæïõí êáèüëïõ ìåôáîý

ôïõò, ðáñÜ ìüíï ßóùò óôï üôé äýóêïëá

êáôçãïñéïðïéïýíôáé. Ðñüêåéôáé ãéá ôï ÊéÝ-

ñéïí ôïõ ÄÞìïõ ÈÝïõ (1968), ôçí Åõäï-

êßá ôïõ ÁëÝîç Äáìéáíïý (1971) êáé ôï Íáé

ìåí, áëëÜ... ôïõ Ðáýëïõ ÔÜóéïõ (1972),

ôáéíßåò ðïõ áíáäåéêíýïõí êáé ÷ñçóéìï-

ðïéïýí ôïí áóôéêü ÷þñï (Þ ôéò ðáñõöÝò

ôïõ, üðùò óôçí ðåñßðôùóç ôçò Åõäïêß-

áò) ùò êïìâéêü óçìåßï áíÜìåóá óôéò

áðïöÜóåéò ðïõ åß÷áí ðáñèåß êáé óôéò

ðñáãìáôéêÝò áëëÜ êáé åíáëëáêôéêÝò äéá-

äñïìÝò ðïõ ç ðüëç èá ìðïñïýóå íá ðÜ-

ñåé. Ïé ôáéíßåò áõôÝò áðïôåëïýí îå÷ùñé-

óôÜ ðáñáäåßãìáôá êáé êÜèå Üëëï ðáñÜ

áíôéðñïóùðåõôéêü äåßãìá ìðïñïýí íá

èåùñçèïýí.

Ôé óçìáßíåé üìùò êïìâéêü óçìåßï; Êïìâé-

êü óçìáßíåé ü÷é ìüíï Ýíá ÷ùñéêü óçìåßï,

ìéá äéáóôáýñùóç, áëëÜ êáé Ýíá óçìåßï

ìå óõìðýêíùóç ÷ñüíïõ. Ãé' áõôü èá Þôáí

êáëýôåñá íá ÷ñçóéìïðïéïýóáìå ôï ó÷Þ-

ìá êáôþöëé üðùò ôï Ý÷åé ÷ñçóéìïðïéÞóåé

ï Óôáýñïò Óôáõñßäçò, ó÷Þìá ðïõ ðñïêý-

ðôåé áðü ôïí ôñüðï óêÝøçò ôïõ W.

Benjamin. Óýìöùíá ìå ôïí Ó. Óôáõñßäç ï

W. Benjamin áíáæÞôçóå «(...) óôç óýã-

÷ñïíç ðüëç, ðïõ ôç âßùóÞ ôçò èåþñçóå

áêñïãùíéáßï ëßèï ôçò íåùôåñéêÞò åìðåé-

112233Á Ð Ñ É Ë É ÏÓ 2007

Ç ðüëç-êáôþöëé:

Ç ÁèÞíá óå ôñåéò åëëçíéêÝò ôáéíßåò

Áöñïäßôç ÍéêïëáÀäïõ



112244 ÁÐ Ñ É Ë ÉÏÓ 20 0 7

ñßáò, ôá êáôþöëéá, ùò åêåßíåò ôéò õëéêÝò

ìïñöÝò áðïôýðùóçò ìéáò áôïìéêÞò åßôå

óõëëïãéêÞò ìíÞìçò, ùò ôá óçìåßá äéá-

óôáýñùóçò åíáëëáêôéêþí äéáäñïìþí»44.

Ðïëý óýíôïìá, ôá êáôþöëéá åßíáé åêåß-

íåò ïé åðéêñÜôåéåò üðïõ ïé êïéíùíéêÝò

ðñáêôéêÝò ôéò ïñßæïõí ùò «åíäéÜìåóåò,

êñßóéìåò, åðßöïâåò êáé åõåñãåôéêÝò ìáæß»,

ßóùò ãéáôß óå áõôÜ õðÜñ÷åé ç äõíáìéêÞ

ðñïò Ýíá áëëéþôéêï ìÝëëïí55. Ôé óçìáßíåé

áõôü ãéá ôçí êéíçìáôïãñáöçìÝíç ÁèÞíá;

Ç ðüëç ôùí ôáéíéþí ÊéÝñéïí, Åõäïêßá êáé

Íáé ìåí, áëëÜ... ìåôáôñÝðåôáé óå ìéá êá-

ôùöëéáêÞ êéíçìáôïãñáöéêÞ ðñùôåýïõ-

óá, óå ìéá åíäéÜìåóç, êñßóéìç, åðßöïâç

êáé åõåñãåôéêÞ ìáæß, åðéêñÜôåéá, ìÝóá

áðü ôçí êïéíùíéêÞ ðñáêôéêÞ ðïõ åßíáé ï

ßäéïò ï êéíçìáôïãñÜöïò ùò áíáðáñÜóôá-

óç êáé ùò ðñÜîç. Ïé ôñåéò áõôÝò ôáéíßåò

åêöñÜæïõí ôáõôü÷ñïíá ôï ðáñåëèüí êáé

ôï ðáñüí ôçò åðï÷Þò ôïõò, áëëÜ êõñßùò

óõìðõêíþíïõí ôéò äõíáôüôçôåò ôïõ

áóôéêïý ÷þñïõ êáé ôéò äõíáìéêÝò ðñïò

åíáëëáêôéêÜ ìÝëëïíôá áõôÞò ôçò ðüëçò.

Ôï ÊéÝñéïí (1968) åßíáé ìéá éäéÜæïõóá ðå-

ñßðôùóç ùò ðñïò ôçí êéíçìáôïãñáöéêÞ

ôçò ãëþóóá êáé êáô' åðÝêôáóç ôçí êáôá-

ãñáöÞ ôçò ÁèÞíáò. Ç óêëçñÞ áóðñüìáõ-

ñç öùôïãñáößá (ðïõ ïöåßëåôáé Üëëùóôå

óå Ýíáí åñáóôÞ ôçò ÁèÞíáò, ôïí Ãéþñãï

Ðáíïõóüðïõëï), ïé öõóéêïß ÷þñïé (áåñï-

äñüìéï, áóôéêÜ äéáìåñßóìáôá, äñüìïé ôçò

ÁèÞíáò êáé ôïõ ÐåéñáéÜ ìå ôïðüóçìá ðïõ

áíáãíùñßæïíôáé ìÝ÷ñé óÞìåñá) ðïõ óôå-

ñïýíôáé êÜèå ðåðïßçóç êáé ðåñéðïßçóç,

êéíçìáôïãñáöïýíôáé ëåéôïõñãéêÜ Üìåóá

óõíäåäåìÝíïé ìå ôïõò Þñùåò êáé ôç

äñÜóç ôïõò. Ìå áõôÞ ôçí Ýííïéá ç ÁèÞ-

íá äåí áðïôåëåß óêçíéêü (ãéáôß áõôü èá

óÞìáéíå ìéá ðáèçôéêüôçôá, üðùò óå ôáé-

íßåò ôïõ ÐÅÊ, üðïõ ç ðüëç êÜíåé Ýíôïíç

ôçí ðáñïõóßá ôçò, ÷ùñßò üìùò åðß ôçò

ïõóßáò íá ðáßæåé

êÜðïéï ñüëï ðÝ-

ñáí ôçò ôïõñé-

óôéêÞò êáñô-ðï-

óôÜë), äåí áðï-

ôåëåß ðñïóêÞíéï

(üðùò ð.÷. ãßíåôáé

óå ôáéíßåò ôïõ

óýã÷ñïíïõ åëëç-

íéêïý êéíçìáôï-

ãñÜöïõ êáé ðéï

óõãêåêñéìÝíá óå

ôáéíßåò üðùò ôïõ

Ðáíïõóüðïõëïõ

êáé ôïõ Ðáíá-

ã éùôüðïõëïõ) .

Áðïôåëåß ôï

ðáñáóêÞíéï ôùí

äñÜóåùí ôùí

çñþùí. Ç ÁèÞíá

áðïôåëåß ìéá ðá-

ñÜëëçëç óêçíÞ

ðïõ åðçñåÜæåé

ôçí áöÞãçóç

üðùò ðáñáóêç-

Åõäïêßá, 1971, ôïõÁëÝîç Äáìéáíïý(Ãéþñãïò Êïõôïýæçò,Ìáñßá Âáóéëåßïõ)


íéáêÜ äïõëåýïõí ïé êáôáóôÜóåéò êáé ôá

ìåãÜëá óõìöÝñïíôá óôçí áöÞãçóç.

Ç ÁèÞíá ôïõ ÊéÝñéïí åßíáé Ýíá êáôþöëé

áíÜìåóá óå ÁíáôïëÞ êáé Äýóç, áíÜìåóá

óå ìéá ÁèÞíá êéíçìáôïãñáöçìÝíç ìå ôï

óôõëéæÜñéóìá ôïõ öéëì íïõÜñ êáé óå ìéá

ÁèÞíá ñåáëéóôéêÞ ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôá

íôïêéìåíôáñßóôéêçò õöÞò ðëÜíá äñüìïõ,

áëëÜ êáé áðü ìéá éóôïñßá âãáëìÝíç áðü

ôçí ðïëéôéêÞ óêçíÞ ôçò åðï÷Þò. Åðé-

ðëÝïí, ç ÁèÞíá åìöáíßæåôáé óôï êáôþöëé

áíÜìåóá óôïí êïóìïðïëéôéóìü ôçò áöÞ-

ãçóçò (ç ÁèÞíá ôåßíåé íá åßíáé áöåíüò

ðïëõðïëéôéóìéêÞ êáé áöåôÝñïõ êïóìïðï-

ëßôéêç óôïí ôñüðï æùÞò ôùí çñþùí) êáé

ôçí îåíïöïâßá ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò, ìå

åíäåéêôéêü ðëÜíï ôçí êÜìåñá íá óôáìáôÜ

ìå Ýíá tilt down óôï ðåæïäñüìéï ðïõ êá-

ôáëÞãåé ôï ãåöõñÜêé ìéáò óéäçñïäñïìé-

êÞò ãñáììÞò êáé üðïõ åßíáé ãñáììÝíï

«Foreigners go home», âãáëìÝíï, íïìßæåé

êáíåßò, áðü ôáéíßá ôçò äåêáåôßáò ôïõ '90.

Ï ÁëÝîçò Äáìéáíüò Þäç óôï ôñßôï åðåé-

óüäéï ôïõ ÌÝ÷ñé ôï ðëïßï66 áíáäåéêíýåé

áõôü ðïõ èá ïëïêëçñùèåß óôçí Åõäïêßá:

ç åìðåéñßá ôïõ ÷þñïõ áðü áõôüí ðïõ

äåí Ý÷åé áêüìá ìåôáíáóôåýóåé. Ç áóôéêÞ

åìðåéñßá óôçí Åõäïêßá ïñßæåôáé ùò åìðåé-

ñßá áõôþí ðïõ, üíôáò óôï ìåôáß÷ìéï, ôå-

ëéêÜ äåí Ýöõãáí êáé âñÝèçêáí óôï ðåñé-

èþñéï ôçò ðüëçò. Ï áóôéêüò ÷þñïò óôçí

Åõäïêßá åßíáé ìáêñéÜ êáé ïé ðáñõöÝò ôïõ

ðïõ êáôïéêïýíôáé áðü ôá «áðüâëçôá»77

ôçò íåùôåñéêüôçôáò åßíáé çìé-áóôéêïðïé-

çìÝíïé ÷þñïé. Ç áöÞãçóç ôçò Åõäïêßáò

åßíáé ôïðïèåôçìÝíç óôçí Üêñç ôçò ðüëçò

Þ ßóùò ëßãï ìåôÜ ôçí Üêñç (üðùò áñãü-

ôåñá èá ôï êÜíåé êáé ï Ê. ÃéÜííáñçò óôï

Áðü ôçí Üêñç ôçò ðüëçò).

Ç êéíçìáôïãñÜöçóç, áöôéáóßäùôç êáé

óêëçñÞ, ç áöÞãçóç ðñùôïãåíÞò êáé ëé-

ôÞ, áíáäåéêíýïõí üëç ôç äõíáìéêÞ ôïõ

÷þñïõ: áõôïäéá÷åßñéóç ôïõ ÷þñïõ áðü

ôïõò êáôïßêïõò (áõèáßñåôá), áõôïäéá÷åß-

ñéóç ôïõ óþìáôïò (ïé åñùôåõìÝíïé ðÜíå

åíÜíôéá óôïõò êïéíùíéêïýò íüìïõò). Ôï

Üãïíï ôïðßï ôùí ðáñõ-

öþí ôçò ðüëçò ãßíåôáé

Ýíá êáôþöëé áíÜìåóá

óôçí åðáñ÷ßá áðü üðïõ

Ý÷ïõí ðñïÝëèåé ïé íÝïé

ôïõ êÜôïéêïé êáé ôïí

áóôéêü éóôü ðïõ ãéãá-

íôþíåôáé, áíÜìåóá óôç

íïìéìüôçôá êáé ôçí ðáñáíïìßá, áíÜìåóá

óôï ëáúêü êáé ôï ëüãéï (åìâëçìáôéêÞ ôáé-

íßá üðïõ áõôÜ ôá äýï óõíáíôéïýíôáé),

áíÜìåóá «óôéò åìðåéñßåò ôïõ “ðþò ðñáã-

ìáôéêÜ ôá ðñÜãìáôá åßíáé” êáé ôïõ “ðþò

èá Ýðñåðå íá åßíáé”»88.

Ï Ðáýëïò ÔÜóéïò åßíáé ìéá ôñßôç ðåñßðôù-

óç ðïõ îå÷ùñßæåé, áõôÞ ôç öïñÜ õðåñ-

âáßíïíôáò äéáêñßóåéò99 ðïõ Ý÷ïõí íá êÜ-

íïõí ìå ôïí ðáëáéü êáé ôï íÝï åëëçíéêü

êéíçìáôïãñÜöï. ºóùò åßíáé áðü ôéò ðåñé-

ðôþóåéò üðïõ ïé ôïìÝò ðáëáéïý êáé íÝïõ

öáßíïíôáé óõìöéëéùìÝíåò –üóï ðáñÜäï-

îï êáé áí áêïýãåôáé áõôü ãéá Ýíáí êéíç-

ìáôïãñÜöï Ýíôïíá ðïëéôéêïðïéçìÝíï:

áðü ôéò áðïóðáóìáôéêÝò áöçãçìáôéêÝò

ôå÷íéêÝò ìÝ÷ñé ôç ìßîç freeze frame ìå

ôçí êéíïýìåíç åéêüíá, ïé ôå÷íéêÝò ðïõ äá-

íåßæåôáé ï Ð. ÔÜóéïò Ý÷ïõí íá êÜíïõí ôü-

óï ìå ôï íÝï êýìá üóï üìùò êáé ìå ìéá

åã÷þñéá áíáæÞôçóç ôáîéêÞò áíáðáñÜ-

óôáóçò ðïõ ï ðáëáéüò åëëçíéêüò êéíçìá-

ôïãñÜöïò, åðéôõ÷çìÝíá Þ áðïôõ÷çìÝíá,

êáôÜöåñå ìÝóù ôçò ôõðïðïßçóçò (èõìç-

èåßôå ôïõò ôýðïõò ôùí Áèçíáßùí, áðü

ôïí ìðåêñÞ ìÝ÷ñé ôïí âëÜ÷ï).

Ôï Íáé ìåí, áëëÜ... îåêéíÜ ìå óôáôéêÜ

ðëÜíá äñüìùí ôçò ÁèÞíáò êáé ôùí êôé-

ñßùí ôçò óå äéÜöïñåò þñåò ôçò çìÝñáò.

Ç åììïíÞ óôçí ÁèÞíá, êáèþò êáé óôç óõ-

íÝ÷åéá ç ôïðïèÝôçóç ôïõ Þñùá ôüóï óôï

÷þñï åñãáóßáò êáé êáôïéêßáò ðñéí êáé ìå-

ôÜ ôçí ÝëåõóÞ ôïõ óôçí ðñùôåýïõóá,

öáßíåôáé íá êáèïñßæïõí ïñéóôéêÜ êáé áìå-

ôÜêëçôá ôï Üôïìï êáé ôéò åðéëïãÝò ôïõ.

Ç ÁèÞíá ôïõ ÔÜóéïõ åßíáé êáôþöëé áíÜìå-

óá óôçí ÁèÞíá ôïõ åóùôåñéêïý ìåôáíÜ-

óôç ëßãï ìåôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç êáé ëßãï

112255Á Ð Ñ É Ë É ÏÓ 2007



112266 ÁÐ Ñ É Ë ÉÏÓ 20 0 7

ðñéí ôçí öõóéêïðïßçóç êáé ðëÞñç óõã÷þ-

íåõóÞ ôïõ óôï ìåãÜëï êáæÜíé ôçò ðñùôåý-

ïõóáò, áíÜìåóá óôçí ðáñáßôçóç (ìéá ðü-

ëç ðáñáôçìÝíç óôçí ôý÷ç ôçò ìïéÜæïõí ôá

ðñþôá ðëÜíá ôçò ôáéíßáò) êáé åíüò äÞèåí

åêóõã÷ñïíéóìïý ðïõ õëïðïéåßôáé ìå ôï

áíåëÝçôï ÷ôßóéìï ðïëõêáôïéêéþí, ðïõ ü-

ìùò öáßíåôáé ó÷åäüí áðáñáßôçôï (âñßóêå-

ôáé ó÷åäüí áðü ôý÷ç [;] óôï ôåëåõôáßï åðß-

ðåäï êÜðïéùí ðëÜíùí). ¢ëëùóôå üëç ç

áöÞãçóç êéíçôïðïéåßôáé áêñéâþò áðü áõôÞ

ôç äéÜóôáóç ðïõ õðÜñ÷åé áíÜìåóá óôïí

Þñùá êáé ôçí üìïñöç êáé áíåîÜñôçôç

óôïí Ýñùôá çñùßäá.

Ï åóùôåñéêüò ìåôáíÜóôçò Ý÷åé ÷Üóåé êÜ-

èå ß÷íïò ÷éïõìïñéóôéêÞò áðåéêüíéóçò (äåí

åßíáé ï åóùôåñéêüò ìåôáíÜóôçò ðïõ ÷áñé-

ôùìÝíá ÷Üíåôáé óôçí ÁèÞíá) êé áõôü ãéá-

ôß ï Þñùáò óôïí Ð. ÔÜóéï áðïêôÜ ôáîéêÞ

õðüóôáóç, äåí åßíáé ðéá ìéá ôõðïðïßçóç.

Ç ðüëç êáé óôéò ôñåéò ôáéíßåò åßíáé ç Üëëç

ðñùôåýïõóá ðïõ äåí Ýäåéîå ïýôå ï ðá-

ëáéüò åëëçíéêüò êéíçìáôïãñÜöïò ïýôå

ðïëëïß áðü ôïõò êéíçìáôïãñáöéóôÝò ôïõ

íÝïõ, ïé ïðïßïé ìåôÝôñåøáí ôçí ÁèÞíá óå

Ýíá ðåðïéçìÝíï óêçíéêü. Ðñüêåéôáé ãéá

êáôþöëéá ðïõ åíÝ÷ïõí ôï ðáñåëèüí áë-

ëÜ êáé Ýíá åíáëëáêôéêü ìÝëëïí, ôüóï ãéá

ôçí êéíçìáôïãñáöçìÝíç ÁèÞíá üóï êáé

ãéá ôïí ßäéï ôï ÷þñï ôçò ðüëçò. Ôï ðéèá-

íü ìÝëëïí öáßíåôáé áðü ôçí ðïëéôéêÞ äéÜ-

óôáóç êáé ôùí ôñéþí ôáéíéþí, üðïõ ç êï-

óìïðïëßôéêç ÁèÞíá ôïõ ÊéÝñéïí, ç óùìá-

ôïðïéçìÝíç êáé áõôïäéá÷åéñéæüìåíç Üêñç

ôçò ðüëçò óôçí Åõäïêßá êáé ç ôáîéêÞ

õðüóôáóç ôïõ Þñùá óôï Íáé ìåí, áëëÜ...

áöÞíïõí ðåñéèþñéá ãéá ôçí ýðáñîç ìéáò

ÁèÞíáò ðïõ óå ðñáêôéêü åðßðåäï èá ìðï-

ñïýóå íá áíáðôýîåé áêñéâþò áõôÝò ôéò

ðëåõñÝò: êïóìïðïëéôéóìü ìå ôçí Ýííïéá

ôïõ áíïßãìáôïò óôï Ýîù êáé ü÷é õðïäïý-

ëùóç óôï Ýîù, áõôïäéá÷åßñéóç êáé ôáîéêÞ

óõíåßäçóç.

ÔÝëïò, ìå ìéá Üëëç óõìâïëéêÞ ãñáììÞ, ïé

ôáéíßåò áõôÝò óõíäÝïíôáé ìå ôï ðþò ðá-

ñïõóéÜæåôáé ôï íÝï ðñïëåôáñéÜôï, ï îÝ-

íïò, ï ìåôáíÜóôçò, ðïõ åìöáíßæåôáé óôï

áóôéêü êÝíôñï ó÷åäüí åßêïóé ÷ñüíéá ìåôÜ

–áðü ôç äåêáåôßá ôïõ '90 êé Ýðåéôá êáé óå

ôáéíßåò üðùò ôï Áðü ôçí Üêñç ôçò ðüëçò

ôïõ Êùíóôáíôßíïõ ÃéÜííáñç (1998) êáé ïé

Êëåéóôïß äñüìïé ôïõ Óôáýñïõ ÉùÜííïõ

(2000).

Ç Áöñïäßôç ÍéêïëáÀäïõ åßíáé õð. äñ. óôï ôìÞìá ÅÌÌÅ

óôï ÐÜíôåéï ÐáíåðéóôÞìéï

1. Ðñüêåéôáé ãéá ôá íôïêéìáíôÝñ: Áíáæçôþíôáò ôç÷áìÝíç ðüëç ôùí Ìáñê Ãêáóôßí êáé ÓïýëáòÄñáêïðïýëïõ êáé Ãéá ðÝíôå äéáìåñßóìáôá êáé Ýíáìáãáæß ôïõ ÃéÜííç ÓêïðåôÝá.

2. Áñêåß êáíåßò íá êïéôÜîåé ôï ÁèÞíá, ç áíÜðôõîç ìéáòìåóïãåéáêÞò ðñùôåýïõóáò ôïõ Guy Burgel ðïõãñÜöåôáé åêåßíç ôçí ðåñßïäï êáé åêäßäåôáé óôçíÅëëÜäá ôï 1976 ãéá íá äåé üëïõò ôïõò ÜîïíåòáíÜðôõîçò ìéáò ðñùôåýïõóáò ðïõ ðáñáìÝíåé íá Ý÷åéóôåíïýò äåóìïýò ìå ôçí åðáñ÷ßá, íá Ý÷åé Ýíôïíçäéåßóäõóç êåöáëáßùí êáé üìùò íá ðáñáìÝíåé ôüóïëßãï êïóìïðïëßôéêç. Âë. Guy Burgel, ÁèÞíá, çáíÜðôõîç ìéáò ìåóïãåéáêÞò ðñùôåýïõóáò, ÅîÜíôáò,ÁèÞíá 1976.

3. Áííõ Âñõ÷Ýá, «ÁèÞíá: Ç ðüëç êáé ï äÞìïò, áíáöïñÜóôçí áíõðáñîßá ìéáò ó÷Ýóçò» óôï Ç íåïåëëçíéêÞðüëç, åðéì. Ãêõ ÌðïõñæÝë, ÅîÜíôáò, ÁèÞíá 1989.

4. Óô. Óôáõñßäçò, Áðü ôçí ðüëç ïèüíç óôçí ðüëç óêçíÞ,ÅëëçíéêÜ ÃñÜììáôá, ÁèÞíá 2002, óåë. 332.

5. ¼ð. ð. óåë. 331-332.6. Ãéá ôï ìåôáé÷ìéáêü ÷áñáêôÞñá ôçò ôáéíßáò ÌÝ÷ñé ôï

ðëïßï âë. ×ñ. Äåñìåôæüðïõëïò «Ï ìåôáíÜóôçò óôçí

ôáéíßá ôïõ ÁëÝîç Äáìéáíïý ÌÝ÷ñé ôï ðëïßï: óôïìåôáß÷ìéï ôïõ ðáëáéïý êáé íÝïõ åëëçíéêïýêéíçìáôïãñÜöïõ» óôï Ç ÌåôáíÜóôåõóç óôïí åëëçíéêü êéíçìáôïãñÜöï, ÁèÞíá: Áéãüêåñùò, 2006,óåë. 30-35.

7. Ôïí üñï «áðüâëçôá ôçò íåùôåñéêüôçôáò» äáíåßæïìáéáðü ôï Æ. Bauman, ÓðáôáëçìÝíåò æùÝò: ïé áðüâëçôïéôçò íåùôåñéêüôçôáò, ÊáôÜñôé, ÁèÞíá 2005.

8. Nikos Georgiadis, «Architectural experience as discourse of the (un)filmed», Architectural Design,Nov. - Dec, 1994, óåë. 29.

9. Óôï Ç ìåôáíÜóôåõóç óôïí åëëçíéêü êéíçìáôïãñÜöïïé ÁèçíÜ ÊáñôÜëïõ, Áöñïäßôç ÍéêïëáÀäïõ êáé ÈÜíïòÁíáóôüðïõëïò áíáöåñüìáóôå óôçí õðÝñâáóç ôùíïñßùí (êáé ü÷é áðáñáßôçôá óå êáôÜñãçóÞ ôïõò) ôùíôñéþí ðåñéüäùí ÐÅÊ, ÍÅÊ êáé ÓÅÊ óáí Ýíá ó÷Þìáðïõ ìðïñåß íá åîçãÞóåé ðåñéðôþóåéò ðïõ äýóêïëáêáôçãïñéïðïéïýíôáé. Âë. Áè. ÊáñôÜëïõ - Á.ÍéêïëáÀäïõ - È. Áíáóôüðïõëïò, «Óå îÝíï ôüðï: çìåôáíÜóôåõóç óôïí åëëçíéêü êéíçìáôïãñÜöï» óôï ÇìåôáíÜóôåõóç óôïí åëëçíéêü êéíçìáôïãñÜöï,Áéãüêåñùò, ÁèÞíá 2006, óåë. 8.


Ï øçöéáêüò Þ÷ïò óôéò åëëçíéêÝòôáéíßåò êáé ïé íÝåò ðñïêëÞóåéòÓôçí åðï÷Þ ôùí øçöéáêþí ôå÷íïëïãéþí,

âáóéêÜ åñùôÞìáôá âñßóêïíôáé îáíÜ óôï

ðñïóêÞíéï. ÊáôÜ ðüóï áõôÝò ïé øçöéáêÝò

ôå÷íïëïãßåò åðçñåÜæïõí ôçí êéíçìáôï-

ãñáöéêÞ ãëþóóá; Êáé, åéäéêüôåñá, ðþò ôï

ìïíôÜæ óå õðïëïãéóôÞ, ôï øçöéáêü ìéîÜæ

êáé ôá óõóôÞìáôá ôùí áéèïõóþí Ý÷ïõí

åðçñåÜóåé ôçí êéíçìáôïãñáöéêÞ ãñáöÞ

êáé ôç äçìéïõñãßá ôçò ç÷çôéêÞò ìðÜíôáò;

Åíþ ìéëÜìå óõ÷íÜ ãéá ôéò ôå÷íïëïãßåò,

áëëÜ ìå Ýìöáóç óôçí ôå÷íéêÞ êáôáóêåõÞ

Þ óôï êüóôïò áðüêôçóÞò ôïõò, îå÷íÜìå

ôéò áéóèçôéêÝò ðáñáìÝôñïõò ðïõ äéáöï-

ñïðïéïýíôáé óå áðüëõôç óõíÜñôçóç ìå

ôéò ôå÷íïëïãéêÝò åîåëßîåéò.

Óôçí åðï÷Þ ôïõ ìïíïöùíéêïý êéíçìáôï-

ãñÜöïõ (ìÝ÷ñé ôï 1995 ðåñßðïõ) ç ãñá-

öÞ ôùí ôáéíéþí –êáèþò êáé ç áíÜëõóç

êáé êñéôéêÞ ôïõò– âáóéæüôáí êõñßùò óôçí

åéêüíá, êáèþò êáé óôç öùíÞ ùò öïñÝá

ôçò áöÞãçóçò, åíþ ç ìïõóéêÞ Ýöåñå ôç

óõãêßíçóç. Áõôü Þôáí áðïôÝëåóìá äýï

âáóéêþí ôå÷íéêþí ðåñéïñéóìþí: Ôïõ ìï-

íôÜæ óå ìïõâéüëá êáé ôçò ðñïâïëÞò ôùí

ôáéíéþí óå ìïíïöùíéêÝò áßèïõóåò.

Ôï ìïíôÜæ óå ìïõâéüëá ðåñéüñéæå ôç äõ-

íáôüôçôá äçìéïõñãßáò ðïëëþí ç÷çôéêþí

óôñþóåùí. ÕðÞñ÷áí ðñáãìáôéêÝò äõóêï-

ëßåò óôï íá áêïýóåé êáíåßò üëïõò ôïõò

Þ÷ïõò ìáæß, åíþ õðÞñ÷å ðåñéïñéóìüò óôï

÷ñüíï êáé õðåñâïëéêüò êüðïò ãéá ôç äç-

ìéïõñãßá Ýóôù êáé ìßáò åðéðëÝïí ç÷çôé-

êÞò ìðÜíôáò, ðÝñá áðü ôéò «âáóéêÝò»,

ðïõ äåí èá áêïõãüôáí, åíôÝëåé, ðïôÝ

óôçí êéíçìáôïãñáöéêÞ áßèïõóá. Ï äå ñü-

ëïò ôïõ ç÷ïëÞðôç ðåñéïñéæüôáí óôïõò

Þ÷ïõò ôùí ãõñéóìÜôùí êáé ï ìïíôÝñ êá-

ëåßôï óôï ìïíôÜæ íá ðåñéóþóåé ü,ôé ìðï-

ñïýóå. Ôï ìéîÜæ êáé ç äéáäéêáóßá ôïõ

ïðôéêïý åðéäåßíùíáí ôá

ðñïâëÞìáôá. Ï ôñüìïò

ôçò ìç êáèáñüôçôáò ôçò

öùíÞò êõñéáñ÷ïýóå, éäßùò óôéò ôáéíßåò

ôïõ íÝïõ åëëçíéêïý êéíçìáôïãñÜöïõ,

áðáãïñåýïíôáò ôçí ïðïéáäÞðïôå óêÝøç

ãéá áöçãçìáôéêÞ Þ ñõèìéêÞ ÷ñÞóç ôùí

õðïëïßðùí Þ÷ùí ìéáò ôáéíßáò.

Ç Ýëëåéøç áõôþí ôùí ðñáêôéêþí ðñï-

âëçìÜôùí êáé ðåñéïñéóìþí óôçí õðüëïé-

ðç äéåèíÞ ðáñáãùãÞ åðÝôñåðå ôçí åðé-

ëåêôéêÞ ÷ñÞóç Þ÷ùí –áêüìá êáé ìÝóá óôï

ðåñéïñéóìÝíï åýñïò ôïõ ìïíïöùíéêïý

Þ÷ïõ– ãéá ôç äçìéïõñãßá íïÞìáôïò, ñõè-

ìïý êáé óõíáéóèÞìáôïò. Äçìéïýñãçóå åí

êáéñþ ìéá êïõëôïýñá ôïõ Þ÷ïõ, ôçí

ïðïßá ç åëëçíéêÞ êéíçìáôïãñáöéêÞ ðáñá-

ãùãÞ êáëåßôáé íá äçìéïõñãÞóåé ôþñá.

ÓÞìåñá ôï åýñïò ôçò øçöéáêÞò ç÷çôéêÞò

ìðÜíôáò åßíáé åíôõðùóéáêÜ ìåãáëýôåñï,

112277Á Ð Ñ É Ë É ÏÓ 2007

Ï Þ÷ïò

óôïí åëëçíéêü êéíçìáôïãñÜöï

ÇëÝêôñá ÂåíÜêç

Ï ×ñéóôüòîáíáóôáõñþíåôáé,1956, ôïõ ÆõëÍôáóóÝí (Ìùñßò ÑïíÝ)



112288 ÁÐ Ñ É Ë ÉÏÓ 20 0 7

ôï ìïíôÜæ ãßíåôáé óå õðïëïãéóôÞ (ôïõôÝ-

óôéí, äõíáôüôçôá åýêïëçò ðñüóâáóçò óå

ðïëëÝò ç÷çôéêÝò ìðÜíôåò) êáé ïé áßèïõ-

óåò åßíáé åîïðëéóìÝíåò ìå øçöéáêÜ óõ-

óôÞìáôá áíáðáñáãùãÞò ôïõ Þ÷ïõ. Ç

áìç÷áíßá üìùò áðÝíáíôé óôçí ç÷çôéêÞ

ìðÜíôá ðáñáìÝíåé, äéüôé áõôÞ áêñéâþò ç

äõíáôüôçôá óõíýðáñîçò ðïëëþí Þ÷ùí

ìðåñäåýåé ôïõò Ýëëçíåò äçìéïõñãïýò,

ïé ïðïßïé óôçí ðëåéïíüôçôÜ ôïõò Ý÷ïõí

ìÜèåé íá åêöñÜæïíôáé ìÝóù ôçò åéêüíáò,

ôçò öùíÞò êáé ôçò ìïõóéêÞò. ÁõôÜ ôá

óôïé÷åßá åßíáé ôá âáóéêÜ ôïõò åêöñáóôéêÜ

åñãáëåßá êáé åßíáé áðïëýôùò èåìéôü íá

ìç èÝëïõí íá ôá áëëÜîïõí. ¼ôáí üìùò

õðÜñ÷åé ç ðñïóöïñÜ ôüóùí Üëëùí

óôñþóåùí Þ÷ùí ðïõ ìðïñïýí íá áêïý-

ãïíôáé åîßóïõ êáèáñÜ êáé üôáí ç êïõë-

ôïýñá ôùí êïéíùíéþí ìáò åßíáé ç ç÷ïñ-

ñýðáíóç, ï ðåéñáóìüò åßíáé ìåãÜëïò,

áëëÜ êáé ç áöïìïßùóç áõôþí ôùí íÝùí

ðñáêôéêþí êáé ôçò èåùñßáò ôïõò ÷ñïíï-

âüñá. Åßíáé ðïëý íùñßò ãéá ôçí åëëçíéêÞ

êéíçìáôïãñáöéêÞ ðáñáãùãÞ íá ìðïñÝóåé

íá ÷åéñéóôåß ôïí Þ÷ï ùò áðáñáßôçôï êáé

áðïôåëåóìáôéêü äïìéêü óôïé÷åßï ôçò êé-

íçìáôïãñáöéêÞò áöÞãçóçò.

Ç ëïãéêÞ êáé ïé öüâïé ðïõ êõñéáñ÷ïýóáí

óôçí åðï÷Þ ôïõ ìïíïöùíéêïý Þ÷ïõ êáé

ôïõ ìïíôÜæ óå ìïõâéüëá åßíáé áêüìá êõ-

ñßáñ÷ïé. ÐáñáìÝíåé Ýíôïíç ç áíôßëçøç

üôé êáëüò Þ÷ïò åßíáé ï êáëüò Þ÷ïò ôïõ

ãõñßóìáôïò êáé ìüíïí. ÏôéäÞðïôå ðÝñáí

ôïõ «óýã÷ñïíïõ» Þ÷ïõ Þôáí, êáé ðáñáìÝ-

íåé ãéá êÜðïéïõò, ìåãÜëç áìáñôßá. ¼ìùò

óÞìåñá ï Þ÷ïò óõíå÷ßæåé íá ãåííéÝôáé êáé

íá åîåëßóóåôáé ìåôÜ ôï óôÜäéï ôïõ ãõñß-

óìáôïò, ãåãïíüò ðïõ áðáéôåß íÝåò åéäéêü-

ôçôåò êáé ðåñéóóüôåñá Üôïìá. Ôï ìïíôÜæ

Þ÷ïõ, åéäéêüôçôá äéåèíþò áíáãíùñéóìÝ-

íç áðü ôçí åðï÷Þ ôïõ ìïíïöùíéêïý êéíç-

ìáôïãñÜöïõ, áðïôåëåß ìéá âáóéêÞ ðáñÜ-

ìåôñï ãéá ôç äçìéïõñãßá ôçò ç÷çôéêÞò

ìðÜíôáò, ôçí ïðïßá ïé Ýëëçíåò ðáñáãù-

ãïß, äçìéïõñãïß êáé ôå÷íéêïß áíôéìåôùðß-

æïõí áêüìá ùò «áðáñáßôçôï êáêü».

Áõôü Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá, üôáí äåí ìðï-

ñåß ï ìïíôÝñ Þ ï âïçèüò ôïõ íá ÷åéñé-

óôïýí áðïôåëåóìáôéêÜ ôçí ç÷çôéêÞ ìðÜ-

íôá, íá áíáôßèåôáé ç êáôáóêåõÞ ôçò óå

«åéäéêïýò», ðïõ åßíáé ôá óôïýíôéï Þ÷ïõ,

÷ùñßò íá åðéëÝãåé ðïëëÝò öïñÝò ï óêç-

íïèÝôçò áõôüí ôïí êáëëéôå÷íéêü óõíåñ-

ãÜôç, ôïí ìïíôÝñ Þ÷ïõ. ÌÝ÷ñé óÞìåñá ôï

ìïíôÜæ Þ÷ïõ, ëüãù êüóôïõò, ÷ñüíïõ êáé

óõíÞèåéáò, äåí ãßíåôáé ðáñÜëëçëá ìå ôï

ìïíôÜæ åéêüíáò áëëÜ áìÝóùò ìåôÜ, êáé ïé

ðñïóäïêßåò üëùí ðåñéïñßæïíôáé óå áõôÜ

ðïõ ìðïñïýí íá ãßíïõí óôïí Þ÷ï ÷ùñßò

íá ÷ñåéÜæïíôáé áëëáãÝò óôçí åéêüíá. Ïé

äçìéïõñãïß, ìç ãíùñßæïíôáò ôéò äõíáôü-

ôçôåò Ýêöñáóçò ìÝóù ôïõ Þ÷ïõ, åßíáé

öõóéêü íá æçôïýí óå áõôü ôï óôÜäéï ìü-

íï ôçí ç÷çôéêÞ åðÝíäõóç ôùí äñþìå-

íùí, «ãéá íá ìçí åßíáé Üäåéïò ï Þ÷ïò». Áõ-

ôÞ ç áíôßëçøç üìùò ãåííÜ íÝá èÝìáôá,

ðñáêôéêÞò, áéóèçôéêÞò êáé èåùñßáò.

¸íáò ìïíôÝñ ðïõ äåí Ý÷åé óõíåñãáóßá ìå

ôïí ìïíôÝñ Þ÷ïõ êáé, åðéðëÝïí, áõôüò ï

ôåëåõôáßïò äåí Ý÷åé êáìéÜ óõíåñãáóßá ìå

ôïí ìïõóéêü, äïõëåýïõí áðïóðáóìáôéêÜ

Ç öüíéóóá, 1974, ôïõ Êþóôá ÖÝññç


ðÜíù óôçí ôáéíßá, ìå áðïôÝëåóìá ïé ñüëïé

ôïõò, åðåéäÞ óõ÷íÜ õðåñêáëýðôïíôáé, íá

ðåñéïñßæïíôáé óôéò óôåíÝò ðñïäéáãñáöÝò

ôçò êÜèå åéäéêüôçôáò. ÄçëáäÞ ï ìïíôÝñ íá

ìïíôÜñåé ôçí åéêüíá óáí íá ìçí åß÷å Üë-

ëïõò Þ÷ïõò ðÝñá áðü ôç öùíÞ, ï ìïõóé-

êüò íá ãåìßæåé áõôÞ ôçí åéêüíá ìå ìïõóéêÝò

ãéá íá äçìéïõñãÞóåé óõíáßóèçìá êáé ï ìï-

íôÝñ Þ÷ïõ íá ðåñéïñßæåé ôç öáíôáóßá ôïõ

óôï ãÝìéóìá ôçò ç÷çôéêÞò ìðÜíôáò êáé íá

ìç äçìéïõñãåß Ýíáí ç÷çôéêü êüóìï.

Áõôüò ï ç÷çôéêüò êüóìïò óå êÜèå êïõë-

ôïýñá Ý÷åé êÜðïéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ. Óôçí

ÅëëÜäá, óÞìåñá, üðïõ ç áöÞãçóç ìÝóù

êáé ôïõ Þ÷ïõ åßíáé áêüìá óôá óðÜñãáíá,

«êáëüò Þ÷ïò» åßíáé ï êáèáñüò Þ÷ïò Þ ï äõ-

íáôüò Þ÷ïò Þ ï äéáöïñåôéêüò Þ÷ïò. ÁëëÜ

Ýíáò êáèáñüò Þ÷ïò äåí óçìáßíåé áðáñáß-

ôçôá üôé åßíáé óùóôüò Þ÷ïò ãéá ìéá óêçíÞ.

Åðßóçò, ðïëýò Þ äõíáôüò Þ÷ïò äåí óçìáß-

íåé êáô' áíÜãêç «åíäéáöÝñïõóá ç÷çôéêÞ

ìðÜíôá». Ãéáôß ï Þ÷ïò äåí åßíáé ðïôÝ ïõäÝ-

ôåñïò. Åßíáé ñõèìüò êáé åðåìâáßíåé óôï

ñõèìü ôçò ôáéíßáò. Åßíáé áíáöïñÜ óå óõ-

íáéóèÞìáôá êáé åéêüíåò êáé Ý÷åé ôç äýíáìç

íá áëëÜæåé ôï íüçìá ôùí ðñáãìÜôùí ðïõ

âëÝðïõìå. Ïé åëëçíéêÝò ðüëåéò êáé ïé åîï-

÷Ýò ðñïóöÝñïõí ç÷çôéêÜ ôïðßá ðïõ äåí

Ý÷ïõìå áêüìá áöïõãêñáóôåß, ðïõ äåí

Ý÷ïõìå áêüìá ìåôáöñÜóåé óå ç÷çôéêÝò

ìðÜíôåò. Ïé Þ÷ïé êéíïýíôáé ãýñù Þ Ýîù áðü

ôçí åéêüíá, äåí ôç ãåìßæïõí, äåí ôç ìåãá-

ëþíïõí. Ïé áôìüóöáéñåò ùò Þ÷ïé ðïõ äç-

ìéïõñãïýí áôìüóöáéñá äåí Ý÷ïõí áêüìá

áíáêáëõöèåß.

¸ôóé, ðñïò ôï ðáñüí, Ý÷ïõìå óõ÷íÜ ùò

áðïôÝëåóìá ôç äçìéïõñãßá åêôüò êÜ-

äñïõ ç÷çôéêþí ÷þñùí ðïõ âáóßæïíôáé óå

ìåìïíùìÝíïõò êáèáñïýò Þ÷ïõò ïé

ïðïßïé ëåéôïõñãïýí åíôÝëåé óõìâïëéêÜ

êáé ü÷é ðñïóèåôéêÜ óôçí áöÞãçóç. Åðß-

óçò, ç ÷ñÞóç üëùí áõôþí ôùí åõäéÜêñé-

ôùí Þ÷ùí ôùí óùìÜôùí ðïõ êéíïýíôáé,

üðùò âÞìáôá, ðåñéóóüôåñï áäåéÜæïõí

ìéá åéêüíá ðáñÜ ôç ãåìßæïõí, ßóùò êáé íá

åêíåõñßæïõí, äéüôé Ý÷åé ðáñáôçñçèåß üôé

ï èåáôÞò äåí åíï÷ëåßôáé

êáèüëïõ áí ïé êéíÞóåéò

ôùí óùìÜôùí Þ ôá âÞ-

ìáôá äåí áêïýãïíôáé óå

ìéá ôáéíßá. Äåí ÷ñåéÜæå-

ôáé íá áêïýåé áõôÜ ðïõ

âëÝðåé, ìðïñåß íá óõ-

ìðëçñþíåé ìüíïò ôïõ

ôïí Þ÷ï, äéüôé ôïí ãíùñßæåé. Ôáéíßåò ðïë-

ëþí äåêáåôéþí ôï Ý÷ïõí áðïäåßîåé áõôü.

Ôá âÞìáôá óôéò åëëçíéêÝò ôáéíßåò äç-

ìéïõñãïýí ðåñéóóüôåñï ôçí áßóèçóç ôçò

óéùðÞò óôï ÷þñï ðáñÜ ãåìßæïõí ôï ç÷ç-

ôéêü ôïðßï. Äéüôé, ãéá íá áêïýãïíôáé ôá

âÞìáôá, üëá ôá Üëëá ðñÝðåé íá åßíáé

óéùðçëÜ. ¸ôóé, óôïõò åîùôåñéêïýò ÷þ-

ñïõò, üôáí áêïýãïíôáé âÞìáôá, óçìáßíåé

üôé ôï ç÷çôéêü ðåñéâÜëëïí åßíáé Þóõ÷ï,

êÜôé ðïõ óõíÞèùò äåí åßíáé ôï æçôïýìå-

íï. Ç ãåìÜôç Þ÷ïõò ç÷çôéêÞ ìðÜíôá äåí

óçìáßíåé áðáñáßôçôá ãåìÜôç ç÷çôéêÜ ôáé-

íßá. Ç áíÜãêç ìéáò ãåìÜôçò áôìüóöáéñáò

ðïõ ìÝóá óå áõôÞí èá åíóùìáôþíïíôáé

ïé Þ÷ïé äåí Ý÷åé áêüìá êáëõöèåß áðïôå-

ëåóìáôéêÜ óôéò åëëçíéêÝò ðáñáãùãÝò.

¼ìùò, ïé íåüôåñïé êáëëéôÝ÷íåò, ìåãáëþ-

íïíôáò ìÝóá óå ç÷çôéêÝò ôáéíßåò ôïõ ðá-

ãêüóìéïõ êéíçìáôïãñÜöïõ, Ý÷ïõí åîïé-

êåéùèåß ìå ôç ÷ñÞóç Þ÷ùí ãéá ôïí

åìðëïõôéóìü ôçò áöÞãçóçò êáé ãíùñß-

æïõí ðïëý êáëÜ ôç äçìéïõñãßá ñõèìïý

ìÝóù ôçò ç÷çôéêÞò ìðÜíôáò. Æïõí ìÝóá

óå Þ÷ïõò êáé ôïõò ðáñáôçñïýí. Ãíùñß-

æïõí åðßóçò ôá åñãáëåßá êáôáóêåõÞò

ôïõò êáé ðåéñáìáôßæïíôáé. Ìáæß ìå ôéò ôáé-

íßåò ôïõ ðåéñáìáôéêïý êéíçìáôïãñÜöïõ,

ïé ôáéíßåò ìéêñïý ìÞêïõò åßíáé ïé ìüíåò,

ðñïò ôï ðáñüí ôïõëÜ÷éóôïí, ðñáãìáôéêÜ

åíäéáöÝñïõóåò áðüðåéñåò óôçí ÅëëÜäá

áöçãçìáôéêÞò ÷ñÞóçò ôïõ Þ÷ïõ. Óôéò

êëáóéêÝò åëëçíéêÝò ðáñáãùãÝò ç ÷ñÞóç

ôïõ Þ÷ïõ äåí åßíáé áêñéâþò öôù÷Þ, åßíáé

üìùò áêüìá Üóôï÷ç.

H ÇëÝêôñá ÂåíÜêç äéäÜóêåé èåùñßá ôïõ ìïíôÜæ óôç Èåóóáëïíßêç

êáé èåùñßá ôïõ Þ÷ïõ óôçí ÁèÞíá

112299Á Ð Ñ É Ë É ÏÓ 2007



113300 ÁÐ Ñ É Ë ÉÏÓ 20 0 7

ÇÝííïéá ôïõ ëáúêïý Ý÷åé äéåñåõíç-

èåß åðéóôçìïíéêÜ óå ðïëëïýò ôï-

ìåßò ôçò áéóèçôéêÞò äñáóôçñéüôç-

ôáò, üðùò óôç ëïãïôå÷íßá11, ôï èÝáôñï22,

ôç ìïõóéêÞ33 êáé ôï ÷ïñü, ìå áðïôÝëåóìá

íá Ý÷åé äéáìïñöùèåß ìéá èåùñßá ðïõ ðá-

ñáìÝíåé áíïé÷ôÞ, ìå ðïëëÜ åñùôÞìáôá

êáé äéáöïñåôéêÝò åñìçíåõôéêÝò ðñïóåããß-

óåéò. Óôïí êéíçìáôïãñÜöï, áíôßèåôá, äåí

õðÜñ÷åé áíôßóôïé÷ç èåùñçôéêÞ ðñïóÝããé-

óç, ðáñÜ ôï ãåãïíüò üôé Ý÷åé áðü ôá

ðñþôá ÷ñüíéá ôçò åìöÜíéóÞò ôïõ óõíäå-

èåß óôåíÜ ìå ôï ÷áñáêôçñéóìü «ëáúêüò».

×áñáêôçñéóìü ðïõ áíáöÝñåôáé ðåñéóóü-

ôåñï óôï åßäïò ôçò øõ÷áãùãßáò: ðñïóé-

ôÞò, öèçíÞò, ìå äõíáôüôçôá íá åßíáé êá-

èçìåñéíÞ, ðáñÜ óôï ðåñéå÷üìåíï ôùí

ôáéíéþí (áí êáé Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò ôùí

ôáéíéþí åêöñÜæïõí ìéá ëáúêÞ áéóèçôéêÞ

ðïõ óõíäÝåôáé ãåíéêÜ ìå ðñïâëÞìáôá êáé

óõìðåñéöïñÝò ðïõ áíôéðñïóùðåýïõí ôá

ìåóáßá óôñþìáôá êáé ôçí åñãáôéêÞ ôÜîç).

¼ñïé ïéêïíïìéêïß, áîéïëïãéêïß, ôáîéíïìéêïß

äéáìïñöþíïõí óõ÷íÜ ôï ðåñéå÷üìåíï

ôçò Ýííïéáò ôïõ ëáúêïý. Ôï åñþôçìá áí

õðÜñ÷åé ëáúêüò êéíçìáôïãñÜöïò ðáñáìÝ-

íåé áíïé÷ôü. Ìðïñåß Ýíá ðñïúüí ôçò âéï-

ìç÷áíéêÞò åðï÷Þò, ðïõ ðáñÜãåôáé ó' Ýíá

óôïýíôéï ìå óõãêåêñéìÝíïõò óõíôåëå-

óôÝò, íá èåùñçèåß ëáúêÞ äçìéïõñãßá;

Èá åðé÷åéñÞóïõìå íá áðïäåßîïõìå üôé ï

åëëçíéêüò êéíçìáôïãñÜöïò ôçò ðåñéüäïõ

1950-1970 åßíáé «ëáúêüò»44, åîåôÜæïíôÜò

ôïí óå óõíÜñôçóç ìå: á. ôï éóôïñéêü

ðëáßóéï –ôï ÷áñáêôÞñá ôçò êïéíùíßáò–

ìÝóá óôï ïðïßï ãåííÞèçêå, â. ôá èÝìáôá

ìå ôá ïðïßá áó÷ïëÞèçêå (Þ ôá èÝìáôá

ãýñù áðü ôá ïðïßá êéíÞèçêå), ã. ôç ó÷Ý-

óç ôïõ ìå ôçí õðüëïéðç ðáñáãùãÞ, èåá-

ôñéêÞ êáé ëïãïôå÷íéêÞ, êáé ä. ôç ó÷Ýóç

ôïõ ìå ôïí õðüëïéðï åõñùðáúêü êéíçìá-

ôïãñÜöï (åðéãñáììáôéêÜ, ìüíï êáé ìüíï

áíáöïñéêÜ ìå ôï ðåñéå÷üìåíï, ãéá íá

äéáöáíåß ç äéáöïñïðïßçóç).

Ç ïéêïíïìéêÞ, êïéíùíéêÞ êáé ðïëéôéêÞ æùÞ

ôçò åéêïóáåôßáò 1950-70 êéíåßôáé óôï

ðëáßóéï áíáðôõóóüìåíïõ êáðéôáëéóìïý,

üðïõ ôá ìåóáßá êáé êáôþôåñá óôñþìáôá

ôçò êïéíùíßáò êáé ç åñãáôéêÞ ôÜîç (óôï

âáèìü ðïõ ïñéïèåôåßôáé ùò ôÝôïéá) Ý÷ïõí

ìéá ñåõóôüôçôá êáé êéíçôéêüôçôá, ç ïðïßá

åßíáé áðïôÝëåóìá ôçò ôÜóçò ôïõ ìåãÜ-

ëïõ êåöáëáßïõ íá óôáèåñïðïéçèåß êáé íá

éóïññïðÞóåé ìå ôç ìåôáðñáôéêÞ ïéêïíï-

ìßá. ÅêáôïíôÜäåò ÷éëéÜäåò åñãáæüìåíïé

óõóóùñåýïíôáé åîáéôßáò ôçò åóùôåñéêÞò

ìåôáíÜóôåõóçò, ç ïðïßá Ý÷åé ùò êýñéï

áßôéï ôïí åìöýëéï ðüëåìï êáé ôçí áíá-

óöÜëåéá ôùí ðïëéôþí, óôá ìåãÜëá áóôé-

êÜ êÝíôñá êáé éäéáßôåñá óôçí ÁèÞíá êáé ôç

Èåóóáëïíßêç, üðïõ áíáæçôïýí óôáèåñÞ

åñãáóßá êáé óôáäéáêÜ êïéíùíéêÞ, ðïëéôéêÞ

êáé êáëëéôå÷íéêÞ Ýêöñáóç. ¸íá ìÝñïò

ôùí ìåóáßùí êáé êáôþôåñùí êïéíùíéêþí

óôñùìÜôùí ðïõ åßíáé äéáíïïýìåíïé, ðôõ-

÷éïý÷ïé, ìéêñÝìðïñïé, ìáãáæÜôïñåò, ìé-

êñïåðáããåëìáôßåò, ôå÷íßôåò êáé åñãáæü-

ìåíïé ìéóèùôïß êáé åîáñôçìÝíïé áðü ôç

ìåãÜëç åñãïäïóßá óõíäÝïíôáé êáôÜ äéÜ-

öïñïõò ôñüðïõò ìå ôïí êáëëéôå÷íéêü

÷þñï êáé ðáñïõóéÜæïõí ìéá óõëëïãéêÞ

Ýêöñáóç óôéò ìéêñüôåñåò êáé ìåãáëýôå-

ñåò åôáéñåßåò ôïõ èåÜìáôïò, ðñïóäßäï-

íôáò Ýíá ýöïò êáé ÷áñáêôÞñá êïíôÜ óôá

âéþìáôÜ ôïõò êáé ôçí ðñáãìáôéêüôçôá

üðùò ôçí áíôéëáìâÜíïíôáé ãýñù ôïõò.

Óôïí êéíçìáôïãñÜöï, åãêáôáëåßðïíôáé

îáöíéêÜ ïé äñáìáôéêÝò ôáéíßåò ìåãÜëïõ

Ýñùôá ôïõ ìåóïðïëÝìïõ êáé åìöáíßæåôáé

ôþñá ðëÞèïò ôáéíéþí ðïõ ðáñïõóéÜæïõí

áêñéâþò ôéò êáôçãïñßåò áíèñþðùí ðïõ

áíáöÝñáìå, ìå åðßêåíôñï ôçí åñãáóßá

Ï ëáúêüò ÷áñáêôÞñáò ôïõ åëëçíéêïý

êéíçìáôïãñÜöïõ ôçí ðåñßïäï 1950-1970

ÓôÝëëá Âáôïýãéïõ


113311Á Ð Ñ É Ë É ÏÓ 2007

ôïõò Þ ôçí áíåñãßá, êåíôñéêü óçìåßï ãý-

ñù áðü ôï ïðïßï äçìéïõñãïýíôáé ïé éóôï-

ñßåò ôùí óåíáñßùí. Åßíáé åîÜëëïõ ç åðï-

÷Þ ðïõ êõñéáñ÷åß êáé óôïí ðáãêüóìéï êé-

íçìáôïãñÜöï ç áöÞãçóç (óçìáóßá Ý÷åé

ôé ëåò, ü÷é ðþò) êáé üðùò óôïí åëçíéêü ïé

éóôïñßåò ìå äñÜóç êáé ü÷é óôï÷áóìü.

ÌÝóá ó' áõôÞ ôç ñåõóôüôçôá ç ðïëéôéêÞ

êáé éäåïëïãéêÞ êáôåýèõíóç äåí åßíáé óá-

öÞò, ãéáôß äéá÷Ýåôáé Ýíáò ëáúêéóìüò ìÝóá

áð' ôá ðïëéôéêÜ êüììáôá ôïõ êåíôñþïõ

÷þñïõ55, ðïõ åêöñÜæåé ìåãÜëç ìåñßäá

ôùí ìåóáßùí óôñùìÜôùí, ôùí åñãáôéêþí

êáé ôçò äéáíüçóçò. Ïé åêðñüóùðïé ôçò

åñãáôéêÞò ôÜîçò ðïõ êéíïýíôáé ìÝóá óôï

ðëáßóéï ôçò äçìïêñáôéêÞò áñéóôåñÜò

åíôÜóóïíôáé óôï ÷þñï ôçò êáëëéôå÷íéêÞò

äçìéïõñãßáò êáé ðáñÜãïõí Ýíá ìåãÜëï

ìÝñïò ôçò. Áõôïß ïé äçìéïõñãïß, åðåéäÞ

äåí Ý÷ïõí óáöÞ áóôéêÞ Þ ðñïëåôáñéáêÞ

éäåïëïãßá, äéáìïñöþíïõí ìéáí áéóèçôéêÞ

áíôßëçøç ôÝôïéá ç ïðïßá åßíáé äéÜ÷õôç

óôï êïéíü, üðùò öáßíåôáé áðü ôá ëáúêÜ

ðåñéïäéêÜ êáé ôéò åöçìåñßäåò ôçò åðï÷Þò,

áíáäåéêíýåé ôï êùìéêü, ôï óÜôéñá êáé ôï

óáñêáóìü. Áíôßèåôá ìå ôçí åõñùðáúêÞ

êéíçìáôïãñáöéêÞ ðáñáãùãÞ ôçò ßäéáò

åðï÷Þò, ðïõ Ý÷åé óáöÞ ïñéïèÝôçóç, ïé

åëëçíéêÝò äçìéïõñãßåò èõìßæïõí ôá üñéá

áíåîáñôçóßáò ôïõ áôüìïõ ìÝóá óå á-

óöõêôéêÝò óõíèÞêåò êáé áõôü ìðïñïýìå

íá ôï áíáãíùñßóïõìå ùò ëáúêü. ÊáèÞêï-

íôá ü÷é éóôïñéêÜ, áëëÜ êáèçìåñéíÝò õðï-

÷ñåþóåéò, åðßôåõîç Üìåóçò ëýóçò.

Óôç íåïåëëçíéêÞ ðáñÜäïóç ôïõ ðåæïý

ëüãïõ êáé åéäéêÜ ôïõ èåáôñéêïý ðáñïõ-

óéÜæïíôáé êáëëéôå÷íéêÜ Ýñãá ìåôÜ ôïí

ðüëåìï, ôçí áíôßóôáóç êáé ôïí åìöýëéï,

óôá ïðïßá äåí åßíáé áðïöáóéóìÝíç êáé

îåêáèáñéóìÝíç ç ðïëéôéêÞ ôáõôüôçôá, ç

óõìðåñéöïñÜ êáé ç éäåïëïãßá ôïõ Þñùá.

Ïé ðåæïãñÜöïé êáé ïé

èåáôñéêïß óõããñáöåßò

óôÝêïíôáé óå ìéá éóïñ-

ñïðßá áíÜìåóá óôç óýìâáóç ðïõ åêöñÜ-

æåé ôïõò áóôéêïýò èåóìïýò êáé ôçí áãù-

íßá ôùí áíèñþðùí íá åðéâéþóïõí óôéò

íÝåò óõíèÞêåò. ÅðåéäÞ õðÜñ÷åé ìßá ðïéêß-

ëç Ýêöñáóç áõôþí ôùí óôñùìÜôùí óå

ðíåõìáôéêÝò êáé ðïëéôéêÝò ïìÜäåò, ÷ùñßò

íá åêöñÜæïõí ìéá êáèïñéóìÝíç éäåïëï-

ãßá ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü Ýíá íüìéìï êüì-

ìá ôçò áñéóôåñÜò, áðåëåõèåñþíïíôáé

ìéá óåéñÜ áðü ðñïâëÞìáôá ôá ïðïßá äåí

Ý÷ïõí ïñèïëïãéêÞ äÝóìåõóç áëëÜ âáè-

ìïýò åëåõèåñßáò ÷ùñßò êáìéÜ öáíåñÞ

éóôïñéêÞ êáôåýèõíóç. Áõôü óçìáßíåé üôé

ïé Þñùåò áíôéðñïóùðåýïõí üëï êáé ðå-

ñéóóüôåñåò ìéêñÝò ïìÜäåò óõìöåñü-

íôùí, ìå äéáöïñåôéêÝò íïïôñïðßåò, óõ-

ìðåñéöïñÝò, áãùíßåò êáé äéåêäéêçôéêÜ áé-

ôÞìáôá.

Ïé èåáôñéêïß óõããñáöåßò üðùò ï ØáèÜò

êáé É. ÊáìðáíÝëëçò, ðïõ áðïêáëýðôïõí

ôýðïõò êáé ÷áñáêôÞñåò ôçò åëëçíéêÞò

êïéíùíßáò, ðïõ áêïëïõèïýí óôáèåñÝò

áîßåò ôçò áóôéêÞò ôÜîçò, óõíäÝïíôáé ìå

ôýðïõò ðïõ áíáäåéêíýåé ç éäéüìïñöç

êáëëéôå÷íéêÞ äçìéïõñãßá ôçò åðéèåþñç-

óçò áëëÜ êáé ôçò ðñüæáò, Ýôóé üðùò áíá-

äåß÷èçêáí áðü ôïí Ôóéöüñï, ôïí ÔæáâÝë-

ëá, ôïõò ÓáêåëëÜñéï - Ãéáííáêüðïõëï,

ÃéáëáìÜ - ÐñåôåíôÝñç, Ê. Áóçìáêüðïõ-

ëï, Ã. Ñïýóóï ê.Ü., äéáìïñöþíïíôáò ìßá

ìåéêôÞ ðáñÜäïóç èåáôñéêïý ëüãïõ êáé êé-

íçìáôïãñáöéêÞò äçìéïõñãßáò. Ôï êáé-

íïýñãéï ðïõ ðñïêýðôåé åßíáé ôýðïé êáé

÷áñáêôÞñåò ðïõ Ý÷ïõí üóï ôï äõíáôüí

ðåñéóóüôåñá áëçèéíÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ

ôçò êïéíùíßáò. Ïé ÷áñáêôÞñåò áõôïß

åíôÜóóïíôáé ìÝóá óå äéåêäéêçôéêÝò ó÷Ý-

óåéò êáé äéáìïñöþíåôáé Ýôóé Ýíá áîéáêü



113322 ÁÐ Ñ É Ë ÉÏÓ 20 0 7

óýóôçìá ôï ïðïßï âñßóêåôáé áíÜìåóá

óôéò áóôéêÝò áîßåò êáé ôéò ëáúêÝò (áôïìéêÝò

êáé êáôÜ ðåñßðôùóç).

Óôéò óõíèÞêåò ôçò áíáðôõóóüìåíçò âéï-

ìç÷áíßáò, ôïõ åìðïñßïõ êáé ôçò áãïñÜò,

ðïõ äéáìïñöþíåôáé ç ôÜóç íá óôáèåñï-

ðïéçèïýí ïé êþäéêåò áôïìéêÞò óõíáëëá-

ãÞò êáé êáôï÷ýñùóçò áîéïðñåðïýò äéá-

âßùóçò, ç èåáôñéêÞ êáé êéíçìáôïãñáöéêÞ

äçìéïõñãßá ðñïâÜëëïõí óõìâáôéêïýò êáé

ìç êþäéêåò óõìðåñéöïñÜò ðïõ ðåñéÝ-

÷ïõí ôçí ôéìéüôçôá, ôçí áìåóüôçôá, ôçí

áðëüôçôá, ôçí åéëéêñßíåéá, ôï áõèüñìç-

ôï, ôçí åõêïëßá óõíáëëáãÞò êáé õðÝñâá-

óçò, ìå óôü÷ï íá áðïêôÞóïõí áõôïß ïé

êþäéêåò êáèïëéêü ÷áñáêôÞñá. Óôçí ðåñß-

ðôùóç ôïõ åëëçíéêïý êéíçìáôïãñÜöïõ

ïé êþäéêåò áõôïß ôåßíïõí íá åêäçëþíï-

íôáé ùò ëáúêïß ìå ôçí Ýííïéá üôé äåí

õðÜñ÷åé áßôçìá éóôïñéêÞò ðñïïðôéêÞò êáé

áëëáãÞò ôùí ðïëéôéêþí êáé êïéíùíéêþí

äïìþí (ðïëéôéêü - óôñáôåõìÝíï). Ôï ëáú-

êü óôç äåäïìÝíç ðåñßðôùóç èá ìðïñïý-

óáìå íá ôï ôáõôßóïõìå ìå ôçí áõèüñìç-

ôç êáé áíáôñåðôéêÞ - óáñêáóôéêÞ äéÜóôá-

óç. Óõíåðþò äåí õðïóôçñßæïõìå üôé åîá-

öáíßæïíôáé ôá áóôéêÜ ÷áñá-

êôçñéóôéêÜ ôïõ êáëëéôå÷íé-

êïý Ýñãïõ áëëÜ ï ÷áñáêôÞ-

ñáò åíôïðßæåôáé ðåñéóóüôå-

ñï óôïí ôýðï êáé ôç óõìðå-

ñéöïñÜ ôïõ Þñùá. Äçìéïõñ-

ãïýíôáé ôýðïé êáé ÷áñáêôÞ-

ñåò óõìðëçñùìáôéêïß, Ýôóé

þóôå ï Þñùáò ðñùôáãùíé-

óôÞò íá ìçí åðéâÜëëåé êõ-

ñéáñ÷éêÜ ôç äñÜóç ôïõ, áë-

ëÜ íá âñßóêåôáé äéáñêþò óå

ìéá áìöéóâÞôçóç êáé áìöé-

âïëßá.

Ðáñáäåßãìáôá: Ôï óùöåñÜ-

êé (ÔæáâÝëëáò, 1952), Ìáãé-

êÞ ðüëç (Êïýíäïõñïò,

1954), ÊÜëðéêç ëßñá (Ôæá-

âÝëëáò, 1955), ÐïôÝ ôçí

ÊõñéáêÞ (ÍôáóóÝí, 1960), Ï

ëïõóôñÜêïò (Ì. ÐëõôÜ,

1965), Ç Ýâäïìç ìÝñá ôçò

äçìéïõñãßáò (Â. ÃåùñãéÜ-

äçò, 1966).

Ïé ÷áñáêôÞñåò äåí ïëïêëç-

ñþíïíôáé ìå åõêñßíåéá

üðùò óôï áóôéêü ìõèéóôü-

ñçìá êáé ôï èÝáôñï66 êáé äåí

öôÜíïõí óôï óçìåßï íá

õðïóôïýí áêñáßåò óõíÝ-

ðåéåò áðü ôéò ðñÜîåéò ôïõò.

Äéáìïñöþíïíôáé Ýôóé þóôå

íá ðñáãìáôïðïéïýí ìéá êá-

ÓôÝëëá, 1955, ôïõ Ìé÷Üëç ÊáêïãéÜííçÌïõóéêÞ: ÌÜíïò ×áôæéäÜêéò (Ìåëßíá Ìåñêïýñç)


113333Á Ð Ñ É Ë É ÏÓ 2007

ôáããåëßá áðÝíáíôé óå áõôïýò ðïõ äéá-

ìïñöþíïõí ôéò êáôáíáãêáóôéêÝò äïìÝò

ìéáò êïéíùíßáò ôçò åêìåôÜëëåõóçò, ðïõ

óõíÞèùò ðñïóùðïðïéåßôáé óôçí åîïõóßá:

Ï ÄñÜêïò (Êïýíäïõñïò, 1955), Ï êáôÞ-

öïñïò (Ã. Äáëéáíßäçò, 1961), Ôá êüêêéíá

öáíÜñéá (Â. ÃåùñãéÜäçò, 1963), Ôá äß-

÷ôõá ôçò íôñïðÞò (Åññ. Èáëáóóéíïý,

1965), Ç ìïßñá åíüò áèþïõ (Ãñçãïñßïõ,

1965), Ìéáò ðåíôÜñáò íéÜôá (Íô. ÄáäÞ-

ñáò, 1967).

¸÷ïõí áíôéöáôéêÞ óõìðåñéöïñÜ, üðùò

êáé ïé ðåñéóóüôåñåò äñáóôçñéüôçôåò ðïõ

áðïêáëýðôïíôáé óôï êïéíùíéêü ãßãíå-

óèáé, êáé ç äñÜóç ôïõò ðåñéâÜëëåôáé áðü

ìéá áðïëáõóôéêÞ äéÜóôáóç áðÝíáíôé óôç

æùÞ, ðïõ åßíáé ðéï êïíôÜ áðÝíáíôé ó' áõ-

ôü ðïõ èá ìðïñïýóáìå íá ïñßóïõìå ùò

ëáúêü. ÐñÜîåéò ðïõ åêöïñôßæïõí ôï óõ-

íáßóèçìá ãéá íá óôï÷áóôïýí ðÜíù óôï

ðñüâëçìá ôçò øõ÷éêÞò éóïññïðßáò. Óôá

ðåñéóóüôåñá êéíçìáôïãñáöéêÜ Ýñãá äåí

ïñßæïíôáé éóôïñéêÜ êáèÞêïíôá ôá ïðïßá

ðñÝðåé íá åðéôåõ÷èïýí, áëëÜ êáèçìåñéíÜ

ôá ïðïßá ïäçãïýí óôçí åðßôåõîç ôçò

Üìåóçò ëýóçò: ÓÜíôá Ôóéêßôá (ÓáêåëëÜ-

ñéïò, 1953), Äåóðïéíßò åôþí 39 (ÓáêåëëÜ-

ñéïò, 1954), Ï èçóáõñüò ôïõ ìáêáñßôç

(Ôóéöüñïò, 1959), Öôù÷áäÜêéá êáé ëå-

öôÜäåò (ËÜóêïò, 1961),

¸íá Ýîõðíï ìïýôñï (Áí-

äñåáäÜêçò, 1965).

Áðïêáëýðôïíôáé ðéï

ðïëëÝò äéáóôÜóåéò ôçò

áíèñþðéíçò óõìðåñéöï-

ñÜò, íïïôñïðßáò êáé åðé-

êïéíùíßáò ìÝóá áðü

éóôïñßåò ðïõ Ý÷ïõí ðÜìðïëëá êïéíÜ

óôïé÷åßá áðü ôáéíßá óå ôáéíßá. Ï ëáúêüò êé-

íçìáôïãñÜöïò äåí áíáæçôåß ñÞîç áëëÜ

óõíÝ÷åéá, åðéâåâáéþíåé ìÝóù ôçò åðáíÜ-

ëçøçò.

Ïé áäõíáìßåò ôïõ Þñùá äéá÷ùñßæïíôáé

áðü åîïõóéáóôéêÝò åîáñôÞóåéò êáé áíá-

ãíùñßæïíôáé ùò ðüíïò êáé áãùíßá êáé ëé-

ãüôåñï ùò ôåëåéùôéêÞ ëýóç. ÅîÜëëïõ ïé

áãþíåò êáé äéåêäéêÞóåéò ìÝóá áðü ôï ðå-

ñéå÷üìåíï ôùí Ýñãùí ôïõ åëëçíéêïý êé-

íçìáôïãñÜöïõ åíôïðßæïíôáé óå Þñùåò

ðïõ ðåôõ÷áßíïõí Ýíá êïéíüôõðï óôü÷ï

êáé ü÷é óå çãÝôåò ìéáò ïñãáíùìÝíçò ðï-

ëéôéêÞò êáé éäåïëïãéêÞò äñÜóçò. Ôï ëáúêü

Ýñãï áíáäåéêíýåé ôïõò ÷þñïõò, ôïõò áí-

èñþðïõò êáé ôéò äéáäéêáóßåò êáé ü÷é ôï

áðïôÝëåóìá...

Ç ÓôÝëëá Âáôïýãéïõ åßíáé õð. äñ.êéíçìáôïãñÜöïõ óôï ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí

1. Ì. Ã. ÌåñáêëÞò, Ôé åßíáé ç ëáúêÞ ëïãïôå÷íßá,Óýã÷ñïíç Åðï÷Þ ÁèÞíá 1988.

2. Â. Ðïý÷íåñ, Èåùñßá ôïõ ëáúêïý èåÜôñïõ. ÊñéôéêÝòðáñáôçñÞóåéò óôï ãåíåôéêü êþäéêá ôçò èåáôñéêÞòóõìðåñéöïñÜò ôïõ áíèñþðïõ, ÁèÞíá 1985. Á´ÄéåèíÞò ÓõíÜíôçóç Ëáúêïý ÈåÜôñïõ, ÆÜêõíèïò 27-29 Óåðôåìâñßïõ 2002, ÐñáêôéêÜ Óõíåäñßïõ,ÆÜêõíèïò 2003. Â´ ÄéåèíÞò ÓõíÜíôçóç ËáúêïýÈåÜôñïõ, 21-23 Íïåìâñßïõ 2003, ÐñáêôéêÜÓõíåäñßïõ, ÆÜêõíèïò 2004.

3. ÄáìéáíÜêïò Óô., Ðáñáäïóç áíôáñóßáò êáé ëáúêüòðïëéôéóìüò, ÐëÝèñïí 1987

4. Ï êáèçãçôÞò Ì. Ã. ÌåñáêëÞò äéÝêñéíå ôéò åëëçíéêÝòôáéíßåò ùò äçìéïõñãßåò ëáúêÞò Ýêöñáóçò ìéáòäçìéïõñãéêÞò åðï÷Þò, óýíôïìçò óå äéÜñêåéá, áëëÜ

óçìáíôéêÞò áíÜôáóçò (Ôé åßíáé ç ëáúêÞ ëïãïôå÷íßá)ÐåñéÝëáâå ôïí êéíçìáôïãñÜöï áõôÞò ôçò ðåñéüäïõóôï âéâëßï ôïõ ÅëëçíéêÞ Ëáïãñáößá (1984) êáéïñãÜíùóå öñïíôéóôçñéáêÜ ìáèÞìáôá ìå èÝìá ôïíåëëçíéêü êéíçìáôïãñÜöï áõôÞò ôçò ðåñéüäïõ. Åðßóçòï êáèçãçôÞò ÌçíÜò Áë. ÁëåîéÜäçò áöéåñþíåé óôïíåëëçíéêü êéíçìáôïãñÜöï ïñéóìÝíá ìáèÞìáôá áðü ôéòðáíåðéóôçìéáêÝò ðáñáäüóåéò ôïõ ìáèÞìáôïòÅéóáãùãÞ óôç Ëáïãñáößá, óå ðñïðôõ÷éáêïýò êáéìåôáðôõ÷éáêïýò öïéôçôÝò.

5. ×ñ. ÂåñíáñäÜêçò - Ã. ÌáõñÞò, Êüììáôá êáéêïéíùíéêÝò óõììá÷ßåò óôçí ðñïäéêôáôïñéêÞ ÅëëÜäá,ÅîÜíôáò 1991

6. ÂëÝðå Á´ êáé Â´ ÄéåèíÞò ÓõíÜíôçóç Ëáúêïý ÈåÜôñïõ,üð.ð.



113344 ÁÐ Ñ É Ë ÉÏÓ 20 0 7

Óå Üñèñï ôïõ óôï ÂÞìá ôçò ÊõñéáêÞò

(8 Ïêôùâñßïõ 2006, óåë.6-7), ï êñé-

ôéêüò êéíçìáôïãñÜöïõ ÃéÜííçò Æïõ-

ìðïõëÜêçò Ýãñáöå: «Óôï êñßóéìï åñþôç-

ìá “ðïý áêñéâþò âñßóêåôáé óÞìåñá ï åë-

ëçíéêüò êéíçìáôïãñÜöïò;” ç áðÜíôçóç

åßíáé: óôï ßäéï óçìåßï ðïõ âñßóêåôáé ôï

åëëçíéêü ðïäüóöáéñï –ìéá åðß÷ñõóç ìå-

ôñéüôçôá». Áí êáé ìåôñéüôçôá, óõíå÷ßæåé ï

Ã. ÆïõìðïõëÜêçò, ï åëëçíéêüò êéíçìáôï-

ãñÜöïò Ý÷åé êáôáöÝñåé íá «âÜëåé» 4

ãêïë. Ïé ìåãÜëåò óýã÷ñïíåò åìðïñéêÝò

åðéôõ÷ßåò åßíáé ëïéðüí, ìå ÷ñïíïëïãéêÞ

óåéñÜ, ôï Safe Sex (1999) ôùí Ìé÷Üëç

ÑÝððá êáé Áíôþíç Ðáðáèáíáóßïõ, ç Ðï-

ëßôéêç êïõæßíá (2003) ôïõ ÔÜóïõ Ìðïõë-

ìÝôç, ïé Íýöåò (2004) ôïõ ÐáíôåëÞ

Âïýëãáñç êáé ç Ëïýöá êáé ðáñáëëáãÞ:

ÓåéñÞíåò óôï Áéãáßï (2005) ôïõ Íßêïõ Ðå-

ñÜêç11.

Ôï Safe Sex, ðñÜãìáôé, ðÝôõ÷å íá óðÜóåé

ôï «öñÜãìá» ôïõ box office, êáôáöÝñíï-

íôáò íá ðñïóåëêýóåé óôéò áßèïõóåò ôï

åëëçíéêü êïéíü, ôï ïðïßï öáéíüôáí íá

Ý÷åé ðñïóêïëëçèåß áíåðéóôñåðôß óôçí

ôçëåïðôéêÞ ïèüíç. Óýìöùíá ìå ôïí ÃéÜí-

íç ÓïëäÜôï ìÜëéóôá, ôï Safe Sex Ýêáíå,

ôüôå, ôï ìåãáëýôåñï ñåêüñ óå «üëç ôçí

éóôïñßá ôïõ åëëçíéêïý êéíçìáôïãñÜ-

öïõ»22. Ç áëÞèåéá åßíáé âÝâáéá ðùò, áí êáé

ç éóôïñéêÞ áõôÞ ðñïóÝëåõóç óôéò áßèïõ-

óåò åßíáé áðü ìüíç ôçò áîéïóçìåßùôç,

ãåãïíüò ðáñáìÝíåé ðùò ï ¸ëëçíáò ðÝ-

ñáóå áðü ôçí ïèüíç ôçò ôçëåüñáóçò óå

ìéá êéíçìáôïãñáöéêÞ ïèüíç ðïõ ôïõ

ðñïóÝöåñå áêñéâþò åêåßíï ðïõ ôïí åß÷å

êáèçëþóåé óôçí ôçëåüñáóç.

Ôï åíäéáöÝñïí åßíáé ðùò, áí åîáéñÝóïõ-

ìå ôç ÷ñïíéêÞ áðüóôáóç áðü ôï 1999

ôïõ Safe Sex ìÝ÷ñé ôï 2003 ôçò Ðïëßôéêçò

êïõæßíáò, ïé ¸ëëçíåò äéáèÝôïõí (Þ åðé-

ëÝãïõí íá áíáäåßîïõí) áðü ôüôå êáé ìéá

åìðïñéêÞ åðéôõ÷ßá êÜèå ÷ñüíï óôç óåéñÜ.

Áí ðñïóèÝóïõìå êéüëáò ôï ðñüóöáôï 5

ëåðôÜ áêüìá ôïõ ÃéÜííç Îáíèüðïõëïõ,

ôï ïðïßï äåí Ý÷åé ïëïêëçñþóåé áêüìá

ôïí êýêëï ôïõ óôéò åëëçíéêÝò áßèïõóåò,

áëëÜ êéíåßôáé óå ðáñüìïéá ìåãÝèç33, ï

åôÞóéïò ñõèìüò ìå ôïí ïðïßï ðáñáôçñåß-

ôáé ðëÝïí ôÝôïéá Ýîáñóç ìðïñåß íá óç-

ìáßíåé ìüíï Ýíá ðñÜãìá. Ìåôñéüôçôá Þ

ü÷é, ôï åëëçíéêü óéíåìÜ Ý÷åé åíôïðßóåé ìéá

áðïôåëåóìáôéêÞ öüñìïõëá –åßôå ðáñá-

ãùãÞò åßôå ðñïþèçóçò– ç ïðïßá, ãéá ôá

åëëçíéêÜ ðÜíôá äåäïìÝíá, ü÷é ìüíï åßíáé

åðáñêÞò, ü÷é ìüíï åßíáé åðß÷ñõóç, áëëÜ

ãéá êÜðïéåò, ìåôñçìÝíåò óå ó÷Ýóç ìå ôçí

åôÞóéá ðáñáãùãÞ, ôáéíßåò åîåëßóóåôáé óå

êáíïíéêü ÷ñõóùñõ÷åßï. Ìå Üëëá ëüãéá,

ìðïñïýìå íá ìéëÜìå ðëÝïí ãéá Ýíá åë-

ëçíéêü åßäïò ìðëïêìðÜóôåñ (åôõìïëïãé-

êÜ Üëëùóôå, ç ëÝîç áöïñÜ åêåßíåò ôéò

ôáéíßåò ðïõ «óðÜíå» [bust] ôá «öñÜãìá-

ôá» [block], êÜôé ðïõ êáèÝíá áðü ôá óõ-

ãêåêñéìÝíá Ýñãá, ìå ôç óåéñÜ ôïõ, Ý÷åé

ðåôý÷åé).

Óôï ßäéï Üñèñï, ï Ã. ÆïõìðïõëÜêçò óç-

ìåéþíåé: «Ôï æÞôçìá åßíáé üôé ïé åðéôõ÷ßåò

ôçò ôåëåõôáßáò åðôáåôßáò åßíáé åöÞìå-

ñåò, ãéáôß óôçí ðñáãìáôéêüôçôá äåí

õðÜñ÷åé Ýíáò óïâáñüò åìðïñéêüò Üîïíáò

ãéá ðáñáãùãÞ Ýñãïõ. Óêåöôüìáóôå ðüôå

åßíáé ï êáôÜëëçëïò ÷ñüíïò ãéá íá ãõñé-

óôåß ìéá ôáéíßá, áíáæçôïýìå ôç óùóôÞ ôá-

êôéêÞ ãéá ôçí ðñïþèçóÞ ôçò êáé óôáõñþ-

íïõìå ôá äÜ÷ôõëÜ ìáò. Äåí Ý÷ïõìå üìùò

ôçí õðïäïìÞ ãéá íá óôçñßîïõìå ìéá íïé-

êïêõñåìÝíç âéïôå÷íßá ìå äéÜñêåéá êáé ìå

ôçí ðñïïðôéêÞ íá ãßíåé êÜðïôå âéïìç÷á-

íßá». Êáíåßò äåí áìöéóâçôåß ôçí áíÜãêç

ãéá ôçí åîõãßáíóç ôçò åäþ êáé ÷ñüíéá

áíåðáñêïýò âéïôå÷íéêÞò Þ âéïìç÷áíéêÞò

¸ëåíá ×ñçóôïðïýëïõ

Ï ¸ëëçíáò

êáé ôï ìðëïêìðÜóôåñ


113355Á Ð Ñ É Ë É ÏÓ 2007

êéíçìáôïãñáößáò ôçò ÷þñáò ìáò. Ç õðï-

äïìÞ üìùò ðïõ áíáöÝñåé ï Ã. Æïõìðïõ-

ëÜêçò (êáé áðïæçôïýìå üëïé ìáò), ðáñá-

ðÝìðåé óå êÜôé ðïëý ìåãáëýôåñï –êáé óç-

ìáíôéêüôåñï– áðü ôç âéïìç÷áíéêÞ/ïéêï-

íïìéêÞ áíÜðôõîç ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ

ìáò, ôï ïðïßï åßíáé, åðéðëÝïí, Üññçêôá

óõíäåäåìÝíï ìå ôçí «åöÞìåñç» ðñáãìá-

ôéêüôçôÜ ôïõ.

ÏôéäÞðïôå áöïñÜ óå ôÝôïéï âáèìü ôç

ìÜæá êáé ìðïñåß, êáôÜ óõíÝðåéá, íá ÷á-

ñáêôçñéóôåß ùò öáéíüìåíï, óôñÝöåé áõ-

ôüìáôá ôçí ðñïóï÷Þ óå åêåßíï ðïõ åîáñ-

÷Þò ôï üñéóå ùò ôÝôïéï: óôçí ðñïêåéìÝíç

ðåñßðôùóç, ôï åëëçíéêü êïéíü. Óôç óýã-

÷ñïíç öéëåëåýèåñç ïéêïíïìßá ðñïóöï-

ñÜò êáé æÞôçóçò, üðïõ ðïôÝ äåí åßíáé

áðüëõôá óáöÝò ðïéá áðü ôéò äýï ðñïç-

ãåßôáé êáé ïñßæåé ôçí Üëëç, ôåßíïõìå ôåëé-

êÜ íá åóôéÜæïõìå óôçí ðñïóöïñÜ, «ñß-

÷íïíôáò»/ìåéþíïíôáò ôï ìåñôéêü ôçò åõ-

èýíçò ðïõ êïõâáëïýí ïé áðáéôÞóåéò ôçò

ðëåéïíüôçôáò.

Ïé ðÝíôå áõôÝò ôáéíßåò åßíáé äéáöïñåôéêÝò

ìåôáîý ôïõò. Ôá ôçëåï-

ðôéêÞò íïïôñïðßáò Safe

sex êáé Ëïýöá êáé ðáñáë-

ëáãÞ áðÝ÷ïõí áðü ôï óõ-

íáéóèçìáôéóìü ôçò Ðïëß-

ôéêçò Êïõæßíáò, ôùí Íõ-

öþí, áêüìá êáé ôïõ ðéï

ãëõêáíÜëáôïõ 5 ëåðôÜ

áêüìá. ÐñïóöÝñïõí

üìùò óôï óýíïëü ôïõò

êÜðïéá êõñßáñ÷á óôïé÷åßá

ðïõ ìðïñïýí íá óõíïøß-

óïõí ôá åíäéáöÝñïíôá

ôïõ óýã÷ñïíïõ Ýëëçíá

èåáôÞ. Áðü ôç ìéá, óôÝêï-

íôáé «ðåñÞöáíá» ôï óåî

êáé ç áèõñïóôïìßá ôïõ

Safe Sex êáé ôçò Ëïýöáò,

ôá ïðïßá, óå áíôßèåóç ìå

ôéò êùìùäßåò ôùí äåêáå-

ôéþí ôïõ '50 êáé ôïõ '60,

áíÜãïíôáé óå óåíáñéáêÝò

áîßåò áðü ìüíá ôïõò. Ôï

÷éïýìïñ äåí ðçãÜæåé ðéá

áðü ôçí êáôÜóôáóç Þ ôï

slapstick, áëëÜ áðïìï-

íùìÝíåò ëÝîåéò Þ åéêü-

íåò êñáôïýí ñüëï ðñù-

ôáãùíéóôÞ: ï ¸ëëçíáò

ðëÝïí ãåëÜåé ìå ôï ðïõ

áêïýåé ôç ëÝîç «ìáëÜêáò» Þ êÜèå öïñÜ

ðïõ âëÝðåé, Ýóôù êáé öåõãáëÝá, ãõìíü.

Ç «åîÝëéîç» áõôÞ âÝâáéá äåí åßíáé ðñü-

óöáôç: ôï öáéíüìåíï ðáñáôçñåßôáé Þäç

áðü ôéò âéíôåïôáéíßåò ôçò äåêáåôßáò ôïõ

'80, êáé óôç óõíÝ÷åéá ìå ôç äçìïöéëÞ

åðéôõ÷ßá ôùí ôçëåïðôéêþí óåéñþí ôùí

éäéùôéêþí êáíáëéþí. ÓÞìåñá üìùò öáßíå-

ôáé íá Ý÷åé ðáãéùèåß ùò íüñìá êáé ü÷é ùò

ìßá áôõ÷Þò, áêáëáßóèçôç, óõãêõñßá ðïõ

Ýôõ÷å êÜðïôå.

Áðü ôçí Üëëç, îåðñïâÜëëåé ç íïóôáëãßá

ôçò Ðïëßôéêçò êïõæßíáò êáé ôùí Íõöþí,

ìéá ïéêïõìåíéêÞ íïóôáëãßá ðïõ äåí áöï-

ñÜ ìüíï üóïõò Ý÷ïõí êáôáãùãÞ áðü ôçí

Ðüëç Þ ìåôáíáóôåõôéêü ðáñåëèüí. Ï íï-

Ôá êïõñÝëéáôñáãïõäÜíå áêüìç,1979, ôïõ Íßêïõ ÍéêïëáÀäç(¢ëêçò Ðáíáãéùôßäçò,Ñßôá ÌðåíóïõóÜí)



113366 ÁÐ Ñ É Ë ÉÏÓ 20 0 7

óôáëãéêüò áõôüò ÷áñáêôÞñáò ðñïêýðôåé

áðü ôçí åðéèõìßá ãéá ìéá Üëëç, ÷áìÝíç,

ðáëéÜ ÅëëÜäá, ìå áîßåò êáé ðáñáäüóåéò

ðïõ öáíôÜæïõí ëõôñùôéêÝò óôï óçìåñé-

íü áðáîéùôéêü êáé áðïäïìçìÝíï ðëáßóéï,

üðïõ ç Ýëëåéøç çèéêÞò åßíáé ðñïúüí ôçò

«êïéíùíßáò» êáé Ý÷åé êÜíåé Ýñìáéü ôçò ôïí

Üìïéñï ðïëßôç. Áêüìá êáé ôï 5 ëåðôÜ

áêüìá, ðïõ äå ìïéÜæåé åê ðñþôçò üøåùò

íá ÷ùñÜåé óå êÜðïéá áðü áõôÝò ôéò êáôç-

ãïñßåò, ÷åéñßæåôáé ìå Þðéï ôñüðï ôá óå-

îïõáëéêÜ/óåîéóôéêÜ áóôåßá, åíþ ç ÷ñé-

óôéáíéêÞ ðëåõñÜ ôçò éóôïñßáò ðáñáðÝ-

ìðåé êáôåõèåßáí óå ìéá óõíôçñçôéêÞ (êáé

åí äõíÜìåé «óùôÞñéá») åéêüíá ôçò ÷þñáò.

Áîßæåé, ó' áõôü ôï óçìåßï, íá êïéôÜîåé êá-

íåßò óôçí áðÝíáíôé ü÷èç ôïõ ùêåáíïý,

åêåß ðïõ âáóéëåýåé ìå ìåãáëïðñÝðåéá ôï

«åßäïò» ôïõ ìðëïêìðÜóôåñ. Ïé Áìåñéêá-

íïß åß÷áí áíÝêáèåí åììïíÞ ìå ôçí åðå-

êôáôéêÞ ðïëéôéêÞ êáé ôçí õðåñï÷Þ ôïõ

Ýèíïõò ôïõò. Ï êéíçìáôïãñÜöïò ôïõò,

êáô' åðÝêôáóç, ðñïùèåß åõëáâéêÜ ôï

áìåñéêáíéêü éäåþäåò êáé äéáéùíßæåé ìéá

ðïëý óõãêåêñéìÝíç åéêüíá ôïõ áìåñéêá-

íïý ðïëßôç. Ïé ðñùôáãùíéóôÝò óôéò ôáé-

íßåò, åêðñïóùðþíôáò äÞèåí ôïí áìåñé-

êáíéêü ëáü, åßíáé ÷áñáêôÞñåò ìå áêëüíç-

ôç çèéêÞ, åîùðñáãìáôéêÞ áßóèçóç ôïõ äé-

êáßïõ, ÷ñéóôéáíïß êáé ðáôñéþôåò –êáé ãé'

áõôü ðÜíôá áíßêçôïé. Áõôü èÝëïõí Üëëù-

óôå íá ðéóôåýïõí ïé èåáôÝò, áõôü êáé

âëÝðïõí óôéò ïèüíåò ôïõò. Ìå Ýíáí áíÜ-

ëïãï ôñüðï, ï ¸ëëçíáò óôñÝöåôáé êé áõ-

ôüò ðñïò ôçí åéêüíá ðïõ ôïõ åßíáé ðéï ïé-

êåßá –ôïõ åîõðíÜêéá, áèõñüóôïìïõ, öù-

íáêëÜ ìÜãêá ðïõ áéóèÜíåôáé ðåñÞöáíïò

ôüóï ãéá ôï ìõèéêü ðáñåëèüí ôçò ÷þñáò

ôïõ üóï êáé ãéá ôï èñýëï ôçò óåîïõáëé-

êÞò ôïõ öÞìçò. Óå Ýíá ìéêñüôåñï Þ ìåãá-

ëýôåñï âáèìü, ç êáèåìßá áðü ôéò ðáñá-

ðÜíù ôáéíßåò åêìåôáëëåýåôáé áõôü ôï

ðñüôõðï êáé ôï ãõáëßæåé ãéá íá åëêýóåé

ôï êïéíü ôçò. Äåí åßíáé ôõ÷áßï ðïõ ôï óé-

íåìÜ ôïõ ÃéÜííç Ïéêïíïìßäç (ìéëþíôáò

êõñßùò ãéá ôï Óðéñôüêïõôï, ìéáò êáé ç Øõ-

÷Þ óôï óôüìá äåí Ý÷åé êõêëïöïñÞóåé

áêüìá óôéò áßèïõóåò üôáí ãñÜöïíôáé áõ-

ôÝò ïé ãñáììÝò), ôï ïðïßï âñßèåé öùíÞò

êáé âñéóéÜò, äåí êáôÜöåñå íá âñåé áíôá-

ðüêñéóç áðü ôï êïéíü. Åêåß, ï ¸ëëçíáò

«êëùôóÜåé», ãéáôß ï êáèñÝöôçò âñßóêåôáé

óå áðüóôáóç áíáðíïÞò êáé áðïêáëýðôåé

üëåò ôéò ñõôßäåò êáé ôéò ïõëÝò ôïõ: ç åé-

êüíá óðÜåé óå ÷ßëéá êïììÜôéá êáé ï èåá-

ôÞò óõíåéäçôïðïéåß üôé äåí ìðïñåß ìå ôß-

ðïôá íá óôáèåß óôï ýøïò ôïõ ðáñåëèü-

íôïò ôïõ, üóï êé áí ôï åðéèõìåß Þ íï-

óôáëãåß.

Ç åöÞìåñç öýóç, ëïéðüí, ôïõ åëëçíéêïý

êéíçìáôïãñÜöïõ ðïõ áíáöÝñèçêå ðáñá-

ðÜíù Ý÷åé íá êÜíåé ìå êÜôé ðïëý âáèýôå-

ñï áðü ôçí ïýôùò Þ Üëëùò áäýíáìç óôá

èåìÝëéá åã÷þñéá ðáñáãùãÞ. Åßíáé êëéóÝ,

áëëÜ ãé' áõôüí áêñéâþò ôï ëüãï êñýâåé

áëÞèåéåò êáé ðñÝðåé íá åðéóôñÝöïõìå ó'

áõôü: ç óôáóéìüôçôá êáé ç íïóçñüôçôá

óôç íïïôñïðßá ôïõ ¸ëëçíá åßíáé ðïõ

÷ñåéÜæåôáé åîáñ÷Þò åîõãßáíóç. Åßíáé ëïãé-

êü ï Ýëëçíáò èåáôÞò íá áðïæçôÜ êáé íá

èñÝöåé Ýíá åöÞìåñï óéíåìÜ, ãéáôß ìüíï

Ýôóé ìðïñåß íá äéáôçñÞóåé ôçí åéêüíá

ðïõ Ý÷åé ãéá ôïí åáõôü ôïõ. Êáé, öõóéêÜ,

üôáí õðÜñ÷åé áíôáðüêñéóç, äÝ÷åôáé ìå

åõ÷áñßóôçóç êáé íá ôï ðëçñþóåé.

H ¸ëåíá ×ñçóôïðïýëïõ åßíáé äçìïóéïãñÜöïò.

êñéôéêüò êéíçìáôïãñÜöïõ

1. ÓõíïëéêÜ ôá åéóéôÞñéá ðïõ Ýêáíå ç êÜèå ôáéíßá åßíáé:Safe Sex 1.260.603, Ðïëßôéêç êïõæßíá 1.350.000,Íýöåò 750.000, Ëïýöá êáé ðáñáëëáãÞ: ÓåéñÞíåòóôï Áéãáßï 1.400.000.

2. ÃéÜííçò ÓïëäÜôïò, Éóôïñßá ôïõ åëëçíéêïý

êéíçìáôïãñÜöïõ, 3ïò ôüìïò, 1990-2002 (10ç Ýêäïóç), åêäüóåéò Áéãüêåñùò 2002, óåë. 205.

3. ÌÝ÷ñé ôéò 4 Äåêåìâñßïõ ç ôáéíßá 5 ëåðôÜ áêüìá åß÷åöôÜóåé ôá 330.000 åéóéôÞñéá.


113377Á Ð Ñ É Ë É ÏÓ 2007

ÏêéíçìáôïãñÜöïò, óôç ó÷Ýóç ôïõ

ìå ôçí éóôïñßá, õðÞñîå ðÜíôá öï-

ñÝáò ôçò óõëëïãéêÞò ìíÞìçò –êÜ-

ðïéáò áðü ôéò áíôáãùíéóôéêÝò óõëëïãéêÝò

ìíÞìåò ôçò êïéíùíßáò. Áêñéâþò åðåéäÞ ïé

áõôáñ÷éêÝò åîïõóßåò ðïõ ðñïÝêõøáí ìå-

ôÜ ôï ôÝëïò ôçò Êáôï÷Þò êáé ôïõ Åìöõ-

ëßïõ áíáãíþñéæáí ôçí ôåñÜóôéá äýíáìç

ôçò êéíïýìåíçò åéêüíáò, äéáìüñöùóáí

Ýíá ðëáßóéï åëÝã÷ïõ êáé ëïãïêñéóßáò ôï

ïðïßï ìÝóù ôçò áðáãüñåõóçò êáôÝëçãå

óôçí õðáãüñåõóç áõôïý ðïõ ìðïñåß íá

äåé÷ôåß êáé íá åéðùèåß, ìÝ÷ñé ôï 1974

ôïõëÜ÷éóôïí. Må áõôüí ôïí ôñüðï äéá-

ìïñöùíüôáí Ýíá åßäïò «çìéåðßóçìçò»

ìíÞìçò, ç ïðïßá âáóéæüôáí óôçí áðïóéþ-

ðçóç ôçò Ýíïðëçò áíôßóôáóçò êáé ôïõ

Åìöõëßïõ, ðáñÜëëçëá ìå ôïí åðßóçìï

áíôéêïììïõíéóôéêü êñáôéêü ëüãï êáé ôç

ëáúêÞ, áëëÜ öéìùìÝíç óå ìåãÜëï âáèìü,

ìíÞìç.

¸ôóé, óôçí 25åôßá ðïõ ìåóïëÜâçóå áðü

ôç ëÞîç ôïõ Åìöõëßïõ ìÝ÷ñé êáé ôç ìåôá-

ðïëßôåõóç, ç óõëëïãéêÞ ìíÞìç ðïõ äéá-

ìïñöþíåé ï åëëçíéêüò êéíçìáôïãñÜöïò

ãéá ôç äåêáåôßá ôïõ '40 Ý÷åé áñêåôÜ êïé-

íÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ, áöïý ïé áíáðáñá-

óôÜóåéò ôïõ ãéá ôçí ðåñßïäï ôçò Êáôï-

÷Þò åßíáé, óå ìåãÜëï âáèìü, óôåñåïôõðé-

êÝò.

ÌåôÜ ôçí áðåëåõèÝñùóç

Ôá óôåñåüôõðá áõôÜ äéáìïñöþíïíôáé

Þäç áðü ôçí ðåñßïäï 1945-49. Ôçí ßäéá

óôéãìÞ ðïõ óôá âïõíÜ óõíå÷ßæïõí íá ìáß-

íïíôáé ïé óõãêñïýóåéò, áëëÜ êáé ïé ôñáõ-

ìáôéêÝò ìíÞìåò åßíáé áêüìç Ýíôïíåò, ç åé-

êüíá ðïõ äßíåé ï åëëçíéêüò êéíçìáôï-

ãñÜöïò ãéá ôá ãåãïíüôá åßíáé, ùò åðß ôï

ðëåßóôïí, ç áðïóéþðçóç. Áðïóéþðçóç

êáôáñ÷Üò ôçò ïñãáíù-

ìÝíçò áíôßóôáóçò. ¼÷é

ìüíï ôïõ ÅÁÌ-ÅËÁÓ áë-

ëÜ êáé ôùí Üëëùí Ýíïðëùí áíôÜñôéêùí

ïìÜäùí. Ìüíï áñêåôÜ áñãüôåñá, êáé óå

åëÜ÷éóôåò ôáéíßåò, èá êÜíåé ôçí åìöÜíéóÞ

ôïõ, ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï üíïìá ôïõ ÅÄÅÓ

(Óôñáôéþôåò äß÷ùò óôïëÞ, ôï 1959) Þ ôçò

ÐÅÁÍ (Äåëçóôáýñïõ êáé õéüò, ôï 1956)11.

Ùò öïñåßò ôçò áíôßóôáóçò åìöáíßæïíôáé

ìéêñÝò ïìÜäåò êáôáóêïðåßáò êáé óáìðï-

ôÜæ, óå åðáöÞ ìå ôç ÌÝóç ÁíáôïëÞ êáé

ôçí åîüñéóôç êõâÝñíçóç, åíþ ï ðñùôá-

ãùíéóôéêüò ñüëïò áíÞêåé óå áîéùìáôé-

êïýò ôïõ óôñáôïý, ìå åðßêåíôñï ôçò

äñÜóçò ôïõò ôçí ÁèÞíá. Ãéá ôï åëëçíéêü

óéíåìÜ ôçò ðåñéüäïõ áõôÞò, ç Áíôßóôáóç

Óðýñïò Êáêïõñéþôçò

ÌíÞìåò áíôßóôáóçò êáé åìöõëßïõ

óôï åëëçíéêü óéíåìÜ 1945-1985

Happy Day, 1976, ôïõ ÐáíôåëÞ Âïýëãáñç



113388 ÁÐ Ñ É Ë ÉÏÓ 20 0 7

åßíáé õðüèåóç, ó÷åäüí áðïêëåéóôéêÜ, ôùí

ðüëåùí.

¼ðùò åýêïëá ìðïñåß íá óõìðåñÜíåé êá-

íåßò, ïé óõãêñïýóåéò áíÜìåóá óôéò áíôé-

óôáóéáêÝò ïñãáíþóåéò äåí ðáñïõóéÜæï-

íôáé êáèüëïõ, ïýôå üìùò, ìÝ÷ñé ôï 1967,

ãßíåôáé ðïôÝ ëüãïò ãéá ÅÁÌéêÞ Þ êïììïõ-

íéóôéêÞ ôñïìïêñáôßá, èåìáôéêÞ ðïõ áñãü-

ôåñá èá ÷ñçóéìïðïéÞóåé êáôÜëëçëá ç

÷ïõíôéêÞ ðñïðáãÜíäá.

ÁëëÜ êáé üóïí áöïñÜ ôçí ðáñïõóßáóç

ôùí êáôáêôçôþí õðÜñ÷åé äéáöïñïðïßç-

óç: ¸ôóé, ïé Ãåñìáíïß ðáñïõóéÜæïíôáé ùò

öïñåßò ìéáò êáëïëáäùìÝíçò, áðïôåëå-

óìáôéêÞò êáé áðÜíèñùðçò ðïëåìéêÞò ìç-

÷áíÞò, ïé Éôáëïß ðáñïõóéÜæïíôáé ãåëïéï-

ãñáöéêÜ óáí «êïêïñüöôåñïé», ìåóïãåéá-

êïß êáé óõíáéóèçìáôéêïß ôýðïé, åíþ ðëÞ-

ñçò åßíáé ç áðïóéþðçóç ôçò âïõëãáñéêÞò

êáôï÷Þò.

Åßíáé åíôõðùóéáêü ðùò óôéò ôáéíßåò ðïõ

ãõñßóôçêáí ôçí ðåñßïäï ôïõ Åìöõëßïõ ïé

óõíåñãÜôåò ôùí Ãåñìáíþí ðáßæïõí ìéêñü

ñüëï, ðïõ áñãüôåñá èá «áíáâáèìéóôåß»,

èá áðïäïèåß ìå ðïëý ìåëáíüôåñá ÷ñþ-

ìáôá, êáôáëÞãïíôáò åíôÝëåé óôï óôåñåü-

ôõðï ôïõ ðñïäüôç êáé ôïõ ìáõñáãïñßôç.

ÐáñÜëëçëá, äåí ãßíåôáé êáìßá áíáöïñÜ

óôéò êáôï÷éêÝò êõâåñíÞóåéò óõíåñãáôþí

Þ óôá ÔÜãìáôá Áóöáëåßáò.

Ïé óêçíïèÝôåò êáé ïé óåíáñéïãñÜöïé ôïõ

åëëçíéêïý êéíçìáôïãñÜöïõ, ìÝ÷ñé ôï

1967, äéáìüñöùóáí óôáäéáêÜ ìéá çìéåðß-

óçìç ìíÞìç ãéá ôç äåêáåôßá ôïõ '40, ðïõ

âáóéæüôáí óôçí áðïóéþðçóç ôùí ôñáõ-

ìáôéêþí óôïé÷åßùí ôçò ðåñéüäïõ, êõñßùò

êÜèå åßäïõò åëëçíïåëëçíéêþí óõãêñïý-

óåùí, óôçí áðïóéþðçóç ôïõ êïéíùíéêïý,

óõëëïãéêïý êáé ïñãáíùìÝíïõ ÷áñáêôÞñá

ôçò áíôßóôáóçò. Ïé áðïóéùðÞóåéò áõôÝò

áöïñïýí ôüóï ôï ëüãï ôùí çôôçìÝíùí

üóï êáé ôï ëüãï ôùí íéêçôþí. ¼óï êé áí

öáßíåôáé åê ðñþôçò üøåùò ðåñßåñãï, ìÝ-

÷ñé ôçí åðï÷Þ ôçò ÷ïýíôáò ï åëëçíéêüò

êéíçìáôïãñÜöïò äåí áíáðáñÜãåé ôï ëü-

ãï ôçò íéêÞôñéáò áíôéêïììïõíéóôéêÞò ðá-

ñÜôáîçò. Óôñïããõëåýåé êáé «áðïêáèÜñåé»

ôá âéþìáôá êáé ôùí äýï ðëåõñþí, äç-

ìéïõñãþíôáò óôáäéáêÜ ôï éäåïëüãçìá

ôçò áíôßóôáóçò ïëüêëçñïõ ôïõ Ýèíïõò.

Åßíáé ôï ßäéï ðåñßðïõ éäåïëüãçìá ðïõ èá

áíáðáñáãÜãåé ï êéíçìáôïãñÜöïò êáé ï

åðßóçìïò ëüãïò áìÝóùò ìåôÜ ôç ìåôá-

ðïëßôåõóç, ìüíï ðïõ ôüôå èá Ý÷åé áñé-

óôåñü ðñüóçìï...

Óå áõôÞ ôç ìáãéêÞ åéêüíá õðÞñîáí âå-

âáßùò óçìáíôéêÝò åîáéñÝóåéò, ðïõ óõíÞ-

èùò êáé êáëëéôå÷íéêÜ õðåñâáßíïõí ôï ìÝ-

óï üñï. ÐÝñá áðü ôï Ïé Ãåñìáíïß îáíÜñ-

÷ïíôáé (1947), ðïõ åêðëÞóóåé êõñßùò ëü-

ãù ôïõ üôé êçñýóóåé ôçí åèíéêÞ óõìöé-

ëßùóç êáé åðéìåñßæåé ôéò åõèýíåò ôçí þñá

ðïõ ïé äýï áíôßðáëïé ìÜ÷ïíôáé óôá âïõ-

íÜ, èá ðñÝðåé íá óçìåéþóïõìå áêüìç ôï

Ýîï÷ï íåïñåáëéóôéêü Îõðüëçôï ôÜãìá

(Ãêñåãê ÔÜëáò, 1953) êáé, éäéáßôåñá, ôïõò

ÐáñÜíïìïõò ôïõ Íßêïõ Êïýíäïõñïõ

(1958), üðïõ ïé «ëçóôÝò» ôïõò ïðïßïõò

ðáñïõóéÜæåé åðß ôçò ïèüíçò åýêïëá ìðï-

ñïýóáí íá ôáõôéóôïýí áðü ôï êïéíü ìå

ôéò «ïìÜäåò êáôáäéùêïìÝíùí» ðïõ óôÜ-

èçêáí ôï ðñüðëáóìá ôïõ ÄÓÅ.

Óôç óýíôïìç Üíïéîç ðïõ ðñïçãÞèçêå ôçò

äéêôáôïñßáò ðáñáôçñïýìå ôçí áíÜäõóç

ìéáò áíôáãùíéóôéêÞò ðñïò ôçí êõñßáñ÷ç

ìíÞìçò, ðïõ ïñéóìÝíïé óêçíïèÝôåò åðé-

äéþêïõí, üóï ôïõò åðéôñÝðïõí ôá ðïëéôé-

êÜ áíïßãìáôá ôçò åðï÷Þò, íá öÝñïõí

óôçí ïèüíç ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ. Ôï

Ìðëüêï ôïõ ¢äùíé Êýñïõ (1965), áëëÜ

êáé ôï Ðñüóùðï ìå ðñüóùðï ôïõ ÑïâÞ-

ñïõ Ìáíèïýëç (1966), ôï Ìå ôç ëÜìøç

óôá ìÜôéá ôïõ ÐÜíïõ Ãëõêïöñýäç, ôçò

ßäéáò ÷ñïíéÜò, áëëÜ êáé ëßãï íùñßôåñá, ôï

1962, ôï ØçëÜ ôá ÷Ýñéá ×ßôëåñ, ôïõ Ñï-

âÞñïõ Ìáíèïýëç, áñèñþíïõí Ýíáí äéá-

öïñåôéêü ëüãï. ÌÝóá áðü áõôÝò, éäéáßôå-

ñá óôï Ìðëüêï, åìöáíßæåôáé ðëÝïí ç

ÅÁÌéêÞ áíôßóôáóç êáé ðáñïõóéÜæåôáé ï

ëüãïò ôçò áñéóôåñÜò ãéá ôá ãåãïíüôá ôçò

äåêáåôßáò ôïõ '40 –ï ëüãïò ôçò áñéóôå-

ñÜò ôïõ '60...


Ç ðåñßïäïò ôçò äéêôáôïñßáò

ÁõôÝò ïé åîåëßîåéò, ðïõ åãêõìïíïýóáí

ü÷é ìüíï ðïëéôéêÜ áëëÜ êáé êáëëéôå÷íéêÜ

åíäéáöÝñïõóåò åîåëßîåéò, äéáêüðôïíôáé

âßáéá ôçí 21ç Áðñéëßïõ 1967.

Óôéò ôáéíßåò ðïõ ãõñßæïíôáé ôçí åðï÷Þ ôçò

äéêôáôïñßáò ç äéáöïñïðïßçóç, óå ó÷Ýóç

ìå ôçí ðñïçãïýìåíç ðåñßïäï, Ýãêåéôáé,

êõñßùò, óôï üôé Ý÷ïõìå íá êÜíïõìå ðëÝ-

ïí áíïé÷ôÜ ìå ôïí ëüãï ôùí íéêçôþí. Åé-

äéêÜ ïé ôáéíßåò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôç äå-

êáåôßá ôïõ '40, óôéò ïðïßåò ðéá óõãêáôá-

ëÝãïíôáé êáé Ýñãá ðïõ ìéëÜíå áíïé÷ôÜ ãéá

ôïí Åìöýëéï, ãõñßæïíôáé êõñßùò ôçí ðå-

ñßïäï ôçò óôáèåñïðïßçóçò ôïõ êáèå-

óôþôïò (1968-1971). Ï ëüãïò üìùò áõ-

ôþí ôùí –ðñïðáãáíäéóôéêþí– ôáéíéþí

äåí åßíáé ôüóï Ýíáò åêäéêçôéêüò áíôéêïì-

ìïõíéóôéêüò ëüãïò, ðïõ åðéìÝíåé óôïí á-

ðïêëåéóìü ôùí çôôçìÝíùí. Áíôßèåôá, êáé

åäþ áíáðáñÜãåôáé, ìå äéáöïñåôéêïýò

üñïõò âÝâáéá, ôï éäåïëüãçìá ôçò åíüôç-

ôáò ôïõ Ýèíïõò, ç óõìöéëßùóç êáé ç

õðÝñâáóç ôïõ ðáñåëèüíôïò –ìå ôïõò

üñïõò ðïõ èÝôåé ôï êáèåóôþò22.

Ôçí ßäéá áêñéâþò ðåñßïäï üìùò, ôï ìÝ÷ñé

ôüôå êõñßáñ÷ï êéíçìáôïãñáöéêü ìïíôÝëï

áñ÷ßæåé íá êëïíßæåôáé: Ôï 1970 ìå ôçí

ÁíáðáñÜóôáóç ôïõ Èüäùñïõ Áããåëü-

ðïõëïõ êáé äõï ÷ñüíéá áñãüôåñá ìå Ôï

ðñïîåíéü ôçò ¢ííáò ôïõ ÐáíôåëÞ Âïýë-

ãáñç âëÝðïõìå íá óõíäÝåôáé ôï íÞìá ìå

ôç äåêáåôßá ôïõ '60 êáé ìå åêåßíç ôçí

Üíïéîç ðïõ ôüóï âßáéá äéáêüðçêå...

ÌåôÜ ôï 1974 ç êáôÜóôáóç óôïí åëëçíé-

êü êéíçìáôïãñÜöï áëëÜæåé Üñäçí. Ïé ãéá

ôüóá ÷ñüíéá öéìùìÝíåò ìíÞìåò åêñÞãíõ-

íôáé –õðÜñ÷åé ìéá «õðåñðñïóöïñÜ», èá

ëÝãáìå, ìíÞìçò.

Ï êéíçìáôïãñÜöïò ôçò ìåôáðïëßôåõóçò

Ìéëþíôáò ãéá ôï óéíåìÜ ôçò ìåôáðïëß-

ôåõóçò, ãéá ôéò ôáéíßåò öéîéüí, ìéëÜìå, êá-

ôáñ÷Üò, ãéá ôïí Èüäùñï

Áããåëüðïõëï êáé ôïí

ÐáíôåëÞ Âïýëãáñç, ãéá

ôï Èßáóï (1974) êáé ôéò

Üëëåò ôáéíßåò ôçò ôñéëï-

ãßáò, ãéá ôï ×Üððõ Íôáßç

(1976). Ïé äýï áõôÝò

ôáéíßåò ïñéïèåôïýí, óå

ìåãÜëï âáèìü, ôïí ôñüðï äéá÷åßñéóçò

ôçò ìíÞìçò ôçò áñéóôåñÜò óôï åëëçíéêü

óéíåìÜ ãéá áñêåôÜ ÷ñüíéá.

Ó÷çìáôéêÜ, èá ëÝãáìå ðùò ç áíÜãíùóç

ôçò éóôïñßáò ðïõ êÜíåé ï êéíçìáôïãñÜ-

öïò ôçò ðåñéüäïõ áõôÞò ãéá ôç äåêáåôßá

ôïõ '40 óôçñßæåôáé óôçí ðñïâïëÞ ôïõ

ÅÁÌ-ÅËÁÓ ùò áðïêëåéóôéêïý öïñÝá ôçò

áíôßóôáóçò, óôçí åíï÷Þ ôïõ îÝíïõ ðáñÜ-

ãïíôá ãéá ôéò åìöýëéåò óõãêñïýóåéò êáé

óôçí ðñïâïëÞ ôùí äéþîåùí ôçò áñéóôå-

ñÜò, ìå ðáñÜëëçëç áðïóéþðçóç ôçò

Ýíïðëçò äñÜóçò ôçò óôçí åìöýëéá óý-

ãêñïõóç. ÂëÝðïõìå ðùò êáé óå áõôü ôï

ó÷Þìá ï Åìöýëéïò ïõóéáóôéêÜ áðïóéùðÜ-

ôáé, üðùò áðïõóéÜæïõí åðßóçò, óå Ýíá

âáèìü, ïé äõíÜìåéò åêåßíåò ðïõ óõíåñãÜ-

óôçêáí ìå ôïí êáôáêôçôÞ. Ç åðßóçìç áõ-

ôÞ åêäï÷Þ ôçò áñéóôåñÞò ìíÞìçò –ðïõ

âÝâáéá äéáöÝñåé áðü ôç ìíÞìç ôùí áñé-

óôåñþí ðïõ âßùóáí ôçí ðåñßïäï– áñ÷ßæåé

íá ãåííéÝôáé Þäç ðñéí áðü ôï ôÝëïò ôïõ

åìöõëßïõ êáé êõñßùò ôçí ðåñßïäï ôçò íü-

ìéìçò äñÜóçò ôçò ÅÄÁ. ÌåôÜ ôï 1974

üìùò êõñéáñ÷åß óõíôñéðôéêÜ, óå áðüëõôç

áñìïíßá, Üëëùóôå, ìå ôéò åðéëïãÝò ôùí

êïììÜôùí ôçò áñéóôåñÜò ãéá ðëÞñç

ÝíôáîÞ ôïõò óôï íÝï äçìïêñáôéêü óõ-

íôáãìáôéêü ðëáßóéï. ÄÝêá ÷ñüíéá ìåôÜ, ç

åðßóçìç ìíÞìç ôçò áñéóôåñÜò ãßíåôáé, óå

ãåíéêÝò ãñáììÝò, åðßóçìç ìíÞìç ôïõ

êñÜôïõò, ìå ôçí áíáãíþñéóç ôçò ÅèíéêÞò

Áíôßóôáóçò.

Ôï ìáñôõñïëüãéï êáé ï çñùéóìüò ÷ñçóé-

ìïðïéÞèçêáí ìÝ÷ñéò ãåëïéïãñáöÞóåùò,

üðùò äåß÷íïõí ïé áðüðåéñåò ÝíôáîÞò

ôïõò óôá ó÷Þìáôá ôïõ åìðïñéêïý åëëç-

íéêïý êéíçìáôïãñÜöïõ, ìå ôïí ¢íèñùðï

113399Á Ð Ñ É Ë É ÏÓ 2007



114400 ÁÐ Ñ É Ë ÉÏÓ 20 0 7

ìå ôï ãáñýöáëëï (1980), ôáéíßá ðïõ

áðïôÝëåóå ôï êáôåîï÷Þí áöÞãçìá ôçò

áñéóôåñÜò ðïõ âñÝèçêå, ìÝóù ÐÁÓÏÊ,

óôçí åîïõóßá.

¼ìùò áõôïý ôïõ åßäïõò ç ìíÞìç åß÷å

öôÜóåé óå Ýíá óçìåßï êáìðÞò –ôïõëÜ÷é-

óôïí ùò êáëëéôå÷íéêü åñÝèéóìá. Ôï âëÝì-

ìá ôïõ óêçíïèÝôç óôñÝöåôáé áëëïý, ü÷é

ðéá óôçí ðÜó÷ïõóá áñéóôåñÜ áëëÜ óôïí

ðÜó÷ïíôá áñéóôåñü. ¼÷é óôï óõëëïãéêü

áëëÜ óôï áôïìéêü õðïêåßìåíï. Ïé ôáéíßåò

ðïõ ìáò Ýäùóå áõôÞ ç óôñïöÞ ôï áðï-

äåéêíýïõí. Ï Áããåëüðïõëïò ìå ôï Ôáîßäé

óôá Êýèçñá (1984) óôñÝöåôáé óôçí

õðáñîéáêÞ ðåñéðÝôåéá ôïõ ðñüóöõãá ðïõ

åðéóôñÝöåé, óôéò ìíÞìåò ðïõ êïõâáëÜåé ï

ßäéïò, óôçí «Üëëç» êáé «îÝíç» ÅëëÜäá

ðïõ èá óõíáíôÞóåé. Êáé «óôñÝöåôáé» êõ-

ñéïëåêôéêÜ, áöïý åäþ åßíáé ðïõ åéóÜãåé

óôïí êéíçìáôïãñÜöï ôïõ ãéá ðñþôç öï-

ñÜ ôï êïíôéíü ðëÜíï...

¸íá ðáñüìïéï ðÝñáóìá êÜíåé êáé ï Ðá-

íôåëÞò Âïýëãáñçò áðü ôï ×Üððõ Íôáßç

óôá ÐÝôñéíá ÷ñüíéá (1985), åíþ ìéá áíôß-

óôïé÷ç ìåôáôüðéóç ôïõ âëÝììáôïò èá

äïýìå óå ðïëëÝò ôáéíßåò óôç óõíÝ÷åéá,

ìå áíôéðñïóùðåõôéêüôåñç ôçí ÊÜèïäï

ôùí åííéÜ, ôïõ ×ñßóôïõ Óéïðá÷Ü (1985),

ìéá ôáéíßá ðïõ åíôõðùóéÜæåé ìå ôçí Ýë-

ëåéøç ìáíé÷áúóôéêÞò áíôßëçøçò, ôçí áìöé-

óâÞôçóç ôùí óôåñåïôýðùí

êáé ôçí åðéêÝíôñùóç óôï ßäéï

ôï âßùìá ôïõ ðïëÝìïõ. Ðñü-

êåéôáé ãéá ìßá ìåôáôüðéóç ðïõ

êëåßíåé Ýíáí éóôïñéêü êýêëï,

Ýíáí êýêëï ìíçìïíéêÞò åðå-

îåñãáóßáò, áíïßãïíôáò, ôï

1989 ðéá, Ýíáí åðþäõíï êáé-

íïýñãéï êýêëï...

Ôï êåßìåíï áðïôåëåß óõíôï-

ìåõìÝíç ìïñöÞ ïìéëßáò óôçí

åâäïìÜäá ðñïâïëþí ìå èÝìá

«Êáôï÷Þ êáé Åìöýëéïò óôïí

åëëçíéêü êéíçìáôïãñÜöï»,

ðïõ äéïñãáíþèçêå áðü ôï Äß-

êôõï ãéá ôç ìåëÝôç ôùí åìöõ-

ëßùí ðïëÝìùí êáé ôï ÔìÞìá

Âáëêáíéêþí Óðïõäþí ôïõ Ðá-

íåðéóôçìßïõ Ìáêåäïíßáò óå

óõíåñãáóßá ìå ôï ÖåóôéâÜë

ÊéíçìáôïãñÜöïõ óôç Èåóóá-

ëïíßêç, ôïí ÌÜéï ôïõ 2006.

Ï Óðýñïò Êáêïõñéþôçò åßíáé äçìïóéïãñÜöïò

1. Ãéþñãïò Áíäñßôóïò, Ç Êáôï÷Þ êáé ç Áíôßóôáóç óôïíåëëçíéêü êéíçìáôïãñÜöï 1945-1966, Áéãüêåñùò,ÁèÞíá, óó. 39, 47-48.

2. Âë. ÐïëõìÝñçò Âüãëçò, «Áðü ôéò êÜíåò óôéò êÜìåñåò:

Ï Åìöýëéïò óôïí åëëçíéêü êéíçìáôïãñÜöï», óôï Ö. ÔïìáÞ (åðéì.), ÁíáðáñáóôÜóåéò ôïõ ðïëÝìïõ. Çìáñôõñßá ôçò êéíçìáôïãñáöéêÞò åéêüíáò, ÐáðáæÞóçò,ÁèÞíá 2006, óó. 103-123.

ÁíáðáñÜóôáóç, 1970,ôïõ ÈüäùñïõÁããåëüðïõëïõ (Ôïýëá Óôáèïðïýëïõ)


Diavazo 473-Afieroma

Documents

Transcript of Diavazo 473-Afieroma