ဒငယာေလာခႏင ျမနမာျပည

ျပညတြငးေရး ပဋပကၡ (intra-state conflict) ေတြမာ ျဖစျဖစ၊ ႏငငအခငးခငးအၾကားမာ ျဖစပြားတ ပဋပကၡ (inter-state

conflict) ေတြမာပျဖစျဖစ ဒငယာေလာခဆတ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးအေျဖရာျခငးက ပဋပကၡေျဖရငးေရးနညးလမး တခအေနန႕

အသးျပေလရၾကပါတယ။ ႏငငေရးအယအဆကြျပားမ၊ လမးေရး ကြျပားမ၊ ဘာသာေရး အယ၀ါဒ ကြျပားမ စတာေတြကေန

ပဋပကၡေတြ ျဖစပြားလာတအခါ တဘကန႕တဘက ရနသလ သေဘာထားလာၾကတ ပဋပကၡ ၀နးကငအတြငးမာ တညတ

ဘသေဘာထားေတြ ရာေဖြဖ႕န႕ ကြျပားျခားနားမေတြအၾကား ညႏငးေဆြးေႏြး အေျဖရာဖ႕ ဒငယာေလာခေတြ

ျပလပၾကရပါတယ။ ဒငယာေလာခေတြ ျပလပရငးန႕ ပဋပကၡျဖစပြားရတ အေျခခ အေၾကာငးရငးေတြထက လအပခက

(needs) ေတြန႕ အကးစးပြား (interests) ေတြက ေဖာထတျပး ပဋပကၡမဟတတ တျခား ဘယလနညးန႕ ဒါေတြက

ေျဖရငးႏငမလဆတာက ရေထာငသစေတြကေန သးသပျပး ေဆြးေႏြးအေျဖရာၾကပါတယ။ ျမနမာႏငငလ ႏငငေရး၊

လမးေရး၊ ဘာသာေရးပဋပကၡေတြ ရေနတ ႏငငတႏငငအတြက ဒငယာေလာခေတြဟာ မျဖစမေန လအပခကပါပ။

ျမနမာႏငငႏင ပဋပကၡ အေမြဆးမား

ျမနမာႏငငဟာ ပဋပကၡ အေမြဆးေတြ ဆကဆထားတ ႏငငေလးတချဖစပါတယ။ သကဥးဆပင ဘရငစနစန႕

လမးၾကး၀ါဒ အေမြဆးေတြေၾကာင မးဆကေတြ တဆကျပးတဆက လကဆငကမး သယေဆာငလာၾကတ လမးေရး

ပဋပကၡေတြ ျမနမာႏငငမာ ရေနပါတယ။ ပေဒသရာဇစနစ အေမြဆးေတြေၾကာင လမးစတခန႕တခအၾကား

နယေျမလရာကေန စတငလာတ ပဋပကၡေတြလ ရပါတယ။ ကလနနယခ႕စနစ အေမြဆးေတြေၾကာင ေတာငေပၚေျမျပန႕

နယေျမေပၚမာ အေျခချပး ျဖစပြားလာတ ပဋပကၡေတြလ ရပါတယ။ ကမာၻစစမာ ၾကားညပခတ အေတြ႕အၾကေၾကာင

ဘကလကရငး ကြျပားမကေန စတငလာတ လမးေရးပဋပကၡေတြ ရေနပါတယ။ စစေအး တကပြန႕အတ ၾကးထြားလာခတ

အေတြးအေခၚေရးရာ ပဋပကၡေတြလ ရပါတယ။ ႏငငၾကးေတြရ႕ ေနာကကြယက စြကဖကမေတြန႕ အမနးခငးႏငငေတြရ႕

လႊမးမးမေတြကေန ေပၚထြကလာတ ပဋပကၡေတြလ ရပါတယ။ ဘနးကနကးမကေန ကယျပန႕လာခတ

စးပြားေရးအားျပငမ၊ ႏငငေရး ၾကးကငခယလယမဆငရာ ပဋပကၡေတြလ ရပါတယ။

ဒပဋပကၡေတြက စစအာဏာရငစနစရ႕ အေမြဆးေတြက မးေလာငရာ ေလပင လပချပနပါတယ။ လကနကကင

ေတာလနေရးနယေျမက ျပညသလထေတြက ႏပစကသတျဖတျခငး၊ ရြာမးရ႕ျခငး၊ အတငးအၾကပေျပာငးေရႊ႕ေနရာချခငး

စတာေတြက ျပလပခၾကတအတြက တငးရငးသားလမးေတြ အၾကားက ပဋပကၡေတြက ပျပးၾကးထြားလာခပါတယ။

စစအငအားတးခ႕ျခငး၊ သတမနေရးရာ လပထးလပနညးမား ေဖာကဖကျခငး၊ မးယစေဆး၀ါး ကနကးမအား ေနာကကြယမ

ေထာကခအားေပးျခငး စတာေတြေၾကာင အမနးခငးႏငငမားန႕ ပဋပကၡေတြကလ ၾကးထြားလာခပါတယ။

အေတြးအေခၚေရးရာမာလ တတပပမရပ လညသစားစတမးလပေနတာေၾကာင ႏငငၾကးေတြရ႕ ႏငငေရး၊ စးပြားေရး

အားျပငမအၾကားမာ ျမနမာႏငငက ၾကားညပေနရျပနပါတယ။ ဘာသာေရးပဋပကၡက ႏငငေရးပဋပကၡ ေျဖရငးနညး

တခအေနန႕ အသးခတာေၾကာင မလလားအပတ ျပနာေတြကလ ေပၚထြကေနပါတယ။

ဒလပဋပကၡေပါငးစ အျမစတြယပ႕ႏ႕ေနတ ႏငငတႏငငဟာ ကမၻာဖြ႕ျဖးမ ေနာကအကဆး ႏငငေတြထမာ ပါ၀ငေနတာ

အဆနးေတာ မဟတပါ။ ဖြ႕ျဖးတးတကေရးရေထာငက အေျခချပး သးသပသေတြက ႏငငေရးတညျငမမက အေလးမထားပ

ဖြ႕ျဖးတးတကေရးကပ ဥးစားေပးရမယလ႕ ဆတတၾကပါတယ။ ဒအဆဟာ မားယြငးပါတယ။ ႏငငေရးတညျငမမရေအာင

ၾကးစားေနခနမာ ဖြ႕ျဖးတးတကေရးက ဥးစားမေပးသငဟ မဆလပါ။ တျပငတညး ဖြ႕ျဖးတးတကေရးကလ လပေဆာငရမာ

ျဖစပါတယ။ သ႕ေပမယ ႏငငေရးတညျငမမကေတာ ေရရညအကးစးပြား တရပအေနန႕ မလြမေသြ ဥးစားေပးရမာပါ။

ဖြ႕ျဖးတးတကေရး ပေရာဂကငယေလးေတြအတြက ေထာကပေၾကးေငြ အနညးငယက အသာထားဥး။ တကမာၻလးက

ေခးေငြေတြ၊ အလေငြေတြအားလး ျမနမာႏငငက စျပေရာကခရငေတာင လာဘေပးလာဘယမ၊ အလြသးစားမ

ဗဟဘဏမ ထေရာကေသာ monetary policy, fiscal policy မ၀ါဒမား မခမတႏငမ၊ ဘနးကနကးသမားမားအား

စစလကနကပစၥညးမား ၀ယယသည ေငြမားက ေခတစကခငးထားျပး ႏငငေတာမ ျပနလညေပးေခသညနညးလမးျဖင

ေငြမညးေငြျဖေျပာငးမ စသညမားျဖင မတညမျငမျဖစေနေသာ ေငြေၾကးေစးကြကမာ စးပြားေရးဖြ႕ျဖးတးတကမက

ေဆာငကဥးေပးႏငမာ မဟတပါ။

တကယေတာ ဖြ႕ျဖးတးတကေရးအတြက အနဂအအသြငန႕ လပေဆာငႏငမဟာ အေမာငထမာ ဖေယာငးတင

ထြနးေပးတာန႕ တပါတယ။ ဒဖေယာငးတင အလငးေရာငေလးေတြဟာ ႏငငေရး မတညျငမမဆတ ေလန႕ေတြ႕တအခါ

အၾကမၾကမ မးျငမးသြားတတပါတယ။ မးမျငမးရငလ ဖေယာငးတင အလငးေရာငျဖစတအတြက ကယျပန႕တ၊ ေရရညခတ

အလငးေရာငက မေပးႏငပါဘး။ ဒါေၾကာင ႏငငေရးတညျငမမရေရးဆတ လပစစဓာတအားေပး စကရၾကးေတြ

တညေဆာကျပး အလငးေရာင ေပးႏငဖ႕လပါတယ။ ဒလလပေဆာငမဟာ ဖေယာငးတငထတလပတာ၊ မးညေပးတာ

ေလာကေတာ လြယမာ မဟတပါဘး။ ျမနျမနဆနဆနျပးမာလ မဟတပါဘး။ ဒါက အေၾကာငးမရ အေၾကာငးရာျပး

အနဂအလပသေတြန႕ ေတာလနေရးသမားေတြ အၾကား သသာတယ၊ ငါသာတယန႕ အျငငးပြားေနလ႕လ မရပါဘး။

ျမနမာႏငငေရးမာ လမးေရးပဋပကၡ၊ အေတြးအေခၚေရးရာ ပဋပကၡေတြအျပင ဒလ ကယတငရင ပဋပကၡေတြကလ

ရေနပါေသးတယ။ စစတပကလ ျပညတြငးစစ၊ ကးေကာစစေတြက ဆငႏႊခတ သမငးအစဥအလာက ျပျပး တငးျပညရ႕

ကယတငရငလ႕ ယဆပါတယ။ ေတာလနေရးသမားေတြကလ ေတာလနေရးျဖတသနးမ အစဥအလာက ျပျပး

တငးျပညၾကးက မျဖစမေန ကယတငရေတာမယ ကယတငရငလ႕ သတမတၾကပါတယ။ civil society အားေကာငးေအာင

ခ႕ထြငရမယ အနဂအ လပသေတြကလ လထလတနးစားေတြအၾကားမာ ကညေဆာငရြကေပးရငး တငးျပညရ႕

အနာဂတကၾကမၼာက ဆးျဖတေပးရေတာမယ လေတြက သတ႕ဘာသတ႕ ထငလာၾကျပနပါတယ။ တကယတမးကေတာ

ျမနမာျပညအနာဂတက လတဥးတေယာကတညး၊ တဖြ႕တညးက မဆးျဖတေပးႏငပါဘး။ ျမနမာႏငငရ႕

ကယတငရငအစစအမနဟာ ႏငငေရးတညျငမမ ပါပ။ ႏငငေရးတညျငမမရမ စးပြားေရးဖြ႕ျဖးတးတကမက

ထထေရာကေရာက အေကာငအထည ေဖာလ႕ရပါတယ။ လေနမအဆငအတနး ျမငမားေအာင ျပလပလ႕ရပါတယ။

တငးျပညရ႕ ပညာေရး၊ ကနးမာေရး အဆငအတနးက ျပညျပည၀၀ ျမငတငလ႕ရပါတယ။

ဒလႏငငေရးတညျငမမ ပနးတငအတြက အေရးၾကးဆးအခကက အမးသားညညြတေရး (National Unity) ပါပ။ ဒ

အမးသားညညြတေရးကလ အမးသားျပနလညသငျမတေရး (National Reconciliation) ကေဖာေဆာငျပးမ

တညေဆာကယလ႕ ရပါတယ။ အဒအမးသား ျပနလညသငျမတေရးကလ ဒငယာေလာခနညးလမးက အသးျပျပး

ေဖာေဆာငရမာ ျဖစပါတယ။ တငးရငးသားလမးစေတြ၊ ဒမကေရစေတာလနေရးအငအားစေတြန႕ စစတပအၾကားမာ

ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြေလးေတြကအစ ညလာခၾကးေတြ အထ အဆငဆငက ျဖတသနးၾကရဥးမာ ျဖစပါတယ။

ဒေနရာမာ တငးရငးသားလမးစဆတာမာလ လမးစတခခငးမာတင ေဒသခေခါငးေဆာင၊ လကနကကငေတာလနျပး

အပစရပထားတ အဖြ႕အစညးေခါငးေဆာင၊ လကနကကငေတာလနေနဆ ေခါငးေဆာင၊ ျပညပအေျခခေခါငးေဆာင၊ ၉၀

ေရြးေကာကပြ ေရြးေကာကခ ကယစားလယ (ျပညတြငး၊ ျပညပ) ေတြဆျပး ေခါငးေဆာငေတြ အမားအျပားရပါတယ။

ဒမကေရစ ေတာလနေရး အငအားစေတြမာလ ေျမေပၚပါတ၊ ေျမေအာကပါတ၊ ျပညပေရာကအဖြ႕အစညးေတြဆျပး အမးမး

ကြျပားေနပါတယ။ စစတပဆတာမာလ ေဘာငးဘ၀တစစအပစ၊ ေဘာငးဘခၽြတစစအပစ စတာေတြအျပင hardliners

ဂဏး၊ softliners ဂဏး စတာေတြကလ ရပါေသးတယ။ စစတပက အေတြးအေခၚန႕ လပနညးလပဟနအရ

၀နးရေပးထားတ အရပသားပညာသည အပစ စတာေတြကလ ရပါေသးတယ။ ဒလကြျပားေနတ အစအဖြ႕ေတြအၾကားမာ

အမးသားျပနလညသငျမတေရးက ဥးတညတ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြေလးေတြကေန ညလာခၾကးေတြအထ မျဖစလာမခငး

အမးသားျပနလည သငျမတေရးက ေဖာေဆာငလ႕ မရပါဘး။

ႏငငေရးျဖစစဥ ေျပာငးလမေတြအတြက လပရားေဆာငရြကၾကရာမာ ျပညပအေျခစကအဖြ႕န႕ ျပညတြငး

အေျခစကအဖြ႕ေတြဟာ ခတဆကလ႕ပရပါတယ။ ေပါငးစညးလ႕ မရပါဘး။ ေျမေပၚအဖြ႕ အစညးေတြန႕

ေျမေအာကအဖြ႕အစညးေတြလ ဒအတငးပါပ။ ခတဆကျပး ဟနခကည လပရားလ႕ပရပါတယ။ ေပါငးစညးလ႕ မရပါဘး။

ဒါေၾကာင ျပညပမာလပတ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြ၊ လကနကကင ေတာလနေရးနယေျမမာလပတ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြ၊

ျပညတြငးမာေျမေပၚအဖြ႕ေတြ လပတ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြ၊ ျပညတြငးမာ ေျမေအာကအဖြ႕ေတြလပတ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြ၊

လမးစေတြအၾကားက ေဆြးေႏြးပြ၊ လမးစေတြန႕ စစတပအၾကားက ေဆြးေႏြးပြ၊ စစတပန႕ နးစပရာ တငးရငးသား

ေခါငးေဆာငေတြအၾကားက ေဆြးေႏြးပြ၊ ေတာလနေရးအငအားစေတြအၾကားက ေဆြးေႏြးပြ၊ ေတာလနေရးန႕

လမးစေခါငးေဆာငေတြအၾကားက ေဆြးေႏြးပြ စတ ေဆြးေႏြးပြေတြအားလးဟာ အမးသားျပနလညသငျမတေရး ျဖစစဥ

(National Reconciliation Process) ထက ၾကးပမးမ အဆငဆငေတြပ ျဖစျပး၊ အမးသားျပနလညသငျမတေရးက

အတျမစခႏငတ Highly Inclusive Dialogue ျဖစလာမာ မဟတပါဘး။ ဒလ ဒငယာေလာခမး ျဖစေပၚလာဖ႕ ဆတာကလ

အသြငကးေျပာငးကာလ ၾကားျဖတအစးရ (Interim Government) အသြငတမးမး မေပၚထြကလာပန႕ ျဖစႏငေခ

မရပါဘး။ ဒငယာေလာခက စဥးစားရင ဒအခကက အေလးအနက စဥးစားဖ႕ လအပပါတယ။

ဒငယာေလာခႏင အသြငကးေျပာငးကာလ ၾကားျဖတအစးရ

ဒငယာေလာခန႕ ပတသကရင ေတာငအာဖရကႏငငရ႕ ဒမကေရစ အသြငကးေျပာငးမက နာမညၾကးလပါတယ။

လအမားရ႕ ႏတဖားမာ မငဒလားန႕ ဒငယာေလာခက ေရပနးစားလပါတယ။ အမနတကယ ေတာငအာဖရကရ႕

ႏငငေရးသမငးက ေျပာငးလေပးလကတ အခကၾကး တခကကေတာ လအမားၾကားမာ ေရပနးမစားလပါဘး။ အဒါကေတာ

၁၉၈၀ ေႏာငးပငးကာလမာ ေတာငအာဖရကႏငငရ႕ ပဋပကၡအဆငဟာ ႏစဘကစလးက မရးမႏငေတာတ အေျခအေန

(mutually hurtling stage) က ေရာကေနချပဆတာပါပ။ ေတာငအာဖရကအစးရအေနန႕ အာဏာကသာ

ဆပကငထားႏငေပမယ ျပညပတရား၀ငမက လး၀မရႏငေတာတအေျခအေနပါ။ ဒမကေရစ အေရးဘကမာက

ျပညတြငးျပညပ ေထာကခအားေပးမက ရေနေပမယ အစးရက ျဖတခႏငမယ အဆးသတအခြငအလမး မရႏငေတာတ

အေျခအေနပါ။

ဒါက ေတာငအာဖရက အစးရဖကက မဟာဗဟာေလလာေရးကၽြမးကငသေတြကလ သတထားမၾကသလ၊

အတကအခေတြကလ တြကခကမၾကပါတယ။ ႏစဥးႏစဘက ထပတကရငဆငေနတာထကစာရင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြး

အေျဖရာဖ႕က စဥးစားလာၾကတယ။ ဒငယာေလာခလမးေၾကာငးေပၚက ႏစဘကစလးက စစမနတ အေတြးအေခၚန႕

တကလာၾကတာပါ။ ဒလတကလာတအခါမာလ de Klerk အစးရက အသြငကးေျပာငးမဆငရာ ၾကားျဖတအစးရ

အသြငေလးမးထက တမးျဖစတ incumbent-led caretaker government အသြငက ယျပးမ မငဒလားန႕

ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြေတြ စလပခတာပါ။ ျပးေတာမ ျငမးခမးေရးစာခပက ပဋပကၡမာ ပါ၀ငပတသကေနတ

အဖြ႕အစညးေတြအၾကား လကမတထးၾကျပး၊ ေနာကတဆငအေနန႕ ဒမကရကတစညလာခက ကငးပႏငခတာပါ။

ဘဂၤလားေဒရႏငငမာလ ၂၀၀၈ ခႏစမာ အမေစာငအစးရက ဥးေဆာငျပးမ ႏငငေရးပါတ ၁၉ ခန႕ ဒငယာေလာခ

ေပၚထြကလာခတာပါ။

အရတအမးသားျပနလညသငျမတေရးျဖစစဥမာလ ကမၻာကလသမဂၢက ဥးေဆာငျပး ဖြ႕စညးေပးတ international interim

government ရ႕ အခနးက႑က အေရးပါခပါတယ။ ဆမာလးယားႏငငမာလ ၁၉၉၁ ခႏစမာ Siad Barre regime

ျပလသြားတအခါ အတကအခေတြက ဥးေဆာငတၾကားျဖတအစးရ opposition-led provisional government က

ဖြ႕စညးျပး၊ ေနာကေျခာကလအၾကာမာ reconciliation meeting က ေခၚခၾကပါတယ။ ဒလေခၚဆမမာေတာင Highly

inclusive dialogue မျဖစခတအတြက ေနာကထပၾကားျဖတအစးရေတြ ထပေပၚလာျပး ႏငငခြထြကေရးေတာငးဆမေတြ၊

အာဏာရင ေဟာငးရ႕ ေနာကလကေတြ ပနကနမေတြ ကေန state collapse အထ ျဖစခဖးပါတယ။ ဆယတႏစေကာၾကာ

ျပညတြငးစစျဖစပြားခတ Burundi ႏငငမာလ ၂၀၀၇ ခႏစမာ လမးစေတြအၾကား ပါ၀ါခြေ၀ယတ ၾကားျဖတအစးရ (power-

sharing interim government) ေပၚထြကလာျပးမ အမးသားျပနလညသငျမတေရးအတြက ဒငယာေလာခေတြ

ျပလပလာၾကပါတယ။

ဒါေၾကာင အမးသားျပနလညသငျမတေရးျဖစစဥက အေကာငအထညေဖာတအခါမာ ေတြ႕ဆ ေဆြးေႏြးပြေတြ၊ ညလာခေတြ

ေထာငေသာငးချပး လအပတာမနေပမယ အတျမစက တကယခႏငမယ Highly inclusive Dialogue

ျဖစလာဖ႕အတြကကေတာ အတကအခဥးေဆာငတ ၾကားျဖတအစးရ (opposition-led provisional government)၊

ပါ၀ါခြေ၀ယေသာ ၾကားျဖတအစးရ (power-sharing interim government) ႏငငတကာၾကားျဖတအစးရ (international

interim government) န႕ အာဏာရငဥးေဆာင အမေစာငအစးရ (incumbent-led caretaker government) စတ

အသြငကးေျပာငးကာလ ၾကားျဖတအစးရ အသြငတမးမး ေပၚထြကလာေရးဟာ လအပခကတရပပ ျဖစပါတယ။

ဒအခကဟာ အလြနအေရးၾကးပါတယ။ ဒအခကက အာရမစကရင ဒငယာေလာခ ေပၚထြကလာေရးအတြက

မရမျဖစလအပတ တြနးအား (leverage) န႕ ပတသကတ မဟာဗဟာ ေရြးခယမေတြမာ မားယြငးေစႏငပါတယ။ political

deadlock ျဖစေစႏငပါတယ။

ဒငယာေလာခႏင တြနးအား (leverage)

တြနးအားဆတာမာ အၾကမးဖငးအားျဖင normative leverage, coercive leverage န႕ walk-away leverage ဆျပး

သးမးရပါတယ။ normative leverage ဆတာက ကမာၻတ၀မးမာ လအမားလကခထားၾကတ လမေရးစႏနးေတြ (social

norms)၊ သပၸနညးကစႏနးေတြ (scientific norms) က အသးျပျဖင ဒငယာေလာချဖစလာေအာင တြနးအားေပးတာပါ။

ဥပမာ- ႏငငတႏငငရ႕ ပညာေရး၊ စးပြားေရး၊ ကနးမာေရးအဆငအတနး တးတကျမငမားေအာင ၾကးပမးေဆာငရြကေရးဟာ

ႏငငေတာအစးရရ႕ တာ၀နတရပပါ။ ဒတာ၀နက ထေရာကေအာင အားစကေဆာငရြကမ မရဘးဆရင ဒအခကက

ႏငငတကာအသငးအ၀ငးက သလာေအာင ေတာလနေရးသမားေတြက မးေမာငးထးျပၾကရပါတယ။ တးတကမ

ေႏာငေႏးေစတ ျပနာအေၾကာငးရငး အေျခခ (root causes) ေတြက ေဖာထတျပး ဒလျပနာေတြက collaborative

problem solving ခဥးကပနညးလမးန႕ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးအေျဖရာျပး ၀ငး၀နးေျဖရငးၾကဖ႕ ႏငငတကာက

ေထာကခအားေပးမအတြက ကငပနးေတြ လပၾကရပါတယ။

ဒါဟာ normative leverage strategy က အသးျပျခငးပါပ။ လ႕အခြငအေရး၊ ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ လသားတ႕ရ႕

အေျခခလအပခကမား ျပညစေရး၊ တရားမတမရေရး၊ ႏငငေရးအကဥးသားမား လြတေျမာကေရး စတာေတြန႕

ပတသကျပး ႏငငတကာမာ ခမတထားတ စႏနးေတြန႕ ႏငငတကာ အသငးအ၀ငးရ႕ သတမနေရးရာ ပတဆ႕အေရးယမ၊

စးပြားေရး ပတဆ႕အေရးယမစတ အေရးယမ သ႑ာနေတြ အမားအျပား ရတအတြက ဒ normative leverage strategy

က အသးျပမဟာ ထေရာကမေလးေတြ ရပါတယ။ သ႕ေပမယ ဘယအတငးအတာအထ ထေရာကႏငမလ

ဆတာမာကေတာ အသြငကးေျပာငးကာလမာ ဘယလၾကားျဖတအစးရ ေပၚေပါကလာေရးက ဥးတညေမာလငသလ၊

ေမာလငခကအတငး ျဖစႏငေခရမရ ဆတာေပၚမာ မတညပါတယ။

အသြငကးေျပာငးကာလမာ ႏငငတကာအစးရေတြက လသားခငးစာနာမျဖင ၀ငေရာကကးေကာမ (Humanitarian

Intervention) ကေန ေပၚထြကလာတ ၾကားျဖတအစးရ (International interim-government) က ဥးတည

ေမာလငတယဆရင normative leverage strategy တခတညးပ ကငသးဖ႕ သငေလာပါတယ။ အာဏာရငန႕

ေတာလနေရးသမားေတြအၾကားက တကပြဗဟခကမက ႏငငတကာအသငးအ၀ငးရ႕ ဆးျဖတခကေပၚမာ မတညပါတယ။

ႏငငတကာကငပနးကပ အရနျမင ေဆာငရြကရမာ ျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ ျမနမာႏငငန႕ ႏငငေရးပထ၀၀င

အေနအထားအရ ဒမဟာဗဟာ တခတညးပ ကငသးရင ေနာငႏစေပါငး ငါးဆယ၊ တရာအထ ေအာငျမငဖ႕

မလြယကပါဘး။

စစေအးတကပြျပးဆးသြားခေပမယ အေနာကအပစန႕ တရတႏငငတ႕အၾကားက စစေရး၊ စးပြားေရး အငအားခနခြငလာ

ညမေတြက ၂၁ ရာစကာလမာ ကယကယျပန႕ျပန႕ ထငရားေနပါျပ။ ျမနမာႏငငဟာ တရတျပညရ႕ စစေရး

အခကအခာေဒသျဖစသလ၊ အႏၵယသမဒၵရာ စးမးေရး ဆငရာ maritime strategy တချဖစတ ပလသြယစမခက (String

of Pearls) ထမာ ပါ၀ငေနတ ႏငငတချဖစပါတယ။ တခနတညးမာပ တရတႏငငရ႕ စြမးအငလျခေရး (energy security)

အတြက အေမရကနေရတပထနးခပနယေျမမာရတ မလကာေရလကၾကားက ေရာငကြငးျပး တရတျပည၊

ယနနနယထအေရာက ေရနန႕ သဘာ၀ဓာတေငြ႕ေတြ ပ႕ေပးႏငမယ ပကလငးက ျမနမာႏငငက မလြမေသြ ျဖတက

ျဖတရမာ ျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင ျမနမာျပညဟာ တရတျပညအတြက စစေရး၊ စးပြားေရး မဟာဗဟာတနဖး (strategic

value) ျမငမားေနတ ႏငငတခပါ။ ဒႏငငထက အေနာကအပစဥးေဆာငတ ႏငငတကာစစတပေတြ ေရာကလာမယ

အေျခအေနက တရတျပညဟာ ဘယလအေျခအေနမးမာမ ခြငျပမာ မဟတပါဘး။ အေနာကအပစႏငငေတြအေနန႕ကလ

တရတန႕ စစေရးအရ ထပတကရငဆငျပး ျမနမာဒမကေရစအေရးက ၀ငေရာကကညမ လပမယ အေျခအေနေတြ

မရေသးပါဘး။ ျဖစလာခရငလ ကးရးယားစစပြလ proxy war ပ ျဖစလာျပး၊ ျမနမာျပည စစေျမျပငျဖစသြားမာပါ။ ဒါေၾကာင

ႏငငတကာအသငးအ၀ငးက ျမနမာျပညက လသားခငးစာနာမန႕ စစေရးအရ ၀ငေရာကစြကဖကမက ေမာလငျပး

ခမတတ normative leverage strategy ဟာ လကေတြ႕ကတ ႏငငေရး မဟာဗဟာ ျဖစလာမာ မဟတပါဘး။

ေနာကထပ ၾကားျဖတအစးရအသြငတမးျဖစတ အာဏာရငက အသြငကးေျပာငးဖ႕ ဥးေဆာငဖြ႕စညးတ အမေစာငအစးရ

(incumbent-led caretaker government) က ဥးတညျပး မဟာဗဟာ ခမတတ အခါမာေတာ normative leverage

strategy ကသာမက coercive leverage strategy ကပါ အသးျပဖ႕ လအပပါတယ။ coercive leverage strategy က

အသးျပမမာ လထတကပြန႕ လကနကကငေတာလနေရးလမးစဥေတြ ပါ၀ငလာပါတယ။ normative leverage strategy

က အသးျပမကေန ေပၚထြကလာတ ႏငငတကာဖအားန႕ ျပညတြငးက ျပညသလထရ႕ mass rolling actions ေတြက

ေပါငးစပျပး အာဏာရငေတြက မျဖစမေန ဒငယာေလာခ လပအားေအာင တြနးအားေပးမျဖစပါတယ။ အာဏာရငေတြရ႕

အာဏာက ဆကလကဆပကငထားရင ေပးဆပရမ (costs of staying in power) က ၾကးထြားလာေအာင လပျပး၊

အသြငကးေျပာငးလတ အမေစာငအစးရအသြငေဆာငလာေအာင လပေဆာငမျဖစပါတယ။ ဒလ normative leverage န႕

coercive leverage က ေပါငးစပအသးျပမကလ ထေရာကမေတြရပါတယ။

သ႕ေပမယ ဘယအတငးအတာအထ ထေရာကမလ ဆတာကေတာ အာဏာရငေတြရ႕ Strategic Doctrine အေပၚမာ

မတညပါတယ။ ျမနမာစစအပစ အဆကဆကတ႕ရ႕ အတကအခႏငငေရးေလာကအေပၚမာ ခမတကငသးခတ Strategic

Doctrine က ေခမနးေရးက အေျခခတ containment ေပၚလစ ျဖစပါတယ။ ဒေပၚလစက ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးေရး န႕

အေပးအယျပလပညႏငးေရး ကအေျခခတ appeasement ေပၚလစန႕ အျမစျပတေခမနးေရးက အေျခခတ rollback

ေပၚလစၾကားမာရတ ေပၚလစျဖစပါတယ။ အတကအခေတြက ေခမနးတာ မနေပမယ အျမတျပတေခမနးေရးအထ

ဆကမလပပ တစတစ အငအားခန႕လာေစျပး အတငးအတာတခမာပင ရပေနလကျခငးမးျဖစပါတယ။ ျပးေတာမ

ျငမးခမးေရး၊ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးေရးဆတာက သတ႕ ခမတထားတ စညးကမးေဘာငေတြအတြငးက ျပလပျပး ပါ၀ငသြားတ

အတကအခမားက ႏငငေရးအရ သငးကြပျခငးက ဆကလကျပလပေလရပါတယ။ သတ႕ စညးေဘာငအတြငးက

မ၀ငလာတ အတကအခေတြက rollback ေပၚလစသးျပး အျပတတကေရး ဆကလပေလရပါတယ။

ျမနမာႏငငေရးသမငးမာ ဒလ ျဖစစဥေတြ အမားအျပား ရချပး ျဖစပါတယ။

ဥပမာဆရရင ျမနမာျပညစစအာဏာရငစနစက အတျမစခေပးစ ကာလလ႕ ဆႏငတ ၁၉၅၅-၅၆ ခႏစ၊

ႏငငေရးအခငးအကငးေတြ မာတနးက ဖဆပလအစးရဟာ ပေစာထးစမကနးန႕ ေတာလနေရးသမားေတြက

ႏမနငးဖ႕လပသလ၊ လြတျငမးခမးသာခြငအမန႕ထတျပနျပး အတကအခအငအားစမား အငအားခလာေစေရးကလ

ျပလပခပါတယ။ ေတာလနေရးအတကအခအငအားစၾကးျဖစတ ဗမာျပညကြနျမနစပါတရ႕ ျပညတြငးစစရပစေရး၊

ျပညတြငးျငမးခမးေရး ၅၅ လမးစဥန႕ အတကအခႏငငေရးအငအားစေတြရ႕ ပမညတ တပေပါငးစၾကး ေပၚထြကလာျပး၊

ျငမးခမးေရးအသေတြ ေပၚထြကေနခနမာ ေအာငမာဃစစဆငေရးက ဆငႏႊျပး ေခမနးေရးေတြ ျပလပခပါတယ။

ေတာလနေရးအငအားစရ႕ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးေရး ကမးလမးခကေတြက ပတထတျပး စစေရးက အရနျမငခပါတယ။

ျငမးခမးေရးတခါးေတြက ပတပစခပါတယ။ containment ေပၚလစကေန ေနာကျပနဆတျပး appeasement ေပၚလစန႕

ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးေရး စားပြေပၚ တကလာတ လပနညးလပဟနေတြက ျမနမာျပညစစအာဏာရငစနစ အတျမစခစ

အဒေခတကာလကေန ယေန႕မကေမာကအခနကာလအထ မေတြ႕ရေသးပါဘး။ ရစေလးလးအေရးေတာပကာလ၊ ၉၀

ေရြးေကာကပြအလြနကာလ၊ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားႏင အပစရပစမမား၊ အမးသားညလာခ၊

လမးျပေျမပခနစခက၊ ၂၀၀၇ ေရႊ၀ါေရာငေတာလနေရး၊ ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ၊ ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြ စတ

စစအပစရ႕ ႏငငေရး ျဖတသနးမေျခလမးတငးမာ containment ေပၚလစသေဘာတရားေတြက အေျခခထားပါတယ။

ဒေျခလမးေတြအရ စစအပစဟာ ေျခလမးေတြက ေနာကျပနဆတျပး၊ အာဏာရငက အသြငကးေျပာငးဖ႕

ဥးေဆာငဖြ႕စညးတ အမေစာငအစးရ (incumbent-led caretaker government) အသြငန႕ ဒငယာေလာခ

လပလာဖ႕ဆတာ ျဖစႏငေခ ရာခငႏနး ေတာေတာနညးပါတယ။

အဒလဆရင တငးျပညအတြက အေရးၾကးတ Highly inclusive Dialogue ျဖစလာေအာင ဥးတညလပရားရမယ

ၾကားျဖတအစးရသ႑ာနက ႏစမးပ ကနပါတယ။ အတကအခမားက ဥးေဆာငေသာ ၾကားျဖတအစးရ (opposition-led

provisional government) န႕ ပါ၀ါခြေ၀ယေသာ ၾကားျဖတအစးရ (power-share interim government) တ႕ပ ျဖစပါတယ။

အသြငကးေျပာငးမကာလမာ ဒလအစးရေတြ ေပၚထြကလာေရးက normative leverage strategy, coercive leverage

strategy ေတြက ၾကားျဖတအစးရတရပ ေပၚထြကလာေရးအထ ဥးတညျပး စမခကေရးဆြ အေကာငအထညေဖာႏငမ

လအပပါတယ။ ဒအေျခအေနမာ တကပြရ႕ ဗဟခကမ ဟာ ျပညတြငးေတာလနေရး အငအားစေတြဆမာ ျဖစပါတယ။

ႏငငတကာကငပနးေတြ ဘယေလာကပ လပလပ ျပညတြငးေတာလနေရး အငအားစေတြက အားမေကာငးရင မေအာငျမင

ႏငပါဘး။ ဒအတြက ဘကေပါငးစက ၾကတငျပငဆငမေတြ လအပပါတယ။ ေျမေပၚေျမေအာက ခတဆကမေတြ လပါ

တယ။ တပမေတာတြငးက လထဘကေတာသား တပမး၊ တပသားမားက လ႕၀က စညးရးခတဆကမေတြ လပါတယ။

ရနသရ႕ ႏငငေရး ေျခလမးအမားေတြက တြကခကျပး ဖြငခဖ႕ လပါတယ။

အေရးၾကးဆးက အခနမကခငမာ ရနသ႕သတကြငးထ မ၀ငမေအာင ေျခလမးေတြက သတန႕ ဆငျခငတတဖ႕ လပါတယ။

အငအားျပႏငတငး ရနသက မေအာငျမငႏငပါဘး။ မလအပပ ကယအငအားက ထတႏတျပး၊ အငအားျပဖ႕ ၾကးစားရင

သတကြငးထမာ ျဖစေနတအခါ အလဟ ျပနးတးႏငပါတယ။ ႏငငေရးစစပြမာျဖစျဖစ၊ စစေရးအရ စစပြမာျဖစျဖစ

ထးစစဆငတအခါ ကြပကမ ဆတာ လအပပါတယ။ စတငမယ ရ- ရက က ခန႕မနးေခေလးပ ျဖစျဖစ တဘကရနသက

အသမေပးရပါ။ မဒယာ သတငးမဆးေတြ ေထာငေပါငးမားစြာ ရေနတ ကမာၻ႕ဒမကေရစ ႏငငၾကးေတြမာေတာင ရသမ

စစေရး၊ ႏငငေရး သတငးအခကအလကမနသမ မဒယာက သတငးမထတျပနပါ။ လ႕ေဆာတာန႕ စမခကန႕က ကြျပားဖ႕

လအပပါတယ။ မဒယာက မဒယာသမား အလပလပပါတယ။ ႏငငေရးသမားက ႏငငေရးသမားအလပ လပရပါမယ။

ေစာငစညးရမယ ကင၀တေတြ မတညပါဘး။ ဒါေတြက မေရာစပမဖ႕ အေရးၾကးပါတယ။ ႏငငေရးပါတ၊ အဖြ႕အစညး

တငးမာ mass media န႕ ဆကဆတ protocol ေတြ ရဖ႕ လပါတယ။ အကယ၍ ရနသ႕ေထာကလမးေရးမားမ အသလႊင

မဒယာမားတြငပါသည ျပညတြငးလပရားမ သတငးမားက နားေထာငျပး၊ အတကအခ ဘေလာမားတြင တငထားေသာ

လပရားမဓာတပမား၊ ဗြဒယမားမတဆင ေတာလနေရးသမားမားက ေျခရာခ ဖမးဆးမသြားပါက ရနသေတာ၍လား၊

မမည၍လားဆတာ ေမးစရာပင လမည မဟတပါ။

ဒလ normative leverage strategy, coercive leverage strategy ေတြက ေပါငးစပအသးျပျပး အတကအခေတြ

ဥးေဆာငတ ၾကားျဖတအစးရ (သ႕မဟတ) လထႏင ပးေပါငးလာေသာ တပမးမားန႕ ပါ၀ါရယယာၾကားျဖတအစးရ

ေပၚထြကလာေရးအတြက ဥးတညလပရားတာက တခ႕က ဒငယာေလာခန႕ အမးသားျပနလညသငျမတေရး

လမးေၾကာငးက ေသြဖညတာလ႕ ယဆၾကပါတယ။ လကေတြ႕မာ မဟတပါဘး။ တြနးအား (leverage) န႕ ပတသကတ

မဟာဗဟာေတြထမာ walk-away leverage strategy ဆတာလ ရပါေသးတယ။ ဒါက ႏငငေရးပညာရငေတြက best

alternative to a negotiated agreement (BATNA) လ႕ ေခၚေ၀ၚသးစြပါတယ။ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးေရး မဟတတ

အျခားအေကာငးဆး ေရြးခယမနညးလမးက ေခၚဆတာပါ။ ဒါကလ ဒငယာေလာခေတြ ေပၚထြကလာေရးအတြက

တြနးအားတခပါပ။ ဒတြနးအားက တငးျပညရ႕ ကၾကမၼာက ဆးျဖတေပးႏငပါတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ

အာဏာရငေတြကလ ဒလတြနးအားမးက ျပနျပး အသးျပတတလ႕ပါပ။

ျပညတြငးေရး ပဋပကၡေတြမာ အာဏာရငေတြအတြက ေစစပေဆြးေႏြးေရး မဟတတ BATNA ကေတာ political

liberalization အေတြးအေခၚက အေျခခတ အာဏာရငေရြးေကာကပြ (authoritarian election) မား ကငးပျခငးန႕

အာဏာရင ရပေသးအစးရ တရပ ေပၚေပါကလာေရးျဖစျပး၊ အတကအခေတြအတြက ေစစပေဆြးေႏြးေရးမဟတတ BATNA

ကေတာ Initial Transition အေတြးအေခၚက အေျခခတ လထတကပြ၊ လကနကကင တကပြမားမ တဆင ျပညသ႕အစးရ

(၀ါ) ၾကားျဖတအစးရ တရပ ေပၚေပၚလာေရး ျဖစပါတယ။ အာဏာရငေတြဘကက ဒလတြနးအားက သးျပး ၊

ေရြးေကာကခအာဏာရငစနစရ႕ ေယာငျပေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြတခက အတအေယာငေရြးေကာကပြန႕ တကလာတ

အာဏာရငရပေသးအစးရက အသးချပး ကမးလမးေခၚယတတတာေတြ ရပါတယ။ ဒလ ကမးလမးမေတြဟာ အစစအမန

ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြမဟတပ အာဏာရငစတတငးက conditions ေတြ ခမတလပမာ ျဖစတအတြက ပါ၀ငေရး

လပမလပက အလြနသတၾကးၾကးန႕ စဥးစားဆးျဖတၾကရမယ ႏငငေရးအခးအေကြ႕ျဖစပါတယ။ တကယလ႕

အာဏာရငဘကက ေစစပေဆြးေႏြးေရးက ေရာငရားႏငမယ BATNA က အေကာငအထည ေဖာေနခနအထ

အတကအခေတြဘကမာ BATNA မရပ ေစစပေဆြးေႏြးေရးကပ ေတာငးဆေနခရငေတာ အာဏာရငအလက

ဒငယာေလာခ ေပၚထြကလာမာ အေသအခာပါပ။

ဒလႏငငေရးအခးအေကြ႕က လကမခႏငပ စစမနတ ဒငယာေလာခေပၚထြကလာေရးက ဥးတညေဆာငရြကလရငေတာ

အတကအခေတြဘကမာ အတကအခဥးေဆာငၾကားျဖတအစးရ (သ႕) ပါ၀ါရယယာၾကားျဖတအစးရေပၚထြကေရးအတြက

ေတာလနေရး BATNA ရေနဖ႕ လအပလာပါျပ။ အဒကေနတဆင ေတာလနေရးန႕တကလာတ ၾကားျဖတအစးရသစဟာ

ဒငယာေလာခေခၚယျပး အမးသားျပနလညသငျမတေရးလမးေၾကာငးေပၚက တကလမးရမာ ျဖစပါတယ။ ဒါက walk-away

leverage strategy က အသးျပမျပး ဒငယာေလာချဖစလာေအာင ျပလပျခငးပ ျဖစပါတယ။

ျမနမာႏငငေရးႏင ဒငယာေလာခ အလားအလာ

လကရျမနမာႏငငေရး အေျခအေနက သးသပၾကညရင သးပြငဆငဒငယာေလာခႏစခန႕ ႏစပြငဆငဒငယာေလာခတခ

ေပၚထြကလာႏငပါတယ။ စစအပစက သတ႕စတတငးကေရးဆြထားတ ဖြ႕စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒက ကငစြျပး၊

ေရြးေကာကပြကငးပထားျပး ျဖစပါတယ။ ေရြးေကာကပြအႏငရပါတကလ စစအပစက ႏစေပါငးမားစြာ

လကသပေမြးၾကးဆြထားခတ လကကငဒတအဖြ႕အစညးက အသြငေျပာငးထားျခငး ျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင အစးရအဖြ႕မာ

စစအပစရ႕ တကရကအပခပခ တပမေတာသားရာခငႏနး ၂၅ ရာခငႏနးပါ၀ငျပး၊ သြယ၀ကၾကးဆြရာခငႏနးကလ ကန

၇၅ ရာခငႏနးရ႕ ေလးပသးပ ျဖစပါတယ။ ႏငငေရးအေျခအေနမာ စစအပစရ႕ စတတငးကမျဖစခရင တရား၀င

စစအာဏာသမးဖ႕ အျမေတ စစေကာငစကလ လျခေရးေကာငစအသြငသ႑ာနန႕ ပါေနျပးသား ျဖစပါတယ။ ဒလ

ေရြးေကာကခ အာဏာရငစနစက ကငသးမယ အစးရသစက လြတျငမးခမးသာခြင အမန႕က ထတျပနေၾကျငာျပး၊

အတကအခ ႏငငေရးအငအားစေတြက ခြထတဖ႕ ၾကးပမးလာႏငေခရပါတယ။ ျပးတအခါ အစးရသစန႕ စစအပစက

ေရြးခယတ တငးရငးသားေခါငးေဆာင၊ ႏငငေရးေခါငးေဆာငေတြ စေပါငးျပး ဒငယာေလာခပြ တခ

ေပၚထြကလာႏငပါတယ။ ဒပြက စစအပစခမတတ စညးေဘာငအတြငးမာ ျဖစတအတြက စစမနတ အမးသားျပနလည

သငျမတေရးက ေဆာငကဥးေပးႏငမာ မဟတပါဘး။

အတကအခေတြဘကမာလ ႏစပြငဆင ဒငယာေလာခတချဖစတ ပငလညလာခတခ ေပၚထြကလာေရးက

ေဆာငရြကေနၾကပါတယ။ ေတာလနေရးအငအားစေတြန႕ တငးရငးသားအငအားစေတြ အားလးပါ၀ငႏငမာ မဟတေပမယ

အငအားစမားမား ပါ၀ငလာေအာင ဥးေဆာငစညးရးမရလာခရင အမးသားျပနလညသငျမတေရး ျဖစစဥက

အေကာငအထည ေဖာေဆာငမ ႏစပြငဆငဒငယာေလာခတခ အျဖစ တြငကနရစလာမာ ျဖစပါတယ။ ပဋပကၡေတြက

အဆးသတေပးျပး၊ အမးသားျပနလညသငျမတေရးက ေဆာငကဥးေပးႏငမယ Highly inclusive Dialogue အတြက

အေထာကအကျပလာမာ ျဖစပါတယ။ ေျခလမးတငးမာ ဆငျခငတတရားန႕ သတက လကကငျပဖ႕ေတာ လအပပါတယ။

ေနာကထပ ဒငယာေလာခကေတာ စစမနတ အမးသားျပနလညသငျမတေရးက ေဆာငကဥးေပးႏငမယ ဒငယာေလာခပါ။

ဒဒငယာေလာခေပၚထြကလာေရးကေတာ အတကအခေတြရ႕ ေရြးခယမန႕ ျပငဆငေဆာငရြကတတမေတြအေပၚမာပ

မတညပါတယ။ ေရြးေကာကပြအလြနကာလႏငငေရးမာ အတကအခေတြအတြက ေရြးခယစရာ လမးစဥသးခရပါတယ။

(၁) ပထမတခက စစအပစရ႕ စညးေဘာငအတြငးက အညခ၀ငေရးပါ။ လြတျငမးခမးသာခြင ထတျပနလာခရင

အခြငအေရးယျပး၊ စစအပစရ႕ ရပေသးအစးရသစက ေခၚမယ ဒငယာေလာခမာ ပါ၀ငခြငရေရးအတြက ၾကးပမးမပါ။

(၂) ဒတယလမးစဥက အေခမနးခေရးပါ။ စစအပစဟာ သတ႕ရ႕ BATNA ျဖစတ လမးျပေျမပခနစခကက

ကငစြထားၾကျပးပါျပ။ containment strategy က အသးျပျပး အတကအခမား အငအားေလာေရး၊ အေတြးအေခၚမား

ေ၀၀ါးေစေရးကလ လပေဆာငထားၾကပါျပ။ သတ႕စတတငးကျခယလယႏငမယ စညးေဘာငထက ေတာလနေရး

အငအားစေတြန႕ တငးရငးသားအငအားစေတြက ကးသြငးဖ႕ကလ ျပငဆငထားၾကပါျပ။ ကးသြငးလ႕ မ၀ငရင

ေရ႕တဆငတကျပး roll back strategy န႕ အျပတတကေခမနးေရးကလ စမေနၾကပါျပ။ ဒအေျခအေနမာ ကယပင BATNA

မရပ ဒငယာေလာခပ ေတာငးဆရငေတာ ကးသြငးျပး စညးေဘာငထ အတငးသြတသြငးတာ ခရရငခရ၊ ဒါမမဟတ

အျပတတက ေခမနးခရဖ႕ပ ရပါတယ။

(၃) တတယလမးစဥက တနျပနစဖြ႕ေနရာယျပး၊ စနစတကျပငဆငမေတြန႕ ေတာလနေရးတရပဆငႏႊဖ႕ပါ။

ဒေတာလနေရးဟာ ၾကားျဖတအစးရ (Interim Government) ေပၚထြကလာေရးက ဥးတညတ အဆးသတေတာလနေရး

ျဖစမက ရပါမယ။ စစအပစက ေတာလနေရးမျပးခင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးေရး ကမးလမးလာခကေတြက လကချပး၊ ရနသက

ေလာတြကလ႕ မရပါဘး။ စစအပစဟာ စစမနတ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးေရးက မလလားတအတြက သတ႕ ျခယလယႏငမယ

ဒငယာေလာခက ႏငငတကာဖအားေတြၾကားက မျဖစမေန အေကာငအထညေဖာခၾကတာပါ။ သတ႕ဘကမာလ ရငးႏးခရတ

အခနေတြန႕ လကကငဒတေတြ အားေတာငလာေအာင ျပငဆငခရတ ၾကးပမးမေတြ အမားၾကးပါ။ ႏငငတကာက

စတတမငေလးထတျပး ကန႕ကြကရ၊ ယအငက ကယစားလယေလး လာေတြ႕ျပး စစမးစစေဆးရ၊ လအမားက

လမးေပၚထြကလာရေလာကန႕ ေနာကဆတျပး စစမနတ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးေရးလမးေၾကာငးေပၚ တကလာဖ႕ဆတာ

ျဖစႏငေခ အလြနနညးပါတယ။ စစအပစရ႕ ရပေသးအစးရက ျဖတချပး ျပညသ႕အစးရ (၀ါ) ၾကားျဖတအစးရတရပန႕

အစားထးႏငမသာ ေတာလနေရးက ေအာငျမငမာ ျဖစပါတယ။

နဂး

ေတာလနေရးတရပမာ လမးစဥေတြ အမားအျပား ရတအနက အတကအခေတြရ႕ မနကနေသာလမးစဥ

ေရြးခယႏငမကသာ စစမနတ ဒငယာေလာခ ေပၚထြကလာေရးရ႕ ေအာငျမငေရးေသာခက တခ ျဖစပါတယ။

ေနာကထပေသာခကတခကေတာ capabilities ပါပ။ ဘယေလာကပ ေကာငးမြနတ vision ေတြက

ထတျပနေၾကညာခကေတြ ထတျပး ေၾကညာထား၊ ေၾကညာထား၊ ဘယေလာကပ မနကနတ intent ေတြက

လအမားသေအာင ေျပာေျပာ၊ ေနာကဆးေတာလ capability မရရင ဘာမလပႏငမာ မဟတပါဘး။ capability ရတယ

ဆရငေတာ ေကာကခါငငခါ ေပၚလာတ vision, intent ေတြက ခကခငး အေကာငအထည ေဖာႏငပါလမမယ။ ဒါေၾကာင

intent ေတြ တကယျဖစလာဖ႕၊ capability ေတြရလာေအာင ျပငဆငတညေဆာကရငး ျမနမာျပညမာ စစမနတ

ဒငယာေလာခေပၚထြကလာေရးက ဥးတညၾကးပမးသငၾကပါေၾကာငး တကတြနးေရးသားအပပါတယ။

ခငမမမ း (၂၃၊ ၁၁၊ ၂၀၁၀)