Dialet Urmeasch - Wikipedia

12
13/4/2016 Dialet urmeasch - Wikipedia https://lmo.wikipedia.org/wiki/Dialet_urmeasch 1/12 Dialet urmeasch De Wikipedia Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard ucidental, cun l'urtugrafia ünificada. El dialet urmeasch (nom nativ: ulmioscu) l'è una variant del ligür parlaa in del cumün de Ormea, in pruvincia de Cuni (Val del Taner). In de la fraziun de Viozene inveci se parla el brigasch, un'altra variant de muntagna del ligür. El dialet urmeasch l'è staa classificaa 'me ligür giamò al principi del XX secul dal tudesch Bernhard Schädel, menter el Biondelli, in del 1853, le meteva in del "grüp munferin" del Piemuntes (ciuè 'l piemuntes uriental): anca se per dumà di resun geugrafigh. «Nel dialetto poi di Ormea le forme liguri prevàlgono talmente sopra ogni altra, da non poterlo collegare in verun modo al ramo pedemontano. Noi lo abbiamo qui inserito perchè trovàndosi sul versante settentrionale dell'Appennino, e formando parte della Valle del Tànaro, è ancora politicamente racchiuso nella Provincia di Mondovì; perchè avvenendo la successiva trasformazione dei dialetti monferrini e piemontesi in lìguri per gradi, se ne trovasse in questo il compimento, e valesse quindi di opportuno riscontro agli studiosi, e d'introduzione alla famiglia ligure, che, a Dio piacendo, ci proponiamo di svòlgere in una futura pubblicazione» (Bernardino Biondelli, Saggio sui dialetti gallo-italici , pagg. 489-490) Al dì d'incö el cumün de Ormea l'ha deciaraa de partegnì a la minuranza ucitana, ma la püpart di stüdius la cunsidera questa aziun una truvada duvüda a resun pulitigh-ecunomigh pütost che lenguistigh. Lungh el curs del temp hinn staa scrit un poo de over in 'stu dialet chì: la püssee impurtant l'è una cumedia del Votcent ciamada E cauzate russe e l'anea d'algentu (ciuè I calzet russ e l'anel d'argent ). Cuntegnüü 1 Carateristigh 2 Gramatiga 2.1 I articul 2.1.1 Determinativ 2.1.2 Indeterminativ 2.2 Prepusiziun 2.2.1 Sempliz 2.2.2 Articulaa 2.3 Agetiv 2.3.1 Pussessiv 2.3.2 Demustrativ 2.4 I prunom 2.4.1 Indefinii 2.4.2 Persunai 2.4.2.1 Suget 2.5 I averbi

Transcript of Dialet Urmeasch - Wikipedia

Page 1: Dialet Urmeasch - Wikipedia

13/4/2016 Dialet urmeasch - Wikipedia

https://lmo.wikipedia.org/wiki/Dialet_urmeasch 1/12

Dialet urmeasch

De Wikipedia

Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard ucidental, cun l'urtugrafia ünificada.

El dialet urmeasch (nom nativ: ulmioscu) l'è una variant del ligür parlaa in del cumün de Ormea, in pruvinciade Cuni (Val del Taner).In de la fraziun de Viozene inveci se parla el brigasch, un'altra variant de muntagna del ligür.El dialet urmeasch l'è staa classificaa 'me ligür giamò al principi del XX secul dal tudesch Bernhard Schädel,menter el Biondelli, in del 1853, le meteva in del "grüp munferin" del Piemuntes (ciuè 'l piemuntes uriental): ancase per dumà di resun geugrafigh.

«Nel dialetto poi di Ormea le forme liguri prevàlgono talmente sopra ogni altra, da non poterlocollegare in verun modo al ramo pedemontano. Noi lo abbiamo qui inserito perchè trovàndosi sulversante settentrionale dell'Appennino, e formando parte della Valle del Tànaro, è ancorapoliticamente racchiuso nella Provincia di Mondovì; perchè avvenendo la successiva trasformazionedei dialetti monferrini e piemontesi in lìguri per gradi, se ne trovasse in questo il compimento, e valessequindi di opportuno riscontro agli studiosi, e d'introduzione alla famiglia ligure, che, a Dio piacendo, ciproponiamo di svòlgere in una futura pubblicazione»

(Bernardino Biondelli, Saggio sui dialetti gallo-italici, pagg. 489-490)

Al dì d'incö el cumün de Ormea l'ha deciaraa de partegnì a la minuranza ucitana, ma la püpart di stüdius lacunsidera questa aziun una truvada duvüda a resun pulitigh-ecunomigh pütost che lenguistigh.Lungh el curs del temp hinn staa scrit un poo de over in 'stu dialet chì: la püssee impurtant l'è una cumedia delVotcent ciamada E cauzate russe e l'anea d'algentu (ciuè I calzet russ e l'anel d'argent).

Cuntegnüü

1 Carateristigh

2 Gramatiga

2.1 I articul

2.1.1 Determinativ2.1.2 Indeterminativ

2.2 Prepusiziun

2.2.1 Sempliz

2.2.2 Articulaa

2.3 Agetiv

2.3.1 Pussessiv

2.3.2 Demustrativ

2.4 I prunom

2.4.1 Indefinii

2.4.2 Persunai2.4.2.1 Suget

2.5 I averbi

Page 2: Dialet Urmeasch - Wikipedia

13/4/2016 Dialet urmeasch - Wikipedia

https://lmo.wikipedia.org/wiki/Dialet_urmeasch 2/12

2.6 I verb2.6.1 Prima cuniügaziun

2.6.2 Segunda cuniügaziun

2.6.3 Terza cuniügaziun

2.6.4 Quarta cuniügaziun

2.6.5 Verb vess

2.6.6 Verb avègh

3 Esempi de dialet

3.1 La parabula del Fiö Trasun

3.2 Tradüziun de una nuvela del Bucasc

3.3 Litra d'in paisan ulmioscu a sò fiju che l'è sut i olme

4 Vus curelaa5 Ligam de föra

Carateristigh

La püpart di infurmaziun chì de sota hinn staa traa giò de chì(http://www.archive.org/stream/diemundartvonor00schgoog#page/n7/mode/2up):Ormea la se tröva strengiüda tra trii arei lenguistigh: quela piemuntesa, quela ucitana e quela ligür (la cunfina cuncumün de la Pruvincia de Savona e de Imperia). L'è dunca natüral che 'l gh'abia ciapaa una quai carateristiga detücc i trii grüp lenguistigh.Trai carateristigh che salten a l'ögg in d'un cunfrunt cul Genuves a trövum:

La trasfurmaziun de tanti R in Lgen. argentu => urm. algentu

gen. Urmea => urm. UlmeaLa trasfurmaziun de una quai L in R

gen. u l'è => u r'èLa trasfuraziun de tanti A tonigh in O (tipigh de tant alter dialet rüstigh de l'Alta Italia)

gen. crava => urm. crova

gen. ladru => urm. lodruLa trasfurmaziun de vari E in A

gen. chelu => urm. qualgen. sera => urm. saira

La presenza de vucai cunt un son intermedi cun la Agen. figiö => urm. fiöa

gen. muì => urm. miriaPalatizaziun de vari participi passaa e in general de la letera T

gen. stetu, ditu, fetu => staciu, diciu, feciu

gen. autru => urm. occiuEvulüziun diferenta di grüp latin GL, LI e CL (püssee vesin al piemuntes)

gen. ögiu => urm. öjugen. famigia => urm. famija

Despess la letera S denanz ai cunsunant l'è prunünciada cume in tudesch

Adess, chì de sota, la ven pruposta una tabela cunt un cunfrunt tra l'Urmeasch, el Genuves (el dialet püsseerilevant del Ligür), el Piemuntes e la tradüziun in Lumbard.

Page 3: Dialet Urmeasch - Wikipedia

13/4/2016 Dialet urmeasch - Wikipedia

https://lmo.wikipedia.org/wiki/Dialet_urmeasch 3/12

Urmeasch Genuves Piemuntes Lumbard

tontu tantu tant tant

ciü ciü pì pü

ulmioscu urmeascu urmeasch urmeasch

busgioldu busardu büsiard busard

piozza ciassa piassa piazza

ciövo ciöve piöve piöv

bìja bugì böje büì

mirìa muì möire murì

crova crava crava cavra

tròa trae tiré trà

olma arma arma arma

qual chelu chiel quel

staciu stetu stait staa

anea anee anel anel

alau alua anlura alura

astu chestu chest quest

animoa animaa animal animal

dieu diau diavu diavul

Denoa Danedaa

fasgiöa fasöl fasöö

fiöa figiöö fiöl fiö

cavaju cavei cavel

lodru ladru lader lader

löu lö lögh

öju ögiu öj ögg

pasciu pess pess

pasciun pasciun passiun passiun

nöcce nöite nocc

puea pudei pudè

saira seira sera

vago vëdde vedè

Gramatiga

I infurmaziun hinn staa ciapaa chì(http://www.ormea.eu/Il%20portale/Cultura/Il%20dialetto%20ormeasco/vocabolario/Grammatica.pdf)

Page 4: Dialet Urmeasch - Wikipedia

13/4/2016 Dialet urmeasch - Wikipedia

https://lmo.wikipedia.org/wiki/Dialet_urmeasch 4/12

I articul

Determinativ

Omen

Singular: u/l'Plüral: i

Donn

Singular: a/l'

Plüral: i/l'

Indeterminativ

Omen: in

Donn: ina/in'

Prepusiziun

Sempliz

Urmeasch Lumbard

a a

ëd de

da da

en in

cun cun

pël per

Articulaa

Page 5: Dialet Urmeasch - Wikipedia

13/4/2016 Dialet urmeasch - Wikipedia

https://lmo.wikipedia.org/wiki/Dialet_urmeasch 5/12

Urmeasch Lumbard

al, a l', au al, a l'

a ra a la

ai ai (mas'c)

al ai (fem.)

dël, ëd l', du del

daa de la

di, dël di

dal, da l', dau dal, da l'

da ra da la

dai dai (mas'c)

dal dai (fem.)

ënt ël, ënt l', ënt u in del

ënt a in de la

ënt i in di

cul, cun l' cun, cunt el

cua, cun a cun la

cui cui, cunt i

pël l' per el

pl'a per la

pl'i per i (mas'c)

pl'e per i (fem.)

pr'in, pl'ina per un, per una

scël, sciu in sül

scia in sü la

sci in süi

Agetiv

Pussessiv

Singular:

Mé/mèa

Tò/tuaSò/sua

Nostru/nostra

Vostru/vostra

Sò/suaPlüral

Page 6: Dialet Urmeasch - Wikipedia

13/4/2016 Dialet urmeasch - Wikipedia

https://lmo.wikipedia.org/wiki/Dialet_urmeasch 6/12

Töi/söi

Söi/söNostri/nostre; nos'ci/nos'ce

Vostri/vostre; vos'ci/vos'ce

Söi/sö

Demustrativ

Astu (breviaa in 'stu): quest

Asta (breviaa in 'sta): questaQuaa: quel

Quala: quela

Quai: quei (mas'c)

Quale: quei (fem.)

I prunom

Indefinii

Calcün: quaivün

Chi ch'u seghe (cuntrat in chisscheghe): chi che sia

Nön: nissün

Ognidün: ciaschedün

Leichizì: custü

Persunai

Suget

Lei

Niocci/niotoVuiocci/vuioto

Leocci/leoto

Cumpagn de tüt i parlad gal-italigh, anca l'urmeasch el gh'ha di partisel prunuminai che van miss denanz ai verb.Quei chì hinn:

E

Ti

L/r (denanz a vucal o H müta); u (mascülin); a (feminin)

E

I

I

I averbi

Page 7: Dialet Urmeasch - Wikipedia

13/4/2016 Dialet urmeasch - Wikipedia

https://lmo.wikipedia.org/wiki/Dialet_urmeasch 7/12

De möd

Ben: ben

Moa: maa

Meju: mej

Pesgiu: pesg

Zeltu: cert

Propri: propiVea: vera

Scigüa: sigür

De lögh

Chizì: chì

Là: là

Sciù: sü

Suvo: sura

Suta: sotaSgiü: giò

Daralunsgi: luntan

Pressu: arent

Dnoi: denanz

Dree: indree

'd föra: föra

Lì: lìSciulà: là sü

Sgiülà: là giò

Davscin: visin

De temp

Sübitu: sübit

Prastu: prest

' d roa: rarament'd solitu: de solit

'd növu: de növ

tulna: turna

'ncua: ancamò

Aù: adess

Zöi: incö

Prima: prima

Dopu: dopuEa: ier

Dman: duman

Alau: alura

Toldi: tard

Suvensgi: suvent

Dlungu: semper

Moi: maiSgià: giamò

Ina vota: una völta

Pöi: pö

'd botu: a l'impruvis

De quantità

Page 8: Dialet Urmeasch - Wikipedia

13/4/2016 Dialet urmeasch - Wikipedia

https://lmo.wikipedia.org/wiki/Dialet_urmeasch 8/12

Tontu: tant

Pocu: pochNente: nagot

Nente dau tütu: per nient

Trope: trop

Ciü: pü; püssee

Menu: men

Apena: apena

Assoi: assee

Abastonza: assee

I verb

I verb, cumpagn de la püpart di parlad gal-italigh, hinn spartii in quater cuniügaziun, che a l'infinii gh'han i seguentdesinenz:

I cun. (lat. -āre): -òa

II cun. (lat. -ēre): -ea

III cun. (lat. -ĕre): -o

IV cun. (lat. -īre): -ìa

Prima cuniügaziun

Verb vardà:

Indicativ present: mì e voldu, ti ti voldi, lei u/a volda, niocci e valdoma, vuiocci i voldi, leocci i

voldo

Indicativ imperfet: mì e valdova, tì ti valdovi, lei u/a valdova, niocci e valdomo, vuiocci i valdovi,

leocci i valdovu

Indicativ fütür: mì e valdreù, tì ti valdroi, lei u/a valdrà, niocci e valdroma, vuiocci i valdrai,

leocci i valdran

Cungiüntiv present: che mì e volde, che tì ti voldi, che lei u/a volde, che niocci e voldmo, chevuiocci i voldi, che leocci i voldo

Cungiüntiv imperfet: che mì e valdaisse, che tì ti valdaisci, che lei u/a valdaisse, che niocci e

valdaissmo, che vuiocci i valdaisci, che leocci i valdaisso

Cundiziunal present: mì e valdreva, tì ti valdrevi, lei u/a valdreva, niocci i valdrevo, vuiocci e

valdrevi, leocci i valdrevu

Infinii present: valdòa:

Participi passaa: valdaaGeründi present: valdendu

Segunda cuniügaziun

Verb duvè

Indicativ present: mì e devu, tì ti devi, lei u/a deve, niocci e duvoma, vuiocci i devi, leocci i devu

Indicativ imperfet: mì e duveva, tì ti duvevi, lei u/a duveva, niocci e duvemo, vuiocci i duvevi,

leocci i duvevu

Indicativ fütür: mì e duvreù, tì ti duvroi, lei u/a duvrà, niocci e duvremo, vuiocci i duvrai, leocci i

Page 9: Dialet Urmeasch - Wikipedia

13/4/2016 Dialet urmeasch - Wikipedia

https://lmo.wikipedia.org/wiki/Dialet_urmeasch 9/12

duvranCungiüntiv present: che mì e deghe, che tì ti deghi, che lei u/a deghe, che niocci e degmo, che

vuiocci i deghi, che leocci i degu

Cungiüntiv imperfet: che mì e duvaisse, che tì ti duvaisci, che lei u/a duvaisse, che niocci i

duveissmo, che vuiocci i duvaisci, che leocci i duvaissoCundiziunal present: mì e duvreva, tì ti duvrevi, lei u/a duvreva, niocci i duvremo, vuiocci i

duvrevi, leocci i duvremu

Infinii present: duvea

Participi passaa: duvüü

Geründi present: duvendu

Terza cuniügaziun

Verb legg

Indicativ present: mì e ležu, tì ti leži, lei u/a leže, niocci e lžoma, vuiocci i leži, leocci i ležoIndicativ imperfet: mì e lževa, tì ti lževi, lei u/a lževa, niocci e lžemò, vuiocci i lževi, leocci i lževu

Indicativ fütür: mì e lžreù, tì ti lžoi, lei u/a lžrà, niocci e lžroma, vuiocci i lžrai, leocci i lžran

Cungiüntiv present: che mì e leže, che tì ti leži, che lei u/a leže, che niocci e lžmo, che vuiocci i leži,

che leocci i ležu

Cungiüntiv imperfet: che mì e lžaisse, che tì ti lžaisci, che lei u/a lžaisse, che niocci e lžaissmo, che

vuiocci i lžaisci, che leocci i lžaisso

Cundiziunal present: mì e lžreva, tì ti lžrevi, lei u/a lžreva, niocci e lžremo, vuiocci i lžrevi, leocci ilžrevu

Infinii present: ležo

Participi passaa: lžüü

Geründi present: lžendu

Quarta cuniügaziun

Verb finì

Indicativ present: mì e finisciu, tì ti finisci, lei u/a finisce, niocci e finima, vuiocci i finisci, leocci i

finisciu

Indicativ imperfet: mì e finiva, tì te finivi, lei u/a finiva, niocci e finimo, vuiocci i finivi, leocci i

finivu

Indicativ fütür: mì e finiröö, tì ti finiroi, lei u/a finirà, niocci i finiroma, viocci i finirai, leocci i

finiran

Cungiüntiv present: che mì e finisce, che tì ti finisci, che lei u/a finisce, che niocci e finišmo, che

viocci i finisci, che leocci i finisciuCungiüntiv imperfet: che mì e finisse, che tì ti finissi, che lei u/a finisse, che niocci e finissmo, che

viocci i finissi, che leocci i finisso

Cundiziunal present: mì e finireva, tì ti finirevi, lei u/a finireva, niocci e finiremo, viocci i finirevi,

leocci i finirevu

Infinii present: finìa

Participi passaa: finii

Geründi present: finiendu

Verb vess

Page 10: Dialet Urmeasch - Wikipedia

13/4/2016 Dialet urmeasch - Wikipedia

https://lmo.wikipedia.org/wiki/Dialet_urmeasch 10/12

Indicativ present: mì e sun, tì ti ei, lei l'è/r'è, niocci e soma, vuiocci i sai, leocci i sun

Indicativ imperfet: mì e era, tì ti eri, lei l'era/r'era, niocci e ermo, vuiocci i eri, leocci i eru

Indicativ fütür: mì e srö, tì ti sroi, lei u/a srà, niocci e sroma, vuiocci i srai, leocci i sran

Cungiüntiv present: che mì e seghe, che tì ti seghi, che lei u/a seghe, che niocci e segmo, che

vuiocci i seghi, che leocci i segu

Cungiüntiv imperfet: che mì e fusse, che tì ti fusci, che lei u/a fusse, che niocci e fussmo, che

vuiocci i fusci, che leocci i fussoCundiziunal present: mì e sreva, tì ti srevi, lei u/a sreva, niocci e sremo, vuiocci i sreve, leocci i

srevu

Infinii present: esso

Participi passaa: staa

Geründi present: essendu

Verb avègh

Indicativ present: mì e hö, tì ti hoi, lei l'ha/r'ho, niocci e oma, vuiocci i avai, leocci i han

Indicativ imperfet: mì e aveva, tì ti avevi, lei l'aveva/r'aveva, niocci e avemo, vuiocci i avevi,

leocci i avevu

Indicativ fütür: mì e avreù, tì ti avroi, lei l'avrà/r'avrà, niocci e avroma, vuiocci i avrai, leocci iavran

Cungiüntiv present: che mì e ogie, che tì ti ogi, che lei l'ogie/r'ogie, che niocci e ogg'mo, che

vuiocci e ogi, che leocci e ogiu

Cungiüntiv imperfet: che mì e avaisse, che tì ti avaisci, che lei l'avaisce/r'avaisse, che niocci e

avaissmo, che vuiocci i avaisci, che leocci i avaissu

Cundiziunal present: mì e avreva, tì te avrevi, lei l'avreva/r'avreva, niocci e avremo, vuiocci i

avrevi, leocci i avrevu

Infinii present: aveaParticipi passaa: avüü

Geründi present: avendu

Esempi de dialet

La parabula del Fiö Trasun

Ün omu l'avea doi fiöi.U ciü sgiuvu l'ha dicio al poà: "Poà, daime lo ch'a 'm pò tucoà dle mie sustanse!". E 'l poà u j'ha daciu la sòparte.Da lì a pochi dì 'sto fióa l'ha radünaa 'nseme tütu 'l sò, poi 's n'è partii, e 's n'è andaa 'nt ün paise lunzi; e lì l'hadissipaa tüte le sò sustanse, dasendse al bun tempu.E dopu d'averse cunsümaa tütu, l'è vgnüü 'na gran carestia 'nt qual paise 'n manera che cumenzava a mancoà 'dtütu.L'ha pijaa 'l partii 'd bütarse al servizzi d'ün omu 'd qual paise, ch'u l'ha mandaa a scóa i porchi.L'avreva desideraa d'encisse la panza dla gianda ch'a mangiavu i porchi, ma u 'n pudeva mancu avéa u sò piasìa.L'è 'ntraa finalmente in se stessu e o diseva: "Quanci servitua 'n cà 'd mè poà l'han dal pan d'avanzu, e mì m'enmöru 'd fame!Me farö curagiu, e andrö da mè poà e-j dirö: Poà, hö mancaa 'n facia a nostru Signua e 'n facia a vui.Mì 'n sun ciü degnu d'esse ciamaa vostru fioa: tignime com'i tigniraissi ün di vostri servitua."E fratantu s'è 'ncaminaa da sò poà. Ma quando 'ch l'era 'ncua da lungi, sò poà u l'ha vistu, e u s'è mossu acumpassiun, e andandje a l'incuntru, 's j'è campaa al coa e u l'ha basaa.

Page 11: Dialet Urmeasch - Wikipedia

13/4/2016 Dialet urmeasch - Wikipedia

https://lmo.wikipedia.org/wiki/Dialet_urmeasch 11/12

Alua l'ha diciu 'l fiöa: "Poà, mì hö pcaa in facia a nostru Signua e 'n facia a vui; mì 'n sun ciü degnu d'esse ciamaavostru fiöa!"E 'l poà l'ha sübitu cumandaa ai servitua ch'andaisso a pijà üna vesta e ch'i lo vestisso e ch'i bütaisso l'anea 'nt udii, e ch'i lo cauzaisso.E pöi l'ha cumandaa ch'i pijaisso u ciü bel vitea e ch'i lo mazzeisso, disendu: "Vöju ch'i stagmo alegri, ch'imangg'mo e ch'i beivmo;Perchè 'stu mè fiöa 'ch l'era mortu l'è risüscitaa; 'ch s'era persu 'l s'è truvaa". E quindi l'han cumenzaa a stoàalegri.E 'l fiöa ciü veju ch'u vgniva 'd 'n campagna, avsinandse a cà, l'ha sentii a sunoà e cantoà.L'ha ciamaa ün servitua cosa fusse 'sta festa?E 'l servitua j'ha diciu: "L'è vgnüü vostru frea, e vostru poà l'ha faciu mazzoà u ciü bel vitea 'ch l'avaisse, perchèsò fiöa u 's n'è turnaa san e salvu".'Stu fiöa ciü veju u s'è sdegnaa e u n'è ciü vojüü 'ntrà 'nt cà. E 'l poà u se n'è acortu, l'è sortii d'ëd cà e u l'hapregaa ch'u 'ntraisse.Ma 'l fiöa l'ha rispostu a sò poà: "L'è tanci agni ch'i 'v servu, e 'n v'hö mai mancaa d'übidienza e i 'n m'avai maidaciu solamente ün cravotu ch'i u puisse starme alegru con i mè amì.Ma dopu 'ch 'stu vostru fiöa ch'l'ha scialaquaa tüte le sostanze con dle plandre u l'è vgnüü, i avai faciu amazzoà uciü bel vitea ch'i avaissi per lüi!"Ma 'l poà u j'ha diciu: "O mè fiöa, tì 't sei sempre staa con mì e tütu lo ch'i hö mì l'è tò.Stoma dunque alegri e mangiaimo, përchè tò freaa ch'l'era mortu l'è risüscitaa; tò freaa ch'l'era persu u s'ètrovaa."Bernardino Biondelli, Saggio sui dialetti gallo-italici, 1853, pag. 556 (http://books.google.it/books?id=oVoNAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false)

Tradüziun de una nuvela del Bucasc

Duca e digu che 'nt i tempi del primu re 'd Cipri, dopu che Gotifrè 'd Boglione r'ho vagnaa a Tera Sonta, ünabela famna 'd Guascogna 'ch r'era 'n pelegrinogiu, r'è andò au Sepulcru e, vgnendsne 'd là, com r'è arivò 'ntCipri, r'è stò pijò da di sceleroi d'omo, ch'i j'han fociu tüt vise 'd scialupari. E sagrinendse senza moi dòsse restu,r'ho cherzüü ben d'andoru a dìja au re. Ma calcün u j'ha diciu ch'a peva avanzòa a pena, perchè l'era chiusìmorundaa e chiusì morümua, che 'n pa 'd fòa rasciun ai tolti di occi, u 'n s' dasceva neona dagna dl' chi fasceveobele a lei. A sagnu che qua 'ch l'aveva avüü da dìa cun calcün, u s'arangiova, 'rdendira 'nt coch manera. Afamna, sntendu lo, aragiò cm'ün can 'd 'n peira fòl pagòa, a s'è decisa 'd 'ndòa a 'ntacòa u re 'nturnu 's sö londe.E 'ndendsne 'ngusciò dnoi a lei, u j'hai diciu: "Qua signuru, mi è 'n vegnüü dnoi a lei peltontu 'ch 'm fozze rasciundee balussode ch'i m'han fociu, ma peltontu 'ch 'm dighe cm ch'u fa a sfrìa quale ch'i m'han diciu ch'i fan a lei,perchè e socie pöi mì ascì doi posce da mea, che, arafè, u 's paise, ei ra rmtreva vrntea, zà ch' l'è tontu brou apassòi 'n zima"U re, fin alau mulacun e gorgru, cm'u 's dsciaisse da 'n sognu, cmenzendu da ra groma figüra focia a qualafamna, 'ch l'ha saciüü arngiòa ben, u s'è fociu 'n diesceo pel tüci quai là che, d'alau 'n pöi, i j'areveo fociu cochdalmogiu a ra sò curuna. Giovanni Papanti, I parlari italiani in Certaldo, 1875, pagg. 203-204(http://www.archive.org/stream/iparlariitalian00villgoog#page/n228/mode/2up)

Litra d'in paisan ulmioscu a sò fiju che l'è sut i olme

Ulmea, 11 molzu 1902.Mè col fiöa,hö ricevüü a tò litra e sun cuntentu de sentìa che ti stoi ben, ringraziendu no šgnur; ascì niocci e soma en salüte. Esun sigüa che i primi dì de suldò i te smijeran ben lungi, tontu ciü cun a disciplina ch'i avai vuiocci: ma ti vugroiche pocu pel vota tì ti acuštümi e alau u tempu u passerà ciü prastu. U ciü ch'u me rincrasce l'è che ti ei šcapaa'nt una štagiun che aveva propi da besögnu de tì, tontu ciü che cun tüci sci travoji ch'oma da foa en campogna.U j'è da liamoa, da puoa, pelchè i viji i cionzo zà. I mürogni da fòa, ch'u se n'è drucaa tonci. Ensuma, e ne sö

Page 12: Dialet Urmeasch - Wikipedia

13/4/2016 Dialet urmeasch - Wikipedia

https://lmo.wikipedia.org/wiki/Dialet_urmeasch 12/12

moncu mì cum'e me farö. A pijoa del zulnoi, i custu, e tì ti soi se niocci e poma spendo! E degu pöi dìte che scelpotu u n'è 'ncua capiaa lotrea 'na dešgrozia. Aniežin a r'è 'ndò a scöa a ra voca via là 'nt e Šcapite. 'Nt inmumentu che lei a 'n i è stò atenta, Gavó r'è 'ndò 'nt el brütu, r'è šchio e s'è rübato e r'è vinguüa fin da qualanusge grossa. A s'è ruta 'na špola e 'l fia da šchena e r'è reštò saca sel postu. Au e r'hö vendüa a Šcufieta e cultàche i r'oge docia pel lu ch'hö puciüü. U 'm r'ho pagò sübitu e cun sci sodi lì e faževa cuntiu de mandòtene calcüna ti e catòmene in'otra: maraman, vote al dieu, 'ndendemene sciü au taciu e ne sö cume, cuntogiu, a se seghe'ndo: hö persu a bulsa! Ti vaghi fin a che puntu ch'e soma dešgrazioi! Fultüna che 'n pocu de gran, du/tre patate,pocu castogna, mezzu socu de bolbarià en cà e j'oma 'ncua. Duca e ne sareva moncu mì cume tuirora. E teracumondu pöi scicume che ti ei capitaa 'nt ina gran zità, a ra saira, quonde ti nesci de ne peldete, e de retiròtepel tempu, e pasendu 'n zelte cuntroi ti ne dogi damentu a quale ch'i te ciomo. E tira dericiu, e 'n zelti posti nestoie a 'ndoa, pelchè [...] e pöi senza spiegòlme ciü 'n là, e crazu che ti m'avroi capii. 'Nsuma, voldete ciü che tipöi dal cative cumpagnii. E te racumondu pöi 'ncua de štoa ubidiente ai töi superiua e de foa el bun suldò, de nefòte bütòa 'n pužun pelchè alau i ne te dan ciü pelmesci. 'Nvece mi aveva piažìa ti venisci suvenzi. E pöi 's ti foi utò duvéa, u pò dòlse ch'i te fozo capuroa e tontu u sreva ina gran cosa pelchè alau i te büto 'nt i eletua; pelchè arišpetu, ti ei 'ncua 'n fiöa istrüii e tì 't faroi in omu.'N passendu cocu dì e te mandrö 'n sachetin cun im poa de cauzate, ch'a t'ho fociu tò söa Ninin e im poa demagnoti, ch'a t'ha foci ta moa, cun du/tre viate, dui tultei, ina tuma e cocu mizöra. E šperu che ti ne faroi polte autò capitan, 'n chinscì u te vurà ciü ben.Bosta, stome alegru, e volda cum'e t'hö diciu de fòlu vruntea e de stoa 'n gomba e pöi ti vugroi che ti ne tetruveroi molcuntentu. Tüci quai de cà i te salüto 'n cumpania du tò capitoni. Avreva 'ncua tonte cose da dilte, mae finisciu pelchè e ne sö ciü le che dìte. Vöime dlungu ben cum'e t'un vöju a tì e crazeme ch'e sun tò poa.Zantó. Bernhard Schädel, Die Mundart von Ormea, 1903, pagg. 122-123(http://www.archive.org/stream/diemundartvonor00schgoog#page/n133/mode/2up)

Vus curelaa

Lengua ligürOrmea

Ligam de föra

Sit sura Ormea cunt un link .pdf a un vucabulari urmeasch-italian(http://www.ormea.eu/Il%20portale/Cultura/Il%20dialetto%20ormeasco/vocabolario/default.aspx)

Utegnüü da "https://lmo.wikipedia.org/w/index.php?title=Dialet_urmeasch&oldid=877803"

Categurij: Lombard Occidental Dialett de la lengua ligur

Quela pagina chì l'è stada mudifegada l'ültima völta del 8 Gen 2014, a 13:37.

El test l'è dispunibil suta licenza Creative Commons Atribüzion-Divid a l'istessa manera; pölvess ch'i ghesien anca di alter cundizión. Varda i cundizión d'usagg per i detali.