Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen...
Transcript of Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen...
![Page 1: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/1.jpg)
http://www.lymmcare.nl/
![Page 2: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/2.jpg)
Hoe krijgen we kankercellen dood Eric Eldering, afdeling Experimentele Immunologie, AMC
1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen
2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten
3. Chemotherapie werkt, maar: bijwerkingen en nadelen
4. Wat is gerichte celdood of apoptose
5. Een nieuw type medicijn gericht op directe celdood
6. Perspectief voor de toekomst
![Page 3: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/3.jpg)
Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen
Normaal weefsel • Gehoorzaam • Cellen delen alleen wanneer
nodig en in dienst van het lichaam
• Vernietigen zichzelf in noodsituaties – (celdood)
• Hebben een veiligheids marge bij noodsituaties
Kankercellen • Ongehoorzaam • Cellen delen vanzelf, en
misbruiken de cellen in hun omgeving
• Weerstaan noodsituaties en signalen voor celdood
• Hebben geen marge; ondergaan permanente stress
![Page 4: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/4.jpg)
Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten
Kankercellen • Cellen delen vanzelf, en
misbruiken de cellen in hun omgeving
• Hebben geen marge; ondergaan permanente stress
• Ongehoorzaam • Weerstaan noodsituaties en
signalen voor celdood
Doelwit van therapie • Delende cellen, DNA replicatie • chemotherapeutica geven
DNA schade of replicatie stress
• Kankercellen hebben slechts een klein zetje nodig om dood te gaan, maar…
• Ze passen zich aan – nieuwe mutaties
• Worden resistent voor therapie
![Page 5: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/5.jpg)
Het onderscheid is moeilijk: bijwerkingen
Chemotherapie werkt als een ongeleid projectiel
Gerichte therapie is waar we naar streven
![Page 6: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/6.jpg)
Ondanks grote staat van dienst van chemotherapie
![Page 7: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/7.jpg)
Even een kleine zijstap
![Page 8: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/8.jpg)
Wat is gerichte celdood of apoptose • Een gereguleerd proces om ongewenste
cellen te verwijderen
• Prikkel, beslissing, uitvoering in de cel
• Afbraak van de cel van binnenuit
– kern, cel organellen, membraan
• Opruimen van het afval door omliggend weefsel
• Defecte apoptose resulteert in ziekte
GFP
GFP + casp-2
![Page 9: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/9.jpg)
Apoptose in het laboratorium
![Page 10: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/10.jpg)
Het beroemde geval Bcl-2
![Page 11: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/11.jpg)
Bcl-2 is een oncogen
• Kan vorming kanker vergemakkelijken
• De meeste oncogenen zetten de celdeling aan
• Bcl-2 echter niet
• Het remt de celdood, oftewel apoptose
• En zorgt er mede voor dat kankercellen stress kunnen weerstaan en overleven
• Verstoorde apoptose is een kenmerk van kankercellen
![Page 12: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/12.jpg)
Apoptose als doelwit voor medicijnen
• Kankercellen hebben maar een klein zetje nodig om dood te gaan
• Maar het Bcl-2 eiwit houdt dit tegen… • Kunnen we de functie van Bcl-2 remmen? • Ja! In 2013 is een nieuw middel
beschreven: ABT-199
![Page 13: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/13.jpg)
Yin/Yang complex: Bcl-2 houdt pro-apoptotische eiwitten in een
houdgreep
Kristal structuur uit Edwards & Wilson, Amino Acids, 2011
![Page 14: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/14.jpg)
De molecuulstructuur van Bcl-2. ABT-199 past er precies in en verbreekt de houdgreep
Souers et al Nature Medicine 19, 202, 2013
ABT-199 Bcl-2 Caspases!
APOPTOSE
![Page 15: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/15.jpg)
Terug naar de kankercellen
![Page 16: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/16.jpg)
Recent succes met ABT-199
• In CLL en SLL in klinische trials (studies) • Diverse ander hematologische tumoren • Solide tumoren
• Dagelijks dosering per pil • Geen ernstige bijwerkingen
![Page 17: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/17.jpg)
De veranderde blik op CLL: Langzame ophoping van ‘niet delende’ cellen?
![Page 18: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/18.jpg)
Burger, et al. Blood 2009
CD257/
CLL en de multicellulaire samenleving
CLL cellen (blauw) woekeren in de lymfeklier
Ingezoomd op 1 CLL cel en alle ondersteunende cellen eromheen
![Page 19: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/19.jpg)
Een blik op het heden • Naast chemotherapie zijn er nieuwe
veelbelovende medicijnen ontwikkeld
• Donkere wolk aan de horizon is dat leukemie cellen ook hiertegen resistentie kunnen ontwikkelen
![Page 20: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/20.jpg)
Perspectief op de toekomst
![Page 21: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/21.jpg)
Combinatie therapie! • Het goede van chemotherapie combineren met
de nieuwe, meer gerichte middelen
• Ibrutinib verdrijft kankercellen uit hun schuilplek
• ABT-199 maakt ze snel dood
• Geen gelegenheid om resistentie te ontwikkelen
![Page 22: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/22.jpg)
Dank voor uw aandacht
Ingrid Derks, Victor Peperzak, Marie José Kersten, Rachel Thijssen, Eric Eldering, Erik Slinger, Martijn van Attekum,
Sanne Tonino, Dieuwertje Luijks, Rien van Oers, Arnon Kater, Doreen te Raa, Emilie Reinen
![Page 23: Dia 1 - Lymmcare | Lymphoma en Myeloma Center Amsterdam · 2014. 11. 17. · 1. Het verschil tussen normaal weefsel en kankercellen 2. Met medicijnen willen we dit verschil uitbuiten](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052020/60343d70e2446d582949a0f9/html5/thumbnails/23.jpg)
http://www.lymmcare.nl/