ÖRNEK PROJELER Örnek:1 MOTOR KUMANDASI

Bir motora ait kumanda röle üzerinden üç ayrı anahtar ile yapılmak istenmektedir. Fonksiyon olarak anahtarlardan herhangi birine basılması veya bırakılması durumunda motorun çalışma durumunu değiştirmesi istenmektedir. örneğin, anahtarlardan birine basıldığında motor çalışacak, diğer birine basıldığında duracaktır. İlk iki anahtarın konumunda bir değişiklik olmaksızın üçüncüsüne basıldığında motor tekrar çalışacaktır.

Teknoloji Şeması

Teknoloji şeması ile problemin çözümünde elimizde bulunan mevcut elemanların nasıl kullanılarak çözüme ulaşılacağının şematik gösterim şeklidir. Örnek uygulamamızda 3 anahtarımızı bir kumanda ağı içerisinde değerlendirerek bir rölenin çektirileceği ve bu rölenin motora ait kontağı kapatarak motoru çalıştıracağı anlatılmaktadır.

Atama listesi Problemin çözümü için gerçeklik tablosu oluşturup, bu tablo üzerinden programımızı yazabiliriz

Problemin çözümü için gerçeklik tablosu oluşturup, bu tablo üzerinden programımızı yazabiliriz Böylece

Operand Sembol Açıklama Atama listesi; programda kullanılacak giriş çıkış sinyallerinin hangi amaçla ve hangi sembolle kullanılacağının belirlendiği yerdir.

I0.0 E1 1. Anahtar I0.1 E2 2. Anahtar I0.2 E3 3. Anahtar Q0.0 Q Motoru kumanda eden kontaktö

E3 E2 E1 A Satır sayısı 23 = 8 ( 3 giriş değişkenleri Sayısı ) Programın yazılması A= 3.2.1 EEE + 3.2.1. EEE +

3.2.1. EEE + 3.2.1 EEE

0 0 0 0 0 0 1 1 3.2.1 EEE 0 1 0 1 3.2.1. EEE 0 1 1 0 1 0 0 1 3.2.1. EEE 1 0 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 3.2.1 EEE

+ 24 V

S1

S2

S3K

O V

M

L

N

KUMANDA AĞI

1

NETWORK 1 LDN I0.0 AN I0.1 A I0.2 LDN I0.0 A I0.1 AN I0.2 OLD LD I0.0 AN I0.1 AN I0.2 OLD LD I0.0 A I0.1 A I0.2 OLD = Q0.0

şeklinde oluşur. 2

Örnek:2 HAVALANDIRMA CİHAZLARININ İZLENMESİ Bir kapalı otoparkın havalandırması için 4 adet havalandırma cihazı çalıştırılmaktadır. Havalandırma cihazları hava kirliliğine göre otomatik olarak devreye girmektedir. Bu cihazların izlenmesi SPS ile yapılmaktadır. Havalandırma cihazlarının hepsi veya 3 tanesi çalışıyor ise, havalandırma yeterli olmakta ve bu durum yeşil bir lamba ile gösterilmektedir. İki cihazın çalışması durumunda sarı lamba, bir veya lambaların hiçbirinin yanmaması durumunda kırmızı lamba yanacaktır. TEKNOLOJİ ŞEMASI ATAMA LİSTESİ

Operand Sembol Açıklama I 0.0 E 1 1.cihaz için sinyal verici I 0.1 E 2 2.cihaz için sinyal verici I 0.2 E 3 3.cihaz için sinyal verici I 0.3 E 4 4.cihaz için sinyal verici Q 0.1 A 1 Kırmızı lamba Q 0.2 A 2 Sarı lamba Q 0.3 A 3 Yeşil lamba

GERÇEKLİK TABLOSU E 4 E 3 E 2 E 1 A 1 A 2 A 3

0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 1 1 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 0 1 0 1 0 1 0 0 1 1 0 0 1 0 0 1 1 1 0 0 1 1 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 0 1 1 0 0 1 1 1 0 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 1 1 1 1 0 0 1

KUMANDA AĞI

+ 24 V

E1

E2

E3

E4

A1

A2

A3

KIRMIZI

SARI

YEŞİL

0 V

SPS

3

Ladder Diyagramı Komut Listesi

.1 .1

4

Örnek:3 LAMBA KUMANDASI Bir salona ait aydınlatma lambası iki ayrı anahtar ( giriş ve çıkış kapısında birer anahtar) ile yapılmak istenmektedir.Anahtarlardan herhangi birine basılması ile lamba yanacak,diğer anahtara basıldığında sönecektir.(vaviyen anahtar bağlantısı) Atama listesi

Ladder Diyagramı Komut Listesi

NETWORK 1 LD I0.0 AN I0.1 LDN I0.0 A I0.1 OLD = Q0.0

Operand Sembol Açıklama Atama listesi; programda kullanılacak giriş çıkış sinyallerinin hangi amaçla ve hangi sembolle kullanılacağının belirlendiği yerdir.

I0.0 S1 1. Anahtar I0.1 S2 2. Anahtar Q0.0 K Lamba

5

Örnek:4 ASENKRON MOTORUN İLERİ GERİ YÖNDE ÇALIŞTIRILMASI 3 fazlı bir asenkron motor "S1" butonu ile ileri yönde "S2" butonu ile geri yönde çalıştırılacaktır. "S0" butonuna basılınca da duracaktır. Bir yönde çalışırken motor durdurulmadan diğer yönde çalışmayacaktır. Ayrıca motor "F2" aşırı akım rölesi ile korunacaktır. Atama Listesi

Operand Sembol Açıklama I0.1 S0 Stop anahtarı (NK) I0.2 S1 İleri çalıştırma butonu(NA) I0.3 S2 Geri çalıştırma Butonu(NA) I0.0 F2 Aşırı akım rölesi(NK) Q0.0 K1 İleri yön rölesi Q0.1 K2 Geri yön rölesi

Ladder Diyagramı Komut Listesi

NETWORK 1 //motorun ileri yönde çalışması LDN I0.0 AN I0.1 LD I0.2 O Q0.0 ALD AN Q0.1 = Q0.0 NETWORK 2 //motorun geri yönde çalışması LDN I0.0 AN I0.1 LD I0.3 O Q0.1 ALD AN Q0.0 = Q0.1

3 ~ M

L1 L2 L3

F2

K1 K2

6

Örnek:5 SİNYAL ÜRETECİ 1 Hz' lık bir sinyal üreteci oluşturulmak istenmektedir. Çıkış değişkeni (lamba), "S1" anahtarına basılmasıyla hemen yanmaya başlamalıdır. Fonksiyon Diyagramı 1 S1 0

T2

A 1

0

T1 1

Hz Ladder Diyagramı Komut Listesi

NETWORK 1 LD I0.0 AN T34 TON T33, +50 NETWORK 2 LD I0.0 AN T33 TON T34, +50 NETWORK 3 LD T33 = Q0.0

Atama Listesi S1 = I 10.0 Açma / Kapama anahtarı A = Q 0.0 Lamba

50

50

7

Örnek :6 SU POMPASI KUMANDASI Şekildeki P pompası S seviye butonu ile kumanda edilmektedir. Su seviyesi yükseldiğinde seviye butonu kapanacak P pompası duracak. Su aşağıda A vanasından boşalacaktır. Su seviyesi düşünce S seviye butonu açılırsa P pompası ayarlanan süre sonunda çalışacaktır. (örneğin 5 sn) Havuzdaki suyun dalgalanması ile S seviye butonu açılıp kapanabilir,kumanda bundan etkilenmeyecektir.S seviye butonunun kapalı olduğunu L lambası bildirecektir.

A

A 124.0

L

S E 124.0

P A124.1

t

A124.0

E124.0

T1

Ladder Diyagramı Komut Listesi

NETWORK 1 LD I0.0 = Q0.0 NETWORK 2 LDN I0.0 TON T33, +500 NETWORK 3 LD T33 = Q0.1

Q0.0

Q0.0

I0.0

Q0.1

I0.0

8

Örnek:7 TRAFİK LAMBASI KUMANDASI Şekildeki yaya geçidinde bulunan trafik lambaları aşağıdaki şartlar altında çalıştırılacaktır. Trafik lambalarının başlangıç durumu araçlar için yeşil ve yayalar için kırmızıdır.Yayalar karşıdan karşıya geçmek istediğinde istek düğmesine basacak,otolar için trafik lambası önce yeşilden sarıya sonra kırmızıya dönecektir. *Sarı lamba araçlar için 10 sn. *Yeşil lamba araçlar için 30 sn *Kırmızı lamba araçlar için 10 sn *Yeşil lamba yayalar için 30 sn *Kırmızı lamba yayalar için 30 sn yanık kalmaktadır. YK YY OK OS OY

OK OS OY YK YY

Atama listesi: I0.0 Yaya istek butonu Q0.0 Otolar için yeşil trafik lambası Q0.1 Otolar için sarı trafik lambası Q0.2 Otolar için kırmızı trafik lambası Q0.3 Yayalar için yeşil trafik lambası Q0.4 Yayalar için kırmızı trafik lambası İstek Butonu Oto Yeşil 10 s 10 s Oto Sarı Oto Kırmızı 30 s 10 s 10 s Yaya Yeşil Yaya Kırmızı

9

Ladder Diyagramı Komut Listesi

NETWORK 1 LDN M0.0 = Q0.0 NETWORK 2 LD I0.0 O M0.0 AN T40 = M0.0 NETWORK 3 LD M0.0 TON T37, +100 NETWORK 4 LD M0.0 LDN T37 O T39 ALD = Q0.1 NETWORK 5 LD M0.0 A T37 = Q0.2

10

NETWORK 6 LD Q0.2 TON T38, +300 NETWORK 7 LD Q0.2 AN T38 = Q0.3 NETWORK 8 LD M0.0 A T38 TON T39, +100 NETWORK 9 LD M0.0 LDN T37 O T38 ALD ON M0.0 = Q0.4 NETWORK 10 LD M0.0 A T39 TON T40, +100 NETWORK 11 MEND

11

Örnek:8 MOTOR KUMANDASI

Bir motor çalışma emri verildikten 2.5 s sonra dönmeye başlaması ve dur emri verildikten 2.5 s sonra durması gerekmektedir.

Start :I0.0 Motor:Q0.0

Ladder Diyagramı Komut Listesi

NETWORK 1 LD I0.0 TON T37, +25 NETWORK 2 LD I0.0 TONR T38, +25 NETWORK 3 LDN T37 A T38 = Q0.0

12

Örnek:9 TRAFİK LAMBASI KUMANDASI Bir yaya geçidindeki trafik ışıkları gündüz diyagramda görüldüğü gibi gece ise 1 Hz lik taktla sarı lambanın yanıp sönmesiyle çalışmaktadır. Gece gündüz ayırımı bir anahtarla sağlanmaktadır. Sayıcı kullanarak çözümü gerçekleştiriniz. YK YY OK OS OY

OK OS OY YK YY M0.2 M0.1 M0.0 Adım değiştirici çıkışları

SAYICI ÇIKIŞI M2 M1 M0

0 1 2 3 4 5 6 7 LAMBALAR TAKT K S Y K Y

0 0 0 1 X X 1

0 0 1 1 X X 2

0 1 0 1 X X X

3

0 1 1 1 X X

4

1 0 0 1 X X

5

1 0 1 1 X X

6

1 1 0 1 X X

7

1 1 1 1 X

8

13

OPERAND SEMBOL AÇIKLAMA I0.0 S0 Gece / Gündüz ayırma

anahtarı Q1.0 H1 Otolar için kırmızı lamba Q1.1 H2 Otolar için sarı lamba Q1.2 H3 Otolar için yeşil lamba Q1.3 H4 Yayalar için kırmızı lamba Q1.4 H5 Yayalar için yeşil lamba Q0.0 A1 1.Adım Q0.0 A2 2.Adım Q0.1 A3 3.Adım Q0.2 A4 4.Adım Q0.3 A5 5.Adım Q0.4 A6 6.Adım Q0.5 A7 7.Adım Q0.6 A8 8.Adım

Ladder Diyagramı:

Komut Listesi: NETWORK 1 LDN I0.0 O I0.0 AN T38 TON T37, +10 NETWORK 2 LDN I0.0 O I0.0 A T37 TON T38, +10 NETWORK 3 LD T38 LDN I0.0 O M10.3 CTU C0, +8 NETWORK 4 LD SM0.0 MOVW C0, VW0

14

NETWORK 5 LD I0.0 MOVB VB1, MB10 NETWORK 6 //1.adım LD I0.0 AN M10.0 AN M10.1 AN M10.2 = Q0.0 NETWORK 7 //2.adım LD I0.0 AN M10.1 AN M10.2 = Q0.1 NETWORK 8 //3.adım LDN M10.0 A M10.1 AN M10.2 = Q0.2 NETWORK 9 //4.adım LD M10.0 A M10.1 AN M10.2 = Q0.3 NETWORK 10 //5.adım LDN M10.0 AN M10.1 A M10.2

15

= Q0.4 NETWORK 11 //6.adım LD M10.0 AN M10.1 A M10.2 = Q0.5 NETWORK 12 //7.adım LDN M10.0 A M10.1 AN M10.2 = Q0.6 NETWORK 13 //8.adım LD M10.0 A M10.1 A M10.2 = Q0.7 NETWORK 14//Oto kırmızı LD Q0.0 O Q0.1 O Q0.2 = Q1.0 NETWORK 15 //Oto sarı LD Q0.2 O Q0.7 LDN I0.0 A T37 OLD = Q1.1 NETWORK 16 //Oto yeşil LD Q0.3 O Q0.4 O Q0.5

16

O Q0.6 = Q1.2 NETWORK 17//Yaya kırmızı LD Q0.2 O Q0.3 O Q0.4 O Q0.5 O Q0.6 O Q0.7 = Q1.3 NETWORK 18 //Yaya yeşil LD Q0.1 O Q0.2 = Q1.4

17

Örnek:10 .a LAMBA KUMANDASI Bir butonun kısa süreli uyarılması ile bir lamba yanmalı, butonun yeniden uyarılması ile lamba sönmelidir. Ladder Diyagramı: Komut Listesi:

NETWORK 1 LD I0.0 EU = M0.2 NETWORK 2 LDN Q0.0 A M0.2 S M0.0, 1 NETWORK 3 LD Q0.0 A M0.2 R M0.0, 1 NETWORK 4 LD M0.0 = Q0.0

18

Örnek:10 .b LAMBA KUMANDASI Bir butonun kısa süreli uyarılması ile bir lamba yanmalı, butonun yeniden uyarılması ile lamba sönmelidir. Ladder Diyagramı: Komut Listesi:

NETWORK 1 LD I0.0 EU LPS AN M0.0 S M0.0, 1 LPP A M0.0 R M0.0, 1 NETWORK 2 LD M0.0 = Q0.0

Örnek:10 .c LAMBA KUMANDASI Bir butonun kısa süreli uyarılması ile bir lamba yanmalı, butonun yeniden uyarılması ile lamba sönmelidir.(Sayıcı kullanarak) Ladder Diyagramı: Komut Listesi:

NETWORK 1 LD I0.0 LD C0 CTU C0, +2 NETWORK 2 LDW> C0, 2 = Q0.0

C0 >

2

19

Örnek:11 BİR BUTON İKİ MOTOR KUMANDASI Bir buton sıra ile iki motor çalıştırılmak isteniyor.Butona birinci kez basıldığında 1.motor,2 kez basıldığında 2.motor çalışacak,3.kez basıldığında 1.motor dördüncü kez basıldığında 2.motor duracaktır. Atama Listesi Operand Sembol Açıklama İ0.0 S0 Çalışma butonu (NA) Q0.0 1.motor Q0.1 2.motor Ladder Diyagramı Komut Listesi

NETWORK 1 //darbe LD I0.0 EU = M0.0 NETWORK 2 //reset LD M0.0 A M10.1 = M10.2 NETWORK 3 //2.motor LD M0.0 A M10.0 S M10.1, 1 NETWORK 4 LDN M10.0 A M10.2 R M10.1, 1 NETWORK 5 //1.motor

20

LD M0.0 S M10.0, 1 NETWORK 6 LD M10.2 R M10.0, 1 NETWORK 7 //1.motor LD M10.0 = Q0.0 NETWORK 8 //2.motor LD M10.1 = Q0.1

21