Deprem_Yonetmeligi_2007

8/14/2019 Deprem_Yonetmeligi_2007

1/159

1

EK

DEPREM BLGELERNDE YAPILACAK BNALARHAKKINDA ESASLAR

BLM 1 GENEL HKMLER

1.1. KAPSAM

1.1.1Bu Ynetmelik hkmleri, deprem blgelerinde yeni yaplacak binalar ile dahance yaplm mevcut binalara uygulanr.

1.1.2 Kullanm amac ve/veya tayc sistemi deitirilecek, deprem ncesi veyasonrasnda performans deerlendirilecek ve glendirilecek olan mevcut binalar iinuygulanacak hkmlerBlm 7de verilmitir.

1.1.3 Bu Ynetmelik hkmleri, betonarme (yerinde dklm ve ngerilmeli veyangerilmesiz prefabrike), elik ve yma binalar ile bina tr yaplar iin geerlidir.

1.1.4 Ahap bina ve bina tr yaplara uygulanacak minimum koul ve kurallar, ilgiliynetmelik hkmleri yrrle konuluncaya dek, Bayndrlk ve skan Bakanltarafndan saptanacak ve projeleri bu esaslara gre dzenlenecektir.

1.1.5 Binalar ve bina tr yaplar dnda, tasarmnn bu ynetmelik hkmlerinegre yaplmasna izin verilen bina tr olmayan dier yaplar, Blm 2de, 2.12 iletanmlanan yaplarla snrldr. Bu balamda; kprler, barajlar, ky ve liman yaplar,tneller, boru hatlar, enerji nakil hatlar, nkleer santrallar, doal gaz depolama tesisleri

gibi yaplar, tamam yer altnda bulunan yaplar ve binalardan farkl hesap ve gvenlikesaslarna gre projelendirilen dier yaplar bu Ynetmeliin kapsam dndadr.

1.1.6 Bina tayc sistemini deprem hareketinden yaltmak amac ile, bina taycsistemi ile temelleri arasnda zel sistem ve gerelerle donatlan veya dier aktif ve

pasif kontrol sistemlerini ieren binalar, bu Ynetmeliin kapsam dndadr.

1.1.7 Bu Ynetmeliin kapsam dndaki yaplara uygulanacak koul ve kurallar,kendi zel ynetmelikleri yaplncaya dek, ilgili Bakanlklar tarafndan adauluslararas standartlar gznnde tutularak saptanacak ve projeleri bu esaslara gredzenlenecektir.

1.2. GENEL LKELER

1.2.1 Bu Ynetmelie gre yeni yaplacak binalarn depreme dayankl tasarmnnana ilkesi; hafif iddetteki depremlerde binalardaki yapsal ve yapsal olmayan sistemelemanlarnn herhangi bir hasar grmemesi, orta iddetteki depremlerde yapsal veyapsal olmayan elemanlarda oluabilecek hasarn snrl ve onarlabilir dzeydekalmas, iddetlidepremlerde ise can gvenliinin salanmas amac ile kalc yapsalhasar oluumunun snrlanmasdr. Mevcut binalarn deerlendirmesi veglendirilmesinde esas alnan performans kriterleri Blm 7de tanmlanmtr.


2/159

2

1.2.2 Bu Ynetmelie gre yeni binalarn tasarmnda esas alnacak tasarm depremi,1.2.1de tanmlanan iddetli depreme kar gelmektedir. Blm 2, Tablo 2.3tetanmlanan Bina nem KatsaysI= 1 olan binalar iin, tasarm depreminin 50 yllk

bir sre iinde alma olasl %10dur. Farkl alma olaslkl depremler, mevcutbinalarn deerlendirmesi ve glendirilmesinde gznne alnmak zere Blm 7de

tan

mlanm

t

r.

1.2.3 Bu Ynetmelikte belirtilen deprem blgeleri, Bayndrlk ve skan Bakanlncahazrlanan ve 18/04/1996 tarihli ve 96/8109 sayl Bakanlar Kurulu karar ile yrrlekonulan Trkiye Deprem Blgeleri Haritasndaki birinci, ikinci, nc ve drdncderece deprem blgeleridir.

1.2.4 Bu Ynetmelie gre deprem blgelerinde yaplacak binalar, malzeme ve iilikkoullar bakmndan Trk Standartlarna ve Bayndrlk ve skan Bakanl GenelTeknikartnamesi kurallarna uygun olacaktr.


3/159

3

BLM 2 - DEPREME DAYANIKLI BNALARN HESAP KURALLARI

2.0. SMGELER

A(T) = Spektral vme Katsays

Ao =Etkin Yervmesi Katsay

s

Ba = Tayc sistem elemannn a asal ekseni dorultusunda tasarma esas ikuvvet bykl

Bax = Tayc sistem elemannn a asal ekseni dorultusunda, x dorultusundakidepremden oluan i kuvvet bykl

Bay = Tayc sistem elemannn a asal ekseni dorultusunda, xe dik ydorultusundaki depremden oluan i kuvvet bykl

Bb = Tayc sistem elemannn b asal ekseni dorultusunda tasarma esas ikuvvet bykl

Bbx = Tayc sistem elemannn b asal ekseni dorultusunda, x dorultusundakidepremden oluan i kuvvet bykl

Bby = Tayc sistem elemannn b asal ekseni dorultusunda, xe dik y

dorultusundaki depremden oluan i kuvvet byklBB = Mod Birletirme Ynteminde mod katklarnn birletirilmesi ile bulunan

herhangi bir byklkBD =BBbyklne ait bytlm deerDi = Edeer Deprem Yk Ynteminde burulma dzensizlii olan binalar iin

iinci katta %5 ek dmerkezlie uygulanan bytme katsaysdfi = Binann iinci katnda Ffi fiktif yklerine gre hesaplanan yerdeitirmedi = Binann iinci katnda azaltlm deprem yklerine gre hesaplanan

yerdeitirmeFfi = Birinci doal titreim periyodunun hesabnda iinci kata etkiyen fiktif ykFi = Edeer Deprem Yk Ynteminde iinci kata etkiyen edeer deprem yk

fe = Yap

sal

k

nt

n

n, mimari eleman

n, mekanik ve elektrik donan

m

n a

rl

kmerkezine etkiyen edeer deprem ykg = Yerekimi ivmesi (9.81 m/s2)gi = Binann iinci katndaki toplam sabit ykHi = Binann iinci katnn temel stnden itibaren llen ykseklii (Bodrum

katlarnda rijit evre perdelerinin bulunduu binalarda iinci katn zemin katdemesi stnden itibaren llen ykseklii)

HN = Binann temel stnden itibaren llen toplam ykseklii (Bodrumkatlarnda rijit evre perdelerinin bulunduu binalarda zemin kat demesistnden itibaren llen toplam ykseklik)

Hw = Temel stnden veya zemin kat demesinden itibaren llen toplam perdeykseklii

hi = Binann iinci katnn kat yksekliiI = Bina nem Katsaysw =Perdenin veya ba kirili perde parasnn plandaki uzunluuMn = ninci doal titreim moduna ait modal ktleMxn = Gznne alnan x deprem dorultusunda binann ninci doal titreim

modundaki etkin ktleMyn = Gznne alnan y deprem dorultusunda binann ninci doal titreim

modundaki etkin ktlemi = Binann iinci katnn ktlesi (mi = wi /g)mi = Kat demelerinin rijit diyafram olarak almas durumunda, binann iinci

katnn kaydrlmam ktle merkezinden geen dey eksene gre ktle

eylemsizlik momentiN = Binann temel stnden itibaren toplam kat says (Bodrum katlarnda rijitevre perdelerinin bulunduu binalarda zemin kat demesi stnden itibaren


4/159

4

toplam kat says)n = Hareketli Yk Katlm Katsaysqi = Binann iinci katndaki toplam hareketli yk

R =Tayc Sistem Davran KatsaysRalt,Rst= Kolonlar stten mafsall tek katl erevelerin, yerinde dkme betonarme,

prefabrike veya elik binalarn en st (at) kat olarak kullanlmasdurumunda, sras ile, alttaki katlar ve en st kat iin tanmlananRkatsaylar

RN = Tablo 2.5te deprem yklerinin tamamnn sneklik dzeyi normal erevelertarafndan tand durum iin tanmlanan Tayc Sistem Davran Katsays

RYP = Tablo 2.5te deprem yklerinin tamamnn sneklik dzeyi yksek perdelertarafndan tand durum iin tanmlanan Tayc Sistem Davran Katsays

Ra(T) = Deprem Yk Azaltma KatsaysS(T) = Spektrum KatsaysSae(T) = Elastik spektral ivme [m/s

2]SaR(Tr) = rinci doal titreim modu iin azaltlm spektral ivme [m/s

2]T = Bina doal titreim periyodu [s]T1 = Binann birinci doal titreim periyodu [s]

TA,TB = Spektrum Karakteristik Periyotlar [s]Tm , Tn = Binann minci ve ninci doal titreim periyotlar [s]Vi =Gznne alnan deprem dorultusunda binann iinci katna etki eden kat

kesme kuvvetiVt = Edeer Deprem Yk Ynteminde gznne alnan deprem dorultusunda

binaya etkiyen toplam edeer deprem yk (taban kesme kuvveti)VtB = Mod Birletirme Ynteminde, gznne alnan deprem dorultusunda

modlara ait katklarn birletirilmesi ile bulunan bina toplam deprem yk(taban kesme kuvveti)

W = Binann, hareketli yk katlm katsays kullanlarak bulunan toplam arlwe = Yapsal kntnn, mimari elemann, mekanik veya elektrik donanmn arlwi = Binann iinci katnn, hareketli yk katlm katsays kullanlarak hesaplanan

arlY = Mod Birletirme Ynteminde hesaba katlan yeterli doal titreim modu

says = Deprem derzi boluklarnn hesabnda kullanlan katsayS = Sneklik dzeyi yksek perdelerin tabannda elde edilen kesme kuvvetleri

toplamnn, binann tm iin tabanda meydana gelen toplam kesmekuvvetine oran

=Mod Birletirme Yntemi ile hesaplanan byklklerin alt snrlarnnbelirlenmesi iin kullanlan katsay

i = Binann iinci katndaki azaltlm greli kat telemesi(i)ort = Binann iinci katndaki ortalama azaltlm greli kat telemesi

FN = Binann Ninci katna (tepesine) etkiyen ek edeer deprem yki = Binann iinci katndaki etkin greli kat telemesi(i)max = Binann iinci katndaki maksimum etkin greli kat telemesibi = iinci katta tanmlanan Burulma Dzensizlii Katsaysci =iinci katta tanmlanan Dayanm Dzensizlii Katsayski = iinci katta tanmlanan Rijitlik Dzensizlii Katsaysxin = Kat demelerinin rijit diyafram olarak alt binalarda, ninci mod eklinin

iinci katta x ekseni dorultusundaki yatay bileeniyin =Kat demelerinin rijit diyafram olarak alt binalarda, ninci mod eklinin

iinci katta y ekseni dorultusundaki yatay bileeniin =Kat demelerinin rijit diyafram olarak alt binalarda, ninci mod eklinin

iinci katta dey eksen etraf

ndaki dnme bileenii =iinci katta tanmlanan kinci Mertebe Gsterge Deeri


5/159

5

2.1. KAPSAM

2.1.11.2.3de tanmlanan deprem blgelerinde yeni yaplacak tm yerinde dkme veprefabrike betonarme binalar ile elik binalar ve bina tr yaplarn depreme dayanklolarak hesaplanmasnda esas alnacak deprem ykleri ve uygulanacak hesap kurallar bu

blmde tan

mlanm

t

r. Y

ma binalara ilikin kurallar ise Blm 5de verilmitir.2.1.2 Bina temellerinin ve zemin dayanma (istinat) yaplarnn hesabna ilikinkurallarBlm 6da verilmitir.

2.1.3 Bina trnde olmayan, ancak bu blmde verilen kurallara gre hesaplanmasnaizin verilen yaplar, 2.12de belirtilenlerle snrldr.

2.1.4 Mevcut binalarn deprem performanslarnn deerlendirilmesi ve glendirilmesiiin uygulanacak hesap kurallarBlm 7de verilmitir.

2.2. GENEL LKE VE KURALLAR2.2.1. Bina Tayc Sistemlerine likin Genel lkeler

2.2.1.1 Bir btn olarak deprem yklerini tayan bina tayc sisteminde ve aynzamanda tayc sistemi oluturan elemanlarn her birinde, deprem yklerinin temelzeminine kadar srekli birekilde ve gvenli olarak aktarlmasn salayacak yeterlikterijitlik, kararllkve dayanm bulunmaldr.

2.2.1.2 Deme sistemleri, deprem kuvvetlerinin tayc sistem elemanlar arasndagvenle aktarlmasn salayacak dzeyde rijitlik ve dayanma sahip olmaldr. Yeterli

olmayan durumlarda, demelerde uygunaktarma elemanlar dzenlenmelidir.

2.2.1.3 Binaya aktarlan deprem enerjisinin nemli bir blmnn tayc sisteminsnek davran ile tketilmesi iin, bu Ynetmelikte Blm 3 ve Blm 4de belirtilen

snek tasarm ilkelerine titizlikle uyulmaldr.

2.2.1.4 2.3.1de tanmlanan dzensiz binalarn tasarmndan ve yapmndankanlmaldr. Tayc sistem planda simetrik veya simetrie yakn dzenlenmeli veTablo 2.1de A1 bal ile tanmlanan burulma dzensizliine olabildiince yerverilmemelidir. Bu balamda, perde vb rijit tayc sistem elemanlarnn binann

burulma rijitliini arttracak biimde yerletirilmesine zen gsterilmelidir. Dey

dorultuda ise zellikle Tablo 2.1de B1 ve B2 balklar ile tanmlanan ve herhangi birkattazayf katveyayumuak katdurumu oluturan dzensizliklerden kanlmaldr.

2.2.1.5 Blm 6, Tablo 6.1de tanmlanan (C) ve (D) gruplarna giren zeminlereoturan kolon ve zellikle perde temellerindeki dnmelerin tayc sistem hesabnaetkileri, uygun idealletirme yntemleri ile gznne alnmaldr.

2.2.2. Deprem Yklerine likin Genel Kurallar

2.2.2.1 Binalara etkiyen deprem yklerinin belirlenmesi iin, bu blmde aksibelirtilmedike, 2.4te tanmlanan Spektralvme Katsays ve 2.5te tanmlananDeprem

Yk Azaltma Katsays esas alnacaktr.


6/159

6

2.2.2.2 Bu Ynetmelikte aksi belirtilmedike, deprem yklerinin sadece yataydzlemde ve birbirine dik iki eksen dorultusunda etkidikleri varsaylacaktr. Gznnealnan dorultulardaki depremlerin ortak etkisine ilikin hkmler2.7.5te verilmitir.

2.2.2.3 Deprem ykleri ile dier yklerin ortak etkisi altnda binann tayc sistem

elemanlar

nda oluacak tasar

m i kuvvetlerinin ta

ma gc ilkesine gre hesab

ndakullanlacak yk katsaylar, bu Ynetmelikte aksi belirtilmedike, ilgili yapynetmeliklerinden alnacaktr.

2.2.2.4 Deprem ykleri ile rzgar yklerinin binaya ayn zamanda etkimediivarsaylacak ve her bir yap elemannn boyutlandrlmasnda, deprem ya da rzgaretkisi iin hesaplanan byklklerin elverisiz olan gznne alnacaktr. Ancak,rzgardan oluan byklklerin daha elverisiz olmas durumunda bile; elemanlarn

boyutlandrlmas, detaylandrlmas ve birleim noktalarnn dzenlenmesinde, buYnetmelikte belirtilen koullara uyulmas zorunludur.

2.3. DZENSZ BNALAR

2.3.1. Dzensiz Binalarn Tanm

Depreme kar davranlarndaki olumsuzluklar nedeni ile tasarmndan ve yapmndankanlmas gereken dzensiz binalarn tanmlanmas ile ilgili olarak, planda ve deydorultuda dzensizlik meydana getiren durumlarTablo 2.1de, bunlarla ilgili koullarise 2.3.2de verilmitir.

2.3.2. Dzensiz Binalara likin Koullar

Tablo 2.1de tanmlanan dzensizlik durumlarna ilikin koullar aadabelirtilmitir:

2.3.2.1 A1 ve B2 tr dzensizlikler, 2.6da belirtildii zere, deprem hesapynteminin seiminde etken olan dzensizliklerdir.

2.3.2.2A2 ve A3 tr dzensizliklerin bulunduu binalarda, birinci ve ikinci derecedeprem blgelerinde, kat demelerinin kendi dzlemleri iinde deprem kuvvetlerinidey tayc sistem elemanlar arasnda gvenle aktarabildii hesapla dorulanacaktr.

2.3.2.3B1 tr dzensizliinin bulunduu binalarda, gznne alnan iinci kattakidolgu duvar alanlarnn toplam bir st kattakine gre fazla ise, cinin hesabnda dolguduvarlar gznne alnmayacaktr. 0.60(ci)min < 0.80 aralnda Tablo 2.5te verilentayc sistem davran katsays, 1.25 (ci)min deeri ile arplarak her iki depremdorultusunda da binann tmne uygulanacaktr. Ancak hibir zaman ci < 0.60olmayacaktr. Aksi durumda, zayf katn dayanm ve rijitlii arttrlarak deprem hesabtekrarlanacaktr.

2.3.2.4 B3 tr dzensizliin bulunduu binalara ilikin koullar, btn depremblgelerinde uygulanmak zere, aada belirtilmitir:

(a) Kolonlarn binann herhangi bir katnda konsol kirilerin veya alttaki kolonlarda

oluturulan guselerin stne veya ucuna oturtulmasna hibir zaman izin verilmez.


7/159

7

TABLO 2.1 DZENSZ BNALAR

APLANDA DZENSZLK DURUMLARI lgiliMaddeler

A1 Burulma Dzensizlii :Birbirine dik iki deprem dorultusunun herhangi biri iin,

herhangi bir katta en byk greli kat telemesinin o katta ayndorultudaki ortalama greli telemeye orann ifade edenBurulma Dzensizlii Katsaysbinin 1.2den byk olmasdurumu (ekil 2.1). [bi = (i)max / (i)ort > 1.2]Greli kat telemelerinin hesab, %5 ek dmerkezlik etkileri de

gznne alnarak, 2.7ye gre yaplacaktr.

2.3.2.1

A2 Deme Sreksizlikleri :Herhangi bir kattaki demede (ekil 2.2);I Merdiven ve asansr boluklar dahil, boluk alanlartoplamnn kat brt alannn 1/3nden fazla olmas durumu,II Deprem yklerinin dey tayc sistem elemanlarna gvenle

aktar

labilmesini gletiren yerel deme boluklar

n

nbulunmas durumu,III Demenin dzlem ii rijitlik ve dayanmnda aniazalmalarn olmas durumu

2.3.2.2

A3 Planda kntlar Bulunmas :Bina kat planlarnda knt yapan ksmlarn birbirine dik ikidorultudaki boyutlarnn her ikisinin de, binann o katnn ayndorultulardaki toplam plan boyutlarnn %20'sinden daha bykolmas durumu (ekil 2.3).

2.3.2.2

B DEY DORULTUDA DZENSZLK DURUMLARI lgiliMaddeler

B1 Komu Katlar Aras

Dayan

m Dzensizlii (Zay

f Kat) :Betonarme binalarda, birbirine dik iki deprem dorultusununherhangi birinde, herhangi bir kattaki etkili kesme alannn, birst kattaki etkili kesme alanna oran olarak tanmlanan

Dayanm Dzensizlii Katsayscinin 0.80den kk olmasdurumu. [ci = (Ae)i / (Ae)i+1 < 0.80]

Herhangi bir katta etkili kesme alannn tanm:Ae = Aw + Ag + 0.15 Ak (Simgeler iin Bkz. 3.0)

2.3.2.3

B2 Komu Katlar Aras Rijitlik Dzensizlii (Yumuak Kat) :Birbirine dik iki deprem dorultusunun herhangi biri iin,herhangi bir iinci kattaki ortalama greli kat telemesi orannn

bir st veya bir alt kattaki ortalama greli kat telemesi oran

nablnmesi ile tanmlananRijitlik Dzensizlii Katsayskinin2.0den fazla olmas durumu. [ki = (i /hi)ort / (i+1 /hi+1)ort > 2.0veya ki = (i /hi)ort / (i1/hi1)ort > 2.0]Greli kat telemelerinin hesab, %5 ek dmerkezlik etkileri de

gznne alnarak2.7ye gre yaplacaktr.

2.3.2.1

B3 Tayc Sistemin Dey Elemanlarnn Sreksizlii :Tayc sistemin dey elemanlarnn (kolon veya perdelerin) bazkatlarda kaldrlarak kirilerin veya guseli kolonlarn stne veyaucuna oturtulmas, ya da st kattaki perdelerin altta kolonlaraoturtulmas durumu (ekil 2.4).

2.3.2.4


8/159

8

ekil 2.1

ekil 2.2

AA

Ab1Ab Ab2

A2tr dzensizlik durumuIAb/A > 1/3

Ab :Boluk alanlar toplam

A :Brt kat alan

Ab =Ab1+Ab2

A2 tr dzensizlik durumuII

KesitA-AA2tr dzensizlik durumuII ve III

i +1 inci katd emesi

Demelerin kendi dzlemleri iinde rijit diyafram olarak almalar durumunda

(i)ort = 1/2 [(i)max + (i)min]

Burulma dzensizlii katsays :

bi = (i)max / (i)ort

Burulma dzensizlii durumu :bi > 1.2

i inci katdemesi

Depremdorultusu

(i)max(i)min


9/159

9

ekil 2.3

ekil 2.4

(b) Kolonun iki ucundan mesnetli bir kirie oturmas durumunda, kiriin btnkesitlerinde ve ayrca gznne alnan deprem dorultusunda bu kiriin balanddm noktalarna birleen dier kiri ve kolonlarn btn kesitlerinde, dey ykler vedepremin ortak etkisinden oluan tm i kuvvet deerleri %50 oranndaarttrlacaktr.

(c) st katlardaki perdenin altta kolonlara oturtulmasna hibir zaman izin verilmez.

(d) Perdelerin binann herhangi bir katnda, kendi dzlemleri iinde kirilerin stneaklk ortasnda oturtulmasna hibir zaman izin verilmez.

Bkz. 2.3.2.4 (b)Bkz. 2.3.2.4 (a)

Bkz. 2.3.2.4 (d)Bkz. 2.3.2.4 (c)

ay

LxLx

axaxaxaxaya

y

Ly LyLy

ay

ax

Lx

A3tr dzensizlik durumu:ax > 0.2Lx ve ayn zamanda ay > 0.2Ly


10/159

10

2.4. ELASTK DEPREM YKLERNN TANIMLANMASI : SPEKTRALVME KATSAYISI

Deprem yklerinin belirlenmesi iin esas alnacak olan Spektralvme Katsays, A(T),Denk.(2.1) ile verilmitir. %5 snm oran iin tanmlanan Elastikvme Spektrumunun

ordinat

olanElastik Spektralvme, Sae(T), Spektral vme Katsay

s

ile yerekimi ivmesignin arpmna kar gelmektedir.

o

ae

( ) = ( )

( ) = ( )

A T A I S T

S T A T g (2.1)

2.4.1. Etkin Yer vmesi Katsays

Denk.(2.1)de yer alanEtkin Yervmesi Katsays,Ao , Tablo 2.2de tanmlanmtr.

TABLO 2.2 ETKN YERVMES KATSAYISI (Ao)

Deprem Blgesi Ao1 0.402 0.303 0.204 0.10

2.4.2. Bina nem Katsays

Denk.(2.1)de yer alanBina nem Katsays,I, Tablo 2.3te tanmlanmtr.

TABLO 2.3 BNA NEM KATSAYISI (I)Binann Kullanm Amac

veya TrBina nemKatsays (I)

1. Deprem sonras kullanm gereken binalar ve tehlikeli maddeieren binalara) Deprem sonrasnda hemen kullanlmas gerekli binalar(Hastaneler, dispanserler, salk ocaklar, itfaiye bina ve tesisleri,PTT ve dier haberleme tesisleri, ulam istasyonlar ve terminalleri,enerji retim ve datm tesisleri; vilayet, kaymakamlk ve belediyeynetim binalar, ilk yardm ve afet planlama istasyonlar)

b) Toksik, patlayc, parlayc, vb zellikleri olan maddelerinbulunduu veya depoland binalar

1.5

2. nsanlarn uzun sreli ve youn olarak bulunduu ve deerlieyann sakland binalara) Okullar, dier eitim bina ve tesisleri, yurt ve yatakhaneler, askeriklalar, cezaevleri, vb.b) Mzeler

1.4

3. nsanlarn ksa sreli ve youn olarak bulunduu binalarSpor tesisleri, sinema, tiyatro ve konser salonlar, vb.

1.2

4. Dier binalarYukardaki tanmlara girmeyen dier binalar(Konutlar, iyerleri, oteller, bina tr endstri yaplar, vb)

1.0


11/159

11

2.4.3. Spektrum Katsays

2.4.3.1 Denk.(2.1)de yer alan Spektrum Katsays,S(T), yerel zemin koullarna vebina doal periyodu Tye bal olarakDenk.(2.2) ile hesaplanacaktr (ekil 2.5).

AA

A B0.8

BB

( ) = 1 + 1.5 (0 )( ) = 2.5 ( )

( ) = 2.5 ( )

T

S T T T TS T T T T

TS T T T

T

<


12/159

12

2.5. ELASTK DEPREM YKLERNN AZALTILMASI: DEPREM YKAZALTMA KATSAYISI

Depremde tayc sistemin kendine zg dorusal elastik olmayan davranngznne almak zere, 2.4te verilen spektral ivme katsaysna gre bulunacak elastik

deprem ykleri, aa

da tan

mlanan Deprem Yk Azaltma Katsay

s

na blnecektir.Deprem Yk Azaltma Katsays, eitli tayc sistemler iin Tablo 2.5te tanmlananTayc Sistem Davran Katsays, Rye ve doal titreim periyodu,Tye bal olarakDenk.(2.3) ile belirlenecektir.

a AA

a A

( ) = 1.5 + ( 1.5) (0 )

( ) = ( )

TR T R T T

TR T R T T

< (2.3)

2.5.1. Tayc Sistemlerin Sneklik Dzeylerine likin Genel Koullar

2.5.1.1 Tayc Sistem Davran Katsaylar Tablo 2.5te verilen sneklik dzeyiyksek tayc sistemlerve sneklik dzeyi normal tayc sistemlere ilikin tanmlarve uyulmas gerekli koullar, betonarme binalar iin Blm 3te, elik binalar iin iseBlm 4te verilmitir.

2.5.1.2 Tablo 2.5te sneklik dzeyi yksekolarak gznne alnacak taycsistemlerde, sneklik dzeyinin her iki yatay deprem dorultusunda da yksek olmaszorunludur. Sneklik dzeyi bir deprem dorultusunda yksek veya karma, buna dikdier deprem dorultusunda ise normal olan sistemler, her iki dorultuda da sneklikdzeyi normal sistemlerolarak saylacaktr.

2.5.1.3 Sneklik dzeyleri her iki dorultuda ayn

olan veya bir dorultuda yksek,dier dorultuda karma olan sistemlerde, farkl dorultularda birbirinden farkl Rkatsaylar kullanlabilir.

2.5.1.4 Perde iermeyen kirisiz demeli betonarme sistemler ile, kolon ve kirileri3.3, 3.4 ve 3.5te verilen koullardan herhangi birini salamayan dolgulu veya dolgusuzdili ve kaset demeli betonarme sistemler, sneklik dzeyi normal sistemlerolarakgznne alnacaktr.

2.5.1.5 Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde;

(a) Aadaki (b) paragraf dnda, tayc sistemi sadece erevelerden oluanbinalardasneklik dzeyi yksek tayc sistemlerin kullanlmas zorunludur.

(b) Tablo 2.3e gre Bina nem KatsaysI = 1.2 ve I = 1.0 olan elik binalarda,HN 16 m olmak koulu ile, sadece sneklik dzeyi normal erevelerden oluantayc sistemler kullanlabilir.

(c) Tablo 2.3e gre Bina nem KatsaysI= 1.5ve I= 1.4 olan tm binalardasneklikdzeyi yksek tayc sistemlerveya 2.5.4.1de tanmlanansneklik dzeyi bakmndankarma tayc sistemlerkullanlacaktr.

2.5.1.6 Perde iermeyensneklik dzeyi normal tayc sistemlere, sadece nc vedrdnc derece deprem blgelerinde, aadaki koullarla izin verilebilir:

(a)2.5.1.4te tanmlanan betonarme binalar,HN 13 m olmak koulu ile yaplabilir.


13/159

13

(b) 2.5.1.4te tanmlananlarn dnda, tayc sistemi sadece sneklik dzeyi normalerevelerden oluan betonarme ve elik binalar, HN 25 m olmak koulu ileyaplabilir.

TABLO 2.5 TAIYICI SSTEM DAVRANI KATSAYISI (R)

BNA TAIYICI SSTEM

SneklikDzeyiNormal

Sistemler

SneklikDzeyiYksek

Sistemler

(1) YERNDE DKME BETONARME BNALAR

(1.1) Deprem yklerinin tamamnn erevelerle tandbinalar ...................................................................................(1.2) Deprem yklerinin tamamnn ba kirili (boluklu)

perdelerle tand binalar....................................................(1.3) Deprem yklerinin tamamnn boluksuz perdelerletand binalar.....................................................................(1.4) Deprem yklerinin ereveler ile boluksuz ve/veya bakirili (boluklu) perdeler tarafndan birlikte tand binalar..

4

4

4

4

8

7

6

7

(2) PREFABRKE BETONARME BNALAR

(2.1) Deprem yklerinin tamamnn balantlar tersinirmomentleri aktarabilen erevelerle tand binalar .........(2.2) Deprem yklerinin tamamnn, stteki balantlarmafsall olan kolonlar tarafndan tand tek katl binalar.....(2.3) Deprem yklerinin tamamnn prefabrike veya yerinde

dkme boluksuz ve/veya ba kirili (boluklu) perdelerletand, ereve balantlar mafsall olan prefabrike binalar..(2.4) Deprem yklerinin, balantlar tersinir momentleriaktarabilen prefabrike ereveler ile yerinde dkme boluksuzve/veya ba kirili (boluklu) perdeler tarafndan birliktetand binalar

3

3

7

3

5

6

(3) ELK BNALAR

(3.1) Deprem yklerinin tamamnn erevelerle tandbinalar...................................................................................

(3.2) Deprem yklerinin tamam

n

n, stteki balant

lar

mafsall olan kolonlar tarafndan tand tek katl binalar.....(3.3) Deprem yklerinin tamamnn aprazl perdeler veyayerinde dkme betonarme perdeler tarafndan tand binalar(a)aprazlarn merkezi olmas durumu...............................(b)aprazlarn dmerkez olmas durumu...........................(c)Betonarme perdelerin kullanlmas durumu........................(3.4) Deprem yklerinin ereveler ile birlikte aprazl elik

perdeler veya yerinde dkme betonarme perdeler tarafndanbirlikte tand binalar(a)aprazlarn merkezi olmas durumu...............................

(b)aprazlarn dmerkez olmas durumu...........................(c)Betonarme perdelerin kullanlmas durumu........................

5

44

5

4

8

4

576

6

87


14/159

14

2.5.2. Sneklik Dzeyi Yksek Betonarme Boluksuz Perdeli-ereveli Sistemlerelikin Koullar

Deprem yklerinin sneklik dzeyi yksekboluksuz (ba kirisiz) betonarme perdelerile sneklik dzeyi yksekbetonarme veya elik ereveler tarafndan birlikte tand

binalara ilikin koullar aada verilmitir:

2.5.2.1Bu tr sistemlerde, Tablo 2.5te yerinde dkme betonarme ve elik erevedurumu iin verilen R = 7ninveya prefabrike betonarme ereve durumu iin verilen

R = 6nn kullanlabilmesi iin, boluksuz perdelerin tabannda deprem yklerindenmeydana gelen kesme kuvvetlerinin toplam, binann tm iin tabanda meydanagelen toplam kesme kuvvetinin %75inden daha fazla olmayacaktr (S 0.75).

2.5.2.2 2.5.2.1deki koulun salanamamas durumunda, 0.75 < S 1.0 aralndakullanlacakR katsays, yerinde dkme betonarme ve elik ereve durumu iin

R = 10 4S bants ile, prefabrike betonarme ereve durumu iin ise R = 9 4S

bants ile belirlenecektir.

2.5.2.3 Hw /w 2.0 olan perdelerde, yukarda tanmlanan R katsaylarna grehesaplanan i kuvvetler, [3 / (1 + Hw /w)] katsays ile arplarak byltlecektir.Ancak bu katsay, 2den byk alnmayacaktr.

2.5.3. Sneklik Dzeyi Normal Baz Sistemlerde Perde Kullanm Zorunluluunalikin Koullar

2.5.1.6nn (a) ve (b) paragraflarnda tanmlanan sneklik dzeyi normal sistemler, btn deprem blgelerinde ve ayn paragraflarda tanmlanan ykseklik snrlarnn

zerinde de yaplabilir. Ancak bu durumda, betonarme binalarda tm ykseklik boyuncadevam eden ve aadaki koullar salayan sneklik dzeyi normal veya yksek

betonarme boluksuz ya da ba kirili (boluklu) perdelerin, elik binalarda ise sneklikdzeyi normal veya yksek merkezi veya dmerkez aprazl perdelerin kullanlmaszorunludur.

2.5.3.1Tayc sistemdesneklik dzeyi normalperdelerin kullanlmas durumunda,her bir deprem dorultusunda, deprem yklerine gre perdelerin tabannda elde edilenkesme kuvvetlerinin toplam, binann tm iin tabanda meydana gelen toplam kesmekuvvetinin %75inden daha fazla olacaktr.

2.5.3.2Tayc sistemdesneklik dzeyi yksekperdelerin kullanlmas durumunda,aada karma tayc sistemler iin verilen 2.5.4.1 uygulanacaktr.

2.5.4. Sneklik Dzeyi Bakmndan Karma Tayc Sistemlere likin Koullar

2.5.4.1 2.5.1.6nn (a) ve (b) paragraflarnda tanmlanan sneklik dzeyi normalsistemlerin, sneklik dzeyi yksekperdelerle birarada kullanlmas mmkndr. Buekilde oluturulan sneklik dzeyi bakmndan karma sistemlerde, aada belirtilenkoullara uyulmak kayd ile, sneklik dzeyi yksek boluksuz, ba kirili (boluklu)

betonarme perdeler veya elik binalar iin merkezi veya dmerkez aprazl elik

perdeler kullan

labilir.


15/159

15

(a) Bu tr karma sistemlerin deprem hesabnda ereveler ve perdeler biraradagznne alnacak, ancak her bir deprem dorultusunda mutlaka S 0.40olacaktr.

(b) Her iki deprem dorultusunda da S 2/3 olmas durumunda, Tablo 2.5de depremyklerinin tamamnn sneklik dzeyi yksekperde tarafndan tand durum iinverilenR katsays (R =RYP), tayc sistemin tm iin kullanlabilir.

(c) 0.40 < S < 2/3 aralnda ise, her iki deprem dorultusunda da tayc sistemintm iinR =RN + 1.5 S (RYPRN) bants uygulanacaktr.

2.5.4.2 Binalarn bodrum katlarnn evresinde kullanlan rijit betonarme perdeduvarlar, Tablo 2.5te yer alan perdeli veya perdeli-ereveli sistemlerin bir parasolarak gznne alnmayacaktr. Bu tr binalarn hesabnda izlenecek kurallar2.7.2.4ve 2.8.3.2de verilmitir.

2.5.5. Kolonlar stten Mafsall Binalara likin Koullar

2.5.5.1 Kolonlar stten mafsall tek katl erevelerden oluan betonarme binalarda;(a) Yerinde dkme betonarme kolonlarn kullanlmas durumunda, prefabrike binalariin Tablo 2.5te (2.2)de tanmlananRkatsays kullanlacaktr.

(b) RkatsaylarTablo 2.5te (2.2) ve (3.2)de verilen betonarme prefabrike ve elik binalara ilikin koullar 2.5.5.2de verilmitir. Bu tr erevelerin, yerinde dkme betonarme, prefabrike veya elik binalarda en st kat (at kat) olarak kullanlmasdurumuna ilikin koullar ise 2.5.5.3de tanmlanmtr.

2.5.5.2 Bu tr tek katl binalarn iinde planda, binann oturma alannn %25indenfazla olmamak kayd ile, ksmi tek bir ara kat yaplabilir. Deprem hesabnda ara katn

tayc sistemi, ana tayc erevelerle birlikte gznne alnabilir. Bu durumda, ortaksistem betonarme prefabrike binalarda sneklik dzeyi yksek sistem olarakdzenlenecektir. Ortak sistemde, Tablo 2.1de tanmlanan burulma dzensizliinin

bulunup bulunmad mutlaka kontrol edilecek ve varsa hesapta gznne alnacaktr.Ara katn ana tayc erevelere balantlar mafsall veya monolitik olabilir.

2.5.5.3 Kolonlar stten mafsall tek katl erevelerin, yerinde dkme betonarme,prefabrike veya elik binalarda en st kat (at kat) olarak kullanlmas durumunda, enst kat iin Tablo 2.5te (2.2) veya (3.2)de tanmlanan R katsays (Rst) ile alttakikatlar iin farkl olarak tanmlanabilen R katsays (Ralt), aadaki koullara uyulmakkayd ile, birarada kullanlabilir.

(a) Balangta deprem hesab, binann tm iin R =Ralt alnarak2.7 veya 2.8e greyaplacaktr. 2.10.1de tanmlanan azaltlm ve etkin greli kat telemeleri, binanntm iin bu hesaptan elde edilecektir.

(b) En st katn i kuvvetleri, (a)da hesaplanan i kuvvetlerin (Ralt / Rst) oran ilearpmndan elde edilecektir.

(c) Alttaki katlarn i kuvvetleri ise iki ksmn toplamndan oluacaktr. Birinci ksm,(a)da hesaplanan i kuvvetlerdir. kinci ksm ise, (b)de en st kat kolonlarnn mesnetreaksiyonlar olarak hesaplanan kuvvetlerin (1 Rst /Ralt) ile arplarak alttaki katlarntayc sistemine etki ettirilmesi ile ayrca hesaplanacaktr.


16/159

16

2.6. HESAP YNTEMNN SELMES

2.6.1. Hesap Yntemleri

Binalarn ve bina tr yaplarn deprem hesabnda kullanlacak yntemler; 2.7deverilen Edeer Deprem Yk Yntemi, 2.8de verilen Mod Birletirme Yntemi ve2.9da verilen Zaman Tanm Alannda Hesap Yntemleridir. 2.8 ve 2.9da verilenyntemler, tm binalarn ve bina tr yaplarn deprem hesabnda kullanlabilir.2.6.2. Edeer Deprem Yk Ynteminin Uygulama Snrlar

2.7de verilen Edeer Deprem Yk Ynteminin uygulanabilecei binalar Tablo2.6da zetlenmitir. Tablo 2.6nn kapsamna girmeyen binalarn deprem hesabnda,2.8 veya 2.9da verilen yntemler kullanlacaktr.

TABLO 2.6 EDEER DEPREM YK YNTEMNNUYGULANABLECE BNALAR

DepremBlgesi

Bina Tr Toplam YkseklikSnr

1, 2Her bir katta burulma dzensizlii katsaysnnbi 2.0 koulunu salad binalar

HN 25 m

1, 2Her bir katta burulma dzensizlii katsaysnnbi 2.0 koulunu salad ve ayrca B2 trdzensizliinin olmad binalar

HN 40 m

3, 4 Tm binalar HN 40 m

2.7. EDEER DEPREM YK YNTEM

2.7.1. Toplam Edeer Deprem Yknn Belirlenmesi

2.7.1.1 Gznne alnan deprem dorultusunda, binann tmne etkiyen ToplamEdeer Deprem Yk (taban kesme kuvveti), Vt , Denk.(2.4) ile belirlenecektir.

1t o

a 1

( )= 0.10

( )

WA TV A I W

R T (2.4)

Binann birinci doal titreim periyodu T1, 2.7.4e gre hesaplanacaktr.

2.7.1.2 Denk.(2.4)te yer alan ve binann deprem yklerinin hesaplanmasndakullanlacak toplam arl, W, Denk.(2.5) ile belirlenecektir.

N

ii=1

=W w (2.5)

Denk.(2.5)deki wi kat arlklar ise Denk.(2.6) ile hesaplanacaktr.

wi =gi + nqi (2.6)

Denk.(2.6)da yer alan Hareketli Yk Katlm Katsays, n , Tablo 2.7de verilmitir.Endstri binalarnda sabit ekipman arlklar iinn = 1alnacak, ancak vin kaldrmaykleri kat arlklarnn hesabnda gznne alnmayacaktr. Deprem yklerinin

belirlenmesinde kullanlacak at kat arlnn hesabnda kar yklerinin %30ugznne alnacaktr.


17/159

17

TABLO 2.7 HAREKETL YK KATILIM KATSAYISI (n)

Binann Kullanm Amac nDepo, antrepo, vb. 0.80Okul, renci yurdu, spor tesisi, sinema, tiyatro, konser salonu, garaj,lokanta, maaza, vb.

0.60

Konut, iyeri, otel, hastane, vb. 0.30

2.7.2. Katlara Etkiyen Edeer Deprem Yklerinin Belirlenmesi

2.7.2.1Denk.(2.4) ile hesaplanan toplam edeer deprem yk, bina katlarna etkiyenedeer deprem yklerinin toplam olarakDenk.(2.7) ile ifade edilir (ekil 2.6a):

N

t N ii=1

= +V F F (2.7)

2.7.2.2 Binann Ninci katna (tepesine) etkiyen ek edeer deprem yk FNin

deeri Denk.(2.8) ile belirlenecektir.

N t= 0.0075F N V (2.8)

2.7.2.3 Toplam edeer deprem yknn FN dnda geri kalan ksm, Ninci katdahil olmak zere, bina katlarna Denk.(2.9) ile datlacaktr.

i ii t N N

j jj=1

= ( )w H

F V F w H

(2.9)

2.7.2.4 Bodrum katlarnda rijitlii st katlara oranla ok byk olan betonarme evre

perdelerinin bulunduu ve bodrum kat demelerinin yatay dzlemde rijit diyaframolarak alt binalarda, bodrum katlarna ve stteki katlara etkiyen edeer depremykleri, aada belirtildii zere, ayr ayr hesaplanacaktr. Bu ykler, st ve alt katlarn

birleiminden oluan tayc sisteme birlikte uygulanacaktr.

(a) stteki katlara etkiyen toplam edeer deprem yknn ve edeer kat depremyklerinin 2.7.1.1, 2.7.2.2 ve 2.7.2.3e gre belirlenmesinde, bodrumdaki rijit evre

perdeleri gznne alnmakszn Tablo 2.5ten seilen R katsays kullanlacak vesadece stteki katlarn arlklar hesaba katlacaktr. Bu durumda ilgili btn tanm ve

bantlarda temel st kotu yerine zemin katn kotu gznne alnacaktr. 2.7.4.1e grebirinci doal titreim periyodunun hesabnda da, fiktif yklerin belirlenmesi iin sadecestteki katlarn arlklar kullanlacaktr (ekil 2.6b).

(b) Rijit bodrum katlarna etkiyen edeer deprem yklerinin hesabnda, sadece bodrumkat arlklar gznne alnacak ve Spektrum Katsays olarakS(T) = 1 alnacaktr. Her

bir bodrum katna etkiyen edeer deprem yknn hesabnda, Denk.(2.1)den bulunanspektral ivme deeri ile bu katn arl dorudan arplacak ve elde edilen elastikykler,Ra(T)= 1.5katsaysna blnerek azaltlacaktr (ekil 2.6c).

(c) stteki katlardan bodrum katlarna geite yer alan ve ok rijit bodrum perdeleri ileevrelenen zemin kat deme sisteminin kendi dzlemi iindeki dayanm, bu hesaptaelde edilen i kuvvetlere gre kontrol edilecektir.


18/159

18

ekil 2.6

2.7.3. Gznne Alnacak Yerdeitirme Bileenleri ve Deprem YklerininEtkime Noktalar

2.7.3.1 Demelerin yatay dzlemde rijit diyafram olarak alt binalarda, her kattaiki yatay yerdeitirme bileeni ile dey eksen etrafndaki dnme, bamszyerdeitirme bileenleri olarak gznne alnacaktr. Her katta 2.7.2ye gre belirlenenedeer deprem ykleri, ek dmerkezlik etkisinin hesaba katlabilmesi amac ile,gznne alnan deprem dorultusuna dik dorultudaki kat boyutunun+%5i ve %5ikadar kaydrlmas ile belirlenen noktalara ve ayrca kat ktle merkezine uygulanacaktr(ekil 2.7).

2.7.3.2 Tablo 2.1de tanmlanan A2 tr dzensizliin bulunduu ve demelerinyatay dzlemde rijit diyafram olarak almad binalarda, demelerin yataydzlemdeki ekildeitirmelerinin gznne alnmasn salayacak yeterlikte bamszstatik yerdeitirme bileeni hesapta gznne alnacaktr. Ek dmerkezlik etkisininhesaba katlabilmesi iin, her katta eitli noktalarda dal bulunan tekil ktlelereetkiyen edeer deprem yklerinin her biri, deprem dorultusuna dik dorultudaki kat

boyutunun +%5i ve %5i kadar kaydrlacaktr (ekil 2.8).

2.7.3.3 Binann herhangi bir iinci katnda Tablo 2.1de tanmlanan A1 trdzensizliin bulunmas durumunda, 1.2 < bi 2.0 olmak koulu ile, 2.7.3.1 ve/veya2.7.3.2ye gre bu katta uygulanan %5 ek dmerkezlik,her iki depremdorultusu iinDenk.(2.10)da verilenDi katsays ile arplarak bytlecektir.

2bi

i = 1.2D

(2.10)

wNFN + FNwNFN + FN

wbk

Fbk=AoIwbk/ 1.5

Fbk

Vt

Vt

w1

w2

HN

Hi

wiFi

HN

Hi

w1

w2

wiFi

(c)(b)(a)


19/159

19

ekil 2.7

ekil 2.8

2.7.4. Binann Birinci Doal Titreim Periyodunun Belirlenmesi

2.7.4.1 Edeer Deprem Yk Ynteminin uygulanmas durumunda, binann depremdorultusundaki hakim doal periyodu, Denk.(2.11) ile hesaplanan deerden daha

byk alnmayacaktr.1 2N

2

i fii=11 N

fi fii=1

= 2

/

m dTF d

(2.11)

iinci kata etkiyen fiktif yk gsterenFfi , Denk.(2.9)da (VtFN) yerine herhangi birdeer (rnein birim deer) konularak elde edilecektir (ekil 2.9).

2.7.4.2 Denk.(2.11) ile hesaplanan deerden bamsz olarak, bodrum kat(lar) harikat saysN> 13 olan binalarda doal periyod, 0.1Nden daha byk alnmayacaktr.

ey = 0.05By ex = 0.05Bx

exex

ey

ey

ydepremdorultusu

xdepremdorultusu

By

Bx

ejx = 0.05Bx

ejx ejx

Bx


20/159

20

ekil 2.9

2.7.5. Eleman Asal Eksen Dorultular

ndaki KuvvetlerTayc sisteme ayr ayr etki ettirilen x ve y dorultularndaki depremlerin ortak etkisialtnda, tayc sistem elemanlarnn a ve b asal eksen dorultularndaki i kuvvetler, enelverisiz sonucu verecekekilde Denk.(2.12) ile elde edilecektir (ekil 2.10).

a ax ay a ax ay

bx by b bx by

= 0.30 veya = 0.30

= 0.30 veya = 0.30

B B B B B B

B B B B B B (2.12)

ekil 2.10

2.8. MOD BRLETRME YNTEM

Bu yntemde maksimum i kuvvetler ve yerdeitirmeler, binada yeterli sayda doaltitreim modunun her biri iin hesaplanan maksimum katklarn istatistiksel olarak

birletirilmesi ile elde edilir.

2.8.1. vme Spektrumu

Herhangi bir ninci titreim modunda gznne alnacak azaltlm ivme spektrumuordinatDenk.(2.13) ile belirlenecektir.

Hi

dfiwi

wN

i i

fi Nj j

j=1

=

w H

F w H Ffi

ba

b

b

a

aaa

b

b

b

a

a

ab

b

y depremdorultusu

x depremdorultusu

x

y


21/159

21

ae naR na n

( )( ) =

( )

S TS T

R T (2.13)

Elastik tasarm ivme spektrumunun 2.4.4e gre zel olarak belirlenmesi durumunda,Denk.(2.13)te Sae(Tn) yerine, ilgili zel spektrum ordinat gznne alnacaktr.

2.8.2. Gznne Alnacak Dinamik Serbestlik Dereceleri

2.8.2.1 Demelerin yatay dzlemde rijit diyafram olarak alt binalarda, her birkatta, birbirine dik dorultularda iki yatay serbestlik derecesi ile ktle merkezindengeen dey eksen etrafndaki dnme serbestlik derecesi gznne alnacaktr. Her kattamodal deprem ykleri bu serbestlik dereceleri iin hesaplanacak, ancakek dmerkezliketkisinin hesaba katlabilmesi amac ile, deprem dorultusuna dik dorultudaki kat

boyutunun +%5i ve %5i kadar kaydrlmas ile belirlenen noktalara ve ek birykleme olarak kat ktle merkezine uygulanacaktr (ekil 2.7).

2.8.2.2Tablo 2.1de A2bal altnda tanmlanan deme sreksizliinin bulunduuve demelerin yatay dzlemde rijit diyafram olarak almad binalarda, demelerinkendi dzlemleri iindeki ekildeitirmelerinin gznne alnmasn salayacakyeterlikte dinamik serbestlik derecesi gznne alnacaktr. Ek dmerkezlik etkisininhesaba katlabilmesi iin, her katta eitli noktalarda dal bulunan tekil ktlelereetkiyen modal deprem yklerinin her biri, deprem dorultusuna dik dorultudaki kat

boyutunun +%5i ve %5i kadar kaydrlacaktr (ekil 2.8). Bu tr binalarda, sadece ekdmerkezlik etkilerinden oluan i kuvvet ve yerdeitirme byklkleri 2.7ye gre dehesaplanabilir. Bu byklkler, ek dmerkezlik etkisi gznne alnmakszn her birtitreim modu iin hesaplanarak 2.8.4e gre birletirilen byklklere dorudaneklenecektir.

2.8.3. Hesaba Katlacak Yeterli Titreim Modu Says

2.8.3.1 Hesaba katlmas gereken yeterli titreim modu says, Y, gznne alnan birbirine dik x ve y yatay deprem dorultularnn her birinde, her bir mod iinhesaplanan etkin ktlelerin toplamnn hibir zaman bina toplam ktlesinin%90ndandaha az olmamas kuralna gre belirlenecektir:

2Y Y Nxn

xn in=1 n=1 i=1n

2Y Y Nyn

yn in=1 n=1 i=1n

= 0.90

= 0.90

Lm

M

L mM

(2.14)

Denk.(2.14)te yer alan Lxn ve Lyn ile modal ktle Mnnin ifadeleri, kat demelerininrijit diyafram olarak alt binalar iin aada verilmitir:

N N

xn i xin yn i yini=1 i=1

N2 2 2

n i xin i yin i ini=1

= ; =

= ( + + )

L m L m

M m m m

(2.15)


22/159

22

2.8.3.2 Bodrum katlarnda rijitlii st katlara oranla ok byk olan betonarme evre perdelerinin bulunduu ve bodrum kat demelerinin yatay dzlemde rijit diyaframolarak alt binalarn hesabnda, sadece bodrum katlarn stndeki katlarda etkinolan titreim modlarnn gznne alnmas ile yetinilebilir. Bu durumda, EdeerDeprem Yk Yntemi iin verilen 2.7.2.4n (a) paragrafnn karl olarak Mod

Birletirme Yntemi ile yap

lacak hesapta, bodrumdaki rijit evre perdeleri gznnealnmakszn Tablo 2.5ten seilen R katsays kullanlacak ve sadece stteki katlarnktleleri gznne alnacaktr. 2.7.2.4n (b) ve (c) paragraflar ise aynenuygulanacaktr.

2.8.4. Mod Katklarnn Birletirilmesi

Binaya etkiyen toplam deprem yk, kat kesme kuvveti, i kuvvet bileenleri,yerdeitirme ve greli kat telemesi gibi byklklerin her biri iin ayr ayruygulanmak zere, her titreim modu iin hesaplanan ve ezamanl olmayan maksimumkatklarn istatistiksel olarak birletirilmesi iin uygulanacak kurallar aada

verilmitir:

2.8.4.1 Tm < Tn olmak zere, gznne alnan herhangi iki titreim moduna ait doalperiyotlarn daima Tm / Tn


23/159

23

2.9. ZAMAN TANIM ALANINDA HESAP YNTEMLER

Bina ve bina tr yaplarn zaman tanm alannda dorusal elastik ya da dorusal elastikolmayan deprem hesab iin, yapay yollarla retilen, daha nce kaydedilmi veyabenzetirilmideprem yer hareketleri kullanlabilir.

2.9.1. Yapay Deprem Yer Hareketleri

Yapay yer hareketlerinin kullanlmas durumunda, aadaki zellikleri tayan en az deprem yer hareketi retilecektir.

(a) Kuvvetli yer hareketi ksmnn sresi, binann birinci doal titreim periyodunun 5katndan ve 15 saniyeden daha ksa olmayacaktr.

(b) retilen deprem yer hareketinin sfr periyoda kar gelen spektral ivme deerlerininortalamasAogden daha kk olmayacaktr.

(c) Yapay olarak retilen her bir ivme kaydna gre %5 snm oran iin yeniden

bulunacak spektral ivme deerlerinin ortalamas, gznne alnan depremdorultusundaki birinci (hakim) periyod T1e gre 0.2T1 ile 2T1 arasndaki periyodlariin, 2.4te tanmlanan Sae(T) elastik spektral ivmelerinin %90ndan daha azolmayacaktr. Zaman tanm alannda dorusal elastik analiz yaplmas durumunda,azaltlm deprem yer hareketinin elde edilmesi iin esas alnacak spektral ivmedeerleri Denk.(2.13) ile hesaplanacaktr.

2.9.2. Kaydedilmi veya Benzetirilmi Deprem Yer Hareketleri

Zaman tanm alannda yaplacak deprem hesab iin kaydedilmi depremler veyakaynak ve dalga yaylm zellikleri fiziksel olarak benzetirilmi yer hareketlerikullanlabilir. Bu tr yer hareketleri retilirken yerel zemin koullar da uygun biimdegznne alnmaldr. Kaydedilmi veya benzetirilmi yer hareketlerinin kullanlmasdurumunda en az deprem yer hareketi retilecek ve bunlar 2.9.1de verilen tmkoullar salayacaktr.

2.9.3. Zaman Tanm Alannda Hesap

Zaman tanm alannda dorusal elastik olmayan hesap yaplmas durumunda, taycsistem elemanlarnn tekrarl ykler altndaki dinamik davrann temsil eden i kuvvet-ekildeitirme bantlar, teorik ve deneysel geerlilikleri kantlanm olmak kayd ile,

ilgili literatrden yararlan

larak tan

mlanacakt

r. Dorusal veya dorusal olmayanhesapta, yer hareketi kullanlmas durumunda sonularn maksimumu, en az yedi yerhareketi kullanlmas durumunda ise sonularn ortalamas tasarm iin esas alnacaktr.

2.10. GREL KAT TELEMELERNN SINIRLANDIRILMASI, KNCMERTEBE ETKLER VE DEPREM DERZLER

2.10.1. Etkin Greli Kat telemelerinin Hesaplanmas ve Snrlandrlmas

2.10.1.1Herhangi bir kolon veya perde iin, ardk iki kat arasndaki yerdeitirmefarkn ifade eden azaltlmgreli kat telemesi, i , Denk.(2.17) ile elde edilecektir.

i i i 1= d d (2.17)


24/159

24

Denk.(2.17)de di ve di1 , her bir deprem dorultusu iin binann iinci ve (i1)incikatlarnda herhangi bir kolon veya perdenin ularnda azaltlm deprem yklerine grehesaplanan yatay yerdeitirmeleri gstermektedir. Ancak2.7.4.2deki koul ve ayrcaDenk.(2.4)te tanmlanan minimum edeer deprem yk koulu dinin ve ininhesabnda gznne alnmayabilir.

2.10.1.2 Her bir deprem dorultusu iin, binann iinci katndaki kolon veya perdeleriin etkingreli kat telemesi, i , Denk.(2.18) ile elde edilecektir.

i i=R (2.18)

2.10.1.3 Her bir deprem dorultusu iin, binann herhangi bir iinci katndaki kolonveya perdelerde, Denk.(2.18) ile hesaplanan i etkin greli kat telemelerinin katiindeki en byk deeri (i)max, Denk.(2.19)da verilen koulu salayacaktr:

i max

i

( )0 02

h

. (2.19)

Deprem yklerinin tamamnn balantlar tersinir momentleri aktarabilen elikerevelerle tand tek katl binalarda bu snr en ok %50 arttrlabilir.

2.10.1.4 Denk.(2.19)de verilen koulun binann herhani bir katnda salanamamasdurumunda, tayc sistemin rijitlii arttrlarak deprem hesab tekrarlanacaktr. Ancakverilen koul salansa bile, yapsal olmayan gevrek elemanlarn (cephe elemanlar vb)etkin greli kat telemeleri altnda kullanlabilirlii hesapla dorulanacaktr.

2.10.2. kinci Mertebe Etkileri

Tayc sistem elemanlarnn dorusal elastik olmayan davrann esas alan daha kesin bir hesap yaplmadka, ikinci mertebe etkileri yaklak olarak aadaki ekildegznne alnabilir:

2.10.2.1 Gznne alnan deprem dorultusunda her bir katta, kinci MertebeGsterge Deeri, inin Denk.(2.20) ile verilen koulu salamas durumunda, ikincimertebe etkileri yrrlkteki betonarme ve elik yap ynetmeliklerine gredeerlendirilecektir.

N

i ort jj=i

i

i i

( )

= 0.12

w

V h

(2.20)

Burada (i)ort , iinci kattaki kolon ve perdelerde hesaplanan azaltlm greli kattelemelerinin kat iindeki ortalama deeriolarak2.10.1.1e gre bulunacaktr.

2.10.2.2 - Denk.(2.20)deki koulun herhangi bir katta salanamamas durumunda,tayc sistemin rijitlii yeterli lde arttrlarak deprem hesab tekrarlanacaktr.

2.10.3. Deprem Derzleri

Farkl zemin oturmalarna bal temel teleme ve dnmeleri ile scaklk deimelerininetkisi dnda, bina bloklar veya mevcut eski binalarla yeni yaplacak binalar arasnda,

sadece deprem etkisi iin braklacak derz boluklarna ilikin koullar aadabelirtilmitir:


25/159

25

2.10.3.12.10.3.2ye gre daha elverisiz bir sonu elde edilmedike derz boluklar,her bir kat iin komu blok veya binalarda elde edilen yerdeitirmelerin karelerinintoplamnn karekk ile aada tanmlanan katsaysnn arpm sonucunda bulunandeerden az olmayacaktr. Gznne alnacak kat yerdeitirmeleri, kolon veya

perdelerin baland dm noktalarnda hesaplanan azaltlmdi yerdeitirmelerinin

kat iindeki ortalamalar olacaktr. Mevcut eski bina iin hesap yaplmasnn mmknolmamas durumunda eski binann yerdeitirmeleri, yeni bina iin ayn katlardahesaplanan deerlerden daha kk alnmayacaktr.

(a) Komu binalarn veya bina bloklarnn kat demelerinin btn katlarda aynseviyede olmalar durumunda =R / 4 alnacaktr.

(b) Komu binalarn veya bina bloklarnn kat demelerinin, baz katlarda olsa bile,farkl seviyelerde olmalar durumunda, tm bina iin =R / 2 alnacaktr.

2.10.3.2 Braklacak minimum derz boluu, 6 m ykseklie kadar en az 30 mmolacak ve bu deere 6 mden sonraki her 3 mlik ykseklik iin en az 10 mm

eklenecektir.

2.10.3.3 Bina bloklar arasndaki derzler, depremde bloklarn btn dorultulardabirbirlerinden bamsz olarak almasna olanak verecekekilde dzenlenecektir.

2.11. YAPISAL IKINTILARA, MMAR ELEMANLARA, MEKANK VEELEKTRK DONANIMA ETKYEN DEPREM YKLER

2.11.1 Binalarda balkon, parapet, baca, vb konsol olarak binann tayc sisteminebal, ancak bamsz alan yapsal kntlar ile cephe, ara blme panolar, vb yapsalolmayan tm mimari elemanlara uygulanacak; mekanik ve elektrik donanmlar ile

bunlarn bina tayc sistem elemanlarna balantlarnn hesabnda kullanlacak edeerdeprem ykleri Denk.(2.21) ile verilmitir.

ie o e

N

= 0.5 1 + 2H

f A I wH

(2.21)

Hesaplanan deprem yk, yatay dorultuda en elverisiz i kuvvetleri verecek yndeilgili elemann arlk merkezine etki ettirilecektir. Dey konumda olmayanelemanlara, Denk.(2.21) ile hesaplanan edeer deprem yknn yars deydorultuda etki ettirilecektir.

2.11.2Denk.(2.21)de we ile gsterilen mekanik veya elektrik donanm arlklarnnbinann herhangi bir iinci katndaki toplamnn 0.2widen byk olmas durumunda,donanmlarn arlklarnn ve binaya balantlarnn rijitlik zellikleri, bina taycsisteminin deprem hesabnda gznne alnacaktr.

2.11.3 Mekanik veya elektrik donanmn bulunduu kattaki en byk ivmeyitanmlayan kat ivme spektrumunun uygun yntemlerle belirlenmesi durumunda,Denk.(2.21) uygulanmayabilir.

2.11.4 Yangn sndrme sistemleri ve acil yedek elektrik sistemleri ile dolguduvarlarna balanan donanmlar ve bunlarn balantlarnda Denk.(2.21) ile hesaplananveya 2.11.3e gre elde edilen deprem yknn iki kat alnacaktr.


26/159

26

2.12. BNA TR OLMAYAN YAPILAR

Bina tr olmad halde, deprem hesabnn bu blmde verilen kurallara greyaplmasna izin verilen yaplar ve bu yaplara uygulanacak Tayc Sistem Davran

Katsaylar (R), Tablo 2.8de tanmlanmtr. Deprem yk azaltma katsaylar ise

Denk.(2.3)e gre belirlenecektir. Gerekli durumlarda, Tablo 2.3de verilenBina nemKatsaylar bu yaplar iin de kullanlacaktr. AncakTablo 2.7de verilenHareketli YkKatlm Katsaylar geerli deildir. Kar ykleri ve vin kaldrma ykleri dnda,depolanan her trl kat ve sv maddeler ile mekanik gerelerin arlklarnnazaltlmam deerleri kullanlacaktr.

TABLO 2.8 BNA TR OLMAYAN YAPILARNTAIYICI SSTEM DAVRANI KATSAYILARI

YAPI TR R

Sneklik dzeyi yksek ereveler veya dmerkez aprazl elik perdelertarafndan tanan ykseltilmi sv tanklar, basnl tanklar, bunkerler,hazneler

4

Sneklik dzeyi normal ereveler veya merkezi aprazl elik perdelertarafndan tanan ykseltilmi sv tanklar, basnl tanklar, bunkerler,hazneler

2

Ktlesi ykseklii boyunca yayl, yerinde dklm betonarme silo,endstri bacalar ve benzeri tayc sistemler(*)

3

Betonarme soutma kuleleri (*) 3Ktlesi ykseklii boyunca yayl uzay kafes kirili elik kuleler, elik silo

ve endstri bacalar(*)4

Gergili yksek elik direk ve gergili elik bacalar 2Ktlesi tepede yl, bamsz tek bir dey tayc eleman tarafndantanan ters sarka tr yaplar

2

Endstri tipi elik depolama ve istif raflar 4

(*)Bu tr yaplarn deprem hesab , tayc sistemi yeterince tanmlayan ayrk dinamikserbestlik dereceleri gznne alnarak, 2.8veya2.9agre yaplacaktr.

2.13. DEPREM HESAP RAPORLARINA LKN KURALLAR

Binalarn deprem hesaplarn ieren hesap raporlarnn hazrlanmasnda aadabelirtilen kurallara uyulacaktr:

2.13.1 Tasarm yaplan bina iin, Tablo 2.1de tanmlanan dzensizlik trleri ayrntlolarak irdelenecek, eer varsa, binada hangi tr dzensizliklerin bulunduu ak olarak

belirtilecektir.

2.13.2 Seilen sneklik dzeyi yksek veya normal tayc sistemin Blm 3 veyaBlm 4teki koullara gre tanm ak olarak yaplacak ve Tablo 2.5ten Rkatsaysnn seim nedeni belirtilecektir.


27/159

27

2.13.3 Binann bulunduu deprem blgesi, bina ykseklii ve tayc sistemdzensizlikleri gznne alnarak, 2.6ya gre uygulanacak hesap ynteminin seimnedeni ak olarak belirtilecektir.

2.13.4Bilgisayarla hesap yaplmas durumunda, aadaki kurallar uygulanacaktr:

(a) Dm noktalarnn ve elemanlarn numaralarn gsteren boyutlu tayc sistememas hesap raporunda yer alacaktr.

(b) Tm giri bilgileri ile i kuvvetleri ve yerdeitirmeleri de ieren k bilgileri,kolayca anlalr biimde mutlaka hesap raporunda yer alacaktr. Proje kontrolmakamnn talep etmesi durumunda, tm bilgisayar dosyalar elektronik ortamda teslimedilecektir.

(c) Hesapta kullanlan bilgisayar yazlmnn ad, mellifi ve versiyonu hesap raporundaak olarak belirtilecektir.

(d) Proje kontrol makamnn talep etmesi durumunda, bilgisayar yazlmnn teorik

a

klama k

lavuzu ve kullanma k

lavuzu hesap raporuna eklenecektir.

2.14. BNALARA VME KAYITILARININ YERLETRLMES

Bayndrlk ve skan Bakanl tarafndan uygun grlmesi durumunda, bakanlk veyaniversite kurulularnca kuvvetli deprem hareketinin llmesi amac ile kamuya veyazel ve tzel kiilere ait binalara ve dier yaplara ivme kaytlarnn yerletirilmesineizin verilecek, bina veya yap sahipleri ya da iletmecileri bunlarn korunmasndansorumlu olacaktr.


28/159

28

BLM 3 BETONARME BNALARN DEPREME DAYANIKLITASARIM KURALLARI

3.0. SMGELER

Bu blmde aa

daki simgelerin kullan

ld

boyutlu ifadelerde, kuvvetlerNewton [N],uzunluklarmilimetre [mm] ve gerilmelerMegaPascal[MPa] = [N/mm2] birimindedir.

Ac = Kolonun veya perde u blgesinin brt enkesit alanAch = Boluksuz perdenin, ba kirili perdede her bir perde parasnn, demenin

veya boluklu demede her bir deme parasnn brt enkesit alanAck = Sarg donatsnn dndan dna alnan l iinde kalan ekirdek beton alanAe = Herhangi bir katta, gznne alnan deprem dorultusunda etkili kesme alanAg = Herhangi bir katta, gznne alnan deprem dorultusuna paralel dorultuda

perde olarak alan tayc sistem elemanlarnn enkesit alanlarnn toplamAk =Herhangi bir katta, gznne alnan deprem dorultusuna paralel kargir

dolgu duvar alanlarnn (kap ve pencere boluklar hari) toplam

Aos =Spiral donat

n

n enkesit alan

Ap =Binann tm katlarnn plan alanlarnn toplamAs1 = Kolon-kiri dm noktasnn bir tarafnda, kiriin negatif momentini

karlamak iin ste konulan ekme donatsnn toplam alanAs2 = Kolon-kiri dm noktasnnAs1e gre br tarafnda, kiriin pozitif

momentini karlamak iin alta konulan ekme donatsnn toplam alanAsd =Ba kiriinde apraz donat demetinin her birinin toplam alanAsh =s enine donat aralna kar gelen ykseklik boyunca, kolonda veya perde

u blgesindeki tm etriye kollarnn ve irozlarn enkesit alan deerleriningznne alnan bkya dik dorultudaki izdmlerinin toplam

Aw = Kolon enkesiti etkin gvde alan (depreme dik dorultudaki kolonkntlarnn alan hari)

Aw =Herhangi bir katta, kolon enkesiti etkin gvde alanlar

Awlar

n toplam

a = Kolonda veya perde u blgesinde etriye kollarnn ve/veya irozlarnarasndaki yatay uzaklk

bj = Gznne alnan deprem dorultusunda, birleim blgesine saplanan kiriinkolonla ayn genilikte olmas veya kolonun her iki yanndan da tamasdurumunda kolon genilii, aksi durumda kiriin dey orta eksenindenitibaren kolon kenarlarna olan uzaklklardan kk olannn iki kat (Kirigenilii ile birleimin derinliinin toplamn aamaz)

bk = Birbirine dik yatay dorultularnher biri iin, kolon veya perde u blgesiekirdeinin enkesit boyutu (en dtaki enine donat eksenleri arasndakiuzaklk)

bw = Kiriin gvde genilii, perdenin gvde kalnl

D =Dairesel kolonun gbek ap

(spiral donat

eksenleri aras

ndaki uzakl

k)d = Kiriin faydal yksekliifcd = Betonun tasarm basn dayanmfck = Betonun karakteristik silindir basn dayanmfctd = Betonun tasarm ekme dayanmfyd = Boyuna donatnn tasarm akma dayanmfyk = Boyuna donatnn karakteristik akma dayanmfywd = Enine donatnn tasarm akma dayanmfywk = Enine donatnn karakteristik akma dayanmHcr =Kritik perde yksekliiHw = Temel stnden veya zemin kat demesinden itibaren llen toplam perde

ykseklii

h = Kolonun gznne alnan deprem dorultusundaki enkesit boyutuhk = Kiri yksekliib = TS-500de ekme donats iin verilen kenetlenme boyu


29/159

29

n = Kolonun kiriler arasnda arasnda kalan serbest ykseklii, kiriin kolon veyaperde yzleri arasnda kalan serbest akl

w =Perdenin veya ba kirili perde parasnn plandaki uzunluuMa = Kolonun serbest yksekliinin alt ucunda, kolon kesme kuvvetinin

hesabnda esas alnan moment(Md)t = Perdenin taban kesitinde yk katsaylar ile arplm dey ykler ve deprem

yklerinin ortak etkisi altnda hesaplanan momentMpa =Kolonun serbest yksekliinin alt ucunda fck ,fyk ve eliin peklemesigznne alnarak hesaplanan moment kapasitesi

Mpi = Kiriin sol ucu ideki kolon yzndefck ,fyk ve eliin peklemesi gznnealnarak hesaplanan pozitif veya negatif moment kapasitesi

Mpj = Kiriin sa ucu jdeki kolon yzndefck ,fyk ve eliin peklemesi gznnealnarak hesaplanan negatif veya pozitif moment kapasitesi

Mp = Dm noktasna birleen kirilerin moment kapasitelerinin toplamMp = Kolonun serbest yksekliinin st ucunda fck ,fyk ve eliin peklemesi

gznne alnarak hesaplanan moment kapasitesi(Mp)t = Perdenin taban kesitindefck ,fyk ve eliin peklemesi gznne alnarak

hesaplanan moment kapasitesi

Mra = Kolonun veya perdenin serbest yksekliinin alt ucundafcd vefydye grehesaplanan tama gc momenti

Mri = Kiriin sol ucu ideki kolon veya perde yzndefcd vefydye gre hesaplananpozitif veya negatif tama gc momenti

Mrj = Kiriin sa ucu jdeki kolon veya perde yzndefcd vefydye gre hesaplanannegatif veya pozitif tama gc momenti

(Mr)t = Perdenin taban kesitindefcd vefydye gre hesaplanan tama gc momentiMr = Kolonun veya perdenin serbest yksekliinin st ucundafcd vefydye gre

hesaplanan tama gc momentiM = Kolonun serbest yksekliinin st ucunda, kolon kesme kuvvetinin

hesabnda esas alnan momentNd = Yk katsaylar ile arplm dey ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi

altnda hesaplanan eksenel kuvvetNdm = Dey ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi altnda hesaplanan eksenel

basn kuvvetlerinin en bys = Enine donat aral, spiral donat admVc = Betonun kesme dayanmna katksVd = Yk katsaylar ile arplm dey ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi

altnda hesaplanan kesme kuvvetiVdy = Kiriin herhangi bir kesitinde dey yklerden meydana gelen

basit kiri kesme kuvvetiVe = Kolon, kiri ve perdede enine donat hesabnda esas alnan kesme kuvvetiVik = Binann iinci katndaki tm kolonlarda gznne alnan deprem

dorultusunda Blm 2ye gre hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam

Vis = Binann iinci katnda, Denk.3.3n hem alttaki hem de stteki dmnoktalarnda saland kolonlarda, gznne alnan deprem dorultusundaBlm 2ye gre hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam

Vkol = Dm noktasnn stnde ve altnda Blm 2ye gre hesaplanan kolonkesme kuvvetlerinin kk olan

Vr = Kolon, kiri veya perde kesitinin kesme dayanmVt = Blm 2ye gre binaya etkiyen toplam deprem yk (taban kesme kuvveti)i = Herhangi bir iinci katta hesaplanan Vis / Vik oranv = Perdede kesme kuvveti dinamik bytme katsays = Donat ap = Ba kiriinde kullanlan apraz donat demetinin yatayla yapt a = Kiri mesnedinde stteki veya alttaki ekme donats orans = Kolonda spiral donatnn hacmsal oran [ s os= 4 ( )A D s ]sh = Perdede yatay gvde donatlarnn hacmsal oran [(sh)min = 0.0025]


30/159

30

3.1. KAPSAM

3.1.1 Deprem blgelerinde yaplacak tm betonarme binalarn tayc sistemelemanlarnn boyutlandrlmas ve donatlmas, bu konuda yrrlkte olan ilgilistandart ve ynetmeliklerle birlikte, ncelikle bu blmde belirtilen kurallara gre

yap

lacakt

r. Betonarme bina temelleri ile ilgili kurallarBlm 6da verilmitir.3.1.2 Bu blmde belirtilen kural ve koullar, yerinde dkme monolitik betonarme

binalar ile, aksi belirtilmedike, tayc sistemi betonarme ve/veya ngerilmeli betonelemanlardan oluan prefabrike binalar iin geerlidir.

3.1.3 Bu blmn kapsam iindeki betonarme binalarn yatay yk tayc sistemleri;sadece erevelerden, sadece perdelerden veya ereve ve perdelerin birleimindenoluabilir.

3.1.4 Beton dayanmnn C50den daha yksek olduu betonarme binalar ile tayc

sistem elemanlar

nda donat

olarak elik profillerin kullan

ld

binalar bu blmnkapsam dndadr.

3.2. GENEL KURALLAR

3.2.1. Betonarme Tayc Sistemlerin Snflandrlmas

Depreme kar davranlar bakmndan, betonarme binalarn yatay yk taycsistemleri, aadatanmlanan iki snfa ayrlmtr. Bu iki snfa giren sistemlerin karmaolarak kullanlmasna ilikin zel durum ve koullar, Blm 2deki 2.5.4te verilmitir.

3.2.1.1 Aa

da belirtilen betonarme ta

y

c

sistemler, Sneklik Dzeyi YksekSistemler olarak tanmlanmtr:

(a) 3.3, 3.4 ve 3.5te belirtilen kurallara gre boyutlandrlarak donatlan kolon vekirilerin oluturduu ereve tr tayc sistemler,

(b) 3.6ya gre boyutlandrlarak donatlm boluksuz veya boluklu (ba kirili)perdelerden oluan tayc sistemler,

(c) Yukardaki iki tr sistemin birleiminden oluturulan perdeli-ereveli taycsistemler.

3.2.1.2 Aada belirtilen betonarme tayc sistemler, Sneklik Dzeyi Normal

Sistemlerolarak tanmlanmtr:(a) 3.7, 3.8 ve 3.9da belirtilen kurallara gre boyutlandrlarak donatlan kolon vekirilerin oluturduu ereve tr tayc sistemler,

(b) 3.10a gre boyutlandrlarak donatlm boluksuz veya boluklu (ba kirili)perdelerden oluan tayc sistemler,

(c) Yukardaki iki tr sistemin birleiminden oluturulan perdeli-ereveli taycsistemler.

3.2.2. lgili Standartlar

Yerinde dkme ve prefabrike betonarme tayc sistemler, bu blmde belirtilenkurallar ile birlikte, Blm 2de verilen deprem ykleri ve hesap kurallar, TS-498 ve


31/159

31

TS-9967de ngrlen dier ykler, TS-500, TS-708, TS-3233 ve TS-9967dekikurallar ile malzeme ve yk katsaylar kullanlarak projelendirileceklerdir. lgilistandartlarda verilen kurallarn farkl olduu zel durumlarda, bu blmdeki kurallaresas alnacaktr.

3.2.3. Ta

y

c

Sistem Hesab

nda Kullan

lacak Kesit Rijitlikleri

Blm 2de verilen yntemlerle yaplacak tayc sistem hesabnda atlamam kesiteait kesit rijitlikleri kullanlacaktr. Ancak, kendi dzlemleri iindeki perdelere saplanankirilerde ve ba kirili (boluklu) perdelerin ba kirilerinde atlam kesite ait deerlerkullanlabilir.

3.2.4. Kesit Hesaplarnda Kullanlacak Yntem

Btn deprem blgelerinde, betonarme elemanlarn depreme dayankl olarakboyutlandrlmasnda ve donat hesaplarnda TS-500de verilen Tama Gc

Ynteminin kullanlmas zorunludur.

3.2.5. Malzeme

3.2.5.1 Deprem blgelerinde yaplacak tm betonarme binalarda C20den daha dkdayanml beton kullanlamaz.

3.2.5.2 Tm deprem blgelerinde, TS-500deki tanma gre kalite denetimli, bakmyaplm ve vibratrle yerletirilmi beton kullanlmas zorunludur. Ancak, kendindenyerleen beton kullanld durumlarda, vibratrle beton yerletirilmesine gerek yoktur.

3.2.5.3 Etriye ve iroz donats ile deme donats dnda, nervrsz donat eliikullanlamaz. Ayrca, 3.2.5.4te belirtilen elemanlar hari olmak zere, betonarmetayc sistem elemanlarnda S420den daha yksek dayanml donat eliikullanlmayacaktr. Kullanlan donatnn kopma birim uzamas %10dan azolmayacaktr. Donat eliinin deneysel olarak bulunan ortalama akma dayanm, ilgilielik standardnda ngrlen karakteristik akma dayanmnn 1.3 katndan daha fazlaolmayacaktr. Ayrca, deneysel olarak bulunan ortalama kopma dayanm, yine deneyselolarak bulunan ortalama akma dayanmnn 1.15 katndan daha az olmayacaktr.

3.2.5.4 Kirili sistemlerin demelerinde, kirisiz demelerde, dili demetablalarnda, etriyelerde, bodrum katlarn evresindeki d perde duvarlarnngvdelerinde, deprem yklerinin tmnn bina ykseklii boyunca perdeler tarafndantand ve 3.6.1.2de Denk.(3.14) ile verilen koullarn her ikisinin de saland

binalarn perde gvdelerinde S420den daha yksek dayanml donat eliikullanlabilir.

3.2.6. ekme Donatlarnn Kenetlenme Boyu

Bu blmde aksi belirtilmedike, kancal ve kancasz ekme donats ubuklar iingerekli kenetlenme boylar TS-500de verilen kurallara gre saptanacaktr.


32/159

32

3.2.7. Kaynakl ve Manonlu Ek ve Balantlar

3.2.7.1 Boyuna donatlarn bindirmeli kaynakl eklerinin sertifikal kaynaklartarafndan yaplmas zorunludur. Kt kaynak ekleri yaplmayacaktr. Kaynak yaplacakdonat eliinin karbon edeeri TS-500de verilen snr deeri amayacaktr.

3.2.7.2 Kaynakl ve manonlu boyuna donat eklerinin en az %2si iin, 5 adetten azolmamak zere, ekme deneyi yaplacaktr. Ekin deneyle bulunan kopma dayanm,eklenen donat ubuklarnn TS-500de verilen kopma dayanmndan daha azolmayacaktr.

3.2.7.3 Enine donatlarn boyuna donatlara kaynakla balanmasna izin verilmez.

3.2.7.4 elik pencere ve kap kasalarnn, dbellerin, balant plakalarnn, tesisatelemanlarnn, makina ve tehizatn boyuna ve enine donatlara kaynakla balanmasnaizin verilmez.

3.2.8. zel Deprem Etriyeleri ve irozlar

Btn deprem blgelerinde, sneklik dzeyi yksek veya sneklik dzeyi normal olantm betonarme sistemlerin kolonlarnda, kolon-kiri birleim blgelerinde, perde u

blgelerinde ve kiri sarlma blgelerinde kullanlan etriyeler zel deprem etriyesi,irozlar ise zel deprem irozu olarak dzenlenecektir. zel deprem etriye veirozlarnn salamas gerekli koullar aada verilmitir (ekil 3.1):

ekil 3.1

3.2.8.1 zel deprem etriyelerinin her iki ucunda mutlaka 135 derece kvrml kancalarbulunacaktr. zel deprem irozlarnda ise bir uta 90 derece kvrml kanca yaplabilir.Bu durumda kolonun veya perdenin bir yznde, kanca kvrmlar 135 derece ve 90

derece olan irozlar hem yatay hem de dey dorultuda artmal olarakdzenlenecektir. 135 derece kvrml kancalar, enine donat apn gstermek zere,

6(10) 80 mm (100 mm)

135

ap 5etr


33/159

33

en az 5 apl daire etrafnda bklecektir. Kancalarn boyu kvrmdaki en son teetnoktasndan itibaren, dz yzeyli ubuklarda 10 ve 100 mmden, nervrl ubuklardaise 6 ve 80 mmden az olmayacaktr.

3.2.8.2 zel deprem etriyeleri boyuna donaty dtan kavrayacak ve kancalar ayn

boyuna donat etrafnda kapanacaktr. zel deprem irozlarnn ap ve aral,etriyelerin ap ve aral ile ayn olacaktr. irozlar, her iki ularnda mutlaka boyunadonatlar saracaktr. Etriyeler ve irozlar beton dklrken oynamayacak biimdeskca balanacaktr.

3.3. SNEKLK DZEY YKSEK KOLONLAR

3.3.1. Enkesit Koullar

3.3.1.1 Dikdrtgen kesitli kolonlarn en kk boyutu 250 mmden ve enkesit alan75000 mm2 den daha az olmayacaktr. Dairesel kolonlarn ap en az 300 mm olacaktr.

3.3.1.2 Kolonun brt enkesit alan, Ndm dey ykler ve deprem yklerinin ortaketkisi altnda hesaplanan eksenel basn kuvvetlerinin en by olmak zere,

AcNdm /(0.50 fck) koulunu salayacaktr.

3.3.2. Boyuna Donat Koullar

3.3.2.1 Kolonlarda boyuna donat brt alan kesitin %1inden az, %4nden fazlaolmayacaktr. En az donat, dikdrtgen kesitli kolonlarda 416 veya 614, daireselkolonlarda ise 614 olacaktr.

3.3.2.2 Bindirmeli ek yaplan kesitlerde boyuna donat oran %6y gemeyecektir.

3.3.3. Boyuna Donatnn Dzenlenmesi

3.3.3.1 Kolon boyuna donatlarnn bindirmeli ekleri, mmkn olabildiince3.3.4.2de tanmlanan kolon orta blgesinde yaplmaldr. Bu durumda bindirmeliek boyu, TS-500de ekme donats iin verilen kenetlenme boyubye eit olacaktr.

3.3.3.2 Boyuna donatlarn bindirmeli eklerinin kolon alt ucunda yaplmasdurumunda ise, aadaki koullara uyulacaktr:

(a) Boyuna donatlarn %50sinin veya daha aznn kolon alt ucunda eklenmesidurumunda bindirmeli ek boyu,bnin en az 1.25 kat olacaktr.

(b) Boyuna donatlarn %50den fazlasnn kolon alt ucunda eklenmesi durumundabindirmeli ek boyu, bnin en az 1.5 kat olacaktr. Temelden kan kolon filizlerinde debu koula uyulacaktr.

(c) Yukardaki her iki durumda da, bindirmeli ek boyunca 3.3.4.1de tanmlananminimum enine donat kullanlacaktr.

3.3.3.3 Katlar arasnda kolon kesitinin deimesi durumunda, boyuna donatnnkolon-kiri birleim blgesi iinde deye gre eimi 1/6dan daha fazla olmayacaktr.

Kesit deiiminin daha fazla olmas

durumunda veya en st kat kolonlar

nda; alttakikolonun boyuna donatsnn kar taraftaki kiriin iindeki kenetlenme boyu, TS-500deekme donats iin verilen kenetlenme boyu bnin 1.5 katndan ve 40den daha az


34/159

34

olmayacaktr. Kar tarafta kiri bulunmad durumlarda kenetlenme, gerekirse kolonunkar yznde aaya doru kvrm yaplarak salanacaktr. 90 derecelik yataykancann veya aaya kvrlan dey kancann boyu en az 12 olacaktr (ekil 3.2).

3.3.3.4 Yanyana boyuna donatlarda yaplan manonlu veya kaynakl eklerin

arasndaki boyuna uzaklk 600 mmden az olmayacaktr.

ekil 3.2

3.3.4. Enine Donat Koullar

3.3.7.6ya gre daha elverisiz bir durum elde edilmedike, kolonlarda kullanlacakminimum enine donatya ilikin koullar, kolon sarlma blgeleri iin 3.3.4.1de vekolon orta blgesi iin 3.3.4.2deverilmitir (ekil 3.3). Tm kolon boyunca, 3.2.8detanmlanan zel deprem etriyeleri ve zel deprem irozlar kullanlacaktr.

3.3.4.1 Her bir kolonun alt ve st ularnda zel sarlma blgeleri oluturulacaktr.Sarlma blgelerinin her birinin uzunluu, deme st kotundan yukarya doru veyakolona balanan en derin kiriin alt yznden balayarak aaya doru llmek zere,kolon kesitinin byk boyutundan (dairesel kesitlerde kolon apndan), kolon serbestyksekliinin 1/6sndan ve 500 mmden az olmayacaktr. Konsol kolonlarda sarlma

blgesi kolon alt ucunda oluturulacak ve uzunluu kolon byk boyutunun 2 katndanaz olmayacaktr. Sarlma blgelerinde kullanlacak enine donatya ilikin koullaraada verilmitir. Bu donatlar temelin iinde de, 300 mm den ve en byk

boyuna donat apnn 25 katndan az olmayan bir ykseklik boyunca devamettirilecektir. Ancak, anak temellere mesnetlenen kolonlarda, sarlma blgesindekienine donat anak ykseklii boyunca devam ettirilecektir.

(a) Sarlma blgelerinde 8den kk apl enine donat kullanlmayacaktr. Bublgede, boyuna dorultudaki etriye ve iroz aral en kk enkesit boyutunun

1/3nden ve 100 mmden daha fazla, 50 mmden daha az olmayacaktr. Etriyekollarnn ve/veya irozlarn arasndaki yatay uzaklk, a, etriye apnn 25 katndan

e

a

bc

e

a

b

1

6

(a+b+c) 1.5b(a+b+c) 40

c 12

(a+b) 1.5b(a+b) 40

b 12

e 1.5be 40


35/159

35

fazla olmayacaktr. Srekli dairesel spirallerin adm, gbek apnn 1/5inden ve 80mmden fazla olmayacaktr.

(b) Etriyeli kolonlarda Nd > 0.20Acfck olmas durumunda sarlma blgelerindekiminimum toplam enine donat alan, Denk.(3.1)de verilen koullarn elverisiz olannsalayacakekilde hesaplanacaktr. Bu hesapta kolonun ekirdek boyutu bk , her iki

dorultu iin ayr ayr gznne alnacaktr (ekil 3.3).

sh k c ck ck ywk

sh k ck ywk

0.30 [( / ) 1]( / )

0.075 ( / )

A s b A A f f

A sb f f

(3.1)

(c) Spiral donatl kolonlardaNd >0.20Acfck olmas durumunda sarlma blgelerindekienine donatnn minimum hacmsal oran, Denk.(3.2)deki koullarn elverisiz olannsalayacakekilde hesaplanacaktr.

s c ck ck ywk

s ck ywk

0.45 [( / ) 1]( / )

0.12( / )

A A f f

f f

(3.2)

(d)Nd 0.20Acfck olmas durumunda, kolon sarlma blgelerinde Denk.(3.1) veDenk.(3.2) ile verilen enine donatlarn en az 2/3, minimum enine donat olarakkullanlacaktr.

3.3.4.2Kolon orta blgesi, kolonun alt ve st ularnda tanmlanan sarlma blgeleriarasnda kalan blgedir (ekil 3.3). Kolon orta blgesinde 8den kk apl eninedonat kullanlmayacaktr. Kolon boyunca etriye, iroz veya spiral aral, en kkenkesit boyutunun yarsndan ve 200 mmden daha fazla olmayacaktr. Etriyekollarnn ve/veya irozlarn arasndaki yatay uzaklk, a,etriye apnn 25 katndan dahafazla olmayacaktr.

3.3.5. Kolonlarn Kirilerden Daha Gl Olmas Koulu

3.3.5.1 Sadece erevelerden veya perde ve erevelerin birleiminden oluan taycsistemlerde, her bir kolon - kiri dm noktasna birleen kolonlarn tama gcmomentlerinin toplam, o dm noktasna birleen kirilerin kolon yzndekikesitlerindeki tama gc momentleri toplamndan en az %20 daha byk olacaktr(ekil 3.4):

ra r ri rj( + ) 1 2( + ).M M M (3.3)

3.3.5.2 Denk.(3.3)n uygulanabilmesi iin, dm noktas

na birleen kirilerin3.4.1.1de verilen boyut koullarn salamas zorunludur.

3.3.5.3 Denk.(3.3), her bir deprem dorultusunda ve depremin her iki yn iinelverisiz sonu verecekekilde ayr ayr uygulanacaktr (ekil 3.4). Kolon tama gcmomentlerinin hesabnda, depremin yn ile uyumlu olarak bu momentleri en kk

yapanNd eksenel kuvvetleri gznne alnacaktr.


36/159

36

ekil 3.3


37/159

37

3.3.5.4Denk.(3.3)n uygulanmasna ilikin zel durumlar aada belirtilmitir:

(a) Dm noktasna birleen kolonlarn her ikisinde de Nd 0.10Acfck olmasdurumunda, Denk.(3.3)n salanmas zorunlu deildir.

(b) Tek katl binalarda ve ok katl binalarn kolonlar st kata devam etmeyen dm

noktalar

nda Denk.(3.3)n salan

p salanmad

na bak

lmayacakt

r.(c) Kirilerin sapland perdenin zayf dorultuda kolon gibi almas durumunda,Denk.(3.3)n salanp salanmadna baklmayacaktr.

ekil 3.4

3.3.6. Kolonlarn Kirilerden Daha Gl Olmas Koulunun Baz Kolonlarda

Salanamamas

Durumu3.3.6.1 Sadece erevelerden veya perde ve erevelerin birleiminden oluan taycsistemlerde, gznne alnan deprem dorultusunda binann herhangi bir iinci katnda,Denk.(3.4)n salanmas koulu ile, ilgili katn alt ve/veya stndeki baz dmnoktalarnda Denk.(3.3)n salanamam olmasna izin verilebilir.

i is ik /V 0.70V = (3.4)

Nd 0.10Acfck koulunu salayan kolonlar, Denk. (3.3) salamasalar bile, Visninhesabnda gznne alnabilir.

3.3.6.2 Denk.(3.4)n salanmas durumunda, 0.70 i 1.00 aralnda, Denk.(3.3)n hem alttaki, hem de stteki dm noktalarnda saland kolonlara etkiyeneilme momentleri ve kesme kuvvetleri (1/i) oran ile arplarak arttrlacaktr.Denk. (3.3) salamayan kolonlar, kesitlerinde oluan dey yk ve deprem etkilerialtnda donatlacaktr.

3.3.6.3 Herhangi bir katta Denk.(3.4)n salanamamas durumunda, sadeceerevelerden veya perde ve erevelerin birleiminden oluan tayc sistemlerdekitm erevelersneklik dzeyi normal ereve olarak gznne alnacak ve Tablo 2.5egre tayc sistem davran katsays deitirilerek hesap tekrarlanacaktr. Blm 2deki 2.5.4.1de belirtildii zere sneklik dzeyi normal erevelerin, sneklik dzeyi

yksek perdelerle birarada kullanlmas da mmkndr.

Mrj

Mr

Mri

Mra

Mri

Mra

Mrj

Mr

Depremyn

Depremyn


38/159

38

3.3.7. Kolonlarn Kesme Gvenlii

3.3.7.1 Kolonlarda enine donat hesabna esas alnacak kesme kuvveti,Ve, Denk.(3.5) ile hesaplanacaktr.

e a n= ( + M ) /V M l (3.5)

Denk.(3.5)teki Ma ve Mnn hesaplanmas iin, kolonun alt ve/veya st ularndaDenk.(3.3)n salanmas durumunda 3.3.7.2, salanamamas durumunda ise 3.3.7.3uygulanacaktr (ekil 3.5).

3.3.7.2Denk.(3.3)n saland dm noktasna birleen kirilerin ularndakimoment kapasitelerinin toplam olan Mp momenti hesaplanacaktr:

p pi pjM M += (3.6)

Daha kesin hesap yaplmad durumlarda, Mpi 1.4 Mri ve Mpj 1.4 Mrj olarakalnabilir. Mp momenti, kolonlarn dm noktasna birleen ularnda Blm 2ye

gre elde edilmi bulunan momentler orannda kolonlara datlacak ve datmsonucunda ilgili kolonun alt veya st ucunda elde edilen moment, Denk.(3.5)te Maveya M olarak gznne alnacaktr.Depremin her iki yn iin Denk.(3.6) ayr ayruygulanacak ve elde edilen en bykMp deeri datmda esas alnacaktr.

Denk.(3.3)n salanm olmasna karn Denk.(3.5)teki Ma veya Mnn hesab,gvenli tarafta kalmak zere, 3.3.7.3e gre de yaplabilir.

3.3.7.3Denk.(3.3)n salanamad dm noktasna birleen kolonlarn ularndakimomentler, kolonlarn moment kapasiteleri olarak hesaplanacak ve Denk. (3.5)te Mave/veya M olarak kullanlacaktr. Moment kapasiteleri, daha kesin hesap yaplmad

durumlarda, Mpa 1.4 Mra ve Mp 1.4 Mr olarak alnabilir. Mpave Mp momentlerininhesabnda, depremin yn ile uyumlu olarak bu momentleri en byk yapanNd eksenelkuvvetleri gznne alnacaktr.

3.3.7.4 Temele balanan kolonlarn alt ucundaki Ma momenti de, 3.3.7.3e gremoment kapasiteleriolarak hesaplanacaktr.

3.3.7.5 Denk.(3.5) ile hesaplanan kesme kuvveti, Ve, yk katsaylar ile arplmdey ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi altnda hesaplanan kesme kuvvetiVddendaha kk olmayacak ve ayrca Denk.(3.7) ile verilen koullar salayacaktr.Denk.(3.7)deki ikinci koulun salanamamas durumunda, kesit boyutlar gerei kadar

byltlerek deprem hesab tekrarlanacaktr.

e r

e w cd0.22

V V

V A f

(3.7)

3.3.7.6 Kolon enine donatsnn Ve kesme kuvvetine gre hesabnda, betonun kesmedayanmna katks, Vc , TS-500e gre belirlenecektir. Ancak, 3.3.4.1de tanmlanankolon sarlma blgelerindeki enine donatnn hesabnda, sadece deprem yklerindenoluan kesme kuvvetinin depremli durumdaki toplam kesme kuvvetinin yarsndan daha

byk olmas ve ayn zamanda Nd 0.05Acfck koulunun salanmas halinde, betonun

kesme dayanmna katksVc = 0 alnacaktr.


39/159

39

ekil 3.5

3.3.8. Ksa Kolonlara likin Koullar

Ksa kolonlar, tayc sistem nedeni ile veya dolgu duvarlarnda kolonlar arasndabraklan boluklar nedeni ile oluabilirler (ekil 3.6). Ksa kolon oluumununengellenemedii durumlarda, enine donat hesabna esas alnacak kesme kuvveti

Denk.(3.5) ile hesaplanacaktr. Denk.(3.5)teki momentler, ksa kolonun alt ve stularnda Ma 1.4 Mra ve M1.4 Mrolarak hesaplanacak, n ise ksa kolonun boyuolarak alnacaktr. Ancak hesaplanan kesme kuvveti Denk.(3.7)de verilen koullarsalayacaktr. Ksa kolon boyunca, 3.3.4.1de kolonlarn sarlma blgeleri iintanmlanan minimum enine donat ve yerletirme koullar uygulanacaktr. Dolguduvarlar arasnda kalarak ksa kolon durumuna dnen kolonlarda, enine donatlartm kat yksekliince devam ettirilecektir (ekil 3.6).


40/159

40

ekil 3.6

3.4. SNEKLK DZEY YKSEK KRLER

3.4.1. Enkesit Koullar

3.4.1.1 Kolonlarla birlikte ereve oluturan veya perdelere kendi dzlemleri iinde

balanan kirilerin enkesit boyutlar

na ilikin koullar aa

da verilmitir:(a) Kiri gvde genilii en az 250 mm olacaktr. Gvde genilii, kiri ykseklii ilekiriin birletii kolonun kirie dik geniliinin toplamn gemeyecektir.

(b) Kiri ykseklii, deme kalnlnn 3 katndan ve 300 mmden daha az, kirigvde geniliinin 3.5 katndan daha fazla olmayacaktr.

(c) Kiri ykseklii, serbest akln 1/4nden daha fazla olmamaldr. Aksi durumda3.4.2.5 uygulanacaktr.

(d) Kiri genilii ve ykseklii ile ilgili olarak yukarda belirtilen snrlamalar,kolonlara mafsall olarak balanan betonarme ya da ngerilmeli prefabrike kiriler, ba

kirili (boluklu) perdelerin ba kirileri ve ereve kirilerine kolon-kiri dmnoktalar dnda saplanan ikincil kiriler iin geerli deildir.

3.4.1.2 Kiri olarak boyutlandrlp donatlacak tayc sistem elemanlarnda, tasarmeksenel basn kuvvetininNd 0.1Acfckkoulunu salamas zorunludur. Aksi durumda,

bu elemanlar3.3e gre kolon olarak boyutlandrlp donatlacaktr.

3.4.2. Boyuna Donat Koullar

3.4.2.1 Kiri mesnetlerinde ekme donatlarnn minimum oran iin Denk.(3.8) ileverilen koula uyulacaktr.

ctd yd0 8f f . / (3.8)

Ve

Ve

1.4 Mra

1.4 Mr

n

Yksek kiriveya

dolgu duvar


41/159

41

3.4.2.2 Boyuna donatlarn ap 12 mmden az olmayacaktr. Kiriin alt ve stnde enaz iki donat ubuu, kiri akl boyunca srekli olarak bulunacaktr.

3.4.2.3 Birinci ve ikinci derece deprem blgelerindeki tayc sistemlerde, kirimesnedindeki alt donat, ayn mesnetteki st donatnn %50sinden daha az olamaz.

Ancak, nc ve drdnc derece deprem blgelerinde bu oran %30a indirilebilir.

3.4.2.4 Aklk ve mesnetlerdeki ekme donats oran TS-500de verilen maksimumdeerden ve %2den fazla olmayacaktr.

3.4.2.5 3.4.1.1in (c) paragrafnda tanmlanan koulun salanamad zeldurumlarda, kiri gvdesinin her iki yzne, kiri ykseklii boyunca gvde donatskonulacaktr. Toplam gvde donats alan, sa veya sol mesnet kesitlerinde st ve alt

boyuna donat alanlar toplamnn en bynn %30undan daha az olmayacaktr.Gvde donats ap 12 mmden az, aral ise 300 mmden fazla olmayacaktr. Boyunadonatlarn kenetlenmesine benzer biimde, gvde donatlarnn kenetlenmesi iin de

3.4.3.1in (b) ve (c) paragraflar uygulanacaktr.

3.4.3. Boyuna Donatnn Dzenlenmesi

3.4.3.1 Boyuna donatlarn yerletirilmesi ve kenetlenmesine ilikin koullar aadaverilmitir (ekil 3.7):

(a) Kiriin iki ucundaki mesnet st donatlarnn byk olannn en az 1/4 tm kiri boyunca srekli olarak devam ettirilecektir. Mesnet st donatsnn geri kalan ksm,TS-500e gre dzenlenecektir.

(b) Kolona birleen kirilerin kolonun br yznde devam etmedii durumlarda

kirilerdeki alt ve st donat, kolonun etriyelerle sarlm ekirdeinin kar taraftakiyzeyine kadar uzatl p etriyelerin i tarafndan 90 derece bklecektir. Bu durumda

boyuna donatnn kolon iinde kalan yatay ksm ile 90 derece kvrlan dey ksmnntoplam uzunluu, TS-500de ngrlen dz kenetlenme boyu bden az olmayacaktr.90 derecelik kancann yatay ksm 0.4bden, dey ksm ise 12den az olmayacaktr.Perdelerde ve a lsnn dz kenetlenme boyu bden ve 50den daha fazla olduukolonlarda, boyuna donatnn kenetlenmesi, 90 derecelik kanca yaplmakszn dzolarak salanabilir.

(c) Her iki taraftan kirilerin kolonlara birlemesi durumunda kiri alt donatlar,akla komu olan kolon yznden itibaren, 50 den az olmamak zere, en az

TS-500'de verilen kenetlenme boyu b kadar uzatlacaktr. Kirilerdeki derinlik farkgibi nedenlerle bu olanan bulunmad durumlarda kenetlenme, yukardaki (b)paragrafna gre kiriin kolonun br yznde devam etmedii durumlar iintanmlanan biimde yaplacaktr.


42/159

42

ekil 3.7

3.4.3.2 Boyuna donatlarn eklenmesine ilikin koullar aada verilmitir:(a)3.4.4.te tanmlanan kiri sarlma blgeleri, kolon-kiri birleim blgeleri ve aklkortasnda alt donat blgeleri gibi, donatnn akma durumuna ulama olasl bulunankritik blgelerde bindirmeli ek yaplmayacaktr. Bu blgeler dnda bindirmeli eklerinyaplabilecei yerlerde, ek boyunca 3.2.8de tanmlanan zel deprem etriyelerikullanlacaktr. Bu etriyelerin aralklar kiri derinliinin 1/4n ve 100 mmyiamayacaktr. st montaj donatsnn aklk ortasndaki eklerinde zel depremetriyeleri kullanlmasna gerek yoktur.

(b) Manonlu ekler veya bindirmeli kaynak ekleri, bir kesitte ancak birer donatatlayarak uygulanacak ve birbirine komu iki ekin merkezleri arasndaki boyuna uzaklk

600 mmden daha az olmayacaktr.

3.4.4. Enine Donat Koullar

Kiri mesnetlerinde kolon yznden itibaren kiri derinliinin iki kat kadar uzunluktakiblge, Sarlma Blgesi olarak tanmlanacak ve bu blge boyunca 3.2.8de tanmlananzel deprem etriyeleri kullanlacaktr. Sarlma blgesinde, ilk etriyenin kolon yzneuzakl en ok 50 mm olacaktr. 3.4.5.3e gre daha elverisiz bir deer eldeedilmedike, etriye aralklar kiri yksekliinin 1/4n, en kk boyuna donatapnn 8 katn ve 150 mmyi amayacaktr (ekil 3.8). Sarlma blgesi dnda,TS-500de verilen minimum enine donat koullarna uyulacaktr.


43/159

43

ekil 3.8

3.4.5. Kirilerin Kesme Gvenlii

3.4.5.1 Kirilerde enine donat hesabna esas alnacak kesme kuvveti, Ve , depreminsoldan saa veya sadan sola etkimesi durumlar iin ayr ayr ve elverisiz sonuverecekekilde, Denk.(3.9) ile bulunacaktr (ekil 3.9).

e dy pi pj n= ( + ) /V V M M l (3.9)

Kiri ularndaki moment kapasiteleri, daha kesin hesap yaplmad durumlarda,

Mpi 1.4 Mri ve Mpj 1.4 Mrj olarak alnabilir.

3.4.5.2Denk.(3.9) ile hesaplanan kesme kuvveti,Ve, Denk.(3.10) ile verilen koullarsalayacaktr. Denk.(3.10)daki ikinci koulun salanamamas durumunda, kesit

boyutlar gerei kadar byltlerek deprem hesab tekrarlanacaktr.

e r

e w cd0.22

V V

V b d f

(3.10)

ekil 3.9

sk 50 mm

skhk/ 4sk 8 ( = en kk boyuna donat ap)sk 150 mm

Kiri orta blgesi(minimum enine donat

TS-500 e gre)

Kirisarlmablgesi

= 2 hk

Kirisarlmablgesi

= 2 hk

hk

VdyjVdyi

ji

Mpj

1.4 Mrj

Mpi1.4Mri

(Mpi + Mpj) /n

n


44/159

44

3.4.5.3 Kiri enine donatsnn Ve kesme kuvvetine gre hesabnda, betonun kesmedayanmna katks, Vc, TS-500e gre belirlenecektir. Ancak, 3.4.4te tanmlanan kirisarlma blgelerindeki enine donatnn hesabnda, sadece deprem yklerinden oluankesme kuvvetinin depremli durumdaki toplam kesme kuvvetinin yarsndan daha bykolmas halinde, betonun kesme dayanmna katks Vc = 0 alnacaktr.Hibir durumda

pliyelerin kesme dayan

m

na katk

lar

gznne al

nmayacakt

r.

3.5. SNEKLK DZEY YKSEK EREVE SSTEMLERNDEKOLON - KR BRLEM BLGELER

3.5.1. Kuatlm ve Kuatlmam Birleimler

Sneklik dzeyi yksek kolon ve kirilerin oluturduu ereve sistemlerinde kolon-kiri birleimleri, aada tanmland zere, iki snfa ayrlacaktr.

(a) Kirilerin kolona drt taraftan birlemesi ve her bir kiriin geniliinin birletiikolon geniliinin 3/4nden daha az olmamas durumunda, kolon-kiri birleimikuatlm birleim olarak tanmlanacaktr.

(b) Yukardaki koullar salamayan tm birleimler, kuatlmam birleim olaraktanmlanacaktr.

3.5.2. Kolon-Kiri Birleim Blgelerinin Kesme Gvenlii

3.5.2.1 Gznne alnan deprem dorultusunda kolon-kiri birleim blgelerindekikesme kuvveti, Denk.(3.11) ile hesaplanacaktr (ekil 3.10).

e yk s1 s2 kol= 1.25 ( )V f A A V + (3.11)

Kiriin kolona sadece bir taraftan sapland ve br tarafta devam etmedii durumlariinAs2 = 0 alnacaktr.

3.5.2.2 Herhangi bir birleim blgesinde Denk.(3.11) ile hesaplanan kesme kuvveti,gznne alnan deprem dorultusunda hibir zaman aada verilen snrlaramayacaktr (ekil 3.10). Bu snrlarn almas durumunda, kolon ve/veya kiri kesit

boyutlar byltlerek deprem hesab tekrarlanacaktr.

(a) Kuatlm birleimlerde: Ve 0.60 bjhfcd (3.12)

(b) Kuatlmam birleimlerde: Ve 0.45 bjhfcd (3.13)

3.5.2.3 Kolon-kiri birleim blgesindeki minimum enine donat koullar aadaverilmitir (ekil 3.3):

(a) Kuatlm birleimlerde, alttaki kolonun sarlma blgesi iinbulunan enine donatmiktarnn en az %40, birleim blgesi boyunca kullanlacaktr. Ancak, eninedonatnn ap 8 mmden az olmayacak ve aral 150 mmyi amayacaktr.

(b) Kuatlmam birleimlerde, alttaki kolonun sarlma blgesi iin bulunan eninedonat miktarnn en az %60, birleim blgesi boyunca kullanlacaktr. Ancak budurumda, enine donatnn ap 8 mmden az olmayacak ve aral 100 mmyiamayacaktr.


45/159


46/159

46

perde kalnl, yanal dorultuda tutulduunoktalar arasndakiyatay uzunluun en az1/20sine eit olabilir. Ancak bu kalnlk 300 mmden az olamaz.

3.6.2. Perde U Blgeleri ve Kritik Perde Ykseklii

3.6.2.1 Hw / w > 2.0 olan perdelerin planda her iki ucunda perde u blgelerioluturulacaktr (ekil 3.11). 3.6.1.2de tanmlanan binalar dnda, perde u blgelerindeki perde kalnl kat yksekliinin 1/15inden ve 200 mmden azolmayacaktr. Perde u blgelerinin, kat yksekliinin en az 1/5ine eit uzunluktakielemanlarla yanal dorultuda tutulduu durumlarda, u blgesindeki perde kalnl,yanal dorultuda tutulan noktalar arasndaki yatay uzunluun en az 1/20sine eitolabilir. Ancak, bu kalnlk kat yksekliinin 1/20sinden veya 300 mmden az olamaz.Perde u blgeleri, perde u blgesinin kendi kalnl iinde oluturulabilecei gibi,perdeye birleen dier bir perdenin iinde de dzenlenebilir.

3.6.2.2 Temel stnden veya perdenin plandaki uzunluunun %20 den daha fazla

kld seviyeden itibaren kritik perde ykseklii, 2w deerini amamak zere,Denk.(3.15)de verilen koullarn elverisiz olann salayacak biimde belirlenecektir.

cr w

cr w / 6

H

H H

l

Deprem_Yonetmeligi_2007

Documents

Transcript of Deprem_Yonetmeligi_2007