Depremle Yaşamak - jfm.sakarya.edu.tr · 09.10.2012 Dr.Murat UTKUCU, SAÜ-Jeofizik 1 Depremle...

09.10.2012 Dr.Murat UTKUCU, SAÜ-Jeofizik 1

Depremle Yaşamak (SAU004)

Doç. Dr. Murat UTKUCUSakarya Üniversitesi, Jeofizik Mühendisliği Bölümü


3.1. Tehlike, risk ve afet kavramları

Tehlike hayatın kaçınılmaz bir parçasıdır. Her gün, hepimiz bir

dereceye kadar kişisel risklerle karşılaşırız. Tamamen risksiz bir

ortamda yaşamak imkansızdır.

Trafik kazaları, malımızın çalınması, etrafımızdaki gürültü

ve kirlilik bizim için birer risktir.

Ancak bu riskler aşırı

(extreme) olmaktan ziyade rutindirler ve afetlerin neden olduğu gibi sosyoekonomik hayatta ve yapılarda geniş

bir bozukluk/hasar oluşturmazlar.

Risk, bazen tehlike ile eşanlamlı

görülmesine rağmen ilave olarak belli bir tehlikenin olma olasılığını

da içerir.

3. Tehlike, Risk ve Afet


Tehlike: Kayıplara neden olma potansiyeli bulunan ve doğal veya

insan kaynaklı

olarak oluşan bir olay veya süreçtir. Yani gelecekteki

tehdit/tehlike kaynağıdır.

Risk: İnsani değeri olan bir şeyin tehlikeye gerçek maruziyetidir

ve sıkça, olasılık ile kaybın bir sonucu olarak görülür.

Dolayısıyla tehlikeyi (veya nedeni), insanların ve mallarının/kurdukları medeniyetlerin karşı

karşıya olduğu tehdit ve riski (veya sonucu) de

tehlikenin meydana gelme ve kayıplara neden olma olasılığı

olarak tanımlayabiliriz.

Şimdi, bu kavramları

bir örnek üzerinden açıklayalım


Okyanusu aşacak 2 insan düşünelim. Biri Transatlantik diğeri de kayık kullansın. Bu yolculuklar için tehlike aynıdır:1. Derin okyanus ve 2. Büyük dalgalar.

Ancak, risk (yani alabora olma ve batma olasılığı) kayıkta yolculuk eden insan için çok daha büyüktür.

Dolayısıyla, yerleşimin olmadığı

çöl gibi bir alanda deprem tehlikesi bulunabilir. Ancak, deprem riski insanların ve mülkün varlığı

durumunda söz konusu olacaktır.Titanik: 1912’de ilk seferinde battı. 269 m uzunluğunda, 28 m genişliğinde ve ağırlığı

46000 ton. Taşıdığı

2223 kişiden sadece 706 kişi kurtukmuştur.


Battleship Yamato


Risk değerlendirmesi nicel olarak

Risk=Tehlike (olasılık) X

Kayıp (beklenen) / Hazırlıklılık (kayıp azaltılması)

Kayıp=Fiziksel maruziyet

X

İncinirlilik


Bir tehlikenin oluşturacağı

zararların azaltılması

açısından oluşturacağı

tehditler aşağıdaki gibi tanımlanabilir:

1.

İnsanlara olan tehlike: Ölüm, yaralanma, hastalık, gerilim2.

Mala-mülke tehlike: Mülk hasarı, ekonomik kayıp

3.

Çevreye tehlike: flora ve fauna kaybı, kirlenme ve rahatlık kaybı

Çevre, insanoğlunun önem verdiği bir şey olmasına rağmen kendi hayatları

ve mülklerine yakın bir tehdit söz konusu olduğunda

daha az önceliği vardır. Bu nedenle dersimizin konuları

içinde yer almayacaktır.

Mülke ve çevreye olan zarar maliyetli olmasına rağmen en ciddi tehditle insanoğlu yüzleşmektedir.


Eğer çok sayıda insan bir şekilde ölmüş, yaralanmış

ve etkilenmişse bu olay afet (disaster) olarak adlandırılır.

Tehlike ve riskten farklı

olarak afet potansiyel bir tehlike değildir, gerçek bir olaydır. Tehlikenin gerçekleşmesi olayıdır.

Afet, insan toplumunun maruz kaldığı

istisnai ve sıra dışı

bir gerilim ve sosyoekonomik hayatta bir kesintidir, bir krizdir.

Böyle bir kriz uç

doğal olaylarca (extreme

natural

events) veya teknolojik sistemlerin başarısızlığı

ile tetiklenir. Toplumun sahip

olduğu sosyal faktörler kayıpların uzanımını

ve miktarını

belirler.


Peki hangi ölçekte kayıplar bir afet olarak nitelendirilebilir. Bu konuda evrensel bir kabul yoktur.

Ancak, bir olayın bir afet olabilmesi için

Uzay-zaman ortamında konsantre olmalıdır.

Toplum şiddetli tehditlere maruz kalmalıdır.

Toplumun zaruri işlevlerinde şiddetli kesinti olmalıdır.

Toplumun baş

edemeyeceği ve dış

yardımı

gerektirecek kadar geniş

çaplı

can, mal ve çevresel kayıplara neden olmalıdır.

Belli bir ölçek belirlememesine yada eşik tanımlanmamasına rağmen yukarıda sıralananlar acil müdahale birimlerinin harekete geçirilmesini gerektirecek büyük bir olayı

ima eder.


2005 Katrina

(ABD) kasırgasının Lousiana

eyaletinde neden olduğu sel (sağda) ve 2005 Sumatra

depremi tsunamisinin

yerleşim

yerlerinde neden olduğu deniz işgali.


3.2. Çevresel Tehlike

Çevresel tehlike için kesin bir tanım zordur. “Doğal tehlike”

kimileri tarafından “insana zararı

dokunan ve kendisi dışındaki güçlerce

sebep olunmuş

fiziksel çevrenin unsurları”

şeklinde tanımlanmıştır.

Doğal tehlikeler “Allah’ın işi”

olarak da görülmüştür. Ancak bu bakış açısı

pek yardımcı

değildir.

Çünkü, bu tür bir görüş

sürpriz unsuru üzerinde aşırı

durmaktadır.

Gerçekte, günümüzde tehlikeye eğilimli bölgeleri belirlemek ve her bir bölgedeki yaygın olan deprem, sel vb. afetleri tanımlamak mümkündür.

“Allah’ın işi”

yaklaşımı, hatalı

olarak, afeti oluşturmada insanın hiç payı

olmadığı

ve zararlarını

azaltma umudu olmadığını

ima eder.


Gerçekte, bir çok çevresel tehlike hem doğa hem de çevre unsuruna sahiptir.

Örnek olarak sel tehlikesi iklimdeki dalgalanmaların yanı

sıra drenaj (su boşaltımı) ve ormanların yok edilmesi ile de ilişkilidir.

Bir kasırganın neden olduğu can kaybı

şiddetiyle bir dereceye kadar ilişkili olmasına rağmen “uyarı

mesajları

ile”

önemli miktarda

azaltılabilir.

Bu etkileşimler giderek artan bir şekilde tehlikenin çevrenin, teknolojinin ve sosyal süreçlerin üst üste örtüştüğü hibrid (karışım) olaylar olarak tanımlanmasına yol açmıştır. Diğer tanımlar quasi-

natural

(yarı-doğal) ve na-tech

(doğal-teknolojik) şeklindedir.

Yani, terim olarak uygun olmasına rağmen gerçekte tamamen “doğal”

tehlikeler yoktur.


İnsanoğlunun çevresel tehlikelere duyarlılığı

fiziksel maruziyet

ve insan incinirliliğinin

bir birleşimini temsil eder.

Şekilde gölgeli alan fiziksel değişkenin büyüklüğünün kabul edilebilir değişim aralığını

gösterir. Fiziksel değişken, yağış

gibi insan

yaşamının idamesi için herhangi bir çevresel unsur olabilir.

Sosyal ve ekonomik faaliyetlerin çoğu beklenen ortalama şartlara göre ayarlanmıştır. Çevresel unsurun değişimleri bu beklenen seviyeye yakın kaldıkça çoğunlukla faydalı

görülür.


Bununla birlikte değişkenlik normal müsamaha aralığını

aşarsa aynı değişken zarara neden olur ve tehlike haline gelir. Böylece az yağmur

kuraklığa, çoğu ise sele neden olur. .

Zarar eşiğini aşılması

tehlikenin iki önemli boyutunun

belirlenmesine yardımcı

olur:1.

Tehlike magnitüdü: Düşey düzlemde zarar eşiğinden olan en büyük sapmadan belirlenir.

2.

Tehlike süresi: Yatay düzlemde zarar eşiğinin aşıldığı

zamanın uzunluğudur.


Yandaki şekilde “Durum A”

için gölgeli alan sabit bir sosyal müsamahayı

ve jeofizik

unsurda sabit ancak

ortalaması

azalan (ör:

sıcaklıkta bir azalma olabilir) bir değişimi temsil etmekdir.

“Durum B”

sabit müsamaha

aralığını

ve ortalamayı

temsil etmekte ancak jeofizik unsurun değişim aralığı

büyümektedir

(ör: yıllık yağışta gözlenen dalgalanmanın büyüme eğiliminde olması).

Ancak, fiziksel maruziyet

ve insan incinirliliğindeki değişimle bir bölgedeki afet riski değişebilir. Nasıl mı? Birkaç

örneğe bakalım….


“Durum C”

fiziksel eleman değişmemekte ancak müsamaha aralığı

daralmakta

yani “incinirlik”

artmaktadır. Bir yerde nüfus artışı

bunun bir

örneği olabilir.

Müsamaha aralığının kenarlarındaki insanlar en çaresiz olanlardır ve küçük fiziksel değişimler büyük sosyoekonomik etkiler oluşturabilir. Yarı

kurak

bölgelerde yağışta yaşanan değişimin tarıma etkisi gibi. Eşik keskin bir sınır olmayabilir


Jeofizik olaylardan insan faaliyetlerine çevresel tehlikelerin genel spektrumu.

Hangi tehlikenin gönüllü

hangisinin de gönülsüz olduğu özellikle önemlidir. İnsanların kişisel sorumlulukları

jeofizik (deprem, tsunami)

tehlikelerden sosyal (tiryakilik, dağcılık) tehlikelere artar

Artan bir şekilde insan-kaynaklı

tehlikeler kabullenme açısından daha gönüllü

ve etkileri açısından daha yayılmıştır.


Çevresel tehlikeler, insan hayatını

ve mülkünü

ani fiziksel veya

kimyasal travma ile toplum ölçeğinde doğrudan tehdit eden olaylardır.

Buna göre kuraklık gibi kayda değer istisnalar olmasına rağmen aniden başlayan olaylar vurgulanmakta ve geçmişteki normal sınırları

aşan bir

enerji veya materyal serbestlenmesi kastedilmektedir.

Böyle serbestlenmeler volkan püskürmesi gibi doğal bir olaydan kaynaklanabileceği gibi kimyasal fabrika kazası

gibi insan-kaynaklı

da

olabilir.

Üzerinde tartışma olmasına rağmen Çevresel tehlikeler için belli başlı ortak özellikler aşağıdaki gibi sıralanabilir:


Çevresel tehlikeler için ortak özellikler:1.

Zarar veren olayın kökeninin belli olmalı

ve insan hayatı

ve

mülküne açık tehdit oluşturmalıdır.

2.

Uyarı

zamanı

normal olarak kısadır yani tehlike ani başlıyan

bir olaydır. Önceden bilinen bir tehlike zonu

üzerinde olmasına

rağmen beklenmedik olmalıdır.

3.

Cana veya mala olsun, doğrudan kayıplar olayın yakın sonrasında ( takip eden günler ya da haftalar içinde) olmalıdır.

4.

Neden olduğu afet ulusal yada uluslar arası

ölçekte acil müdahaleyi (yani kurbanlara uzman yardımının sağlanması) gerektiren şiddette/yoğunlukta oluşmalıdır

5.

Tehlikeye maruziyet

ya da varsayılan risk çoğunlukla gönülsüzdür ve normal olarak insanların tehlikeli alanda konuşlu olmasından kaynaklanmaktadır. Örnek olarak gelişmemiş

ülkelerdeki büyük şehirlerde nehir yataklarının

yada duraylı

olmayan yamaçların sıklıkla yerleşim yeri olarak kullanılması.


Ormanların yok olması, çölleşme, ozon tabakasının delinmesi, küresel ısınma, erozyon ve endüstriyel kirlenme gibi çevresel sorunlar da önemlidirler.

Ancak kroniktirler ve göreceli olarak uzun dönemli, küresel ölçekli ve köken ve sonuçları

tam belli değildir.

Örnek olarak erozyon veya endüstriyel kirlenmenin toplum ölçeğinde insan hayatını

tehdit etmesi çok nadirdir.

Çevresel tehlike ile çevresel sorun arasındaki bu ayırımdan sonra çevresel tehlike için aşağıdaki tanımı

çıkarabiliriz:

“İnsan hayatına ve mülküne beklenmedik büyük bir tehdit oluşturan ve çevreye önemli ölçüde zarar veren, genellikle ani oluşan, yoğunlaşmış

enerji ve materyal serbestlenmesi özelliği olan uç

jeofizik olaylar, biyolojik süreçler ve belli başlı

teknolojik kazalar”

Sonuç

olarak DEPREM ÇOK ÖNEMLİ, ETKİLİ

ve EN GÖNÜLSÜZ ÇEVRESEL TEHLİKEDİR.


3.3. Tehlikeye Fiziksel Maruziyet

Basit haliyle tehlikeye fiziksel maruziyet

yanlış

yerde yanlış

zamanda bulunmakla insanlar ve mülklerince oluşturulur.

En kötü

durumda zaman ve uzay boyutları

büyük ölçekli kayıplara neden olacak şekilde konsantre olmuştur.

Zaman: “Sürpriz”

elemanını

oluşturması

açısından önemlidir ve afetin temel noktasıdır. Zaman boyutu magnitüd-frekans ilişkisini anlamakta can alıcıdır.

Doğal olaylar için magnitüd, frekans ve tekrarlanma zamanı

arasında yanda

verilen genel ilişki söz konusudur.


Tekrarlanma zamanı

ya da aralığı

belli bir magnitüde

eşit veya aşan iki olay arasında geçen zamandır.

Afet potansiyeli az sayıdaki büyük magnitüdlü

ve göreceli olarak nadir olaylarda saklıdır.

Örnek olarak birkaç

tane çok büyük deprem dünya çapında serbestlenen sismik enerjinin çoğunu serbestlemiş

ve 20nci yy’daki

5

en büyük deprem depremle ilişkili ölümlerin yarısından fazlasından sorumludur.


1960 Şili depremi ve silsilesinin açığa çıkardığı

enerjinin 1900-1989 yılları

arasındaki tüm sığ

depremlerin açığa çıkardığı

enerji (solda) ve

1900-1998 yılları

arasındaki sığ

dev (giant) depremlerin açığa çıkardığı

enerji (sağda) ile karşılaştırılması.

Bir çok doğal tehlikenin fiziksel büyüklüğü çeşitli ölçeklerde ölçülebilmesine rağmen, büyüklük afet etkisini belirlemede zayıf bir rehberdir.

Çünkü, genellikle risk altındaki toplumların fiziksel maruziyet

ve insan incinirliliğinde büyük farklılıklar vardır.


Uzay boyutu da afetlerin yoğunlaşmasına neden olur. Bu durum kısmen tehlikeli jeofizik süreçlerin dünyanın belli coğrafik bölgeleriyle sınırlı

olması

ile açıklanabilir.

Nüfusun alansal yoğunlaşması

da riski etkiler. Mesela dünya nüfusunun yarısından fazlası

okyanuslara 60 km uzaklıkta sel ve

deniz taşmalarına uygun düzlüklerde yaşar.

EN BÜYÜK TEHLİKE POTANSİYELİ

EN BÜYÜK NÜFUSLU ŞEHİRLER İÇİN SÖZ KONUSUDUR.

Yapılan bir araştırma dünya nüfusunun %10’nu barındıran büyük şehirlerin %75’inin en az bir doğal tehlikeye maruz olduğunu göstermiştir.

…ve en büyük kaygı

da gelişmekte olan ülkelerdeki hızla gelişen şehirler için söz konusudur.


Nüfusu en az bir milyon olan 400 şehrin dünya üzerinde dağılımı.

1800 yılında dünya nüfusunun sadece %3’ü

şehirlerde yaşarken, 20nci yy sonunda bu oran %47’ye çıkmıştır.

1950’de nüfusu 1 milyonu aşan 83 şehir varken, 2007’de bu sayı 468’e çıkmıştır.


Deprem kuşaklarına yakın ve depremlerle ilişkili-ilişkisiz sık toprak kaymalarının olduğu dağlık topoğrafya

üzerinde

yoğun yerleşimler fiziksel maruziyeti

oluşturmaktadır.


Örnek olarak Japonya için çok sayıda çevresel tehlike mevcuttur

Levha sınırında (dalma-batma zonu) yer alır (depremler).

30 kadar aktif volkan barındırır.

Bir yılda ortalama 3-4 tropical

siklon (kasırga) sahillerini vurur.

Kuzeydeki adalarda aşırı

kar yağışları

söz konusudur.

A tropical

cyclone

is a storm

system

characterized

by

a low

pressure

center

and

numerous

thunderstorms

that

produce

strong

winds

and flooding

rain.

http://en.wikipedia.org/wiki/Storm

http://en.wikipedia.org/wiki/Low_pressure_system

http://en.wikipedia.org/wiki/Thunderstorms

http://en.wikipedia.org/wiki/Flood

http://en.wikipedia.org/wiki/Rain


3.4. Tehlikeye karşı

incinirlilik

İncinirlik, tehlike ve risk gibi gelecekteki bir durumu ifade eder. Aynı

yerde tehlikeli olaylara karşı

sosyal ve ekonomik müsamahanın genişliğidir.

Ölçülen risk ile sonucunda meydana gelecek gerilimle baş

edememe durumlarının bir birleşimini ima eder.

Toplumsal ölçekte incinirlik, bir sistemin veya parçasının tehlikeli bir olayda ters davranışının derecesi şeklinde ifade edilmiştir.

Sistem ölçeğinde incinirliği azaltmanın yolu esneklik (resilience)

ya da güvenilirlilik (reliability) ile belirlenir.

Esneklik: Gerilimli bir tecrübeden sonra iyileşme hızının bir ölçüsüdür ve tehlikeli bir olayın oluşumunun ardından toplumun sönümleme ve iyileşme kapasitesini yansıtır.


Geleneksel olarak, az gelişmiş

ülkelerde esneklik afet karşısındaki ana silahtır. Bu tür ülkelerde afet hayatın normal bir parçası

olarak görülür.

1994’deki Northridge

(Kaliforniya) depremi sonrasında Los Angeles şehrinde kesilen elektiriğin

hızlıca sağlanması

gibi “şehir esnekliği

(urban resilience)”

de geliştirilebilir.


Güvenilirlik

:Tehlikeye karşı

çalışan koruyucu unsurların hangi sıklıkta başarısız olduğunu ifade eder.

Bu kavram teknoloji ve mühendislik tasarımının yüksek güvenirlikli şehir hizmetleri sağladığı

gelişmiş

ülkeler için uygulanabilir.

Ancak, deprem gibi doğal bir tehlikeden kaynaklanacak aşırı

bir gerilim ulaşım ağına, enerji ve su dağıtım hatlarına zarar verebilir. Bu sistemler zarar görerek çalışmadığında alternatifleri yoktur.


1989 Loma

Prieta

ve 1994 Northridege

depremleri (Mw=6.7)


Fakirler ve yaş, cinsiyet, etnik aidiyet ve sağlık durumu açısından avantajsız olanlar gelecekteki tehditlere verilecek tepkilerde en az söz sahibi olacaklardır.

Evet, risk barınma durumuna, sosyal sınıfa, etnik kökene, yaşa ve cinsiyete göre değişmektedir.

1970 Bengladeş

tayfununda can kaybının yarıdan fazlasını

nüfusun 1/3’ünü

oluşturan çocuklar oluşturmuş

ve 15-45 yaş

arası

erkekler

en az etkilenmişlerdir.

Zengin ülkelerin de incinirliliği vardır. Özellikle artan yaşlılık bağlamında..

Can kaybı

ve ekonomik etkiler açısından afet, fakirliğin vurduğu nüfusun yoğun olduğu yerleri en fazla etkiler.

Fakir yerlerde birim alana düşen insan ve konut sayısı

fazladır. Çok sayıda bina dik yamaçlarda, sel tehlikesi bulunan düzlüklerden yükselmekte ve kuvvetli rüzgara açık yerlerde uygun olmayan materyal ve inşaat uzmanlığı

ile yapılmaktadır.


3.5. Hazırlıklılık (Preparedness)

Afete hazırlık, afetin başlamasından sonra can ve mal kayıplarını

azaltmak için önceden düzenlenmiş

acil durum

önlemleri şeklinde tanımlanabilir.

Tehlike tehditlerine karşı

hızlı

ve etkin müdahalelerin ayrıntılı

planlamaların ve denemelerin yapılması

ile ilgilidir.

Boşaltım planlarının, tıbbi malzeme yardımlarının tedariki ve acil yiyecek ve barınma ihtiyaçlarının hazırlanmasını

içerir. Gelmekte olan tehdit ile ilgili medya ve toplumun uyarılmalarını

da kapsar.

Toplumsal ve uluslar arası

düzeyde olabilir.


Şekildeki ABD örneğinde, can kayıpları

riskteki nüfusla normalize edildiğinde ve kayıplara enflasyon düzeltmesi uygulandığında

kasırga-tornado kaynaklı

ölümlerin devamlı

azaldığı

görülmektedir.

Ancak dünyadaki genel eğilim gelişmemiş

ülkelerdeki incinirlik artımı ile ilişkili olarak daha fazla afet bağlantılı

ölümler ve ekonomik

kayıplar şeklindedir.

Tehlike de, risk de insan faaliyetleri ile artırılabilir ya da azaltılabilir.

Gelişmiş

ülkelerde 20nci yy’da

can kayıpları

azalırken ekonomik kayıplar artmaktadır.

Özetle:


Kasırgalara maruz sahil nüfusu artmasına rağmen bu azalımın nedenleri:

Gelişmiş

hava tahminleri

Güvenli yapı

düzenlemeleri

Önceden planlanan boşaltma planlarıdır.

Araştırmacılar, artan ekonomik kayıpların olayın kendisinden çok toplumsal değişimler nedeni ile olduğu üzerinde durmaktadırlar.


Peki afet etkisi neden genişlemekte ve artmaktadır. Birkaç

nedeni:

Nüfus artışı:

Sürekli artan nüfus devletlerin eğitim ve diğer sosyal hizmetlere yatırımlarının önüne geçmekte ve toprak kaynakları

için ilave

rekabete yol açmaktadır.

Bu nüfus gelişmemiş

ülkelerde yoğunlaşmış

olarak güvensiz yapılarda ikamet etmekte ve gelişmiş

ülkelerde çoğunlukla yaşlıdır

ve afetlerde yardıma ihtiyaç

duyar.

Toprak/arazi baskısı:

Gelişmemiş

ülkelerde nüfusun %80’ni tarım ile geçinir ancak bir

çoğu için toprak sahipliği hususunda eşitlik yoktur.

Yoksulluk, toprağın ormansızlaştırma, aşırı

ekim ve erozyona

uğrayacak şeklinde kullanımına yola açar. Toprak, tehlikeye daha incinir hale gelir. Tarım merkezlerinin yoksullaşması

kırsaldan

kente zaruri göçe yol açar.


Kentleşme:

Yerel toprak baskısı

ve küresel ekonomik tesirler nedeniyle

insanlar şehirleşme planlarından yoksun ve uygun inşaat tekniklerinin kullanılmadığı

aşırı

nüfuslu şehirlerde yoğunlaşırlar.

Türkiye bunun güzel bir örneğidir. Köyden kente göçün çoğu yüksek deprem riskine sahip olan yerleredir.

Eşitsizlik:

Afet karşısındaki incinirlik zengin ve yoksul insanlar arasındaki uçurumla yakından ilişkilidir ve bir çok yerde büyümektedir.

İklim değişikliği:

Küresel ısınma muhtemelen önümüzdeki on yıllarda dünya ikliminde önemli değişikliklere yol açacaktır. Genel sonuçlar gelişmiş

ve gelişmemiş

ülkeler arasındaki uçurumu artıracaktır.


Politik değişiklikler:

Zengin ülkeler iç

refaha ve uluslar arası

topluma olan taahütlerini

azaltıyor görünmektedir. Bir çok batı

ülkesinde 1980’den sonra sağlık harcamaları

azalmıştır. Sovyetlerin yıkılması

ile

komünizmin son bulması

da devletin sağlık harcamalarına, eğitime vb olan katkılarını

ortadan kaldırmıştır.

Ayrıca gelişmiş

ülkelerin verdiği geliştirme yardımlarının hacmi de azalmış

ve yardım örgütleri bu görevi doldurmaya çalışmaktadır.

Böylece, afet karşısında incinirlilik artmıştır.

Sosyal beklentiler:

İnsanların artan sosyal beklentileri incinirliliği artırmaktadır. İnsanlar kısa zamanlarda daha fazla küresel olarak seyahat eder hale gelmiş, ticarette ve endüstride artan rekabet işgücü

azalımına

ve daha küçük faaliyet aralığına yol açmıştır.


Ekonomik gelişme:

Zengin devletlerdeki ekonomik gelişmeler mal ve mülke olan zararları

artırmıştır. Özellikle büyük şehirlerde ve endüstrileşmiş

bölgelerde artan endüstri ve sermaye riski azaltacak önlemlerin alınmasını

gerektirmektedir.

Toplumlar ne kadar yüksek teknolojiye bağımlı

hale geldikçe teknolojik alt yapının çökmesi ile o kadar afet potansiyeline maruzdur.

Teknolojik yenilikler:

Yüksek katlı

binalar, büyük barajlar, nükleer santraller, artan hava taşımacılığı

tehlikeye ilave incinirlilik oluşturan eğilim örnekleridir.

Bhopal’deki

kaza, toplumun baş

edemeyeceği bir modernizasyon çabası

ile ilişkilidir.


Sosyal beklentiler:

İnsanların artan sosyal beklentileri incinirliliği artırmaktadır. İnsanlar kısa zamanlarda daha fazla küresel olarak seyahat eder hale gelmiş, ticarette ve endüstride artan rekabet işgücü

azalımına

ve daha küçük faaliyet aralığına yol açmıştır.

Küresel bağımlılık:

Küresel ekonominin fonksiyonları

gelişmemiş

ülkelerin tehlike

incinirliliğini kuvvetlendirmektedir.

Gelişmemiş

ülkeler ürettiklerini kısıtlı

işleme ve pazarlama imkanlarına sahiptir ve gelişmiş

ülkelerden yüksek fiyatlı

ithalat

yolu ile ya da yardım paketleri ile gelen mallara bağımlıdırlar.

Büyük afetler bu hassas dengeyi çok sarsacak ve sadece yerel değil komşu devletleri de (iltica gibi) etkileyebilecektir.

Gelecek ders görüşmek üzere…

TEŞEKKÜRLERDr. Murat UTKUCU

Depremle Yaşamak - jfm.sakarya.edu.tr · 09.10.2012 Dr.Murat UTKUCU, SAÜ-Jeofizik 1 Depremle...

Documents

Transcript of Depremle Yaşamak - jfm.sakarya.edu.tr · 09.10.2012 Dr.Murat UTKUCU, SAÜ-Jeofizik 1 Depremle...