Democracy vs. Finances
-
Upload
netwerk-vlaanderen-vzw -
Category
Documents
-
view
227 -
download
6
description
Transcript of Democracy vs. Finances
België - BelgiquePB
1000 Brussel 11/1366
Voorjaar 2012 30e jaargang nr. 1 Afgiftekantoor 1099 Brussel X, P2A8306 Afzender: FairFin, Vooruitgangstraat 333/9, 1030 Brussel
Democratie vs. Bankwezen Nieuwe naam voor Netwerk Vlaanderen
Netwerk Rentevrij = crowdfunding
3
edito
2
Peace of Money, Stinky Stocks, Zilverzet, Too good to fail, Banks-to-Basics, Bankgeheimen, People-as-usual, De Risicogroep, Pecunia, CleanMoney, GepastGeld, Kop of Munt, Assepoen, Geldzaken, PingPing, Ethifin, Moneynet... Het was niet evident een nieuwe naam voor Netwerk Vlaanderen te vinden. Maar het is gelukt. Wij presenteren u: FairFin.
‘Eindelijk!’, zullen de mensen die ons
van nabij hebben gevolgd, wellicht
denken. Een nieuwe naam was inder-
daad lange tijd een slepend punt op
ons todo-lijstje. Want we waren toch
geen netwerk meer. En de Vlaamse
zaak stond toch niet op onze agenda.
En het zou toch ook wel heel handig
zijn als onze naam iets zou zeggen
over de dingen die we dan wél deden.
En ook door, bijvoorbeeld, Italianen
zou kunnen worden uitgesproken.
Desalniettemin kwam het er maar
niet van. Twijfelende tegenstemmen
bleven de kop opsteken. Gooien we
onze naamsbekendheid niet over-
boord? Moeten we dan niet helemaal
van nul beginnen? Steeds vaker en
vastberadener werden dergelijke
wanhoopskreten echter weerlegd. Zo
bekend zijn we nou ook weer niet...
En zou zo’n nieuwe naam niet juist
een kans zijn voor een frisse start?
Toen na het communicatiebureau ook
onze subsidiegevers om een nieuwe
naam vroegen, ging Netwerk Vlaan-
deren overstag. In 2009 was de kogel
door de kerk: er komt een nieuwe
naam.
Schizofrenie
Maar welke dan? Een reeks brain-
storms ging van start. Februari 2010,
een eerste inventarisatie onder leden
van AV, bestuur en team. Enkele voor
de hand liggende namen kwamen op-
borrelen en voor de rest was er vooral
veel stilte. De suggestie Finaffair
mocht mee naar de volgende ronde.
Hoe dan ook hadden we een creatieve
boost nodig. Een expert werd inge-
schakeld. Hij ontfutselde ons om te
beginnen een kader met criteria. Waar
zou onze naam aan moeten voldoen?
Reeds daar bleek onze schizofrenie
‘gedurfd’ en ‘serieus’ een recept voor
wringende gevoelens. En het idee dat
er ergens nog een betere, zelfs ‘ideale’
naam zou moeten zijn, wrong mee.
Brainstorm 2, oktober 2010. In plaats
van die ideale naam kwamen er
daar, in een kampeerboerderij in
Kortenberg, onder het motto ‘alle
remmen los’, duizend iets minder
ideale naampjes aan de opper-
vlakte. Post-its werden uitgespuwd en
verfrommeld en uiteindelijk gingen
er twee nieuwe kanshebbers mee
naar de volgende ronde: Moneytor en
BankYou! Finaffair werd afgeschreven
wegens mogelijke connotaties met
de olieindustrie, maar eigenlijk was
direct al duidelijk dat de twee andere
potentieeltjes het voor velen ook niet
waren. Te vergezocht, te hard...
Gewoon iets kiezen?
Niet getreurd, de vaten creativiteit en
mensen-om-mee-te-brainstormen wa-
ren nog niet leeg. De derde brainstorm
was in januari 2011. Er werd verder
gezocht, er werd harder geoordeeld.
Enerzijds was er wanhoop dat het
niet zou lukken, anderzijds werd het
een mogelijkheid om nog verder te
zoeken. De suggestie Wallstreet Beach
illustreerde dit vermoeden dat de
ideale naam zich verder weg, in het
absurde, het visionaire, hield ver-
scholen. Misschien zouden we eerst
verder moeten nadenken over onze
visie, alvorens de oefening verder te
zetten.
Met deze gedachte ging ik er tus-
senuit om een baby te krijgen. Een
naamgevingsproces dat een stuk
gemakkelijker was verlopen! Toch zag
ik parallellen. Ik had voor mijn baby
een ietwat vreemde naam gekozen,
die weinig mensen kenden. Ze
moesten er overduidelijk aan wennen,
maar leken er ook snel mee weg eens
ze het hadden geaccepteerd. Zou het
met een nieuwe naam voor Netwerk
Vlaanderen niet ook zo kunnen gaan?
Zouden we niet gewoon iets moeten
kiezen? Iets raars?
Revelatie
Ondertussen maakte mijn vervanger
Filip een beweging in omgekeerde
richting. Hij organiseerde brainstorm
nummer vier, met mensen uit de
vorige sessie en enkele nieuwe ge-
zichten. Het waren die nieuwelingen
die erop wezen dat we het criterium
‘serieus’ niet moesten vergeten. Dat
het, als we contact zouden hebben
met banken, overheden etc. onze ge-
loofwaardigheid ten goede zou komen
als we een niet al te frivole naam
zouden kiezen. Dit argument was
doorslaggevend. Een lijstje met tien
serieuze kanshebbers werd mee naar
de bestuursvergadering genomen.
En daar gebeurde er iets wat weinig
typisch is voor Netwerk Vlaanderen.
Er werd daar, op die avond in mei,
in één keer, een unaniem besluit
genomen. Het bestuur koos voor
FairFin. FairFin was de nieuwe naam
van Netwerk Vlaanderen. Even was
het team in shock. Is dat hem dan..?
Dat kan de ideale naam toch niet
zijn?! Maar al snel trokken de stem-
men bij. Wie zijn oren spitste, kon
al eens een collega zachtjes horen
oefenen “FairFin, goeiemiddag, met...”
FairFin kwam misschien niet als
revelatie ter wereld, maar werd toch
al snel geaccepteerd en voorzichtig
zelfs graag gezien.
Uit de Algemene Vergadering volgde
al ras een baseline waar iedereen
het over eens was en daarop volgde
het logo. De laatste frivole stuiptrek-
kingen werden hier vakkundig
geëlimineerd. Een strak, subtiel logo,
met een twist is het resultaat. In
de woorden van ontwerper Afreux:
een logo om mee tussen de molochs
te zwemmen, zonder dat het met de
stroom mee hoeft te zijn. Voilà. Te
water dan maar.
edito
met FairFin!Goeiemiddag,
EEn niEuwE naam voor nEtwErk vlaandErEn
4 Interview Steve Clemens
7 Kort
8 Fotoverslag geboortefeest FairFin
10 Netwerk Rentevrij: crowdfunding avant la lettre
INHOUD12 Democratie vs. Bankwezen
14 30 jaar Netwerk Vlaanderen
16 Achter de schermen Nigel Williams
Marjon Meijer
5
interview
4
interview
FairFin Magazine laat in elk nummer een stem uit de samenleving aan het woord rond de vraag ‘hoe krijgen we weer greep op het bankwezen?’. Steve Clemens, als milieueconoom verbonden aan Brussels business school UBI en de Nederlandse Hogeschool Windesheim, bijt de spits af.
Je bent docent milieueconomie. Wat
houdt die discipline in?
Milieueconomie gaat voornamelijk
over beleidsopties, marktfalen en
waardebepaling van niet-markt
goederen, zoals lucht, vrijheid, een
zwerm bijen, enz.
Hoe verhoudt dat zich tot de gewone
economie?
In zo goed als de héle wereldeco-
nomie, zo goed als álle landen in
de wereld, wordt beleid, voorspoed,
welvaart, enzovoort, gemeten door
te kijken naar het Bruto Nationaal
Product (BNP). Dus wanneer we veel
eten, drinken, kleren, vervoer en
ontspanning kunnen kopen, dan
gaat het goed met ons. Toen er – en
dat is nog niet eens 200 jaar geleden
– werkelijke schaarste heerste op het
gebied van gezonde voeding, proper
water en comfortabele kleren, dan
kon je inderdaad besluiten dat meer
goede voeding zou leiden naar meer
welvaart, dat meer proper drinkwater
zou leiden naar meer gezondheid en
dus meer welvaart, enzovoort. Het
is dus niet zo gek dat de link tussen
consumptiehoeveelheid en welvaart-
niveau in die tijd werd vastgelegd
en intrinsiek deel uitmaakte van het
denken van toen. En waarachtig, in
dat tijdperk, in die tijdsgeest, werden
de belangrijkste economische theo-
rieën ontwikkeld, theorieën die het
tot vandaag nog doen...
In wat lijkt op een doel/ middelen
verwarring houden we nog steeds
vast aan die BNP als maatstaf van de
welvaart in de maatschappij, terwijl
de wereld toch wat veranderd is. In
de rijke landen heb je zelfs rijk-
dom die negatieve invloed heeft op
welvaart - om nog maar te zwijgen
over welzijn - neem bijvoorbeeld de
luxe-epidemie van overgewicht. En
je kunt het nog verder trekken: als je
BNP stijging goed vindt, waarom keur
je oorlog dan af? Als je economische
groei goed vindt, waarom vind je
ontbossing, orkanen en aardbevingen
niet leuk?
Volgens een groeiend aantal
denkers moet die verafgoding van
BNP op z’n minst eens goed bekeken
worden, aangepast aan de recentere
realiteit van overvloed. De Europese
Commissie, het EuroParlement, de
OECD, WWF, Club of Rome, zelfs de
Deutsche Bank investeren in studies
naar een alternatief, maar verder dan
studies komen we vooralsnog niet.
Ik kan overigens niet wachten om
eens op reis te gaan naar het enige
land in de wereld dat welzijn vóór
economische groei stelt als maat-
schappelijk doel: Bhutan in Centraal-
Azië. Daar hebben ze zelfs een
Minister van Geluk. En nauwelijks
geleden onder de financiële crisis…
Wie is er volgens jou – of volgens de
milieueconomie - verantwoordelijk
voor de financiële crisis?
Net als er economen actief zijn aan
alle kanten van het politieke spec-
trum, hebben milieueconomen niet
noodzakelijk een eenduidig antwoord
op de financiële crisis. Volgens mij is
er geen a-politieke oplossing, aange-
zien de oorzaak van de crisis politiek
geladen is. Tenminste een deel van
de oorzaak van de crisis is te vinden
in een te grote liberalisering van de
financiële sector, teveel vrijheid voor
de spelers in de financiële industrie.
Je zou het zelfs marktfalen kunnen
noemen wanneer vrije markten niet
voor een maatschappelijk optimum
zorgen. Leg dat maar eens uit vanuit
neo-liberaal perspectief.
Wat bedoel je met teveel vrijheid?
De Basel-afspraken met betrekking
tot de reserve-eisen van banken
zijn bijvoorbeeld heel laag. Banken
hoeven niet eens 8% van hun
activa gedekt hebben door eigen
middelen. Dit is leuk, want het geeft
een hefboom-effect, zodat je voor
elke euro die je hebt, er twaalf mag
uitgeven. Die hefboom is op zich niet
het probleem, mits hij wordt gebruikt
met mate. Hetzelfde geldt voor de
derivatenmarkten. Warren Buffet, de
Amerikaanse ‘old school’ investeerder
noemt ze zelfs Weapons of Mass
Financial Destruction. Helemaal
onterecht, vind ik. Forwards, futures
(een financieel contract tussen twee
partijen die zich verbinden om op
een bepaald tijdstip een bepaalde
hoeveelheid van een product of
financieel instrument te verhandelen
tegen een vooraf bepaalde prijs, red.),
opties en swaps zijn instrumenten die
werkelijk waarde hebben. Ze bescher-
men internationale operaties tegen
risico’s van fluctuerende wisselkoer-
sen, luchtvaartmaatschappijen tegen
wisselvallige brandstofprijzen, enz.
Forwards werden volgens histo-
rici reeds in de zeventiende eeuw
gebruikt om de Nederlandse tulpen-
handel wat te kalmeren. Tijdens de
Tulpengekte van 1636 in Amsterdam
kostte een tulpenbol tien keer het
jaarloon van een arbeider. De nood
voor forward contracten en futures
was ineens aangetoond. Wisten zij
veel dat wij 400 jaar later die tools
zouden misbruiken en omvormen tot
wapens tegen ons eigen nageslacht.
En dat brengt ons op een topic dat
onder eco-economen eveneens rele-
vant is: intergenerationele rechtvaar-
digheid. Volgens talrijke economen
teren we reeds decennialang op de
vruchten van toekomstige generaties.
Kun je dat uitleggen?
We maken kosten die we zelf niet
betalen, maar doorschuiven naar
volgende generaties. Een beetje zoals
we met kernenergie energie produ-
ceren die meteen is verbruikt, maar
waarvan de restproducten duizenden
jaren voor kosten en lasten gaan
zorgen. Begrotingstekorten worden
evenmin opgevangen door verhoogde
economische groei. Volgens Gokhale
& Smetters (2003) heet dit de fiscal
gap en de teller staat voor de VS op 77
triljoen dollar, vijf keer hun BNP, of
8% van de som van álle BNP-resulta-
ten van álle jaren in de toekomst. De
EU zit in exact dezelfde wateren.
Heb jij een idee hoe de samenleving
opnieuw greep op het bankwezen
zou kunnen krijgen? Wat kunnen we
zelf doen?
Volgens mij staan we op een
kruispunt zoals we er geen meer
zullen tegenkomen. Als we deze
crisis niet aanwenden om structureel
duurzame - als in blijvende - oplos-
singen en veranderingen te bedenken,
duurt het dan opnieuw een eeuw
vooraleer het systeem nog eens barst?
Ik denk het niet. De cultuur, het
maatschappijbeeld en de politieke
opties die gisteren heersten, zijn er
vandaag (blijkbaar) nog steeds. En
als ze er morgen ook nog zijn, krijgen
we waarschijnlijk eerst enkele échte
problemen over ons heen, dankzij de
maatschappelijke ontkenning van de
nadrukkelijke en dringende nood aan
uitstootvermindering met betrekking
tot klimaatverandering. Dus, volgens
mij, als wij dit financiële varkentje
niet wassen doet iemand anders
het wel voor ons binnen enkele
decennia...
Wat kunnen wij doen als individu-
en? We kunnen veranderen van bank
naar een duurzame bank en eisen
dat onze spaarcenten niet gebruikt
worden voor vreselijke doeleinden.
Experimenten met complementaire
munten zijn leuk, maar nietsbeteke-
nend. De financiële crisis is systema-
tisch, niet een muntcrisis.
Het allerbelangrijkste dat we
als individu kunnen doen is het
democratisch systeem gebruiken om
onze leiders aan het werk te zetten,
dwingen de nodige stappen te nemen.
In de bewerkstelliging hiervan zie ik
een belangrijke rol voor de media en
intelligente organisaties als FairFin.
Mensen mogen er eens aan herinnerd
worden wat er gebeurt met hun geld
“Financiële sector mag zichzelf
niet meer herkennen”
Steve Clemens
•
“We moeten onze leiders dwingen de nodige stappen te zetten”
kort
76
FairFin feliciteert BelfiusFairFin feliciteert Dexia Bank België met haar nieuwe naam. Belfius is een kleinere en Belgische bank. Dit biedt meer kansen om een duurzaam beleid uit te stippelen en te implementeren. FairFin heeft alvast een wenslijstje. FairFin hoopt dat de nieuwe DBB gaat voor een maatschappelijk verantwoorde investeringspolitiek, waarbij geen investerin-gen worden gedaan in de wapenindustrie, in milieuvervuilende bedrijven, in bedrijven die de mensenrechten of arbeidsrechten schenden, die dictatoriale regimes steunen of in fiscale paradijzen. We hopen ook dat ze transparant zijn over hun investeringsbeleid en de implementatie daarvan. Hun beleid moet duidelijk en publiek zijn. Die ethische investeringspolitiek moet tenslotte gelden voor alle Belfius- producten. FairFin gaat voor faire banken en verwacht ook van Belfius inspanningen om een eerlijke bank te zijn. Een betrouwbare, veilige bank, met eerlijke tarieven. Een bank die niet speculeert, maar investeert in de reële economie. Een bank die tegemoetkomt aan maatschappelijke noden en doelstellingen, waar stakeholders inspraak hebben. Tenslotte wenst FairFin Belfius veel succes met de implementatie van de naam. Uit ervaring weten we dat een naamswissel heel wat voeten in de aarde heeft.
als ze passief blijven; mensen mag ge-
toond worden dat er oplossingen zijn,
dat we niet onherroepelijk vastzitten
aan dit duur en lek systeem; mensen
mogen eraan herinnerd worden dat
we leven in een democratie, waar
leiders de burgers horen te dienen en
niet omgekeerd.
Ik zou het overigens wel leuk
vinden als wij in België de Ameri-
kaanse traditie overnemen van naar
‘je vertegenwoordiger’ te schrijven.
Mensen willen ‘hun gedacht ne keer
zeggen’ maar weten blijkbaar niet bij
wie. Onze volksvertegenwoordigers
zitten in onze talrijke parlementen te
wachten op feedback van het veld, ze
wachten op ideeën van hun kiezers.
Welke ideeën zouden ze van jou
krijgen?
Er moet een beperking komen op
het hefbomen. Er moet transparantie
komen, échte transparantie over de
aard van investeringsproducten en
hun risico’s. Risico’s moeten écht en
(alweer) transparant bepaald worden.
Financiële instellingen mogen niet
zo’n marktaandeel krijgen dat ze ‘te
groot om te falen’ worden. Er moet
een beperkende band komen tussen
de laagste en hoogste inkomens,
conform de Balkenendenorm in Ne-
derland. Publieke fondsen, of pensi-
oenen, mogen niet meer in risicohou-
dende producten geïnvesteerd worden.
En investeerders en consumenten
moeten geïnformeerd worden over de
te verwachten transparantie, risico’s
en de talrijke blaasjes die ze zomaar
slikken. Zo kun je je afvragen hoe
de staat zomaar alle spaarsommen
kan garanderen, of hoe er verzeke-
ringsproducten verkocht worden op
onverzekerbare producten. Ik heb het
over de Credit Default Swaps (CDS) die
investeerders een vals gevoel van
zekerheid opleverden.
We hebben recht op een goed wer-
kend financieel systeem. Haar functie
is om vraag en aanbod van fondsen
samen te brengen. Haar functie is
niet om casino te spelen en haar gok-
schulden door te spelen naar vadertje
staat of de belastingbetaler. Het pro-
bleem is niet het risico op zich. Het
is OK om risico te nemen, vooral als
je weet dat het ene risico soms een
ander, groter risico dekt. Het probleem
zit ‘m in het gokken en overdreven
hefbomen van publiek geld, door
mensen met enkel gespecialiseerde
(beperkte) kennis van economie of
financiën, zonder persoonlijk risico
noch nadeel, met grootheidswaanzin
en de middelen om positieve ratings
te kopen, met steun van ‘vrienden’
in regeringskringen, terwijl ze weten
hoe financiële regulators om de tuin
te leiden.
Om dit aan te pakken moet de
financiële sector zo veranderen dat
ze zichzelf niet meer herkent. Voor
een genationaliseerde bank zoals
Belfius zou dat geen probleem mogen
zijn, maar voor de private organisa-
ties? Duizenden traders, brokers en
bankiers smeken om inactie...
En hoe ziet die nieuwe financiële
wereld er dan uit?
Ik geloof in een financieel ex-
periment dat de transparantie en
scheiding-der-fondsen – geld van
belastingbetalers ten opzichte van
privaat geld – van bovenvermelde
verbeteringsvoorstellen combineert:
Limited Purpose Banking (LPB). Eerst
geopperd door de Amerikaan Laurence
Kotlikoff in 2007. Banken zouden
als LPB’s zelf geen posities of risico’s
meer nemen, maar uitsluitend als
doorgeefluik en adviseurs van inves-
teringsproducten naar hun kopers
functioneren. De banken hebben zelf
dus behalve computers, gebouwen en
stoelen geen activa meer nodig om
hun intermediatierol te spelen.
Zonder risico?
Inderdaad. Wanneer ze zelf niet
gokken kunnen ze nooit falen, zelfs
niet als slachtoffer van valse en
hebzuchtige spelers op de markt. Er
zouden nog steeds risicoarme en risi-
covolle investeringen bestaan, maar
niet meer voor de banken. Deze LPB’s
kunnen niet falen en dus kunnen ze
niet de hele economie mee de grond
in boren.
Het succes zou er wél van afhangen
dat álle financiële producten worden
gecreëerd door financiële instellingen
die lijken op beleggingsfondsen en
niet door banken. En dat alle finan-
ciële producten worden gescreend
door een krachtige, onafhankelijke
en publieke regulator, zodat álle
financiële producten vergezeld gaan
van verklarende documenten waarin
origine en risicoprofiel uitermate
duidelijk staan uitgestald.
Ons financieel systeem heeft een
fundamentele total body makeover
nodig, geen manicure.
FairFin stapt in e-portemonneeVanaf 2012 zal Limburg.net zijn bestaande muntsysteem de e-portemonnee verfijnen en uitbreiden. Daarvoor is bij de Europese overheid een subsidie ingediend samen met partners uit Engeland (NEF en de Londense wijk Lambeth), Wales (Spice), Frankrijk (Human Village & MyCO2) en Nederland (Qoin en Amsterdam stadsdeel Oost). De bedoeling is om van elkaar te leren en elkaar te helpen bij de opstart en verspreiding van nieuwe muntsystemen. De doelstelling hierbij is om, zeker in tijden van crisis, de lokale gemeenschappen te versterken en ze daarvoor vernieuwende instrumenten aan te reiken. Fairfin vzw zal als subpartner meewerken met Limburg.net om dat hier te lande te realiseren.
kort
• “Financiële sector mag zichzelf niet meer herkennen”
Nieuwe campagne ‘Tem het bankwezen’ in 2012 van startDe nieuwe campagne van FairFin stelt twee doelen voorop: alle schadelijke speculatieve activiteiten van financiële instellingen aan banden leggen en de samenleving weer greep geven op het bankwezen. De meeste politici doen alsof ze geen macht hebben over de financiële markten, terwijl ze toch zelf mee de voorwaarden hebben gecreëerd om het zo ver te laten komen. En wij hebben hen laten doen. Hoog tijd dat we onze verantwoordelijkheid weer opnemen. Meer hierover in de loop van het jaar.
Duurzame banken doen het beterDe Global Alliance for Banking on Values (GAVB) vergeleek de resultaten van 17 duurzame banken met 29 van ‘s werelds meest invloedrijke banken tussen 2007 en 2010. Dit onderzoek toont aan dat banken die opereren vanuit duurzaam-heidswaarden, het op veel vlakken beter doen dan de traditionele grootbanken. Duurzame banken hebben de laatste jaren een hoger rendement op activa en een hogere groei van leningen en inlagen. Triodos Bank heeft vorig jaar haar klantenbestand in België met 17% zien toenemen, tot meer dan 50.000.
Bijzonder succesvol jaar voor AlterfinAlterfin c.v.b.a. blijft sterk groeien in 2011. Tegelijkertijd neemt de sociale impact van de investeringen toe. Alterfin verwelkomde maar liefst 729 nieuwe aandeelhouders. Haar kapitaal steeg met 36% en de portefeuille met 64% (21,4 miljoen euro). Alterfin is hierdoor in staat om haar aandeelhouders een dividend van 3,75% voor te stellen.
Cart
oon:
Erik
Mol
kenb
oer
9
sfeerverslag
8
ziet het levenslicht
FairFin gaf op donderdag 29 maart jl. een geboortefeestje. Meer dan honderd mensen kwamen naar de Brusselse BOZAR om daar samen de nieuwe start van FairFin in te luiden en terug te kijken op dertig jaar Netwerk Vlaanderen. Er waren speeches van voorzitter Erik Baelus en pionier Bob Docx. Stand-up comedian (en Fairfin lid!) Nigel Williams gaf de financiële wereld er in zijn optreden subtiel van langs: “Ik weet niks van het bankwezen, maar blijkbaar is dat tegenwoordig geen reden meer om je er niet mee bezig te houden.”
FairFin Manifest: méér dan geld!
Op het FairFin geboortefeest werd ook het
vernieuwde manifest van FairFin gepresen-
teerd. Daarin wordt uitgelegd hoe FairFin – op
basis van tien principes – pleit voor een
andere omgang met geld. Een FairFin manifest
ontvangen? Dat kan! Vraag er een aan via
marjon@fairfin of 02 2010770.
Ook lid worden van FairFin?
Door lid te worden van FairFin, geef je een
signaal dat je vindt dat het financieel
systeem een stevige reorganisatie nodig heeft
en dat we anders met geld moeten omgaan.
FairFin betrekt haar leden bij activiteiten om
greep te krijgen op het bankwezen en neemt
hen mee in de zoektocht naar manieren
om geld in te zetten voor een duurzame en
sociaal rechtvaardige samenleving.
Lid zijn van FairFin biedt voordelen. Je
ontvangt:
a een exclusief FairFin T-shirt
a dit FairFin Magazine (tweemaal per jaar)
a 10% korting op FairFin activiteiten en
FairFin producten
Jouw lidmaatschap stelt FairFin in staat haar
kritische stem rond geld te verheffen.
Het FairFin lidmaatschap kost 20 euro per
kalenderjaar. Je kunt je aanmelden via onze
website: www.fairfin.be/lid. Na ontvangst
van je betaling ontvang je zo spoedig moge-
lijk je T-shirt.
Geen internet? Maak dan de 20 euro over
op rekening (BE 21)5230 8038 64 03 (IBAN) /
TRIOBEBB (BIC) met de mededeling ‘lidgeld’ en
je model en maat T-shirt naar keuze. Voor het
model kies je ‘man’ of ‘vrouw’, voor de maat
S, M, L of XL. Bijvoorbeeld: ‘lidgeld vrouw L’.
sfeerverslag kort
Méér dan geld!
Het manifest van FairFin vzw
doorbreken. Meer dan over geld gaat
het daarbij over de mens en de
samenleving. Coöperatieve of publie-
ke banken kunnen die rol opnemen
op voorwaarde dat ze vooral bezig
zijn met maatschappelijk nuttige
investeringen, veiligheid voor de
spaarder en een goede service aan
de klant.
Geen vrijgeleides voor
risicovol gedrag
Geen enkele bank of financiële
instelling mag maatschappelijk
risicovol handelen (waarbij mens
en samenleving mogelijk schade
wordt berokkend), zeker niet als
dat ten gunste van de winsten
van de aandeelhouders en het
topmanagement is. Bij een banken-
crisis wordt immers verwacht dat
de overheid tussenbeide komt en
de burgers opdraaien voor de lasten.
We vragen van banken dat ze
bánken zijn. Met andere woorden:
dat ze geld aantrekken voor
maatschappelijk relevante
investeringen en wel op zodanige
wijze dat de inleg van de mensen
niet in het gedrang komt.
Prioritair daarbij is dat er een
opsplitsing wordt gemaakt tussen
gewone (spaar-)banken en
investeringsbanken.
Investeren in
maatschappelijk zinvolle
productenEen sociaal rechtvaardige en
ecologische economie komt niet
uit het niets tot stand. FairFin pleit
voor investeringen die niet
gebaseerd zijn op financieel
rendement. Daarbij verwachten
we van banken dat ze vooruitziend
en aan voordelige tarieven
investeren in activiteiten die de
overgang naar een groene en
solidaire economie waarmaken.
Van de overheid verwachten we
dat ze haar beleid niet baseert op
economische groei en het vrijwaren
van de huidige markt, maar op een
doordachte visie op investeringen
die leiden tot sociale rechtvaardigheid
en een groene economie.
Elke financiële instelling
moet ethisch handelen
Ethisch handelen berust in
het geval van een financiële
instelling op twee aspecten.
Vooreerst gaat het over de aard
van hun investeringen. Alle finan-
ciële instellingen moeten zich
onthouden van investeringen
in maatschappelijk schadelijke
activiteiten. Ze moeten een ethische
ondergrens respecteren bij alle
operaties die ze uitvoeren met het
geld van hun klanten of met hun
eigen middelen. Financiële instel-
lingen moeten duidelijk zijn in wat
voor hen wel of niet kan. FairFin
wil ondermeer geen investeringen
in bedrijven die betrokken zijn bij
de productie van wapens of in
bedrijven die investeren in onder-
nemingen die de wetten of inter-
nationale normen (zoals bijvoorbeeld
die van de International Labour
Organisation) overtreden.
We willen geen investeringen in
ondernemingen die het milieu
schade toebrengen noch in
ondernemingen die dictatoriale
regimes ondersteunen.
FairFin gaat voor financiële instel-
lingen die ook ethisch handelen
in de wijze waarop ze zich intern
organiseren; die zich in hun beleid
niet laten leiden door winstmaxi-
malisatie, die een redelijk rendement
nastreven, eerlijke tarieven aan-
bieden aan hun klanten en een
verantwoordelijk verloningsbeleid
hanteren.
We gaan voor banken die in hun
beleid maatschappelijke doel-
stellingen bovenaan zetten en die
zich daartoe ook organiseren, door
basisbankdiensten aan te bieden
aan al hun klanten en hun dienst-
verlening te oriënteren op de
maatschappelijke noden in de
productieve economie. We gaan
ook voor banken die zich zo
organiseren dat ze ver weg blijven
van hulp bij belastingontduiking
en van speculatieve activiteiten
die spaar- en belastinggelden in
gevaar kunnen brengen.
We gaan voor banken die
transparant zijn over wat ze
doen en die beleidsbepalende
inspraak geven aan diverse
maatschappelijk belangrijke
stakeholders.
Hieraan werken is de
bijdrage van FairFin
aan een wereld waarin
iedereen in vrijheid,
waardigheid en met
respect voor elkaar
en voor de aarde kan
leven. Een wereld
waarin de aarde, de
natuur en wijzelf ons
grootste kapitaal zijn.
Hieraan werken is een
zaak van iedereen,
van ieder van ons
persoonlijk en van
FairFin als sociaal-
culturele beweging.
FairFin, een project van
u en van ons!
FairFin vzw
Vooruitgangstraat 333 - bus 9
B - 1030 Brussel
tel +32 2 201 0770
fax +32 2 201 0602
www.fairfin.be
rek. IBAN: BE10 5230 8038 6504
BIC: TRIOBEBB
v.u. Kristien Vermeersch
We dromen van een wereld waarin iedereen in vrijheid
en waardigheid en met respect voor elkaar kan leven.
Een wereld waarin iedereen kansen krijgt om zich te
ontplooien en te ontwikkelen, om mee te denken en te
beslissen over het samenleven en de leefomgeving.
We dromen van een wereld waarin het goed is om te
leven; waarin de mensen, de planten, de dieren, de
bossen, de bergen en de zeeën hun plaats vinden.
Een wereld waarin onze kinderen en kleinkinderen een
toekomst kunnen vinden. Een wereld waarin welvaart,
geluk, gezondheid en welzijn rechtvaardig verdeeld zijn,
waaraan iedereen bijdraagt naar vermogen en neemt
naar behoefte. Kortom, een wereld waarin de aarde, de
natuur en wijzelf ons grootste kapitaal zijn.
Fotograaf: Herman Vanaerschot
Foto
: And
ré G
odts
11
artikel
10
artikel kort
Netwerk Rentevrij:
crowdfunding avant la lettre
Crowdfunding is hot. Obama deed het, Tom Dice doet het, de noodlijdende cultuursector heeft er baat bij… Maar geloof het of niet: crowdfunding ligt ook aan de basis van het huidige FairFin. En Netwerk Rentevrij doet het al jaren.
Er zijn veel definities van crowdfun-
ding in omloop, maar op crowdfun-
ding.nl staat er één die ruimte biedt
voor de uiteenlopende initiatieven die
onder het begrip vallen: “Crowdfun-
ding is een manier, ongeacht het doel,
voor individuele kredietnemende par-
tijen om een financiering te verkrijgen
waarbij een beroep wordt gedaan op
de bereidheid van de massa om op
een laagdrempelige manier te kun-
nen doneren, uit te lenen dan wel te
investeren in een specifiek project”.
In de praktijk: een ondernemer wil een
project starten of groeien, maar heeft
onvoldoende kapitaal. Om dit kapitaal
te verwerven biedt hij of zij het project
aan op een platform (vaak via internet)
en vermeldt het benodigde bedrag erbij.
Op deze manier kan iedereen investe-
ren in het project. Het idee erachter is
dat veel particulieren een klein bedrag
investeren en dat deze kleine investe-
ringen bij elkaar het project volledig
financieren. Dit in tegenstelling tot
bankkredieten en grootinvesteerders,
waarbij er sprake is van slechts één
of enkele investeerders die een groot
bedrag inbrengen. Deze kleine inves-
teerders noemt men the crowd, het
Engelse woord voor ‘mensenmassa’.
Er zijn een paar redenen die het
huidige succes van crowdfunding
verklaren. Internet is een heel
belangrijke factor. Via het web kun
je je project op een heel gemakkelijke
en goedkope manier presenteren.
Daarnaast wordt het hoe langer hoe
gemakkelijker om betalingen te doen
via het web. Sociale
media zijn ideaal
om ruchtbaarheid
te geven aan een
project.
Een tweede reden is uiteraard de
kredietcrisis. Ondernemers krijgen
minder makkelijk geld los bij de
bank. Voor ‘sociale’ ondernemers
geldt dit des te meer: zij hebben vaak
nog minder makkelijk toegang tot
kredieten omdat ze maatschappelijke
belangen voornemen op financiële
return. Omgekeerd draagt antipathie
tegen het bankwezen ook bij aan de
populariteit van crowdfunding bij
potentiële gevers/aandeelhouders.
Netwerk Rentevrij
Eenzelfde soort klimaat zorgde er
dertig jaar geleden voor dat Netwerk
Zelfhulp Vlaanderen het licht zag.
Ook toen was het crisis en ook toen
vonden projecten ondanks hun maat-
schappelijke meerwaarde, moeilijk
financiering. Netwerk Zelfhulp Vlaan-
deren vond draagkracht bij een grote
groep mensen, die allen één procent
van hun inkomen afstonden voor een
solidariteitsfonds, zodat
de betreffende projecten
alsnog gerealiseerd konden
worden.
De ‘projectondersteunende’ poot van
FairFin is in 2005 verzelfstandigd in
de vorm van Netwerk Rentevrij cvba.
Hoewel de activiteiten van Netwerk
Rentevrij aansluiten bij de principes
van crowdfunding, is het toch uniek
(!) in zijn soort. Tom Alleman is
sinds 2010 coördinator van Netwerk
Rentevrij.
Tom, ben jij blij met het groeiende
aandacht voor crowdfunding?
Ja, vooral omdat het eigenlijk een
democratisering van financiering
inhoudt. Mensen bepalen zelf wat
gefinancierd wordt, ook mensen met
minder kapitaal. Vele kleine bijdra-
gen beslissen zo of een zeer concreet
project gefinancierd wordt of niet.
Van de bank weet je vaak niet wat
die met je geld doet.
Wat onderscheidt Netwerk Ren-
tevrij van andere vormen van
crowdfunding?
Veel van de crowdfunding-platfor-
men die nu in de kijker staan, zijn
actief in de cultuur- of muzieksector.
Daar is het gebruikelijk met giften
te werken. Wij kiezen bewust voor
projecten met maatschappelijke
meerwaarde: zij zien economische
activiteit als middel om maatschap-
pelijke verandering te creëren. Deze
keuze maakt het mogelijk voor ons
om met leningen te werken in plaats
van met giften: de economische
activiteit stelt de projecten in staat
de financiering – zonder rente – terug
te betalen en maakt een langeter-
mijnvisie belangrijker. Dit zorgt voor
een extra stuk engagement, zowel bij
de ondernemers als bij de financiers.
Daarnaast zorgt de terugbetaling
ervoor dat we elke euro kapitaal aan
meerdere projecten kunnen uitle-
nen. De financiering komt van ons,
Netwerk Rentevrij, maar altijd samen
met de eigen achterban. We verdub-
belen het bedrag dat de organisaties
kunnen ophalen bij de ‘crowd’.
Inmiddels zijn er bij Netwerk
Rentevrij voor miljoenen euro’s
leningen verstrekt en terugbetaald.
Wijkgezondheidscentra, sociale werk-
plaatsen en wereldwinkels bloeiden
op, mede door de steun van Netwerk
Rentevrij.
Wat zijn de plannen voor de
toekomst?
We willen projecten meer gaan
begeleiden in het betrekken van hun
achterban. De meeste organisaties
hebben die wel, maar spreken die
niet aan op financieel vlak. In het
verlengde daarvan willen we het
in de toekomst zo organiseren dat
mensen een specifiek project kun-
nen steunen door aandeelhouder te
worden van Netwerk Rentevrij. Zo
genieten zij van de professionaliteit
van onze administratie, wordt hun
risico gespreid en komen ze mee onder
de borg die we aan de organisaties
vragen bij onze lening.
Geen naamsverandering voor jullie?
Nee, wij zijn net erg blij met onze
naam. Door de cofinanciering naar
een hoger niveau te tillen, zetten
wij nog meer dan vroeger in op de
‘netwerkgedachte’ die bij crowdfun-
ding zo belangrijk is. Financiering
als middel om het netwerk rond een
project – en zo zijn duurzaamheid – te
versterken.
Deze initiatieven kwamen in aanmerking voor een lening van Netwerk Rentevrij
“MediKuregem is in 2008 als wijkgezond-heidscentrum ontstaan vanuit een vroegere dokterspraktijk in Kuregem, een multicultu-rele en kansarme buurt vlakbij het Brusselse Zuidstation. Dit was een lang proces en in de aanvangsfase deden we een beroep op een lening bij Netwerk Rentevrij en een aantal sympathisanten. Hiermee konden we een paar noodzakelijke investeringen doorvoeren en de eerste lonen van het personeel uitbetalen. Dit stelde ons in staat om de opstartfase goed door te komen zonder liquiditeitsproblemen en te evolueren tot het wijkgezondheidscentrum waar we vandaag erg trots op zijn.”, Rafaela Martinez, coördinator vzw
MediKuregem
“Amarant is een gespecialiseerde vormings-instelling met als thema kunsteducatie. Wij bieden in heel Vlaanderen en Brussel cursussen en lezingen aan over de geschiedenis en de recente ontwikkelingen van beeldende kunst, architectuur, filosofie en muziek. Daarnaast organiseren we ook begeleide tentoonstel-lingsbezoeken, excursies en cultuurreizen. In 2005 klopten we aan bij Netwerk Rentevrij, op zoek naar een oplossing voor liquiditeits-problemen. Dankzij de lening van Netwerk Rentevrij en onze achterban konden we uit een financieel dal klauteren en bereikten we weer financiële stabiliteit.”, Goedele Van den Eede, zakelijke leiding
Amarant vzw
Geslaagde vormen van crowdfundingBarack Obama is de koning van de crowdfun-ding. Hij wist voor zijn verkiezingscampagne in drie maanden 86 miljoen dollar op te halen. Obama wist hiermee 552642 donateurs aan zich te binden. Zij werden vervolgens fervente ambassadeurs.De Amerikaanse NGO Kiva verzamelt geld voor ondernemers in ontwikkelingslanden. Als par-ticulier kun je een lening van minstens 25 euro geven aan een persoon die je zelf kiest. Sinds 2005 gaf KIVA al voor bijna 300 miljoen leningen
aan ondernemers in het Zuiden.Voordekunst.nl is een online platform waar kunstenaars hun projectplan presenteren met een doelbedrag en de tijd waarbinnen ze dit willen opha-len. Geïnteresseerden kunnen direct een project kiezen en doneren. Afhankelijk van project en donatie, staat er iets tegenover:
vrijkaartje, VIP-behandeling, poster, naamsvermelding...SonicAngel is een platenlabel dat in 2009 werd opgericht door Maurice Engelen en Bart Becks, vanuit de constatering dat jong talent weinig kans krijgt bij grote
platenlabels. Op de site kunnen fans investeren in een artiest naar keuze. In ruil kunnen de fans de muziek downloaden of krijgen ze een gesigneerde foto.
Marjon Meijer
13
analyse
12
analyse kort
Democratievs.
BankwezenIn 2008 werd de wereld wakker met de kater van het neoliberale bankiersfeestje dat enkele decennia de samenleving in een roes hield. Politici schreeuwden moord en brand: “Dit zal nooit meer gebeuren!” en “De schuldigen zullen boeten!”.
Vier jaar later moeten we vaststellen
dat het holle frasen waren. Het finan-
cieel systeem is overeind gehouden
met een quasi blanco cheque en het
speculatieve bankieren is niet aan
banden gelegd. De burger betaalt de
rekening. In navolging van de finan-
ciële crash lijkt de robuustheid van
onze democratie in een neerwaartse
spiraal terechtgekomen te zijn.
Reddingen van banken werden
meestal in een weekend – wanneer
de beurzen dicht zijn – beklonken
tussen regeringsleiders, ministers van
financiën, nationale banken, en de
top van de bank in kwestie. Nader-
hand werden ze al dan niet bekrach-
tigd door het parlement. Dexia is een
tweede maal gered in oktober 2011
door een regering van lopende zaken.
Hoewel de redding een waarborg van
de Belgische staat van 54 miljard
euro inhoudt, is de beslissing nooit
aan het parlement voorgelegd. CADTM
en ATTAC Brussel en Luik spanden een
procedure in bij de Raad Van State
om deze waarborg nietig te verklaren.
FairFin en vele andere middenveld-
organisaties en individuen steunen
deze procedure.
De vorm die deze reddingen aan-
namen, werd voorgesteld als de
enig mogelijke oplossing. De banken
moesten overeind gehouden worden,
inclusief casino. Ernstige voorwaar-
den opleggen was niet aan de orde.
Een andere Belgische toepassing: de
toxische schulden nationaliseren
en het gezonde deel van de bank
(Fortis) voor een appel en een ei aan
BNP Paribas verpatsen. Er zouden
vertegenwoordigers van de overheid
in de geredde banken komen, maar
daar hebben we bitter weinig van
gehoord. Bovendien hadden deze
vertegenwoordigers vaak een carrière
in de financiële sector achter de rug.
Alsof het de normaalste zaak van de
wereld was.
Dexia-debacle
Nochtans, het is niet overal zo gegaan.
IJslandse banken hadden zoveel
schulden dat het land in 2008 failliet
ging. Er werd een referendum gehou-
den waarin burgers konden kiezen of
ze de schulden van de banken op zich
namen of niet. 93% van de deelne-
mers aan het referendum was hierte-
gen. Terwijl de CEO ‘s van de banken
in andere landen met een gouden
parachute de door hen gecreëerde
puinhoop achter zich lieten, waren
topbankiers in IJsland het voorwerp
van gerechtelijke onderzoeken. In de
meeste landen echter zijn er nagenoeg
geen politieke krachten die zo’n
aanpak voorstaan.
Bovendien verdedigden regeringen de
reddingen steevast met het argument
dat die geld in het laatje zouden bren-
gen. Regeringen lijken op dezelfde
manisch-depressieve golven te surfen
als de financiële markten zelf. Elke
keer dat een bank gered wordt,
kraait een minister victorie want die
banken moeten een bijdrage betalen
of de staat zal een dividend krijgen
als aandeelhouder. Ervan uitgaande
dat alles nu koek en ei is. Deze
uitgangspositie is een gevaarlijke
mythe; in België is het Dexia-debacle
daar het beste bewijs van In 2008
hield de overheid Dexia overeind met
een herkapitalisatie van 6 miljard
euro en een waarborg van 100 miljard
euro. In 2011 werd Dexia gesplitst:
België betaalde 4 miljard euro voor de
Belgische tak van de bank (Belfius)
en staat borg voor Dexia Holding, de
bad bank, voor een bedrag tot 54
miljard euro.
Too big to ignore
Ook bij wetgevend werk en
regelgeving hebben banken een
flinke vinger in de pap. Anno 2008
schreeuwde men van de daken dat
er een eind moest komen aan de too
big to fail banken. De activa van de
23 grootste banken zijn tweemaal zo
groot als het BNP van de volledige
Europese Unie. BNP Paribas had in
2010 een balans die groter is dan de
Franse economie.
Een van de maatregelen die besproken
wordt om de too big to fail banken uit
de wereld te helpen is het afscheiden
van speculatieve activiteiten van
banken die spaargeld van klanten
aanhouden. Enkel de banken die met
spaargeld werken zouden dan nog
in aanmerking komen om gered te
worden. In België wordt de maatregel
door de nationale bank ‘onderzocht’.
Het V.K. en de V.S. staan er verder mee,
maar daar zouden er nog heel wat
gaten zitten in het hek dat men tussen
spaargeld en speculatie wil plaatsen.
Zelfs zonder deze achterpoortjes
zouden de banken nog steeds too big
to fail zijn.
Dan zijn er ook nog de Basel III regels,
die dicteren dat banken meer eigen
vermogen moeten hebben dan voor-
heen, zodat ze beter in staat zijn om
verliezen te slikken. Het extra geld dat
ze in kas moeten houden kunnen ze
niet gebruiken om te investeren en dat
betreuren de banken. Ze waarschuwen
nu al dat ze minder en duurdere
kredieten zullen geven. Dat terwijl
de ECB onlangs nog meer dan 1000
miljard euro leende aan banken voor
een intrestvoet van 1%, waardoor er
zich nog meer winstmogelijkheden
voordoen. Maar hun traditionele rol
vervullen, kredieten verlenen aan
organisaties en bedrijven, dat zien ze
steeds minder zitten.
Dat banken een grote invloed hebben
op de politiek, mag misschien geen
verrassing heten. Het is nu eenmaal
een van de sterkste economische secto-
ren, die – al is de meerwaarde vaak
ver te zoeken – een groot deel vormt
van de economie in vele landen. Zo
strijken in de V.S. banken nu bijna een
derde van alle bedrijfswinsten op ter-
wijl dit begin jaren ‘80 slechts 7% was.
Maar banken zitten zelfs mee aan tafel
als reguleringswetten worden opge-
steld. Uit recent onderzoek blijkt dat
73% (!) van de adviesgroepen die een
herziening van de regelgeving over
onze financiële instellingen voorberei-
den binnen de Europese Commissie uit
personen bestaat die verbonden zijn
aan het financieel bedrijfsleven.
Het bankwezen roept overheden op het matje
De reddingen van banken hebben ook
een grote impact op de rest van het
beleid. Schulden worden verplaatst
van de privé sector naar de publieke
sector. Naast de miljarden voor de
banken werd de overheidsschuld
ook nog aangedikt omdat de staat
geld in de economie pompte om de
economische recessie die volgde op
de financiële crisis te bestrijden.
Eens de banken verder konden gaan
op hun elan van hoge winsten,
speculatie en bonussen, werden de
overheden die voorkwamen dat het
mondiale bankwezen desintegreerde,
op het matje geroepen. De financiële
markten, gesteund door het IMF en
de Europese Commissie, verwijten
nationale overheden sindsdien dat
ze hun geld over de balk gooien. Ze
rekenen hogere rentes op staatsobli-
gaties aan en eisen fikse besparingen.
Hoe er met deze overheidsschuld
moet omgegaan worden is onderwerp
geweest van vele Eurotoppen en het
is op zijn minst verontrustend dat
banken daar informeel mee onder-
handelden. Ondertussen snoeit Europa
in ‘weinig renderende’ uitgaven-
posten zoals sociale zekerheid en
overheidsbedrijven.
Nationale overheden? Die bieden in
het beste geval weinig weerwerk
tegen de machtsgreep van de finan-
ciële markten. Sorry jongens, het
bankwezen heeft honger. Tegenover
de gelaten houding van politici is in
enkele landen wel een groot ongenoe-
gen van de bevolking waar te nemen.
De sociale onrust heeft in enkele
landen, Griekenland op kop, enorme
proporties aangenomen. Dit kon de
vastberadenheid van de financiële
markten en hun politieke medestan-
ders echter niet intomen. Zo is in
Griekenland en Italië nu voormalig
personeel van Goldman Sachs aan
het hoofd van onverkozen regeringen
geplaatst om de onrechtvaardige
en onefficiënte besparingen door te
voeren.
Democratisch deficit
Dat de meeste politici zich niet as-
sertiever opstellen en meegaan in de
waanzinnige logica van de financiële
markten getuigt van een misprijzen
voor de belangen van de burgers. De
democratische instellingen waren
zeker niet perfect vóór 2008, maar
nu het bankwezen de democratische
instellingen naar eigen believen
kneedt en de politieke wereld zich
voor zijn kar laat spannen, neemt
het democratisch deficit toe. Dit gaat
gepaard met een verlies aan welvaart
van ongekende hoogten. Wie dacht
dat 2008 het failliet van de eenheids-
worst op het vlak van economisch
denken zou inluiden, komt voorlopig
bedrogen uit. Het bankwezen kiest
voor de vlucht vooruit en de politiek
doet mee.
Waar er al financiële regelgeving
wordt opgesteld, valt ze mager uit. In
Europa staat tegenwoordig alles in
het teken van economic governance:
het pragmatisch besturen van de
samenleving volgens de dictaten
van de markten. En die markten
worden gelijkgeschakeld aan het
algemeen belang. Tegen deze logica
ingaan en de belangen van burgers
voorop stellen is uit den boze: het
zou de broze markten wel eens
kunnen verstoren. Dit democratisch
deficit legt de bal in het kamp van
de burgers en het middenveld. Om
geloofwaardig te zijn mogen burger
en middenveld zich evenwel niet
meer laten verleiden door de roes van
woekerwinsten. De kater is zo al erg
genoeg. Er is helemaal niets verloren,
maar als we het bankwezen willen
temmen, als we een economie willen
die ten dienste van de samenleving
en de natuur staat, zullen we ervoor
moeten opkomen.
Frank Vanaerschot
15
terugblik
14
terugblik kort
Stijn Suijs, sinds 2011 campagne-
medewerker bij FairFin: “Ik ben nog
te nieuw in de organisatie om de ge-
schiedenis goed te kennen, laat staan
te herschrijven. Wat me wel opvalt, is
dat FairFin veel meer contacten heeft
met mensen uit de banken dan met
politici. Ik heb soms het gevoel dat
we daardoor eigenlijk bevestigen wat
we net aanklagen: dat het de banken
zijn die de samenleving in hun greep
houden in plaats van andersom.”
Kunt u zich vinden in de nieuwe
naam?
Inez: “Ça va, vooral goed dat ‘ie er
is. Ik vind de baseline trouwens heel
sterk, dat we daar niet eerder op zijn
gekomen!”
Steve Clemens, vers FairFin lid (zie
pag.4): “Absoluut! Lekker internatio-
naal en wie kan er tégen fair zijn?”
Wat is het belangrijkst dat u heeft
geleerd uit uw tijd bij FairFin?
Luc: “Dat structuren erg veel bepa-
len, maar dat het toch altijd mensen
zijn die het verschil maken. En dat
als je echt voor dingen gaat er best
wel veranderingen mogelijk zijn.”
Stijn: “Mijn ongeduld een beetje te
beheersen. En wat ik beslist ook wil
proberen leren is om iets dat complex
lijkt – zoals heel dat financiële jargon
– terug te vertalen naar iets dat
eigenlijk voor iedereen begrijpbaar
wordt.”
Hoe ziet u de rol van FairFin in de
strijd tegen het huidig financieel
systeem?
Leen: “Glansrijk, van op de
eerste rij en zonder al te veel
bloedvergieten.”
Steve: “Ik vind ludieke en intel-
ligente campagnes leuk. Veel mensen
denk ik…”
Christophe Scheire, van 1996 tot
2009 werkzaam bij FairFin: “FairFin
moet luis in de pels zijn! En zorgen
dat het goed jeukt.”
Koen Schoors, professor economie:
“De hervormingen van het bankwezen
zijn ver van gedaan. Er zijn wel een
heleboel regeltjes bijgekomen, maar
structureel is er op het vlak van
systemische stabiliteit nog veel werk
te verzetten. Ook met betrekking tot
risicobeperking voor de schatkist is
nog niet veel veranderd. Er is voor de
samenleving en voor organisaties als
FairFin nog werk aan de winkel.”
Wat is uw wens voor het bankwezen
in 2012?
Koen Schoors: “Dat de les van de
geschiedenis niet zo snel vergeten
wordt als vorige malen. Men is
opnieuw al ergens een volgende
crisis aan het creëren. Ik hoop voor
2012 dat de restanten van Dexia niet
op ons hoofd vallen. Laten we niet
vergeten dat het daar niet enkel gaat
om de borgen, er wordt daar nog
altijd een bedrag van meer dan 400
miljard beheerd.”
Christophe: “Meer humor, ladies
and gentlemen. Veeeeeeeel meer!”
Dáááág, Netwerk Vlaanderen!Dit jaar is het dertig jaar geleden dat Netwerk Zelfhulp Vlaanderen, het huidige FairFin, het levenslicht zag. Een mooie gelegenheid om samen met enkele stemmen uit de FairFin gemeenschap terug te blikken en vooruit te kijken.
Welk moment uit de geschiedenis van Net-
werk Vlaanderen is u het meest bijgebleven?
Luc Weyn, al 25 jaar werkzaam bij FairFin:
“Het planningsmoment in Sint-Denijs Boeckel
waar de basis gelegd is van de omslag van
instelling naar beweging. De omslag van een
organisatie die vooral zelf financier was, naar
een organisatie die mensen en organisaties
anders wou laten omgaan met geld. De omslag
van een organisatie die niet louter meer bezig
wou zijn met het financieren met propere
handen, met het alternatief dat minder dan
1% van onze financiële middelen betreft, maar
die er ook voor koos om zich te richten op de
99 andere procenten.”
Inez Louwagie, van 1997 tot 2008 educatief
medewerker bij FairFin: “Het Feest van Protest
in Gent, op de Kouter; de eerste publieke lance-
ring van de Mijn Geld? Goed Geweten! campag-
ne! Begin november een openluchtfestivalletje
lanceren, om een tot dan toe totaal onbekend
thema op de agenda te krijgen, dat was een
serieus risico. Maar het werd een succes, met
veel volk en goeie ambiance! En de Ace Bank
natuurlijk: een eerste gewaagde en ambitieuze
stunt voor Netw… sorry:FairFin! Superintens en
slopend, maar ook ongeloofelijk rewarding en
een heel sterk teamwerk. We konden dit alleen
realiseren omdat iedereen er als een blok ging
achter staan. Een heel fijne ervaring.”
Leen Schmücker, sinds 2011 campagneme-
dewerker bij FairFin: “De Ace Bank. Hoewel
ik toen nog niet bij FairFin werkte, hoorde
ik overal in Brussel vanalles gonzen over
die kwaadaardige bank. Ik herinner me de
geanimeerde tooggesprekken waar de pro,
de contra’s en de sceptici elkaar vonden.
Spannend.”
Welke etappe uit die geschiedenis had u
liever herschreven gezien?
Luc: “Niet echt leuk waren de bitse, soms op
de persoon spelende debatten, over of we nu
zelf een bank moesten worden of niet. Of we
ons in de eerste plaats niet moesten richten
op de financiering van zij die bij eender
welke financiële instelling uit de boot vielen,
of moesten gaan voor groei en macht.”
Inez: “De periode van de financiële crisis:
ik wou dat we er dan hadden gestaan met
een sterk, inhoudelijk onderbouwd, modern
antwoord. Hand in eigen boezem, hoor, ik
wist ook niet met meer te komen dan ‘zie je
wel, we hebben het toch altijd al gezegd!’”
FairFin voert campagnes die Belgische banken en het brede publiek informeren en aanzetten om anders om te gaan met geld. Daartoe voert de organisatie onderzoek naar onverantwoorde of schadelijke investeringen van Belgische banken en brengt het duurzame bankproducten alternatieve vormen van ‘omgaan met geld’ in kaart.
Heb je vragen, opmerkingen of suggesties?
Mail de redactie: [email protected]
FairFin zkt. vette bonusJe kunt ons vrijblijvend steunen met een eenmalige gift, of via een permanente opdracht. Stort je bijdrage op rekening (BE 10)5230 8038 6504 / BIC: TRIOBEBB van FairFin met de mededeling ‘vette bonus’.
Je kan ook storten via de site ikwilhelpen.be, waar je met een online overschrijving of via Bancontact, Visa, Mastercard of American Express een bedrag overmaken op de rekening van FairFin.
REDACTIE EN ADMINISTRATIEVooruitgangstraat 333/9 - 1030 BrusselTel: 02/201 07 70, Fax: 02/201 06 [email protected]
VERANTWOORDELIJKE UITGEVERKristien Vermeersch, Vooruitgangstraat 333/9 -1030 Brussel
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEETom Alleman, Steve Clemens, Inez Louwagie, Christophe Scheire, Leen Schmücker, Koen Schoors, Stijn Suijs, Frank Vanaerschot, Hugo Wanner, Luc Weyn, Nigel WilliamsHOOFDREDACTIE Marjon MeijerEINDREDACTIE Christophe ScheireDRUKKER De Wrikker ONTWERP & OPMAAK Yichalal
ABONNEMENTENEen jaarabonnement kost 10 euro. Interesse? Maak het bedrag over op (BE 21)5230 8038 64 03 / BIC:TRIOBEBB van FairFin met de mededeling ‘magazine’ en je ontvangt de volgende nummers in je brievenbus. Een abonnement loopt van januari tot en met december. Word je midden in het jaar abonnee, dan worden voorgaande nummers uit het jaar alsnog toegestuurd.
achter de schermen
16
COLOFON
Foto
: Eug
ène
Hert
oghe
Nieuw lid“Wil je voor ons blad een cursiefje
schrijven?” “Ja, natuurlijk!” antwoord
ik en dan pas besef ik dat ik niets
afweet van ons financieel en eco-
nomisch bestel. Ik besef wél dat de
meeste ‘leden’ daar waarschijnlijk
wel mee bezig zijn - ik voel me
angstig, het zweet breekt me uit,
wat heb ik te vertellen over ‘eerlijk
bankieren’? Niets, evenveel als de
doorsnee gedelegeerd bestuurder van
een multinationale investerings-
maatschappij dus.
Het internationale systeem om geld,
goederen en investeringen wereldwijd
te bepalen is zo ingewikkeld dat
niemand er nog aan uit kan, met uit-
zondering van the happy few die erin
werken. Ik als leek, ik als ‘gewone
werkmens’ geraak er helemaal niet
wijs uit. Ik hoor dat er voor onderwijs
of huisvesting geen geld is omwille
van ‘de crisis’ en dan sta ik versteld.
Heb ik niet net gelezen dat voetballer
X miljoenen verdient? Ik lees dat jobs
verloren gaan en dat tegelijkertijd CEO
X (van hetzelfde bedrijf) miljoenen
ontvangt in premies en denk dan
what the fuck??
Het probleem is dus niet een gebrek
aan geld, maar een verkeerd waar-
desysteem; niet een gebrek aan
groeisectoren maar een fixatie op
maximale winst. Middelen genoeg,
maar teveel individueel winstbejag.
Het ergste is dat het allemaal zo
openlijk en arrogant gebeurt en dat
wij, de meerderheid, het aanvaarden
alsof het de normaalste zaak van de
wereld is.
Awel, ik vind het nog steeds niet
normaal.
Noem mij een economische dinosau-
rus, een solidariteits idealist, maar
ik word er nog kwaad van. Niet dat
anderen miljoenen verdienen en ik
niet, daar heb ik geen probleem mee,
maar wél als die miljoenen worden
verdiend terwijl er anderen geen
dak boven hun hoofd hebben of geen
toegang tot fatsoenlijk onderwijs
krijgen.
Ik ken misschien niets van bankie-
ren, maar ik heb een laptop, ik heb
toegang tot internet en ik kan dus op-
zoeken waarin mijn bank investeert,
of wacht even, ik kan lid worden van
FairFin. Bij deze dus.
achter de schermen
Nigel Williams