De zolder, vroeger - RenoFase...2016/03/17 · Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp &...
Transcript of De zolder, vroeger - RenoFase...2016/03/17 · Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp &...
1
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 1
Filip Dobbels, ir.-arch.
Afdeling Energie
WTCB
PHP EXPERT day
‘Doorgedreven energetische renovatie van woningen’Mechelen, 17 maart 2016
Risk? Do!Do? Don’t?
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering
Ir.‐arch. F. Dobbels
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 2http://www.fond‐ecran‐image.com/galerie‐membre,fruit‐pomme,grenier‐a‐pommesjpg.php
De zolder, vroeger …
2
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 3
Ruimte onder het dak, vandaag…
Bron tekeningen: Brochure Doerken.fr
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 4
OVERZICHT
◘ Vertrekpunt = (uw) bouwpraktijk“opdracht: na-isolatie hellend dak”
Doel: energie besparen (zonder problemen)
◘ HOE?
Mogelijke scenario’s
Do’s & don’ts
FAQ
◘ Waarom?
Achtergrond: referentiedocumenten▪ TV 251 “Thermische isolatie van hellende daken” (2014)
▪ TV 255 “Luchtdichtheid van gebouwen” (2015)
▪ RENOFASE: “Ontwerpgids: Renovatiemaatregelenfiches” (draft januari 2016)
dodonot
Scenario x[naam]
mogelijk ALS:‐ …
risk principes
cases
NEW
3
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 5
Vertrekpunt: opdracht na-isolatie hellend dakBeperking toepassingsgebied TV 251:woningen met pannen of leien
1. “Small” enkel na-isoleren (dakbedekking ongewijzigd)
▪ onderdak aanwezig
▪ nog geen isolatie
▪ geen binnenafwerking
2. “Medium” ook dakbedekking vernieuwen
▪ onderdak aanwezig
▪ al isolatie tussen de kepers
▪ binnenafwerking behouden
3. “Large” ook timmerwerk vernieuwen
3 cases
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 6
Recent…
(Augustus 2014)
4
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 7
inleiding
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 8
Doel
A. Thermische weerstand verhogen
▪ Tot welk niveau?
1. Thermische prestatie verhogen
Minimum (K40/E50) Udak = 0,24 W/m²K (*) (ca. 10 à 20 cm isolatie)
Streefwaarde (K15/E30) Udak = 0,10 W/m²K (ca. 30 à 45 cm isolatie)
(*) Umax voor EPB in Vlaams Gewest vanaf 01/01/2014
5
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 9
Thermische isolatieWelke U-waarde kiezen? Reglementaire (r)evolutie…
Grotere isolatiediktes
Rekening houdend met de onderbreking van de thermische isolatie
Houtfractie
Mechanische bevestigingen
2014
2006
1975
2015
Jaar Isolatiedikte [cm]
Umax [W/m²K]
2000 ~10 0.4
2008 ~12 0.3
2010 ~15 0.3 + houtfractie
2012 ~17 0.27
2014 ~20 0.24
… ~30 0.10
NIEUWBOUW
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 10
Doel
A. Thermische weerstand verhogen
▪ Tot welk niveau?
▪ Tools: ▫ www.energiesparen.be
1. Thermische prestatie verhogen
Optimum?
10
6
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 11
Thermische isolatie
Keper 230mm + isolerend onderdak 60 mm
I-ligger 250mm + isolerend onderdak 22mm
I-ligger 350mm + isolerend onderdak 22mm
Udak < 0,2 W/m²K ?
U = 0.16 W/m²K
U = 0.16 W/m²K
U = 0.11 W/m²K
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 12
Doel
B. Luchtdichtheid verbeteren
▪ Tot welk niveau?
1. Thermische prestatie verhogen
Minimum? Klasse L1 (zie verder) (*)
Streefwaarde? Klasse L2 (zie verder)
(*) - geen wettelijke eis- sterk aangeraden om
- een voldoende thermische prestatie te verzekeren- vochtproblemen te vermijden (aansprakelijkheid!)
NEW
7
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 13
Doel
A. Vochtproblemen
▪ Hoe kunnen vochtproblemen ontstaan?
▫ Infiltratie:
dakbedekking en onderdak OK?(aandacht voor aansluitingsdetails)
▫ Condensatie
convectie
dampdiffusie
condensatiehoeveelheid beperken
correcte dakopbouw
goede luchtdichtheid
2. Problemen voorkomen
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 14
Doel2. Problemen voorkomen
A. Vochtproblemen
8
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 15
Doel
B. Oververhitting
▪ Hoe kan oververhitting ontstaan?
▫ Dakbeglazing zonder zonwering (hoofdoorzaak)
Dakvlakvenster? Zonwering!
2. Problemen voorkomen
door na‐isoleren van het dakmeestal beduidende verbetering
van het zomercomfort
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 16
Ref. : WTCB‐Dossiers – Nr. 3/2010 – Katern nr. 6 – pagina 4
9
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 17
x
x
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 18
HOE?
10
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 19
STAPPENPLAN
STAP 1 ‐ Analyse vertreksituatie
STAP 2 ‐ Keuze systeem
STAP 3 ‐ Keuze elementen
STAP 4 ‐ Detaillering
STAP 5 ‐ Kostprijscalculatie
STAP 7 ‐ Werfvoorbereiding
STAP 8 ‐ Uitvoering
STAP 9 ‐ Kwaliteitsbeoordeling
STAP 10 ‐ Oplevering
Conform budget?
Conform contract?
STAP 6 ‐ Aanbesteding
Conform eisen & wensen?ONTW
ERP
UITVOER
ING
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 20
Analyse bestaande toestand
11
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 21
ANALYSE BESTAANDE SITUATIEChecklist
Ambitieniveau?
Programma?
Binnenklimaat?
Timmerwerk
Toestand
Dimensies
Draagkracht
Onderdak?
Dakbedekking?
Isolatie?
Dampscherm?
Dakvorm?
Ventilatie?
Budget?
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 22
ANALYSE BESTAANDE SITUATIETimmerwerk
gordingendak sporenspantendak
12
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 23
ANALYSE BESTAANDE SITUATIETimmerwerk
◘ voldoende draagkrachtig?
mechanische belastingen op daken: oorsprong:
• eigengewicht• sneeuw• wind• personen (uitzonderlijk)
richting• horizontaal• vertikaal
Na-isoleren eigengewicht vergroot- isolatie ca. 0,10 à 0,20 kN/m²- daktimmerwerk + dakbedekking:
ca. 0,75 kN/m² doorgaans geen problemen
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 24
ANALYSE BESTAANDE SITUATIETimmerwerk
◘ voldoende draagkrachtig?
Opgelet met:
Relatief grote wijziging eigengewicht (bv. sandwichpanelen)
Wijziging type draagstructuur wijziging positie en grootte belastingen op onderliggende draagstructuur
Grote geconcentreerde lasten op dak of zoldervloer (bv. door nieuwe technische installaties)
In geval van twijfel/onzekerheid: studie door stabiliteitsingenieur
13
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 25
ANALYSE BESTAANDE SITUATIETimmerwerk
◘ voldoende draagkrachtig?
gordingendak: bij rijwoningen lopen gordingen soms door over verschillende woningen niet doorzagen!
risk
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 26
ANALYSE BESTAANDE SITUATIETimmerwerk
◘ voldoende duurzaam?
‐Mogelijke aantastingen‐ schimmels‐ insecten
‐ Voorwaarden‐ vochtproblemen, …‐ voedingsbodem, …
‐ Inschatting risico‐ vochtproblemen quasi uitsluitbaardoor correcte dakopbouw en regelmatig onderhoud & nazicht‐ risico op insecten kan nooit volledig uitgesloten worden; mogelijke gevolgen relatief groot
risk
14
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 27
ANALYSE BESTAANDE SITUATIE
‐ Aanbevolen werkwijze:
‐ controleer de natuurlijke duurzaamheid van het hout‐ spintvrij Oregon Pine: duurzaamheidsklasse III‐ spintvrij Europees Eiken: duurzaamheidsklasse II‐III‐ spint: steeds duurzaamheidsklasse V (niet duurzaam)
‐ indien onvoldoende duurzaam (of onzeker):timmerwerk preventief verduurzamen (cf. STS 04.3)
‐ indien reeds aangetaste onderdelen curatief verduurzamen of vervangen
◘ voldoende duurzaam?
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 28
ANALYSE BESTAANDE SITUATIE
‐ Aanbevolen werkwijze:
‐ controleer de natuurlijke duurzaamheid van het hout‐ spintvrij Oregon Pine: duurzaamheidsklasse III‐ spintvrij Europees Eiken: duurzaamheidsklasse II‐III‐ spint: steeds duurzaamheidsklasse V (niet duurzaam)
‐ indien onvoldoende duurzaam (of onzeker):timmerwerk preventief verduurzamen (cf. STS 04.3)
‐ indien reeds aangetaste onderdelen curatief verduurzamen of vervangen
◘ voldoende duurzaam?
15
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 29
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 30
ontwerp
16
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 31
ONTWERPIsolatielaag: waar?
in zoldervloer of in dak?
programma bouwheer? beschermd volume zo compact mogelijk mogelijkheden/beperkingen uitvoering?
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 32
ONTWERPIsolatielaag: waar?
waar in dak?
– A. bovenop kepers of spantbenen– B. tussen kepers of spantbenen COMBINATIES– C. onder kepers of spantbenen
17
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 33
Keuze isolatiemateriaal
Isolatielaag: welk materiaal?
TAB. 9 & 10
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 34
ONTWERP
◘ Bepalende factoren Lamba-waarde
Plaatsingswijze
Milieu-impact
Geluidisolatie
Kostprijs
◘ Vergelijken?
Isolatielaag: welk materiaal?
www.epbd.bewww.butgb.bewww.wtcb.be > Techcom
18
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 35
ONTWERP
◘ éénlaags
Dakvlak: samenstellende lagen
isolatielaag
lucht‐ en dampremmende laag
onderdak
(dakbedekking)
(binnenafwerking)
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 36
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXHoe onderdak en lucht- en dampscherm op elkaar afstemmen?
Binnenklimaat Type onderdak Type lucht‐ en dampscherm
Dampopenheid Dampdichtheid Luchtdichtheid
KK1
S2 E1 L1
S1 E1 L1
S0 E1 L2
KK2
S2 E1 L1
S1 E1 L1
S0 E2 L2
KK3
S2 E1 L1
S1 E2 L2
S0 Studie L2
KK4
S2 Studie L2
S1 Studie L2
S0 Studie L2
NEW
19
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 37
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXWat is het binnenklimaat?
Binnenklimaat
klassenVoorbeelden
Jaargemiddelde
dampdrukken
binnen pi (Pa)
Gemiddelde dampdrukverschillen
gedurende vier weken
(pi ‐ pe) (Pa)
KK I Gebouwen met weinig tot geen
permanente vochtproductie
stapelplaatsen voor droge goederen
kerken, toonzalen, garages, werkplaatsen 1100 ≤ pi < 1165 < 159 ‐ 10 . θe (*)
KK II Gebouwen met beperkte
vochtproductie per m³ en goede
ventilatie
volgen de norm geventileerde woningen
scholen
winkels
niet‐geklimatiseerde kantoren
sportzalen en polyvalente hallen
1165 ≤ pi < 1370 < 436 ‐ 22 . θe
KK III Gebouwen met een belangrijke
vochtproductie per m³ en matige tot
voldoende ventilatie
niet volgens de norm geventileerde
woningen, flats
ziekenhuizen, verzorgingstehuizen
verbruikszalen, restaurants, feestzalen,
theaters
laaggeklimatiseerde gebouwen (RV ≤ 60 %)
1370 ≤ pi < 1500 < 713 ‐ 22 . θe
KK IV Gebouwen met hoge
vochtproductie
hooggeklimatiseerde gebouwen (HR > 60 %)
hydro‐therapieruimten
zwembaden (overdekt)
vochtige industriële ruimten zoals wasserijen,
drukkerijen, brouwerijen, papierfabrieken, …
pi 1500, beperkt tot
3000 Pa > 713 ‐ 22 . θe
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 38
Binnenklimaatklassen Voorbeelden
KK I
Gebouwen met weinig tot geen
permanente vochtproductie
stapelplaatsen voor droge goederen
kerken, toonzalen, garages,
werkplaatsen
KK II
Gebouwen met beperkte
vochtproductie per m³
en goede ventilatie
volgens de norm geventileerde
woningen
scholen
winkels
niet‐geklimatiseerde kantoren
sportzalen en polyvalente hallen
© foto
De luchtw
inklel
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXWat is het binnenklimaat?
20
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 39
Binnenklimaatklassen Voorbeelden
KK III
Gebouwen met een belangrijke
vochtproductie per m³
en matige tot voldoende ventilatie
niet volgens de norm geventileerde
woningen, flats
ziekenhuizen, verzorgingstehuizen
verbruikszalen, restaurants,
feestzalen, theaters
laaggeklimatiseerde gebouwen (RV
≤ 60 %)
KK IV
Gebouwen met hoge
vochtproductie
hooggeklimatiseerde gebouwen
(Rv > 60 %)
hydro‐therapieruimten
zwembaden (overdekt)
vochtige industriële ruimten zoals
wasserijen, drukkerijen,
brouwerijen, papierfabrieken, … © foto
Willy Naessen
s
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXWat is het binnenklimaat?
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 40
◘ Bepalende factoren: Volume gebouw
Vochtproductie
Ventilatie (!)
◘ Bij twijfel: Kies meest nadelige klasse (benaderend - veilig)
Meting binnenklimaat (exact)
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXWat is het binnenklimaat?
21
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 41
BINNENKLIMAATBinnenklimaatklasse?
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 42
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXWelk type onderdak?
Functies
• het dak winddicht en (tijdelijk) regendicht maken, beperken indringing stuifsneeuw en stof en afdruppelen condensaat, ...
types
• platen of folies• vocht- en vorstbestendig• voorkeur: dampdoorlatend (!!!),
capillair, onontvlambaar, sterk (niet doorvallen), winddicht (geplaatst)
22
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 43
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEX
S0 ‐weinig dampdoorlatend 0,5 m < Sd,eqMet bitumen omhuld ongeweven membraan … 10 ‐ 35 …
Met bitumen omhulde kunststofvezels … 4 …
PE‐folie met microperforaties … 2‐3 …
PVC‐folie met microperforaties … 2,5 …
PE‐ en/of PP‐plaat (*) … 1 …
S1 ‐ dampdoorlatend 0,05m < Sd,eq = < 0,5m
Vezelcementplaat (capillair) … 0,25 (**) …
Met PUR omhulde polyesterfilm (mogelijk capillair) … 0,15 (**) …
Houtvezelplaat (gebitumineerd of gelatexeerd) … 0,10 ‐ 0,25 (**) …
Met PP omhulde TEEE‐film … 0,08 …
PET‐folie met PU‐coating (capillair) … 0,08 …
S2 ‐ zeer dampdoorlatend Sd,eq = < 0,05m
Ongeweven PE‐vezels … 0,02 ‐ 0,05 …
Geweven of ongeweven PP‐film … 0,02 ‐ 0,10 …
Meerlagig polyolefinemembraan … 0,02 …
Meerlagige PP‐film … 0,03 …
Met PP omhulde microporeuze PE‐folie … 0,03 …
Met polyolefine omhulde PE‐film … 0,03 …
(*) Sd,eq‐waarde is afhankelijk van de dikte van de plaat
(**) waarde bepaald volgens de wet cup methode (zonder rekening te houden met capillaire eigenschappen)
Welk type onderdak?
NEW
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 44
ONTWERPWelk onderdak?
◘ Soms,bij renovatie:
sd,eq > 0.5m
gealuminiseerd onderdakMicrogeperforeerd onderdak
23
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 45
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEX
Klasse E1 – licht dampremmend 2 m < Sd=< 5m
PE (1) omhuld door karton (totale dikte < 0,25mm) … 3,5 (> 0,8 (2)) …
Polymeer op basis van polyamide … 5 (> 0,2 (2)) …
Klasse E2 – dampremmend (3) 5 m < Sd =< 25m
polypropyleenvlies … 10 (> 0,25 (2)) …
PE‐folie (>= 0,15mm, geplaatst, incl. perforaties door nieten) 5 tot 25
Ongeweven PE‐vezels 5 tot 10
Klasse E3 – sterk dampremmend 25 m < Sd =< 200m
Aluminiumfolie tussen polyester‐ en PE‐folie … 150 …
Polymeerbitumen (dichte naden) 25 tot 200
Klasse E4 – uitzonderlijk dampremmend 200 m < Sd(doorgaans niet gebruikt in hellende daken)
Composiet van PP, PE en aluminium folie … 2000 …
(1) PE: polyetheen
(2) Voor materialen met een vochtafhankelijke μ‐waarde wordt zowel de gemiddelde waarde (overeenkomstig een relatieve
vochtigheid van +/‐ 50 %) als de minimale waarde (overeenkomstig een relatieve vochtigheid van +/‐ 90%) vermeld.
(3) Het uitgebreide gamma van producten die als dampscherm kunnen fungeren evolueert continu.
Welk type lucht- en dampscherm? | DAMPDICHTHEID
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 46
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXWelk type lucht- en dampscherm? | LUCHTDICHTHEID
‐meestal folie of plaatmateriaal‐materiaal voldoende luchtdicht (luchtdoorlatendheid < 0,1 m³/m².h @ 50 Pa )
24
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 47
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXWelk type lucht- en dampscherm? | LUCHTDICHTHEID
‐ Aandachtspunt: continuïteit van het luchtscherm:
‐ de aansluiting van de lucht‐ en dampremmende laag van het dak op deze van de muren en/of vloeren aan de randen van het dak‐ aansluiting van de lucht‐ en dampremmende laag op (bestaande en nieuwe) perforaties doorheen het dak ‐ leidingspouw aangeraden
dodonot
riskdonot
Infosessie NRDD – « Thermische isolatie van hellende daken » – 10 & 12 & 17 maart 2015 48
Hoe luchtdicht??Luchtdichtheidsklassen gebouwelementen
TEST
NEW
25
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 49
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXWelk type lucht- en dampscherm? | LUCHTDICHTHEID
3 LUCHTDICHTHEIDSKLASSEN
Klasse L2 – Gevalideerd en verbeterd luchtdicht= L1 + meting + correctie van lekkenZorgvuldige uitvoering volgens de regels van de kunst (*): het prestatieniveau
wordt gevalideerd door een in-situmeting, waarbij alle detecteerbare luchtlekken in het gebouwelement (in dit geval het hellende dak) worden opgespoord en afgedicht (kan door elke aannemer gerealiseerd worden mits een extra inspanning en door het uitvoeren van een meting)
Klasse L1 – LuchtdichtCorrecte uitvoering volgens de regels van de kunst (*): alle aansluitingen werden
luchtdicht afgewerkt (kan door elke aannemer op een eenvoudige manier gerealiseerd worden)
Klasse L0 – Onvoldoende luchtdichtOnzorgvuldige uitvoering waarbij de regels van de kunst (*) niet gerespecteerd
worden: er is geen luchtscherm aanwezig of de randen en de perforaties van het luchtscherm werden niet luchtdicht afgewerkt (kan door elke aannemer gemakkelijk vermeden worden)
do
donot
risk
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 50
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXWelk type lucht- en dampscherm? | LUCHTDICHTHEID
basisregels:
1. De continuïteit van het luchtscherm in het vlak moet gewaarborgd worden door middel van een geschikt product of systeem (de voegen tussen de banen of platen die het luchtscherm vormen, moeten luchtdicht afgewerkt worden)
2. Eventuele doorboringen van het luchtscherm moeten afgedicht worden, bv. met behulp van hulpstukken die luchtdicht klemmen rond of kleven aan het doorborende element of met een kleefband
3. De aansluitingen van de randen van het luchtscherm met andere bouwcomponenten (bv. een muur) moeten luchtdicht afgewerkt worden
Voor bouwknopen waar verdere interactie met een andere aannemer nodig is, moeten men alle nodige maatregelen nemen om na de afwerking de beoogde
prestatie te kunnen realiseren
do
26
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 51
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXWelk type lucht- en dampscherm? | LUCHTDICHTHEID
LUCHTDICHTHEIDSKLASSE L0 donot
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 52
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXWelk type lucht- en dampscherm? | LUCHTDICHTHEID
LUCHTDICHTHEIDSKLASSE L1do
27
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 53
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXWelk type lucht- en dampscherm? | LUCHTDICHTHEID
LUCHTDICHTHEIDSKLASSE L2do
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 54
LUCHTDICHTHEIDSKLASSE?
donot
28
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 55
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXWelk type lucht- en dampscherm? | LUCHTDICHTHEID
LUCHTDICHTHEIDSKLASSE?do
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 56
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXWelk type lucht- en dampscherm? | LUCHTDICHTHEID
do
29
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 57
LUCHTSCHERM | Duurzaamheid?
Windblootstellingsklasse▪ Functie van terreinruwheid en gebouwhoogte
Bron: DREAM 2013| Meer info? Zie: publicaties resultaten DREAM in WTCB‐contact (2015/3+4):Geïntegreerd in TV 255 “Luchtdicht bouwen”
NEW
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 58
Windblootstellingsklasse A (matige windbelasting)▪ Welke plaatsingstechnieken mogelijk?
▪
… en de technieken
geschikt voor B en C
30
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 59
Windblootstellingsklasse B (gemiddelde windbelasting)▪ Welke plaatsingstechnieken mogelijk?
… en de technieken
geschikt voor C
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 60
Windblootstellingsklasse C (hoge windbelasting)▪ Welke plaatsingstechnieken mogelijk?
31
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 61
Duurzaamheid?
• Nietgaten afdichten met luchtdichtingstape is vaak noodzakelijk
• In functie van de blootstelling van de wand aan wind (windblootstellingsklasse):
• Een bijkomend latwerk kan nodig zijn
• Een latwerk loodrecht op de draagstructuur kan onvoldoende zijn
• Aandachtspunt: compatibiliteit tape – substraat
• Niet elke techniek geschikt voor om het even welke binnenklimaatklasse
Luchtdichtheid hellende daken: synthese
Bron: DREAM 2013| Meer info? Zie: publicaties resultaten DREAM in WTCB‐contact (2015/3+4):Geïntegreerd in TV 255 “Luchtdicht bouwen”
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 62
Samenvatting klassen
Onderdak
S0Weinig dampopen
S1Dampopen
S2Zeer dampopen
Meeren m
eeropen
Klimaat
KK1Weinig vochtig
KK2Matig vochtig
KK3Vochtig
KK4Zeer vochtig
Meeren m
eervochtig
Luchtdichth.
L0Slecht
L1Goed
L2Zeer goed
Beteren beter
Damprem
E1Zeer dampopen
E2Dampopen
E3Weinig dampopen
E4Zeer weinigdampopen
Meeren m
eergeslo
ten
32
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 63
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXHoe onderdak en lucht- en dampscherm op elkaar afstemmen?
Binnenklimaat Type onderdak Type lucht‐ en dampscherm
Dampopenheid Dampdichtheid Luchtdichtheid
KK1
S2 E1 L1
S1 E1 L1
S0 E1 L2
KK2
S2 E1 L1
S1 E1 L1
S0 E2 L2
KK3
S2 E1 L1
S1 E2 L2
S0 Studie L2
KK4
S2 Studie L2
S1 Studie L2
S0 Studie L2
NEW
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 64
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXHoe onderdak en lucht- en dampscherm op elkaar afstemmen?
Binnenklimaat Type onderdak Lucht‐ en dampscherm
Dampopenheid Dampdichtheid Luchtdichtheid
KK2 droog
S2 zeer dampopen: sd ≤ 0,05 m
E1
licht dampremmend:
2m < sd ≤ 5m
L1luchtdicht (basisregels)
S1dampopen: 0,05 m sd ≤ 0,5 m
E1
licht dampremmend:
2m < sd ≤ 5m
L1luchtdicht (basisregels)
S0dampdicht: 0,5 m < sd
E2dampremmend:
5m < sd ≤ 25m
L2gevalideerd luchtdicht
(pressurisatieproef)
risk
33
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 65
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXHoe onderdak en lucht- en dampscherm op elkaar afstemmen?
Binnenklimaat Type onderdak Lucht‐ en dampscherm
Dampopenheid Dampdichtheid Luchtdichtheid
KK1zeer droog
S2 zeer dampopen: sd ≤ 0,05 m
E1
licht dampremmend:
2m < sd ≤ 5m
L1luchtdicht (basisregels)
S1dampopen: 0,05 m sd ≤ 0,5 m
E1
licht dampremmend:
2m < sd ≤ 5m
L1luchtdicht (basisregels)
S0dampdicht: 0,5 m < sd
E1
licht dampremmend:
2m < sd ≤ 5m
L2gevalideerd luchtdicht
(pressurisatieproef)
risk
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 66
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXHoe onderdak en lucht- en dampscherm op elkaar afstemmen?
Binnenklimaat Type onderdak Lucht‐ en dampscherm
Dampopenheid Dampdichtheid Luchtdichtheid
KK3vochtig
S2 zeer dampopen: sd ≤ 0,05 m
E1
licht dampremmend:
2m < sd ≤ 5m
L1luchtdicht (basisregels)
S1dampopen: 0,05 m sd ≤ 0,5 m
E2dampremmend:
5m < sd ≤ 25m
L2gevalideerd luchtdicht
(pressurisatieproef)
S0dampdicht: 0,5 m < sd
StudieL2
gevalideerd luchtdicht
(pressurisatieproef)
risk
34
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 67
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXHoe onderdak en lucht- en dampscherm op elkaar afstemmen?
Binnenklimaat Type onderdak Lucht‐ en dampscherm
Dampopenheid Dampdichtheid Luchtdichtheid
KK4zeer vochtig
S2 zeer dampopen: sd ≤ 0,05 m
StudieL2
gevalideerd luchtdicht
(pressurisatieproef)
S1dampopen: 0,05 m sd ≤ 0,5 m
StudieL2
gevalideerd luchtdicht
(pressurisatieproef)
S0dampdicht: 0,5 m < sd
StudieL2
gevalideerd luchtdicht
(pressurisatieproef)
donot
risk
risk
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 68
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXWinddichtheid onderdak?
Bron: paper “Increased Thermal Losses caused by Ventilation through Compact Pitched Roof Constructions – In Situ Measurements”, Deseyve Chr., Bednar Th. , TU Wien, 2008
35
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 69
niet begrepen in de definitie van luchtdichtheid van een gebouw.
kunnen leiden tot GROTE (+/- factor 4!) energieverliezen en vochtschade
te vermijden!
Winddichtheid onderdak…
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 70
Winddichtheid onderdak!
36
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 71
◘ Winddichting voegen (! Stof … ! Levensduur tapes)
Winddichtheid onderdak!
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 73
ONTWERP
◘ éénlaags
Dakvlak: samenstellende lagen
Isolatiemateriaal type x
Onderdak type y
Lucht‐ en dampscherm type z
37
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 74
ONTWERP
◘ meerlaags
Dakvlak: samenstellende lagen
meerdere isolatielagen?
meerdere lucht‐ en dampremmende lagen?
onderdak
(dakbedekking)
(binnenafwerking)
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 75
ONTWERP
◘ Meerlaags & heterogeen (houtfractie!)
Dakvlak: samenstellende lagen
◘ Thermische weerstand: rekenvb. Rtot=6.01m²K/W
U=1/Rtot=0.167W/m²K
38
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 76
ONTWERPDampdichtheid isolatiematerialen
Materiaal μ
[NBN EN ISO 13788]
sd = μ.d [m]
voor een isolatielaag
van 20 cm [m]
Dampopen Sd =< 2m
Minerale wol 1 0,2 m
Cellulosevlokken 2 0,4 m
Matten op basis van houtvezels 5 1 m
Dampremmend 5 m < Sd =< 25m
Resolschuim 50 10 m
Geëxpandeerd polystyreen 60 12 m
Polyurethaan 60 12 m
Sterk dampremmend 25 m < Sd =< 200m
Geëxtrudeerd polystyreen 150 30 m
Dampdicht 200 m < Sd
Cellenglas ∞ ∞
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 77
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEX
◘ Vuistregels: Buitenzijde (onderdak) dampopen (sd < 0,5 m)
Binnenzijde (luchtscherm) dampdicht (sd > 2 m)
Dampdichtheid lagen afnemend van binnen naar buiten(onderdak dampopener dan luchtscherm) ▪ Minimaal 6x (bv. sd onderddak = 0,25 m sd luchtscherm > 1,5 m)
▪ Optimaal 15x (bv. sd onderddak = 0,25 m sd luchtscherm > 3,75 m)
◘ Bij twijfel Veronderstel meest nadelige situatie (benaderend – veilig)
Maak een bouwfysische studie (exact)▪ Glaser
▪ Dynamische simulatie
Hoe onderdak en lucht- en dampscherm op elkaar afstemmen?
39
Infosessie NRDD – « Thermische isolatie van hellende daken » – 10 & 12 & 17 maart 2015 78
Voorkomen vochtproblemen
◘ Om condensatie te vermijden in het dakcomplex – plaats het dampscherm aan de warme zijde
Respecteer de regel van de thermische weerstand: 1,5R aan de koude zijdevan het dampscherm
Dampscherm tussen isolatielagen?
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 79
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXLuchtspouwen in het dakcomplex?
• geen actieve ventilatie nodig tussen pannen en onderdak:– ventilatiepannen niet nodig – zelfs bij dichten onderrand en zijrand: nog voldoende open
• ventilatie tussen onderdak en isolatie vermijden!– warmteverliezen– onderdruk (accentueert convectieve lekken)
Infofiche nr. 24:
40
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 80
◘ Microgeperforeerd onderdak: Dampdicht , en op termijn dampdichter,
door dicht raken perforaties (stof, …)
Mogelijkheid tot overdracht van vocht naar isolatie door capillariteit (migratie door perforaties met zekere diameter)
best: dergelijk onderdak niet gebruiken indien onvermijdelijk (bv. renovatie-situaties): luchtspouw uitzonderlijk toegelaten
◘ Doorhangend soepel onderdak: Vermijden dat het naar boven geduwd wordt
en de dakbedekking raakt
Volledige opvulling tussen onderdak en lucht-/dampscherm afgeraden
Geen spouw tussen isolatie en onderdak!
Uitzonderingen?
??
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 81
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXLuchtspouwen in het dakcomplex?
• ventilatie tussen isolatie en luchtscherm vermijden– Rotatiestromingen: impact op thermische isolatie
» Dakvoet
Ref.: TV 251 (blz. 40) & TV 255 (blz. 27-28)
41
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 82
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXLuchtspouwen in het dakcomplex?
» Nok
Ref.: TV 251 (blz. 27, 31, 40)
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 83
Bijzondere situatiesGeen onderdak aanwezig?
donot
donot
Kan men isoleren zonder onderdak? Sterk afgeraden!
42
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 84
Bijzondere situatiesGeen onderdak aanwezig?
Onderdak plaatsen niet mogelijk (op het moment van de isolatiewerken)?
“beter ersatz-onderdak dan geen onderdak”mogelijk ALS:‐ zeer zorgvuldige uitvoering‐ afwatering in goot mogelijk
risk
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 85
Bijzondere situaties
Situaties: ▪ Bv. stuk metalen dakbedekking
▪ Bv. dampdichte cachering in kilgoot
▪ Bv. dakkapel met plat dak
Aanpak?▪ Indien breedte beperkt tot 50 cm
(vuistregel)▫ Isoleren zoals rest van dakvlak, ALS:
Geen binnenklimaatklasse IV
Luchtdichtheidsklasse L2
▪ Indien breedte groter dan 50 cm▫ Warme dakopbouw!
▪ Bij twijfel:▫ Hygrothermische studie!
Dampdichte laag aan buitenzijde?
risk
43
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 86
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXMogelijke scenario’s: tussen en onder het timmerwerk
Toestand voor renovatie > toestand na renovatie
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 87
ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEXMogelijke scenario’s: tussen en boven het timmerwerk
Toestand voor renovatie > toestand na renovatie
44
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 88
Isolatie van de zoldervloer
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 89
4
1,5R
R
Bestaandgeïsoleerd plafond
1
3
Langs onder
Langs boven
2 Langs boven
Behoud van bestaande afwerking Behoud van bestaande afwerking
Beperking van koudebrug3bis
3bis Langs boven
Loopoppervlak toegevoegd
2bis Langs boven
Langs boven
! LUCHTSCHERM TE
MIDDEN VAN HET
DAKCOMPLEX
REGEL WEERSTAND
Isolatie van de zoldervloerLichte houten planken
45
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 90
Isolatie van de zoldervloer
GEÏSOLEERDE CHAPE! Mindere prestatie voorzelfde dikte
Massieve vloeren
◘ Isolatie geplaatst op de bovenzijde van de vloerWaarom niet onder de vloer?
Risico op thermische bewegingen van de vloer
◘ Lucht- en dampscherm noodzakelijk? Neen, maar opletten voor doorboringen
(af te dichten met een elastisch schuim, bijvoorbeeld)
◘ Nadeel aan dit systeem? Koudebrug van de dakrand moeilijk te vermijden
(indien volle gevelmuur of niet geïsoleerde luchtspouw)
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 91
1. Goed ventileren (!) – in klimaatklasse 2 blijven
2. Kies een onderdak dat dampdoorlatend is:1. Voorkeur voor S2 (SD≤0.05m) of S1 (0.05m<SD≤0.5m) onderdaken
2. S0 onderdak slechts behouden in geval van gedeeltelijke dakrenovatie
3. Migratie van damp blokkeren – een lucht-/dampscherm zo continu mogelijk plaatsen dichtheidsklasse L1, zelfs L2
4. Alle luchtcirculatie rond de isolatie vermijden1. Exfiltratie en infiltratie vermijden
2. De ruimte tussen onderdak en dampscherm opvullen
3. Geen luchtspouw tussen onderdak en isolatie
Voorkomen vochtproblemen
4 regels voor een goed ontwerp: synthese
46
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 92
detaillering
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 93
ONTWERPDetaillering
continue isolatielaag
bouwknopen
47
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 94
DetailleringDakvoet
• zo continu mogelijk (koudebruggen minimaliseren);
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 95
DetailleringDakvoet
48
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 96
DetailleringNok
Coördinatie der werken!
Realisatie ter plaatse van opleg balken in muur
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 97
DetailleringNok
49
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 98
DetailleringNok
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 99
DetailleringZijrand
• zo continu mogelijk (koudebruggen minimaliseren);
50
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 100
DAKOPBOUWDetaillering
Kepers
Luchtdichtheid…
RENOVATIE
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 101
Aansluitingen topgevels en binnemuren
Luchtdichtheid…Isolatie …
Detaillering
51
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 102
… de details maken het verschil!
!! Temperatuurfactor << 0.7 :Opgelet, risico op condensatie Bron: WTCB‐Contact 2014/4
Tsi Tsi TsiTsi
Zonderisolerend kader
Pourtour isolant en polystyrène
Pourtour isolant en polystyrène
POSE ENCASTREE
Pourtour isolant en fibre de bois
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 103
… de details maken het verschil!
!! Temperatuurfactor << 0.7 :Opgelet, risico op condensatie Bron: WTCB‐Contact 2014/4
Tsi Tsi TsiTsi
Zonderisolerend kader
Isolerend kaderin polystyreen
Isolerend kader in polystyreenVERZONKEN
Isolerend kaderin houtvezel
52
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 104
uitvoering
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 105
UITVOERINGZorgvuldige plaatsing essentieel!
53
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 106
UITVOERINGZorgvuldige plaatsing essentieel
dodonot
Plaats de isolatie zorgvuldig.De uitvoeringskwaliteit maakt het verschil.
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 107
UITVOERINGZorgvuldige plaatsing essentieel
dodonot
Plaats de isolatie zorgvuldig.De uitvoeringskwaliteit maakt het verschil.
Ref.: KUL
54
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 108
UITVOERINGZorgvuldige plaatsing essentieel
dodonot
Plaats de isolatie zorgvuldig.De uitvoeringskwaliteit maakt het verschil.
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 109
Eventuele…sarkingdak
UITVOERING
55
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 110
Sarking: aandachtspunten
BELANGRIJKE OPMERKING: …. zelfborende schroeven … ???… Technologie/Plaatsing…. :
in elk geval > 50mm !
Spantbenen 36mm
NEW
Infosessie NRDD – « Thermische isolatie van hellende daken » – 10 & 12 & 17 maart 2015 111
Eigengewicht + sneeuw(+ dakdekker)
wind
Maximumafstand tussen de bevestigingen: 2 tot 12 per m2 (zie fabrikant) i.f.v. de windbelasting, dikte isolatie, dakhelling, diameter schroef, geschroefd onder 90° of niet
NEW
56
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 112
◘ Sarking: voorbeeld
RENOVATIE
Infosessie NRDD – « Thermische isolatie van hellende daken » – 10 & 12 & 17 maart 2015 113
57
Infosessie NRDD – « Thermische isolatie van hellende daken » – 10 & 12 & 17 maart 2015 114
Meerlaags complex… :
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 115
Zelfdragende panelenBij voorkeur
een bijkomend soepel
onderdak voorzien
Delicate luchdichtheid van voegen extra lucht‐/dampscherm voorzien?
58
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 116
oplevering
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 117
OPLEVERINGControle resultaat
.
pressurisatietest
59
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 118
OPLEVERINGControle resultaat
pressurisatietest
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 119
OPLEVERINGControle resultaat
IR-thermografie
60
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 120
OPLEVERINGControle resultaat
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 121
Bron: AIVC
61
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 122
OPLEVERINGControle resultaat
◘ IR-thermografie: aandachtspunten
◘ Enkel kwalitatief Aantonen van fouten of concentraties van lekken
◘ Temperatuurverschillen nodig
◘ Onderscheid warmtelekken-luchtlekken
◘ Interpretatie dynamische effecten Een door de zon beschenen stenen muur blijft
langer warm, maar verliest daarom niet meerwarmte
Meer info? www.thermografie.ugent.be Thermografie Handboek
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 123
cases
62
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 124
Case 1 - small
SITUATIE
▪ onderdak aanwezig
▪ nog geen isolatie
▪ geen binnenafwerking
VRAAG KLANT:
▪ enkel na-isoleren(dakbedekking ongewijzigd)
Analyse bestaande toestand
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 125
Case 1 - smallUitvoering
63
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 126
Case 1 - smallUitvoering
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 127
Case 1 - smallUitvoering
64
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 128
Case 1 - smallUitvoering
do
do
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 129
Case 1 - smallUitvoering
risk
65
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 130
Case 1 - smallAlternatieve mogelijkheden
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 131
Case 1 - smallAlternatieve mogelijkheden
66
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 132
Case 1 - smallAlternatieven
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 133
Case 1 - smallAlternatieve mogelijkheden
◘ Flensdekens?
donot
mogelijk ALS:‐ eenvoudige dakvorm‐ perfecte uitvoering‐ extra luchtscherm
risk
67
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 134
Case 1 - smallAlternatieve mogelijkheden
◘ Flensdekens?
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 135
Case 2 - medium
SITUATIE
▪ Gordingen & kepers
▪ onderdak aanwezig
▪ al isolatie tussen de kepers
▪ binnenafwerking behouden
VRAAG KLANT:
▪ Grondige energetische update
▫ Comfortverhoging
▫ Verhoging verkoopwaarde gebouw
▪ Desnoods ook dakbedekking vernieuwen
Analyse bestaande toestand
68
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 136
Case 2 - mediumUitvoering
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 137
Case 2 - mediumUitvoering
69
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 138
Case 2 - mediumUitvoering
donot
do
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 139
Case 2 - mediumUitvoering
do
70
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 140
Case 2 - mediumUitvoering
donot
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 141
Case 2 - mediumUitvoering
71
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 142
Bron: W
ienerberger, project Spiere
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 143
Ref.: STAR - LBAZ - Renofase www.luchtdichtbouwen.net
DETAIL: dakvoet, sarking, reno, GEFASEERD
NEW
72
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 144
Case 2 - mediumUitvoering do
not
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 145
Case 2 - mediumUitvoering
73
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 148
Case 3 - large
SITUATIE
▪ onderdak aanwezig?
▪ al isolatie tussen de kepers
▪ binnenafwerking niet aanwezig
VRAAG KLANT:
▪ Grondige energetische update
▫ Comfortverhoging
▫ Verhoging verkoopwaarde gebouw
▪ Desnoods ook dakbedekking en timmerwerk vernieuwen
Analyse bestaande toestand
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 149
Case 3 - largeUitvoering
74
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 150
Case 3 - largeUitvoering
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 151
Case 3 - largeUitvoering
75
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 152
Case 3 - largeUitvoering
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 153
Case 3 - largeUitvoering
76
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 154
Case 3 - largeUitvoering
risk
mogelijk ALS:‐ perfect luchtdicht
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 155
Case 3 - largeUitvoering
77
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 156
Case 3 - largeUitvoering
risk
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 157
Case 3 - largeAlternatieven
78
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 158
Case 3 - largeAlternatieven
Ref.: onderzoeksproject LEHR (www.lehr.be)
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 159
Case 3 - largeAlternatieven
Ref.: onderzoeksproject LEHR (www.lehr.be)
79
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 173
◘ Prefab vouwdaken
© Machiels BS
Case 3 - largeAlternatieven
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 174
besluit
80
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 175
Aandachtspunten
1. Verhoog de thermische weerstand van het dak fors(richtwaarde: U =< 0,10 W/m²K) (overtuig u klant van de meerwaarde)
2. Kies een gepast lucht- en dampscherm en onderdak (zie tabel)
3. Geen spouwen tussen de isolatielagen, onderdak en luchtscherm
4. Verzorg de luchtdichtheid, in het bijzonder aan de randen en doorboringen (nieuwe classificatie) (meer info: zie www.luchtdichtbouwen.net)
5. Vergeet de ventilatie niet (plaats regelbare ventilatievoorzieningen conform de norm, bv. via dakvlakvenster of rooster in muur of dak)
thematisch
NA‐ISOLATIE VAN HELLENDE DAKEN: hygrothermische aspecten
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 176
Aandachtspunten
6. Vergeet het zomercomfort niet (dakvlakvensters altijd met zonwering)
7. Verzorg de aansluitingsdetails: maak detailtekeningen
8. Denk verder, in het belang van uw klant en het milieu: vermijd lock-in (cf. www.renofase.be)
9. Denk ook aan geluidisolatie, brandveiligheid, milieu-impact(impact op keuze materialen en dakopbouw)
10. Zorg dat uw bestek en referentiedocumenten up-to-date zijn (verwijs naar de recente TV’s: “thermische isolatie van hellende daken” en “Luchtdicht bouwen”)
thematisch
NA‐ISOLATIE VAN HELLENDE DAKEN: hygrothermische aspecten
81
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 177
Aandachtspunten
1. Ontwerp1. Analyse bestaande toestand
2. Keuze dakopbouw
3. Uitwerking aansluitingsdetails▪ Maak gebruik van typedetails
2. Uitvoering1. Continuïteit isolatielaag > check visueel
2. Continuïteit luchtscherm > check visueel
3. Oplevering1. Continuïteit isolatielaag > check via IR-meting
2. Continuïteit luchtscherm > check via pressurisatietest
3. Pas aan waar nodig
chronologisch
NA‐ISOLATIE VAN HELLENDE DAKEN: hygrothermische aspecten
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 178
Samenwerking tussen de bouwpartners (!)
• Beter preventief vaccin dan EHB(B)O!
Juridische aspecten? Aansprakelijkheid…
◘ Startvergadering met alle betrokken firma’s? overlopen detailtekeningen en essentiële punten uitvoering
(samengevat in een werfchecklist en/of werfdraaiboek?)
82
BOUWDETAILS IN DE PRAKTIJK : Luchtdicht heid | F. Dobbels, WTCB | 01/10/2015 | Pagina 180
Technische Voorlichting 255 “Luchtdicht bouwen” (2015)
Technische Voorlichting 251 “Thermische isolatie van hellende daken” (2015)
Roels S. and Langmans J. How to construct a domestic pitched roof with high thermal quality? Paper, KUL, AIVC-conferentie september 2015,
Dobbels F. Steskens P. 2013. Vochtproblemen in hellende daken voorkomen. WTCB Contact 2013/3.
Dobbels F. 2009. Thermische isolatie van hellende daken bij renovatie. WTCB Contact 2009/3.
Onderzoeksprojecten:
LEHR (www.lehr.be),
STAR
LBAZ (www.luchtdichtbouwen.net)
RENOFASE: draft ontwerpgids (2016)
REFERENTIES
BOUWDETAILS IN DE PRAKTIJK : Luchtdicht heid | F. Dobbels, WTCB | 01/10/2015 | Pagina 181
Wat kunnen we morgen in ons bedrijf beter/efficiënter doen?
LESSONS LEARNED
83
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 182
Bedankt voor uw aandacht!
Risk? Do?Do? Don’t?
Energetische renovatie van hellende daken: ontwerp & uitvoering - 17/03/2016 - Pagina 183
Disclaimer
Cursussen en syllabi van het WTCB vormen geen onderdeel van de officiële publicaties van het WTCB en kunnen dus niet alsreferentie gebruikt worden.
Auteursrechten:
Het, zelfs gedeeltelijk, overnemen of vertalen van de tekst van deze publicatie is slechts toegelaten na schriftelijk akkoord van de verantwoordelijke uitgever
Verantwoordelijke uitgever:
WTCB - Jan Venstermans - Lombardstraat 42 - 1000 Brussel