De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante...
Transcript of De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante...
![Page 1: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/1.jpg)
Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen
Natuurkundig Gezelschap Middelburg 1780
De psychologische aspecten van de autonome auto
Willem Vlakveld
![Page 2: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/2.jpg)
Twee belangrijke onderwerpen
Hoe verloopt de interactie tussen het niet autonome verkeer (met name van voetgangers en fietsers) en het autonome verkeer?
Hoe functioneren ‘bestuurders’ in autonome voertuigen als ze zo nu en dan niet en zo nu en dan wel rijden?
![Page 3: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/3.jpg)
Veiliger:
Sensoren nemen eerder en beter waar dan bestuurders;
Automaten reageren sneller dan bestuurders;
Sensoren en automaten worden niet moe, laten zich niet afleiden, worden niet beïnvloed door emoties, et cetera.
Grotere capaciteit van wegen:
Doordat sensoren eerder waarnemen en automaten sneller handelen dan mensen, kunnen voertuigen met een korte volgtijd rijden(platooning).
Schoner:
Platooning → minder brandstof nodig.
Efficiënter en comfortabeler:
Tijdens het rijden kun je andere dingen doen.
Voordelen
![Page 4: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/4.jpg)
Maar
Bestuurders zijn niet onmiddellijk passagiers in hun eigen auto geworden. Autonome voertuigen kunnen falen. Ze zullen voorlopig nog niet altijd en onder alle omstandigheden correct handelen.
Dit betekent dat ‘bestuurders’ onder het rijden zo nu en dan het stuur weer moeten overnemen. Lukt ze dit?
![Page 5: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/5.jpg)
![Page 6: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/6.jpg)
“Ironies of Automation” (Bainbridge, 1983)
Je verleert de vaardigheden die je nodig hebt als de automaat het niet meer doet.
Je moet bewaken of de automaat het goed doet, maar hoe beter de automaat het doet des te moeilijker is het om waakzaam te blijven.
“If you build systems where people are rarely required to respond, they will rarely respond when required.” (Hancock, 2014)
![Page 7: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/7.jpg)
Psychologische factoren
Vertrouwen;
Locus of control;
Gedragsadaptatie;
Mentale werkbelasting;
‘Automation surprise’ (verrast worden door acties van het systeem);
Situatiebewustzijn.
![Page 8: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/8.jpg)
Psychologische factoren
Vertrouwen;
Locus of control;
Gedragsadaptatie;
Mentale werkbelasting;
‘Automation surprise’ (verrast worden door acties van het systeem);
Situatiebewustzijn.
![Page 9: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/9.jpg)
Mentale werkbelasting
De Waard, 1996
![Page 10: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/10.jpg)
Psychologische factoren
Vertrouwen;
Locus of control;
Gedragsadaptatie;
Mentale werkbelasting;
‘Automation surprise’ (verrast worden door acties van het systeem);
Situatiebewustzijn.
![Page 11: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/11.jpg)
Psychologische factoren
Vertrouwen;
Locus of control;
Gedragsadaptatie;
Mentale werkbelasting;
‘Automation surprise’ (verrast worden door acties van het systeem)
Situatiebewustzijn.
![Page 12: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/12.jpg)
Situatiebewustzijn
Het detecteren van relevante zaken (niveau 1), het begrijpen van wat zich afspeelt (niveau 2) en het kunnen voorspellen hoe die situatie zich zal ontwikkelen (niveau 3) (Endsely, 1995)
Heb je door wat er om je heen gebeurt dat relevant is voor de veiligheid?
![Page 13: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/13.jpg)
Onderzoeksvragen
Hoelang duurt het nadat bestuurders de rijtaak weer hebben overgenomen voordat ze weer helemaal situatiebewust zijn?
Welke factoren spelen een rol bij het zich weer bewust worden van de verkeeromgeving?
![Page 14: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/14.jpg)
Als volgt omgezet in testbare vragen:
Herkennen bestuurders meer latente gevaren wanneer ze langer de tijd krijgen om het stuur van de zelfrijdende auto over te nemen?
Spelen factoren als rijervaring, persoonlijkheid, vertrouwen in de techniek, het gedrag van de ‘bestuurder’ tijdens het automatisch rijden, en de wijze waarop de bestuurder het stuur weer overneemt een rol bij hoe snel bestuurders weer situatiebewust worden?
![Page 15: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/15.jpg)
Latente gevaren
Verkeerssituaties die niet acuut gevaarlijk zijn, maar waarbij een redelijk grote kans is dat ze zich kunnen ontwikkelen tot een acuut gevaarlijke situatie?
Houdt men andere verkeersdeelnemers in het oog die gelet op de omstandigheden, zich gevaarlijk kunnen gaan gedragen?
Kijkt men in richtingen waar niets te zien is, maar waarvandaan verkeersdeelnemers verwacht kunnen worden (bijvoorbeeld bij afdeksituaties)?
![Page 16: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/16.jpg)
Simulatoronderzoek met‘eye tracking’
![Page 17: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/17.jpg)
De simulator
Klik op Plaatje voor online film
![Page 18: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/18.jpg)
Take
Over
Overdracht auto bestuurder
![Page 19: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/19.jpg)
Auto
Drive
Overdracht Bestuurder Auto
![Page 20: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/20.jpg)
“Out-of-the-Loop” taak
“Bejewelled’
![Page 21: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/21.jpg)
Overt latent hazard
![Page 22: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/22.jpg)
Covert latent hazard
![Page 23: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/23.jpg)
Voorbeeld van een overname
Klik op Plaatje voor online film
![Page 24: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/24.jpg)
Voorbeeld van niet gedetecteerd latent gevaar
Klik op Plaatje voor online film
![Page 25: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/25.jpg)
Twee groepen
Ervaren bestuurders (>10.000 km, rijbewijs bezit > 5 jaar, 23-65 jaar
oud, geen last van bewegingsziekte)
4 s overname tijd: N = 25, 80% man, gemiddelde leeftijd 47,6 (SD =12,0)
6 s overname tid: N = 25, 80% gemiddelde leeftijd 41,1 (SD =8,3)
![Page 26: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/26.jpg)
Twee condities
![Page 27: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/27.jpg)
Percentagelatentegevarenwaar naargekeken is
4s Groep M = 29 (SD= 17.5), 6s Groep M = 47 (SD = 18.5), χ2 (1, N = 50) = 12.573, p < .001
![Page 28: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/28.jpg)
Wright et al., 2016
Wright, T.J., et al.(2016) Experienced drivers are quicker to achieve situation awareness than inexperienced drivers in situations of transfer of control within a Level 3 autonomous environment. Proceedings of the Human Factors andErgonomics Society Annual Meeting, 60(1), p. 270-273
![Page 29: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/29.jpg)
Wat zijn goede voorspellers voor het aantal latente gevaren waar men naar kijkt? (Multiple regressie analyse)
Significante voorspellersOvernametijdDe snelheid waarmee men zijn ogen weer op de weg heeft na het alarmHet koesteren van een zeker wantrouwen jegens de onfeilbaarheid van autonome voertuigen
Niet significante voorspellersEen hang naar risicogedragOpkijken van het spelLeeftijdKilometrage
Adjusted R2=0.367; F(3,39)=9.105, p <.001
![Page 30: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/30.jpg)
Conclusies (in combinatie met Wright et al, 2016)
Ervaren bestuurders die uit de ‘loop’ zijn hebben gemiddeld 6 seconden nodig om na een alarm weer volledig situatiebewust te worden.
Hoe eerder bestuurders na een alarm hun ogen weer op de weg hebben hoe sneller ze door hebben wat er om hen heen gaande is.
Bestuurders die een zekere scepsis koesteren jegens zelfrijdende auto’s lijken waakzamer te blijven als de zelfrijdende auto op ‘autopilot’ staat.
![Page 31: De psychologische aspecten van de autonome auto · autonome voertuigen. Niet significante voorspellers. Een hang naar risicogedrag Opkijken van het spel Leeftijd Kilometrage Adjusted](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022042910/5f3f38ae6034592f30601b99/html5/thumbnails/31.jpg)
Dank u wel voor aandacht