De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.
-
Upload
gerarda-mertens -
Category
Documents
-
view
214 -
download
2
Transcript of De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.
![Page 1: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/1.jpg)
de geschiedenis van de natuurwetenschappen
de chemie en fysica tussen
±1450 en ±1800
![Page 2: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/2.jpg)
• 1. wie hielden zich bezig met wetenschap ?
• 2. verborgen ontwikkelingen
• 3. ideeën over bouw en aard van materie
• 4. gassen en flogiston
• 5. energie en warmte
![Page 3: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/3.jpg)
1. wie hielden zich bezig met wetenschap?
nodig: nieuwsgierigheid en geld
![Page 4: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/4.jpg)
Wetenschap was luxe voor:
. vrijgestelden (hof, staatsdienst)• rijken• vrije beroepen (artsen, apothekers,
geestelijkheid)• liefhebbers (Gezelschap van Hollandse
Scheikundigen)• universiteiten - theologie, rechten,
geneeskunde – af en toe een bredere leeropdracht, bv. geneeskunde + botanie
![Page 5: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/5.jpg)
Wetenschappers:Paracelsus (1520)
iatrochemicus, arts, rondreizend experimentator
Simon Stevin (1600)
ingenieur, in dienst van Maurits
![Page 6: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/6.jpg)
Agricola = Georg Bauer (1540)
mijnbouw, metallurgie
Cavendish (1770)
adel, excentriek, miljonair
![Page 7: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/7.jpg)
Antoine Lavoisier (1770)gegoede burgerij, ambtenaar(behoud massa, verbranding,
flogiston, straatverlichting)
Thomas Young (1800)arts, briljante student(accomoderen, elasticiteit
vaste stoffen)
![Page 8: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/8.jpg)
2. 1000-den jaren voortgang verborgen
de ontwikkeling is steeds doorgegaan..
![Page 9: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/9.jpg)
Boekdrukkunst (1500)Teksten in volkstaal over profane onderwerpen
voordien manuscripten in kloosters gekopiëerd
boeken over ambachten –
tot dan toe mondeling doorgegeven
![Page 10: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/10.jpg)
1500 Klein destillatieboek (Hieronymus Brunschwygk) (medicinaal werkzame stoffen uit planten)
1510 Nützliches Bergbüchlein (geologie, mineralogie)
1510 Probierbüchlein (over ijken)
1556 De Re Metallica (Agricola = Georg Bauer)
![Page 11: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/11.jpg)
titelblad van
“De Re Metallica” (1556)
![Page 12: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/12.jpg)
Praktijk:• ervaring belangrijker dan wat
hoort” volgens theorie
. kennis mondeling doorgegeven; geen wisselwerking met “theoretici”
![Page 13: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/13.jpg)
Theorie:
Verklaring van sterrenhemel ,
bedenken opbouw van materie,
onbewezen veronderstellingen
– eigen systeem kloppend– nauwelijks kennis van ambachtelijke ervaring
![Page 14: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/14.jpg)
Francis Bacon (1600):Observatie, experimenten belangrijker dan
dogma;“Officiële wetenschap” droeg niets bij tot welzijn.
Grote uitvindingen werk van ambachtslieden!
wiskunde = spin (web opbouwen) = deductie
natuurwet. = bij (materiaal voor raat door verzamelen) = inductie
![Page 15: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/15.jpg)
3. opvattingen over de bouw van materie
een geschiedenis van de verwondering
![Page 16: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/16.jpg)
Griekse filosofie: materie = eeuwig,
er bestaat “oerstof”
Empedocles (450 v Chr): oerstoffen (elementen) veranderen zelf niet, stellen alles samen in verschillende verhoudingen
![Page 17: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/17.jpg)
4 elementen:• Tussen elementen
werken krachten, die mengsels bij elkaar houden
![Page 18: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/18.jpg)
Aristoteles:
Alles streeft naar volmaaktheid: onedele metalen streven naar perfectie van goud.
In de natuur gaat dit langzaam,
versnellen met juiste methode
![Page 19: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/19.jpg)
Wezen van een stof ligt in kwaliteiten:
- onedele materiaal terugbrengen tot oermaterie,
- dan “vorm” aanbrengen
kleur is belangrijke kwaliteit:
- melanosis (zwart maken oermaterie)
- xanthosis (geel maken “al een soort goud”)
![Page 20: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/20.jpg)
Door Aristoteles alchemie als vak tot 16e eeuw.
Op de zoektocht naar Steen der Wijzen (stof die metaal omzet in goud) werd nuttige apparatuur, kennis en techniek verworven !
![Page 21: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/21.jpg)
Grote vraag bleef:
Wat maakt goud tot goud ?
en waarom is transmutatie niet mogelijk ?
tot 1900 geen echt antwoord !
![Page 22: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/22.jpg)
laboratorium alchemist
![Page 23: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/23.jpg)
Alchemie:1. mystiek,
2. ambacht (chemie)
Goede doel van alchemie: medicijnen maken
![Page 24: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/24.jpg)
Philippus von Hohenheim (Paracelsus), 1520:
bij verbranden van hout:
....wat brandt is zwavel
....wat verdampt is kwik
....wat as wordt is aarde/sal
(secundaire elementen)
![Page 25: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/25.jpg)
Van Helmont (1600): 2 elementen: lucht en water
wilgenboom: in 5 jaar 164 pond zwaarder aan “water” geworden
stoffen kunnen verdampen (en omgekeerd) damp
![Page 26: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/26.jpg)
Pragmatische aanpak:Verkrijgen van stof, bewerken tot nuttig materiaal
(papier, metaal, ....)
zonder veel kennis over aard en bouw van materie
B.v.: we weten in welk erts Ni zit, kunnen het gebruiken: Ni is “een element”, wordt nooit goud, maar is zelf van waarde
![Page 27: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/27.jpg)
4. gassen en flogiston
een omarming in misverstand
![Page 28: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/28.jpg)
Waarneming(Boyle, 1650): na verbranding blijft luchtrest achter waarin geen verbranding meer plaatsvindt.
Verklaring (Stahl, 1700): bij verbranding ontwijkt flogiston.
![Page 29: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/29.jpg)
Henry Cavendish (1770) “brandbare lucht” (waterstof) ontstaat bij gieten van zoutzuur op zink; massa van gas, materiële eigenschappen !
Electrische vonken (Leidse fles, Pieter van Musschenbroek) “brandbare lucht” + lucht minder gas + condens, vonken door water gas
![Page 30: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/30.jpg)
Electriseermachine Van Marum
Gezelschap van de Hollandse Scheikundigen
![Page 31: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/31.jpg)
Cavendish (1783):water ontleden in: “brandbare lucht” en “gedeflogisticeerde lucht” (H2 en O2)
• is “brandbare lucht” zuiver flogiston ?
• deel van gewone lucht is gedeflog. lucht, gas blijft achter: kaarsen doven, muizen gaan dood (géén-leven, a-zote, stikstof)
![Page 32: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/32.jpg)
Joseph Priestly (1770):Geflog. lucht = lucht + flogiston
Gedeflog. lucht (zuurstof) is vrij van flogiston en kan dus bij verbranding veel flogiston opnemen
ontdekking van gassen dwingt tot ingewikkelde verklaringen
![Page 33: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/33.jpg)
Problemen om gassen te begrijpen:
. gas lastig te zien als materie !• kan gas zich binden met iets stoffelijks ?• al 100 jaar theorie over flogiston die inzicht
belemmerde
![Page 34: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/34.jpg)
Stahl (1700):
Flogiston is “het brandbare principe”
Bij verbranding verlaat flogiston de stof en wordt opgenomen/afgevoerd door de lucht.
![Page 35: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/35.jpg)
Lavoisier:Juiste verklaring voor verbranding, flogiston is
“anti-zuurstof”
Bij verbranding wordt
zuurstof uit de lucht
gebonden.
![Page 36: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/36.jpg)
elemententabel
Lavoisier (1790)
![Page 37: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/37.jpg)
laboratoriumapparatuur Lavoisier
![Page 38: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/38.jpg)
5. energie en warmte
‘t meest abstract, ‘t moeilijkst
![Page 39: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/39.jpg)
Twee opvattingen:
1. Warmte is substantie waarvan aanwezigheid een stof warm maakt
2. Warmte is toestand van een stof (gevolg van beweging)
![Page 40: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/40.jpg)
Thermometer (17e eeuw):Fahrenheit (32 – 212 oF), 1742 Celsius ( 0 – 100 oC)
“opgenomen warmte = afgestane warmte”
Joseph Black calorimetrische metingen (calorie, soortelijke warmte en verdampingswarmte),
resultaten nooit strijdig met concept warmtestof !
![Page 41: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/41.jpg)
Artikel van Celsius
figuur met
voorstel voor
schaalverdeling
![Page 42: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/42.jpg)
Benjamin Thompson meet warmte-ontwikkeling bij uitboren van kanonnen: waar komt warmte-stof vandaan? Warmtestof is gewichtsloos.
![Page 43: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/43.jpg)
James Watt’s stoommachine (1765) -
thermodynamica
![Page 44: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/44.jpg)
Robert Mayer (1840) behoud van energie (“wat gebeurt er met Ekin van vallend voorwerp vlak voor/na inslag”)
James Joule: één calorie = 4,2 Joule
Avogadro: gasmoleculen met massa en snelheid, kinetische theorie “wint”
![Page 45: De geschiedenis van de natuurwetenschappen de chemie en fysica tussen ±1450 en ±1800.](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b9d94/html5/thumbnails/45.jpg)
Zentralfriedhof Wenen
koppeling tussen atomen en
macroscopische beschrijving