İYREC-İ PÉZÉŞKZÂD1928 yılında Tahran'da dünyaya gelen Pézéşkzâd'ın babası doktor, annesi öğretmendir. İlk ve ortaöğre-nimini Tahran'da tamamladıktan sonra Fransa'da hukuk tahsili yapmıştır. İran'da beş yıl hâkimlik yaptıktan sonra Dışişleri Bakanlığı'nda çalışmaya başlamış; Avusturya, Çekoslovakya, İsveç ve Cezayir'de görev yapmıştır. Bu bakanlıkta son ola-rak Kültür İşleri Genel Müdürü olarak çalışırken 1979'daki İslâm İnkılâbı'nda görevine son vermiş-

tir. Daha sonra Fransa'ya gitmiş ve mizah türü kitapların yanı sıra gaze-telere makaleler yazmıştır. Hemen hemen bütün eserleri siyasi, sosyal mizah tarzındadır. İranlı bazı edebiyatçı ve eleştirmenler, onu çağdaş Nasrettin Hoca olarak vasıflandırmıştır. Çevirisini sunduğumuz Dayı-can Napolyon adlı romanı, 1970'li yıllarda televizyon dizisi olarak fil-me çekilmiş ve İran televizyonunda gösterilmiştir. Yazar halen Fransa'da yaşamaktadırEserleri: 1- Maşallah Han Der Derbâr-ı Hârunu'r-Reşîd (Hârun Reşîd'in Sa-rayındaki Maşallah Han) 1958. (Çocuklar ve gençler için roman) 2- Dayıcan Napolyon 1970. (Roman) 3- Edeb-i Merd Béh zé Devlet-i Ûst (İnsanın Terbiyeli Olması, Zengin Olmasından Daha İyidir) 1973. (Ti-yatro eseri) 4- Hânivâde-yi Nîkahter (Şanslı Aile) 2000. 5- Hâfız-ı Nâşénîde Pend (Nasihat Dinlemeyen Hâfız) 6- İnternational Beççe-perverhâ (Ulusla-rarası Çocuk Yetiştiricileri) 7- Şehr-i Fereng ez Heme Reng (Her Rengiyle Avrupa) 8- Péser-i Hâcîbabacan (Hacı Babacığımın Oğlu) 9- Bilît-i Han Emu (Amca Han'ın Bileti) 10- Tanz-ı Fâhir-i Sa'dî (Sa'dî'nin Övülecek Tanzı) 11- Âsımun Rîsmun (Gökyüzü ve İp) 12- Bubul (Sosyal Tanz) 13- Golgeşt-i Hâtırât (Seçme Hatıralar) 14- Rüstem Sûltan.

Çevirmen: Prof. Dr. A. NACİ TOKMAK1945 yılında Divriği'de doğan A. Naci Tokmak, ilk ve orta öğrenimini sırasıyla Divriği Nuri Demirağ Ortaokulu, Malatya Lisesi ve Mardin Lisesi'nde ta-mamladıktan sonra, Ankara Üniversitesi, Dil ve Ta-rih-Coğrafya Fakültesi Fars Filolojisi'nden mezun oldu (1972). Tahran Üniversitesi, Edebiyat ve İnsânî Bilimler Fakültesi'nde yüksek lisans (1974) ve dokto-ra (1976) yaptı. 1978-1998 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Doğu Dilleri ve Ede-biyatları Bölümü, Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim

Dalı'nda çalıştı. Bu arada 1983'te doçent, 1989'da profesör oldu. 1998-2003 yılları arasında Kocaeli Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi'nde, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığı görevini yürüttü. 2003 yılından beri de Yeditepe Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebi-yatı Bölümü'nde görev yapmaktadır.

Çalışmaları: 1)Tengsîr, Sâdık-ı Çubek, Farsçadan çeviri roman, Kültür Bakanlığı Yayınları No: 314. Ankara 1979. II. Baskı: Bulut Yayınları, İstan-bul 2002. 2) Bihterîn Baba-yı Dünyâ, Govher Murâd, Dünyanın En İyi Babası: Çeviren: A. Naci Tokmak, (Bu eserin çevirisi Kültür Bakanlığı'nın 16.06.1978. ve 833/RCD/78-1069 sayılı yazılarıyla istenmiş ancak basılma-mıştır.)3) Eski İran Nesrinden Seçmeler, Tahsin Yazıcı, A. Naci Tokmak ve Meh-met Kanar, İstanbul 1983. 4) Farsça-Türkçe ve Türkçe-Farsça Ortak Deyimler Sözlüğü, Çantay Yayınları, İstanbul 1995, 5) Telaffuzlu Farsça-Türkçe, Türkçe-Farsça Ortak Deyimler Sözlüğü, Simurg Yayınları, İstanbul 2001. 6) Mecâlisü'n-Nefâyis,Alî-Şîr Nevayî, II (Çeviri ve Notlar) Hazırlayan Kemal Eraslan, Farsça Çeviri: Prof Dr. Naci Tokmak, Türk Dil Kurumu Yayınları: 735/2 Ankara 2001. 7) Diwan Persian Jam Sultan,Correction & Marginal Noting by: Abdul Rahman Naji Tuqmaq, ECO Cultural Institute (ECI) Tehran 2002. 8) Zindan Notları, Bozorg-i Alevî, Çeviren: A. Naci Tokmak, Ağaç Yayınları, İstanbul 2008. 9) Karanlık Gecenin Yıldızları, Ferîdûn-i Tunkâbunî, Çeviren: A. Naci Tokmak, Ağaç Yayınları, İstanbul 2008. 10) 1979'dan bu yana, İA.'ya yazılmış bir, DİA.'ya yazılmış, başta İran (Fars) edebiyatı olmak üzere 16 ve Ana Britannica'ya yazılmış 56 madde. 11) Türkçe'den Farsça'ya çevrilmiş birkaç makale ve iki kitabın önsözü., 12) Farsça'dan Türkçe'ye çevrilmiş birkaç makale. 13) Uluslararası kongre ve sempozyumlarda sunulmuş 7 bi-limsel bildiri. 14) Bûstan, Sa'dî-yi Şîrâzî, Türkçesi: Prof. Dr. A. Naci Tok-mak, Şûle Yayınları, İstanbul, Mart 2012.

İyrec-i Pézéşkzâd

Dayıcan Napolyon

Ayrıntı: 670Edebiyat Dizisi: 189

Dayıcan Napolyonİyrec-i Pézéşkzâd

Farsça'dan ÇevirenProf. Dr. A. Naci Tokmak

Son OkumaEsra Koç

© Iraj Pezeschkzad

Bu kitabın Türkçe yayım haklarıAyrıntı Yayınları'na aittir.

Kapak TasarımıArslan Kahraman

Kapak İllustrasyonuSevinç Altan

Kapak DüzeniGökçe Alper

DizgiEsin Tapan Yetiş

BaskıKayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti

Davutpaşa Cad. Güven San. Sit. C Blok No: 244 Topkapı/İst.Tel.: (0212) 612 31 85Sertifika No.: 12156

Birinci Basım 2012Baskı Adedi 2000

ISBN 978-975-539-697-2Sertifika No: 10704

AYRINTI YAYINLARIHobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No: 3 Cağaloğlu – İstanbul

Tel.: (0212) 512 15 00 Fax: (0212) 512 15 11www.ayrintiyayinlari.com.tr & info@ayrintiyayinlari.com.tr

İyrec-i Pézéşkzâd

Dayıcan Napolyon

E D E B İ Y A T D İ Z İ S İGÜNDELİK MUTLULUĞA ALIŞMA/Anja Meulenbelt Ë MURPHY/Samuel Beckett Ë MASAL MASAL İÇİNDE/Khimaira/John Barth Ë ZEN VE MOTOSİKLET BAKIM SANATI/Robert M. Pirsig Ë PARFÜMÜN DANSI/Tom Robbins Ë SINIRSIZ RÜYALAR DİYARI/J. G. Ballard Ë FRANSIZ TEĞMENİN KADINI/John Fowles Ë BEYAZ OTEL/D.M. Thomas Ë MYRA/Gore Vidal Ë DALGALAR/Virginia Woolf Ë ATLANTİK ÖTESİ/Witold Gombrowicz Ë HAYRANLIK/Anja Meulenbelt Ë FERDYDURKE/Witold Gombrowicz Ë MELEKLER ZAMANI/Iris Murdoch Ë PAULINA 1880/Pierre Jean Jouve Ë EŞEKARISI FABRİKASI/Iain Banks Ë ROCK LANETİ/Iain Banks Ë KAYIP ZAMAN/Anja Meulenbelt Ë SENİ İÇİME GÖMDÜM/Andrew Jolly Ë BAŞTAN ÇIKARICININ GÜNLÜĞÜ/Søren Kierkegaard Ë KONFIDENZ/Ariel Dorfman Ë ALTIN DAMLA/Michel Tournier Ë BİR GARİP VAKA: MATMAZEL P./Brian O’Doherty Ë NIETZSCHE AĞLADIĞINDA/Irvin D. Yalom Ë KIZILAĞAÇLAR KRALI/Michel Tournier Ë AİLEDE BİR ÖLÜM/James Agee Ë KUTSAL BÖLGE/Carlos Fuentes Ë KALPSİZ AMANDA/Jurek Becker Ë 62-MAKET SETİ/Julio Cortázar Ë ÇARPIŞMA/J.G. Ballard Ë ÜÇLEME-Molloy-Malone Ölüyor-Adlandırılamayan/Samuel Beckett Ë DUR BİR MOLA VER/Tom Robbins Ë HIRSIZIN GÜNLÜĞÜ/Jean Genet Ë KÜÇÜK DEĞİŞİMLER/Marge Piercy Ë LILA/Robert M. Pirsig Ë ERGİNLİK YAŞI/Michel Leiris Ë AŞKSIZ İLİŞKİLER/Samuel Beckett Ë ESİRGEYEN GÖKYÜZÜ/Paul Bowles Ë YALANCI JAKOB/Jurek Becker Ë DİVAN/Irvin D. Yalom Ë PORNOGRAFİ/Witold Gombrowicz Ë MERCIER İLE CAMIER/Samuel Beckett Ë BİR ERKEĞE NASIL TECAVÜZ EDİLİR?/Märta Tikkanen Ë BENDENİZ VE MARCO POLO/Paul Griffiths Ë DOĞMAMIŞ KRİSTOF/Carlos Fuentes Ë RÜYA SAKİNLERİ/Iris Murdoch Ë HİÇ İÇİN METİNLER ve Uzun Öyküler/Samuel Beckett Ë DUYGU YOLCULUĞU/Laurence Sterne Ë BETTY BLUE/Philippe Djian Ë AĞAÇKAKAN/Tom Robbins Ë ANARŞİST/Tristan Hawkins Ë BAKAKAİ/Witold Gombrowicz Ë PORTNOY’UN FERYADI/Philip Roth Ë 101/2 BÖLÜMDE DÜNYA TARİHİ/Julian Barnes Ë SUNİ TENEFFÜS/Ricardo Piglia Ë MANŞ ÖTESİ/Julian Barnes Ë ADA/Aldous Huxley Ë GÜLÜN MUCİZESİ/Jean Genet Ë MÖSYÖ/Jean-Philippe Toussaint Ë ÇİÇEKLERİN MERYEM ANASI/Jean Genet Ë BAŞUCU OĞLANI/Alison Fell Ë YARATIK/John Fowles Ë SENİ SEVMİYORUM/Julian Barnes Ë ZENCİLER/Jean Genet Ë TÜNEL/Ernesto Sábato Ë KARA PRENS/Iris Murdoch Ë KARNINDAN KONUŞANIN ÖYKÜSÜ/Pauline Melville Ë TANRI’NIN AĞZINDAN EVRENİN HİKÂYESİ/Franco Ferrucci Ë HAYATIN VE AŞKIN YASALARI/Connie Palmen Ë KAHRAMANLAR VE MEZARLAR/Ernesto Sabato Ë KAYNAK VE ÇALI/Michel Tournier Ë CENNETE BİR KOŞU/J.G. Ballard Ë DİŞİ ADAM/Joanna Russ Ë FLAUBERT’İN PAPAĞANI/Julian Barnes Ë ALDATMA/Philip Roth Ë KOKAİN GECELERİ/J.G. Ballard Ë ACABA NASIL?/Samuel Beckett Ë MANTISSA/John Fowles Ë KOLEKSİYONCU/John Fowles Ë BENJAMIN: DAR GEÇİTTEKİ AYDIN/Jay Parini Ë METEORLAR/Michel Tournier Ë ARKADAŞLIK/Connie Palmen Ë AŞK VESAİRE/Julian Barnes Ë SİRİUS’TAN GELEN KURBAĞA/Tom Robbins Ë BAYAN GULLIVER CÜCELER ÜLKESİNDE/Alison Fell Ë GELECEKTEN ANILAR/William Morris Ë BENİMLE TANIŞMADAN ÖNCE/Julian Barnes Ë İNGİLTERE İNGİLTERE’YE KARŞI/Julian Barnes Ë İYİ İŞ/David Lodge Ë YİTİK RUHLAR IRMAĞI/Connie Palmen Ë TERAPİ/David Lodge Ë ÖLÜRKEN/Jim Crace Ë GÜZELLİK HIRSIZLARI/Pascal Bruckner Ë SÜPER KENT/J.G. Ballard Ë SISKA BACAKLAR/Tom Robbins Ë BETON ADA/J.G. Ballard Ë İLK AŞK, SON TÖRENLER/Ian McEwan Ë GILLES İLE JEANNE/Michel Tournier Ë BİR KOMÜNİSTLE EVLENDİM/Philip Roth Ë KIZILDERİLİNİN ŞARKISI/James Welc Ë SİNEMA MÜDAVİMİ/Walker Percy Ë KARANLIKLARIN EFENDİSİ/Ernesto Sabato Ë METROLAND/Julian Barnes Ë BİZİ NEDEN TERK ETTİN SAYIN BAŞKAN?/François Vigouroux Ë DÜŞÜNCE BALONLARI/David Lodge Ë MİLENYUM İNSANLARI/J.G. Ballard Ë MÜNECCİM KRALLAR/M. Tournier Ë BEYAZDAKİ KARA/Maggie Gee Ë KAYBOLUŞ/G. Perec Ë HINÇ AYLARI/P. Bruckner Ë LİMON MASASI/J. Barnes Ë BÜYÜCÜ/J. Fowles Ë GÜNDOĞUMUNA YOLCULUK/J. Barnes Ë OKLUKİRPİ/J. Barnes Ë FISKADORO/D. Johnson Ë HAYALETLERİN GÖÇÜ/P. Melville Ë ÖLEN HAYVAN/P. Roth Ë SICAK ÜLKELERDEN DÖNEN VAHŞİ SAKATLAR/Tom Robbins Ë PASTORAL AMERİKA/P. Roth Ë ABANOZ KULE/J. Fowles Ë ARTHUR VE GEORGE/J. Barnes Ë VAHŞET SERGİSİ/J. G. Ballard Ë VİLLA MEÇHUL/Tom Robbins Ë ASKER GRAMAFONU NASIL TAMİR EDER?/Sasa Stanisic Ë FARMAKON/Dirk Wittenborn Ë NE KADAR İLERİ GİDEBİLİRSİN/D. Lodge Ë GERİYE UÇAN YABAN ÖRDEKLERİ/T. Robbins Ë BİR SAHTEKÂR OLARAK HAYATIM/P. Carey Ë İNTERNETTE BALIK AVLAMAK/Nasreen AKHTAR Ë LANCELOT/Walker Percy Ë ÖLÜ BİR DİLDE AŞK/Lee Siegel Ë VAHŞİ İNSANLAR/Dirk Wittenborn Ë GÜNEŞİ DURDURACAĞIZ/F. Bouillot Ë SHYLOCK OPERASYONU/Philip Roth Ë KAYBEDENLERİN BELLEĞİ/Michel Ragon Ë SAVAŞ ARTIĞI/Ha Jin Ë YAZAR, YAZAR/D. Lodge Ë B, BİRA/Tom Robbins Ë EVE YÜZMEK/Rolf Lappert Ë HAFIZ DİVANI/Hafız-ı ŞiraziË KUZEYE GÖÇ MEVSİMİ/Tayeb Salih Ë OEGSTGEEST’E DÖNÜŞ/Jan Wolkers Ë TURİNGİN HEZEYANI/Edmunda Paz Soldán Ë KOVBOY KIZLAR DA HÜZÜNLENİR/Tom Robbins Ë NABIZ/Julian BarnesË DANIEL MARTIN/John Fowles Ë HARABELERDE AŞK/Walker PercyË BAY BLANC/Roman Graf Ë HAVAALANI BALIKLARI/Angelika Overath

Dayıcan Napolyon'daki Karakterler:

Dayıcan Napolyon: Aile reisi (Ağa).Leyla: Dayıcan Napolyon'un kızı.Meşkasım: Dayıcan Napolyon'un nökeri (erkek hizmetçisi).Nene Belkıs: Dayıcan Napolyon'un külfeti (kadın hizmetçisi).Yazar: Dayıcan Napolyon'ın yeğeni(kız kardeşinin oğlu).Yazarın Babası: Dayıcan Napolyon'un eniştesi.Yazarın Annesi: Dayıcan Napolyon'un kız kardeşi.Albay Dayı: Dayıcan Napolyon'un kardeşi.Şâpûr, Pûrî: Albay Dayı'nın oğlu.Esedullah Mirza: Dışişleri Bakanlığı'nda görevli diplomat.Dayıcan

Napolyon'un amcasının,bahçıvanının kızından olan oğlu ve Şemsali Mirza'nın baba bir üvey kardeşi.

Şemsali Mirza: Esedullah Mirza'nın üvey kardeşi(Ağabeyi). Emekli hâkim.Dustali Han: Azizüssaltana'nın ikinci kocası ve Kamer'in üvey babası.Azizüssaltana: Dustali Han'ın karısı, Kamer'in annesi ve Esedullah Mirza

ile Şemsali Mirza'nın kuzini.

Kamer: Azizüssaltana'nın birinci kocasından olan aklı kıt kızı.Ferruhlika Hanım: Her şeye burnunu sokan, dedikoducu bir akraba.Dr. Nâsırulhukemâ: Komşu ve aile doktoru.Seyyid Ebulkasım: Yörenin yetkili din adamıŞîrali: Mahallenin kasabı.Tahire: Şîrali'nin güzel karısı.Teymur Han: Komiser.Aspîran-ı Gıyâsâbâdî: Komiser Teymur'un yardımcısı.Nene Receb: Aspîran-ı Gıyâsâbâdî'nin annesi.Ahter: Aspîran-ı Gıyâsâbâdî'nin kız kardeşi.Dizel Asgar: Ahter'in erkek arkadaşı ve fedaisi.Huşeng: Ayakkabı tamircisi ve boyacısı.Serdar Maharat Han: Hindistanlı bir sih tüccar.Lady Maharat Han: Serdar Maharat Han'ın sarışın, İngiliz karısı.

Not: Mirza: Bu lakabı taşıyan kimselerin Kaçarlar sülalesi (1779-1924) ile akra-

balığı vardır.Han: Genellikle küçüklerin büyüklere hitap ederken, hitap ettikleri kişinin

adının arkasına getirdikleri bir sandır.

AZERBAYCAN

Tebriz•

Bağdat•

IRAK

KUVEYT

SUUDİ ARABİSTAN

UMMAN

HİNT OKYANUSU

PAKİSTAN

TÜRKMENİSTAN

AFGANİSTAN

TR

Erdebil• Hazar Denizi

Reşt•

Zencan•

Kirmanşah•

Hemadan•

Erak•

Kum•

İsfahan•

Ehvaz•

Yezd•

Memeseni•

Şiraz•

Kirman•

Zahidan•

Bircend•

•Benderabbas

Kazirun•

Buşihr•

Basra Körfezi

Katar

ŞahabdülazimTahran

Kazvin•

Sari•

Simnan•

Meşhed•

Nişabur•

Ab-ı AliTecviş •

11

Sunuş

Milletlerin yakından tanınmasını sağlayan eserler, onların dille-rinde kaleme alınmış romanlar, öyküler, tiyatro eserleri ve sair

edebî yapıtlardır. Çünkü yazarlar, eserlerini, yetiştikleri ortamlarda geçerli olan kültürel, sosyal, ekonomik, inançsal, geleneksel, göre-neksel ve sair etkiler altında kaleme alırlar. Bu tür eserlerde birebir bilgiler bulunduğu gibi, yer yer abartılara da yer verilerek ya da mi-zaha başvurularak gerçeklerin dile getirildiği de görülür. Okuyucu da bu eserleri okuyarak o ülkelerin insanlarının yaşam tarzı, birbirleri ile olan ilişkileri, inançları, tabuları, hurafeleri ve en çok değer verdikle-ri şeyler ve şahıslar hakkında bilgi sahibi olurlar.

Bu romanda 1940'lı yıllarda Tahran'da yaşayan, nispeten aristok-rat denilebilecek geniş bir ailenin, daha alt tabakadan insanlarla olan

12

ilişkileri, değer yargıları, inançları, gelenek ve görenekleri mizahi bir dille anlatılmaktadır. Eser 1970'li yıllarda on dört bölüm halinde te-levizyon dizisi olarak filme de çekilmiş ve İran televizyonunda gös-terilmiştir.

Eserin mizah boyutu çok güçlüdür. Bendeniz çeviriyi yaparken birkaç sayfada bir veya birkaç kez gayr-ı ihtiyari kahkaha atmaktan kendimi alamadım. Okurların da bu kitabı okurken, çok zevk alacak-larını sanıyorum.

İyrec-i Pézéşkzad'ın Dayıcan Napolyon adlı romanı, siyasi, sos-yal mizah tarzında kaleme alınmış bir eserdir. Müellifi tarafından konulmuş olan adını, "Napolyon Dayıcım" şeklinde çevirmeyi dü-şünmüş olmakla beraber, eserin orijinal adını daha sempatik buldu-ğum ve Türk okuyucusunun da bu şekliyle anlama güçlüğü çekme yeceğini tahmin ettiğim için değiştirmedim.

Çeviriyi yaparken, her Türk okuyucusunun hemen bilemeyeceği veya anlayamayacağını düşündüğüm yerler, olaylar ve kişiler hakkın-da dipnot verdim. Yer yer kahramanlar arasında geçen konuşmalar sırasında söylenen şiirlerin çevirisini metinde verirken, Farsçalarını da Türk alfabesiyle, mümkün olduğu kadar Tahran ağzıyla, verip, kaynaklarını da gösterdim.

Bu romanı okuyacakların eserden zevk alacaklarını ve çok eğle-neceklerini sanıyorum.

A. Naci Tokmak Mayıs 2012 Bostancı - İstanbul

Birinci Bölüm

Dayıcan Napolyon

15

1

Sıcak bir yaz günü, Mordâd1'ın on üçünde, öğleden sonra, yakla-şık üçe çeyrek kala âşık oldum. Çektiğim acılar ve yaşadığım ze-

hirden acı ayrılıklar nedeniyle sık sık, Mordâd'ın on ikisi veya on dördü olsaydı, belki de böyle olmazdı diye düşünüyordum.

Her gün olduğu gibi o gün de kız kardeşimle beni, zorla, baskıy-la ve tehdit ederek, biraz da ikindi vakti iyi şeyler vereceklerini vaat ederek, yatmamız için bodrum kata gönderiyorlardı. Tahran'ın yakı-cı sıcağında öğlen uykusu, bütün çocuklar için zorunlu idi. Ancak biz, o gün de her gün öğleden sonra olduğu gibi, bahçeye çıkıp oy-namak için, babamın uykuya dalmasını bekliyorduk. Babamın horul-

1.Mordâd: İranlıların kullandığı güneş takvimine göre yazın ikinci ayı. 13 Mordâd: 03 Ağustos.

16

tuları duyulmaya başlayınca, başımı pikenin altından çıkarıp, duvardaki saate baktım. Saat iki buçuktu. Babamın horultularını bek-lerken, zavallı kardeşim de uyuya kalmıştı. Çaresiz, onu uyandırma-dan kalktım, tek başıma parmaklarımın ucuna basa basa dışarı çıktım.

Dayımın kızı Leyla ve küçük kardeşi Ali, bahçede, yarım saattir bizi bekliyordu. Büyük bir bahçede yapılmış olan evlerimiz arasında duvar yoktu. Her günkü gibi, büyük bir ceviz ağacının gölgesinde, gürültü patırtı yapmadan konuşuyor ve oyun oynuyorduk. Leyla ile bir an göz göze geldik. Bir çift iri, kara göz bana bakıyordu. Gözle-rimi ondan ayıramadım. Ne kadar bir zaman gözlerimiz birbirine kilitlenip kalmıştı bilmiyorum. Birdenbire annem, elinde kırbaçla or-taya çıktı. Leyla ve kardeşi evlerine kaçtılar. Annem tehditler savura-rak, beni evimizin bordum katına, daha sonra da pikenin altına döndürdü. Başımı tamamen pikenin altına sokmadan önce gözüm duvar saatine takıldı. Üçe tam on vardı. Bu arada annem de pikesinin altına girmeden şöyle dedi:

– Allah size acıdı da dayın uyanmadı. Yoksa hepinizi paramparça ederdi.

Annem haklıydı. Dayıcan,2 verdiği emirlere uyulması konusunda çok titizdi.

Çocukların, saat beşten önce, nefes bile almamalarını buyurmuş-tu. Bahçemizi çevreleyen duvar dâhilinde, Dayıcan uyurken öğleden sonra uyumama ve gürültü patırtı yapmama konusunda, sadece biz çocuklar değil, güvercinler, hatta kargalar bile, dayımdan dersimizi almıştık. Karga ve güvercinler bile o saatlerde ortalıkta fazla görün-mezlerdi. Çünkü Dayıcan sinirlenip birkaç kez, av tüfeğini ateşleye-rek onları bahçeden kovmuştu. Seyyar satıcılar bile saat beşe kadar, adını "Dayıcan'ın sokağı" koydukları sokağımızdan geçmiyorlardı. Çünkü birkaç kez kavun, karpuz ya da soğan satıcısı bu yüzden da-yımdan tokat yemişti.

Ancak o gün zihnim çok meşgul olduğu için, Dayıcan'ın adını ya da kavga ve kızgınlıklarını düşünecek durumda değildim. Hatta ne yaparsam yapayım, bir saniye bile, Leyla'nın gözlerini aklımdan çı-karamıyordum. Ne tarafa dönsem, ne kadar başka şeyler düşünmeye

2. Dayıcan: Dayıcığım demektir. Farsça'da isim veya unvanlardan sonra kullanılan 'can' kelimesi, Türkçemizdeki "-cığım" anlamında kullanılır.