David Niven _ Mutlu nsanlarn 100 Srr Kitaplar, uygarla yol gsteren klardr. UYARI: www.kitapsevenler.com Kitap sevenlerin yeni buluma noktasndan herkese merhabalar... Cehaletin yenildii, sevginin, iyiliin ve bilginin paylald yer olarak grdmz sitemizdeki tm e-kitaplar, 5846 Sayl Kanun'un ilgili maddesine istinaden, engellilerin faydalanabilmeleri amacyla ekran okuyucu, ses sentezleyici program, konuan "Braille Not Speak", kabartma ekran vebenzeri yardmc aralara, uyumluolacak ekilde, "TXT","DOC" ve "HTML" gibi formatlarda, tarayc ve OCR (optik karakter tanma) yazlm kullanlarak, sadece grmeengelliler iin, hazrlanmaktadr. Tmyle cretsiz olan sitemizdeki e-kitaplar, "Engelli-engelsiz elele"dncesiyle, hibir ticari ama gzetilmeksizin, tamamen gnlllk esasna dayal olarak, engelli-engelsiz Yardmsever arkadalarmzn youn emei sayesinde, grme engelli kitap sevenlerin istifadesine sunulmaktadr. Bu e-kitaplar hibirekilde ticari amala veya kanuna aykr olarak kullanlamaz, kullandrlamaz. Aksi kullanmdan doabilecek tmyasalsorumluluklar kullanana aittir. Sitemizin amac asla eser sahiplerine zarar vermek deildir. www.kitapsevenler.com web sitesinin amac grme engellilerin kitap okuma hak ve zgrln yceltmek ve kitap okuma alkanln pekitirmektir. Sevginin olduu gibi, bilginin de paylaldka pekieceine inanyoruz. Tm kitap dostlarna, grme engellilerin kitap okuyabilmeleri iin gsterdikleri abalardan ve yaptklar katklardan tr teekkr ediyoruz. Bilgi paylamakla oalr. LGL KANUN: 5846 Sayl Kanun'un "altnc Blm-eitli Hkmler" blmnde yeralan "EK MADDE 11" : "ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar amagdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri formatlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir." Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." bu e-kitap Grme engelliler iin dzenlenmitir. Kitap taramak gerekten incelik ve beceri isteyen, zahmet verici bir itir. Ne mutlu ki, bir grme engellinin, dzgn taranm ve hazrlanm bir e-kitab okuyabilmesinden duyduu sevinci paylaabilmek tm zahmete deer. Sizler de bu mutluluu paylaabilmek iin bir kitabnz tarayp, kitapsevenler@kitapsevenler.com veya kitapsevenler@gmail.com Adresine gndermeyi ve bu isimsiz kahramanlara katlmay dnebilirsiniz.

Bu Kitaplar size gelene kadar verilen emee ve kanunlara sayg gstererek ltfen bu aklamalar silmeyiniz. Siz de bir grme engelliye, okuyabilecei formatlarda, bir kitap armaan ediniz... Teekkrler. Ne Mutlu Bilgi iin, Bilgece yaayanlara. TRKYE Beyazay Dernei www.kitapsevenler.org www.kitapsevenler.com e-posta: kitapsevenler@kitapsevenler.com kitapsevenler@gmail.com David Niven _ Mutlu nsanlarn 100 Srr Mutlu insanlarn 100 Srr David Niven Tarama ve dzeltme: hekimhan TRKES: ZUHAL YEKE 2. Basm ALTIN KTAPLAR YAYINEV KTABIN ORJNAL ADI: THE 100 SIMPLE SECRETS OF HAPPY PEOPLE DAVID NIVEN YAYIN HAKLARI AKALI Telif Haklar Ajans BASKI :: ALTIN KTAPLAR YAYINEV ve TCARET A.. Bu kitabn her trl yayn haklar Fikir ve Sanat Eserleri Yasas gereince ALTIN KTAPLAR YAYINEV ve TCARET A..'ye aittir. 1. BASIM/ 2001 2. BASIM / OCAK 2002 AKDENZ YAYINCILIK A.. Matbaaclar Sitesi No: 83 Baclar - STANBUL ISBN 975 - 21 - 0202 - 6 ALTIN KTAPLAR YAYINEV Cell Ferdi Gkay Sk. Nebiolu i; Caalolu istanbul Tel: (0212) 513 63 65-526 80 12 520 62 46-513 65 18 Faks:(0212)526 80 11 www. altinkitaplar. com info altinkitaplar. com.tr ----------- indekiler 1. Yaamnzn Amac ve Anlam Var..........17 2. Mutluluk iin Bir Stratejiniz Olsun..........19 3. Her Zaman Kazanmamz Gerekmez.........21 4. Gayeleriniz, Hedefleriniz Art Arda Sralanmal . . 23 5. Karlatrmalar Akllca Sein.............25 6. Dost Kazanmaya aln.................27 7. Televizyonu Kapatn....................29 8. Kendinizi Kabul Edin, Hem de Kaytsz artsz . 31 9. Dereden Geldiinizi Hatrlayn.............33 10. Gece Yataa Yattnzda Kendinizi Bir Tek Konuyu Dnmekle Snrlayn.. 35 11. Arkadahk Paradan stndr .............37 12. Beklentileriniz Gereki Olsun ............39 13. Yeni Fakirlere Ak Olun.................41 14. Bakalarnn Sizin in Ne Denli nemli Olduunu Onlarla Paylan .......43 15. Emin Deilseniz, Tahmininiz Olumlu Olsun ... 45 16. Kendinize Gvenin ....................47 17. Kendinize O Kadar Fazla Gvenmeyin.......49 18. Sorunlarnz Bakalaryla Paylan..........51 19. Yanz Sizi Korkutmasn ................53 20. Ev lerinde Bir Dzen Gelitirin...........54 21. Gereinden Fazla Koruyucu Olmayn........56 22. Dikkat! stediiniz Her eye Sahip Olabilirsiniz................... 58 23. Dini nanlarnzn Zayflamasna zin Vermeyin 60 24. Yapacanz Sylediiniz eyi Yapn ........ 62

25. Arkadalarnza ve Ailenize Kar Saldrgan Davranmayn....... 64 26. Takmnz Destekleyin...................66 27. Eya ve Maddi eylerle Baary Birbirine Kartrmayn...........68 28. Her liki Parkldr......................70 29. Eer... Dncesinden Vazgein...........72 30. Gnll?.............................74 31. Amalarnza Ulaamyorsanz Amalarnz Size Ac ve Zarar Verir........76 32. Egzer.su!.............................78 33. Ufak eylerin Byk Anlamlar Vardr ........80 34. nemli Olan Neyin Olduu Deil, Neyin Olduu Hakknda Ne Dndnzdr 82 35. Sevdiklerinizle Baz Ortak Meraklar Gelitirin ... 84 36. Gln! ..............................86 37*. Btn Hayatnz Bir Tek eye Balamayn .... 88 38. inize Kapanmayn.....................90 39. almak Sklmaktan Daha yidir ...........92 40. Mutluluk Grecelidir ....................94 41. Bilgisayar Kullanmay renin..............96 42. Cannz Skan nsanlar ve eyler stnde Fazla Durmayn.... 98 43. Ailenizle Aranzdaki Ba Koparmayn .......100 44. Her Gn Biraz Meyve Yiyin...............102 45. Elinizde Olanlarn Kymetini Bilin...........104 46. Somut Dnn ......................106 47. nsanlara Yardmc Olun.................108 48. Kendinizi Sulamayn...................109 49. Barl Olun.........................111 50. Hayvanlar Barnza Basn ...............113 51. almak Sadece Grev Deildir..........115 52. Ahlak Hibir Zaman Amalarnzla ' ' Dei Toku Etmeyin .... 117 53. Sevdiklerinizin Yapt eylerin Cannz Sktn nemsemiyor Gibi Grnmeyin ... 119 54. Geceleri yi Uyuyun ....................121 55. Hounuza Giden eyi Aln ...............123 56. Her Gn Bir eyler Yapn ................125 57. Esnek Olun..........................127 58. Olaylar Geicidir......................129 59. Kendinize nann......................131 60. Bir Gruba Dahil Olun...................135 61. Olumlu Olun.........................135 62. Her eyin Bir Sonu Olacak Buna Hazrlkl Olabilirsiniz ............137 63. Dnyay Nasl Grdmz Dnyann Nasl Olduundan Daha nemlidir..... 139 64. Kalem Kd Elinizin Altndan Eksik Etmeyin ..141 65. Yan Banzdaki Yardma Muhta Olanlara Yardm Elinizi Uzatn .... 143 66. Ailenizi ve Arkadalarnz Eletirirken Sert Davranmamaya Dikkat Edin .145 67. Bazlar Btnl Sever, Bazlarysa Ayrntlar.................147 68. yi Yaptnz Bir eyi Yapn...............149 69. Komunuzu Ziyaret Edin.................151 70. Glmseyin! .........................152 71. Televizyonda Grdklerinizi Benimsemeyin. . . . 153 72. Her Zaman Seme Hakknz Var ...........155 73. Anlayl Olun ........................157 74. Hayatnzn Bir Blmn nemsememezlik Etmeyin .. 159 75. Mzik Dinleyin ........... 161 76. Amalarnz Size Yol Gstersin ............162 77. inizi Olumlu Kullann..................164 78. Elenmeyi Unutmayn...................165 79. Adalete Sonsuz nancnz Olsun ...........167 80. Hatrlamak! .........................168 81. Drst Olun!.........................170 82. Kazanlmayacak Mcadelelere ekimelere Devam Etmeyin ...........171 83. Yaptnz.eylerden Zevk Aln ............173

84. Dikkatinizi-Dnyann Trajedilerinde Deil, Dnyann Umudu zerinde Toplayn175 85. Bir Hobiniz Olsun .....................177 86. Bakalarnn likilerine gpta Etmek Anlamszdr ....... 178 87. Deiiklie Uymak in Kendinize Zaman Tanyn..............180 88. Sizin in nemli Olan eye Dikkatinizi Verin....................182 89. Tam Olarak Tatmin Olmak Diye Bir eyin Olmadn Bilin .............184 90. evrenizi Ho Aramalarla Kuatn..........186 91. Amalarnz Kendiniz Sein ..............188 92. Siz Bir nsansnz Streotip Deil............190 93. Sizin neyin Mutlu, Meyin Mutsuz Ettiini Bilin . . 192 94. Okumaya Devam Edin..................194 95. Bize htiya Duyulduunu Hissetmeliyiz......196 96. Ne Fark Eder Deyin! ..................198 97. Bir Amacnz Olsun ....................200 98. Yaamnzn En yi Blmn Tamamlamadnz. 202 99. Para Mutluluu Satn Almaz.............. 204 100. Btn Bunlarn Anlam Ne? Siz Karar Verin!.....................206 - 10- Teekkr Bu kitabn okuyucular iin en iyi ekilde hazrlanmasnda yardmlarn esirgemeyen Gideon vVeil ve HarperSanFrancisco personeline mteekkir ve minnettarm. Ayn zamanda temsilcilerime, Mauteen Lasher ve Eric Lasher'e. bu projeye gsterdikleri ok deerli ilgi ve gvenden dolay bir kez daha teekkr ediyorum. Okuyuculara Bir Not Burada sunulan 100 neriden her biri mutluluu ve hayattan tatmin olmay inceleyen bilim adamlarnn yaptklar aratrmalarn sonulardr. nerilerin hepsi de anahtar aratrmann bulgusunu ieriyor, neriyi bulgudan alnan t ve rnek tamamlyor. Aratrma sonularnn sunduu her neri mutluluk zerine yaplan aratrmann meta-analizine dayanyor, bunun da anlam, her bir sonu ayn konuyu inceleyen ok ynl aratrmaclarn almasndan alnmtr. - 11 - * nsz Benim Yapabileceim . '. Size Yol Gstermek Umarm Sylediklerim Geleceinize Ik Tutar. Hary Gilrnan kariyerini insanlar incelemeye adad. nsanlarn genellikle istekleri ve ihtiyalar gzlerinin tam nnde olmasna ramen, ounlukla onlarn bunlar gremediklerini keletti. Hi kimse birini aniden mutlu edemez. Yapacanz ey, kendi bak alaryla neyin yararl olduunu grmeleri iin onlara yardm edebilmenizdir. Yani, onlara yol gstermek ve ilgileneceklerini ummak. Harry Gilman psikoloji profesrdr. Akademik bir aratrma yaynlayp iyi bir yer edinebilir ve yapt aratrma konusuyla ilgili meslektalarna konferans verebilirdi. Fakat dier profesrlerin aksine Harry iini belli bir okuyucu kitlesine ulamak iin yapmam, onlar bilimsel ktlar olarak grmemiti. Bir seminerde, Bir ey bulup bunu gerekten kullanabilecek birine sylememenin anlam ne, bundaki ama ne olabilir? 'Btn yaamn srrn elde ettim' oyunu neden? Yaamla ilgili daha iyi bir yol bulmay hesaplayan psikoloji profesrleri kariyerlerini dier profesrlerle paylayorlar, demiti. ,-.. . - 13- Harry'i olaanst bir retmen yapan elerden biri de ilgili olmasyd. Psikoloji seminerlerinde her renciden birer not defteri edinmelerini istemiti. Bizden bu deftere bir eyler, herhangi bir ey yazmamz istenmiti. Bu konuyla ilgili ne dnmtk? Endielerimiz nelerdi? Umutlarmz, korkularmz? Bunlar rencilerin sorularyd. Bu yntemden yararlanmtk ve oumuz defterlerimizi birbirimizle paylatk. Snf arkadalarmdan Max Leer defterine her zaman hayattan ve kendisinden asla memnun olmayan babasyla ilgili ilikilerini yazyordu. Harry yazdklarmz dikkatle okuyor v^onlarla ilgili

yorum yapyordu. Harry, Max'e unu yazmt: Ma^, baz insanlar iin zafer diye bir ey yoktur, kaybetmenin aamalar vardr. Bu cmle hibir zaman aklmdan kmad. Yaamda nemli olan gr asdr. Bir ey doutan iyi veya kt deildir, baar veya hata da. Fark yapan, olaylara bak amzdr. Hayattan ne bekliyorsunuz? Soru bu, diye snfa sordu Harry. eker, un ve yumurtalar... bunlar iyi mi, yoksa kt m? Bunlardan kek yapabilirsiniz veya karmakark bir ey. Bunlar iyi olarak da, kt olarak da deerlendirebilirsiniz. Yani kek de yapabilirsiniz; karmakark bir ey de... yi ya da kt olmas tamamen sizin elinizde. Baka bir gn Harry, bana ve snf arkadalarma, insanlarn snrsz yetenek, diye adlandrd uzun sreli kararlarn nemsemezken, dikkatlerini ksa sreli olaylara ynelttiklerini syledi. Ayrca uzun sreli kararlar alan tarafsz, mantkl ve dikkatli biriyle halihazrdaki memnuniyet verici bir eyi gremeyen insan arasndaki farktan da sz etti. ocuk her zaman lolipop almak ister, erikin kii de bunun dileri rteceini ve besleyici bir ey olmadn dnr, dedi. Her eyi gzlemleme abasnda olmalyz, sadece o dakikay yaamayp bizim dmzda neler olduunu, neler olmas gerektiini, eninde sonunda bizi etkileyecek eyleri gzlemlemeliyiz. Harry'nin dersleri hep ilgimizi ekti ve kendisi de bize ilham verdi. Mezun olurken konumalarmz genellikle geleceimiz ve seeceimiz kariyerle ilgiliydi. Harry bize, Psikolojiyle ne yapabilirsiniz? diye sordu. Yapabileceimiz ey, en gzel cevaplar vermek. Bylelikle insanlarn bunlar kullanma ans olur. Mezuniyet gnmde elini skmak iin Harry'nin yanna gittim ve, Size nasl teekkr edeceimi bilemiyorum, Harry. Siz beni daha iyi bir insan yaptnz, dedim. Teekkr ederim, David, dedi Harry. Ama ben seni daha iyi bir insan yapmadm. Benim yaptm yalnzca kendinizi tanmanz iin size yol gstermekti. Umarm sylediklerim geleceinize k tutar. Size mutlu insanlarn 100 srrn sunarken, mutlu insanlar zerindeki psikolojik bulgulara iaret edip bunlar grmenizi umuyorum. Mutlu insanlar neden her eyi mutsuz insanlardan farkl yapyorlar? Psikolojinin en iyi gzlemlerini Journal of Per-sonality and Social'Psychology ve Journal of Applied Behavioral Science gibi akademik dergilerde bulabilirsiniz. Fakat bu dergileri kolay bulamayabilirsiniz, bulabilseniz bile bilimsel bir dille yazld iin size kark ve anlamsz gelebilir, ayrca ngilizceleri de anlalr deildir. te mutlu insanlarn 100 srr da burada yatyor. Son on ylda mutlu insanlarn zelliklerini ve inanlarn kefetmek iin yaplan binin zerindeki almay inceledikten sonra bunlarn ilerinden en iyi, en pratik nerileri aldm. Anlalmas zor akademik dil yerine Mutlu nsanlarn 100 Srr bu aratrmann sonucunu basit, yararl tler halinde sunuyor. Mutluluk zerine yaplan her aratrma kendi zne inip en sonunda herkesin anlayaca ekilde ifade ediliyor. Temelde olduu gibi aratrmann bilimsel sonularnda Mutlu nsanlarn 100 Srr 100 basit tk, insanlarn mutluluu nasl bulduuna ve mutlu kaldna dair rnekler sunuyor. Mutlu insanlarn - 15- - 100 Srr sadece bir insann sezgisinden ibaret olmayp daha ok kurall insanlarn yaamlarn inceleyen nl bilim adamlarnn aratrma sonularn da yanstyor. Bu aratrmayla ilgili yorumum ve szn ettiim bulgular mutlu insanlarla mutsuz insanlarn aralarndaki farklar daha ok bilmek isteyenlere yardmc olacak. Hayattan daha fazla zevk almalar iin neler yapabileceklerini renmek isteyenlere de yardm edecek Benim yaptm size yol gstermek, umarm sylediklerim geleceinize k tutar. - 16- hekimhan 1. Yaamnzn Amac ve Anlam Var. Siz sadece meydan doldurmak veya bir bakasnn filminde arka plandaki karakteri canlandrmak iin burada deilsiniz. unu dnn: Siz var olmasaydnz hibir ey ayn olmayacakt. Bulunduunuz yerler ve konutuklarnz siz olmadan farkl olacakt.

Hepimiz birlemi durumdayz, aramzda bir ba var ve hepimiz verilen kararlardan, hatta evremizdekilerin varlndan bile etkileniriz. Philadelphia'dan avukat Peter'i ve kpei Tucket'i rnek alalm. Tucket ok hastayd. Omuriliindeki tmrden dolay yava yava fel oluyordu. Peter kpeini kurtaracak olan bir veteriner bulamamt. Yardm dokunacak birini bulmaktan umudu kesilince ocuklar tedavi eden sinir cerrahna bavurdu. Doktor, Tuc-ket'e bakmay kabul etti ve karlnda Peter'den alt ocuk hastanesine bata bulunmasn istedi. Jerry hibir zaman Peter ile tanmad, Tucket'i de grmedi. Jerry patates presini ok seven mavi gzl, sar sal bir ocuktu. Henz be yandayd ve onun da omuriliiyle beyninde t- - 17- Mutlu insanlarn 100 Srr / F:2 -f* mr vard. Peter'in hastaneye yapt bala doktorun tmr V almak iin vJerry'e yapt ameliyat baarl oldu. Tuckefe yaplan ameliyat da baarlyd. Yal Amerikallar arasnda yaplan bir aratrmaya gre. bir insann mutluluu iin en ^femli e. yaantsnn bir amac olmasdr. Amalarn net bir ekilde ttmlayamayan on kiiden yedisi yaamlarn belirsizlik iinde srdrrken, amac olan yaklak on kiiden yedisinin kendilerini tatmin olmu hissettikleri ortaya kmtr. r Lepper1996 t , V4 f4\' t lift' > T * % t v, 'n'i '-.tb'st n'i'iiii)':. 2 Mutluluk in Bir Stratejiniz Olsun. Mutlu ve mutsuz insanlarn doutan byle olduklarn san-youz. Fakat her iki insan tr de ruhsal durumlarn glendirici vg tayin edici eyler yaparlar. Mutlu insanlar mutlulua kucak aalarkon. mutsuz insanlar kendilerini zecek eyleri yapmaya devam ederler. 4^/fi '>'y^i> '') bV;'.v.iji '. .fiii.v'ii.jVii g,:'!;j)i;;vd;'^ UH . i ? ' e Salkl bir iin ilk iareti nedir? Salkl i plan. Bu, i danma irketi Stratejik Ynetim Merkezi'nin tartmasdr. Onlar her iin amacnn tanmlanmasna ve sonra da bu amacn stesinden gelmek, bunu baarmak iin bir strateji saptanmasna inanyorlar. Ayn yaklam insanlar iin de kullanlabilir. Ne istediinizi tanmlayn, snrra da bunu elde etmek iin bir strateji kullann. Gariptir ama. ocuklar bu konuda yetikinlerden daha iyidile. Ulak ocuklar htysuzlatklar zaman kendilerine dondurma al-nnmn bilirler. Grlt ve yaygara kopardklarnda azarlanacak-lamn bilincindedirler. ocuklar yaamn kurallarn ve nceden konmu, belirlenmi bir dzeni olduunu kavramlardr. Ve istediklerini almakta kendilerine yardmc olacak bir strateji kullanrlar. - 18- - 19- M- Yetikin biri olarak mutlu bir hayat yaamak, bir ocuun bir klah dondurma almaya almas gibidir. Ne istediinizi bilmeniz gerekir ve istediiniz eyi elde etmek iin de bir strateji kullanmalsnz. Neyin sizi mutlu yaptn ve de neyin sizi zdn dnn. Kukusuz istediinizi elde etmekte size yardmc olmas iin bunu kullann. Mull insanlathir baarnn arkasndan dierini denemezler ve mutsuz insanlar ila bir baarszln ardndan dierini denemezler. Yaplan aratrmalar mull \e mutsuz insanlarn birbirine ok benzeyen hayat tecrbelerine ynelmi olduklarn gstermitir. Buradaki l'ark. ortalama olarak mutsuz insanlar

yaamlarnda ho olmayan olaylar dnmek i^it iki kal fa/la /.aman harcarlarken, mutlu insanlar kiisel grnlerini neeli ve canl yapacak bilgi\i, halteri aratrp buna gvenirler. w Lyubomirsky 1994 'M - H < t> ;i -20- v* t' Her Zaman Kazanmamz Gerekmez. Her zaman kazanmaya ihtiya duyan, ar derecede rekabete, yarmaya dkn olan insanlar sonunda hibir eyden zevk almamaya balarlar. Kaybedecek olurlarsa ok fazla hayal krklna urarlar ve eer kazanrlarsa, bekledikleri gereklemi olacaktr. RicharrJ^Nxon 1972'de tekrar bakan seilmek iin yaryordu. Mmkn olduunca fazla oy kazanmak iin kampanyasnda grev alanlara sahip olduklar her imkndan yararlanmalarn emretti. Yaptklar en bilinen ey de, VVatergate binasnda toulu-nan Demokrat Parti merkezine gizli dinleme cihazlar koymak iin kapy krarak ieri girmeleriydi. Fakat kampanyaya katlanlar da Nixon'n, kirli oyunlar adn takt sonu gelmeyen bu hileli oyunlara alet edilmilerdi. Pizza salonlarna telefon edip mhalefotln-ki adaylara verilmek zere yz adet pizza siparii veriyorlard. Sahte el ilanlar datarak muhalefet partisinin toplantsnn iptal edildiini bildiriyorlard. Miting yaplacak salonlara telefon ederek bu salonlarda toplant yapacak olan muhalefet partilerinin rezervasyonlarn iptal ettiriyorlard. Btn bunlar neden yapyorlard? - 21 - Nixon her ne pahasna olursa olsun kazanmay sabit fikir haline getirmiti, zihnini megul eden tek ey buydu. Ne var ki. Nixon hangi artlar altnda olursa olsun seimi kazanacakt ve hileli oyunlara bavurmasna ihtiyac yoktu. Fakat kaybetme olasl ile kar karya kalma cesaretinin olmamas onu bu yola itti, ar melodlarn peine dmesine neden oldu Eninde sonunda mitsizce peine dt kazanma tutkusu ona pahalya ml oldu. Rekabet KiyaUHi tatmin olma\j engeller, nk hibir haar yeler? lilijji kantlayanla/ ve halala zellikle mah\edici, harap edieidir. Ar derecede rekabel tutkusu olan insanlar, baarlarn halalar olan insan-1 iaruan daha dk, yksek olmayan hedeflerle dejielen'iirile.r. .v 1-' . , ,. ; rv> i!' 1 . il 1 V I! ' i' -22- v I / ; ' t,t.< ,

Ramos gerek meslei, gerekse ekonomik haberlerle ilgili tah-minleriyle ok iyi iler baanyordu. Hatta kariyerinde daha da ilerlemeyi arzu ediyordu. Gezegenlere hkmedenlerin kalplerine merakla bakmak ve tarihin deitii yerlerde bulunmay istiyordu. Fakat Ramos ykselme hrs yznden ailesini her zaman ihmal ediyordu. Evden uzak olduu zamanlar kznn fotorafna ba- . . - 23 - '%.& 'f>'* ^, :

amlar ve birok ynden farkl bir aileye de. Onun iin bu karlatrmay yaparak hayai krklna urayacaklarna, Joe ve byk kardeler ayn mcadeleleri vermi kiierle kendilerini karlatrarak, hem kk kardeleri, hem de kendileriyle ilgili iyi eyler hissedebilirler. '..,, 1',' : Hiiyt. bir grup renciye zmlemeleri iin bir bulmaca \ crimi, Aratrmaciar hangi grubun daha fazla iatmin olduklarn! karlatrmlar. Bulmacay abuk zmleyenler mi. joksa yava zmleyenler mi? Bulmaca) i abuk zmleyen renciler kendilerini daha abuk tf-7.mle\enlerlc karlatrnca kendilerinden bi honut kalmadklarn aklamlar. Bulmacay yava zmleyenler kendilerini daha yava zmleyenlerle karlatrnca kendilerinden ok honut kalmlar ve bulmacay abuk zmleyen rencilerin varln nemsememilerdir. Lyubomirsky ve Ross 1997 - 26- x/. rft/*. !h u < v I' , I ,M

Televizyonu Kapatn. , Televizyon kremal bir tatmindir. Zihnimizi, ilgimizi datr, ksacas bizi hayatmzn znden baka yne eker. Spermarkete cjittiiniz zaman her reyondan bir eyler alr msnz? Elbette ki almazsnz. Sadece almak istediiniz bir eyin reyonuna gidersiniz, ihtiyacnz olmayanmkine deil. Fakat televizyon seyrederken her reyondan -bir eyler- aln plann izleriz. Gnlerden pazartesi ise televizyon seyrederiz. Sal gn yine televizyon izleriz. aramba gn de ayn eyi yaparz. Her gn olmasa bile ok sk televizyon seyrederiz, nk genellikle grmek istediimiz bir ey vardr. Televizyon seyrederken kendinize unu sorun: Bu benim grmek istediim ey mi? Bu program olmasayd yine de yaplr myd diye sorar mydm? Psikologlar ok fazla televizyon seyreden insanlarn bir konumay devam ettirme yeteneklerine televizyonun engel olduunu kefetmilerdir. Bit psikolog da. Televizyon bizim zamanmz alyor ve ald zaman da hibir ekiide geri vermiyor, diyor. Televizyonu odada, karnzda durduu iin amayn. Ama ounlukla yaplan bu. Sadece seyretmek istediiniz bir ey ol- - 29- '\ ' du zaman an televizyonunuzu. Her zaman ele gemeyen bo saatlerinizi ailenizle veya arkadalarnzla bir eyler yapmakla geirebilirsiniz. Veya bo saatinizi kendinizle ba baa kalmak iin kullann. Televizyon olmadan pasif olarak ilginizi baka ynlere ynelteceinize, sizi elendirecek hareketli bir eyler yapn. :>h.i Sn n, ..' (,'nk fazla (elerizyori seyrelmek ilaha fa/.la eylere sahip olma isteimizi misli^artnrken. bir gnlk televizyon seyretmemi/ kiisel memnuniyetimizi saatte yzde be orannda azaltr. M ' ft. ' ! W 1998 * it', uS*f; ;'i'v;;''s.-yj.o'.; ;g*:: fc.'.'#.;:,,,;, imdilerde Kathleen kendinizi olduunuz gibi kabul etme tleri veriyor. Fakat bu, hatalarnza, kusurlarnza nem ver memek, bilmezlikten gelmek veya hibir zaman dzelmemeniz anlamna gelmiyor. Bunun anlam, nce, sonra ve her zaman kendi deerinize inan, dr. 'v'' ' Erikinlerin /sayghryla ilgili bir aratrmada aratrmaclar, yenil-gilerini kabul *lcn. bunu kendi yeteneklerinin dnda tutup ayr bir olay gibi deerlendiren insanlarn kendileriyle bark ve mutlu olduklar sonucuna ulamlar. Mutsuz insanlarn ise yenilgiyi kabul edip onu byttkleri,

kendilerinin yenilgiyi temsil ettikleri ve gelecekte balarna gelecek kl olaylarn habercisi olarak deerlendirdikleri ortaya kmtr. ; Brovvrt ve Dutton 1995 -^' ' ; ' ' -;;; *>-','.--;> . j '.>' - T- ' - Q : .... . ;,;-!l^--:,r, Nereden Geldiinizi Hatrlayn. Etnik kimliinizi dnn ve bunu kutlayn. ou zaman kendimizi engin ve karmak bir dnyada kaybolmu hissederiz. Etnik mirasnz bilmeniz sizi son derece rahatlatr. Size bir tarih armaan eder, bir yeriniz olduu hissini verir. evrenizde ne olursa olsun, etnik kimliin verdii emsalsizlik duygusu kalcdr. V'!' ') . ! t' i',. v> _ 10 Evlerimiz ayT grnmdedir, ehirlerimiz ayn grnmdedir, ayn filmleri seyrederiz, ayn ekilde giyiniriz ve ou zaman bakalarndan farksz grnrz, ayrt edilmemiz olanakszdr. Her eyin toptan retildii bir zamanda yayoruz ve tm bu tekdzelik iinde kendimizi ounlukla kaybolmu hissederiz. Dnyaya nasl ayak uydurduumuzu bilmek isteriz. Ben nereden geldim ve burasyla nasl balant kurdum? Ailemizin tarihesini ve etnik mirasmz bilmemiz bizi rahatlatr, nk kim olduumuzu bize sylemekte yardmc olur, nereden geldik, bulunduumuz yere nasl uyum saladk, bunlar reniriz. Yetki Verme Kurumu iyi bir rnektir. Burada bir grup Afrika kkenli Amerikal ocuklara tarih ve sanat dersleriyle bunlarn kimlerin miras olduklarn anlatyor. - 33- Mutfu inaanlarn i oo Srr / F:3 renciler bu derslerden ne reniyorlar? Gururu, kendileriyle iftihar etmeyi. Baar duygusunu. Bulunduklar yerin anlamn. Alnan sonular etkileyici. Bu derslere katlan renciler okuldaki notlarn dzeltme eilimi gsteriyorlar. Sekizinci snftaki bir rencinin syledii gibi, program derslerini daha da zorlatrm, profesyonel kariyere kendini daha fazla adam. Ve sonunda yle diyor: Kendimi daha iyi hissediyorum, nk gemiim hakknda daha ok sekiliyorum. renciler arasnda yaplan aratrmalarda emik kimlie sahip kmann yaamdan alnan keyfi yzde on orannda etkiledii ortaya kmtr. :n ' ! '' -.;- >;-- * ' ? .*., >.: Neto 1995' A 8 ( 'ti * P -34- $3?M&ih-: 1 ( (i Gece Yataa Yattnzda !' Kendinizi Bir Tek Konuyu Dnmekle Snrlayn. Endiesi, kuruntusu olanlar uyumaya alrken bir konudan dierine geerler, sorunlarn sanal bir listesini yaratrlar. Kendi kendinize ben tm bu sorunlarla nasl uyuyabilirim, diye sorun. Bu gece dilerinizi fralarken yorgann altna girdiinizde hounuza gidecekhir eyi dnmeyi tasarlayn. Kafanza baka dnceler takfrsa bunlarn arasndan bir tek konuyu sein. Megan datlan ilan ve reklamlardan bouna zaman harcatt, ayn zamanda p, sprnt yapt iin nefret ediyor. Orta lkta ylesine fazla sprnt var ki! Megan insanlarn nasl bu kadar ey attn anlamyor. plklerin hemen hemen dolu olduunu sylyorlar. yleyse bu pler nereye gidecek? Bunlar sadece p deil. Aralarnda kullanlp atlm nkleer bitkiler ve zehirli kimyasallar da var. Bir sonraki kuak iin evre nasl bir grnmde olacak? ki kuak sonrasnda, yeryz, uzun mrl olacak m? Bu mmkn olabilir mi? - 35- oumuz uyumadan nce kendimizi buna benzer dncelere kaptryoruz. Bylece geveyip dinlenmek yerine stres sahibi oluyoruz. Kukusuz Megan'n o kadar da

nemli olmayan sknts ve znts gezegenlerle ilgili. Bu da, baz insanlarn Megan gibi uyuyabilmek iin yardma ihtiyalar olduunu bize gsteriyor. Bildiimiz birok dnce dnyann kaderi gibi bizi ar ve kesin bir konuya gtrmese de, bu belirsizlik uyumay zorlatryor. Dnceler kafamzn kh iinde, kh dnda olduu zaman her fikir birbirini izler, fikirlerin seli bizi endieli ve sinirli yapar; hassas oluruz, gzlerimizi kapatmamz zorlar, beynimizi de ertesi gn iin kapatp dinlendirenleyiz ve tm bunlar neeli, mutlu bir ekilde uyuyablmemizi engeller. (j. Kok'j rencilerinin yapm okluu bir aratrmada uyumadan nce kafam/ kurcalayan dnceler arasnda bocalamann uyumakta glk ekmekle ve yeterince uyumamakla ilgili olduu ortaya kmtr. Mutsuzluk i) uma zorluu ekmekle ve az uyumakla balantldr. Ksacas tm bu faktler birbirini izler. yi uyuyanlar orta derecede uyuyanlardan yzde ( orannda ve a/, uyuyanlardan yzde 25 orannda hayatlarndan daha fazla memnundurlar. Abdel Khaiek, Ai-Meshaan ve Al Shatti 1995 W M I! le-V \\ft l ft M k rttt - t },* 11 Arkadalk Paradan stndr. nsanlarn mutlu olduklarn bilmek istiyorsanz, bankada ne kadar paralar olduunu sormayn. Maalarnn ne kadar olduunu da sormayn. Onlara arkadalar hakknda sorular sorun. ki mali danman on yldan fazla birlikte alp, varlarn yoklarn ilerina^tatrmlard. Fakat bu yeterli deildi, ok gemeden ileri bozuldu ve yatrm yaptklar btn paralarn kaybettiler. Yeniden toparlanma zaman geldiinde ikisi de kaybettikleri parann stnde durdular ve sonuta arkadalklar bozuldu. Uradklar maddi zarardan dolay birbirlerini suladlar. Bir yldan fazla dargn durduktan sonra birbirlerine bir le yemeinde rastladlar. kisi de byk bir kayb birlikte yaadklarn, bunun suunu beraber paylatklarn kabul ettiler. Burada nemli olan para deil, arkadalklaryd. ki arkadatan biri yle dedi: Para eldiven gibidir. Arkadalk ise senin elin gibidir. Biri yararldr, dieri ise kkldr. ) >., >, -,; ,*r i- -(.fi'-.-'.' m - 36- -37- nanlanlarn aksine mutluluu tanmlamak zordur ya da evre zenginliine baldr. Aratrmaclar mutlu bir yaamn temel noktalarn tanmladlar. Ana unsur arkadalarn adedi, arkadalarn yaknlk derecesi, ailenin yaknl ve i arkadalaryla, komularla olan ilikiler olarak belirlendi. Tm bu zellikler kiinin mutluluunun yzde 70'ini kapsyor. '' a- ' Murray ve Peacock 1996 ' I, t IV,t ', ti ~ 38- I t 12 Beklentileriniz Gereki Olsun. stedikleri her eyi elde edenler deil, elde ettiklerinden fazlasyla yetinen insanlar mutludur. Bir baka deyile, kendileri iin yararl olan seip deerlendirerek, oyunu kendilerinden yana evirebilirler. Yaamlarnda kendilerini tatmin olmam hissedenler ounlukla ulaamayacaklar hedefler tayin ederler, ama bu umutlar joa kabilir. Yksek hedefler, gayeler edinip buna ulaanlar kendilerine ^fc*ha mtevaz hedefler edinip ulaanlardan daha fazla mutlu deillerdir. ster iyerinizdeki konumunuzu, ister ailenizle olan ilikinizi belirleyin, ama dnyann en zengin insan ya da en mkemmel ailesine sahip olma hayalleri

kurmaya balamayn. Gereki olun ve her eyi mkemmel deil, daha iyi yapmaya aln. Pennsylvania'daki okullardan biri olan Altoona'ya otuz yl hizmet veren lise mdrnn emekli olmasnn erefine byk bir parti dzenlenmiti. nsanlar onun binlerce ocuun eitimi iin yapm olduu yardmlardan vgyle sz etmilerdi. Kutlamalar sona erince mdr arkadana: Yirmi yamdayken er ya da - 39- ge Amerika Birleik Devletleri'nin bakan olacam dnmtm, demiti. Mdr her zaman ve her yerde sayg gren bir adamd. Kendini eitime adam ve okulu ynetecek mevkiye kadar ykselmiti. Ve baarsn kutlayaca yerde yenilgilerine teslim olmutu. Hibir anlamda baarsz deildi, fakat snrsz ve ulalmayan hedefleri yznden baarsnn zevkini karamyordu. nsanlarn hedefleriyle kaynaklarnn uyum iinde olmas byk lde mutlulukla ilikilidir. Bir baka deyile, insanlarn hedefleri nedenli gereki ve ulalabilir olursa, kendilerini o kadar iyi hissederler. Hedeflerinin onda birine erien insanlar kendilerini hayatta tatmin olmu sayarlar. \ '' Diener ve Fujita 1995 yi; ' ' ' ' 'U\ I / t? ;. > , ; t- 13 Yeni Fikirlere Ak Olun. f ^ renmeye ve rendiklerinizi hayata uyarlamaya devam edin. renmeye hibir zaman son vermeyin. Dnya srekli deimektedir. Kendinizi bildiklerinizle snrlarsanz, gen yanz-daki yaantnzn rahatln ararsanz, yanz ilerledike evrenizde olup bitenler sizi sinirlendirecektir. Onu erlTm civarnda ara sra grrdnz. nsanlar onu sadece Hetb olarak bilirdi. Her zaman yolun kenarnda yrrd. Ona neden her zaman yrd sorulduunda hareket eden makinelere gveni olmadn sylerdi. Herb'in arabas olmad gibi, almaya da niyeti yoktu. Taksiye veya otobse de binmezdi. Neden? Daha gen yalarda da bunlara binmeden hayatndan memnun olduunu, binmeyi aklna bile getirmediini sylemiti, yleyse imdi neden binip de huzursuz olsun? Bu inan ona geici de olsa bir rahatlk salamt. an deien koullarna uymak, stelik kendisini korkutan bir deiiklii kabul etme zorunluluu da yoktu. Bununla birlikte evinin birka kilometre dnda olan her eye kapal kalmt. Dnya onun iin var olmayabilirdi de, nk oturduu ehrin dnda dorudan doruya hibir eyi denememiti. lkeler deer- -40- - 41 - lidir ve onlara sadk kalnmaldr. Ancak ilke ile inatlk arasnda fark vardr. Zaman ilerleyip de ocuklar bydnde yaamlarn srdrmek iin memleketin eitli yerlerine yerletiler. Herb onlar ziyarete gidemedi, nk var olan dnyaya ayak uydurmay reddetmiti. Ynpla aratrmalar. yal Amerikallarn parasal durumlam la ya da kurduklar ilikilere deil de. deiime ayak uydurarak mutluluu yakaladklarn, gsteriyor. Eer alkanlklarn ve beklentilerini deitirmeye raz olurlarsa, iinde bulunduklar koullar deitii halde mutluluu yakalarlar. te yandan, deiiklie kar duranlarn te biri dierlerine oranla mutlu olamazlar. Clark, Carlson, Zemke, Gelya, Patterson ve Ennevor 1996 14 Bakalarnn Sizin in Denli nemli Olduunu Onlarla Paylan. likiler karlkl takdir etme ve deer verme zerine kurulur. Kukusuz bunu gstermenin en iyi yolu da, birine kendisiyle ne denli ilgilendiinizi, deer verdiinizi sylemektir. - 42- Houston niversitesi'ndki aratrmaclar neden insanlara bizim iin ne kadar nemli olduklarn sylemediimiz sorusunu aratrdlar. Aratrdklar dier konuysa, cenaze trenlei gibi zntl olaylarda insanlarn nasl tepki

gsterdikleri. Bil! ksa sre nce ailesinden bir yaknn kaybetmiti. Bill'in arkadalarndan bazlar kendisine zntlerini bildiren kartlar gnderdiler. Bazlar cenaze trenine elenk gnderdi. Baz kiilerse onun acsn paylatklarn sylediler. Ve bazlar da hibir ey yapmad, sylemedi. Neden arkadalarnn bazlar hibir ey sylemediler? Belki de bu kiiler iin ilikinin anlam paylamak deil, rekabettir. Kuvvet, konum ve g rekabetin temel esidir. - 43- H*. Aratrmaclar bizi uyaryorlar; ilikilerkaamalamaz, ama ilikilerimiz olduu zaman kazanrz. m '

16 Kendinize Gvenin. Deerinizi sfra indirmeyin. Kendinize gvenmezseniz gre viizi yapmanz mmkn olmaz. W \{->J Vs-^ Steve Blass f972 ylnda beysbol liginde bir numaral top vu-rucusuydu. Gerekten en iyisiydi. Bir yl sonra beysbol brakt. Bir yeri mi iflPnmiti, yaralanm myd? Hayr. Deien bir ey mi vard? Bir tek ey deimiti: Steve Blass kendine olan gvenini kaybetmiti. yle demiti Blass: Gven bir kez gitti mi, temelli olarak gider. Blass kt olabilecek her eyi dnmeye balad ve birden dnd oldu. Steve Blass artk ligde bir numaral vurucu olamayacana inand ve inandn gerek olarak kabul etti. Bir ey yapma yetenei o eyi yapabiliriz inancyla birlikte y-rmelidir. renmek kadar nemli olan nasl reneceinizi bil-menizdir. yle bir sz vardr: ster yapabileceinize inann veya yapamayacanza inann, her ikisinde de haklsnz. -.4?- Vr t. Tm ya gruplarnda ve topluluklarda kiinin yeteneklerine tam olarak inanmas hayatta tatmin olma orann yzde 30 artrr ve bizi gerek ev, gerekse i hayatmzda daha mutlu yapar. Myers w Diener 1995 : ; \ f ' '.'1 tj>')\\ ' , ' ' ; 1)1 71 < v i? belidinize O Kadar Fazla Gvenmeyin. f Kendinize gvenmeniz yetenekli biri olduunuzu dndnz anlamna gelir, ama bu da, hibir zaman hata yapmayacak-smz demek deildir. Yetenekli biri olduunuza inanp bakalarndan bir eyler renmenize gerek yok diye dnmeyin. Dier insanlarn eletirilerine ak olun. Sizin kendinizi ok stn grdnz bakalar bilmeyebilir. Ksa sre nce ok zengin bir adam gney eyaletlerinin birinde vali olmak iin adayln koymutu. Bakalarndan emir almaktan holanmyordu. Bana buyruk biriydi ve kendi bana ok baarl olmutu. Ve hi kimsenin kendisine yararl bir ey -retemeyeceini dnyordu, nk ihtiyac olan her eyi halihazrda biliyordu. Bu inantan ortaya iki nokta kt. Birincisi, insanlar onun kendisine dnk, ayn zamanda ters ve aksi biri olduunu anlamlard. Onu zellikle sevilen, gvenilen biri olarak grmyorlard. kincisiyse, televizyonda eyalet apnda yaplan bir tartmada -49- Mutlu nsanlarn 100 Srr / F:4 eyalet btesinin meclisten nasl getii sorusunun cevabn bilememiti. nsanlar bunun zerine onun azametli, gururlu imajnn sahte bir maskeden ibaret olduunu ve eyalet valisi olmak iin yetenekli biri olmadn anladlar. En sonunda bu adam ne vali oldu, ne senatr ve ne de adayln koyduu herhangi baka bir ey iin seilebildi. Halka dinlemek ve renmek iin yeterince yetenekli olduunu syledi. Halk da ona ne renmeye ne de dinlemeye yejenei olmadn syledi. Ivli iftler zerinde yaplan bir aratrmada elerin birinin sertlii ve katlyla ilikideki anlamazlk, fikir ayrl arasnda nemli bir balant olduu ortaya kmtr. Elerden biri kendi fikrinin doru olduuna inanrsa,

herhangi bir neriye ak deildir. Dolaysyla uyumazlk sresi bu durumda kat daha uzar. , . Botwin, Bbss ve ShaCloftl 1997 I t fi / - 50- 18 , Sorunlarnz Bakalaryla Paylan. Sorunlar zmlenemez gibi grnebilir. Bizler sorunlarmz bakalaryla tartmaya ihtiya duyan sosyal yaratklarz. Sorunlarmz paylaacamz insanlar bizimle ilgilenecek kiiler olabilecei gibi. bizim gibi ayn sorunlarla kar karya kalanlar da olabilir. Yalnz olduumuz zaman sorunlar elimizi ayamz balar. Fakat sorunlarmz bakalaryla paylarsak gr amz geniRr ve dertlerimize zmler bulabiliriz. Bu, bilinen bir hikyedir. Kredi Danma Brosu'nda alanlar bu hikyeyi ok sk duyarlar. yle ki: Sam ipotek ettii evinin parasn demeyi unutmutur. kinci ve nc taksiti de demeyi unutmu. Sonunda banka evi elinden alm. lk demeyi unuttuu zaman ok ey yaplabilirdi. Sam'i ve evini koruyacak dzenlemeler yaplrd. Sam'in kurallar bilen arkadalar vard ve yardmlar dokunabilirdi. Fakat Sam onlardan yardm istememiti. ok utanmt. Ban belaya sokmutu ve bu beladan kurtulmaya alacakt. Sorun uydu: Sam bu beladan nasl kurtulacan bilmiyordu. Ne yapacam bilmiyordu ve gnler geip durum daha da ciddi- - 51 - ' leince Sam'in znts daha da artt ve fazlasyla endielenmeye balad. Sonu olarak arkadalarndan daha da uzaklat. Ar- kadalar bana neler geldiini renemeden Sam kendini evin , dnda buldu. Kredi danma danmanlar, Sorunlarnz gizler- seniz siz-e. kimsenin yardm etmeyeceinden emin olabilirsiniz, diyorlar. Hayattan fa^la tatmin olmayan bir grup kadn zerinde yaplan bir deney u gerei olaya karmtr. Baz kadnlar durumlarn bakalaryla paylaan kiilerle tantrlm. Ve kadnlarn bazlar da sorunlaryla ba baa braklm. Sorunlarn birbirleriyle paylaan kiilerde endielerinin, kayglarnn zamanla yzde 55 orannda azald grlrken, dierlerinde hibir gelime kaydedilmemitir. -::. Hunter ve Liao 1995 52- 19 - , ' -,^ . .^ Yanz Sizi Korkutmasn. Yal insanlar da genler kadar mutludurlar. Yaplan aratrmalar, ok sayda yalnn yaama ayak uydururken de ok mutlu olduklarn ortaya koymutur. . :. >! Gney Florida'da yaayan Bay Nelson herkesin tand sevdii bir kiiydi. Sabahlar bahesinde iekleriyle urar, leden sonralar gnlk bisiklet turunu yapard. Herkesle arkadat. Her zaman herkese anlatacak bir hikyesi vard. Kendisine sorulduunda, size holand faaliyetlerle gnn doldurduu gz^fbir dzeni olduunu sylerdi. Bay Nelson doksan yandayd. Yandan dolay kederlenmek, hayflanmak yle dursun, stelik bu yata olmaktan zevk duyan, bundan holanan biriydi. alan genlerin karlatklar sorumluluklar dndke yann getirdii olgunlukla bu dnyada ok az eye endielendiine sevinirdi. nsaniar ona yan sorduklarnda glmseyerek. 'Evet, ok yalym ama birde bunun aksini dnn, diye cevap verirdi. Yaplan aratrmalar, mutluluu* insanrt'yayla bir ilgisi olmadn gstermitir. Kehn 1995 - B3- ;;Ev i?l|lnde Bir Dzen Qe,itin,,

ou zaman yaplmas gereken ev ilerinden bunaldmz hissederiz. Mutfa temizleriz, sonra oturma odasnn sprl-mesi gerekir, bahedeki otlar biilecektir ve srada bekleyen daha bir yn i vardr. Tm bu ileri yapmak iin akla uygun, mantkl bir program yapn. Sonu gelmeyen ev ileriyle kar karya kalmak yerine, yapacanz ileri gnlere ayrn ve bunun bir listesini yapn. Byle bir dzen oluturursanz, bir iin ardndan hangi ii yapacanz merak etmez, dnmezsiniz. Ernie retmendi. Mesleini ok sevdii halde, sk sk inaat olmay da ok istediini sylerdi. yi de, inaat yapmann gze! olan taraf neydi? Ernie inaat iilerinin bir dzen iinde almalarna hayrand. e temel atmayla balanyor, sonra duvarlar rlyor, ardndan at kuruluyor ve deme yaplyordu. nemli olan sadece ilerin srasyla yaplmas deil, inaatlarn yaptklar ilerde ilerleme kaydettiklerini grmeleriydi. stedikleri anda tamamladklar ii hemen grebiliyorlard. Ernie rencilerine bir grev stlendiklerinde, zellikle de tekrarlanan okul devlerinde veya ev ilerinde inaatlar taklit et- -54- melerini neriyordu. Yaplmas gereken ileri sraya koymalyz. Aksi halde bir ii yapmaya kalktmzda ilgimiz bir baka tarafa ynelir ve evremize baktmzda, hibir ii doru drst tamamlamadmz hissederiz. Oysa yaplacak ilere inaatlar gibi yaklarsak baladmz ii bitirip bir dierine balayabiliriz,. Aileler arasnda yaplan bir aratrma, ev ilerindeki dzenliliin insann gnlk hayatnda tatmin olmasn! yzde S orannda artrdn gstermitir. v ^ , i / ; Htmyvt Locaca 1995 - ;;., ;pi?-K;,iv M1W:::- . ' ; .i, ...-. v-;:v:,.:j^:r,'r.hv;:.,'i..-,fv f- i .' - '.!,tA tyu..''*;. -55- -vr < I'-,. , , ' ' I : ^ 21 ;: Gereinden Fazla Koruyucu Olmayn. Hibirimiz sevdiimiz birinin zarar grmesini, zlmesini istemeyiz, fakat kendi hayatlarn idare etmelerine de izin vermeliyiz. Onlarn istediklerini yapmay nlemek iin zamanmz sklmakla ve endie etmekle geirmek bal bana bir tehlikedir ve zamanmz hep bu ekilde geirmeye mahkm oluruz. Her ite bir tehlike pay vardr. Baz insanlar kendilerinin, sevdiklerinin ve ocuklarnn karlaabilecekleri olas tehlikeleri dnp korkuya kaplrlar. Fakat u gereide unutmayn: son yedi yl iinde cinayete kurban gitme korkusu arpc bir ekilde artarken, aslnda ilenen cinayet orannda d olmutur. nsanlar en az endie duyacaklar olaylardan daha fazla korkar olmulardr. Franklin Roosevelt bir keresinde yle demiti: Asl tehlikede budur. Korku, korkulan eyden ok daha kt olabilir. Korktuumuz iin evden dar kmamamz veya ocuklar spor yapmaktan alkoymak ya da baka eylerden kanmak olas - 56- bir tehlike iin zm deildir. Bu sadece farkl bir korkudur. Akia uygun, makul kararlar vermeye ihtiya duyarken yaam deerli yapan eyleri de dikkate almalyz, bunlar da gz nnde tutmalyz. Binlerce aile arasnda yaplan aratrmalar, ar koruyucu davranmann olumsuzluk yarattn zamann ounu merakla, endieyle geirmenin genelde ar strese yol atn ortaya karmtr. Sonu olarak, fazla koruyucu olmak insanlan memnun ve tatmin etmedii gibi, onlara rahatlk da salamyor. ; & ve Donnelly 1998 MU

*5 i-Vsy-; ---- ,}%\ v.'t ' v C J' ti ^'.r.' .'< ,1 22 si gerekiyordu? Bunun zerine, Arthur yaantsn tekrar gzden geirmek zorunda kald. Ar alt gnlerde buna zaman ay-ramamt. Ve sonunda nne byk bir frsat ktn fark etti. Yeniden ailesiyle birlikle olabilmek dnyada ki armaanlarn en byyd. ' v ' '; * ' > ''. ':- DilRat! stediiniz Her ' Sahip Olabilirsiniz. ou zaman aklmz bamza toplayp nereden nereye geldiimizi dnmeyiz. nsan her zaman daha fazlasna sahip o!-mak eilimindedir. Fakat nereden nereye geldiimizi unutmazsak baarmzn deerini daha iyi takdir edebiliriz. ? Yksek eitim alan profesyonellerle ilgili aratrmalar, bu insanlardan yansndan fazlasnn hedeflerine ulamay baardklar halde tam anlamyla tatmin olmadklarn, nk baarlarnn farkna varmadklarndan mantkszca olumsuz bir grnt yarattktan, meydana kmtr. '. Thurman 1931 , I i1!! Arthur bir reklam firmasnda ok alkan bir yneticiydi. Be ylda kez terfi etmiti. Ge saatlere dek her zaman olduundan daha fazla aliyordu. Zirveye yaklatn hissediyor ve bunun tadn karyordu. Haftann alt gn uzun saatler alt yetmiyormu gibi eve de i gtryordu. By-pass ameliyatnda kalbinin damar deitikten sonra, gzn nekahat odasnda anca, durumunu yeniden deerlendirdi. haftalk dinlenme sresinde, ailesi ve dostlar on yldr ilk kez onunla birlikte olabildiler. Arthur zamann deerini anlad. Kars ona gerekten ok almas gerekip gerekmediini ordu. Daha ok paraya m ihtiyalar vard? iPKrar terfi mi etme- - 58- ' i', V m 1 v j! . li 23 Dini nanlarnzn Zayflamasna v zin Vermeyin. Din bize kt eylerin olduu dnyada yol gsterir. Grdk* lerimizin ou ylesine karmaktr ki, bunlarn neden ve na) meydana geldiini anlayamayz. te din bize bunu retebilir. da yaptklar incelemelerde etkin dini uygulamalarn daha uzuri, salkl ve ayn zamanda mutlu bir yaamla ilikili olduunu bulmulardr. Doktorlar bunun neden byle olduunu anlamazlarken, rahip McGlone dinin nemli olduunu dnyor. Btn cevaplar bildiimizden dolay deil, nk en iyi cevap: inan. Hayattan tatmin olma konusunda dinin etkisi olup olmadn belirlemek iin yaplan aratrmada insanlarn dinle yakn iliki kurmasna bakmadan u sonuca varmlardr. Manevi inanlar olanlar genellikle hayattan tatmin olmu kiilerdir, manevi inanlar olmayanlar ise hayatlarndan memnun olmayan, tatmin olmayan insanlardr. ( iifHJ Gervvood, LeBlanc ve Piazza 1998 Dnyamzn her yerinde gizem vardr, her yer srlarla doludur. Ve her yerde sorular vardr. Din bu sorulara cevap verir, tutarllk salar ve umut alar. Doris yetmi yalarnda iki kez kalp krizi geirmi bir kanser hastasyd. Normal artlarda tbbi tahminlere gre lm olmalyd. Fakat, o torunlaryla hoa vakit geiriyor, tp rencileriyle buluup hayatta kalmasnda dini inanlarnn byk rol oynadn tartyordu. Doris dini inanlar sayesinde hayatta kaldna inanyordu.

Kukusuz bu sadece bir kadnn fikri. Kulaa pek inandrc gelmiyor, deil mi? Harvard Tp Okulu'ndaki aratrmaclar, Milli Salk Enstits ve dier saysz merkez Doris'in iddiasn destekliyorlar. Bu konu- !( - I < i , - 60- 5' f -1 , - > V '. t '.il* C ' .'.I 24 Yapacanz Sylediiniz Vi ; eyi Yapn. Bir insann sylediklerini gerekleememesi kadar hibir ey ilerlemeyi mahvedip yok edemez veya gayreti, hevesi sndre-mez. Gerek ev, gerekse i hayatnzda yapacanz bir ey iin verdiiniz sz ek nemlidir. Kullanlm araba satcs size 7000 milde, be yl kullanlm bir araba gsteriyor. Siz onun 107.000 milde olduunu dnyorsunuz ama, satc 7000 milde srar ediyor. Arabann sahibi yal bir bayan ve arabay arada srada kullanyor. Siz imdi satcya inanyor musunuz? Belki de size araba satanlarn sahtekr olduklarn sylediler. Siz de bu sylenenleri dikkate alarak satcnn anlattklarna inanmyorsunuz? Kullanlm araba satcs olumlu bir iletiim iin temelde gerekli olan eyden yoksun. O da: Gvenilebilir biri olma. Eer birbirimizi etkileyeceksek, onlar dinleyecek ve onlara g-veneceksek bu insanlaa inanmaya ihtiyacmz vardr. Ayn kural aileniz ve iyerinizdeki ortam iin de geerlidir. Niyetiniz ok iyi ol- -- 62 - 'lV.w*o~*. v../vf sa bile verdiiniz szleri tutmazsanz, gvenilir olmay bekleyemezsiniz. Gvenirlilik bir geminin dibi gibidir. Bunu hi unutmayn. Eer geminin dibinde delikler varsa ister byk isterse kk olsun, sonunda batmaya mahkmdur. Kiisel olarak mutlu ilikileri onlarla olmayanlar arasndaki fark. her iki grubun da elikileri fikir ayrlklarndan kaynakland anlamna gelmez. Gerekten iki gnhn da buna benzer fikir ayrlklar, ekimeleri vardr. Vaatlerin verine getirilmesi ilikinin baarl olmasna katkda bulunur ve bu da insanlara yii7.de 23 orannda mutluluk verir. Turner 1994 I' \ M i ' k .t - Arkadalarnza ve Ailenize Kar Saldrgan Davranmayn. Hakl olsanz bile sevdiklerinizle ztlamak size hibir ey kas zandrmaz. Bu insanlarn sizin szn ettiiniz konudan ok daha nemli olduklarn hatrlayn. rar olmadna karar vermilerdir. Bir ksm arkadaysa, daha da ileri giderek Adam ile konumann bir anlam olmad sonucuna varmlardr. nk tatl bir sohbetin ne zaman tartmaya yo! aacan kimse bilmez. Adam tm ufak savalar kazanmakta ama, mecazi savalar kaybetmektedir. Sevdii kiilerle elenceli vakit geirme frsatn da bylelikle yitirmektedir. ln likilerde eletiriler hkm srerse mutluluk te bir orannda aza- 1 O'Connor1995 fi' ,1i

sylemelerini ister, sonra da onlarn yantlarndaki tutarszlklarn yakalamaya alr. Bir avukatn gvenilmez bir tana sularn kabul etmesi iin ynelttii sorular gibi insanlar sorguya eker. Adam tartmay her zaman kazanr. Tanna her seferinde suunu itiraf ettirir. Sorun, Adam'n tan mahkeme salonundaki sulu olmayp sadece farkl fikre sahip olan bir arkada veya sevdii biridir. Arkadalarnn bazlar Adam ile tartmann bir ya- - 64- n * > Mutu kumlarn 100 Srr / F:5 s; ' > 26 Takmnz Destekleyin. Oturduunuz mahallenin favori spor takmn iyi ve kt gnlerinde desteklemeniz size toplumun bir paras olduunuzu hissettirir. Ayrca komularnzla ne kadar ok ortak ynnz olduunu fark edersiniz. buna kar kmamt. Onunla Indiana manda tanmt. Nikh trenini devre arasna sk.t.rmaktansa matan sonra evlenmeyi yelemiti. Mahalli spor takmn desteklemenin insanlar arasnda ilikiler ku-nlmas asndan olumlu etkileri olduu F bunun mutluluu yzde 4 orannda arttrd grlmtr. Shank ve Beasley 1998 ' I1 Gney Indiana'daki insanlar Indiana niversitesi basketbol takmn destekliyorlard. Hemen herkes Hoosiers' tutuyordu. Bunun nedeni ise her kesimdeki insann dorudan doruya ortak bir yn olmasyd. Makinist ve doktor, retmen ve ef, kapc ve belediye bakan, bu insanlarn birbirine benzemeyen birok merak olabilir, ama hepsi de Indiana'nn man tartabiliyordu. Takm topluma sadece ortak bir merak duygusu vermenin dnda, ma gnleri bir araya gelmelerini de salyordu. Caddede yrdnzde takmla ilgili konumalar duyarsnz ve kendinizi Jemen toplumun bir paras olarak hissedersiniz. Bu da sizi komularnza ve ehirdeki dier insanlara balar. Hayat boyunca Indiana hayran olan Stanley dnn bile Indiana basketbol ta-Hmnm programna gre planlamt. Dorusu ei olacak kz da _ Rfi _ i -67- ncelik tanyacamz yerde, baarnn gerekten n^anlama geldiini soruturmadan bunun gstergelerini toplarz. , Eya ve Maddi eylerle Baary Birbirine Kartrmayn. Siz ne arabanzn markasyla, ne evinizin kk veya byk oluuyla ve ne de irketinizin performansyla iyi veya kt bir insan olursunuz. Bu saydklarmz sizin nast bir insan olduunuzu belirleyici unsurlar deildir. Hayatnzda gerekten nemli olan eyler nelerdir, onu hatrlayn. Gnlk yaant gz nnde bulundurularak yaplan aratrmalarda eldeki maddi kaynaklarn mutlu olmak iin yeterli olmad, bunun arkadalar ve aile gibi kiisel kaynaklardan dokuz kez daha az nemli olduu ortaya kmtr. Diener ve Fujita 1995 M .,) \ V t ,' yi Bir dakika iin bugnn hayatnzn son gn olduunu hayal edin. imdi de stesinden geldiiniz1 hissettiiniz, gurur duyduunuz ve sizi mutlu eden eylerin bir listesini yapn. Listede arabanz var m? Televizyonunuz? Teybiniz? Maanz yazdnz m? Hayr. Bunlarn hibiri listenizde yok. Listenizde tatmin olunmu bir hayatn nemli eleri var... arkadalarnzla ve ailenizle oian ilikiniz, bakalarna yapm olduunuz yardmlar, yaamnzda kutlam olduunuz olaylar. Bunlar listenizin yap talardr. oumuz bunun aksi doruymu gibi gnlk yaarz. Yaammzda neyin gerekten nemli olduunu bileceimiz ve buna

- 68- . m WT.* ''\ J i ..... . i.) . j ift V; 28 ^sHer liki Farkldr. s Bir arkadana veya sevdiiniz biriyle kurduunuz iliki zedelenir, d krklna urayabilirsiniz. Ancak her ilikinin bir dierine benzemediini unutmayn. Bir arkadanz veya sevdiinizle aranzn bozulmas, sizin kt bir arkada ya da sevgiden yoksun bir aile ferdi olduunuz anlamna gelmez. ' Jane ailesi ve erkek kardeiyle iyi bir iliki iindeydi. Fakat kz kardeiyle hibir zaman geinemezlerdi. Ailesi ve erkek kardeiyle kurmu olduu uyumu kz kardeiyle neden kuramadn dnp zlrd. Jane, Nerede hata yapyorum? diye kendini sorgulard. Jane davranlaryla annesiyle babasn ve erkek kardeini ok mutlu ettii halde, kz kardei zerinde olumsuz etki yapyordu. Aile fertlerine komik ve ho gelen eyleri, kz kardei yapaylk olarak nitelendiriyordu. Kz kardeini mutlu edebilmek iin Jane'nin tutumunu deitirmesi kolay deildi. Ayrca ailesiyle kurduu olumlu ilikilerde bozulacakt. Baz nsanlarla kurduumuz olumlu ilikiler bize byk haz verir. Peki tandmz dier kiilerle de neden olumlu ilikiler kuramyoruz? Kanadada ki, McGill niversitesi psikologlar bu so- - 70- ruyu yle yantlyorlar: nsanlar ok ynl olduklar gibi, deiik karakterlere sahiptirler. Bu nedenle, herkesten ayn tepkiyi beklemek yanltr. Bu durumda ne yapabiliriz? unu kabul etmeliyiz ki, btn sevdiklerimizle iyi ilikiler iinde bulunmamak bir kusur deil, bir gerektir. niversitedeki aratrmaclar, Fazlasyla mutlu olan insanlar herkesle iyi ilikiler iinde deillerdir. Onlar iyi ilikilerinin deerini bilir, kt ilikilerini de olduklar gibi kabul ederler, diyorlar. Aratrmaclar arkadalarna gvenenlerle, ailelerine gvenenler arasnda yaptklar bir aratrmada u gerei ortaya karmlardr: nsanlar kendilerine uygun ilikilerden mutlu olabilme yeteneine sahiptirler. Btn ilikilerin ideal bir tanmlamaya uymas gerekmez. Takahashi, Tamura ve Tokoro 199$ fif '< :'lr: ->*; VI . ' '.. l v! I :)l t's'. I. ' '/' . - ' ' f- tL' '1 t f ' < , 1 ^ 't '. i 29 Eer...^Dncesinden Vazgein. Eer, vereceiniz kk bir kararla, ufack bir eyi deitire-bilseydiniz bugnki yaantnz nasl olurdu hayalini kurmaktan vazgein. Bunun yalnzca size zarar dokunmaz, ayn zamanda sizi mutsuzlua da srkler. Gelecekte kendinizi nasl gelitireceinizi dnn, ama gemii nasl deitiririm hayaliyle sakn imdiki zamannz ziyan etmeyin. Verdiimiz kararlarla imdiki durumumuzu izleyebiliriz. Anaokulunda oturduumuz sra, arkada seimimizi etkilemitir. Bu da nelere ilgi duyacamz ve sonrasnda okulda gstereceimiz baary etkilemitir. Ve bylece birok ey birbirini etkilemeye devam eder.

Bu eyleri bitmek tkenmeksizin dnr, zihnimizde tartarz, fakat bu bizi hibir yere gtrmez. Yolunuzun stnde bir yerde yanl bir yere saptmzda bunu neden ve nasl yaptnz sorarsnz. Bu durumda yapmanz gereken ey bulunduunuz yerden nasl kabileceinizi ve nereye gitmek istediinizi dnmektir. Ayn ey yaamnzda da uygulanr. Bulunduunuz yere nasl gelmi olduunuzu dnerek hayal krklna uramayn. Bunun yerine istediiniz yere gitmek iin neye ihtiyacnz olduunu dnn. > ' < I Olimpiyat finailerinde altn madalyay klpay kaybeden atletler arasnda yaplan aratrmada: olaylarn farkl olarak sonulanabileceini dnenlerin geirdikleri deneyimlerden ok daha fazla tatmin olduklar grlmtr. Gilovich ve Medvec 1995 fi'') i,':' ' , , . ' -72- ?;j5tvr s, : *' V 30 *, ..,..-, . Y. . *\ Gnll! ^ Her toplumda insanlarn kendilerini hayr ilerine adamalar iin ellerine birok frsat geer. zel okuma kurslar dzenleyin. Hayr cemiyetlerinde almak iin zaman ayrr. Yapabileceiniz herhangi bir ey sadece insanlara yardm etmenizle kalmayacak, ayn zamanda kendinize de yardm etmi olacaksnz. Gnlller kendilerini iyi hissederler. Bir amalar vardr, takdir edildiklerini hissederler ve gnleri hayr ileriyle dolu getiinden canlar sklmaz. Gnlller baka hibir yolla elde edemeyecekleri dllerle karlarlar. Bessie yetmi yanda bir duldu. Zaman bol olduundan yararl bir eyler yapmak istiyordu. Kendini sabahlar yznde glmsemeyle kaldracak bir i yapmak hevesindeydi. Bessie bir ocua kendi evinde torunu gibi bakacak, onunla ilgilenecek bykanne, ve bykbabalar arayan bir cemiyet buldu. Cemiyetin hazrlad programda sakat ocuklara gndzleri arkadalk edecek yal vatandalardan yararlanlyordu. Bessie bu cemiyete bavurup gereken ilemleri yaptrd. imdi gnnn birka saatini bu ocuklara kitap okuyarak, onlarla konuarak ve birlikte oyunlar oynayarak geiriyor. Ayn programda yer alan Bessie'nin arkadalarndan biri bu grevi stlenen bykanne ve babalarn ocuklara sevgi verdiklerini, karlnda dl olarak bu ocuklarn her birinde bir gzellik grme ansn elde ettiklerini sylyor. Bessie de gnll olarak almann kendisine iyi bir ey yapt hissini verdiini belirtiyor. Ve, Ben ocuklara, ailelere ve kendime yardm ediyorum. Bundan herkes kazanyor ama ben en ok kendimin kazandn hissediyorum, diyor. T > Bu konuyla ilgili dnha nceki aratrma, gnll olarak almann insanlara can skntlarn azaltmakla ve hayatlarnda bir amaca hizmet etme hissi vermekle mutluluk saladn meydana karmtr. Gnlller ortalama olarak gnll almayanlardan iki kat fazla kendilerini mutlu hissediyorlar. ,.,, , .,> Crtet-Houran 1996 -74- -n- miC>&M'.-u *!>? d.' >!

. . ifrv.-! *'- . 1'- r'^i'.; 3 1 ';!*T:v.: : . *. !. ' . ;TA'r:.;8 ,r* r i* ' Amalarnza Ulaamyorsanz Amalarnz Size Ac ve Zarar Verir. Amalarna ulaamayan insanlar hayal krkl iinde kendilerini yiyip bitirirler. Gayeleriniz, hedefleriniz hayat artlarnzla gelimeli, evrim geirmelidir. nceliklerinizi ve kaynaklarnz deitireceinizi gz nnde tutarak amalarnz gncelletirin. Michigan niversitesindeki psikologlarn belirttiine gre, amalar nemli olmakla birlikte esnek deillerse bize zarar verebilirler. imdi size bu konuyla ilgili tip.K bir rnek verelim. Jimmy henz on sekiz yanda olduu halde kz arkadana evlenme teklif etmiti. Kz arkada da evlenme teklifini kabul etti ve bir yl sonra evlendiler. Jimmy yirmi drt yana gelmeden bir ev satn alaca szn verdi. Bu arada birok ie girdi ama, Hibirinden iyi para kazanamad. Jimmy ile ei mtevaz ama rahat bir dairede oturuyorlard. Zamanla mmkn olduunca para biriktirdi. Ailesinden taksitle demek zere bor ald ve sonunda taksitle ev almas onayland. Jimmy ile ei aldklar eve tandlar ve bu gzel olay kutladlar. Ne var ki, deyecei paralar gcn ayordu. - 76- ok gemeden ikinci bir ie daha girdi. Bu da yeterli deildi. Jimmy yarm gnlk bir ie daha girdi ve bylelikle yerde birden almaya balad. Neredeyse gc tkenmek zereydi ve zaman getike ev alma sz verdii iin kendi kendine kzmaya balamt. Jimmy tatmin olaca bir hayat yaamaya ve gnn birinde ev satn aimak iin para biriktirmeye devam edecei yerde, verdii sz tutmak iin acele etti. Kukusuz yerine getirilmesi zaman alacak bir amacn hayatn deitirmesine izin verdi. Ve byle br ama hayatn zehir etti. Bir insann amalan yetenekleriyle badamyorsa, birbirine uymuyorsa bu amalar hayal krklna uramaya ve her eyin ters gitmesine yardmc olur've tatmin olmama olasln drt kat artrr. ' Y*>-^'

.3 '. t 33 5: Ufak eylerin 'Byk Anlamlar Vardr. Ufak eyler, rnein ses tonunuz, alelade olaylarda RuManot-mz kelimeler ok anlamldr, ok ey ifade eder. letiimde hassasiyet gsterme, davranlarda deimenin gc bilme evli iftlerin tatmin olmalarn dierlerine gre yzde 17 ora da arttrr. ' < (] Notarlus 1! > ,'ih., cY .i.i '.y i*; Yz ifadenizi deitirmek gibi ufak eyler yapmanzn gerekten nemi var midir? nsanlar bukalemor gibi renk deitirmezler. Tepkilerimiz daha ok yz ifadelerinden, ses tonlarndan ve vcut dilinden belli olur. unu dnn: pir insann yz ifadesini anlamak saniyenin altda birinden daha az zaman alr. Yz ifadelerini on metre teden grp anlarz. Bunu* nasl yapabiliriz? Tabii ki dikkat ederek, insanlarn yz ifadeleri arkadalarnn ne dndnn belirtisine gre uyum salarlar. Yz ifadelerinin nemli olduunu dndmz iin bu ifadelere dikkat ederiz. Bu yzden de onlara tepki gsteririz. Tepki gsterdiimiz iin de yz ifadelerimiz iletiimimiz iin nemlidir. Bir dahaki sefere biri verdikleri yemek davetini beenip beenmediinizi sorduunda ve siz de, Evet, gzeldi, dediinizde unutmayn ki, karnzdaki kii sizin sadece sylediklerinizi dikka- ' ' ' ' ' . ; ,, - 80- . -; ' . .' . . ' ' . fi. r81- Mutlu insanlarn 100 Srr / 34 nemlisOlan neyin Olduu Deil, neyin Olduu Hakknda ne Dndnzdr. iyi bir hayatnzn, iyi bir gnnzn veya iyi bir saatinizin olup olmadn sylemenin objektif bir yolu yoktur. Yaamnzn ne ekilde olduu sadece sizin vereceiniz hkme ve karara dayanr. Ksa sre nce yaplan bir aratrmada bir yayn organnn iki kar cephesinde bulunan insanlara okumalar iin ayn gazete makalesi verildi. Ve bu kiilerden makaleyi dikkatle okuduktan sonra tepkilerini gstermeleri istendi. Kar pozisyonda olmalarna ramen bu kiiler ortalama olarak makalenin taraf tuttuunu dndklerini sylediler. Yani her iki taraftaki insanlar ayn makalenin kendilerine kar taraf tuttuu dncesinde birletiler. Makalenin bu ekilde olmas mmkn deildi. Aka, tepkiye neden olan makalenin ierii deildi, bu okuyucularn gr ayd. Hayattaki olaylarn yapt etki ayndr. Ayn olay olumlu olarak da grlebilir, olumsuz olarak da. Bu sizin gr anza baldr. .-:.*- : : .. '.:-. ,*,>- -82- jster bir insann ksa sre nce ilerinin ters gitmesinden dolay strap ekmesinin, ister zafer kazanm olmasnn bilinmesi, bu insanlarn hayatlarndan ne kadar memnun ve tatmin olduklarn gstermez. nemli olan bu olaylarn nedenlerini ve sonularn nasl algladklardr. Staats, Armstrong-Stassen ve Partillo 1995 v; s. , > t -,' -,'rj ; ; ,- 1 '..' ' ! - , .1 ' ''.(,1 I ,'. ., , * -83- '! i!

me ansna sahiptiler. Hatta Tom ve ei, birlikte paratle atlamadan nce 1300 m. ykseklikteki uakta evlilik yeminlerini yenilerken, konuklar ve ocuklar da onlar seyrettiler. s; : (. f I ' ? Sevdiklerinizle Bazf Ortak Meraklar Gelitirin. Ailenizle ve arkadalarnzla ortak meraklarnzn olmas daha elenceli olur. Sizi bir araya getiren ilikinin ok daha derin olduunu hissetmenizi salarlar. Bir ilikide insanlar arasndaki ortak meraklar ilikinin devam etnMS olasln ve hayattan tatmin orann yzde 2 artrr. . . ' ' ' ' Chnd1990 I .t Tom'un ailesindeki herkes uaktan paratle atlamay ok seviyor. Tom, Bu merak baz insanlara tuhaf gelebilir, fakat gnnz ailenizle birlikte geirmeniz iin gerekten iyi bir yol olduunu, sylyor. Tom ve olu ilk kez birlikte parat amadan nce gsteri yapmay denediler. Bundan ylesine byk zevk aldlar ki, birlikte ders almaya karar verdiler, bylelikle rehber olmadan da atlayabilmeyi reneceklerdi. ok gemeden Tom'un ei ile kz da onlara katld, ailenin tm fertleri hep birlikle paratle atlyorlard. Bir hafta sonu tm aile atlama yerinde saatlerce kaldlar. Drt, be kez paratle atladlar. Tom ve ailesi yeni hobilerinden ok memnundular, ok eleniyorlar ve bu sayede birlikte vakit geir- - 84 - t i,. ,' , ir,!- ., / , ' 1 ' ', .' I ' .1 :-mimmwi: 36 Gln! ' ' .,!.; Zamannfz komik eyleri deerlendirmekle ve, Bu gerekten ok mu komik? veya Bakalar bunun komik olduunu mu dnyor? sorularyla geirmeyin. Sadece tepkinizi gsterin ve bundan zevk aln. Amerikan Mizahla Tedavi Dernei adnda bir grup yaantm? daki en nemli eksikliklerden birinin glmek olduuna inanyor. Bu mesaj ufak bir gln memurlarn, iilerin verimliliini artrdn kefeden meslek danmanlar tarafndan dikkate alindi. yerlerinde soytar grubu koridorlarda enlii paylap dolayorlar, aptal kontesler kim daha fazla uzaa atabilir yar yapyorlar. Neden? Bizleri tekdzelikten silkeleyerek yaratcl, verimlilii ve iten tatmin olma duygusunu artryor. Fakat ister iyerinde, ister evde olsun, Mizahla Tedavi grubu, Mutlulua glerek, ulaldn savunuyor. Erikinler arasnda yaplan yzlerce aratrmada mutluluun gldryle, mizahla ilgili olduu ortaya kmtr. Hayatn kendisine veya gzel bir akaya glmek yetenei yaamdan tatmin olmann kaynadr. Gerekten sama sapan bir komiklikten zevk alanlar kendilerini daha mutlu hissediyorlard. Solomon 1996 h ..t. 37 -\ Btn; hayatnz Bir Tek eye ; Balamayn. Hayatnz birok farkl facets blmden olumutur. Dikkatinizi hayatnzn bir noktasnda topiamaym, aksi halde bu alanda bir kararszlk, belirsizlik varsa, siz de bir honutsuzluk yaratr. Bu durumda hep o alan dnr ve artk hibir eyden zevk almazsnz, sevdiklerinizden, sevdiiniz eylerden bile. Paranzn tmn bir tek irketin hisse senetlerine mi yatrrsnz?

Elbette ki yatrmazsnz. Hangi uzmana danrsanz dann, size paranz deiik yerlere yatrmanz syleyecektir, umutlarnz bir tek yere balamamalsnz. Yatrmnz eitli yerlere yapmalsnz. Bylece birikiminizin tm ziyan olmaz. Ayn ey yaadnz hayat iin de geerlidir. Umutlarnz farkl yerlere balamaisnz.1 Yaamnz ailenin bir tek ferdiyle mkemmel bir iliki kurarak snrlandrmayn ve sizi skan, holanmadnz bir ilikiyi de bitirin. '.-'... m Umutlarnz sizin iin nemli olan eylere balayn ve mnza katkda bulunan deiik eylerden yararlann. Yoldaki bir tek eye toslayp kendinizi harap etmeyin. Bakalarnn hayattan tatmin olup olmadklarn tartmak iin yaplan bir deneyde konular orta derecede bir mutlulua ynelme eilimi gstermitir. Yani mutluluk, yaantlar genellikle ok ynl alanlarda olumlu olan ve onlar iin nemli saylan eylerle ilikilidir. ->?!&: Bhargava 1995 , . t ! slinize Kapanmayn, i Duygularnz, dncelerinizi, umutlarnz kendinize saklayp iinize kapanmayn. Bunlar; arkadalarnzla, ailenizle paylan. Aksi halde kendinizi tecrit edilmi hissedersiniz, bakalarnn sizi anlamadna inanrsnz. Dncelerinizi, duygularnz bakalaryla paylarsanz olaylar sizin istediiniz ekilde gitmese bile kendinizi hem destek grm, hem de rahatlarm hissedersiniz. Beni neden anlamyorlar, diye soruyordu kendi kendine ve buna aryordu. Bana ok yakn olmas gereken bu insanlar neden ylesine uzak duruyorlar. Dncelerini hep iine atyordu ve bu da ailesiyle beraberken kendini huzursuz hissetmesine neden oluyordu. Sonunda ailesinin kendisinin ne dndn, kafasnda neler olduunu bilmediklerini fark etti. Ve bundan dolay da onu anlamyorlard. Onlara kendisi iin neyin nemli olduunu sylememiti. Sosyal ynden ak olma eiliminde olnn kiilerin hayatim tatn olmalar; dierlerine gre yzde 24 orannda daha fazladr. . i* Finch, Barrera, Okun, Bryant, Pool ve Snovv-Ttoek Rose yllarca sanatla ilgilenmiti. Bo zamanlarnda ok gzel suluboya kr manzaralar yapard. Yapt resimleri arada bir ye-rei sanat fuarlarnda, sanat sergilerinde ya da baz galerilerde sergilerdi. Ailesinin oanatsyla ilgili sorduu sorular genellikle, Bir ey sattn m? veya Ne kadar resim yaptn? eklinde olurdu. Rose yapt resimlerin en gzel ifade ekli olduunu hissediyordu, kendisini bu ekilde ifade etmi olmak onun iin ok nemliydi. Fakat onu tamamen yanl anlyorlard. O resimleriyle para kazanmaya almyordu ve onlarn satlp satlmamas ok da nemli deildi. O kendisi iin resim yapyordu, para kazanmak iin deil. Kendisine ne zaman bunlardan para kazanp kazanmad sorulduunda iine kapanyordu. - 90- 39 almak-Sklmaktan Daha yidir. Yapacak*bir eyler bulun, nk yapacak ok eyin olduunu hissetmek, yaplacak hibir ey olmadn hissetmekten daha sevindiricidir. ,.,. Bir zamanlar bir filozof insanlarn lmszlk zlemi ektikleri halde, yamurlu bir gnde yapacak i bulamadklarn sylemiti. Zamanmz uzun blmlere ayrrsak, diyelim ki yirmi yl, bunun be, on yln hibir zaman boa giden yllar olarak dnmemeliyiz. Yine de normal bir gnn birka saatini ou zaman boa harcarz. Zaman tuhaf bir eydir, nk zamanmzn sona erdii dakikaya kadar ok zamanmz varm gibi gelir bize. Sk sk ok altmzdan yaknrz. Buna ramen yapacak ok eyin olmas bolluun olumlu sorunudur, buna karlk yapacak ok az eyin olmas da eksikliin olumsuz sorunudur. Indiana'daki Metro Plastik Teknoloji irketi bu prensipten yola karak iilerinin haftalk alma sresini krk saatten otuz saate indirdi. Ve bu

uygulamadan sonra ne oldu biliyor musunuz? irketin rnlerinin kalitesi gelime gsterdi ve irket bundan dolay da daha fazla para kazand. Ynetim kurulu iilere az za- - 92- - manda yapmalar iin daha fazla i verildiinde iilerin daha verimli, enerjik ve hevesli olduklarn grd. Bu nedenle de iilere darda, iyerinin dnda daha fazla serbest zaman tand. Kolej rencileri arasnda yaplan bir aratrmada programa daha ok ey konmasn isteyenlerin hayattan yzde 15 orannda daha fazla tatmin olduklar grlmtr. Buna ramen bu kiiler az ey yapacaklardan daha fazla strese de girmemilerdir. Baley ve Miller 1998 'n^ifc;i; ' 5 (' - 93- ftV * ; 40 , .-,.: ; . -'Mutluluk Grecelidir. Mutluluk sizin yarattnz greceli bir lektir. u anki mutluluunuzu hayatnzdaki iki ya da unutulmaz dakikayla kyaslarsanz ou kez mutsuz olursunuz. nk o dakikalar yaanp sona erdiinden tekrarlanma olasl yoktur. Oysa bugnk mutluluunuzu, geirdiiniz g ve zor gnlerle karlatrnca bu dakikann deerini ok daha iyi anlarsnz. Bobby iyi bir renci miydi? Eer yleyse onu snf arkadalaryla m karlatryorsunuz, yoksa Einstein ile mi? Harrison Ford iyi bir aktr myd? Eer yleyse, onu Keanu Reeves ile mi, yoksa Robert DeNiro ile mi karlatryorsunuz? Bugn-gzel bir gn myd? Gzel idiyse, bugn mezuniyet, dn ve kutlama gn-leriyle mi, yoksa tipik bir sal gn ile mi karlatryorsunuz? Olaylar gereki bir gr asyla dnmeniz gerekir. Rutgers niversitesi'ndeki antropologlara gre insanlarn yaptklar iten zevk alabilmesini tayin eden en nemli faktrlerden biri ev hayatlaryla ilgili duygulardr. nsanlarn ou aile yaamlarndaki huzursuzluun yaptklar ii ekilebilir hale getirdiine inanyorlar. - 94- Rutgers ekibi, insanlarn ou zaman skc basklarla dolu ev hayatndan uzaklamak iin iyerlerindeki dzene ve birlikte altklar arkadalarna sk skya balandklarn, saptamtr. zc olan ise, ev hayatyla i hayatnn birbirine benzemedii ve bunu beklememeniz gerei. Yaptnz ii baka bir ile karlatrabilirsiniz, ama evdeki yaantnzla karlatramazs-nz, ev hayat daha karmaktr. yerinde iyi bir gn greceli olarak iyerindeki dier gnlerle birlikte dnlebilir. Evdeki iyi bir gn yine greceli olarak ev ha atndaki dier gnlerle birlikte anlabilir. Aratrmalar mutlu insanlarn mutsuz insanlardan daha olumlu deneyimlere sahip olduklarn gstennitir. Buradaki arpsa nokta, tarafsz olarak bakldnda mutlu ve mutsuz insanlarn yaantlarnn birbirlerinden pek farkl olmaddr. Yine yaplan aratrmalarn sonularna gre mutlu insanlarla mutsuz insanlarn yaadklar olaylar aa yukar ayndr, /fraclaki gerek fark olumlu ve olumsuz tanmlamalardr, Mutlu insanlarn bir olay olumlu tanmlamalarnn nedeni beklentilerinin ar olmamasndan kaynaklanyor. & Parducci 1995 ,95 S i

41 VS Bilgisayar Kullanmay renin. Yedide'n yetmie, bilgisayar kullanan insanlar teknolojinin ya-ratt harikalar sayesinde btn dnyayla burun buruna yaama olaslna sahiptirler. Bilgisayar insanlar bir araya getiren bir edir. Birbirlerinden ayrlmak zorunda kalanlar iin byk nem tamaktadr. rnein elektronik posta sayesinde uzaktaki yaknlarnzla kolayca haber-leirsiniz. Bu annda haberleme, srekli yer deitiren yaknlarndan ve dostlarndan uzakta yaayan asker ailelerine byk kolaylk salamaktadr. Bir sre nce Kentucky, Illinois, Teksas ve Colorado'da yaamak zorunda kalan beinci snf rencisi Meiody'nin babas orduda subayd. Bir eyaletten dierine g etmek ya da arkadalarnn g ediini izlemek Melody'e g gelse de, lkenin drt bir yanna dalan arkadalaryla bilgisayarnn sayesinde haberle-ebiliyor. Bylece onlarla olan balarn asla koparmyor. Ordu bilgisayarn asker aileleri iin biraz olsun kolaylk saladn sylyor. Bylelikle yeni yerleim yerleri hakknda bilgi edinebiliyorlar ve geride braktklar arkadalaryla ilikilerini devam '^{irebiliyorlar. - 96- Yallar arasnda yaplan bir aratrmada bilgisayar kullananlarn zsayglarnn, hayattan zevk alma ve hayata balanma oranlarnn yzde 5 artt grlmtr. -': i ^ ' ';'','.'!T! *;'v: '' ''. Sherer1996 imy,',h^k^;...-:- ' Mclntosh 1999 Ralph, Chicago'nun kalabalk bir mahallesinde, ke bandaki evin sahibiydi. Mahalleye yeni tanan komularyla hemen dostluk kuruyordu. Hatta komularndan biri de, aile doktoruydu. Arabayla evlerin arka bahelerine girmek sorun yaratyordu. nk bu sokaktaki evlerin arka bahelerine ancak Ralph'n bahesinden geiliyordu. Fakat Ralph ou kez arabasn bahesine park ettiinden komularnn yolunu kapatyordu, insanlar bahelerine yryerek girebiliyor ama arabalarn sokamyorlard.

Arabalarn arka bahelerine sokmak zorunda mydlar? Hayr ama Ralph'n arabasnn yolu tkamasna bazlar sinirleniyordu. ; < v,, - v - 98 - I L lif iti'n^to. - 99 -_ ! s,' ,l,.l ' , j-' *' '' :'? - '^ t43 ^>- :'';- - ;>: -;.*:.- ;

Meyve yemenin yaantmzdaki birka olumlu alkanlkla ilgisi vardr. Sala ve mutlulua katks olduu gibi daha fazla meyve yemekle kendimizi yzde 11 orannda daha yetenekli ve tatmin olmu hissederi?.. HeateyveThombs1997 ti/'1*' r . >\>'>!M:. ',. J \>1'! ' -103- Elinizde Olanlarn Kymetini Bilin. Tatmin olmu insanlar hayatta sahip olduklar eylerin kymetini bilirler ve bakalarnda olanlarla kendi ellerindekiler! asla kyaslamazlar. Sahip olmadnz ya da olamayacaklarnzn stnde durmayn. Olanlarn deerini bilirseniz mutlu olursunuz. Drt yandaki Alice, Noel aacna doru kotuunda aacn altnda ok gzel hediyeler grd. Hi kuku yok ki, o arkadalarndan daha az hediye almt. Belki de ok istedii eylerin bazlarn alamamt. O an neden daha az hediye aldn ya da istediklerini neden alamadn dnmeyip, nnde duranlara hayranlkla bakmt. Kendi hayatmz dndmz zaman ounlukla bizde olmayan ve elde edemediklerimizi dnrz. Bu dncelere kendimizi kaptrdmz zaman elimizde olanlarn keyfini karamayz. Tabii Noel aacnn yan bana oturup Alice'in alamad hediyeleri dnmeyeceksiniz. Yaamnzda olan eyleri dneceiniz yerde neden olmayanlar aklnza getiriyorsunuz? Kn ok eye sahip olan insan en az olan kadar Muti udu r. blindeki-Icrin deerini bilenler en ok eye sahip olanlardan iki kal daha fazla mutludurlar. Sirgy, Cole, Kosenko ve Madow t95 - 104- v , * -46 s Somut Dnn. Ne denli ilerlediimizi ve her eyin ne denli gelitiini lme ihtiyacn duyarz. Soyut hedeflere ulamaya almayn, nk amacnzn ne denli gerekletiini hibir zaman bilemezsiniz. Ben daha iyi bir ii olmak istiyorum. Daha iyi bir ebeveyn olmak istiyorum. yi bir arkada olmak istiyorum. oumuzun bu tr umutlar vardr. Bunlar olup olmayaca belirsiz umutlardr. Bu eit fikirlerdeki sorun belirgin olmamalardr. Daha iyi bir ii olmak istiyorsunuz. yi ama, bunun anlam ne? Bu nasl yaplabilir ki? Baarl olup olmadnz nasl bileceksiniz? StarOuest Houston da hedef belirlemeyi reten bir danmanlk brosudur. zellikle hedeflerinizi ak seik nasl belirleyeceinizi retirler. Ne istediinizi ve sonra da isteklerinizi nasl elde edebileceinizi dikkatle dnmenizi nerirler. Hedeflerinizi yle belirleyebilirsiniz: Haftalk raporu bir saat nce bitirmek istiyorum; bu ii yzde 5 ucuza mal etmek istiyorum; her hafta ailemle beraber birka kez akam yemei yemek istiyorum; olumun tm futbol malarna gitmek istiyorum. eit-hedeflerinizi bu ekilde belirleyebilirsiniz. Bunlar geekletire- - 106- bileceiniz ve baaryla sonulandracanz hedeflerdir. Ortaya koyduumuz hedefleri tamamlamak kendimize olan gvenimizi arttrr, tatmin olmamz ve gelecee hazrlanmamz salar. Snmni dnce, hayaln anlamn ve deerini anlayabilmemizi yzde 6 milim. . ' i ' ' .- ;* '- .>( Lindeman ve Verkasalo 1996 tu 'I - 107-' \p:;/'' \-V -ir viis'te'.''; t> I

.w' v; /

. #>!-, :fl; 47 , nsanlara Yardmc Olun. nsanlaVa ve yaknlarnza yardmc olun. Size ihtiyalar olduunda onlar destekleyip rahatlatn. Gsterdiiniz abalar sayesinde dier insanlarla daha gzel ilikiler kuracak ve kendinizi daha iyi hissedeceksiniz. Sarah liseyi bitirip niversiteden diploma alp retmen olabileceinden emin deildi. Derslerinde ve zellikle okuma devlerinde snf arkadalarndan ok gerideydi. Hedefine doru ilerlemekte glk ekiyordu. Arkadalar gnlerce Sarah'a yardm ettiler. zellikle okumas gereken kitaplarda. Sonunda Sarah sekin niversitelerden birine kabul edildi. Mezuniyet gecesi, ona sadakatle yardm eden ve destekleyen arkadalarna teekkr etti. Okul tarihinde ilk kez kr biri veda konumas yapmt. Bilteyleri elbirliiyle destekleyip karlatklar sorunlar zmlemelerine yardmc olursak mutlu olmalarn salarz. Jou ve Fukada 1997 \- 108- Kendinizi Sulamayn. Bazen olaylar kt gittiinde baarszlkla sonulandrdmz eylerin listesini yapmaya balarz, soruna kendimizin yol atn dnrz. Bu ekildeki dnce bizi sadece zmekle kalmayp baka eyleri yapmaktan da alkoyabilir, cesaretimizi krar. Gerek udur ki, herhangi bir durum sizin kontrolnzdeki baz eylerin sonucudur veya kontrolnzn dnda olan eylerdir. Kt bir durumun tamamen sizin suunuz olduunu dnp kendinizi aldatmayn. Unutmayn, hata yerine sonularla ilgilenmek daflfi mantkldr. Misafir gelmek zere, bulak makinesinden sular fkryor, Suiar mutfaa yaylyor ve oradan da oturma odasna doru yol alyor Kendi kendinize dnyorsunuz, bulaklar yskamanin sras myd, imdi? Veya bulaklar elimle ykasaydm bu olmayacakt. Bulak makinesini kullanmak iin yarn bekleseydim olmaz myd? Bylece gecem berbat olmayacakt. Oiacaklar aka belliydi. Bu bulak makinesini neden aldm? Baka bir marka alsayd

Nellie hayatnda bu denli yksek bir fatura demediinden hemen Cindy'e komutu. Cindy faturaya baktnda konumalarn ounun kendisine ait olmadn grnce, bunlarn Nellie'ye ait olduunu sylyor. Kavgann iddeti artyor ve iki kardein arasndaki ba kopuyor. Ailenin dier fertleri kendilerini onlarn yannda huzursuz hissediyorlar. Onlara bu konuda yardmc olacaklar yerde kardelerden uzak durmaya bakyorlar. Ufukta uzlama diye bir ey grnmeyince Nellie kardeine dava ayor. Aile bu olay karsnda ileden kyor. Nellie davay kazanyor ama ayn zamanda kardeini de kaybediyor. ; '' '' *;) - 111 - ,..,... Birbirlerini seven kiiler arasndaki sorunlara ilgisiz kalmak mutlu-Juu yzde 15 orannda azaltr. likileri korumak ve mutluluu salamak iin zorluklardan kamak yerine onlarla yiizlemelidir. ' Simpson 1J5M)O Hayvanlar Barnza Basn. Hayvanlarn bize sevgiyle ilgili anlatacaklar ylesine ok ey var ki. Onlara ne kadar fazla yaklarsak, bizi o denli keyiflendirip, neelendirirler. U i'.-.-.-.:.- - 112- Gina huzurevi iletiyordu. Ve yallarn gnlerini neeli geir meleri kjjn elinden ne gelirse yapmaya alyordu. Bunun iin de kpeklerden daha iyi ne olabilirdi. Yresel hayvan koruyucusu her perembe leden sonra hu zurevine ufak kpekleri getiriyordu. Kpekler gelir gelmez de yallar hemen glmsemeye balyorlard. Kpekler insanlara kaytsz artsz sevgi sunduklarndan kendilerini ou zaman tec rit edilmi, istenmemi hisseden huzurevi sakinleri bu sevgiyi on lardan gryor ve bu sevgiyle yeniden hayat buluyorlard. Sev giyle geveyen yallar bu sevgiye karlk veriyorlard. Bu kpeklerden birinin ban halsiz bir elin altna koyduu nu, okanmak istediini veya enesini yal insann gsne da yadn ve sevgiyle gznn iine baktn ya da yataktan kal kamayan birine tasmasn tutmasn istediini grmelisiniz. By lelikie kpeklerin insanlara ne kadar ok yardm edebildiklerim _ 113 _ Mutlu insanlarn 100 Srr / F: tank olursunuz. Kpeklerin insanlarn skntlarn unutturmada ne kadar yardmc olduklarn grebilirsiniz. Onlarn sayesinde yallarn anlamsz yzleri canlanp gzleri parlyor. Hayvanlarla insanlarn birbirlerini etkilemesi bizi o an neelendirip keyiflendirince uzun sreli olumlu duygular salar. Bunun da mutlu olmamza byle katks olur. Kpei olanlar olmayanlardan yzde 22 orannda kendilerini daha tatmin olmu hissederler. Barofsky ve Rowan 1998 iMi.1'. ?.>,< ,*, - t14- jiit, . ''*'.Ki ivi'i > 51 -almak Sadece Orev Deildir. almay sadece bir grev, bir i olarak gryorsanz o zaman sizi gerekten yapmak istediinizden alkoyar. Eer bunu bir meguliyet olarak gryorsanz, o zaman yorulmanz, zahmet ekmeniz fedakrlk deildir. Aksine sizin bir ifadeniz, sizin bir paranz olur. . Victor makinistti. Red ne demiryolunda haftada be gn makinistlik yapyordu. Victor'n dikkate deer ve olaand bir zellii vur: Ycipt ii ok seviyor, iine adeta kt. Bu akam trenime bindiiniz iin teekkr ederim. Kaplara dayanmayn, sizi kaybetmek istemem. Victor tren hareket eder etmez yolculara mikrofondan byle sesleniyordu. Tren kuzeye doru yol alrken Victor yolcularna unutmamalar gerekli yerleri gsteriyordu. Buna tren yolcularn caddede bekleyen otobsler de dahildi.

nsanlar ona her zaman teekkr ediyor ve herkese onun Chicago'daki en iyi makinist olduunu sylyorlard. Victor. Donatmmz iyi olmayabilir, ama insanlara yolculuklar sresinde 1.50 dolara ehir turu yaptrmak istiyorum. diyordu. - 115- Acaba Victor'n iine kar neden bylesine olumlu bir yaklam var? Babam emekli bir makinist ve bir gn iine giderken beni de birlikte gtrd. Yannda durmu camdan dar bakarken ylesine etkilendim ki, be yamdan beri makinist olmak istediimi biliyordum. alan kadlnlar zerinde yaplan bir aratrmada aratnnaclar ayn ite alanlar iin bile iin ya bir dizi zorluk, glk eklinde grldn veya kadnlarn yaamlarnn kontrol altnda olduu olumlu bir deney olarak bakldn saptamlardr. Bu kontrol hisseden kiilerin hayattan tatmin olmalar hissetmeyenlere gre yzde 28 orannda daha fazladr. Thakirtve MisraTiO95 - 116- *$m tfh U 52 Ahlak Hibir Zaman Amalarnzla Dei Toku Etmeyin. nsanlar amalarn tatmin etmek iin inandklar eyden fedakrlk ederlerse baarlarn tatmin olmadan sonulandrrlar. Ahlakl olduunuza inanmyorsanz, tatmin olma ok uzaktr, buna ulalamaz. - , Birka yl nce Yale'de okuyan bir renci kovuldu. Suu bavuru formlarn yalan bilgilerle doldurmu olmasyd. Notlar, tavsiye mektuplar ve katld faaliyetler mkemmeldi. Sahte bavurusu ok gzel grnd iin de Yale'e kabul edilmiti. Geri tm derslerinde baarl ve iyi bir renciydi. Mezun olmasna az kalmt. Nasl m yakalanm? Suunu itiraf etmi. Derslerinden ok iyi dereceler ald halde, bavuru formlarnda sahtekrlk yaptn aklamt. Aksi halde gerek olan baars her zaman yalana dayanacak ve hibir baar elde edemeyecekti. , -m ?, Mutlu ve ahlakl olmak birbirini destekleyen iki unsurdur. Ahlaktan yoksun olduunu dnen kiilerin ahlakl olduklarn dnen kiilerden daha az mutlu olduklarn sylyorlar. i''' Garrett 1996 f i , < M * ( . - 118- Sevdiklerinizin Yapt eylerin Cannz Sktn nemsemiyor Gibi Grnmeyin. Baz insanlar uyumlu olmak adna anlamazla, ekimeye neden olacak durumlardan uzak durmaya alrlar. Fakat sevdiklerimiz sz konusu olduunda bu yntem bizi bazen huzursuz yapar. Takdir edilmediimizi hissederiz, nk bir fedakrlk yapmzdnflcikat kimse bize bunun iin teekkr etmemitir. Bazen kzdmz hissederiz, nk bir sorun ortadan kalkmaz. Anlamazlk konusunu an ama, bunu yaparken sevecen ve yapc olun, fkeli veya saldrgan olmamaya dikkat edin. , ,,.. Mary kuafrd, kzkardei Kim de bankacyd. Normal olarak Mary iin bu ok da nemli deildi. Fakal Mary'nin annesi kzlarn arkadalarna u ekilde tantryordu: Mary kuafr, kzkardei ise bankac. Mary her seferinde bu ekildeki bir tantrlmaya ierliyor. Acaba neden annesi kzlarnn mesleini n plana karyor ve bunu Mary'nin iini sanki kmsyormu gibi bir ses tonuyla sylyordu? - 119-

Mary annesini ne zaman ziyaret etse annesi ona samimi olmadndan veya olduka bezgin grndnden 'kyet ediyordu. Mary'i bu duruma getirenin kendi yorumlar ve eletirileri olduunu hibir zaman dnmyor, gz nnde tutmuyordu. Mary en sonunda szlerinin kendisini ne denli incittiini, krdn akladnda, annesi bunun farknda olmadn syledi. Annesi aslnda iki kzyla da gurur duyuyordu. Dorusu kzlarnn ilerini bylesine nemseyip n planda tutmak ya da yle grnmek gibi bir riyeti yoktu. , , ,, i ! ' fe' Qi) 00 i ' - '. i r( i: i .' ' '! likilerde endielerini, meraklarn serbeste anlatabileceklerini hissedenler ve bunun iin elerine ihtiya duyanlar, bunlar yapamayanlara gre hayattan yzde 40 orannda kendilerini tatmin olmu hissederler. . FjMronl ve Tafte 1997 - ao- /!'''! , iv,-:.i Jm .,,.,.,,,,,,,,, ' 54 ' ' Geceleri yi Uyuyun. Uykudan cimrilik etmeyin. Gece tam anlamyla dinlenmeniz ertesi gnn yaktdr. Dinlenmi insanlar daha iyi altklarn ve gn bitiminde daha rahat olduklarn hissederler. ,... , .,. 1998 ylnn sonbaharnda bir sal sabah ilgin bir olay meydana geldi^Su konuyla ilgili yaplan aratrmada Kuzeydou'da-ki iilerin geen sonbaharki sal gnlerinden yzde 3 orannda daha verimli olduklar grld. Deien neydi? 1998 ylnda futbol ma pazartesi akam her zamankinden bir saat nce yapld ve erkeklerin ou o gece iyi bir uyku uyudular. Malar gece yarsndan sonra bitecei yerde 1998 ylnda 11.30'dan nce sona ermeye balad. Ge saatlere dek televizyon izleyerek, fazla alarak ya da herhangi bir eye ar vakit ayrarak en kolay feda edebileceimiz ey uykudur. Uyku tkenmez bir banka hesabna benzese de ar harcama yapmamz sakncaldr. Fakat her gece dzenli bir uyku hayatmzn her evresinde kr payn der. ...... - t21 - a- Uykunun nitelii ve miktar sala, insann kendini tmyle iyi hissetmesine, olumlu grnmesine katkda bulunur. Sekiz saatten az uyuyanlar, uykunun her saat iin ertesi gne olumlu duygular yzde 8 orannda feda etmi oluyorlar, Ji PJIcher Vf Ott 1998 s n - 122- Hounuza Giden eyi Aln. ' ok eyiniz olduu iin daha fazlasn alp bunlar biriktirmeyin. Ama, gerekten istediiniz veya ihtiyacnz olan bir eyden kendinizi mahrum etmeyin, bir eyler almak istediinizi inkr etmeyin. Sizin iin nemli olan eyleri satn alrsanz, onlar her gn deerlendirebileceksiniz ve evinizi grdnz her eyle doldurma ihtiyac duymayacaksnz. Amerikallar bir yl iinde 17 milyardan fazla giyim eyas satn alyorlar. Her yl satn alnan giyim eyasnn en az 100 milyon kilodan fazlasn Selamet Ordusu'na balyorlar. Biraz eskiyen giysiyi bir kenara frlatp yenisini alyorlar. Federal hkmet ekonomik, byme lsne gre diki makinaiarn 'giysi ve bakm' kategorisinden 'yeniden yaratma' kategorisine geirdi. oumuz ihtiyacmz olandan fazlasn alp biriktiriyoruz ve aldklarmzn hepsini de ne yazk ki kullanamyoruz. Bu durumda fazla para harcyor ve karlnda harcadmzdan daha azn alyoruz, nk satn aldklarmz ihtiyalarmzla amalarmza hizmet etmiyor. - 123- Baz insanlar da ar tutumludurlar. Tutumlu olduunuzu gstermek amacyla ihtiyacnz olan eyi almaktan kendinizi mahrum etmeyin.

Tketim maddelerini fazlasyla satn alp biriktirmek insanlarn kendilerijjft iyi hissetmelerine yardmc olur; ama giyim eyalarna ar nem vermek mutsuzlua yol aar. ,., , 4 t .; Oopesa1995 Her Gn Bir eyler Yapn. Bazen gnler aklnzda arpc bir ey brakmadan ve elle tutulur bir ilerleme kaydetmeden uar gider. Ufak bir aba harca-yjvak her gn bir eyler yaparsanz hayalleriniz gerekleir. Herhatte u deyimi duymusunuzdur. Bin millik yolculuk tek admla balar, derler. Eer manzara sk deiirse ayn yolculuk ok abuk geer. Srekli hareket ederek bulunduunuz evreyi deitirirseniz ilerlediinizi fark edersiniz. Eer ilerlediinizi fark edemiyorsanz, yerinizde saydnz dnyorsanz, o zaman ilerlediinize inanmakta zorluk ekiyorsunuz demektir. Yaamnzda her gn ilerlemeyi grmelisiniz. Kendinize unu sorun: Bugn ne yaptm? Eer bu soruya bir cevabnz varsa, ktnz yolda ilerlemeyi grebiliyorsanz, gnnz deerlendirdiinizi anlarsnz. - 125- Yzlerce kolejli renci arasnda yaplan bir aratrmada hedeflerine ulamaya yaklatklarn hisseden bireylerin en mutlu kiiler olduu grlmtr. lerlemeyi gremeyen renciler grenlerden kat daha az tatmin olmu kiilerdir. t ( McQreQorweUte;1f98 S f - 126- r Esnek Olun. > Arkadalarmzla ve ailemizle birlikte olmak istediimizde ounlukla bunun bizim istediimiz bir zamanda olmasn arzu ederiz. Herkes ilikilere bu ekilde yaklaacak olursa, hi kimse mutlu olmaz. Sadece kendinizin isteini dnmek yerine bakalarnn da ne istediini dnn. Birlikte vakit geirmenin neden nemli olduunu da dnn. nsanlar arasnda her zaman farkllklar olacan kabul edin. Eer esnek biriyseniz onlarla daha iyi vakit geirujsjniz ve kendinizi onlara daha yakn hissedersiniz. Donna. Marie ve April adl kzkarde Noel kutlamasn kendi evlerinde yapmak istiyorlard. Yllardr bu kutlama hepsinin evinde srayla yaplyordu. Sonra Donna'nn ocuu oldu ve ailenin her yl kendi evinde toplanmasn istedi. Olunun uyand zaman Noel aacn grmesini ve btn bir gn evde geirmesini istiyordu. Marie bunun iyi bir fikir olmadn dnd. Kutlamann eskisi gibi yaplmasn istiyordu. Marie, Donna'nn evinde huzursuz oldu, Donna da Marie'nin evinde ayn eyi hissetti. April bu durumda hibir ey yapamad iin ortada kald ve sonunda kendi srasndan fedakrlk etti. - 127- Fakat ekime, ztlama gemedi, nk kardeler aile olarak bir arada olmak istiyorlard. Ancak, herkesin kendi artlarna gre beraber olmay istemeleri, huzursuz bir birliktelie yol at. Kabul edilmeyecek bir ey adna fedakrlk yapmaktansa, esnek olup kabul edilebilecek bir ey iin fedakrlk yapmakta yarar vardr. Hemen hemen her insan zamanla yaamlarnda ve deer yarglarnda nemli aciiklikler olduunu sylyor. Bu deiiklikleri kaynl-' maz olarak grenler ve deiikliklerin olumlu olma olaslna ak kap brakanlar dierlerine gre yaamlarndan yzde 33 orannda daha fazla tatmin olan kiilerdir. , Mnet1997 - 128- SHk ) 1 i nl 4) . i'U , ' t > lt t ' Olaylar Geicidir.

Kt olaylar olur, ancak genellikle bunlarn etkisini sonsuza dek hissetmeyiz. Zamann yaralar iyiletirdii sz gerekten dorudur. Haya! krklklarnz nemli ve ciddi olabilir, fakat skntnz, zntnz geecek, hayatnz sizi yeni bir yne gtrecektir. Kendinize biraz zaman tanyn Dan doup byd kentin belediye bakanl seimini kaybettikten bir gn sonra, kendini gk altnda kalm gibi hissetti. Dan baarsz olduunu hissetmiti. Yaklak otuz yl sonra Dan'e o zamanki olaylarla ilgili sorular soruldu. O gnlerde hastalanmasna neden olan hayal krkl hl devam ediyor muydu? Hayr. Eiyle olan ilikisi, baba olmas ve politikada ykselme karar... bunlardan sz etmiti. Kendini hl baarsz biri olarak m gryordu? Hibir zaman. Hayat baarlar ve baarszlklarla snrl deildir. nemli olan her gn nasl yaadnzda. - 129- Mutlu nsaflarn 100 Srr / F.9 . 't Binlerce Amerikal ile yaplan aratrna mutlu insanlarn olumsuz olaylara bakt olmadn gstermitir. Bunun yerine olumsuz olaylarn kt sonucunun, yan etkilerinin iinde dier eyleri de dnebilme yeteneine sahip olmalaryla tanmlanyorlar. &' Bless, Clore, Schvvarz ve Golisano