Đánh giá tác động của Biến đổi Khí hậu đến ngập

ĈҤ,+Ӑ&48Ӕ&*,$+¬1Ӝ, .+2$6$8ĈҤ,+Ӑ&

1*8<ӈ1;8Æ1+Ұ8

ĈÈ1+*,È7È&ĈӜ1*&Ӫ$%,ӂ1ĈӘ,.+Ë+Ұ8 Ĉӂ11*Ұ3/Ө7/Ѭ89Ӵ&6Ð1*1+Ұ7/ӊ,

7ӌ1+48Ҧ1G BÌNH

/8Ұ19Ă17+Ҥ&6Ƭ%,ӂ1ĈӘ,.+Ë+Ұ8

+j1ӝL– 2014

ĈҤ,+Ӑ&48Ӕ&*,$+¬1Ӝ, KH2$6$8ĈҤ,+Ӑ&

1*8<ӈ1;8Æ1+Ұ8

ĈÈ1+*,È7È&ĈӜ1*&Ӫ$%,ӂ1ĈӘ,.+Ë+Ұ8

Ĉӂ11*Ұ3/Ө7/Ѭ89Ӵ&6Ð1*1+Ұ7/ӊ,

7ӌ1+48Ҧ1G BÌNH

/8Ұ19Ă17+Ҥ&6Ƭ%,ӂ1ĈӘ,.+Ë+Ұ8 &KX\rQQJjQK%,ӂ1ĈӘ,.+Ë+Ұ8 0mVӕFKѭѫQJWUuQKÿjRWҥRWKtÿLӇP

1J˱L K˱QJGQ NKRDKF: *6763KDQ9ăQ7kQ

+j1ӝL- 2014

/Ӡ,&$0Ĉ2$1

7L[LQFDPÿRDQOXQYăQOjNWTXQJKLrQFͱXFDULrQJWLNKQJVDRFKpS

FDDL1LGXQJOXQYăQFyWKDPNKRYjV͵GQJWjLOLXWKQJWLQÿăQJWLWUrQFiF

QSKPWSFKtYjFiFWUDQJZHEÿXÿ˱FWUtFKGQÿ\ÿFiFVOLXV͵GQJÿX

OjFiFVOLXÿLXWUDFKtQKWKQJ

7iFJLOXQYăQ 1JX\Q;XkQ+X

/Ӡ,&Ҧ0Ѫ1

/XQ YăQ ÿ˱F KRjQ WKjQK WL.KRD VDX ÿL KFĈL KF4XF JLD+j1L

G˱LVK˱QJGQFD*6763KDQ9ăQ7kQ7iFJL[LQEj\WOzQJELW˯QVkXVF

WLWK\QJ˱LÿmOXQWQWuQKTXDQWkPK˱QJGQWURQJVXWTXiWUuQKKFWSYj

KRjQWKjQKOXQYăQ

7iFJL[LQJ͵L OLFP ˯QÿQ.KRDVDXÿLKFĈLKF4XFJLD+j1L

FQJJLDÿuQKÿmOXQKWOzQJFKăPORTXDQWkPYjWRÿLXNLQWWQKWFKRWiFJL

WURQJTXiWUuQKKFWSYjQJKLrQFͱX

7iFJL [LQ FKkQ WKjQKFP˯Q/mQKÿR3*6767UQ9ăQé YjFiFÿQJ

QJKLS WL%R WjQJ7KLrQQKLrQ9LWNam 9LQ+jQ/kP.KRDKF Yj&QJQJK

9LW1DPÿm WRÿLX NLQYjJL~Sÿ WURQJTXi WUuQK WKFKLQ OXQYăQXin chân

WKjQK FP ˯Q QKͷQJ ê NLQ ÿyQJ JyS NKRD KF TXê EiX FD 3*6 76 Tomohiko

7RPLWDĈLKF.XPDPRWR761JX\Q9ăQ+LS9LQ.KtW˱QJ7K\YăQYj%LQ

ÿLNKtKX3*6767UQ1JF$QK ĈLKF.KRDKF7QKLrQĈ+4*+1

ĈWKFKLQOXQYăQWiFJLÿmQKQÿ˱FKWUWjLFKtQKWͳFK˱˯QJWUuQK

KFEQJWKFVͿFDĈLKF1DLURELYj,'5&Y"Innovative Application of ICTs in

Addressing Water-related Impacts of Climate Change Yj QKQ ÿ˱F K WU Ymô

KuQKKyDNKtKXNKXYF Wͳ'iQ'$1,'$PmV-P04-VIE “Climate Change-

Induced Water Disaster and Participatory Information System for Vulnerability

Reduction in North Central Vietnam” GR*6763KDQ9ăQ7kQ OjPFKQKLP;LQ

ÿ˱FtrkQWUQJFP˯Q !

+jQLWKiQJ

1JX\Q;XkQ+X

http://danida.vnu.edu.vn/cpis/



0Ө&/Ө& Trang

'$1+0Ө&+Î1+ ..................................................................................................... iii

'$1+0Ө&%Ҧ1* .....................................................................................................vi

'$1+0Ө&&+Ӳ9,ӂ77Ҳ7 .................................................................................. vii

0ӢĈҪ8 ................................................................................................................... 1

&+ѬѪ1* 7Ә1*48$1 .............................................................................. 5

1.1. 9ҩQÿӅÿiQKJLiWiFÿӝQJFӫDELӃQÿәLNKtKұX ......................................... 5

1.2. 9ҩQÿӅÿiQKJLiWiFÿӝQJFӫDELӃQÿәLNKtKұXÿӃQOǊOөW ......................... 7

1.3. ĈiQKJLiWiFÿӝQJ%Ĉ.+ÿӃQOǊOөWӣ9LӋW1DP .................................... 13

1.4. *LӟLWKLӋXYQJQJKLrQFӭX ..................................................................... 14

1.5. Tình hình lǊ lөt trên hӋ thӕng sông Nhұt /Ӌ ............................................ 16

&+ѬѪ1G 2. 3+ѬѪ1*3+È39¬1*8Ӗ16Ӕ/,ӊ8 ............................... 20

2.1. ĈһWEjLWRiQ .............................................................................................. 20

2.2. 1JXӗQVӕOLӋX ........................................................................................... 23

6ӕOLӋXNKtWѭӧQJWKӫ\YăQ ................................................................... 23 2.2.1.

&ѫVӣGӳOLӋX*,6 ................................................................................ 25 2.2.2.

2.3. &iFKWLӃSFұQYjSKѭѫQJSKiSOXұQ ......................................................... 27

&iFKWLӃSFұQWURQJÿiQKJLiWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+ .............................. 27 2.3.1.

3KѭѫQJSKiSOXұQ ................................................................................ 28 2.3.2.

2.4. 3KѭѫQJSKiSQJKLrQFӭX ......................................................................... 29

3KѭѫQJSKiS[k\GӵQJEҧQÿӗQJұSOөW .............................................. 29 2.4.1.

3KѭѫQJSKiSKҥTX\PPKuQKNKtKұX ........................................... 32 2.4.2.

3KѭѫQJSKiSWKӕQJNr ......................................................................... 33 2.4.3.

3KѭѫQJSKiSWtQKWRiQOѭӧQJPѭDWUrQOѭXYӵF .................................. 36 2.4.4.

3KѭѫQJSKiSWtQKWRiQOѭӧQJWәQWKҩW ................................................. 38 2.4.5.

3KѭѫQJSKiSWtQKWRiQGzQJFKҧ\WUӵFWLӃS ......................................... 41 2.4.6.

PhѭѫQJSKiSWtQKWRiQGzQJFKҧ\FѫVӣ .............................................. 43 2.4.7.

3KѭѫQJSKiSGLӉQWRiQOǊWURQJVQJ .................................................. 46 2.4.8.-i-

3KѭѫQJSKiSWtQKWRiQÿӝFDREӅPһWQѭӟF ........................................ 51 2.4.9.

3KѭѫQJSKiS9LӉQWKiPYj*,6 .......................................................... 55 2.4.10.

&+ѬѪ1* .ӂ748Ҧ9¬7+Ҧ2/8Ұ1 .................................................. 57

3.1. +LӋXFKӍQKYjNLӇPÿӏQKPKuQK ........................................................... 57

.ӃWTXҧKLӋXFKӍQK ............................................................................... 58 3.1.1.

.ӃWTXҧNLӇPÿӏQK ................................................................................ 59 3.1.2.

3.2. %LӃQÿәLYӅOѭӧQJPѭD ............................................................................ 62

3.3. %LӃQÿәLYӅGzQJFKҧ\OǊ ......................................................................... 65

3.4. %LӃQÿәLYӅGLӋQWtFKYjÿӝVkXQJұSOөW .................................................. 68

3.5. 7KҧROXұQ ................................................................................................. 74

.ӂ7/8Ұ1 ................................................................................................................. 76

7¬,/,ӊ87+$0.+Ҧ2 ........................................................................................... 78

3+Ө/Ө& ................................................................................................................. 83

-ii-

'$1+0Ө&+Î1+ Hình 1.1. CáFWKҧPKӑDWӵQKLrQWUrQWKӃJLӟL-2010 ....................................... 5

Hình 1.2. 3KkQEӕFiFGҥQJWKLrQWDLFKtQKӣ9LӋW1DP ........................................... 6

Hình 1.3. BiӃQÿәi tҫn suҩWOǊOөt toàn cҫu ................................................................ 7

Hình 1.4. 9QJQJKLrQFӭXOѭXYӵFVQJ1KұW/Ӌ .................................................. 14

Hình 2.1. 0KuQKÿӝ FDRÿӏDKuQKOѭXYӵc sông Nhұt LӋ ...................................... 26

Hình 2.2. .KXQJÿiQKJLiWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+ ...................................................... 28

Hình 2.3. 3KѭѫQJSKiSOXұQiSGөQJFKRQJKLrQFӭX ............................................. 29

Hình 2.4. 4X\WUuQK[k\GӵQJEҧQÿӗQJұSOөW ........................................................ 31

Hình 2.5. ;XWKӃWұSWUXQJNKtQKjNtQKWKHRFiFNӏFKEҧQ5&3 ............................. 33

Hình 2.6. /ѭӟLÿDJLiF7KLHVHQOѭXYӵF1KұW/Ӌ .................................................... 37

Hình 2.7. 4X\WUuQKWKӫ\YăQÿѭӧFiSGөQJWURQJ+(&-HMS ............................... 38

Hình 2.8. ĈѭӡQJFRQJGzQJFKҧ\&1OѭXYӵFVQJ1KұW/Ӌ ................................. 40

Hình 2.9. ĈѭӡQJTXiWUuQKÿѫQYӏWәQJKӧS6&6 ................................................... 42

Hình 2.10. ĈѭӡQJTXiWUuQKGzQJFKҧ\WURQJWUұQPѭDUjRYjFiFSKѭѫQJSKiS[iF

ÿӏQKGzQJFKҧ\FѫVӣ .............................................................................. 44

Hình 2.11. 3KѭѫQJSKiSÿѭӡQJWKҷQJ[iFÿӏQKGzQJFKҧ\FѫVӣWӯÿѭӡQJOѭXOѭӧQJ

WURQJVQJWҥLWUҥP.LӃQ*LDQJ-WKiQJQăP .................. 45

Hình 2.12. &iFWKjQKSKҫQWURQJSKѭѫQJWUuQKFkQEҵQJQăQJOѭӧQJJLӳDKDLPһWFҳW

................................................................................................................. 52

Hình 2.13. +ӋWKӕQJGӳOLӋXKuQKKӑFSKkQWtFKWKӫ\OӵF ......................................... 54

Hình 2.14. 'ӳ OLӋX GzQJ FKҧ\ FKR SKkQ WtFK GzQJ FKҧ\ әQ ÿӏQK PӝW FKLӅX WURQJ

HEC-RAS ................................................................................................ 55

Hình 3.1. *LҧQ ÿӗ Wө ÿLӇP JLӳD4 WtQK WRiQ Yj TXDQ WUҳF WUҥP.LӃQ*LDQJ QăP

1976 ......................................................................................................... 58

-iii-

Hình 3.2. ĈѭӡQJTXi WUuQK OѭX OѭӧQJTXDQ WUҳFYj WtQK WRiQ WҥL WUҥP.LӃQ*LDQJ

QăPKӋVӕNSE ÿҥW 0.77) ............................................................... 58

Hình 3.3. *LҧQÿӗWөÿLӇPJLӳD4TXDQWUҳFYjWtQKWRiQWҥLWUҥP.LӃQ*LDQJQăP

KӋVӕWѭѫQJTXDQ5 ............................................................. 59

Hình 3.4. ĈѭӡQJTXi WUuQK OѭX OѭӧQJTXDQ WUҳFYj WtQK WRiQ WҥL WUҥP.LӃQ*LDQJ

QăPFKӍVӕNSE ÿҥW 0.83) .............................................................. 59

Hình 3.5. 0SKӓQJOҥLWuQKWUҥQJQJұSOөWWUұQOǊQăPWUrQQӅQҧQKYӋWLQK

Landsat chөSQJj\ .............................................................. 60

Hình 3.6. .ӃWTXҧVRViQKGLӋQQJұSFiF[mWURQJYQJOǊQăP .................... 61

Hình 3.7. 'LӋQQJұSWKHRWtQKWRiQD YjYӋWLQK/DQGDWEQJj\ ..... 61

Hình 3.8. 6ӵELӃQÿәLFӫD5[GD\Yj5[GD\VRYӟLWKӡLNǤFKXҭQWtQKWUXQJEuQK

OѭXYӵF .................................................................................................... 62

Hình 3.9. 6ӵELӃQÿәLFKrQKOӋFKWKHRNKQJJLDQFӫD5[GD\VRYӟLWKӡLNǤ

FKXҭQWtQKWUXQJEuQKWUrQPӛLJLDLÿRҥQ .............................................. 63

Hình 3.10. ĈѭӡQJSKkQEӕWҫQVXҩWOѭӧQJPѭDQJj\FӵFÿҥLWtQh trung bình trên

OѭXYӵF .................................................................................................... 64

Hình 3.11. 6ӵELӃQÿәLFKrQKOӋFKWKHRNKQJJLDQFӫD5[GD\WҫQVXҩWVR

YӟLWKӡLNǤFKXҭQWtQKWUXQJEuQKWUrQPӛLJLDLÿRҥQ ........................... 65

Hình 3.12. 0ӭFÿӝJLD WăQJ WKHR WҫQ VXҩWYj D OѭӧQJPѭDQJj\

FӵFÿҥLEOѭXOѭӧQJGzQJFKҧ\ÿӍQKOǊWҥLFӱDUDFӫDOѭXYӵF ............. 66

Hình 3.13. 6ӵELӃQ ÿәL FKrQK OӋFK WKHR NKQJJLDQ FӫD OѭX OѭӧQJGzQJ FKҧ\

ÿӍQKOǊWҥLPӛLSKөOѭXYӟLWҫQVXҩWVRYӟLWKӡLNǤFKXҭQ ................. 67

Hình 3.14. /ѭXOѭӧQJGzQJFKҧ\ÿӍQKOǊWҥLFӱDUDFӫDOѭXYӵFWKHRWҫQVXҩW ......... 68

Hình 3.15. 6ӵELӃQÿәLGLӋQWtFKQJұSPÿӗWKӏSKtDGѭӟLYj!PÿӗWKӏSKtD

WUrQVRYӟLWKӡLNǤFKXҭQ ........................................................................ 70

Hình 3.16. 'LӋQYjÿӝVkXQJұSOөWJLӳDYjFXӕLWKӃNӹGѭӟLFiFNӏFKEҧQ5&3

và RCP8.5 YӟLWҫQVXҩW .................................................................... 71

-iv-


và RCP8.5 YӟLWҫQVXҩW ...................................................................... 72


và RCP8.5 YӟLWҫQVXҩW ...................................................................... 73

Hình 1. ĈѭӡQJTXDQKӋ4-+QăP ............................................................... 83

Hình 2. ;X WKӃ JLҧP PҥQK WәQJ OѭӧQJ PѭD QăP WURQJ FiF QJj\ ҭP ѭӟW

35&3727KӋVӕJӕFÿѭӡQJSKѭѫQJWUuQKKӗLTX\WX\ӃQWtQKD -4.474

................................................................................................................. 84

Hình 3. ;XWKӃWăQJQKҽOѭӧQJPѭDOӟQQKҩWQJj\5GD\KӋVӕJyFD

................................................................................................................. 85

Hình 4. ;XWKӃWăQJPҥQKWәQJOѭӧQJPѭDWURQJQKӳQJQJj\FӵFNǤҭPѭӟW5

KӋVӕJyFD ................................................................................... 85

Hình 5. ;XWKӃELӃQÿәLPӵFQѭӟFOӟQQKҩWQăPWUҥP.LӃQ*LDQJ ..................... 86

Hình 6. Xu WKӃELӃQÿәLPӵFQѭӟFOӟQQKҩWQăPWUҥP/Ӌ7Kӫ\ .......................... 86

Hình 7. ;XWKӃELӃQÿәLPӵFQѭӟFOӟQQKҩWQăPWUҥPĈӗQJ+ӟL ........................ 87

Hình 8. /ѭXOѭӧQJGzQJFKҧ\WҥLFӱDUDFӱD1KұW/ӋӭQJYӟLFiFWҫQVXҩW

YjFӫDOѭXYӵFӭQJYӟLWKӡLNǤFKXҭQWUөF[OjWKӡLJLDQWӯQJ

JLӡWURQJQJj\[ҧ\UDWUұQOǊJLҧÿӏQKWURQJWKӡLNǤFKXҭQ ................. 87

Hình 9. /ѭX OѭӧQJGzQJFKҧ\ WҥLFӱD1KұW/ӋӭQJYӟLFiF WҫQVXҩWYj

FӫD OѭXYӵFӭQJYӟLJLDLÿRҥQJLӳD WKӃNӹ WUөF[ Oj WKӡLJLDQ

WӯQJJLӡWURQJQJj\[ҧ\UDWUұQOǊJLҧÿӏQKWURQJJLDLÿRҥQJLӳDWKӃNӹ

21) ............................................................................................................ 88

Hình 10. /ѭX OѭӧQJGzQJFKҧ\ WҥLFӱD1KұW/ӋӭQJYӟLFiF WҫQVXҩWYj

FӫD OѭXYӵFӭQJYӟLJLDLÿRҥQFXӕL WKӃNӹ WUөF[ Oj WKӡLJLDQ

WӯQJJLӡWURQJQJj\[ҧ\UDWUұQOǊJLҧÿӏQKWURQJJLDLÿRҥQFXӕLWKӃNӹ

21) ............................................................................................................ 88

-v-

'$1+0Ө&%Ҧ1* %QJ 7KӕQJNrWKLӋWKҥLJk\UDEӣLOǊOөWPӝWVӕWUұQOөWOӏFKVӱWҥL4XҧQJ%uQK

................................................................................................................. 16

%QJ .ӏFKEҧQQѭӟFELӇQGkQJFӫD,3&& ........................................................ 25

%QJ &iFWKjQKSKҫQFӫDTX\WUuQK[k\GӵQJEҧQÿӗQJұSOөW ........................ 32

%QJ 7әQJNӃWYӅKӋSKѭѫQJWUuQK6DLQW9HQDQW ............................................. 47

%QJ 7KQJVӕFKRSKѭѫQJSKiS0XVNLQJXP-&XQJHOѭXYӵFVQJ1KұW/Ӌ . 51

%QJ 7әQJKӧSNӃWTXҧWtQKWRiQYjPӭFELӃQÿәLFӫDOѭӧQJPѭDOѭXOѭӧQJYj

GLӋQQJұSGѭӟLFiFNӏFKEҧQ%Ĉ.+ ........................................................ 69

%QJ 7KӕQJNrÿӝVkXQJұSWtQKWRiQYjPӭFÿӝELӃQÿәLGLӋQQJұS .............. 69

%QJ 7KӕQJNrGLӋQQJұSWURQJWUұQOǊWKiQJQăP ............................. 83

-vi-

'$1+0Ө&&+Ӳ9,ӂ77Ҳ7

%Ĉ.+ %LӃQÿәLNKtKұX CN &XUYH1XPEHUFKӍVӕÿѭӡQJFRQJGzQJFKҧ\

CS &ӝQJVӵFKӍQKӳQJQJѭӡLFQJWKDPJLDYjRPӝWFQJWUuQKQJKLrQFӭX

CSDL &ѫVӣGӳOLӋX DEM 'LJLWDO(OHYDWLRQ0RGHOPKuQKVӕÿӏDKuQK E21 &XӕLWKӃNӹ GCM Global Climate Model: mô hình khí KұXWRjQFҫX GIS *HRJUDSK\,QIRUPDWLRQ6\VWHP+ӋWKQJWLQÿӏDOê

HEC +\GURORJ\(QJLQQHU&HQWUDO7UXQJWkPWKӫ\YăQFQJWUuQKTXkQÿӝL0ӻ

IPCC Intergovernmental Panel on Climate Change: Ӫ\EDQ/LrQFKtQKSKӫYӅ%LӃQÿәLNKtKұX

KNK Khí nhà kính KTTV .KtWѭӧQJ- 7Kӫ\YăQ M21 *LӳDWKӃNӹ MAE 0HDQ$EVROXWH(UURUVDLVӕWX\ӋWÿӕLWUXQJEuQK NN&PTNN 1QJQJKLӋSYj3KiWWULӇQQQJWKQ NSE 1DVK6XWFOLIIH(IILFLHQF\FKӍVӕSKKӧSPKuQK

OAGCM Ocean-Atmosphere Global Climate Model: Mô hình khtKұXWRjQFҫXNKtTX\ӇQÿҥLGѭѫQJ

RCM 5HJLRQDO&OLPDWH0RGHOPKuQKNKtKұXNKXYӵF

RCP Representative Concentration Pathways: KӏFKEҧQPӟLYӅQӗQJÿӝWұSWUXQJ NKtQKjNtQKFӫD,3&&

RMSE Root Mean Square Error: SDLVӕFăQEuQKSKѭѫQJWUXQJEuQK Rx1day 0ѭDFӵFÿҥLQJj\ Rx3day 0ѭDFӵFÿҥLQJj\ SCS Soil Conservation ServerFѫTXDQEҧRYӋWKәQKѭӥQJ+RDNǤ

SRES 6SHFLDO5HSRUW(PLVVLRQV6FHQDULRV%iRFiFÿһFELӋWFӫD,3&&YӅNӏFKEҧQSKiWWKҧLNKtQKjNtQK

SST 6HD6XUIDFH7HPSHUDWXUH1KLӋWÿӝEӅPһWQѭӟFELӇQ TIN Triangle Inregurlar Network/ѭӟLWDPJLiFEҩWTX\WҳF TN&MT 7jLQJX\rQYj0LWUѭӡQJ

UNDP 8QLWHG1DWLRQV'HYHORSPHQW3URJUDPPH&KѭѫQJWUuQK3KiWWULӇQOLrQ+LӋSTXӕF

-vii-

0ӢĈҪ8

+jQJQăP, OǊOөWOjQJX\rQQKkQJk\WKLӋWKҥLWROӟQ WUrQWRjQWKӃJLӟL7URQJ

QKӳQJ WKұS QKLrQ FXӕL FӫD WKӃ Nӹ OǊ OөW OjP FKӃW NKRҧQJ QJѭӡL Yj ҧQK

KѭӣQJÿӃQWӹQJѭӡL[39]. Các sӕOLӋXWKӕQJNrFKӍUDUҵQJOǊOөWFyWiFÿӝQJWROӟQ

ÿӃQFRQQJѭӡLWUrQSKҥPYLWRjQFҫXYj ÿDQJJLDWăQJQKDQKFKyQJWURQJYjLWKұSNӹ

JҫQÿk\[39, 42]. NgRjLJk\WәQWKҩWYӅVLQKPҥQJYjVӭFNKӓHFRQQJѭӡL, OǊOөWcòn

GүQÿӃQcác WKLӋWKҥLYӅNLQKWӃ, VҧQOѭӧQJQQJQJKLӋSKӋVLQKWKiLOӏFKVӱYjJLiWUӏ

YăQKyDHandmer J. và cs (2012) [33] FKӍUDUҵQJWKLӋWKҥLGR OǊOөWWtQKWUrQWRjQWKӃ

JLӟLÿDQJFy[XKѭӟQJWăQJWӯQKӳQJQăPKundzewicz và cs (2013) [41] FKӍUD

WKLӋWKҥLGROǊOөWWUXQJEuQKQăPFӫDQKӳQJQăPOjWӹ86'ÿmWăQJOrQWӹ

86'YjRQăP

LǊWURQJVQJOjKLӋQWѭӧQJSKӭFWҥS, FKӏXҧQKKѭӣQJEӣLÿLӅXNLӋQEӅPһWÿҩW

NLQKWӃ- [mKӝLYjKӋWKӕQJNKtKұX [42]. 6ӵWKD\ÿәLFӫDEҩWFӭÿLӅXNLӋQQjRWURQJ

FiFÿLӅXNLӋQÿyÿӅXFyWKӇJk\UDFiFWiFÿӝQJÿӃQFҧWҫQVXҩWYjÿӝOӟQFӫDOǊOөW

Trong FiFÿLӅXNLӋQÿyNKtKұXÿѭӧF[HPOjQKkQWӕFyYDLWUzҧQKKѭӣQJOӟQQKҩWÿӃQ

OǊOөW WUrQUҩWQKLӅXKӋWKӕQJVQJ1KӳQJWKD\ÿәLFӫDKӋWKӕQJNKtKұXYjNKtTX\ӇQ

liên quan WUӵFWLӃSÿӃQOǊOөWWKѭӡQJGRVӵELӃQÿӝQJFӫDFiFÿһFWUѭQJJLiQJWKӫ\QKѭ

WKӡLJLDQFѭӡQJÿӝÿӝOӟQWtQKmùa. CiFGDRÿӝQJNKtKұXNKiF QKѭ(O1LQRYj/D

Nina, hay nKӳQJWKD\ÿәLFӫDWҫQVXҩWEmR QKLӋWÿӟLFǊQJlà QKӳQJnguyên nhân quan

WUӑQJҧQKKѭӣQJÿӃQ OǊOөW.

6ӵSKiWWULӇQYӅNLQKWӃ- [mKӝLNӃWKӧSYӟLQKӳQJWKD\ÿәLWURQJWѭѫQJODLFӫD

KӋ WKӕQJNKtKұXFǊQJ OjPJLD WăQJ WtQKUӫL URQJұS OөW WUrQ WRjQFҫX [39]. 6ӵSKiW

WULӇQNLQKWӃ- [mKӝLWKѭӡQJWKӇKLӋQPӭFÿӝSKiWWULӇQNLQKWӃPӭFÿӝVӱGөQJQăQJ

OѭӧQJYjPӭFÿӝJLDWăQJGkQVӕ6ӵWKD\ÿәLWURQJKӋWKӕQJNKtKұXWKӇKLӋQTXDVӵ

JLDWăQJQӗQJÿӝNKtQKjNtQK.1.QKѭOjKұXTXҧFӫDTXiWUuQKSKiWWULӇQNLQKWӃ-

[mKӝLÿy1KӳQJELӃQ ÿәLWURQJKӋWKӕQJNKtKұXcó liên quan ÿӃQOǊOөWWKѭӡQJOjWә

KӧSFӫDVӵJLDWăQJQKLӋWÿӝ, QѭӟFELӇQGkQJ và OѭӧQJPѭD. 1JұSOөWWUӣQrQQJKLrP

WUӑQJKѫQNKLOѭӧQJPѭDJLDWăQJNӃWKӧSQѭӟFELӇQGkQJӣFiFÿӗQJEăQJYHQELӇQ.

7KrPYjRÿyPӭFÿӝWKLӋWKҥLӣÿk\FǊQJQJKLrPWUӑQJKѫQGRTXiWUuQKSKiWWULӇQ

NLQKWӃWKѭӡQJNqPWKHRVӵWұSWUXQJÿQJKѫQGkQFѭYjFӫDFҧLYұWFKҩWWURQJYQJ

QJұSOөW.

-1-

VLӋFÿiQKJLiQKӳQJ WiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+ÿӃQQJұS OөWnhҵm nҳm bҳt các xu

thӃ và mӭFÿӝ biӃQÿәi tӯ ÿy WăQJNKҧ QăQJFҧnh báo, dӵ báo là thách thӭc mӟi cҫn

ÿѭӧc giҧi quyӃW.KLEjLWRiQQj\ÿѭӧc giҧi quyӃt sӁ góp phҫQQkQJFDRQăQJOӵc ӭng

phó, giҧm thiӇXWiFÿӝng bҩt lӧi cӫDFK~QJFǊQJQKѭFXQJFҩSFѫVӣ khoa hӑc cho các

nhà hoҥFKÿӏnh nhà quyӃt sách trong công tác xây dӵng chiӃQOѭӧc phát triӇn kinh tӃ

cӫDÿҩWQѭӟc, ÿҧm bҧRÿӡi sӕQJFKRQJѭӡLGkQÿһc biӋWQJѭӡi dân sӕng trӵc tiӃp trong

YQJOǊ

9LӋW1DPYӟLÿѭӡQJEӡELӇQ dài (KѫQNP)QҵPWURQJNKXYӵFFKkXÈ

gió mùa, hàng năPSKҧLÿӕLPһWYӟLVӵKRҥWÿӝQJFӫDEmR[Ri\WKXұQQKLӋWÿӟLWUrQ

NKXYӵF7k\EҳF7KiL%uQKBѭѫQJYjBLӇQĈQJFKӏXWiFÿӝQJFӫDQKLӅXORҥLKuQK

WKӃWKӡLWLӃWSKӭFWҥS [18]'RÿyNKQJOҩ\JuOjPOҥNKL9LӋW1DPÿѭӧF[HPOjPӝW

WURQJFiFQѭӟFSKҧLKӭQJFKӏXWKLrQWDLQKLӅXQKҩWWKӃJLӟL 7URQJFiFGҥQJWKLrQWDL

Pj9LӋW1DPSKҧLKӭQJFKӏX WKu OǊ OөWQJX\rQQKkQEӣLPѭD OӟQ FӵFÿRDQ chính là

GҥQJWKLrQWDLWKѭӡQJ[X\rQQKҩWÿmJk\WKLӋWKҥLQһQJQӅYӅ QJѭӡLYjWjLVҧQÿһFELӋW

OjNKXYӵFPLӅQ7UXQJQѫLKҵQJQăPSKҧLFKӏXҧQKKѭӣQJQһQJQӅFӫDOǊOөWQKҩWVR

YӟLFҧQѭӟF

%jL WRiQÿiQKJLi WiFÿӝng cӫD%Ĉ.+ÿӃn ngұp lөWÿzLKӓi phҧi xem xét sӵ

biӃQÿәi vӅ ÿӝ lӟn, tҫn suҩt các ÿһFWUѭQJQJұp lөt QKѭ: OѭӧQJPѭD OѭXOѭӧng dòng

chҧy; ÿӝ sâu, diӋn ngұp và thӡi gian ngұp lөt. Tӯ ÿyPӟi có thӇ ÿiQKJLimӭFÿӝ tác

ÿӝng cӫa ngұp lөWÿӃn kinh tӃ -xã hӝLQKѭVӕ QJѭӡi, diӋn tích ÿҩt ӣÿҩt sҧn xuҩt….bӏ

ҧQKKѭӣng. &yNKiQKLӅXFông trình WKӵFKLӋQÿiQKJLiWiFÿӝQJÿӃQ OǊOөWӣFiFTX\

mô khác nhau. TX\QKLrQKҫXKӃWFiFQJKLrQFӭX WKѭӡQJFKӍ WұS WUXQJFKRPӝWYjL

ÿһFWUѭQJ QJұSOөW. Ӣ 9LӋW Nam FǊQJFyPӝWVӕFiFcông trình [8, 12-16, 22] WKӵFKLӋQ

ÿiQKJLiFKRFiFOѭXYӵFVQJ. Tuy nhiên, các công trình này [12-16] FKӫ\ӃXGӯQJOҥL

ӣÿiQKJLi WiFÿӝQJÿӃQ OѭX OѭӧQJGzQJFKҧ\YӟLTX\P WKӡLJLDQ OӟQ GzQJFKҧ\

QăPKD\PD NKQJQKLӅXFQJWUuQKWKӵFKLӋQ[HP[pWPӝWFiFKÿҫ\ÿӫÿӃQFiFÿһF

WUѭQJQJұSOөW. CKӍFyVӕít các công trình [8, 22] WKӵFKLӋQÿiQKJLiWiFÿӝQJÿӃQÿӝ

VkXYj GLӋQ WtFKQJұS OөW7URQJÿy FQJ WUuQK ³ĈiQKJLi WiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+ÿӃQ

QJXӗQQѭӟF´FӫD7UҫQ7KDQK;XkQ7UҫQ7KөFYj+RjQJ0LQK7X\ӇQ [22]WKXӝFGӵ

iQ'$1,1$GR9LӋQ.KRDKӑF.KtWѭӧQJ-7Kӫ\YăQYj%LӃQÿәLNKtKұX9LӋQ.KRD

KӑF.KtWѭӧQJ7Kӫ\YăQYj0LWUѭӡQJWUѭӟFÿk\WKӵFKLӋQÿm ÿiQKJLiPӝWFiFKÿҫ\

-2-

Phan Van Tan

ÿӫQKҩW ÿӃQ FiFÿһFWUѭQJFӫDQJұSOөW. 7X\QKLrQFQJWUuQKQj\FǊQJFKӍWKӵFKLӋQ

ÿiQKJLiFKRPӝWVӕKӋWKӕQJVQJchính FӫD9LӋW1DP.

&iFOѭXYӵFVQJQKӓYjWUXQJEuQKFӫD9LӋW1DP, ÿһFELӋWFiFOѭXYӵFVng

PLӅQ7UXQJQѫL OǊ OөW Fy WҫQ VXҩW FǊQJQKѭ WtQKEҩW WKѭӡQJFDR WURQJNKLQăQJ OӵF

SKzQJOǊWKҩSFiFKӗFKѭDFҳWÿѭӧFOǊOӟQKӋWKӕQJÿrWKutWYj\ӃXNpPFKӍFyWiF

GөQJYӟLOǊ OҥL FKѭDÿѭӧFTXDQWkPQJKLrQFӭXĈLӅXQj\FyWKӇGRFiFQJX\rQ

nhâQQKѭCiFOѭXYӵFVQJQj\WKѭӡQJWKLӃXKD\NKQJFyWUҥPTXDQWUҳFJk\QrQ

WuQK WUҥQJ WKLӃXFăQFӭFǊQJQKѭNKyNKăQ WURQJEѭӟFiSGөQJFǊQJvà WKӱQJKLӋP

SKѭѫQJSKiSBài toán ÿiQKJLiWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+WKѭӡQJSKҧL[HP[pWQKӳQJELӃQ

ÿәLcho JLDLÿRҥQ WѭѫQJODLĈӇÿiQKJLiÿѭӧFFKRJLDLÿRҥQWѭѫQJODL WKѭӡQJSKҧLVӱ

GөQJQJXӗQ VӕOLӋXWUӵFWLӃSWӯFiFPKuQKGӵWtQKNKtKұX WRjQFҫXKRһFJLiQWLӃS

WKQJTXDFiFNӻWKXұWKҥTX\P. Tuy nhiên, QJXӗQ VӕOLӋXnày FzQUҩWWKVRYӟL\rX

FҫXÿӝSKkQJLҧLFӫa EjLWRiQWKӫ\YăQWUrQFiFOѭXYӵFQKӓYjWUXQJEuQKNgoài ra, sӵ

WKLӃXQJXӗQ OӵF YӅ WjL FKtQKSKөFYөFKRQJKLrQFӭXFǊQJ OjPӝW nguyên nhâQJLҧL

WKtFKFKRWuQKWUҥQJQj\NKLPjFiFWӍQKPLӅQ7UXQJNLQKWӃFzQNKyNKăQ

'Rÿy trong luұQYăQQj\FK~QJ tôi lӵa chӑQÿӅ tài "ĈiQKJLi WiFÿng ca

%Ĉ.+ÿn ngp lWO˱XYc sông Nht L tnh Qung Bình" nhҵm JySSKҫQOjPViQJ

WӓPӝWYjLNKtDFҥQKYӅWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+ÿӃQQJұSOөW OѭXYӵFVQJ1KұW /Ӌ. 0өF

WLrXFKӫ\ӃXFӫDOXұQYăQ JӗP7tQKWRiQPSKӓQJ ÿѭӧFPӭFÿӝQJұSOөWOѭXYӵF

VQJEҵQJEӝPKuQKWKӫ\YăQWKӫ\OӵFӬQJGөQJÿѭӧFNӃWTXҧGӵWtQKNKtKұXWӯ

mô hình RegCM (Regional Climate ModelOjPVӕOLӋXÿҫXYjRFKRFiFPKuQKWKӫ\

YăQ-WKӫ\ OӵFÿӇ WtQK WRiQPSKӓQJÿӇ[k\GӵQJEӝEҧQÿӗQJұS OөW OѭXYӵF VQJ

1KұW/ӋWKHRFiFNӏFKEҧQ%Ĉ.+ĈiQKJLiÿѭӧFWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+ÿӃQWҫQVXҩW

OѭXOѭӧQJGzQJFKҧ\ OǊÿӝsâu và GLӋQQJұSWӯÿyÿѭDUDFiFNKX\ӃQQJKӏ.

ĈӇÿҥWÿѭӧFFiFPөFWLrXÿyQKӳQJQӝLGXQJFQJYLӋFÿѭӧFWKӵFKLӋQJӗP 1)

7әQJTXDQWuQKKuQKQJKLrQFӭXWURQJYjQJRjLQѭӟFOLrQTXDQÿӃQYҩQÿӅTXDQWkP

;k\GӵQJEӝFѫVӣGӳOLӋXJӗPFiFÿһFWUѭQJOzQJVQJYjEӅPһWOѭXYӵFPKuQK

ÿӏDKuQKFiFQJXӗQVӕOLӋXTXDQWUҳFNKtWѭӧQJWKӫ\YăQFҫQWKLӃWYjEӝVӕOLӋXGӵWtQK

khí hұXFKRFiFJLDLÿRҥQWURQJWѭѫQJODL 0SKӓQJ, KLӋXFKӍQKYjNLӇPQJKLӋP

mô hình cho ciFWUұQOǊOӏFKVӱFiFQăP6, 1999ĈiQKJLiVӵELӃQÿәLFiFÿһF

WUѭQJOǊ OөWGӵDWUrQYLӋFVRViQKNӃWTXҧWtQKWRiQFiFÿһFWUѭQJFKRJLDLÿRҥQTXiNKӭ

1980-1Oҩ\ OjP WKӡLNǤFKXҭQYjJLDLÿRҥQ WѭѫQJ ODL2046-2065 và 2080-2099,

-3-

YӟL KDL NӏFK EҧQ %Ĉ.+PӟL QKҩW FӫD ,3&& ÿѭӧF ÿѭD YjR [HP [pW Oj 5&3 Yj

RCP8.5.

1JRjLSKҫQPӣÿҫXWjLOLӋXWKDPNKҧR và SKөOөF, OXұQYăQÿѭӧFEӕFөFthành

ba FKѭѫQJJӗP

&KѭѫQJ7әQJTXDQ. 7UuQKEj\WәQJTXDQWuQKKuQKQJKLrQFӭXOLrQTXDQÿӃQ

FiF YҩQ ÿӅ QJKLrQ FӭX WURQJ Yj QJRjL QѭӟF*LӟL WKLӋX, SKkQ WtFK FiF ÿһF ÿLӇP KӋ

WKӕQJVQJSKkQWtFKWuQKKuQKOǊOөWYjQăQJOӵFFiFFQJWUuQKSKzQJOǊWUrQOѭXYӵF

QJKLrQFӭX

&Kѭѫng 2. PKѭѫQJSKiSYjQJXӗQVӕOLӋX. Trình bày và phân tích PӝWFiFKWXҫQ

WӵYjORJLFYӅÿһWEjLWRiQQJXӗQVӕOLӋXFiFKWLӃSFұQSKѭѫQJSKiSOXұQYjPӝWORҥW

FiFSKѭѫQJSKiSÿѭӧFVӱGөQJWURQJQJKLrQFӭXÿӇ ÿiQKJLiWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+ÿӃQ

QJұSOөWOѭXYӵFVQJ1KұW/Ӌ

&KѭѫQJ.ӃWTXҧYjWKҧROXұQ. 7UuQKEj\FiFNӃWTXҧFKtQKPjQJKLrQFӭXÿҥW

ÿѭӧFJӗP.LӇPQJKLӋPYjKLӋXFKӍQKPKuQKFKRFiFWUұQOǊOӏFKVӱWiFÿӝQJFӫD

%Ĉ.+ÿӃQOѭӧQJPѭDOѭXOѭӧQJÿӝVkXYjGLӋQWtFKQJұSOөW

&XӕLFQJOjNӃWOXұQcùng PӝWVӕWKҧROXұQ

-4-

&+ѬѪ1* TӘNG QUAN

7URQJFKѭѫQJQj\VӁWUuQKEj\NKiLTXiWPӝWVӕYҩQÿӅOLrQTXDQÿӃQEjLWRiQ

ÿiQKJLi WiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+, các cách tiӃSFұQWURQJÿiQKJLiWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+

9jÿһFELӋW, WұSWUXQJFKREjLWRiQÿiQKJLiWiFÿӝQJÿӃQQJұSOөWFiFOѭXYӵFVQJ.

7LӃSWKHR, các công trình QJKLrQFӭXWURQJYjQJRjLQѭӟF ÿmWKӵFKLӋQGӵDWUrQFiFK

WLӃSFұQWKӕQJNrYjPKuQKKyDVӁÿѭӧFWәQJTXDQ

1.1. VҩQÿӅ ÿiQKJLiWiFÿӝng cӫa biӃQÿәi khí hұu Theo IPCC (2013) [38] QKLӋW ÿӝ WUXQJ EuQK WRjQ FҫX ÿm WăQJ OrQ .85 [0.65-

1.06] oC WURQJJLDLÿRҥQ (1880 – 2012). 7ӕFÿӝJLD WăQJPӵFQѭӟFELӇQWӯJLӳDWKӃNӹ

ÿmOӟQKѫQWӕFÿӝ gia WăQJtrung bình WURQJVXӕWKDLWKLrQQLrQNӹWUѭӟF7tQKWURQJ

JLDLÿRҥQ (1901- 2010)PӵFQѭӟFELӇQ WUXQJEuQK WRjQFҫXÿmdâng lên 0.19 [0.17-

0.21] P6ӵҩPOrQWRjQFҫXÿmJk\QrQQKӳQJWKD\ÿәLQKLӅXKѫQWURQJKӋWKӕQJNKt

KұXELӇXKLӋQ UQKҩWTXD VӵJLD WăQJQKLӋWÿӝELӃQÿӝQJ OѭӧQJPѭDYjQѭӟFELӇQ

GkQJ%Ĉ.+FǊQJÿѭӧFFKROjQJX\rQQKkQJk\QrQVӵJLDWăQJFӫDWҫQVXҩWFѭӡQJ

ÿӝWtQKELӃQÿӝQJYjWtQKFӵFÿRDQFӫDFiFKLӋQWѭӧQJWKӡLWLӃWQJX\KLӇPQKѭEmR

OӕFOǊOөWKҥQKiQ«7KHRWKӕQJNrWӯQăP ÿӃQ2010 cho WKҩ\UҵQJFiFWKҧPKӑD

liên quan ÿӃQNKtWѭӧQJWKӫ\YăQÿDQJFy[XWKӃWăQJOrQUUӋWHình 1.1).

%Ĉ.+ÿDQJFyQKӳQJWiFÿӝQJPҥQKPӁÿӃQKӋWKӕQJWӵQKLrQNLQKWӃ- xã

KӝLYjPLWUѭӡQJQKLӅXYQJWUrQ7UiLÿҩW 7KӃJLӟLÿDQJSKҧLÿӕLPһWYӟLQKLӅXKѫQ

Hình 1.1. &iFWKɠPKDWͱQKLrQWUrQWKɼJLL-2010 (1JXQ: www.MunichRE.com)

6ӕOѭӧQJ

6ӵNLӋQÿӏDFKҩW

6ӵNLӋQNKtWѭӧQJ

6ӵNLӋQ WKӫ\YăQ

6ӵNLӋQ NKtKұX

-5-

WKLrQWDLGR%Ĉ.+Jk\UDQKѭVӵ[XҩWKLӋQFjQJQKLӅXFӫDFiFWUұQ[Ri\OӕFQKLӋWÿӟL

WҥL YQJ7k\7KiL%uQK'ѭѫQJ Vӵ JLD WăQJ FӫD WҫQ VXҩW OǊ OөW KҥQ KiQ GӏFK EӋQK

EQJSKiWQKLӅXQѫL WUrQ WKӃJLӟL WtQKÿDGҥQJVLQKKӑFEӏVX\JLҧPDQQLQK OѭѫQJ

WKӵFYjDQQLQKQJXӗQQѭӟFEӏÿHGӑD[37].KXYӵFĈQJ1DPÈÿһFELӋWOj9LӋW

1DPVӁOjNKXYӵFFyQJX\FѫFKӏXWiFÿӝQJQKLӅXQKҩWWӯ%Ĉ.+ [37]. Do ÿykhông

Oҩ\Ju OjPOҥNKL9LӋW1DPOXQÿѭӧF[ӃS OjQѭӟFSKҧLKӭQJFKӏX WKLrQ WDLYjR ORҥL

QKLӅXQKҩWWKӃJLӟL'R YӏWUtÿӏDOêYjÿһFWUѭQJÿӏDKuQKPjFiFGҥQJWKLrQWDLJҫQQKѭ

FyӣNKҳS9LӋW1DPHình 1.2)WKrPYjRÿy ÿk\FǊQJOjQѫLFyNKҧQăQJWKtFKӭQJ

WKҩSGүQÿӃQWăQJWtQKGӉEӏWәQWKѭѫQJ WUѭӟF%Ĉ.+

'RÿyFҫQWKLӃWSKҧLWKӵFKLӋQ

ÿiQKJLiWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+NKtKұX

ÿӃQKӋWKӕQJWӵQKLrQNLQKWӃ- [mKӝL

FKR FiF ÿӕL WѭӧQJ OƭQK YӵF Yj YQJ

PLӅQ NKiF QKDX 7KHR ,3&&

[35] FiF Oê GR NKiF QKDX FҫQ SKҧL

WKӵF KLӋQ ÿiQK JLi WiF ÿӝQJ FӫD

%Ĉ.+ JӗP TKӭQKҩW, FҫQSKҧLѭӟF

OѭӧQJ HYDOXDWH ÿѭӧF NKt KұX ҧQK

KѭӣQJWKӃQjRÿӃQKRҥWÿӝQJFӫDFRQ

QJѭӡL Yj KӋ WKӕQJ Wӵ QKLrQ WtQK ÿӃQ

WtQKNKQJFKҳFFKҳQxung quanh các

ҧQKKѭӣQJÿy&iFҧQKKѭӣQJFyWKӇ

OjYӅPһWYұWOêVLQKKӑFNLQKWӃ[m

KӝLKD\NӃWKӧSJLӳDFiFPһWÿyTKӭ

KDL QyKӛ WUӧ FKRYLӋFÿiQKJLi WtQK

QKҥ\ FҧP WtQK WәQ WKѭѫQJ«7Kӭ ED

QyFyWKӇ[iFÿӏQKKD\ѭӟFOѭӧQJQKӳQJSKѭѫQJiQOӵDFKӑQFKR WKtFKӭQJYӟLFiF

ҧQKKѭӣQJFӫD%Ĉ.+7KӭWѭQyFyWKӇJL~SOѭӧQJJLiQKӳQJWiFÿӝQJYjJLҧLSKiS

WKtFKӭQJJLҧPQKҽ. 7ӯÿy VRViQKFKLSKtÿӇFyWKӇJL~SWKӵFWKLPӝWFiFKFkQEҵQJ

FiF FKtQK ViFK ӭQJ SKy 7Kӭ QăP Qy Fy WKӇ [iF ÿLQK FiF JLӟL KҥQ WiF ÿӝQJ KD\

SKѭѫQJiQ WKtFKӭQJ7KӭViXQyFy WKӃKӛ WUӧFKRYLӋFFKӍ UDFiF OӛKәQJYӅPһW

NKRDKӑFWURQJQJKLrQFӭXNKtKұX&XӕLFQJÿiQKJLiWiFÿӝQJFyWKӇFҧQKEiRQKұQ

Hình 1.2. 3KkQEFiFGɞQJWKLrQWDLFKtQK9LʄW

Nam (QJXQ1DWXUDO'LVDVWHU0LWLJDWLRQPartnership)

-6-

Phan Van Tan

WKӭF[mKӝLFKRFiFYҩQÿӅFӫDPӕLTXDQWkPYtGөQKѭJLiRGөFYӅVӵFҫQWKLӃWFӫD

YLӋF FҧLWKLӋQVӱGөQJKLӋXTXҧQJXӗQWjLQJX\rQWKLrQQKLrQYjKuQKWKjQKFѫVӣFKR

TX\ӃWÿӏQKFKtQKViFK

ĈmFyQKLӅXFQJWUuQKWKӵFKLӋQÿiQKJLiWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+. Các công trình

QJKLrQFӭXÿmÿiQKJLiÿѭӧFPӝWFiFKNKiÿҫ\ÿӫ YӅWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+ÿӃQFiFOƭQK

YӵF QKѭ QJXӗQ QѭӟF KӋ VLQK WKiL OѭѫQJ WKӵF Yj UӯQJ KӋ WKӕQJ YHQ ELӇQ FQJ

QJKLӋSYjVӭFNKӓHFRQQJѭӡLvà FiFYQJPLӅQJӗPChâu Phi, Châu Á, Câu Úc và

1HZ=HDODQG&KkXÆX&KkX0ӻ/DWLQK1DP0ӻFiFYQJFӵFYjFiFÿҧRQKӓ.

&iFNӃWTXҧFyWKӇWuPWKҩ\WURQJFiFEҧQEiRFiRWKXӝFQKyP,,FӫD,3&& Tuy nhiên,

FiFÿiQKJLiQj\OjӣTX\PNKQJJLDQOӟQQrQFiFNӃWTXҧÿiQKJLiWKѭӡQJEӏOXPӡ

WtQKÿӏDSKѭѫQJ'RÿyÿӕLYӟLPӛLOƭQKYӵFPӛLNKXYӵFFөWKӇFҫQFyFiFÿiQKJLi

FKLWLӃWÿӇFyWKӇSKҧQiQKFKtQK[iFKѫQFiFҧQKKѭӣQJFӫD%Ĉ.+FǊQJQKѭÿѭDUD

QKӳQJFKLӃQOѭӧFWKtFKӭQJSKKӧS KѫQ.

%Ĉ.+WiFÿӝQJPҥQKPӁYjJk\ҧQKKѭӣQJKҫXKӃWFiFQJjQKFiFOƭQKYӵF và

các YQJPLӅQ7URQJÿyWjLQJX\rQQѭӟFOjOƭQKYӵFFKӏXWiFÿӝQJQJKLrPWUӑQJQKҩW

FӫD%Ĉ.+[22]0ӝWWURQJFiFELӇXKLӋQUQKҩWFӫDҧQKKѭӣQJ%Ĉ.+ÿӃQWjLQJX\rQ

QѭӟFOjVӵEҩWWKѭӡQJFӫDFiFKLӋQWѭӧQJOǊ OөWYjKҥQKiQ7URQJSKҫQGѭӟLÿk\VӁ

WұS WUXQJ WәQJ TXDQ FiFcông trình nghiêQ FӭX OLrQ TXDQ ÿӃQ bài toán WiF ÿӝQJ FӫD

%Ĉ.+ÿӃQOǊOөW.

1.2. VҩQÿӅ ÿiQKJLiWiFÿӝng cӫa biӃQÿәi khí hұu ÿӃn OǊ lөt %Ĉ.+ÿѭӧFFKROjҧQKKѭӣQJÿӃQ

QJұSOөW WKQJTXDPӝW ORҥWFѫFKӃJӗP:

QKӳQJ ELӃQ ÿәL YӅ OѭӧQJPѭD QKLӋW ÿӝ

PӵFQѭӟFELӇQYjFiFWKD\ÿәLOzQJVQJ

[48] 7URQJ ÿy ҧQK KѭӣQJ FKӫ \ӃX FӫD

%Ĉ.+ÿӃQ OǊ OөW WKѭӡQJÿӃQ WӯYLӋFJLD

WăQJOѭӧQJPѭDFӵFÿRDQKundzewicz và

cs (2010) [42] Gӵ WtQK FKR WѭѫQJ ODL GӵD

WUrQFiFPKuQKNKtKұXFKӍUDUҵQJUӫLUR

QJұSOөWJLDWăQJWUrQQKLӅXYQJPLӅQWUrQSKҥPYLWRjQFҫX7tQKWUrQFiFYQJUӝQJ

OӟQWKuOǊYӟLWҫQVXҩWQăPWURQJFKXNǤ[XҩWKLӋQÿѭӧFGӵWtQKOjWUӣQrQWKѭӡQJ

[X\rQKѫQWURQJWѭѫQJODL0һFGWKӵFWӃWtQKNKQJFKҳFFKҳQFӫDYLӋFGӵDWUrQP

Hình 1.3. BiɼQÿi tɤn suɢt OŸ lt toàn cɤu [37]

-7-

KuQKGӵWtQKOjFҫQFkQQKҳFYjNKyÿӇÿӏQKOѭӧQJKyDIPCC (2014) [37] FǊQJFKӍ ra

trong EҧQbáo cáo thӭ QăPrҵng tai biӃQOǊOөWJLDWăQJWUrQKѫQQӱa phҫn thӃ giӟi, tuy

nhiên sӵ JLDWăQJOjNKQJÿӗng nhҩt mà biӃQÿӝng lӟn giӳDFiFTX\POѭXYӵc khác

nhau.

ĈӕLYӟL9LӋW1DP WKHRNӏFK EҧQ%Ĉ.+FӫD%ӝ7107QăP2 [3]YӟL

NӏFKEҧQSKiWWKҧLWUXQJEuQKWtQKÿӃQFXӕLWKӃNӹOѭӧQJPѭDQăPWăQJWUrQKҫX

KӃWNKҳSOmQKWKәPӭFWăQJSKәELӃQWӯÿӃQ;XWKӃFKXQJOjOѭӧQJPѭDPD

NKJLҧPYj OѭӧQJPѭDPDPѭD WăQJ [3]'R OѭӧQJPѭDVӁ WұS WUXQJKѫQYjRFiF

WKiQJPDPѭDGүQÿӃQVӵJLDWăQJWҫQVXҩWÿӝOӟQYjWKӡLJLDQQJұSOөW1JRjLUD

PӭFÿӝQJұSOөWFzQWUӣQrQQJKLrPWUӑQJKѫQӣYQJÿӗQJEҵQJYHQELӇQNKLFyVӵ

NӃWKӧSQJұSOөWGROѭӧQJPѭDÿәWUrQOѭXYӵFYӟLPӵFQѭӟFELӇQGkQJÿѭӧFGӵWtQK

VӁWăQJNKRҧQJ-73cm [3], WKHRNӏFKEҧQSKiWWKҧLWUXQJEuQK

7X\QKLrQPӕLTXDQKӋ JLӳDVӵJLD WăQJ OѭӧQJPѭDYjPӭFÿӝQJұS OөWSKө

WKXӝFYjRQKLӅXQKkQWӕYjNKQJWX\ӃQWtQK9tGөOѭӧQJPѭDGӵWtQKOjWăQJӣ

WUrQNKQJFyQJKƭDVӁGүQÿӃQOjPJLDWăQJOѭXOѭӧQJÿӍQKOǊQyFǊQJNKQJFy

QJKƭDVӁGүQWӟLWăQJÿӝVkXYjGLӋQ WtFKQJұSOөW7URQJUҩWQKLӅXWUѭӡQJKӧSVӵ

JLDWăQJGzQJFKҧ\YjPӭFÿӝQJұSOөWVӁFҫQÿѭӧFÿiQKgiá FҭQWKұQGӵDWUrQQKӳQJ

KLӇXELӃWYӅPӕLTXDQKӋJLӳDVӵҩPOrQWRjQFҫXvà TXiWUuQKOѭӧQJPѭD– GzQJFKҧ\

– QJұSOөW

1KӳQJQăPJҫQÿk\ÿmFyQKLӅXQKjNKRDKӑFQJKLrQFӭXWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+

ÿӃQ WjLQJX\rQQѭӟFnói chung YjOǊOөWQyLULrQJ&iFFQJWUuQKQJKLrQFӭXWұSWUXQJ

JLҧLTX\ӃWPӝWSKҫQKD\FҧFKXӛLPӕLTXDQKӋWUrQGӵDWUrQKDLFiFKWLӃSFұQFKtQKOj

FiFKWLӃSFұQWKӕQJNrYӟLYLӋFVӱGөQJFiFFQJFөWKӕQJNrWKӵFKLӋQSKkQWtFKVӵ

ELӃQÿәLWURQJWKӡLJLDQGjLFӫDVӕOLӋXWKӫ\YăQYjNKtWѭӧQJTXDQWUҳFÿӇÿiQKJLiWiF

ÿӝQJELӃQÿәLNKtKұXvà FiFK WLӃSFұQ PKuQKKyDGӵD WUrQFiFPKuQKNKtKұX

WKӫ\YăQ và WKӫ\OӵF

H˱QJ WLS FQ WKQJNr: Jean-Luc Probst và Yves Tardy (1987, 1989) [53,

54] ÿm[HP[pWQKӳQJGDRÿӝQJFKXNǤGjLFӫDGzQJFKҧ\OөFÿӏDWRjQFҫX WӯFRQ

VQJOӟQSKkQEӕNKҳSQѫLWUrQWKӃJLӟL9ӟLFKXӛLVӕOLӋXFiF\ӃXWӕQKLӋWÿӝOѭӧQJ

PѭDGzQJFKҧ\EӕFKѫL YjÿӝҭPFӫDOѭXYӵFVQJJLDLÿRҥQ-EҵQJ

FiFK Vӱ GөQJ FiF FiF SKѭѫQJSKiS WKӕQJNr FiF WiF JLҧ ÿm [k\ GӵQJ ÿѭӧFSKѭѫQJ

-8-

WUuQKTXDQKӋJLӳDcác \ӃXWӕQj\FKRPӛLNKXYӵF 'ӵDWUrQKjPSKөWKXӝFFӫDGzQJ

FKҧ\WKHRWKӡLJLDQFiFWiFJLҧÿmSKkQWtFKVӵELӃQÿәLFӫDGzQJFKҧ\FKRPӛLNKX

YӵFĈӕLYӟL TX\PWRjQFҫXFiFWiFJLҧFKӍUDUҵQJGzQJFKҧ\WRjQFҫXÿmGDRÿӝQJ

và Fy[XKѭӟQJWăQJYӟLPӭFÿӝWăQJWUXQJEuQKNKRҧQJWURQJJLDLÿRҥQ-

1975)FiFWiFJLҧFǊQJQKұQWKҩ\NKtKұXGѭӡQJQKѭQyQJKѫQYjҭPKѫQWӯÿҫXWKӃ

NӹQj\7X\QKLrQGRVӱGөQJFiFSKѭѫQJSKiS WKӕQJNr GӵD WUrQEӝVӕ OLӋXFyÿӝ

SKkQJLҧLWKӡLJLDQWKVӕOLӋXKҵQJQăPFKRJLDLÿRҥQTXiNKӭQrQ FiFNӃWTXҧFKӍ

FyWKӇSKҧQiQKVӵELӃQÿәLKD\PӕLTXDQKӋWURQJTXiNKӭPjFKѭDWKӇÿѭDUDÿѭӧF

VӵELӃQÿәLWURQJWѭѫQJODL. CiFQJKLrQFӭXQj\ FǊQJFKѭDWKӇÿiQKJLiÿѭӧFQKӳQJ

ELӃQÿәLÿӕLYӟLGzQJFKҧ\OǊ.

6DX FQJ WUuQK FӫD -HDQ-Luc Probst và Yves Tardy (1987, 1989) [53, 54] có

NKQJQKLӅXFQJWUuQKWLӃSWөFKѭӟQJWLӃSFұQ này. 1ăPMichael D. Dettinger

và Henry F. Diaz [47] sӱ dөng sӕ liӋu dòng chҧy tháng tӯ 1324 trҥm quan trҳc trên

toàn thӃ giӟi ÿӇ xem xét sӵ biӃQÿәi cӫa dòng chҧy quy mô toàn cҫu. Nghiên cӭu này

ÿm ÿѭDUDÿѭӧc sӵ biӃQÿӝng theo mùa cӫa dòng chҧy trong sông QKѭQJFKѭD[HP[pW

ÿѭӧc sӵ biӃQÿӝQJ WURQJ WѭѫQJ ODLFǊQJQKѭFKѭD[HP[pWÿѭӧc FiFÿһF WUѭQJNKiF

cӫa dòng chҧy. NăP'DYLG/DEDWYjFV[44] FQJVӵWKDPJLDFӫDFKtQKJean-

Luc Probst ÿmWLӃSWөFÿѭD ra các EҵQJFKӭQJFKRVӵJLDWăQJGzQJFKҧ\OLrQTXDQÿӃQ

VӵҩPOrQFӫDNKtKұX9ӟLYLӋFPӣUӝQJVӕ OѭӧQJFiFOѭXYӵFVQJQJKLrQFӭXOrQ

FRQVQJYjVӱGөQJEӝVӕOLӋXWKiQJVӱGөQJSKѭѫQJSKiSWKӕQJNr³ZDYHOHW´

các táFJLҧÿm[k\GӵQJÿѭӧFKjPTXDQKӋJLӳDOѭӧQJPѭD WRjQFҫXYjQKLӋWÿӝWRjQ

cҫu. ĈӕLYӟLGzQJFKҧ\FQJWUuQKQj\FKӍUDPӕLTXDQKӋKӗLTX\YӟLQKLӋWÿӝUҵQJ

GzQJFKҧ\WRjQFҫXWăQJOrQNKLQKLӋWÿӝWRjQFҫXWăQJOrQoC. Tuy nhiên, công

WUuQKFǊQJFKѭDÿѭDUDÿѭӧFFiFÿiQKJLiFKRJLDLÿRҥQWѭѫQJODLYjFKѭDÿѭDUDÿѭӧF

FiFÿiQKJLiFKRGzQJFKҧ\OǊ1JRjLUDÿӇJLҧLTX\ӃWEjLWRiQQj\FiFWiFJLҧÿmSKҧL

JLҧLTX\ӃWQKLӅXYҩQÿӅQҧ\VLQKNKLVӱGөQJFKXӛLGӳOLӋXTXDQWUҳFWRjQFҫXQKѭVӵ

NKQJÿӗQJ EӝWURQJÿӝGjLFKXӛLGӳOLӋXKD\VӵWKLӃX WKӕQ VӕOLӋX&iFNӃWTXҧFQJ

EӕFӫDFQJWUuQKQj\VDXÿyÿmgây nên PӝWFXӝFWUDQKOXұQ WUiLFKLӅX. ĈһFELӋWOjFiF

SKҧQKӗLFӫD'DYLG5/HJDWHVYjFV [45] NKLFKRUҵQJNӃW OXұQÿѭDUD WURQJ

QJKLrQFӭXFӫDDavid Labat và cs (2004) [44] OjNKQJÿѭӧFPLQKFKӭQJEӣLQJXӗQ

VӕOLӋXÿѭDUD.

-9-

Theo M.J. Booij (2005) [26] EjLWRiQÿiQKJLi%Ĉ.+ÿӃQOǊOөW YӟLNKQJWKӇ

KRjQ WRjQ WKӵFKLӋQGӵD WUrQSKѭѫQJSKiS WKӕQJNrEӣLYu OǊ OөW OjKLӋQ WѭӧQJFӵF

ÿRDQYjFiFSKkQEӕFӫDFiFJLiWUӏFӵFÿRDQFyWKӇWKD\ÿәLWURQJWѭѫQJODL'Rÿy

FҫQSKҧLVӱGөQJPӝWFiFKWLӃSFұQ khác GӵDWUrQEҧQFKҩWYұWOêYӟLYLӋFNӃWKӧSÿѭӧF

ciFWKQJWLQNKtKұXYjWKӫ\YăQ FKRFҧJLDLÿRҥQTXiNKӭYjWѭѫQJODL. ĈyOjFiFK

WLӃSFұQPKuQKKyD

7URQJSKҫQWLӃS VDXÿk\VӁ WәQJTXDQYӅFiFFQJWUuQKQJKLrQFӭX liên quan

ÿӃQEjLWRiQÿiQKJLiOǊOөWGӵDWUrQFiFKWLӃSFұQPKuQKKyD YӟLYLӋFNӃWKӧSFiF

PKuQKNKtKұXÿӇGӵWtQKNKtKұXWURQJWѭѫQJODLYӟLPKuQKWKӫ\YăQÿӇ[HP[pW

QKӳQJWKD\ÿәLÿӃQFiFÿһFWUѭQJFӫDOǊOөW.

+˱QJWLSFQmô hình hóa: Ĉk\OjKѭӟQJÿѭӧFQKLӅXWiFJLҧVӱGөQJ, KҫX

KӃWFiFNӃWTXҧQJKLrQFӭXÿӅXÿѭӧFWәQJTXDQYjFyWKӇ WuPWURQJFiFEiRFiRFӫD

IPCC. +ѭӟQJWLӃSFұQQj\FKRSKpSGӵWtQKÿѭӧFQKӳQJWKD\ÿәLFiFJLiWUӏFӵFÿRDQ,

TXDÿy JLҧLTX\ӃWÿѭӧFQKӳQJKҥQFKӃWURQJFiFKWLӃSFұQWKӕQJNr&QJYӟLYLӋFcho

SKpSWKӇKLӋQPӕLTXDQKӋ WѭѫQJWiFJLӳDNKtKұX YjWKӫ\YăQGүQWӟLFiFNӃWTXҧWtQK

WRiQWKӫ\YăQWLQFұ\KѫQ+ҫXKӃWFiFQJKLrQFӭXWKHRKѭӟQJWLӃSFұQQj\GӵDWUrQ

YLӋFVӱGөQJNӃWTXҧÿҫXUDWӯFiFPKuQKWRjQFҫXGCM hay OAGCM) VDXÿyNӃW

KӧSYӟLFiFPKuQKWKӫ\YăQ-WKӫ\OӵF. Ĉk\OjKѭӟQJ ÿDQJ QJj\ÿѭӧFKRjQWKLӋQYӟL

YLӋFQkQJFDRÿӝSKkQJLҧLFKRFiF*&0KD\KҥTX\PEҵQJ5&0ÿӇSKKӧSYӟL

FiFPKuQKWKӫ\YăQTX\PQKӓ

ĈmFyNKiQKLӅXFiFFQJWUuQKFӫDFiFWiFJLҧWUrQWKӃJLӟLÿiQKJLiELӃQÿәL

ÿӃQ WDLELӃQ OǊ OөWӣFiFTX\PNKiFQKDu. TX\QKLrQKҫXKӃWFiFQJKLrQFӭXQj\

tKѭӡQJ GӯQJ OҥL ӣ YLӋF ÿiQK JLi WiF ÿӝQJ GӵD WUrQ QKӳQJ WKD\ ÿәL FӫD GzQJ FKҧ\,

NKQJFyQKLӅXFQJWUuQKxem xét VӵWKD\ÿәLFKLWLӃWÿӃQÿӝVkXYjGLӋQQJұSOөW.

ĈӇ xem xét sӵ biӃQÿәi dòng chҧy GѭӟLWiFÿӝng cӫa %Ĉ.+FiFWiFJLҧ WKѭӡng

sӱ dөng dӳ liӋXÿҫu vào là sӕ liӋu dӵ tính khí hұu (nhiӋWÿӝ, giáng thӫy, bӕFKѫLQѭӟc

biӇn dân…) tӯ các mô hình khí hұu cho mô hình hình thӫ\YăQ&iFJLiWUӏ OѭXOѭӧng

FKRFiFJLDLÿRҥn và kӏch bҧn khác nhau sӁ ÿѭӧc so sánh phân WtFKÿӇ nhұn ra nhӳng

biӃQ ÿәi. Các nghiên ÿLӇn hình WURQJ WUѭӡng hӧp này có thӇ kӇ ra QKѭ Slobodan

P.Simonovic và Lanhai Li (2004) [52] thӵc hiӋQÿiQKJLiWiFÿӝng cӫD%Ĉ.+ÿӃn hӋ

thӕng tә hӧSSKzQJOǊOѭXYӵc sông Red (Manitoba, Canada). Các tác giҧ ÿmVӱ dөng

-10-

sӕ liӋu dӵ tính giáng thӫy và nhiӋWÿӝ tӯ mô hình khí hұu toàn cҫu HadCM3 và phát

triӇn mô hình DYHAM thӵc hiӋQ ÿiQK JLi WiF ÿӝng cӫD%Ĉ.+ ÿӃQ FiF ÿһF WUѭQJ

dòng chҧ\OǊ gӗm: dòng chҧ\QăPWKӡi gian xuҩt hiӋQOǊWKӡLJLDQYjÿӝ lӟQÿӍQKOǊ.

Ngoài ra, nghiên cӭu còn thӵc hiӋQÿiQKJLiÿӃQÿӝ tin cұy, tính dӉ bӏ tәQWѭѫQJYj

tính chӕng chӏu cӫa hӋ thӕQJSKzQJOǊ OѭXYӵc sông Red; M.J. Booij (2005) [26] sӱ

dөng mô hình toàn cҫu HadCM3 kӃt hӧp vӟi mô hình thӫ\YăQ+%9ӣ EDÿӝ phân giҧi

không gian NKiFQKDXÿӇ ÿiQKJLiWiFÿӝng cӫD%Ĉ.+ÿӃn tҫn suҩWYjOѭXOѭӧQJOǊOөt

OѭXYӵc sông Meuse; Hans Estrup Andersen và cs (2006) [23] sӱ dөng mô hình khí

hұu khu vӵc HIRRAM4 kӃt hӧp vӟi tә hӧp hai mô NAM và Mike 11-75$16ÿӇ ÿiQK

JLi WiF ÿӝng cӫD%Ĉ.+ÿӃQ OѭX Oѭӧng và thӫ\Gѭӥng ӣ vùng hҥ OѭX VQJ'DQLVK;

Hyun-Han Kwon và cs (2011) [43] sӱ dөng kӻ thuұt hҥ quy mô bҵng LMNHMM

(Non-homogeneous Hidden Markov chain Mode) tӯ mô hình toàn cҫu kӃt hӧp vӟi mô

KuQKWѭѫQJTXDQPѭDGzQJFKҧy SAC-SMA (Sacramento Soil Moisture Accounting)

ÿӇ thӵc hiӋQÿiQKJLi WiFÿӝng cӫD%Ĉ.+ÿӃn tҫn suҩW OǊ WKLӃt kӃ FKR OѭXYӵFÿұp

Soyang (Hàn Quӕc); Christian Dobler, Gerd Bürger và Johann Stötter (2012) [32] thӵc

hiӋQÿiQKJLiWiFÿӝng cӫD%Ĉ.+ÿӃn tai biӃQOǊFKROѭXYӵc sông Alpine Lech (Áo).

Các tác giҧ sӱ dөng sӕ liӋu khí hұu tӯ mô hình toàn cҫu vӟLSKѭѫQJSKiSKҥ quy mô

thӕng kê. Các sӕ liӋXQj\VDXÿyÿѭӧc ÿѭDYjRmô hình thӫ\YăQ+4VLPÿӇ dӵ tính

dòng chҧ\ OǊ FKR JLDL ÿRҥQ WѭѫQJ ODL1JKLrQ FӭXÿѭD UD ÿѭӧc nhӳng biӃQ ÿәi cӫa

dòng chҧ\ OǊ theo mùa và QăPGѭӟi các kӏnh bҧn biӃQÿәi khí hұX WURQJ WѭѫQJ ODL;

Lehner, Bernhard và cs (2006) [46] sӱ dөng mô hình toàn cҫu HadCM3 và

ECHAM4/OPYC3 kӃt hӧp vӟi mô hình thӫ\ YăQ WRjQ Fҫu WaterGAP ÿm WKӵc hiӋn

ÿiQKJLiWiFÿӝng cӫD%Ĉ.+ÿӃQOǊOөt (tҫn suҩt và dòng chҧy) và hҥn hán trên quy

mô toàn Châu Âu.

Vӟi cách tiӃp cұn mô hình hóa, các công trình nghiên cӭXÿmWKXÿѭӧc nhӳng

thành tӵu quan trӑng. Tuy nhiên, cách tiӃp cұQQj\FǊQJSKҧLÿӕi mһt vӟi nhӳng ҧnh

Kѭӣng cӫa tính không chҳc chҳn. ĈӇ ÿiQKgiҧm tính không chҳc chҳn ÿӃn tӯ viӋc sӱ

dөng mӝt mô hình dӵ tính khí hұu hay viӋc sӱ dөng mӝt kӏch bҧn, mӝt sӕ tác giҧ thӵc

hiӋQÿiQKJLiYӟi viӋc sӱ dөng nhiӅu mô hình khí hұu và nhiӅu kӏch bҧn. Các nghiên

cӭu tiêu biӇu WURQJ WUѭӡng hӧp này có thӇ kӇ ra QKѭ Samiran Das và Slobodan P.

Simonovic (2012) [31] ÿm sӱ dөng dӵ tính khí hұu tӯ sáu mô hình AOGCM và sӱ

dөng ba kӏch bҧn A1B, B1 và A2, kӃt hӧp vӟi mô hình thӫ\YăQ+(&-HMS thӵc hiӋn

-11-

ÿiQKJLicho sông Thames (Canada); Shaochun Huang và cs (2013) sӱ dөng ba RCM

khác nhau gӗm REMO, CCLM và Wettreg kӃt hӧp vӟi mô hình thӫ\ YăQ VLQK WKiL

6:,0ÿӇ nghiên cӭu cho QăPOѭXYӵc sông lӟn nhҩt ӣ Ĉӭc.

ViӋF[HP[pWÿѭӧc nhӳng biӃQÿәLÿӃQÿӝ sâu và diӋn ngұp là rҩt quan trӑng.

Bӣi vì có dӵ WtQKÿѭӧc nhӳng biӃQÿәi vӅ diӋn ngұp thì mӟi có thӇ ÿѭDUDÿѭӧc các

chiӃQOѭӧc sӱ dөQJÿҩt phù hӧp, và có dӵ WtQKÿѭӧc nhӳng biӃQÿәi vӅ ÿӝ sâu ngұp thì

mӟi có thӇ ÿѭD UD FiF WtQK WRiQ FKLӅu cao công trình. Tuy nhiên, không nhiӅu công

WUuQKÿiQKgiá ÿһFWUѭQJdiӋQYjÿӝ sâu ngұp cӫDOǊOөtĈӇ [HP[pWÿѭӧc sӵ biӃQÿәi

FiFÿһFWUѭQJQj\WKѭӡng phҧi sӱ dөng thêm mô hình thӫy lӵc. Mô hình thӫy lӵc sӁ

FKRSKpSWtQKWRiQÿѭӧFÿӝ cao mӵFQѭӟc tӯ giá trӏ OѭXOѭӧng tíQKÿѭӧc tӯ mô hình

thӫ\YăQ0ӝt công cө SKkQWtFKNKQJJLDQQKѭ*,6NӃt hӧp vӟi các dӳ liӋXÿӏa hình

sӁ FKRSKpSÿѭDUDÿѭӧc các thông tin vӅ ÿӝ sâu và diӋn tích ngұp.

Các nghiên cӭXÿLӇQKuQKWURQJWUѭӡng hӧp này có thӇ kӇ UDQKѭ: Nicola Ranger

(2011) [49] sӱ dөQJPѭDGӵ tính tӯ mô hình PRECIS hҥ quy mô tӯ mô hình toàn cҫu

HadCM3 kӃt hӧp vӟL6:016WRUP:DWHU0DQDJHPHQW0RGHOÿӇ ÿiQKJLiWiFÿӝng

cӫD%Ĉ.+ ÿӃn rӫi ro ngұp lөt ӣ Mumbai. Vӟi bҧQÿӗ diӋQYjÿӝ sâu ngұp lөt thӇ hiӋn

theo tҫn suҩW OǊFӵFÿRDQQJKLrQFӭXÿmѭӟF OѭӧQJÿѭӧc tәn thҩt kinh tӃFǊQJQKѭ

nhӳng dân sӕ bӏ ҧQKKѭӣng bӣL%Ĉ.+Gѭӟi kӏch bҧn phát thҧi A2; Hsiao-Wen Wang,

Pin-Han Kuo và Jenq-Tzong Shiau (2013) [34] thӵc hiӋQÿiQKJLiWiFÿӝng cӫD%Ĉ.+

ÿӃn tính dӉ bӏ tәQWKѭѫQJGROǊOөt cho mөFÿtFKquҧQOêYQJÿҩt thҩp ӣ Tây Nam

ĈjL /RDQCác tác giҧ sӱ dөng sӕ liӋXPѭD WKLӃt kӃ ӭng vӟi WUѭӡng hӧp không có

%Ĉ.+Yjcó %Ĉ.+WKHRNӏch bҧn A1B. Sӱ dөng mô hình ngұp lөWÿӏa hình hai chiӅu

3+'ÿѭӧc phát triӇn bӣi Chen và cӝng sӵ ÿӇ mô phӓng ngұp lөt theo kӏch

bҧQ%Ĉ.+YjFiFNӏch bҧn biӃQÿәi sӱ dөQJÿҩt. Nghiên cӭu ÿmÿiQKJLiÿѭӧc mӭc

ÿӝ biӃQÿәi cӫDÿӝ sâu và diӋn tích ngұp lөt FǊQJQKѭWtQKGӉ bӏ tәn WKѭѫQJYӟi các

tình huӕng chӏX WiFÿӝng cӫD%Ĉ.+YjNKQJYӟL%Ĉ.+; Sangam Shrestha (2014)

[51] sӱ dөng dӵ tính khí hұu tӯ PRECIS kӃt hӧp vӟi mô hình thӫ\YăQYjPKuQK

thӫy lӵc (HEC-RAS) ÿӇ ÿiQKJLiWiFÿӝng cӫD%Ĉ.+Gѭӟi kӏch bҧQ$ÿӃn tai biӃn

OǊOөWOѭXYӵc sông Yang ӣ Thái Lan. KӃt quҧ cӫa nghiên cӭu này chӍ ra rҵng diӋn tích

ÿҩt sҧn xuҩt bӏ ҧQKKѭӣng nһng nӅ nhҩt; Nigel.W Arnell và Simon.N Gosling (2013)

[24] sӱ dөng dӵ tính khí hұu tӯ 21 mô hình khí hұu khác nhau kӃt hӧp vӟi mô hình

thӫ\YăQWRjQFҫXÿӇ xem xét nhӳQJWKD\ÿәi cӫDFiFÿһFWUѭQJOǊOөt trên phҥm vi toàn

-12-

cҫu. Nghiên cӭu này ÿmFKӍ UDÿѭӧFFiFWiFÿӝng cӫD%Ĉ.+ÿӃQÿӝ lӟn và tҫn suҩt

dòng chҧ\OǊVӕ QJѭӡi bӏ ҧQKKѭӣng bӣi ngұp lөt, diӋQWtFKÿҩt sҧn xuҩt bӏ ҧQKKѭӣng

và tәn thҩWGR OǊ Oөt; Arnell Nigel.W và Ben L.loyd-Hughes (2014) [25] sӱ dөng dӵ

tính khí hұu tӯ 19 mô hình khí hұu kӃt hӧp vӟi mô hình thӫ\YăQ toàn cҫu ÿmÿiQKJLi

nhӳng ҧQKKѭӣng cӫD%Ĉ.+Gӵa trên các kӏch bҧQ5&3ÿӃn cҧ sӕ QJѭӡi ҧQKKѭӣng

bӣLOǊOөt.

1.3. Ĉánh giá WiFÿӝng %Ĉ.+ÿӃQOǊOөt ӣ ViӋt Nam HiӋn nay, vҩQÿӅ ÿiQKJLiVӵ biӃQÿәi khí hұu tӟi các mһt phát triӇn cӫa kinh tӃ

- xã hӝLÿDQJÿѭӧc quan tâm ӣ ViӋt Nam. ĈmFyQKLӅXFQJWUuQKQJKLrQFӭXWiFÿӝQJ

FӫD%Ĉ.+ÿӃQOǊOөWQKҵPÿѭDUDFiFJLҧLSKiSJLҧPQKҽYjӭQJSKyYӟL%Ĉ.+FKR

FiFOѭXYӵFVQJ. 7X\QKLrQFiFFQJWUuQKFKӫ\ӃXthӵc hiӋQÿiQKJLiWiFÿӝng cӫa

%Ĉ.+ÿӃQWjLQJX\rQQѭӟc, dòng chҧy trung bình và cӵc trӏ dòng chҧy. Các nghiên

cӭu ÿLӇn hình có thӇ kӇ ra QKѭMukta Sapkota và cs (2011) [50] VӱGөQJVӕOLӋXNKt

KұX WӯÿҫX UDFӫDPKuQK*&0YӟLÿӝSKkQJLҧL FDR NPNӃWKӧSYӟLmô hình

WKӫ\YăQSKkQEӕ+\GUR-BEAM (Hydrological River Basin Environment Assessment

0RGHOÿӇnghirQFӭXWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+ ӣVQJ+ӗQJ Các công trình cӫa NguyӉn

7KDQK6ѫQ[16] và cs, NguyӉQé1KѭYjFV[12, 14, 15] ÿmVӱ dөng sҧn

phҭm tӯ các mô hình khí hұu và các mô hình thӫ\YăQ thӵc hiӋn ÿiQKJLiWiFÿӝng cӫa

%Ĉ.+ÿӃQWjLQJX\rQQѭӟc, dòng chҧy trung bình và cӵc trӏ dòng chҧ\FiFOѭXYӵc

sông. Ĉk\OjFiFFQJWUuQKrҩt FyêQJKƭDNKRDKӑc, các kӃt quҧ OjVѫVӣ khoa hӑc cho

các nghiên cӭu vӅ ÿiQKJLiWiFÿӝng cӫa %Ĉ.+ÿӃQWjLQJX\rQQѭӟc FǊQJQKѭOǊOөt ӣ

ViӋt Nam.

Mӝt sӕ các công trình [2, 4, 5, 6, 11] ÿmPҥnh dҥn thӵc hiӋn nghiên cӭu FKROѭX

vӵc sông miӅn Trung QKѭ VQJ+RjQJ/RQJ sông Mã, sông Cҧ, sông Gianh, sông

Nhұt LӋ, sông BӃn Hҧi, sông Thҥch Hãn. CáFFQJWUuQKQj\ÿmNӃt hӧp mô hình thӫy

YăQ-thӫy lӵc và hӋ WKQJWLQÿӏDOê*,6ÿӇ xây dӵng bҧQÿӗ cҧnh báo, dӵ báo ngұp

lөWFKRFiFOѭXYӵc sông. Tuy nhiên, các nghiên cӭXQj\FKѭDNӃt hӧp vӟi mô hình khí

hұu YjFǊQJFKѭDÿiQKJLiÿѭӧc WiFÿӝng cӫD%Ĉ.+ÿӃn ngұp lөt.

Mӝt sӕ ít công trình [8, 22] ÿmWKӵc hiӋQÿiQKJLiÿѭӧc ÿӃQÿӝ sâu và diӋn ngұp

lөWFKRFiFOѭXYӵc sông ViӋt Nam. 7URQJÿyFQJWUuQKFӫa Trҫn Thanh Xuân và cs

(2011) [22] ÿmWKӵc hiӋQÿiQKJLiWiFÿӝng cӫD%Ĉ.+ÿӃn mӝt loҥWFiFOѭXYӵc sông

lӟn cӫa ViӋW1DPĈk\OjPӝt nghiên cӭXNKiÿҫ\ÿӫ, ngoài viӋc tұp trung vào dòng

-13-

chҧ\WUXQJEuQKQăPPDGzQJFKҧy lӟn nhҩWWѭѫQJӭng vӟi các tҫn suҩt khác nhau,

nghiên cӭXFzQÿѭDUDÿѭӧc diӋn tích ngұp, diӋn tích mӝt sӕ loҥi hình sӱ dөQJÿҩt và

sӕ QJѭӡi bӏ ҧQKKѭӣng. Tuy nhiên, nghiên cӭu chӍ thӵc hiӋQFKRFiFOѭXYӵc sông lӟn

cӫa ViӋt Nam QѫLFyFiFVӕ liӋu quan trҳc ÿҫ\ÿӫ KѫQYjQăQJOӵc ӭQJSKyFǊQJWӕt

KѫQ. Nghiên cӭu này cKѭDWKӵc hiӋQFKRFiFOѭXYӵc sông vӯa và nhӓ, nѫLFҫQÿӝ phân

giҧLFDRQKѭQJFiFVӕ liӋu quan trҳFNKtWѭӧng thӫ\YăQWUrQOѭXYӵc lҥi rҩt nghèo nàn

YjQăQJ lӵc ӭng phó lҥi yӃXKѫQ.

1KѭYұy, qua mӝt sӕ công trình nghiên cӭu ÿLӇn hình thì có thӇ thҩy vҩQÿӅ

ÿiQKJLi WiFÿӝng cӫa biӃQÿәi khí hұXÿӃQWjLQJX\rQQѭӟc nói chung và ngұp lөt nói

riêng ÿmÿѭӧc quan tâm nghiên cӭu và WKXÿѭӧc thành quҧ. Tuy nhiên, tҥi ViӋt Nam

các kӃt quҧ ÿҥWÿѭӧc còn mӝt sӕ hҥn chӃ QKѭcác nghiên cӭu hҫu hӃt chӍ dӯng lҥi ӣ

ÿiQKJLiWiFÿӝng cӫD%Ĉ.+ÿӃQFiFÿһFWUѭQJGzQJFKҧy (trung bình hay cӵc trӏ) mà

FKѭD ÿiQKJLiÿѭӧc ҧQKKѭӣQJÿӃn diӋQYjÿӝ sâu ngұp lөt; mӝt sӕ ÿmÿѭDUDÿѭӧc bҧn

ÿӗ ngұp lөWQKѭQJOҥi áp dөng cho OѭXYӵc sông lӟn. Trong khi FiFOѭXYӵc sông vӯa

và nhӓ ӣ miӅn Trung thuӝc khu vӵc bӏ dӉ bӏ tәQ WKѭѫQJnhҩt bӣL OǊ Oөt thì lҥLFKѭD

ÿѭӧc quan tâm nghiên cӭu. 'RÿyÿiQKJLiWiFÿӝng cӫD%Ĉ.+ÿӃn ngұp lөWOѭXYӵc

sông vӯa và nhӓ ӣ miӅn Trung ViӋt Nam (lҩy ví dө sông Nhұt LӋ, tӍnh Quҧng Bình) là

FyêQJKƭDWKӵc tiӉn.

1.4. Giӟi thiӋu vùng nghiên cӭu 1ҵP ӣ SKtD QDP FӫD

4XҧQJ %uQK KӋ thӕng sông

Nhұt /Ӌlà hӋ thӕQg sông lӟn

thӭ hai cӫa tӍQh, sau hӋ thӕQg

sông GianKӣSKtDEҳF. Sông

NhұW LӋ nhұn nѭӟF tӯ hai

ÿRҥQ VQJ chính là sông

.LӃQ *LDQJ ӣ SKtD QDP và

sông /RQJ ĈҥL ӣ SKtD EҳF.

Ĉoҥn sông mang tên Nhұt

LӋ ÿѭӧF tính tӯ ngã 3 sông

/RQJĈҥL(cáFKFҫX /RQJĈҥL1,5 km) vӅ ÿӃn cӱa Nhұt LӋ (ÿӗng Hӟi) dài 17 km. NӃX

tính tӯnguӗn .LӃQ*LDQJ vӅ ÿӃn cӱa Nhұt LӋ có chiӅX dài 96 km. HӋ tKӕng sông

Hình 1.4. 9QJQJKLrQFX OɉXYͱFVQJ1KɪW/ʄ

-14-

NhұW LӋ có lѭu vӵc NKRҧQJ2.647 km2, YӟL 24 phө lѭu vӵc NKRҧQJ45 km2, bình quân

sông, suӕi trong lѭu vӵa có chiӅu dài 0,84 km/km2 [9].

Sông .LӃQ*LDQJ là hӧp lѭu cӫa nhiӅu nguӗn sông suӕi phát nguyên tӯ vùng

núi phía tây nam huyӋQ LӋ TKӫy ÿә vӅ phѭӡQg Luұt Sѫn (xã Trѭӡng Thӫy, LӋ

TKӫy) chҧ\ theo KѭӟQJQDP bҳF Tӯ ÿây, sông chҧ\ theo KѭӟQJWk\ nam - ÿông bҳF,

vӅ ÿӃn ngã ba ThѭӧQg Phong, sông chҧ\ theo KѭӟQJÿQJ nam - tây EҳF, ÿӃQ ÿoҥQ

ngã ba Phú Thӑ (An TKӫy, LӋ TKӫy), sông ÿón nhұQ thêm nѭӟF cӫa sông &ҭP Ly

(chҧ\ tӯ KѭӟQJWk\ ÿә vӅ tiӃp tөc chҧ\ theo hѭӟng trên, băng qua cánh ÿӗQg trǊQg

huyӋQ LӋ TKӫy (ÿoҥn này sông rҩt hҽp). 6ҳp hӃW ÿoҥn ÿӗQg trǊQg huyӋQ LӋ TKӫy ÿӇ

vào ÿӏa phұn huyӋQ Quҧng Ninh, sông ÿѭӧF mӣ rӝng và chҧy băng qua phá HҥF HҧL

(có chiӅX dài gҫn 2km) vӅ ÿӃn xã Duy Ninh (Quҧng Ninh), sông tiӃp tөc chҧ\ ngѭӧc

vӅ KѭӟQJWk\ ÿӃQ ngã ba Trҫn Xá thì hӧp lѭu vӟi sông /RQJĈҥLÿә nѭӟF vào sông

NhұW LӋ &Kҧ\TXDYQJÿӗQJEҵQJFyÿӏDKuQK WKҩS Vông .LӃQ*LDQJ có ÿӝ

dӕc YjWӕFÿӝGzQJFKҧ\nhӓ [9].

Sông /RQJ ĈҥL là hӧS lѭu cӫa 3 phө lѭu chính. Nhánh phía bҳF phát

nguyên tӯvùng núi Cô-Ta-Rum trên biӃn giӟi ViӋW Lào, chҧ\ trӑn trong vùng ÿӏa

hình Karst cӫa %ӕ TUҥch và ÿӃQ ÿӝng HiӅP (gҫQ bӃn Tiêm huyӋQ Quҧng Ninh) thì

gһp sông Long ÿҥi. TrѭӟF khi ÿә nѭӟF vào sông Nhұt LӋ sông /RQJĈҥLcòn ÿón

thêm nѭӟF ӣ hai phө lѭu là Rào Trù và Rào Ĉá (xã Trѭӡng Xuân, Quҧng Ninh). Ba

ÿRҥQVQJ ÿҫu nguӗn cӫa sông /RQJĈҥLnҵP trong mӝt vùng núi có lѭӧQg mѭa khá

lӟn, nên vӅ mùa lǊ con sông này nѭӟF lên UҩW lӟQ và dӳ. Sông /RQJĈҥLkhông lӟn

bҵng sông Gianh nhѭng cѭӡng ÿӝ cҩp nѭӟF lǊ ngang vӟL sông Gianh (70-

85m3/s/km2) [9].

9QJKҥOѭXOѭXYӵFVQJ1KұW/ӋFKtQKOjQѫLWұSWUXQJÿQJGkQFѭFӫDWӍQK

4XҧQJ%uQK. 7URQJÿyÿQJQKҩWOjNKXYӵFYHQELӇQÿLӇQKuQKOj73. ĈӗQJ+ӟLQѫL

FyPұWÿӝGkQVӕcao JҩS OҫQ VRYӟL WRjQ WӍQK. CiFKX\ӋQYHQÿӗQJEҵQJvà ELӇQ

FKLӃPÿӃQGkQFѭFӫDFҧWӍQKGkQVӕFǊQJWұSWUXQJÿQJKѫQӣven sông. Hai

ErQ Eӡ VQJ1KұW/Ӌ QѫL FKӏX ҧQK KѭӣQJPҥQKPӁ FӫD QJұS OөWPӛLPD OǊ FǊQJ

chính OjQѫLFyPұWÿӝYjGkQVӕFDRQKҩW WUrQOѭXYӵFĈLӅXQj\FǊQJGӉKLӇX vì ÿyOj

QѫLJҫQQJXӗQQѭӟFJҫQQѫLVҧQ[XҩWcó ÿLӅXNLӋQTXҫQFѭWKXұQOӧL7ӹOӋQJѭӡLGkQ

nông thôn NKiFDRFyÿӃQ86% GkQVӕOjQQJWKQÿһFELӋWӣ 4XҧQJ1LQK- /Ӌ7Kӫ\

-15-

OrQÿӃQ KѫQ0ұWÿӝGkQVӕnông thôn cao và QăQJOӵFӭQJSKyWKҩS, PӝWPһWUҩW

GӉEӏWәQWKѭѫQJWUѭӟFthiên tai QJұSOөW, PӝWPһWOҥLJk\VӭFpSOrQÿLӅXNLӋQWӵQKLrQ

WjLQJX\rQYjPLWUѭӡQJĈLӅXÿy JLiQWLӃSKRһF WUӵFWLӃSVӁWiFÿӝQJWUӣOҥLQJұSOөW

1KӳQJ WiFÿӝQJ FӫDQJѭӡLGkQÿӃQQJұS OөW Fy WKӇGR FiFKRҥWÿӝQJQKѭcanh tác,

QXLFKӗQJWKӫ\VҧQYjNKDLWKiFYұWOLӋX[k\GӵQJGӑFVQJ… GүQÿӃQQJăQFҧQGzQJ

FKҧ\ҧQKKѭӣQJÿӃQNKҧQăQJWKRiWOǊĈLӅXQj\OjPFKRYҩQÿӅQJұSOөWFjQJWUӣQrQ

WUҫPWUӑQJKѫQ QKҩWOjWURQJEӕLFҧQK%Ĉ.+QKѭKLӋQQD\.

1.5. Tình hình lǊ lөt trên hӋ thӕng sông Nhұt LӋ 4XҧQJ%uQKOjPӝWWURQJFiFWӍQKPLӅQ7UXQJKjQJQăPFKӏXҧQKKѭӣQJQһQJ

QӅQKҩWWUѭӟFWKLrQWDLEmROǊWtQKWUXQJEuQKFӭQăPWKuFyÿӃQQăPFyEmROǊ

OӟQ[ҧ\ra [1, 20]. Theo VӕOLӋXWKӕQJkê WURQJYzQJQăPWUӣOҥLÿk\WUrQÿӏDEjQ

WӍQK4XҧQJ%uQK Fy [ҧ\ UD ÿӧW OǊ WәQJ Vӕ WKLӋW KҥL NKRҧQJ Wӹ ÿӗQJ [20].

1KӳQJQăPJҫQÿk\, Quҧng Bình cùng vӟi các tӍnh miӅn Trung phҧi hӭng chӏu mӝt sӕ

trұQOǊOӟn lӏch sӱ QKѭOǊFiFQăPFXӕLQăP. Gҫn

ÿk\QKҩt là trұQOǊNpSxҧy ra vào tháng 10/2010 và trұQOǊQăP(WURQJFѫQEmR

Wutip1). Các trұQ OǊ Qj\ ÿm Jk\ QJұp lөt và thiӋt hҥi to lӟn vӅ QJѭӡi và tҧi sҧn tҥi

Quҧng Bình. Các trұQOǊQKѭQăPYjÿѭӧFFRLOj OǊOӏch sӱ vӟi tҫn

suҩt 1% gây thiӋt hҥi to lӟn cho Quҧng Bình [7].

%ɠQJ 7KQJNrWKLʄWKɞLJk\UDELOŸOWPWVWUɪQOWOʈFKVWɞL4XɠQJ%uQK [7]

6ӵNLӋQ 7iFÿӝQJWKLӋWKҥL

/ǊOөW(1985)

0ѭDOӟQ GLӋQUӝQJ[XҩWKLӋQWUrQKDLOѭXYӵFVQJ*LDQKYjVQJ1KұW/ӋĈӍQKOǊWUrQEiRÿӝQJFҩSWӯ-P7URQJWUұQQJұSOөWQj\FyÿӃQKX\ӋQFӫDWӍQKEӏWKLӋWKҥLOjPKѫQQJѭӡLSKҧLVӕQJWURQJQJұSOөW QJѭӡL Eӏ FKӃW QJL QKj Eӏ VұS ÿә Yj QJL QKj NKiF Eӏ QJұSWURQJQѭӟFKDO~DKRDPjXFk\ăQTXҧEӏQJұSYjKѭKҥL

/ǊOөW(2005)

/ǊQăPQJX\rQQKkQEӣLPѭDOӟQQJѭӡLFKӃW7KLӋWKҥLYӅNLQKWӃWULӋXÿӗQJ

/ǊOөWYjbão (2006)

%mRYjOǊOөWWURQJFѫQ;DQJ-VDQHÿmOjPKѫQQJѭӡLPҩWQKjFӱD

/ǊOөW(10/ 2010)

Ĉk\OjPӝWWURQJQKӳQJWUұQOǊNpSOӟQFKѭDWӯQJ[m\UDӣPLӅQ7UXQJ9LӋW1DPWURQJPҩ\WKұSNӹTXD/ѭӧQJPѭDWURQJÿӧWOǊQj\WҥL7kQ0ӻ4XҧQJ%uQK NKi OӟQ NKRҧQJ PP 6QJ *LDQK WҥL 0DL +Ri 4XҧQJ %uQK Oj

1 :XWLSWrQTXӕFWӃ FӫDFѫQEmRVӕÿәEӝWUӵFWLӃSYjR4XҧQJ%uQK :XWLSÿѭӧFÿiQKJLiPҥQKQJDQJYӟLFѫQEmR;DQJVDQHÿmWjQSKiĈj1ҹQJQăP

-16-

P WUrQEiRÿӝQJP6QJ.LӃQ*LDQJ WҥL/Ӌ7Kӫ\ 4XҧQJ%uQKPWUrQEiRÿӝQJP4XҧQJ%uQKEӏWKLӋWKҥLQһQJQӅWURQJFѫQEmRQj\&yQJKuQQJLQKjEӏQJұSKѫQQJѭӡLWKLӋWPҥQJѭӟFWtQKWKLӋWKҥi FҧYӅWjLVҧQYұWFKҩWOrQWӟLWӹÿӗQJ

/ǊOөWYjBão (9/2013)

0ѭDOӟQWURQJEmR:XWLSOjQJұSOөWKҫXKӃWFiFVQJ4XҧQJ%uQK7kPEmR4XҧQJ%uQKFKӏXWKLӋWKҥLQһQJQӅYӅNLQKWӃѭӟFWtQKNKRҧQJWӹÿӗQJ

/ǊOөWӣOѭXYӵFVQJ1KұW /ӋQyLULrQJYjmLӅQ7UXQJQyLFKXQJWKѭӡQJFKӫ

\ӃXJk\ UDEӣLKLӋQ WѭӧQJ PѭD OӟQGLӋQ UӝQJ và kéo dài. MѭD OӟQJk\ OǊ OөWӣÿk\

WKѭӡQJ[XҩWKLӋQWURQJFiFKuQKWKӃ WKӡLWLӃW QKѭJLyPDEmRiSWKҩSQKLӋWÿӟLGҧL

KӝLWөQKLӋWÿӟLKD\VӵNӃWKӧS JLӳD FiFKuQKWKӃWKӡLWLӃWnày. ĈLӅXQj\FyWKӇOêJLҧL

là do 4XҧQJ%uQKQҵPWURQJÿӟLNKtKұXJLyPDFKtWX\ӃQiÿӟLQyQJҭP, FKӏXҧQK

KѭӣQJFKX\ӇQWLӃSJLӳDKDLYQJNKtKұXQyQJOҥQKnam bҳF&KtQKVӵJLDRWKRDQj\

NӃWKӧSYӟLÿLӅXNLӋQÿӏDKuQKOjPFKRNKӕLNKQJNKtJҫQPһWÿҩWNKQJәQÿӏQKGүQ

ÿӃQQKӳQJ[iRWUӝQEҩWWKѭӡQJ

.KtKұX4XҧQJ%uQKFKLDUDKDLPDPDPӯDYjPDNKUUӋW7URQJÿy

mDPѭDNpRGjLWӯWKiQJ,;ÿӃQWKiQJ;,,YӟLOѭӧQJPѭDWUXQJEuQKQăPOj

mmVӕQJj\PѭDWUXQJEuQKOjQJj\QăP[20]. 7X\QKLrQOѭӧQJPѭDPDPѭD

OҥLFKӫ\ӃXWұSWUXQJYjREDWKiQJ (IX - X - XI), OѭӧQJPѭDYjOѭXOѭӧQJPDPѭD

chiӃP ÿӃQ65-70% và 70-80% lѭӧng mѭa YjOѭXOѭӧQJ cҧ QăP*LDLÿRҥQPDPѭD

FǊQJOjWKӡLJLDQJLyPDĈQJ%ҳFEҳWÿҫXKRҥWÿӝQJ; GҧLKӝLWөQKLӋWÿӟLKRҥWÿӝQJ

WUӣOҥLVDXNKLqua ÿk\(YjRNKRҧQJWKiQJIV, V WUrQÿѭӡQJOrQSKtDEҳF; FǊQJWUQJ

YӟLWKӡLJLDQKRҥWÿӝQJFӫDEmRYjiSWKҩSQKLӋWÿӟL trên BLӇQĈQJ. 'RÿyFǊQJGӉ

KLӇXNKL4XҧQJ%uQKOjPӝWWURQJFiFWӍQKFKӏXWiFÿӝQJPҥQKPӁFӫDWKLrQWDLWKӡL

WLӃWEҩWWKѭӡQJFiFWUұQOǊOӟQ OӏFKVӱFǊQJWKѭӡQJ[ҧ\UDWUrQNKXYӵFYjRWKӡLJLDQ

này.

/ѭӧQJPѭDOӟQGLӋQUӝQJJk\UDEӣLFiFKuQKWKӃWKӡLWLӃt trên VLQKUDPӝWOѭӧQJ

QѭӟFOӟQ. 7KrPYjRÿyOѭXYӵFOҥLKҽSQJDQJ FKӍNKRҧQJNP, ÿӝGӕFOӟQQrQOѭӧQJ

QѭӟF OӟQ WұSWUXQJQKDQKYjÿәGӗQYӅKҥOѭX YjWKRiWUDELӇQ. Tuy nhiên, NKQJQKѭFiF

KӋWKӕQJVQJNKiFOѭӧQJQѭӟFWKѭӡQJÿәWKҷQJUDELӇQTXDQKLӅXFӫDWKRiWÿLӇQKuQK

QKѭKӋWKӕQJVQJ+ӗQJYjVQJ&ӱX/RQJ+ӋWKӕQJVQJ1KұW/ӋFKӍFyPӝWFӫD

WKRiWGX\QKҩWFӫD1KұW/ӋYjGzQJFKҧ\OǊ FǊQJNKQJWKӇÿәWKҷQJUDELӇQGRgһS

phҧi mӝt dãy cӗn cát khá cao (30- 40m) chҥy song song vӟi bӡ biӇQ. 'ҧLFӗQFiWQj\

-17-

FyWiFGөQJ nhѭ mӝt con ÿê chҳQ lǊ ÿã ngăn dòng chҧ\ ÿә thҷng ra biӇn mà buӝc nó

uӕn khúc chҧ\ dӑc theo dãy cӗn cát. 1JRjLUDGRÿӏDKuQKSKҫQKҥOѭXWKҩSFyGҥQJ

OzQJFKҧRSKҫQOӟQFyÿӝFDRÿӏDKuQKWKҩSKѫQPӵFQѭӟFELӇQ-1 m) nên khi có

PѭDEmRNӃWKӧSWKӫ\WULӅXGkQJFDRQѭӟFEӏӭOҥLWKRiWUDELӇQUҩWFKұP[20]. 'Rÿy

ngoài tính FKҩWOǊOӟQYjQKDQKӣWKѭӧQJOѭX thì ӣYQJKҥOѭX1KұW/ӋFzQFKӏXQJұS

úng dài ngày trên GLӋQUӝQJ

Ngoài QKӳQJQJX\rQQKkQdo ÿһFÿLӇPWӵQKLrQ, WuQKWUҥQJQJұSOөWOѭXYӵFVQJ

1KұW/ӋFzQEӏҧQKKѭӣQJnguyên nhân do FRQQJѭӡL&iFQJX\rQQKkQQj\WKѭӡQJÿӃQ

Wӯ FiFKRҥWÿӝQJNLQKWӃ - [mKӝL WUrQOѭXYӵF. 9LӋFWKD\ÿәLKLӋQWUҥQJVӱGөQJÿҩWEҩW

KӧSOê, hay QKѭQҥQSKiUӯQJOjPWKD\ÿәLEӅPһW OѭXYӵFGүQGӃQOǊOӟQQKDQKYj

QJX\KLӇPKѫQ GROjPNKҧQăQJWKҩPNpPÿLNpRWKHRJLDWăQJGzQJFKҧ\WUӵFWLӃS.

Ngoài ra, hӋWKӕQJÿѭӡQJJLDRWKQJYұQWҧLÿѭӡQJEӝÿѭӡQJVҳWYjÿѭӡQJWKӫ\

QӝLÿӏDFKtQKÿӅXFyKѭӟQJYXQJJyFYӟLGzQJFKҧ\FӫDVQJQrQOjPJLҧPNKҧQăQJ

tiêu thoát OǊ&iF WX\ӃQÿѭӡQJOӟQQKѭ4XӕFOӝ$(PӟLÿѭӧFQkQJFDR), WX\ӃQ ÿѭӡQJ

VҳWbҳF – nam, YjPӟLÿk\OjWX\ӃQÿѭӡQJ+ӗ&Kt0LQK FyWiFGXQJQKѭQKӳQJFRQÿr

làm nJăQFҧQÿѭӡQJWLrXWKRiWOǊOjPFKRWuQKWUҥQJ~QJQJұSFjQJWUҫPWUӑQJKѫQ

7URQJEӕLFҧQKKLӋQQD\ELӃQÿәLNKtKұXÿDQJFyQKӳQJKLӇXKLӋQUUjQJYjWiF

ÿӝQJPmQKPӁÿӃQKҫXKӃWFiFYQJÿӏDOêFiFOƭQKYӵFNKiFQKDX7URQJÿyQKѭÿmÿӅ

FұSWjLQJX\rQQѭӟFOjPӝWWURQJFiFOƭQKYӵFFKӏXWiFÿӝQJPmQKPӁQKҩWFӫDELӃQÿәL

NKtKұXTiFÿӝQJFӫDELӃQÿәLNKtKұXÿӃQQJұSOөWthông qua PӝWORҥWFiF FѫFKӃbao

JӗPQKӳQJVӵWKD\ÿәLOѭӧQJPѭDQKLӋWÿӝPӵFQѭӟFELӇQYjOzQJVQJ [30]. Trong

KҫXKӃWFiFWUѭӡQJKӧSWiFÿӝQJFӫDELӃQÿәLNKtKұXGүQÿӃQQKӳQJWKD\ÿәLYӅOѭӧQJ

PѭD. ĈһFELӋW là VӵWKD\ÿәLOѭӧQJPѭDOӟQ FӵFÿRDQFyWKӇÿѭӧF[HPOjFyÿӝQJWUӵF

WLӃSYjPҥQK PӁQKҩW ÿӃQWuQKWUҥQJOǊ OөW ӣOѭXYӵFVQJQj\. 1JRjLQKӳQJWiFÿӝng

WUӵFWLӃSNӇWUrQ%Ĉ.+ còn có các ҧQKKѭӣQJJLiQWLӃSkhác ÿӃQQJұSOөW9tGө QKѭ,

QKӳQJ WKD\ ÿәL FӫD OѭӧQJPѭD VӁ GүQ ÿӃQ FiF WKD\ ÿәL WURQJ TXi WUuQK YұQ FKX\ӇQ

GzQJYұWFKҩWWUҫPWtFKTXDÿyҧQKKѭӣQJÿӃQÿӏDKuQKOzQJVQJĈLӅXQj\FyWKӇWUӣ

nêQSKӭFWҥSKѫQWURQJFiFÿRҥQVQJÿәUDELӇQEӣLYuPӵFQѭӟFELӇQGkQJOjPFKұP

ÿLTXiWUuQKWKRiWQѭӟFUDELӇQ [30].

Vӟi nhӳng lý dRÿyviӋFÿiQKJLiÿѭӧc FiFWiFÿӝng ÿӃQOѭӧQJPѭDFӵFÿRDQ

OѭXOѭӧng dòng chҧy, diӋQYjÿӝ sâu ngұp là vҩQÿӅ cҩp thiӃWYjFyêQJKƭD. Sҧn phҭm

-18-

nghiên cӭu vӟi các bҧQÿӗ thӇ hiӋn diӋQYjÿӝ sâu ngұp lөt Gѭӟi các kӏch bҧQ%Ĉ.+

có thӇ ÿѭӧc sӱ dөng QKѭOjFiFFQJFө trӵc quan, hӳu hiӋu cho công tác phòng chӕng

FǊQJQKѭOұp kӃ hoҥch, chiӃQOѭӧc ӭng phó vӟi nhӳng biӃQÿәi cӫDOǊOөWWURQJWѭѫQJ

lai.

-19-

&+ѬѪ1* 3+ѬѪ1*3+È3VÀ NGUӖN SӔ LIӊU

7URQJFKѭѫQJQj\VӁ Wrình Ej\YjSKkQ WtFKPӝWFiFK WXҫQ WӵYj ORJLFYӅEjL

WRiQÿiQKJLiWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+ÿӃQQJұSOөW%ҳWÿҫXWӯÿһWEjLWRiQ, WLӃSÿӃQOjFiF

FiFKWLӃSFұQSKѭѫQJSKiSOXұQQJXӗQVӕOLӋXFyÿѭӧFYjPӝWORҥWFiFSKѭѫQJSKiS

ÿѭӧFiSGөQJFөWKӇFKROѭXYӵFVQJ1KұW/ӋFǊQJVӁÿѭӧFWUuQKEj\FKLWLӃW

2.1. Ĉһt bài toán 1KѭÿmÿӅ cұSEjLWRiQÿiQKJLiWiFÿӝng cӫD%Ĉ.+ÿӃn ngұp lөWÿzLKӓi phҧi

xem xét ÿѭӧc sӵ biӃQÿәi cҧ vӅ tҫn suҩWYjÿӝ lӟn cӫDFiF ÿһF WUѭQJQJұp lөWQKѭ

OѭӧQJPѭDFӵFÿRDQOѭXOѭӧng dòng chҧ\OǊÿӝ sâu và diӋn tích ngұp lөt; thӡi gian

ngұp lөt2. ViӋF[iFÿӏnh nhӳng biӃQÿәi cӫDFiFÿһFWUѭng ngұp lөt ÿy ÿѭӧc thӵc hiӋn

dӵa trên viӋc so sánh các giá trӏ cӫDFK~QJWURQJWѭѫQJODLWKHRNӏch bҧQ%Ĉ.+YjJLi

trӏ cӫDFK~QJWURQJJLDLÿRҥn nӅn JLDLÿRҥQÿѭӧc chӑn là thӡi kǤ chuҭn: BaselineĈӝ

lӟn chênh lӋch giá trӏ cӫa mӛLÿһFWUѭQJVӁ cho thҩy mӭFÿӝ ҧQKKѭӣng cӫD%Ĉ.+OrQ

ÿһFWUѭQJÿy

Tӯ ÿy có thӇ thҩy rҵng EjLWRiQÿiQKJLiWiFÿӝng cӫD%Ĉ.+ÿӃn ngұp lөt thӵc

chҩt là phҧi giҧi quyӃWÿѭӧc ba bài toán chính gӗm: 1) Dӵ WtQKÿѭӧc OѭӧQJPѭD cӵc

ÿRDQ; 2) Tính toán ÿѭӧc dòng chҧy sinh ra tӯ Oѭӧng PѭDGӵ tính ÿy; và 3) Tính toán

ÿѭӧc mӭFÿӝ ngұp tӯ Oѭӧng dòng chҧy sinh ra ӣ 2).

1) ' WtQK O˱QJP˱D FFÿRDQ: %ҩW FӭYLӋF[HP[pW ҧQKKѭӣQJFӫD%Ĉ.+

ÿӃQQJұSOөWQjRFǊQJSKҧLEҳWÿҫXYӟLQKӳQJ ҧQKKѭӣQJÿӃQOѭӧQJPѭD [48]. NhiӅX

EҵQJFKӭQJFKӍ UD UҵQJVӵҩPOrQ WRjQFҫXJk\QKӳQJELӃQÿәLPҥQKPӁÿӃQ OѭӧQJ

PѭD9LӋFGӵWtQKÿѭӧFQKӳQJWKD\ÿәLFҧYӅJLiWUӏWUXQJEuQKYjJLiWUӏFӵFÿRDQFӫD

OѭӧQJPѭDGѭӟLWiFÿӝQJFӫDKLӋQWѭӧQJҩPOrQWRjQFҫXOjUҩWFҫQWKLӃWÿһFELӋWÿӕL

vӟLEjLWRiQQJұSOөW+ҫXKӃWFiFQJKLrQFӭXÿӃQOǊOөWWKѭӡQJVӱGөQJOѭӧQJPѭDGӵ

WtQKGӵDWUrQFiFNӏFKEҧQSKiWWKҧLNKtQKjNtQK WUӵFWLӃS WӯFiFPKuQKNKtKұXWRjQ

FҫXCGM) KD\VӱGөQJFiFNӻWKXұWKҥTX\PÿӇWăQJÿӝSKkQJLҧLÿiSӭQJFKRFiF

mô KuQKWKӫ\YăQ &yKDLNӻWKXұWKҥTX\PWKѭӡQJÿѭӧFVӱGөQJOjKҥTX\PÿӝQJ

OӵFYjKҥTX\PWKӕQJNr7URQJÿyKҥTX\PÿӝQJOӵFYӟLFiFmô hình NKtKұX

khu YӵF5&0ÿѭӧFVӱGөQJUӝQJUmL&iF5&0FyWKӇFXQJFҩS WKQJWLQNKtKұX

2 7URQJQJKLrQFӭXQj\FKѭD[HP[pWÿѭӧFÿӃQÿһFWUѭQJQj\

-20-

YӟLÿӝSKkQJLҧLcao (10-NPKRһFQKӓKѫQÿD WKұSNӹYjFyNKҧQăQJSKҧQiQK

WtQKÿӏDSKѭѫQJ &iF5&0WKQJGөQJFyWKӇNӇUDQKѭHadRM3, RegCM, PRECIS,

WRF, HIRRAM4, REMO, CCLM, Wettreg ….

2) Tính toán ÿ˱F GzQJFK\: 9ӟLQKӳQJELӃQÿәLYӅOѭӧQJPѭD FӵFÿRDQ Gӵ

WtQKÿѭӧFWӯFiF&*0KD\5&0WDFҫQSKҧLELӃWÿѭӧFGzQJFKҧ\WURQJVQJVӁELӃQ

ÿәLQKѭWKӃQjR"&iFPKuQKWKӫ\YăQWKѭӡQJÿѭӧFVӱGөQJÿӇWUҧOӡLFҫXKӓLQj\

7KQJWKѭӡQJPKuQKWKӫ\YăQVӁFKRUDELӃQOѭӧQJWKӫ\YăQFKѭDELӃWӣÿҫX

UDGӵDWUrQQKӳQJWKQJWLQÿmELӃWӣÿҫXYjRVӟLFiFPKuQKÿѭӧFOұSWUuQKÿӇWKӵF

WKLEҵQJQJQQJӳPi\WtQKWKuWKQJWLQÿmELӃWÿҫXÿҫXYjROjJLiQJWKӫ\YjWKQJ

WLQÿҫXUDFKѭDELӃWOjGzQJFKҧ\, FiFPKuQKWKӫ\YăQQj\ÿѭӧFELӃWÿӃQFKtQKOjFiF

PKuQKPѭD-dòng FKҧ\7URQJWUѭӡQJKӧSELӃQ ÿҫXYjROjWKQJWLQÿmELӃWYӅGzQJ

FKҧ\ӣWKѭӧQJOѭXYjWKQJWLQÿҫXUDFKѭDELӃWOjGzQJFKҧ\ӣKҥOѭXFӫDVQJthì các

PKuQKWKӫ\YăQQj\FKtQKOjFiFPKuQKGLӉQWRiQGzQJFKҧ\3 KD\PKuQKWKӫ\OӵF

(VӁÿѭӧFÿӅFұSÿӃQtrong PөF 3)).

Theo Ven Te Chow (1988) [19]PKuQKWKӫ\YăQÿѭӧFSKkQUDWKjQKKDLORҥL

PKuQKYұWOêYjPKuQKWUӯXWѭӧQJ0KuQKYұWOêEDRJӗPFiFPKuQKWӹOӋWӭF

ELӇX WKӏKӋ WKӕQJ WKұWGѭӟLGҥQJ WKXQKӓFy WtQKFKҩW WѭѫQJ WӵPKuQK WKӵF WӃ0

hình trӯXWѭӧQJELӇXWKӏKӋWKӕQJGѭӟLGҥQJWRiQKӑF6ӵYұQKjQKFӫDKӋWKӕQJÿѭӧF

PWWҧEҵQJFiFSKѭѫQJWUuQKOLrQNӃWJLӳDFiFELӃQYjRYjELӃQUDFӫDKӋWKӕQJ&iF

ELӃQOѭӧQJQj\FyWKӇ OjKjPFӫDNKQJJLDQWKӡLJLDQFǊQJFyWKӇOjKjPFӫDTXi

WUuQKQJүXQKLrQ'ӵDYjR WtQKELӃQÿәLFӫDELӃQPjFiFPKuQK WKӫ\YăQ OҥLÿѭӧF

SKkQUDWKjQKFiFPKuQKNKiFQKDX;pWWtQKQJүXQKLrQFyFiFPKuQKWҩWÿӏQKYj

PKuQKQJүXQKLrQ[pWWtQKELӃQÿәLWKHRNKQJJLDQFyFiFPKuQKWҩWÿӏQKNKQJ

ELӃQÿәLWKHRNKQJJLDQYjPKuQKSKkQEӕELӃQÿәLWKHRNKQJJLDQ[pWWtQKELӃQ

ÿәLWKHRWKӡLJLDQFyFiFPKuQKGzQJFKҧ\әQÿӏQKNKQJELӃQÿәLWKHRWKӡLJLDQ

YjPKuQKGzQJFKҧ\NKQJәQÿӏQKELӃQÿәLWKHRWKӡLJLDQ

Phҫn lӟn các hӋ thӕng thӫ\YăQYӕn maQJÿһc tính biӃQÿәi ngүu nhiên bӣi vì

yӃu tӕ chӫ yӃXÿLYjRKӋ thӕQJOjPѭDPӝt hiӋQWѭӧQJFyÿӝ biӃQÿӝng lӟn và tính

ngүXQKLrQFDR7KrPYjRÿyFiFELӃn cӫa hӋ thӕng thӫ\YăQQKѭGzQJFKҧy là biӃn

3 FzQÿѭӧFJӑLOjPKuQKGLQWRiQOǊ ÿӕLYӟLEjLWRiQOǊ

-21-

ÿәi mҥnh mӁ theo thӡi gian và không gian. 'RÿyYLӋF [k\GӵQJPӝWPKuQKSKҧQ

iQKÿѭӧFWӕWQKҩW WKӵFWӃYӟLFiFELӃQQJүXQKLrQSKөWKXӝFYjRWKӡLJLDQYjNKQJ

JLDQFKLӅXÿzLKӓLPӝWNKӕLOѭӧQJFQJYLӋFNKәQJOӗ[19]9uWKӃWURQJKҫXKӃWFiF

WUѭӡQJKӧSPӝWPKuQKÿѫQJLҧQKyDEҵQJFiFKEӓTXDPӝWVӕQJXӗQELӃQÿәLOjSK

KӧSKѫQCác mô KuQKWKӫ\YăQWKѭӡQJÿѭӧFVӱGөQJ FyWKӇNӇUD JӗPWaterGAP,

HydroBEAM, MIKE-SHE, MIKE-11, HEC-HMS, NAM, SWIM, SWMN …

3) Tính toán mͱFÿ ngp

1KӳQJWKD\ÿәLYӅOѭXOѭӧQJGүQÿӃQQKӳQJWKD\ÿәLYӅÿӝsâu PӵFQѭӟFQJұS

YjNpRWKHRQKӳQJWKD\ÿәLYӅGLӋQWtFKQJұS9LӋF[iFÿӏQKÿѭӧFQKӳQJWKD\ÿәLYӅ

ÿӝVkXYjGLӋQQJұSOjKӃWVӭFFҫQWKLӃW. ĈһFELӋW, ӣ YQJKҥOѭXFiFOѭXYӵFVQJViW

ELӇQQѫLPӭFÿӝQJұSOөWJLDWăQJGRNӃWKӧSEӣLOǊWURQJVQJYjQѭӟFELӇQGkQJGR

VӵҩPOrQWRjQFҫX. XiFÿӏQKÿѭӧFÿӝVkXQJұSPӟLFyWKӇÿѭDUDFiFÿiQKJLiFǊQJ

QKѭFiFTX\ӃWÿӏQKOLrQTXDQÿӃQWKLӃWNӃÿӝFDRFiFFQJWUuQKFǊQJQKѭWKӃ[iFÿӏQK

ÿѭӧFGLӋQWtFKYQJEӏQJұSPӟLFyWKӇ ÿiQKJLiYjÿѭDUDFiFTX\ӃWÿӏnh liên quan

ÿӃQFKLӃQOѭӧFVӱGөQJÿҩWKD\FQJWiFTX\ KRҥFKSKiWWULӇQWUrQFiFYQJÿҩWFyWKӇ

EӏҧQKKѭӣQJEӣLQJұSOөW

7KQJWKѭӡQJPӝWPKuQKWKӫ\OӵFNӃWKӧSYӟL WKQJWLQÿӝFDRÿӏDKuQKVӁ

cho phép ѭӟF OѭӧQJ ÿѭӧF ÿӝ VkX Yj GLӋQ QJұS 7\YjRPөFÿtFK WtQK VҹQ Fy FӫD

QJXӗQGӳOLӋXYjQJXӗQOӵFPjFy WKӇVӱGөQJFiFPKuQKWKӫ\OӵFPӝWFKLӅXQKѭ

AULOS, MIKE-11, HEC-5$6«KD\ FiFPKuQKKDL FKLӅX QKѭ5L&20+\GUR-

GH5LYHUG0,.(KD\FiFPKuQKEDFKLӅXQKѭ)/8(17&);)/2:-3D).

7URQJQJKLrQFӭXQj\ÿӇJLҧPWtFKSKӭFWҥSYjNKӕLOѭӧQJFQJYLӋFPjYүQ

SKҧQiQKÿѭӧFWӕWQKҩWFyWKӇFӫDWKӵFWӃFǊQJQKѭÿiSӭQJÿѭӧFEjLWRiQÿһWUD FҫQ

SKҧLÿѫQJLҧQKyDYjEӓTXDPӝWVӕQJXӗQELӃQÿәL&QJYLӋFnày ÿѭӧFWKӵFKLӋQOLQK

ÿӝQJYjWXҫQWӵWURQJWӯQJEѭӟFWtQKWRiQPSKӓQJFǊQJQKѭWӯQJWKjQKSKҫQFӫDKӋ

WKӕQJWKӫ\YăQFөWKӇ

- 6ӱGөQJWәKӧScác mô hình QKѭOjPKuQKWҩWÿӏQKWӭFWRjQEӝTX\WUuQKWtQK

toán VӁFKRQJұSOөWӣÿҫXUDOjQKѭQKDXNKLJLiWUӏOѭӧQJPѭDÿҫXYjROjQKѭQKDX

+D\QyLFiFKNKiFOѭӧQJPѭDOӟQKѫQVӁFKRUDOөWOөWOӟQ YjQJKLӋPWUӑQJKѫQ7X\

QKLrQWtQKQJүXQKLrQYүQÿѭӧFWKӇKLӋQTXDYLӋFVӱGөQJEӝVӕOLӋXGӵWtQKPѭDWӯ

PKuQKNKtKұX 7tQKQJүXQKLrQFǊQJÿѭӧFWKӇKLӋQWKQJTXDYLӋFVӱGөQJWҫQVXҩW

-22-

PѭDWKLӃWNӃFӫDOѭӧQJPѭDGӵWtQKWӯPKuQKNKtKұXWKD\FKR YLӋFVӱGөQJPѭDGӵ

WtQKWҥLÿLӇPWKӡLJLDQFөWKӇWURQJWѭѫQJODL7tQKELӃQÿәLWKHRWKӡLJLDQWKӇKLӋQTXD

YLӋFVӱGөQJSKkQEӕPѭDJLӡWKHRWUұQPѭD7tQKELӃQÿәLWKHRNKQJJLDQWKӇKLӋQ

TXDYLӋFVӱGөQJFiFPѭDWӯFiFWUҥP4 PѭDNKiFQKDXSKkQEӕWUrQOѭXYӵF

- 6ӱ GөQJ FiFP KuQK WKӫ\ YăQ WұS WUXQJ+(&-+06 ÿӇP SKӓQJ TXi WUuQK

FKX\ӇQÿәL WӯPѭD UjR WKjQKGzQJFKҧ\ WUrQPӛLSKө OѭX/ѭӧQJPѭD OjÿӗQJQKҩW

WUrQWRjQGLӋQWtFKFӫDPӝWSKөOѭX7X\QKLrQWtQKSKkQEӕYӅOѭӧQJPѭDYүQÿѭӧF

WKӇKLӋQFKRWRjQOѭXYӵFYuOѭӧQJPѭDWUrQPӛLSKөOѭXNKiFQKDXOjNKiFQKDX

- 6ӱGөQJFiFPKuQKSKkQEӕ, PӝWFKLӅX HEC-RAS ÿӇGLӉQWRiQOǊWURQJVQJ

'zQJ FKҧ\ ÿѭӧF [HP Oj әQ ÿӏQK NKQJ ELӃQ ÿәL WKHR WKӡL JLDQ FKӍ ELӃQ ÿәL WKHR

NKQJJLDQPӝWFiFKOLrQWөFTXDWӯQJPһWFҳWFӫDPӛLÿRҥQVQJ.ӃWTXҧÿҫXUDOj

OѭXOѭӧQJYjPӵFQѭӟFWҥLFiFPһWFҳWWURQJPӛLÿRҥQVQJFKRWӯQJÿLӇPWKӡLJLDQ

xem xét.

- 6ӱGөQJPRGXO+(&-*HR5$6NӃWKӧSPKuQKVӕÿӏDKuQKPSKӓQJGLӋQYj

ÿӝVkXQJұWOөWWURQJ*,6 WӯNӃWTXҧ PӵFQѭӟFWtQKWRiQÿѭӧFӣWUrQ.

2.2. Nguӗn sӕ liӋu Sӕ liӋXNKtWѭӧng thӫ\YăQ 2.2.1.

ĈӇÿiQKJLiWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+ÿӃQOǊOөWQJKLrQFӭXVӱGөQJKDLEӝVӕOLӋX

FKtQKJӗPEӝVӕOLӋXTXDQWUҳFPѭDGzQJFKҧ\WUrQFiFWUҥPNKtWѭӧQJWKӫ\YăQYj

EӝVӕOLӋXGӵWtQKOѭӧQJPѭDWӯVҧQSKҭPFӫDPKuQKNKtKұXNKXYӵF5HJ&0

D%VOLXTXDQWUF

%VOLXSKFYQJKLrQFͱX[XWKELQÿLWURQJTXiNKͱ %ӝVӕOLӋXTXDQWUҳFJӗP \ӃXWӕPѭDQKLӋWÿӝWӕLFDRWӕLWKҩS hàng ngày giai

ÿRҥQ- 2012) WҥLWUҥPĈӗQJ+ӟLÿѭӧFVӱGөQJFKRSKkQWtFK[XWKӃELӃQÿәLFӫD

FiF\ӃXWӕYjKLӋQWѭӧQJPѭDOӟQ[ҧ\UDWURQJTXiNKӭWUrQOѭXYӵF

%ӝVӕOLӋXTXDQWUҳFPӵFQѭӟFQJj\JLDLÿRҥQ-WҥLWUҥPĈӗQJ+ӟL

.LӃQ*LDQJ/Ӌ7Kӫ\ÿѭӧFVӱGөQJFKRSKkQWtFK[XWKӃELӃQ ÿәLFӫDOǊOөWWUrQOѭX

YӵFVQJ

4 /jFiFWUҥPTXDQWUҳFWKӵFWӃNKLWKӵFKLӋQWtQKWRiQPSKӓQJFKRFiFWUұQOǊOӏFKVӱOjFiFÿLӇPWUrQQ~WOѭӟLGӵWtQKFӫD5HJ&0

-23-

%VOLXSKFYKLXFKQKYjNLPÿQKPKuQK

%ӝVӕOLӋXTXDQWUҳFOѭӧQJPѭDQJj\QăPWҥLWUҥPĈӗQJ+ӟL.LӃQ*LDQJ,

/Ӌ7Kӫ\&ҭP/ê NӃWKӧSYӟL Vӕ OLӋX OѭX OѭӧQJGzQJFKҧ\ngày TXDQ WUҳF WҥL WUҥP

.LӃQ*LDQJ năPÿѭӧFVӱGөQJOjPEӝGӳOLӋXSKөFYөKLӋXFKӍQKPKuQK

%ӝVӕOLӋXTXDQWUҳFPѭDQJj\QăPWҥLWUҥPĈӗQJ+ӟL.LӃQ*LDQJ/Ӌ

7Kӫ\&ҭP/êNӃWKӧSYӟL OѭX OѭӧQJGzQJFKҧ\QJj\ WҥL .LӃQ*LDQJ ÿѭӧFVӱGөQJ

OjPEӝGӳOLӋXSKөFYөNLӇPÿӏQKPKuQK.

%ӝVӕOLӋXPѭDJLӡJӗPPѭDJLӡWҥLWUҥPĈӗQJ+ӟLPѭDJLӡWҥLFiFWUҥP

.LӃQJ*LDQJ/Ӌ7Kӫ\PѭDJLӡWҥLWUҥP&ҭP/ê9LӋW7UXQJWӯQJj\

ÿӃQQJj\ÿѭӧFVӱGөQJOjPÿҫXYjRFKRFiFPKuQKWKӫ\YăQ– WKӫ\OӵF

ÿӇ[k\GӵQJEҧQÿӗQJұSOөWFKRWUұQOǊOӟQOӏFKVӱQăP

7RjQEӝFѫVӣGӳOLӋXYӅPѭDYjGzQJFKҧ\WUrQÿѭӧFOѭXWUӳYjTXҧQOêWURQJ

KӋWKӕQJOѭXWUӳGӳOLӋXFӫD+(&EҵQJSKҫQPӅP+(&-DSS (Data Storge System).

6ӕOLӋXÿLӅXWUDWKӕQJNrGLӋQWtFKFiF[mEӏQJұSOөWWURQJWUұQOǊQăPWӯ

GӵiQKӛ WUӧKӋ WKӕQJTXҧQ Oê WKLrQ WDL WҥL9LӋW1DP %ӝ113711SKӕLKӧSYӟL

81'3WKӵFKLӋQQăPÿѭӧFVӱGөQJÿӇNLӇPQJKLӋPGLӋQWtFKQJұSOөW1JXӗQ

VӕOLӋXQj\WKѭӡQJÿѭӧFÿLӅXWUDKRҥFWәQJKӧSWӯFiFQJXӗQNKiFQKDXӣÿӏDSKѭѫQJ

cho nên FKѭDÿҧPEҧR SKҧQiQKFKtQK[iFGLӋQ WtFKQJұS WKӵF WӃ WUrQ OѭXYӵF7X\

nhiên, WURQJWuQKWUҥQJNKDQKLӃPQJXӗQVӕOLӋXTXDQWUҳFWKuQyOjQJXӗQVӕOLӋXWӕW

QKҩWFyWKӇFyYjSKҫQQjRSKҧQiQKÿѭӧFGLӋQWtFKQJұSYQJKҥOѭX

E%VOLXGWtQKO˱QJP˱D

6ӕ OLӋX OѭӧQJGӵ WtQKPѭDQJj\GѭӟLKDL NӏFKEҧQ PӟLYӅ WұS WUXQJQӗQJÿӝ

SKiWWKҧL.1.WUXQJEuQKYjFDROj RCP4.5 và RCP4.8 ÿѭӧFÿѭDUDWURQJEiRFiRWKӭ

QăP FӫD,3&&%ӝVӕOLӋXOjVҧQSKҭPVDXNKLWKӵFKLӋQKҥTX\PÿӝQJOӵFVӱ

GөQJ5HJ&0ÿѭӧFWKӵFKLӋQWURQJNKXQNKәGӵiQ'DQLQD5%ӝVӕOLӋXQj\JӗPFiF

NӃWTXҧGӵWtQKFKRJLDLÿRҥQTXiNKӭ(1980-ÿѭӧFOҩ\OjPWKӡLNêFKXҭQvà giai

ÿRҥQWѭѫQJODLJӗPKDLWKӡLNǤJLӳDWKӃNӹ(2046-2065) và FXӕLWKӃNӹ(2080-

5 'ӵiQÿѭӧFWjLWUӧEӣL%ӝQJRҥLJLDRĈDQ0ҥFK “1JKLrQFͱXWK\WDLGRELQÿLNKtKXYj[k\GQJ KWKQJWKQJWLQQKLXErQWKDPJLDQKPJLPWKLXWtQKGEWQWK˱˯QJ%F7UXQJ%9LW1DP&3,6” do *6763KDQ9ăQ7kQOjPFKӫQKLӋP

-24-

7RjQEӝVӕ OLӋXPѭD WӯPKuQKQj\ÿѭӧF OѭXGѭӟLÿӏQKGҥQJ1HW&') Các

EѭӟF [ӱ Oê WtQK WRiQ YӟL Eӝ Vӕ OLӋX Qj\ ÿѭӧF WKӵF KLӋQ EҵQJ QJQ QJӳ OұS WUuQK

)RUWUDQFiFSKҫQPӅP*UDGVYj$UF*,6

F.FKEQQ˱FELQGkQJ

0ӵF QѭӟF ELӇQ GkQJ ÿӕL YӟL NӏFK EҧQ SKiW WKҧL .1. PӟL YӟL 5&3 Yj

RCP8.5 WKHRGӵWtQKWURQJEiRFiRWKӭFӫD,3&&[37] FKRJLDLÿRҥQJLӳDYjFXӕLWKӇ

NӹWUên %ҧQJ ÿѭӧFVӱGөQJQKѭELrQPӵFQѭӟFWҥLFӱDUDFӫDOѭXYӵF.

%ɠQJ .ʈFKEɠQQɉFELʀQGkQJFD,3&&

%LӃQ .ӏFKEҧQ 2046–2065 2081–2100

Trung bình Khoҧng biӃn thiên

Trung bình Khoҧng biӃn thiên

0ӵFQѭӟFELӇQGkQJ

RCP4.5 0.26 0.19 - 0.33 0.47 0.32 - 0.63

RCP8.5 0.30 0.22 - 0.38 0.63 0.45 - 0.82

&ѫVӣ dӳ liӋu GIS 2.2.2.

a. Dͷ liXÿa hình

ĈӇ xây dӵng bҧQÿӗ ngұp lөt các thông tin vӅ ÿӝ FDRÿӏa hình là rҩt cҫn thiӃt.

&yÿѭӧc thông tin vӅ ÿӝ FDRÿӏa hình mӟi có thӇ tínKWRiQÿӝ dӕFOѭXYӵFÿӝ dӕc lòng

sông tӯ ÿyPӟi có thӇ [iFÿӏQKÿѭӧFKѭӟng dòng chҧ\WtFKOǊ\GzQJFKҧy, hay giҧi

các SKѭѫQJWUuQK ÿӝQJOѭӧQJWURQJVQJ&yÿѭӧc thông tin vӅ ÿӝ FDRÿӏa hình mӟi có

thӇ [iFÿӏQKÿѭӧFÿӝ cao mӭFQѭӟc tӭc mӟL[iFÿӏQKÿѭӧc ÿӝ sâu và diӋn ngұp. Do

FiFÿzLKӓi cӫDSKѭѫQJSKiSPKuQKKyDPj WKQJ WLQYӅ ÿӝ FDRÿӏa hình phҧi có

ÿѭӧc mӝt cách liên tөc cho tӯQJOѭӟi6 WUrQWRjQOѭXYӵF7KQJWLQQj\WKѭӡQJÿѭӧc

sӱ dөQJGѭӟi dҥng mô hình sӕ ÿӝ cao DEM (Digital Elevation Model) Yj Oѭӟi tam

JLiFNKQJÿӅu TIN (Triangular Irregular Networks). Khi xây dӵng DEM cho nghiên

cӭu ngұp lөWÿzLKӓi DEM phҧLFKtQK[iFKѫQFiF'(0FKRӭng dөng khác. Các lӛi

QKѭ“sinks” và “peaks” cҫn phҧLÿѭӧc loҥi bӓ ÿӇ ÿҧm bҧo sӵ chính xác cho các phân

tích thông sӕ ÿӏDKuQKOѭXYӵFWURQJFiFEѭӟc sau. Ngoài ra, DEM cho phân tích thӫy

YăQFǊQJÿzLKӓi chӭDÿӵng các thông tin vӅ hӋ thӕQJVQJKѭӟng dòng chҧy cӫa mӛi

nhánh trong hӋ thӕQJVQJ'(0QKѭYұ\ÿѭӧc gӑi là DEM thӫ\YăQK\GUR'(0

6 &KtQKOjÿӝSKkQJLҧLFӫD'(0WKӇKLӋQPӭFÿӝFKLWLӃWFӫDWKQJWLQEӅPһWÿӏDKuQKOѭXYӵF

-25-

Trong nghiên cӭXQj\'(0ÿѭӧc xây dӵng vӟLÿӝ phân giҧi 30m tӯ 28 mҧnh

bҧQÿӝ ÿӏa hình tӹ lӋ FKRWRjQOѭXYӵc, kӃt hӧp vӟi 15 mҧnh bҧQÿӗ ÿӏa hình

tӹ lӋ 1/10.000 FKRYQJÿӗng bҵng ngұp lөW0KuQK7,1ÿѭӧc xây dӵQJVDXÿyWӯ

DEM bҵng thuұt toán tҥR Oѭӟi tam JLiFNKQJÿӅu theo tiêu chuҭn Delaunay7 trong

ArcGIS.

E &˯ V Gͷ OLX

ÿF WU˱QJ O˱X YF Yj K

WKQJVQJ

%ӝ Fѫ Vӣ Gӳ OLӋX

SKөF Yө FKR YLӋF SKkQ

WtFK ѭӟF OѭӧQJ WKQJ Vӕ

ÿҫXYjRFKRPKuQKWKӫ\

YăQ-WKӫ\ OӵF ÿѭӧF FKXҭQ

Eӏ WURQJ *,6 NӃ WKӯD Wӯ

các công trình [6, 11] bao

JӗP

- %ҧQ ÿӗ KӋ WKӕQJ

WKӫ\YăQÿѭӧFWUtFK[XҩWWӯEҧQ ÿӗÿӏDKuQK

- %ҧQÿӗQKyPÿҩWWKӫ\YăQÿѭӧF[k\GӵQJGӵDWUrQEҧQÿӗWKәQKѭӥQJYjSKkQ

QKyPWKӫ\YăQ;

- %ҧQÿӗKLӋQWUҥQJVӱGөQJÿҩWYjWKҧPWKӵFYұW;

- PhâQEӕNKQJJLDQFӫDWUҥPÿRPѭD;

- 'ӳOLӋXYӅKӗFKӭDPһWQѭӟFWUtFK[XҩWWӯEҧQÿӗÿӏDKuQK

- Thông VӕOzQJVQJFKLӅXUӝQJÿӝGӕFEӡVQJKӋVӕQKiPFiFPһWFҳW…) có

ÿѭӧFSKkQWtFKҧQKYӋWLQKÿRYӁÿӏDKuQKNKҧRViWWKӵFÿӏDÿo sâu.

+ӋWKӕQJPһWFҳWÿѭӧFEәVXQJPһWFҳWÿLӇQKuQKFyÿѭӧFWKQJTXDNKҧRViW

ÿRVkXÿѭӧFWKӵFKLӋQQăPWURQJNKXQNKәÿӅWjL³Nghiên cͱu, trin khai công

7 7KXұWWRiQ WDPJLiFGQJWURQJWtQKWRiQKuQKKӑFÿѭӧFÿѭDUDEӣL%RULV'HODXQD\

Hình 2.1. 0KuQKÿ FDRÿʈDKuQKOɉXYͱc sông Nhɪt Lʄ

-26-

ngh d báo trc tuyn v din và mͱFÿ ngp lt mt s O˱XYc sông min Trung”

FҩS9LӋQ.KRDKӑF Yj&QJQJKӋ 9LӋW1DP8 [6].

7ѭ OLӋX ҧQK YӋ WLQK /DQGVDW (70 FKөS QJj\ Wӯ

http://landsat.usgs.gov/ VӱGөQJÿӇWKDPNKҧRYӅGLӋQQJұSҦQKYӋWLQKOjQJXӗQWѭ

OLӋXUҩWWӕWFKREѭӟFNLӇPQJKLӋPGLӋQWtFKQJұSOөWPSKӓQJÿѭӧFWӯPKuQK7X\

QKLrQ NKQJ PD\ PҳQ Oj ҧQK FKөS FӫD http://landsat.usgs.gov/ ÿm NKQJ EҳW ÿѭӧF

ÿ~QJWKӡLJLDQ[ҧ\UDOǊQăPFKӍFyÿѭӧFҧQKFKөSQJj\NKLPjOǊ

ÿmU~W'RÿyQJXӗQWѭOLӋXQj\FKӍPDQJWtQKFKҩWWKDPNKҧRWURQJQJKLrQFӭXQj\

Toàn bӝ dӳ liӋu vӅ ÿӏa hình và dӳ liӋXÿһFWUѭQJOѭXYӵc và hӋ thӕQJVQJÿѭӧc

OѭXGѭӟLÿӏnh dҥng cӫa dӳ liӋu cӫa ESRI (Environmental Systems Research Institute)

và tә chӭc thành bӝ CSDL quҧn lý trong ArcGIS 10.1.

2.3. Cách tiӃp cұn YjSKѭѫQJSKiSOXұn

Cách tiӃp cұn trong ÿiQKJLiWiFÿӝng cӫD%Ĉ.+ 2.3.1.

Theo IPCC (2007) [36], BiQÿi khí hu là sӵ biӃQÿәi vӅ trҥng thái cӫa hӋ

thӕng khí hұu, có thӇ ÿѭӧc nhұn biӃt qua sӵ biӃQÿәi vӅ trung bình và sӵ biӃQÿӝng cӫa

các thuӝc tính cӫDQyÿѭӧc duy trì trong mӝt thӡLJLDQÿӫ GjLÿLӇn hình là hàng thұp

kӹ hoһFGjLKѫQ%Ĉ.+FyWKӇ do các quá trình tӵ nhiên bên trong hӋ thӕng khí hұu,

hoһc do nhӳQJWiFÿӝng tӯ bên ngoài, hoһFGRWiFÿӝQJWKѭӡng xuyên cӫDFRQQJѭӡi

OjPWKD\ÿәi thành phҫn cҩu tҥo cӫa khí quyӇn hoһc sӱ dөQJÿҩt.

ĈiQKJLiWiFÿQJGR%Ĉ.+[21] là nghiên cӭu xác ÿӏnh các ҧnh hѭӣng cӫa

%Ĉ.+OrQPLWUѭӡng và các hoҥt ÿӝng kinh tӃ xã hӝi cӫa ÿӏa phѭѫng. Ngoài các ҧnh

hѭӣng bҩt lӧi còn có thӇ có các ҧnh hѭӣng có lӧi. Ĉánh giá tác ÿӝng cӫD%Ĉ.+FǊng

bao gӗm viӋc xác ÿӏnh và ÿánh giá các giҧi pháp thích ӭng vӟL%Ĉ.+

TKHR.DWHVÿiQKJLiWiFÿӝQJ%Ĉ.+FyWKӇWKӵFKLӋQWKHRPӝWWURQJ

EDFiFKWLӃSFұQFKXQJJӗPWLӃSFұQWiFÿӝQJLPSDFWDSSURDFKWLӃSFұQWѭѫQJWiF

(interaction approach) và tiӃp cұn tәng hӧp (integrated approach). ViӋc lӵa chӑn cách

tiӃp cұn nào phө thuӝc vào nhiӅu yӃu tӕ NKiFQKDXQKѭ\rXFҫXÿiQKJLiSKҥm vi,

khung thӡi gian và nguӗn lӵc cho phép.

8 1D\Oj9LӋQ+jQOkP.KRDKӑFYj&QJQJKӋ9LӋW1DP

-27-

http://landsat.usgs.gov/

http://landsat.usgs.gov/

Theo IPCC (1994, 2007) [35,

36] NKXQJFKXQJQKҩWFKRWKӵFKLӋQ

ÿiQKJLi WiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+ÿѭӧF

ÿѭDUDEӣLQKѭWUrQHình 2.2. Khung

ÿiQKJLiQj\EDRJӗPEѭӟFFKtQK

tURQJÿyEѭӟFÿҫX WLrQÿѭӧFFRL

Oj SKә ELӃQ QKҩW FKR FiF ÿiQK JLi

&iF EѭӟF ÿѭӧF WKӵF KLӋQ OҫQ OѭӧW

WKHRKѭӟQJ WUrQ[XӕQJ KѭӟQJPǊL

WrQPӣQKѭQJNKXQJQj\FǊQJFKR

SKpS OһS Yj [iF ÿӏQK OҥL PӝW Vӕ

EѭӟF KѭӟQJ PǊL WrQ PӓQJ ÿұP

0ӝW ORҥW FiFSKѭѫQJSKiSÿѭӧF Vӱ

GөQJ FKR YLӋF WKӵF KLӋQ PӛL EѭӟF

trong khung. 7URQJQJKLrQFӭXQj\iSGөQJEѭӟFÿҫu tiên WURQJNKXQJÿiQKJLiWUrQ

YӟL SKѭѫQJSKiS OXұQ FQJ FiF SKѭѫQJ SKiS Fө WKӇ ÿѭӧF P Wҧ FKL WLӃW WURQJPөF

2.3.2. YjPөF2.4.

3KѭѫQJSKiSOXұn 2.3.2.

;X\rQVXӕWWURQJQJKLrQFӭXQj\VӱGөQJQăP EѭӟFWURQJNKXQJÿiQKJLitác

ÿӝQJFӫD,3&&ӣWUrQYӟLFiFKWLӃSFұQPKuQKKyD7UrQHình 2.3 ÿѭDUDFiLQKuQ

WәQJWKӇYӅ QăP EѭӟFWLӃSFұQPKuQK ÿѭӧFVӱGөQJWURQJQJKLrQFӭXQj\ JӗP : (1)

+ҥTX\PVӕOLӋXNKtTX\ӇQTX\POӟQPKuQKWKӫ\YăQPKuQKWKӫ\OӵF

PSKӓQJQJұSOөW WURQJ*,6Yj WKӕQJNrVRViQKYjSKkQ WtFKTrong EѭӟF

ÿҫXWLrQ5HJ&0ÿѭӧF GQJÿӇKҥTX\PÿӝQJOӵF FKRPKuQKNKtKұXWRjQFҫX

6ӕOLӋXVDXKҥTX\PFҫQÿѭӧFNLӇPQJKLӋP YӟLVӕOLӋXTXDQWUҳFNKtKұX ÿӇ[HP[pW

NKҧQăQJPSKӓQJFӫDPKuQK (tuy nhiên, tURQJQJKLrQFӭXQj\FKѭDFyÿLӅXNLӋQ

WKӵFKLӋQEѭӟF này)%ѭӟFWKӭKDLVӕOLӋXNKtKұXÿҫXUDFӫD5HJ&0ÿѭӧFÿѭDYjR

PKuQKWKӫ\YăQÿӇWtQKWRiQGzQJFKҧ\&KXӛLVӕOLӋXGzQJFKҧ\VDXWtQKWRiQsau

khi NLӇPQJKLӋP YӟLEӝVӕ OLӋXTXDQ WUҳFGzQJFKҧ\, VDXÿyÿѭӧFÿѭDYjRPKuQK

WKӫ\OӵFWURQJEѭӟFWKӭEDÿӇGLӉPWRiQOǊWUrQVQJ. .ӃWTXҧPӵFQѭӟFÿҫXUDWӯP

KuQKWKӫ\OӵFÿѭӧFÿѭDYjR*,6NӃWKӧSYӟLPKuQKVӕÿӏDKuQKÿӇPSKӓQJQJұSOөW

Hình 2.2. .KXQJÿiQKJLiWiFÿQJFD%Ĉ.+[35, 36]

;È&Ĉʇ1+9ɡ1Ĉɽ

/Ͱ$&+13+ɈɆ1*3+È3

7+1*+,ʃ03+ɈɆ1*3+È3

/Ͱ$&+1.ʇ&+%ɟ1

ĈÈ1+*,È7È&Ĉ1*Ĉɻ1 7Ͱ1+,Ç1.,1+7ɻ-;+,

ĈÈ1+*,È7Ë1+7ͰĈ,ɽ8&+ʅ1+

ĈɈ$5$&+,ɻ1/Ɉ&7+Ë&+1*

1

2

3

4

5

6

7

-28-

WURQJEѭӟFWKӭWѭ. 7ҥLÿk\GLӋQWtFKYjÿӝVkXQJұSOөWÿѭӧFNLӇPQJKLӋP YӟLGӳOLӋX

GҩXYӃW OӏFK Vӱ FӫD OǊÿӇ OҥL YӃW OǊ GLӋQ WtFKQJұS%ѭӟF FXӕL FQJ, FKXӛL Vӕ OLӋX

GzQJFKҧ\PӵFQѭӟF và GLӋQQJұSOөWÿѭӧFVRViFKYjSKkQWtFKVӵWKD\ÿәLJLӳDFiF

JLDLÿRҥQJLӳDFiFNӏFKEҧQ

Hình 2.3. PKɉɇQJSKiSOXɪQ iSGQJFKRQJKLrQFX

2.4. PKѭѫQJSKiSQJKLrQFӭu 1KѭÿmÿӅFұSWURQJSKҫQWәQJTXDQFiFKWLӃSFұQPKuQKKyD trong nghiên

FӭX ÿiQKJLiWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+ÿӃQQJұSOөW YӟLYLӋFNӃW KӧSPKuQKNKtKұXYӟL

PKuQKWKӫ\YăQOjKѭӟQJQJKLrQFӭXÿѭӧFQKLӅXWiFJLҧVӱGөQJYjÿDQJQJj\FjQJ

KRjQWKLӋQYӟLYLӋFQkQJFDRÿӝSKkQJLҧLPKuQKNKtKұXÿiSӭQJcho các mô hình

WKӫ\YăQ7URQJSKҫQWLӃSVDXÿk\VӁWUuQKEj\FKLWLӃWFiFSKѭѫQJSKiSiSGөQJWURQJ

PӛLPKuQKVӱGөQJFKRQJKLrQFӭXQj\.

3KѭѫQJSKiS[k\Gӵng bҧQÿӗ ngұp lөt 2.4.1.

%ҧQÿӗQJұSOөWÿѭӧFWKjQKOұSÿӇ[iFÿӏQKQKӳQJNKXYӵFFyQJX\FѫEӏQJұS

OөWGѭӟLFiFÿLӅXNLӋQFӵFÿRDQTrên bҧQÿӗQJұS OөW WKӇKLӋQWKQJWLQQJұSOөWPӝt

FiFKWUӵFTXDQGӉKLӇXWUrQEҧQÿӗGӉGjQJQKұQUDFiFYQJFyQJX\FѫEӏQJұS FǊQJ

QKѭPӭFÿӝQJKLrPWUӑQJFӫDQy

9ӟLPөFWLrXFKtQKQKҵPJLҧPWKLӇXWiFÿӝQJEҩWOӧLFӫDQJұSOөWFác bҧQÿӗ

QJұSOөWFyWKӇÿѭӧFWKLӃWNӃÿӇSKөFYөFKRFiFOƭQKYӵFNKiFQKDX1yFyWKӇÿѭӧF

.LӇP

QJKLӋP

.LӇP

QJKLӋP

.LӇP

QJKLӋP

RCPs GCM +ҥTX\P 0KuQKWKӫ\YăQWKӫ\Oӵc 0SKӓQJQJұSOөW Phân tích tKӕQJNr

RCP4.5

RCP8.5

GCM

+ҥTX\PÿӝQJ

OӵF (RegCM4)

6ӕOLӋXquan WUҳFNKtKұX

HEC-HMS &

HEC-RAS

6ӕOLӋXTXDQWUҳFWKӫ\YăQ

HEC-GeoRAS

'ҩXYӃWOǊOӏFKVӱ

&KXӛLGӳOLӋXGzQJFKҧ\

&KXӛLGӳOLӋXPӵFQѭӟF 'LӋQQJұSOөW

-29-

WKLӃWNӃÿӇQkQJFDRQKұQWKӭFYӅNKҧQăQJQJұSOөWÿӃQFӝQJÿӗQJFKtQKTX\ӅQÿӏD

SKѭѫQJYjFiFWәFKӭFKD\OjWKjQKSKҫQWKLӃW\ӃXWURQJFQJWiFTX\KRҥFKKӧSOêVӱ

GөQJÿҩWWURQJYQJOǊ 7URQJEӕLFҧQK%Ĉ.+ÿDQJFyQKӳQJWiF ÿӝQJPҥQKPӁÿӃQ

WjLQJX\rQQѭӟFQKӳQJҧQKKѭӣQJFӫD%Ĉ.+FҫQÿѭӧF[HP[pWFkQQKҳFÿѭDYjR

WURQJEҧQÿӗQJұSOөWĈһFELӋWÿӕLYӟLFiFYQJYHQELӇQQѫLQJRjLFKӏXQJұSOөWFӫD

ELӃQÿәLOѭӧQJPѭDFzQFKӏXWiFÿӝQJFӫDPӵFQѭӟFGkQJGRKLӋQWѭӧQJҩPOrQ toàn

FҫX.

&iFEҧQÿӗQJұS OөW WKѭӡQJÿѭӧF[k\GӵQJGӵD WUrQ WKQJ WLQ WӯÿLӅX WUD

WKӫ\YăQNӃWKӧSYӟLGӳOLӋXÿӏDKuQKWѭOLӋXGӳOLӋXÿLӅXWUDWӯFiFWUұQOǊOӏFKVӱ

ÿm[ҧ\UDYjPKuQKKyDEҵQJFiFPKuQKWKӫ\YăQWKӫ\OӵF 0ӛLSKѭѫQJ pháp

này ÿӅXFyFiFÿLӇPPҥQKFǊQJQKѭKҥQFKӃULrQJYLӋF OӵDFKӑQSKѭѫQJSKiSSKө

WKXӝFYjRTX\PPөFÿtFKFǊQJQKѭ QJXӗQGӳOLӋXFyÿѭӧFVLӋF[k\GӵQJEҧQÿӗ

ngұp lөt theo phѭѫQJ pháp truyӅQ thӕQJ (1) và (2) tái hiӋn OҥL hiӋn trҥng nJұS lөt GӵD

trên Vӕ OLӋXÿLӅX WUD OjNKi WLQ WѭӣQJYjFKtQK[iF7X\QKLrQ, FiFEҧQÿӗQJұS OөW

GҥQJQj\chѭa mang tính dӵbáo và ÿzLKӓLUҩWQKLӅXFQJVӭFYjthӡL gianĈһFELӋW,

NKLYQJQJKLrQFӭXKҥQFKӃhay không có VӕOLӋXÿLӅXWUDYjTXDQWUҳF WKu[k\GӵQJ

ÿѭӧFFiFEҧQÿӗQj\OjUҩWNKyNKăQWKұPFKtOjNKQJWKӇQӃXFKӍVӱGөQJSKѭѫQJ

SKiSWUX\ӅQWKӕQJ.

.KLÿySKѭѫQJSKiS[k\GӵQJEҧQÿӗQJұSOөWEҵQJFiFFiFPKuQKWKӫ\YăQ

WKӫ\OӵF(3) WӓUDKLӋXTXҧQKӡVӵSKiWWULӇQFӫDKӋWKӕQJWKQJWLQYjFQJQJKӋmáy

tínhĈһFELӋWOjVӵSKiWWULӇQPҥQKPӁFӫDKӋWKӕQJWKQJWLQÿӏDOê(GIS) giúp cho

FQJWiF[k\GӵQJFiFEҧQÿӗQJұSOөWÿѭӧFQKDQKFKyQJYjFKtQK[iFKѫQ

Trên Hình 2.4 ÿѭDUDTX\WUuQK[k\GӵQJEҧQÿӗQJұS OөWGӵDWUrQYLӋFNӃWKӧS

FiFPKuQKNKtKұX WKӫ\YăQWKӫ\OӵFYj*,6ÿѭӧFVӱGөQJWURQJQJKLrQFӭXQj\

&KLWLӃWFiFWKjQKSKҫQWURQJTX\WUuQKWKӇKLӋQWURQJ %ҧQJ0ӛLWKjQKSKҫQWURQJ

TX\WUuQKÿzLKӓLWKӵFKLӋQFiFSKѭѫQJSKiSNKiFQKDXÿӇѭӟFOѭӧQJWKQJVӕhay tính

WRiQPѭDGzQJFKҧ\YjPӭFÿӝQJұSOөW&KLWLӃWYӅFiFSKѭѫQJSKiSQj\VӁOҫQOѭӧW

ÿѭӧFWUuQKEj\WURQJSKҫQWLӃSVDX

-30-

Hình 2.4. 4X\WUuQK[k\GͱQJEɠQÿQJɪSOW[7, 11]

SCENARIOS

STATISTIC ANALYSIS

G

I

S

E n

v i

r o

n m

e n

t

-31-

%ɠQJ CiFWKjQKSKɤQFD TX\WUuQK[k\GͱQJEɠQÿQJɪSOW

7KjQKSKҫQ 0Wҧ

Climate Change Scenarios .ӏFKEҧQ%Ĉ.+NӏFKEҧQ%Ĉ.+SKKӧSVӁÿѭӧFOӵDFKӑQFKRYQJQJKLrQFӭX.

RegCM (Regional Climate Model)

Mô hình khí hұu vùng, kӃt quҧ OѭӧQJPѭDQJj\Wӯ PKuQKÿmÿѭӧc chҥy tҥi Bӝ PQ.Kt WѭӧQJ.KRD.779Ĉ+.+71 VӁ ÿѭӧc sӱ dөQJ QKѭlàm sӕ liӋXÿҫu vào cho mô hình thӫ\YăQÿӇ tính toán dòng chҧy.

Rainfall data Dӳ liӋu vӅ OѭӧQJPѭDJӗm dӳ liӋXPѭDTXDQWUҳFFKRJLDLÿRҥn quá khӭ dùng cho kiӇm nghiӋm; và dӳ liӋXPѭDGӵ WtQKFKRJLDLÿRҥQWѭѫQJODL

Database x 'ӳOLӋXYӅÿӏDKuQK: 0KuQKVӕÿӝFDRDEM), PKuQKVӕÿӏDKuQK (TIN);

x 'ӳOLӋXSKkQWtFKÿӏa hìnhWtFKOǊ\GzQJFKҧ\KѭӟQJGzQJÿӝGӕFOѭXYӵFKӋWәQWKҩWGzQJFKҧ\…

x 'ӳOLӋXKjQKFKtQKJLDRWKQJYjFѫVӣKҥWҫQJNKiF. x 'ӳ OLӋX OӟS SKӫ KLӋQ WUҥQJ Vӱ GөQJ ÿҩW QKyP ÿҩW WKӫ\ YăQ KӋ VӕÿѭӡQJFRQJGzQJFKҧ\

x +ӋWKӕQJWKӫ\YăQPҥQJOѭӟLVQJQJzLKӗ x 'ӳOLӋXNKtWѭӧQJWKӫ\YăQ; x 'ӳ OLӋXSKkQ WtFK VQJ: KӋ WKӕQJPһW FҳW ÿѭӡQJSKkQQѭӟF, ÿӝGӕFOzQJVQJFKLӅXGjLYjKuQKWKiLOzQJVQJ«

HEC-DSS (Data Storage System)

HӋ thӕQJOѭXWUӳ dӳ liӋu, toàn bӝ dӳ liӋXPѭDGzQJFKҧ\WUѭӟc và sau tính tRiQÿѭӧFOѭXWҥLÿk\

HEC-HMS (Hydrologic Modeling System)

HEC-HMS mô hình thӫ\YăQÿѭӧc phát triӇn bӣi Trung tâm thӫ\YăQcông trình Mӻ+06WtQKWRiQOѭӧng dòng chҧy tӯ OѭӧQJPѭDTXiWKҩm ÿӃn cӫa thoát ra cӫa mӛi phө OѭX'ӳ liӋu dòng chҧ\Qj\VDXÿyÿѭӧc GQJQKѭVӕ liӋXÿҫu vào cho mô hình thӫy lӵc HEC-RAS

HEC-RAS (River Analysis System)

Mô hình thӫy lӵc mӝt chiӅu diӉQWRiQOǊWUrQVQJOѭXOѭӧQJYjÿӝ cao mӵFQѭӟFOǊVӁ ÿѭӧFWtQKWRiQÿӃn tӯng mһt cҳt trên sông, dӳ liӋu này VDX ÿy ÿѭӧc lҩ\ OjP ÿҫu vào cho mô phӓng diӋn ngұp trong HEC-GeoRAS và GIS

HEC-GeoHMS (Geospatial Hydrologic Modeling Extension)

Ĉѭӧc thiӃWQKѭSKҫn mӣ rӝng cӫD*,6FKRSKpSѭӟFOѭӧng các thông sӕ ÿҫu vào cho HEC-HMS

HEC-GeoRAS (Geospatial River Analysis System Extension)

Bӝ công cө ÿѭӧc thiӃt kӃ QKѭSKҫn mӣ rӝng cӫa GIS cho phép chuҭn bӏ các thông sӕ cho phҫn mӅm HEC-RAS và mô phӓng ngұp lөt dӵa trên ÿӝ cao mһWQѭӟFOǊWӯ HEC-RAS kӃt hӧp vӟi DEM.

Flood map BҧQÿӗ diӋQYjÿӝ sâu ngұp lөt Statictis Analysis Thӵc hiӋn các phân tích thӕng kê GIS environment Các thành phҫn làm viӋFWURQJPLWUѭӡng GIS

3KѭѫQJSKiSKҥ quy mô mô hình khí hұu 2.4.2.

0ӝWWURQJFiFNKyNKăQJһSSKҧLNKLVӱGөQJVӕOLӋXPѭDGӵWtQKWKHRFiFNӏFK

EҧQ%Ĉ.+OjGӳOLӋXÿҫXUDFӫDcác *&0WKѭӡQJTXiWKVRYӟLÿzLKӓLFӫDFiFmô

KuQKWKӫ\YăQFKRNKXYӵF'RÿyYLӋFVӱGөQJNӻWKXұWKҥTX\Pcác *&0OjFҫQ

WKLӃWCiFNӻWKXұWKҥTX\PYjFyWKӇFKLDUDJӗPKҥTX\PÿӝQJOӵFVӱGөQJ

FiFPKuQKNKtKұXNKXYӵF5&0VKҥTX\PWKӕQJNr, YjNӃWKӧS KҥTX\

PÿӝQJOӵFYӟL KҥTX\PWKӕQJNr

+ҥTX\PWKӕQJNrWKjQKOұSPӕLTXDQKӋWKӵFQJKLӋPJLӳDWUѭӡQJNKtTX\ӇQ

TX\P OӟQYӟLGӳ OLӋXTX\PÿӏDSKѭѫQJ4X\ WUuQKQj\GӵD WUrQJLҧ Vӱ UҵQJ

-32-

ELӃQTX\POӟQÿѭӧFPSKӓQJÿiQJWLQFұ\KѫQYjFiFPӕLTXDQKӋWKӕQJNrYүQ

FyJLi WUӏNKLNKtKұXEӏ WKD\ÿәL [32]+ҫXKӃWFiFNӻ WKXұWKҥTX\P WKӕQJNr Oj

ÿѭӧFWKLӃWNӃÿӇWiLWҥROҥLJLiWUӏWUXQJEuQKFӫDGҩXKLӋXNKtKұXKLӃPNKLQyÿѭӧF[ӱ

OêÿӇJLҧLTX\ӃWFiFKLӋQWѭӧQJFӵFÿRDQ[32]+ѫQWKӃQӳDKҫXKӃWFiFSKѭѫQJSKiS

OjFy[XKѭӟQJÿiQJJLiWKҩSGDRÿӝQJNKtKұXÿӏDSKѭѫQJQKӳQJELӃQÿӝQJFKXNǤ

QJҳQ[XQJTXDQKJLiWUҥQJWKiLWUXQJEuQKQKӳQJGDRÿӝQJQj\FyFyêQJKƭDTXDQ

WUӑQJFKRPSKӓQJKLӋQWѭӧQJFӵFÿRDQWKӵFWӃ FӫDÿӏDSKѭѫQJ[32].

+ҥTX\PÿӝQJOӵFWKӵFKLӋQWUrQFiFPKuQKPi\WtQKPҥQKPӁQKѭFiFP

KuQK NKt KұX NKX YӵF5&0V FKRPӝW YQJPLӅQ FӫD*&0Ĉӝ SKkQ JLҧL SKѭѫQJ

QJDQJFDRKѫQFӫDFiF5&0VRYӟL*&0FKRSKpSJLҧLTX\ӃWWӕWKѫQFiFÿһFWUѭQJ

ÿӏDKuQK TX\PQKӓ [32]7URQJQJKLrQ FӭXQj\ VӱGөQJSKѭѫQJSKiSKҥ TX\P

ÿӝQJOӵFEҵQJPKuQK5HJ&0.2 YӟLÿӝSKkQJLҧLNP WӯKDLPKuQKWRjQFҫXOj

*&0Yj&&$0NPYӟLVӕOLӋXÿҫXYjR667WKHR$&&(66FKRKDLNӏFKEҧQ

RCP8.5 và RCP4.5. RCP (Representative Concentration Pathways) OjNӏFKEҧQPӟLYӅ

SKiWWULӇQNLQKWӃ[mKӝLÿѭӧF,3&&ÿѭDUDWURQJEiRFiROҫQWKӭQăPWKD\FKRNӏFK

EҧQSKiWWKҧLNKtQKjNtQK65(6WURQJKDLEҧQEiRFiRWUѭӟF

Hình 2.5. ;XWKɼWɪSWUXQJNKtQKjNtQK theo ciFNʈFKEɠQ5&3 [http://www.skepticalscience.com/]

3KѭѫQJSKiSWKӕng kê 2.4.3.

1Kѭ ÿm ÿӅ cұp, phҫn lӟn các hӋ thӕng thӫ\ YăQ YӕQPDQJ ÿһc tính biӃQ ÿәi

ngүXQKLrQ'RÿySKѭѫQJSKiSWKӕng kê giӳ mӝt vai trò quan trӑng trong tính toán

và phân tích thӫ\YăQ[19]. Thӕng kê ljPӝWWURQJQKӳQJSKѭѫQJSKiSÿѭӧFӭQJGөQJ

SKәELӃQWURQJQJKLrQFӭXNKtKұX-WKӫ\YăQ. PKѭѫQJSKiSWKӕQJNrYұQGөQJPӝWVӕ

QJX\rQOêFӫDOêWKX\ӃW[iFVXҩWWKӕQJNrWRiQKӑFWtQKWRiQWKQJNrFiFÿһFWUѭQJ

-33-

NKtWѭӧQJNKtKұX. 3KѭѫQJSKiSWKӕQJNrJL~SFK~QJWDJLҧLTX\ӃWcác bài toán nghiên

FӭXTXLOXұWEҧQFKҩWÿһFWtQKFǊQJQKѭFiFYҩQÿӅOLrQTXDQÿӃQFҩXWU~FFiFWUѭӡQJ

NKtTX\ӇQ[17].

7URQJQJKLrQFӭXQj\, SKѭѫQJSKiSWKӕQJNrÿѭӧFVӱGөQJÿӇ[ӱOêVӕOLӋX

WtQKWRiQSKkQWtFKFiFÿһFWUѭQJWKӕQJNrFӫDFKXӛLVӕOLӋXPѭDYjGzQJFKҧ\SKkQ

WtFKWҫQVXҩWPѭDWKLӃWNӃ[k\GӵQJÿѭӡQJTXDQKӋ4-H; và WtQKWRiQFKӍVӕKLӋXTXҧ

mô hình7URQJÿySKѭѫQJSKiSSKkQWtFKWҫQVXҩWYj WtQKWRiQFKӍVӕKLӋXTXҧmô

KuQKVӁ ÿѭӧFWUuQKEj\FKLWLӃWGѭӟLÿk\

a. 3K˱˯QJSKiSSKkQWtFKWn sut

Quá trình thӫ\YăQOjPӝt quá trình ngүu nhiên, tӭc tiӃn triӇn trong không gian,

thӡi gian theo vӟi mӝt phҫn mang tính chҩt ngүu nhiên, mӝt phҫn mang tính chҩt biӃn

ÿәi tҩWÿӏnh [19]. Tùy vào tình huӕng cө thӇ mà tính chҩt biӃQÿәi ngүu nhiên hoһc tính

biӃQÿәi tҩWÿӏnh chiӃPѭXWKӃĈLӅXQj\ÿzLKӓi các nhà thӫ\YăQSKҧi có nhӳng cách

xӱ lý phù hӧSÿӇ có thӇ SKkQWtFKÿѭӧc quá trình thӫ\YăQTXDQWkP

Theo Ven Te Chow (1988) [19], các hӋ thӕng thӫ\YăQFKӏXWiFÿӝng mҥnh mӁ

cӫa nhӳng biӃn cӕ cӵFÿRDQQKѭPѭDOǊOӟn. Tính chҩt nghiêm trӑng cӫa mӝt biӃn có

cӵFÿRDQFy quan hӋ tӹ lӋ nghӏch vӟi tҫn sӕ xuҩt hiӋn cӫa nó. Tӭc các biӃn cӕ cӵFÿRDQ

xҧ\UDWKѭDWKӟWKѫQUҩt nhiӅu các sӵ kiӋQEuQKWKѭӡng.

'Rÿyÿӕi vӟi bài toán thӫ\YăQFӵFÿRDQQKѭOǊlөt hay hҥn hán thì phép phân

tích tҫn suҩt WKѭӡng ÿѭӧc sӱ dөng. Theo Ven Te Chow (1988) [19], mөc tiêu cӫa phân

tích tҫn suҩt là thiӃt lұp mӕi quan hӋ giӳDÿӝ lӟn cӫa biӃn cӕ cӵFÿRDQYӟi tҫn suҩt xuҩt

hiӋn cӫa biӃn cӕ ÿyWKQJTXDYLӋc sӱ dөng phân bӕ xác suҩt. Các giá trӏ xác suҩt cӵc

ÿRDQQj\ÿѭӧFFRL Ojÿӝc lұp vӟi nhau, có phân bӕ ÿӗng nhҩt và hӋ thӕng thӫ\YăQ

ÿDQJ[pWVӁ ÿѭӧc coi là mӝt hӋ thӕng ngүu nhiên vӟi không gian và thӡLJLDQÿӝc lұp.

'RÿyFiFVӕ liӋXÿҫu vào cho phân tích thӫ\YăQÿzLKӓi phҧi tuyӇn chӑn và cân nhҳc

cҭn thұn ÿӇ ÿҧm bҧRWtQKÿӝc lұp, tính phân bӕ ÿӗQJÿӅXÿѭӧc thӓa mãn tӕt.

Khi thӵc hiӋn ÿiQKJLiWiFÿӝng cӫD%Ĉ.+ÿӃn hiӋQWѭӧng thӫ\YăQFӵFÿRDQ

thì biӃQOѭӧng PѭDÿҫu vào WKѭӡQJÿѭӧc dùng tӯ sӕ liӋu PѭDÿҫu ra cӫa các GCM hay

các RCM &iFP KuQK ÿѭӧc chҥy cho các kӏch bҧn khác nhau vӅ Oѭӧng phát thҧi

KNK và sӁ FKRUDFQJOѭӧQJPѭDÿҫu ra NKLFQJOѭӧng phát thҧi ӣ ÿҫu vào, tӭc có

thӇ coi là mang tính tҩWÿӏnh. Ngoài ra, vӟi mô hình khí hұu nên sӕ liӋXÿҫu ra là kӃt

-34-

quҧ dӵ tính cho mӝWÿLӇm thӡLJLDQQjRÿyNKQJ[iFÿӏQKWURQJWѭѫQJODLĈLӅu này là

khác biӋt vӟi mô hình dӵ báo khi mà các giá trӏ dӵ EiRÿҫu ra là cho mӝWÿLӇm thӡi

gian thӵFWURQJWѭѫQJODL'Rÿytrong nghiên cӭu này, biӃn cӕ cӵc hҥQOjOѭӧQJPѭD

lӟn nhҩWQJj\ÿѭӧc lӵa chӑn tӯ chuӛi sӕ liӋu dӵ WtQKPѭDQJj\Fӫa RegCM4.2 sӁ

ÿѭӧc tính toán phân tích tҫn suҩt. Các giá trӏ PѭDӭng tҫn suҩt 1%, 2% và 10% nhұn

ÿѭӧc sӁ OjPÿҫu vào cho các mô hình thӫ\YăQ-thӫy lӵFÿӇ nhұQÿѭӧc diӋQYjÿӝ sâu

ngұp lөt.

ĈӇ tính và vӁ ÿѭӡng tҫn suҩt có thӇ sӱ dөng rҩt nhiӅu các phân bӕ lý luұn QKѭ

phân bӕ chuҭn; phân bӕ logarit chuҭn; phân bӕ PǊSKkQEӕ Gamma; phân bӕ Poarson

loҥi III ; phân bӕ logarit Pearson loҥi III; hay phân bӕ giá trӏ cӵc trӏ loҥi I. Ĉӕi vӟi các

biӃn khí hұu thӫ\YăQFӵc trӏ QJѭӡLWDWKѭӡng sӱ dөng hàm phân bӕ giá trӏ cӵc trӏ loҥi I

[17]. Trong nghiên cӭu này, lӵa chӑn hàm phân bӕ giá trӏ cӵc trӏ loҥi I ÿӇ tính toán,

phân tích tҫn suҩt FKROѭӧQJPѭD3 ngày cӵFÿҥi.

b. 3K˱˯QJSKiSWính toán ch s hiu qu mô hình NSE

NSE9 ÿѭӧFÿѭDUDEӣi Nash, J.E và Sutcliffe, J.V (1970), NSE WKѭӡQJÿѭӧc sӱ

dөQJÿӇ ÿiQKJLiNKҧ QăQJGӵ báo cӫa các mô hình thӫ\YăQNSE ÿѭӧF[iFÿӏnh qua

công thӭc:

ܧ = 1 െ σ [() െ ௦()]ଶேୀଵ

σ () െ (ଓ)തതതതതതത൧ଶேୀଵ

(2 െ 0)

Vӟi Q0 (i) và Qs (i) là các giá trӏ quan trҳc và tính toán dòng chҧy tҥLEѭӟc thӡi gian i

và (ଓ)തതതതതതത là giá trӏ trung bình cӫa dòng chҧy quan trҳFĈӏQKQJKƭDFӫa NSE giӕQJQKѭ

hӋ sӕ R2 ÿѭӧc sӱ dөng trong hӗi quy tuyӃn tính.

NSE có giá trӏ trong khoҧng tӯ -Wӟi 1. Giá trӏ NSE = 1 thӇ hiӋn mô hình tính

toán dòng chҧy là hoàn hҧo, giá trӏ WtQKWRiQÿ~QJEҵng giá trӏ quan trҳc. NSE = 0 chӍ

ra rҵQJPKuQK WtQK WRiQÿѭӧc chính xác bҵng vӟi giá trӏ trung bình cӫa quan trҳc.

NSE < 0 xuҩt hiӋn khi giá trӏ trung bình quan trҳc là tӕWKѫQJLiWUӏ tính toán. Giá trӏ

NSE gҫn 1 thӇ hiӋQ ÿӝ chính xác cӫDP KuQK WăQJ OrQ &KӍ sӕ NSE nhҥy cҧm vӟi

nhӳng giá trӏ cӵFÿRDQYjFyWKӇ cho kӃt quҧ tӕLѭXNKLWұp dӳ liӋu chӭDÿӵng nhiӅu giá

9 &zQÿѭӧFJӑLOjFKӍVӕNash

-35-

trӏ ÿӝt biӃn. NSE WKѭӡQJÿѭӧc sӱ dөQJÿӇ so sánh kӃt quҧ OѭXOѭӧQJOǊWӯ mô hình vӟi

giá trӏ quan trҳc.

3KѭѫQJSKiSWtQKWRiQOѭӧQJPѭDWUrQOѭXYӵc 2.4.4.

0ѭDWKѭӡQJELӃQÿәLWKHRNKQJJLDQYjWKӡLJLDQW\WKXӝFYjRPKuQKFKXQJ

FӫD Vӵ OXkQFKX\ӇQNKQJNKtYj W\ WKXӝFYjRFiFQKkQ WӕÿӏDSKѭѫQJ [19].Thông

WKѭӡQJÿӕLYӟLFiFWtQKWRiQOǊ OөW ÿӇWtQKWRiQGzQJFKҧ\WӯOѭӧQJPѭDWUrQOѭXYӵF

ÿzLKӓLSKҧL[iFÿӏQK ÿѭӧFKDLWKXӝFWtQKFӫDPѭDJӗPWәQJOѭӧQJPѭDWUrQOѭX

YӵFYjSKkQEӕWKeo thӡi gian cӫDOѭӧQJPѭDÿy

TQJO˱QJP˱DWUrQO˱XYc có thӇ ÿѭӧFWtQKWRiQTXDOѭӧQJPѭDWUXQJEuQK

trên mӝWÿѫQYӏ diӋQWtFKOѭXYӵc ( ത)7KHRSKѭѫQJSKiSQj\OѭӧQJPѭDWUXQJEuQK

ÿѭӧFWtQKTXD WUXQJEuQKFӝQJFӫDOѭӧQJPѭDWUrQFiFWUҥP ÿRPѭD FyWUrQOѭXYӵF

3KѭѫQJSKiSQj\FKRNӃWTXҧWӕWNKL WKӓDPmQÿLӅXNLӋQFiF WUҥPSKkQEӕÿӗQJ

ÿӅXWUrQOѭXYӵF, và (2) FiFJLi WUӏPѭDÿRÿҥFFӫDPӝW WUҥPFiWKӇNKQJELӃQÿәL

QKLӅXxXQJTXDQKJLiWUӏWUXQJEuQK[19].

;pWÿLӅXNLӋQ ÿӕLYӟL OѭXYӵFVQJQJKLrQFӭX WKҩ\ UҵQJ OѭXYӵF nghiên

FӭXUҩWtWWUҥPÿRPѭDFKӍFyWUҥP WKXӝFSKҥPYLYjWUҥPQJRjLSKҥPYL) và phân

EӕNKQJÿӅX. 'RÿyÿLӅXNLӋQOjkém WKӓDPmQ. ĈӇ NKҳFSKөFÿLӇP nàySKѭѫQJ

pháp 7KLHVHQÿѭӧFiSGөQJÿӇ WtQKWRiQOѭӧQJPѭDWUXQJ WUrQPӝWÿѫQYӏGLӋQWtFK

3KѭѫQJSKiSQj\JLҧ VӱUҵQJ OѭӧQJPѭDUѫL WUrQPӝWÿLӇPEҩWNu FӫD OѭXYӵFFǊQJ

JLӕQJQKѭOѭӧQJPѭDWҥLWUҥPÿRJҫQÿyQKҩWGRÿyOѭӧQJPѭDÿRÿѭӧFӣPӝWWUҥP

ÿRFyWKӇiSGөQJFKRFiFÿLӇPӣErQQJRjLWUҥPQҵPWUrQQӱDNKRҧQJFiFKWӯWUҥP

ÿDQJ[pWÿӃQWUҥPÿRJҫQQKҩWWKHRKѭӟQJEҩWNu7UӑQJVӕFӫDPӛLWUҥPÿѭӧFFiFÿӏQK

WӯFiFGLӋQWtFKWѭѫQJӭQJWURQJPҥQJOѭӟLÿDJLiFFӫDSKѭѫQJSKiS7KLHVHQÿѭӡQJ

ELrQ JLӟL FӫD FiF ÿD JLiF Qj\ ÿѭӧF [k\ GӵQJ EҵQJ ÿѭӡQJ WKҷQJ WUXQJ WUӵF FӫD FiF

ÿRҥQWKҷQJQӕL OLӅQFiF trҥPÿROLӅn kӅ. NӃXOѭXYӵc nghiên cӭu có J trҥPÿRGLӋn

tích cӫDFiFÿDJLiFJiQFKRPӛi trҥm là Aj OѭӧQJPѭDÿRÿѭӧc tҥi trҥm j là Pj thì

OѭӧQJPѭDWUXQJEuQKFӫDOѭXYӵc sӁ là:

ത = 1ܣܣ

ୀଵ (2 െ 1)

-36-

Trên Hình 2.6 WKӇKLӋQÿDJLiF

7KLHVHQiSGөQJFKRWUҥPPѭDFӫD

OѭX YӵF VQJ QKLrQ FӭX WUҥP 9LӋW

7UXQJQҵPUҩWJҫQOѭXYӵFWX\NKQJ

QҵP WURQJ UDQK JLӟL QKѭQJÿѭӧF Oҩ\

EәVXQJÿӇWăQJÿӝGj\WUҥPYjSKҧQ

iQKPѭDSKtD tây EҳF1KұW/Ӌ).

;pWÿLӅXNLӋQWKҩ\UҵQJOѭX

YӵF QJKLrQ FӭX Fy GLӋQ WtFK QKӓ

(2.647 km2) YjWURQJQJKLrQFӭXTXDQ

WkP ÿӃQ OѭӧQJ PѭD OӟQ FӵF ÿRDQ

MѭDOӟQGLӋQUӝQJ Jk\OǊ WKѭӡQJJk\

UDEӣLFiFKuQKWKӃ WKӡLWLӃWQKѭJLyPDEmRGҧLKӝLWөQKLӋWÿӟL..&iFKuQKWKӃWKӡL

WLӃWQj\WKѭӡQJJk\PѭD lǊWUrQNKXYӵFUӝQJYѭӧWSKҥPYLOѭXYӵFQKӓ QKѭOѭXYӵF

VQJQJKLrQFӭX WKұPFKt WKѭӡQJJk\PѭD OǊFKRhàng ORҥWFiF OѭXYӵFVQJPLӅQ

7UXQJ9LӋW1DP'RÿyOѭӧQJPѭDWUrQ các trҥm có thӇ ÿѭӧFFRLOjNKiÿӗQJÿӅu hay

QyLFiFKNKiFÿLӅu kiӋn (2) là thӓDPmQÿӕi vӟi nghiên cӭu này.

Phân b theo thi gian thӇ hiӋn biӃQÿәi cӫa ത WKHRWKӡLJLDQ. 3KkQEӕWKHRWKӡL

gian FҫQ SKҧL ÿѭӧF FXQJ FҩS ÿӇ WtQK WRiQ ELӇX ÿӗ dòng chҧy WURQJ FiF Eѭӟc sau.

/ѭӧQJPѭDWUXQJEuQKOѭXYӵc tҥi thӡLÿLӇm t, ത(t) ÿѭӧc tính toán thông qua phân bӕ

PѭDWҥi các trҥm có phân bӕ PѭDWKHRWKӡLJLDQFyWURQJOѭXYӵc (trҥm phân bӕ mүu

hay trҥm phân bӕ PѭDJLӡ) bҵng công thӭc:

ഥ (ݐ) = ቈ (௧)σ (௧)௧

ഥ (2 െ 2)

WURQJÿy ത ÿѭӧc tính trong công thӭc (2 - 1), pm(t) OjOѭӧQJPѭDWҥi thӡLÿLӇm t cӫa

trҥm mүXÿѭӧc tính qua công thӭc:

(௧) = σݓ(ݐ)(ݐ)σݓ(ݐ)

(2 െ 3)

WURQJÿypi(t) OjOѭӧQJPѭDFӫDWUҥPi WҥLWKӡLÿLӇPt, và wi(t) OjWUӑQJVӕÿѭӧFJiQFKR

WUҥP i WҥL WKӡLÿLӇP t.KLVӱGөQJSKѭѫQJSKiS7KLHVHQ WKuwi(t) chính là các Ai WҥL

WKӡLÿLӇPt. 7URQJQJKLrQFӭXQj\SKkQEӕPѭDJLӡWҥL tUҥPĈӗQJ+ӟLWURQJWUұQOǊ

Hình 2.6. /ɉLÿDJLiF7KLHVHQOɉXYͱF1KɪW/ʄ

-37-

OӏFKVӱWKiQJQăPÿѭӧFFKӑQOjPSKkQEӕPүXSKkQEӕPѭDÿҥLGLӋQÿӇWtQK

WRiQSKkQEӕPѭDWKHRWKӡLJLDQ FKRFiFWUҥPNKiFWURQJOѭXYӵF. Các tính toán phân

EӕPѭDFǊQJQKѭWtQKWRiQGzQJFKҧ\WURQJFiFEѭӟFWLӃSWKHRÿѭӧFWKӵFKLӋQWURQJ

HEC-+069ӟLTX\WUuQKGzQJFKҧ\GҥQJJLҧQOѭӧc WKQJGөQJFӫD+(&-+06WKӇ

KLӋQWURQJHình 2.7.

Hình 2.7. 4X\WUuQKWK\YăQÿɉFiSGQJWURQJ+(&-

HMS [28]

3KѭѫQJSKiSWtQKWRiQOѭӧng tәn thҩt 2.4.5.

/ѭӧQJPѭDNKL UѫL [XӕQJ OѭXYӵFPӝWSKҫQEӏ FKһQ OҥL EӣL WiQ Oi FӫD WKҧP

WKӵFYұWOѭӧQJQѭӟFQj\ÿѭӧFJӑLOjOѭXJLӳQJăQFKһQ0ӝWSKҫQQѭӟFFKҧ\WUrQPһW

ÿҩWVӁWKҩPYjRÿҩWÿѭӧFJӑLOjWKҭPWKҩX.KLFѭӡQJÿӝPѭDOӟQKѫQVӵWKҭPWKҩX

FӫDÿҩWWKuQѭӟFVӁÿѭӧFWtFKOXӻWUrQEӅPһWÿҩW9uEӅPһWWUiLÿҩWNKQJEҵQJSKҷQJ

QrQQѭӟFÿѭӧFWtFKOXӻӣYQJ WKҩSKѫQWKӇWtFKQѭӟFÿӇOjPÿҫ\FiFYQJWKҩSQj\

ÿѭӧFJӑLWtFKOXӻ.KLFiFYQJWKҩSQj\ÿѭӧFÿәÿҫ\VӵWtFKOXӻQѭӟFVӁ[XҩWKLӋQ

GzQJFKҧ\EӅPһWYjÿѭӧFJӑLOjWtFKOXӻEӅPһW7RjQEӝWKӇWtFKQѭӟFPjEӏOѭXJLӳ

QJăQFKһQOѭӧQJQѭӟFWtFKOXӻYj WtFKOXӻEӅPһWÿѭӧFJӑLOjWәQWKҩW7әQWKҩWSKө

WKXӝFYjRÿһFWUѭQJFӫDÿҩWYjOӟSSKӫEӅPһWFӫDOѭXYӵF

-38-

9ӟLOѭӧQJPѭDWUrQOѭXYӵFOj[iFÿӏnh, OѭӧQJPѭDTXiWKҩP10 VӁWtQKÿѭӧFNKL

ELӃWÿѭӧFOѭӧQJWәQWKҩW7әQWKҩWFyWKӇÿѭӧF[iFÿӏQKWӯPѭDEҵQJ FiFKGӵQJELӇX

ÿӗTXiWUuQKGzQJFKҧ\ÿmELӃWFӫDFRQVQJ7X\QKLrQWURQJWKӵFWӃWtQKWRiQWKӫ\

YăQELӇXÿӗTXiWUuQKGzQJFKҧ\ WURQJNKQJWKѭӡQJOjNKQJFyVҹQQrQOѭӧQJWәQ

WKҩWFҫQSKҧLÿѭӧF[iFÿӏnh thông qua WtQKWRiQWKҩPYjFiFGҥQJWәQWKҩW khác [19].

ĈӇWtQKOѭӧQJPѭDTXiWKҩm thông qua tính toán WәQWKҩWGzQJFKҧ\ FyWKӇVӱ

GөQJ PӝWVӕ SKѭѫQJSKiSQKѭ: (1) SKѭѫQJSKiSWәQWKҩWEDQÿҫXYjKҵQJVӕWӹOӋ(2)

SKѭѫQJSKiS WKLӃXKөWYjKҵQJVӕWӹOӋ(3) SKѭѫQJSKiSÿѭӡQJFRQJGzQJFKҧ\&1-

cuver number) SCS11; (4) YjSKѭѫQJSKiSWәQWKҩW*UHHQ- Ampt. 0ӛLSKѭѫQJSKiS

FyFiFѭXÿLӇPYjQKѭӧFÿLӇPNKiFQKDXYLӋFOӵDFKӑQSKѭѫQJSKiSQjRÿӇWtQKWRiQ

WәQ WKҩWSKө WKXӝFYjRQJXӗQVӕ OLӋXVҹQFyFǊQJQKѭVӵSKKӧSYӟLÿһFÿLӇPÿһF

WUѭQJOѭXYӵF7URQJNKLKDLSKѭѫQJSKiS(1) và (2) ljGӉGjQJWKLӃWOұS YjVӱGөQJ

ÿzLKӓLtWWKQJVӕFKRWtQKWRiQÿmVӱGөQJWKjQKFQJFKRKjQJWUăPQJKLrQFӭXӣ

0ӻ 7X\ QKLrQ OҥL UҩW NKy iS GөQJ FKR FiF OѭX YӵF NKQJ Fy Vӕ OLӋX TXDQ WUҳF

3KѭѫQJSKiSFyWKӇѭӟFOѭӧQJÿѭӧFWKQJVӕFKRWUѭӡQJKӧS OѭXYӵFNKQJFyVӕ

OLӋXTXDQWUҳFGӵDWUrQWKQJWLQYӅÿҩW7X\QKLrQSKѭѫQJSKiSQj\OҥLNKQJÿѭӧF

Vӱ GөQJ UӝQJ UmL QrQ FǊQJ FKѭD ÿѭӧF NLӇP QJKLӋP QKLӅX EӣL FӝQJ ÿӗQJ FiF QKj

QJKLrQFӭX

7URQJ QJKLrQ FӭX này, SKѭѫQJ SKiS ÿѭӡQJ FRQJ GzQJ FKҧ\ 6&6 JӑL WҳW Oj

SKѭѫQJSKiS6&6ÿѭӧFiSGөQJÿӇWtQKWRiQPѭDYѭӧWWKҩPYLӋFWtQKWRiQÿѭӧFWKӵF

KLӋQ WURQJ +(&-HMS. 3KѭѫQJ SKiS 6&6 ÿѭӧF SKiW WULӇQ EӣL &ѫ TXDQ EҧR YӋ WKә

QKѭӥQJ+RD.Ǥ YjÿѭӧFiSGөQJUӝQJUmLӣ0ӻFǊQJQKѭWUrQ WKӃJLӟL3KѭѫQJ

pháp này FKӍÿzLKӓLPӝWWKQJVӕGX\QKҩWJӑLOjÿѭӡQJFRQJGzQJFKҧ\&1. ĈѭӡQJ

FRQJQj\ÿѭӧF[iFÿӏQKOjKjPFӫDQKyPÿҩWWKӫ\YăQKLӋQWUҥQJVӱGөQJÿҩWÿLӅX

NLӋQ EӅPһW Yj ÿLӅQ NLӋQ ҭPEDQ ÿҫX Theo ÿy ÿӝ VkXPѭDKLӋX GөQJ (KD\ ÿӝ VkX

GzQJFKҧ\WUӵFWLӃS) Pe ÿѭӧc tính bҵng công thӭc:

= ( െ )ଶܫ െ ܫ + (2 െ 4)

10 Hay FzQJӑLOjOѭӧQJPѭDKLӋXGөQJ, OѭӧQJPѭDVӁVLQKGzQJFKҧ\WUӵFWLӃSWUrQOѭXYӵF 11 SCS OjWrQYLӃWWҳWFӫDSoil Conservation Server

-39-

WURQJÿyP OjWәQJÿӝVkXPѭDIa OjÿӝVkXWәQWKҩWEDQÿҫXS ÿӝVkXQѭӟFFҫQJLӳWӕL

ÿD4XD QJKLrQ FӭX FiF NӃW TXҧ WKӵF QJKLӋP WUrQ QKLӅX OѭX YӵF QKӓ QJѭӡL WD [k\

GӵQJÿѭӧFTXDQKӋNLQKQJKLӋP[28]: Ia = 0.2SNKLÿyFQJWKӭFÿѭӧc viӃt lҥi

là:

= ( െ 0.2)ଶ + 0.8 (2 െ 5)

Ĉӝ cҫm giӳ Qѭӟc tӕLÿDS phө thuӝc mҩt thiӃWYjRFiFÿһFWUѭQJOѭXYӵc thông

qua mӝt thông sӕ ÿѭӡng cong dòng chҧy (hay gӑi tҳt là CN) qua công thӭc:

= 25400 െ ܥ254ܥ (5 െ 6)

CN OjPӝWVӕYWKӭQJX\rQJLiWUӏWURQJNKRҧQJ0 &1ÿӕLYӟLEӅPһWNKQJ

WKҩPKRһFPһWQѭӟFCN = 100ÿӕLYӟLEӅPһWWӵQKLrQ&1.

1KѭYұ\ÿӇWtQKPѭDKLӋXGөQJEҵQJSKѭѫQJSKiSÿѭӡQJFRQJGzQJFKҧ\6&6

WDFKӍSKҧLѭӟFOѭӧQJPӝWWKQJVӕGX\QKҩWFKROѭXYӵFOjFKӍVӕCN. Trên Hình 2.8

OjEҧQÿӗÿѭӡQJFRQJGzQJFKҧ\WtQKÿѭӧFGӵDWUrQWKQJWLQYӅQKyPÿҩWWKӫ\YăQYj

KLӋQWUҥQJVӱGөQJÿҩWFKROѭXYӵFVQJ1KұW/ӋÿѭӧFWKӵFKLӋQWURQJ GIS.

Hình 2.8. ĈɉQJFRQJGzQJFKɠ\&1OɉXYͱFVQJ1KɪW/ʄ

-40-

3KѭѫQJSKiSWtQKWRiQGzQJFKҧy trӵc tiӃp 2.4.6.

7URQJSKҫQ WUѭӟFÿm WtQKÿѭӧF OѭӧQJPѭDTXi WKҩPWӯ OѭӧQJPѭDUѫL[XӕQJ

OѭXYӵFVDXNKLWUӯÿLSKҫQWәQWKҩWWUrQOѭXYӵF7URQJSKҫQQj\VӁWUuQKEj\SKѭѫQJ

SKiSWtQKWRiQGzQJFKҧ\OѭXOѭӧQJVLQKUDEӣLOѭӧQJPѭDKLӋXGөQJ trên OѭXYӵF.

7URQJFiFPKuQK WKӫ\YăQSKѭѫQJSKiS WtQKGzQJFKҧ\ WUӵF WLӃSFzQÿѭӧFJӑL Oj

SKѭѫQJSKiSFKX\ӇQÿәL, vLӋFOӵDFKӑQSKѭѫQJSKiSFKX\ӇQÿәLOѭXOѭӧQJWӯOѭӧQJ

PѭDTXiWKҩP SKөWKXӝFYjR PӝWVӕ\ӃXWӕQKѭWtQKVҹQFyFӫDWKQJWLQFyÿѭӧFFKR

YLӋFKLӋXFKӍQKKD\NKҧQăQJѭӟFOѭӧQJWKQJVӕVӵWKӓDPmQFiFJLҧVӱYӕQFyFӫD

PӛLSKѭѫQJSKiSWKyLTXHQFǊQJ QKѭNLQKQJKLӋPFӫDQJѭӡLGQJ7URQJQJKLrQFӭX

này VӱGөQJSKѭѫQJSKiSÿѭӡQJTXiWUuQKÿѫQYӏSCS'RÿyWURQJSKҫQWLӃSWKHRVӁ

WUuQKEj\FKLWLӃWYӅSKѭѫQJSKiSQj\WUѭӟFWLrQWDÿLWuPKLӇXYӅÿѭӡQJTXiWUuQKÿѫQ

Yӏ.

Ĉ˱QJTXiWUuQKÿ˯QY (UH) OjÿӗWKӏKjPSKҧQӭQJGҧL[XQJÿѫQYӏFӫDPӝW

KӋ WKӕQJ WKӫ\YăQ WX\ӃQ WtQK'R6KHUPDQÿѭDUDÿҫX WLrQYjRQăPUH ÿѭӧF

ÿӏQKQJKƭDOjÿѭӡQJTXiWUuQKGzQJFKҧ\WUӵFWLӃSWҥRUDEӣLFPPѭDKLӋXGөQJ phân

EӕÿӅX WUrQ OѭXYӵFYӟLFѭӡQJÿӝNKQJÿәL WURQJNKRҧQJ WKӡLJLDQPѭDKLӋXGөQJ

[19].

= ାଵ

ஸெ

ୀଵ (2 െ 7)

WURQJÿyQn OjJLiWUӏOѭXOѭӧQJ WҥLQǻW; Pm ÿӝVkXPѭDKLӋXGөQJWURQJNKRҧQJWKӡL

JLDQWӯPǻW WӟLPǻW0WәQJ[XQJPѭDUn-m+1 OjJLiWUӏUH WҥLWKӡLÿLӇP(n-m+1)

ǻW, Un-m+1 FyWKӭQJX\rQFӫDOѭXOѭӧQJGzQJFKҧ\WUrQPӝWÿѫQYӏÿӝVkXPѭD

1KѭYұ\ÿӇWtQKÿѭӧFOѭXOѭӧQJQn WӯOѭӧQJPѭDKLӋXGөQJPm ÿәWUrQOѭXYӵF

WDFҫQSKҧL[iFÿӏQKÿѭӧFÿѭӡQJTXiWUuQKÿѫQYӏUn-m+1 FӫDOѭXYӵFÿy9ӟLJLҧWKLӃW

ÿѭӡQJTXiWUuQKÿѫQYӏOjGX\QKҩWFKRPӝWOѭXYӵF YjNKQJWKD\ÿәLWKHRWKӡLJLDQ

ĈѭӡQJTXiWUuQKÿѫQYӏFyWKӇsuy ra ÿѭӧFEҵQJFiFKJLҧLEjL WRiQQJKӏFK WӯFiFVӕ

OLӋXÿmFKRFӫDPm và Qn7X\QKLrQSKѭѫQJSKiSQj\FKӍFyWKӇiSGөQJÿѭӧFFKR

FiFOѭXYӵFKRһFYӏWUtWUrQGzQJVQJPjWҥLÿyÿmFyVӕOLӋXÿRÿҥFYӅGzQJFKҧ\Do

ÿyQJѭӡLWDVӱGөQJSKѭѫQJSKiS[k\GӵQJÿѭӡQJTXiWUuQKÿѫQYӏWәQJKӧSÿӇ[k\

GӵQJÿѭӡQJTXiWUuQKÿѫQYӏFKRFiFÿӏDÿLӇPNKiFWUrQVQJKRһFFKRPӝWOѭXYӵFNӃ

FұQNKQJFyÿӫVӕOLӋXÿRÿҥFQKѭQJFyÿһFÿLӇPWѭѫQJWӵ [19]. &yNLӇXÿѭӡQJTXi

-41-

WUuQK ÿѫQYӏ WәQJ KӧS JӗP UH GӵD WKHRPӕL TXDQ KӋ JLӳD FiF ÿһF WUѭQJKuQK

GҥQJFӫDÿѭӡQJFRQJOѭXOѭӧQJÿӍQKWKӡLJLDQÿi\«YӟLFiFÿһFWUѭQJOѭXYӵFÿѭD

UDEӣL6Q\GHU, 1938 và Gray, 1961); (2) UH WәQJKӧSNKQJWKӭQJX\rQSCS &ѫTXDQ

EҧRYӋWKәQKѭӥQJ+RDNǤ, 1972; và (2) UH GӵDWUrQFiFPKuQKOѭӧQJWUӳQѭӟFFӫD

OѭXYӵF&ODUN[19].

Ĉ˱QJTXiWUuQKÿ˯QYWQJKS NKQJWKͱQJX\rQ SCS: ÿѭӧFÿѭDUDEӣL&ѫ

TXDQEҧRYӋWKәQKѭӥQJ+RD.ǤYӟLWXQJÿӝOѭXOѭӧQJÿѭӧFELӇXGLӉQEҵQJWӍVӕFӫD

OѭXOѭӧQJU VRYӟLOѭXOѭӧQJÿӍQKOǊUp YjWKӡLJLDQWKuÿѭӧFELӇXWKӏEҵQJ WӍVӕFӫD

WKӡLJLDQt VRYӟLWKӡLJLDQ QѭӟFOrQTp WKӡLJLDQWӯO~FEҳWÿҫX[XҩWKLӋQGzQJOǊÿӃQ

NKL ÿҥW ÿӍQK OǊ FӫD ÿѭӡQJTXi WUuQK ÿѫQYӏHình 2.9.a WKӇ KLӋQPӝWUH WәQJ KӧS

NKQJWKӭQJX\rQFӫDSCS ÿѭӧF[k\GӵQJFKRQKLӅXOѭXYӵFNKiFQKDX7DFyWKӇѭӟF

tính Up và Tp EҵQJFiFKVӱGөQJPKuQKÿѫQJLҧQKyDFӫDÿѭӡQJTXi WUtQKÿѫQYӏ

KuQKWDPJLiFQKѭWUrQHình 2.9.b.

(a) (b) Hình 2.9. ĈɉQJTXiWUuQKÿɇQYʈWQJKS6&6:

(a) ĈɉQJTXiWUuQKNKQJWKQJX\rQEĈɉQJTXiWUuQKÿɇQYʈKuQKWDPJLiF

7ӯNӃWTXҧSKkQWtFKQKLӅX8+FKRFiFOѭXYӵFVQJNKiFQKDX&ѫTXDQEҧR

YӋWKәQKѭӥQJ+RD.ǤÿӅQJKӏUҵQJOѭXOѭӧQJÿӍQKOǊYjWKӡLJLDQÿҥWÿӍQKOLrQKӋYӟL

QKDXTXDSKѭѫQJWUuQK

= ܥ ܣ

(2 െ 8)

U/U

p

t/Tp

-42-

vӟi A là diӋQ WtFK OѭXYӵc; C là hҵng sӕ chuyӇQÿәi (2.08). ThӡLJLDQÿӍQK OǊ FǊQJ

ÿѭӧc biӃWQKѭOjWKӡLJLDQQѭӟc lên) liên hӋ vӟi thӡi gian xҧy ra mӝWÿѫQYӏ PѭDKLӋu

dөng tr qua công thӭc:

= ݐ2 + (2ݐ െ 9)

tr FǊQJFKtQKOjEѭӟFWKӡLJLDQWtQKWRiQ (ǻW; tp OjWKӡLJLDQWUӉOѭXYӵFÿѭӧF[iFÿӏQK

OjWKӡLJLDQFKrQKOӋFKJLӳDÿӍQKPѭDYjÿӍQKOǊ

TKӡLJLDQWUӉOѭXYӵFtp FyWKӇGӉGjQJ[iFÿӏQKÿѭӧFEҵQJFiFKWtQKWKӡLJLDQ

WӯNKL[XҩWKLӋQÿӍQKPѭDÿӃQNKL[XҩWKLӋQÿӍQKOǊKD\FǊQJFyWKӇѭӟFOѭӧQJWKQJ

TXD EѭӟF KLӋX FKӍQKP KuQK GӵD WUrQ FiF FKXӛL TXDQ WUҳFPѭD – OǊ WUrQ OѭX YӵF

7KQJTXDQKLӅu nghiên cӭXFKRFiFOѭXYӵc nhӓ, không có trҥm quan trҳc, 6&6ÿӅ

xuҩt thӡi gian trӉ OѭXYӵc liên hӋ vӟi thӡi gian tұS WUXQJQѭӟF OѭXYӵc tc thông qua

công thӭc:

ݐ = (2ݐ0.6 െ 10)

TKӡLJLDQWұSWUXQJQѭӟFFӫDOѭXYӵFFyWKӇÿѭӧFѭӟFOѭӧQJWKQJTXDFiFÿһF

WUѭQJ OzQJ VQJ FӫD OѭX YӵF VQJ QJKLrQ FӭX 7URQJ QJKLrQ FӭX Qj\ tc ÿѭӧF ѭӟF

OѭӧQJGӵDWUrQFiFÿһFWUѭQJGzQJVQJÿѭӧFWULӃW[XҩWWӯ'(0YjFiFQJXӗQWѭOLӋX

NKiFQKѭҧQKYӋWLQKNKҧRViWWKӵFÿӏDEҧQÿӗWKӫ\KӋ WURQJ*,6YӟLPRGXO+(&-

GeoHMS.

.KLFyÿѭӧFtc WtQKÿѭӧFtp TXDFQJWKӭF - 10); Tp TXDFQJWKӭF - 9); Up

TXDFQJWKӭF - Wӯÿy[iFÿӏQKÿѭӧFQn TXDFQJWKӭF - 7).

3KѭѫQJSKiSWtQKWRiQGzQJFKҧ\FѫVӣ 2.4.7.

Dòng FKҧ\WURQJVQJOjWәQJFӫDGzQJFKҧ\WUӵFWLӃSGzQJFKҧ\QKDQh Wӯ

OѭӧQJPѭDYjGzQJFKҧ\FѫVӣ'zQJFKҧ\WUӵFWLӃSVLQKUDWӯPѭDTXiWKҩP ÿѭӧF

WtQKWRiQEҵQJSKѭѫQJSKiSÿѭӡQJTXiWUuQKÿѫQYӏWәQJKӧS6&6ÿmWUuQKEj\ trong

PөF2.4.6 ӣ trên. 'zQJFKҧ\FѫVӣÿѭӧFELӃWÿӃQOj GzQJәQÿӏQKKD\GzQJFKҧ\WURQJ

WKӡLNǤFy³WKӡLWLӃWÿҽS´FӫDFKXNǤPѭDÿѭӧFOѭXWUӳWURQJFKXӛLWKӡLJLDQFӫDOѭX

YӵF 7UXQJWkPWKӫ\YăQFQJWUuQK0ӻ [28] ÿѭDUDPKuQKÿӇWtQKWRiQGzQJFKҧ\

Fѫ Vӣ JӗP (i) PKuQK KQJ V ELQ ÿL WKHR WKiQJ JLi WUӏ GzQJ FKҧ\ ÿѭӧF coi là

NKQJÿәLWURQJWKiQJ; (ii) PKuQKVX\JLPKjPPǊGLӉQJLҧLGzQJFKҧ\FѫVӣEӣL

-43-

ÿѭӡQJFRQJQѭӟFU~WVX\JLҧPWKHRTX\OXұQKjPPǊ; và (iii) PKuQKKFKͱDWX\Q

tínhPSKӓQJVӵFKX\ӇQÿӝQJYj OѭX WUӳFӫDGzQJFKҧ\ViWPһW QKѭ Oj VӵFKX\ӇQ

ÿӝQJ YjOѭXWUӳFӫDQѭӟFWKQJTXDKӗFKӭDPӝWFiFKWX\ӃQWtQK.

Các mô hình (ii) và (iiiSKҧQiQKFKtQK[iFKѫQKѫQTXiWUuQKGzQJFKҧ\FӣVӣ

WURQJOѭXYӵF7X\QKLrQFǊQJÿzLKӓLQJѭӡLGQJSKҧL[iFÿӏQK QKLӅXWKQJVӕSKӭF

WҥSKѫQ. 7URQJNKLÿӕLKҫXKӃWFiF OѭXYӵFVQJQKӓKRһFVQJÿWKӏQKӳQJÿyQJ

JySFӫDGzQJFѫVӣOjQKӓYjNKQJÿiQJNӇ1KӳQJÿyQJJySFӫDGzQJFKҧ\FѫVӣOj

FyêQJKƭDYjNKQJWKӇEӓTXDÿӕLYӟLFiFOѭXYӵFVQJOӟQ khi mà GzQJFKҧ\FѫVӣ

FyÿѭӧF WӯOѭӧQJWUӳQJҫPOӟQvà FKXNǤPѭDWURQJQăP [19]. 'Rÿy WURQJQJKLrQ

FӭXQj\VӱGөQJPKuQKÿѫQJLҧQQKҩWYӅGzQJFKҧ\FѫVӣQyÿѭӧFGLӉQWҧQKѭdòng

FK\NKQJÿLFyWKELQÿLWKHRWKiQJ (i)7KQJVӕQJѭӡLGQJFҫQÿѭDYjRP

KuQKFKӍOjGzQJFKҧ\FѫVӣWKHRWKiQJ

Hình 2.10. ĈɉQJTXiWUuQKGzQJFKɠ\WURQJWUɪQPɉDUjR YjFiFSKɉɇQJSKiS[iFÿʈQK

GzQJFKɠ\FɇV [19]. DSKɉɇQJSKiSÿɉQJ WKɰQJ ESKɉɇQJSKiS FKLɾXGjLÿi\ FÿʈQK FSKɉɇQJSKiSÿGFELɼQÿL.

'zQJFKҧ\FѫVӣlà NKQJÿѭӧFÿRÿҥFWUӵFWLӃSPjÿѭӧFWtQKWKQJTXDÿѭӡQJ

TXi WUuQK OѭX OѭӧQJÿRÿҥF12 ÿѭӧFFӫDGzQJ FKҧ\ WURQJ VQJ;pW WUұQPѭD UjRYӟL

ÿѭӡQJTXi WUuQK OѭX OѭӧQJ WKӇ KLӋQ WUrQHình 2.10 EҵQJ FiFK ÿiQKGҩX WKӡL NuPj

12 /ѭXOѭӧQJWKӵFUDOjNKQJÿRÿҥFWUӵFWLӃSÿѭӧFPjQyÿѭӧFWtQKWRiQGӵDWUrQVӕOLӋXÿRÿҥFYӅYұQWӕFYjÿӝVkXGzQJQѭӟF7X\QKLrQÿLNKLWDYүQFRLVӕOLӋXWtQKWRiQÿѭӧFTXDÿRÿҥFQj\OjVӕOLӋXÿRÿҥFKD\TXDQWUҳFÿӇSKkQELӋWYӟLVӕOLӋXWtQKWRiQPKuQK

-44-

ÿѭӡQJTXiWUuQKOѭXOѭӧQJWURQJQăPWUQJYӟLÿѭӡQJFRQJQѭӟFU~WFӫDGzQJFѫVӣWD

FyWKӇ[iFÿӏQKÿѭӧFWKӡLÿLӇPEҳWÿҫXYjNӃWWK~FFӫDTXiWUuQKGzQJFKҧ\WUӵFWLӃS

FiFÿLӇP%Yj'WURQJHình 2.10*LӳDKDLÿLӇPQj\Ven Te Chow (1988) [19] ÿѭD

UDSKѭѫQJSKiSÿӇWiFKUӡLGzQJFKҧ\FѫVӣYjGzQJFKҧ\WUӵFWLӃSJӗPDSKѭѫQJ

SKiSÿѭӡQJWKҷQJESKѭѫQJSKiSFKLӅXGjLÿi\FӕÿӏQKFSKѭѫQJSKiSÿӝGӕFÿӝW

ELӃQ

Trong khi các SKѭѫQJSKiSEYjFFKRNӃWTXҧSKkQWiFKWӕWKѫQQKѭQJOҥL

ÿzLKӓLQJѭӡLGQJSKҧL[iFÿӏQKÿѭӧFNKRҧQJWKӡLJLDQ1WӯNKLGzQJFKҧ\PһWÿҥW

ÿӍQKÿӃQNKLNӃWWK~FYjÿLӇPXӕQWUrQQKiQKQѭӟFKҥWѭѫQJӭQJĈLӅXQj\ÿLNKLOj

NKQJGӉGjQJNKLFiFYӟLVӵ QJKqRQjQFӫDFiF WUҥPÿRÿҥF WUrQFiF OѭXYӵFVQJ

QKӓӣPLӅQ7UXQJ9LӋW1DP'RÿySKѭѫQJSKiSÿѭӡQJWKҷQJDYӟLYLӋF[iFÿӏQK

GzQJFѫVӣÿѫQJLҧQEҵQJcách YӁPӝWÿѭӡQJWKҷQJQҵPQJDQJWӯGzQJFKҧ\PһWEҳW

ÿҫXÿӃQJLDRÿLӇPFӫDQyYӟLQKiQKQѭӟFKҥFӫDÿѭӡQJTXiWUuQKOѭXOѭӧQJ WӓUDKLӋX

TXҧ. Trên Hình 2.11 WKӇKLӋQSKѭѫQJSKiSÿѭӡQJWKҷQJÿӇSKkQWiFKGzQJFKҧ\FѫVӣ

WӯÿѭӡQJTXiWUuQKOѭXOѭӧQJWҥLWUҥP.LӃQ*LDQJ SKөFYөWtQKWRiQWKQJVӕÿҫXYjR

cho mô hình tính toán GzQJFKҧ\FѫVӣtrong HEC-HMS.

Hình 2.11. 3KɉɇQJSKiSÿɉQJWKɰQJ[iFÿʈQKGzQJFKɠ\FɇV WÿɉQJOɉXOɉQJWURQJVQJWɞL

WUɞP.LɼQ*LDQJ (01-WKiQJQăP

7URQJÿyÿѭӡQJWәQJOѭXOѭӧQJWURQJVQJQăP 1999 ÿѭӧFWtQKWRiQWӯJLiWUӏ

ÿRPӵFQѭӟFQăPWҥLWUҥP.LӃQ*LDQJ GӵDWUrQTXDQKӋOѭXOѭӧQJ– PӵFQѭӟF

(Q-+FӫDWUҥPQj\GRVDXQăP4 WUҥP.LӃQ*LDQJ ÿmQJӯQJÿROѭXOѭӧQJ Quan

-200

0

200

400

600

800

1,000

1,200

1 3 5 7 9

11

13

15

17

19

21

23 1 3 5 7 9

11

13

15

17

19

21

23 1 3 5 7 9

11

13

15

17

19

21

23 1 3 5 7 9

11

13

15

17

19

21

23 1 3 5 7 9

11

13

15

17

19

21

23 1 3 5 7 9

11

13

15

17

19

21

23 1 3 5 7 9

11

13

15

17

19

21

23 1 5 9

13

17

21

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 8 8 8 8 8 8

7KjQKSKҫQGzQJFKҧ\FѫVӣ dŚăŶŚƉŚҥŶĚžŶŐĐŚңǇƚƌӌĐƚŝұƉ dҼŶŐĚžŶŐĐŚңǇƚƌŽŶŐƐƀŶŐ

D B

4FѫVӣ 79.7 (m3/s)

Q (m3/s)

7KLJLDQJL)

-45-

KӋ4-+WҥLWUҥPQj\ÿѭӧF[k\GӵQJGӵDWUrQVӕOLӋXOѭXOѭӧQJYjPӵFQѭӟFWKӵFÿRcó

ÿѭӧFQăP6.

1KѭÿmÿӅFұSGzQJFKҧ\OǊWURQJVQJOjWәQJFӫDWKjQKSKҫQGzQJFKҧ\WUӵF

WLӃSYj WKjQKSKҫQGzQJFKҧ\FѫVӣFiFWKjQKSKҫQQj\SKҧLÿѭӧFWtQKWRiQFKRWӯQJ

SKө OѭX OjPOѭX OѭӧQJÿҫXYjRFKRGLӉQ WRiQ OǊ WURQJVQJ DònJFKҧ\ WUӵF WLӃS WҥL

FӱDUDFӫDPӛLSKөOѭXWtQKWRiQÿѭӧFVӱGөQJSKѭѫQJSKiSÿѭӡQJTXiWUuQKÿѫQYӏ

WәQJKӧS6&6QKѭWUuQKEj\ӣPөF2.4.6&ǊQJQKѭGzQJFKҧ\WUӵFWLӃSGzQJFKҧ\Fѫ

VӣFǊQJFҫQÿѭӧFWtQKWRiQFKRWӯQJSKөOѭu7URQJSKѭѫQJSKiSWiFKGzQJFKҧ\Fѫ

VӣQru WUrQPӟLWtQKÿѭӧFWKQJVӕ GzQJFKҧ\FѫVӣFӫDFiFSKөOѭXÿәYjRÿRҥQVQJ

WҥL7UҥP.LӃQ*LDQJ9ұ\WDFzQFҫQ[iFÿӏQKWKQJVӕ GzQJFKҧ\FѫVӣFKRWҩWFҧFiF

SKө OѭX NKiF Fy WURQJ OѭX YӵF SKөF Yө WKQJ Vӕ ÿҫX YjR FKRmô hình GzQJ FK\

NKQJÿLELQÿLWKHRWKiQJ ÿӇPSKӓQJ GzQJFKҧ\FѫVӣ7X\QKLrQGRFKӍFyVӕ

OLӋXÿRÿҥFOѭXOѭӧQJWҥLWUҥP.LӃQ*LDQJ PjNKQJFyӣWUҥPNKiFKD\FiF SKөOѭX

khác nên WKQJ Vӕ OѭX OѭӧQJFKRFiFSKө OѭXNKiFÿѭӧFѭӟF Oѭӧng GӵD WUrQJLi WUӏ

GzQJFKҧ\FѫVӣÿmWtQKÿѭӧFWҥL.LӃQ*LDQJ9ӟLJLҧWKLӃW UҵQJGzQJFKҧ\FѫVӣJLӳD

FiFSKөOѭXFKӍOjKjPWX\ӃQWtQKFӫDGLӋQWtFKPӛLSKөOѭX

3KѭѫQJSKiSGLӉQWRiQOǊWURQJVQJ 2.4.8.

Theo Ven Te Chow (1988) [19]SKѭѫQJSKiSGLӉQWRiQGzQJFKҧ\OjPӝWSKpS

SKkQWtFKÿӇWKHR GLFKX\ӇQÿӝQJFӫDGzQJFKҧ\NKLÿLTXDPӝWKӋWKӕQJWKӫ\YăQ

.KLGzQJFKҧ\OjGzQJOǊWKuWKXұWJLҧLQj\JӑLOjGLӉQWRiQOǊ0KuQKGLӉQWRiQGzQJ

FKҧ\SKkQEӕOjOӵDFKӑQSKKӧSFKRYLӋFWtQKWRiQOѭXOѭӧQJYjPӵFQѭӟFPӝWFiFK

ÿӗQJ WKӡLYjSKҧQiQKÿ~QJEҧQFKҩW VӵFKҧ\ WUX\ӅQFӫDGzQJFKҧ\NKQJәQÿӏQK

NKQJÿӅXWURQJOzQJGүQ&iFPKuQKGLӉQWRiQGzQJFKҧ\SKkQEӕFǊQJFyWKӇÿѭӧF

VӱGөQJÿӇPSKӓQJVӵFKX\ӇQKyDPѭDUjRWKjQKGzQJFKҧ\WUrQOѭXYӵFÿӇWҥRUD

ÿѭӡQJTXiWUuQKWҥLFӱDUDFӫDOѭXYӵFVDXÿyOҩ\ÿѭӡQJTXiWUuQKOѭXOѭӧQJQj\OjP

ÿҫXYjRFKRWKѭӧQJOѭXFӫDFRQVQJYjGүQQyÿӃQKҥOѭXFRQVQJĈѭӡQJTXiWUuQK

OѭXOѭӧQJO~FQj\OjELӃQÿәLWKHRFҧFKLӅXNKQJJLDQ[19]7X\QKLrQQKѭÿmÿӅ

FұSFKREjLWRiQWKӵFWӃFiFWKjQKSKҫQELӃQÿәLFӫDGzQJFKҧ\WKHRSKѭѫQJ ngang và

WKHRSKѭѫQJWKҷQJÿӭQJÿѭӧFEӓTXDYj O~FQj\GzQJFKҧ\FKӍFzQOjELӃQÿәLGӑF

WKHRFKLӅXGzQJFKҧ\WURQJNrQKKD\FzQJӑLOjGzQJFKҧ\PӝWFKLӅX

-46-

7URQJQJKLrQFӭXQj\VӱGөQJOӵDFKӑQNKiFÿӇGLӉQWRiQGzQJFKҧ\SKkQEӕ

EҵQJFiFKVӱGөQJFiF PKuQKWұSWUXQJWURQJ+(&-+06ÿӇFKX\ӇQKyDPѭDUjR

WKjQKGzQJFKҧ\WҥLFiFFӱDUDFӫDPӛLSKөOѭXVDXÿyPӟLVӱGөQJFiFSKѭѫQJSKiS

GLӉQWRiQGzQJFKҧ\SKkQEӕGLӉQWRiQGzQJFKҧ\FKRPӛLÿRҥQVQJ.

9LӋFGLӉQWRiQGzQJFKҧ\NKQJәQÿӏQKSKkQEӕ, mӝWFKLӅX WKѭӡQJGӵDWUrQ

YLӋF ÿѫQ JLҧQ KyD FiF SKѭѫQJ WUuQK OLrQ WөF Yj SKѭѫQJ WUuQK ÿӝQJ OѭӧQJ WURQJ KӋ

SKѭѫQJWUuQK6DLW9HQDQW %ɠQJ 7QJNɼWYɾKʄSKɉɇQJWUuQK6DLQW9HQDQW [19]

3KѭѫQJWUuQKOLrQWөc:

Dҥng bҧo toàn:

ݔ + ܣ

ݐ = 0 (2 െ 10)

Dҥng không bҧo toàn:

ݔݕ + ݕ ݔ + ݕݐ = 0 (2 െ 11)

3KѭѫQJWUuQKÿӝQJOѭӧng:

Dҥng bҧo toàn:

1ܣݐ + 1

ܣݔ ቆ

ଶ

ܣ ቇ + ݔݕ െ ൫ െ ൯ = 0 (2 െ 12)

Sӕ hҥng gia tӕc ÿӏDSKѭѫQJ

Sӕ hҥng gia tӕFÿӕLOѭX Sӕ hҥng áp lӵc Sӕ hҥng trӑng lӵc

Sӕ hҥng lӵc ma sát

Dҥng không bҧo toàn:

ݐ + ݔ + ݔݕ െ ൫ െ ൯ = 0 (2 െ 13)

6yQJÿӝQJKӑF

VyQJNKXӃFKWiQ

VyQJÿӝQJOӵF

'ӵDWKHRFKӍGүQWURQJ %ҧQJFyWKӇFyÿѭӧFFiFOӵDFKӑQNKiFQKDXFKR

PKuQKGLӉQWRiQGzQJSKkQEӕEҵQJFiFKVӱGөQJSKѭѫQJWUuQKOLrQWөFÿҫ\ÿӫYj

ORҥLWUӯPӝWVӕWKjQKSKҫQWURQJSKѭѫQJWUuQKÿӝQJOѭӧQJ0KuQKSKkQEӕÿѫQJLҧQ

-47-

QKҩWOjPKuQKVyQJÿӝQJKӑFWURQJÿyEӓTXDJLDWӕFÿӏDSKѭѫQJJLDWӕFÿӕLOѭXYj

FiFWKjQKSKҫQiSVXҩWWURQJSKѭѫQJWUuQKÿӝQJOѭӧQJQJKƭDOjOӵFPDViWFkQEҵQJ

YӟLWUӑQJOӵF6yQJÿӝQJKӑFFKLSKӕLGzQJFKҧ\NKLFiFOӵFTXiQWtQKYjiSOӵFFyWKӇ

EӓTXDYjGRPDViWFkQEҵQJYӟLWUӑQJOӵFQrQGzQJFKҧ\OjNKQJFyJLDWӕF0

KuQK VyQJNKXӃFK WiQbӓTXD FiF WKjQKSKҫQ JLD WӕF ÿӏD SKѭѫQJ Yj JLD WӕF ÿӕL OѭX

QKѭQJYүQJLӳOҥLFiFWKjQKSKҫQiSVXҩW9jSKӭFWҥSQKҩWOjPKuQKVyQJÿӝQJOӵF

[HP[pWÿӃQWҩWFҧFiFWKjQKSKҫQWURQJSKѭѫQJWUuQKÿӝQJOѭӧQJ

1JѭӡL WDÿӅ[XҩWUDUҩWQKLӅXFiFGҥQJNKiFQKDXFӫDSKѭѫQJSKiSGLӉQWRiQ

syQJÿӝQJKӑF [19]7URQJQJKLrQFӭXQj\VӱGөQJSKѭѫQJSKiSFӫD&XQJHÿѭD UD

QăP SKѭѫQJ SKiS Qj\ GӵD WUrQ SKѭѫQJ SKiS0XVNLQJXPPӝW SKѭѫQJ SKiS

GLӉQWRiQOǊWUX\ӅQWKӕQJÿѭӧFGQJSKәELӃQWURQJGLӉQWRiQOѭӧQJWUӳWKӫ\YăQWX\ӃQ

WtQK ÿLӅXNKLӇQTXDQ KӋÿӝQJJLӳD OѭӧQJ WUӳYj OѭX OѭӧQg. 0һFGSKәELӃQYjGӉ

GjQJVӱGөQJQKѭQJSKѭѫQJSKiS0XVNLQJXPEDRJӗPFiFWKQJVӕNKQJGӵDWUrQ

Fѫ Vӣ YұW Oê QrQ UҩW NKy ÿӇ ѭӟF OѭӧQJ WKQJ Vӕ FKR WtQK WRiQ [28]. +ѫQ WKӃ QӳD

SKѭѫQJ SKiSnày GӵD WUrQ FiF JLҧ WKLӃW WKѭӡQJ NKQJ WKӓDPmQ WURQJ ÿLӅX NLӋQ Wӵ

QKLrQ&XQJHÿѭDUDQKӳQJFҧLWLӃQ QKҵPJLҧLTX\ӃWFiFKҥQFKӃÿy.

3KѭѫQJSKiS Muskingum-Cunge dӵa trên viӋc giҧLSKѭѫQJWUuQKOLrQWөc, (vӟi

Oѭӧng nhұp khu giӳa qL):

ܣݐ +

ݔ = (2ݍ െ 14)

và thӇ hiӋn sӵ khuӃFKWiQWKQJTXDSKѭѫQJWUuQKÿӝQJOѭӧng :

= െݕݔ (2 െ 15)

Bҵng cách kӃt hӧSKDL SKѭѫQJ WUuQK Qj\ Yj WX\Ӄn tính hóa WKX ÿѭӧF SKѭѫQJ

trình khuӃch tán rӕi (Miller và Cunge, 1975):

ݐ + ݔ = ߤ

ଶଶݔ + (2ݍ െ 16)

YӟL

QOѭXOѭӧQJGzQJYjR

AGLӋQWtFKPұWFҳWQJDQJWUXQJEuQK

-48-

tWKӡLJLDQWtQKWRiQ

xNKRҧQJFiFKGӑFVQJ

yÿӝVkXGzQJFKҧ\

SfÿӝGӕFPDViW

SoÿӝGӕFÿi\NrQK

cWӕFÿӝVyQJÿӝQJKӑF

µKӋVӕNKXӃFK tán thӫy lӵc.

TӕF ÿӝ VyQJ ÿӝng lӵc và hӋ sӕ khuӃch tán thӫy lӵF ÿѭӧc biӇu diӉn qua các

SKѭѫQJWUuQK

= 2) ܣ െ 17)

và

ߤ = ܤ2

(2 െ 18)

vӟi B: chiӅu rӝng mһWQѭӟc. Xҩp xӍ sai phân hӳu hҥn cӫDÿҥo hàm riêng, kӃt hӧp vӟi

SKѭѫQJWUuQK0XVNLQJXPWKXÿѭӧc:

௧ = ௧ଵܫଵܥ + ௧ܫଶܥ + ௧ଵܫଷܥ + 2) (ݔοݍ)ସܥ െ 19)

&iFKӋVӕÿѭӧF[iF ÿӏnh bҵng công thӭc:

ଵܥ =οݐܭ + 2

οݐܭ + 2(1 െ )

(2 െ 20)

ଶܥ =οݐܭ െ 2

οݐܭ + 2(1 െ )

(2 െ 21)

ଷܥ =2(1 െ ) െ οݐ

ܭοݐܭ + 2(1 െ )

(2 െ 22)

ସܥ =2οܭݐ

οݐܭ + 2(1 െ )

(2 െ 23)

-49-

7URQJÿyFiFWKQJVӕK và X ÿһFWUѭQJFKRKuQKGҥQJOzQJVQJ&XQJHYj

3RQFHFiFÿӏQKFiFWKQJVӕQj\TXDFác công thӭc:

ܭ = οݔ (2 െ 24)

= 12 ൬1 െ

ݔοܤ൰ (2 െ 25)

&iFJLiWUӏc, Q, B WKD\ÿәLWKHRWKӡLJLDQGRÿy FiFKӋVӕC1, C2, C3 và C4 FǊQJ

WKD\ÿәL WKHR 3RQFH ÿӅ[XҩW VӱGөQJKjP ORJDULWÿӇ WtQK WRiQ OҥL FK~QJFKR

PӛLEѭӟFWKӡLJLDQǻW YjNKRҧQJFiFKǻ[. *LiWUӏǻW ÿѭӧFFKӑQOjJLiWUӏQKӓQKҩWWURQJ

FiFJLiWUӏ EѭӟFWKӡLJLDQWtQKWRiQ WKӡLJLDQFKҧ\WUX\ӅQcӫDÿRҥn sông; hoһc 1/20

cӫa thӡLJLDQÿҥWÿӍnh cӫDÿѭӡng quá trình dòng chҧ\ÿӃn. Khi giá trӏ ǻW [iFÿӏnh, ǻ[

ÿѭӧc tính bӣi:

οݔ = ο2) ݐ െ 26)

*LiWUӏǻ[ SKҧLWKӓDPmQÿLӅXNLӋQVDX

ݔ߂ < 12 ൬ݐ߂ +

ܤ൰ (2 െ 27)

Vӟi Qo là giá trӏ dc tham chiӃXÿѭӧc tính toán tӯ ÿѭӡng quá trình dòng vào qua

công thӭc:

= + 12 ൫ െ ൯ (2 െ 28)

ӣÿk\QB OjGzQJFKҧ\FѫVӣ ; Qpeak OjOѭXOѭӧQJÿӍQKOǊFӫDGzQJYjR

&iFWKQJVӕFKRSKѭѫQJSKiS0XVNLQJXP-&XQJHGLӉQWRiQGzQJFKҧ\FKRFiF

ÿRҥQ VQJJӗPKuQK GҥQJ OzQJ VQJÿӝ UӝQJ OzQJ VQJÿӝGӕF WKjQK VQJKӋ Vӕ

nhiP0DQQLQJQ&iFEѭӟFFjLÿһWYjѭӟFOѭӧQJWKQJVӕQj\ÿѭӧFWKӵFKLӋQWURQJ

*,6YӟLPRGXO+(&-GeoRAS. Trên %ҧQJ OjNӃWTXҧѭӟFWtQKFiFWKQJVӕQj\FKR

FiFÿRҥQVQJFyWURQJOѭXYӵFVQJ1KұW/Ӌ

-50-

%ɠQJ 7KQJVFKRSKɉɇQJpháp Muskingum-&XQJHOɉXYͱFVQJ1KɪW/ʄ

Reach Time Step Method Length (m)

Slope (m/m)

Manning's n Shape Width

(m)

Side Slope

(xH:1V)

KiengiangR10 Automatic Fixed Interval 2652.2 0.0001 0.025 Trapezoid 600 2


LongdaiR70 Automatic Fixed Interval 4112.9 0.0027 0.034 Trapezoid 15 1



KiengiangR50 Automatic Fixed Interval 19313 0.0001 0.025 Trapezoid 60 3










3KѭѫQJSKiSWtQKWRiQÿӝ cao bӅ mһWQѭӟc 2.4.9.

'zQJFKҧ\VDXNKLWtQKWRiQÿѭӧFWӯFiFSKѭѫQJSKiSWUrQOjGzQJFKҧ\SKkQ

EӕELӃQÿәL WKHRFҧ WKӡLJLDQYjNKQJJLDQ7X\QKLrQJLi WUӏ OѭXOѭӧQJGzQJFKҧ\

WtQKÿѭӧFӣ trên OjWKѭDWKӟWPӟLFKӍFyWҥLYӏWUtWKѭӧQJOѭXӣÿҫXÿRҥQVQJYjKҥ

OѭX WҥL FXӕL ÿRҥQ VQJĈӇ WtQK WRiQ Yj [k\ GӵQJ ÿѭӧF EӅPһW QѭӟF OLrQ WөFP

SKӓQJ EӅ PһW QJұS OөW WUrQ VQJ WKu FҫQ SKҧL Fy ÿѭӧF OѭX OѭӧQJ YjPӵF QѭӟF WҥL

QKӳQJYӏWUtÿӫ Gj\WUrQPӛLÿRҥQVQJ 7URQJSKҫQQj\VӁWUuQKEj\SKѭѫQJSKiSWtQK

WRiQÿӝFDREӅPһWQѭӟFFKRWӯQJYӏWUtWUrQPӛLÿRҥQVQJ0ӛLÿRҥQVQJÿѭӧFFKLD

WKjQKQKLӅXÿRҥQVQJQKӓQӳDEҵQJKӋ WKӕQJPһWFҳWGj\ÿһFQJDQJVQJ6DXÿy

WKӵFKLӋQGLӉQWRiQGzQJFKҧ\TXDWӯQJPһWFҳWYjWtQKWRiQÿӝFDRPӵFQѭӟFFKRPӛL

PһWFҳWQj\ VӱGөQJ+(&-RAS.

HEC-RAS GLӉQ WRiQGzQJFKҧ\Yj WtQK WRiQÿӝQJKLrQJEӅPһWQѭӟF WUrQKӋ

WKӕQJVQJYӟLJLҧ WKLӃWGzQJFKҧ\ OjPӝWFKLӅXәQÿӏQKYjELӃQÿәLFKұPÿӅXĈӝ

-51-

nghiêng bӅPһWQѭӟFÿѭӧFWtQKWRiQWKQJTXD SKѭѫQJWUuQKFkQEҵQJQăQJOѭӧQJPӝW

FKLӅX. 1ăQJOѭӧQJWәQWKҩWÿѭӧFWtQKWRiQEӣLPDViWKD\VӵWKXKҽSKD\PӣUӝQJOzQJ

sông. 3KѭѫQJWUuQKÿӝQJOѭӧQJ(momentum) FyWKӇÿѭӧFVӱGөQJWURQJWuQKKXӕQJWҥL

FiFYӏWUtFyFQJWUuQKQKѭFҫXQJmEDVQJQѫLPjÿӝQJKLrQJEӅPһWQѭӟFELӃQÿәL

PҥQKPӁ. Tuy nKLrQWURQJQJKLrQFӭXQj\NKQJWKӵFKLӋQSKkQWtFKGzQJFKҧ\TXD

FiFFQJWUuQKQrQVӁNKQJÿӅFұSÿӃQSKѭѫQJWUuQKÿӝQJOѭӧQJ.

ĈӝQJKLrQJEӅPһWQѭӟFÿѭӧF WtQK WRiQ WӯPӝWPһWFҳWÿӃQPһWFҳW WLӃS WKHR

EҵQJ FiFK JLҧL SKѭѫQJ WUuQK FkQ EҵQJ QăQJ OѭӧQJPӟi quy trình lһp gӑi là SK˱˯QJ

SKiSE˱c tiêu chun. Vӟi quy luұt cân bҵQJQăQJOѭӧng áp dөng cho hai mһt cҳt liӅn

kӅSKѭѫQJWUuQKFkQEҵQJQăQJOѭӧQJÿѭӧc thӇ hiӋQQKѭVDX

ଶ + ଶ + ଶן ଶଶ

2 = ଵ + ଵ + ଵן ଵଶ

2 + (2 െ 29)

ӣÿk\

Y1, Y2 ĈӝVkXFӝWQѭӟFWҥLPӛLPһWFҳW

Z1, Z2 ĈӝFDRFӫDFiFÿLӇPXӕQGzQJFKtQK

V1, V2 : 9ұQWӕFWUXQJEuQK7әQJOѭXOѭӧQJWәQJGLӋQWtFKGzQJ

FKҧ\

D1, D2 : +ӋVӕYұQWӕF

g : JLDWӕFWUӑQJWUѭӡQJ

he : WәQWKҩWQăQJOѭӧQJFӝWQѭӟF

&iFWKjQKSKҫQWURQJSKѭѫQJWUuQKFkQEҵQJQăQJOѭӧQJ - 29ÿѭӧFWKӇKLӋQ

trong Hình 2.12.

Hình 2.12. &iFWKjQKSKɤQWURQJSKɉɇQJWUuQKFkQEɮQJQăQJOɉQJ JLDKDLPɴWFɬW[29]

-52-

7әQWKҩWQăQJOѭӧQJFӝWQѭӟFheJLӳDKDLPһWFҳWJӗPWәQWKҩWGRPDViWYj

WәQWKҩWGRVӵ thu hҽp hay mӣ rӝng lòng sông. 1KѭYұy, tәn thҩWQăQJOѭӧng cӝWQѭӟc

ÿѭӧc biӇu diӉn bӣi công thӭc:

= ҧ ܮ + ܥ ቤןଶ ଶଶ

2 െ ଵן ଵଶ

2 ቤ (2 െ 30)

ӣÿk\ /&KLӅXGjLÿRҥQVQJFyWtQKWUӑQJVӕOѭXOѭӧng

CSf Ĉӝ dӕFPDViWÿһFWUѭQJJLӳa 2 mһt cҳt

C : HӋ sӕ tәn thҩt do mӣ rӝng hay thu hҽp lòng sông

ChiӅXGjLÿRҥn sông có tính trӑng sӕ khoҧng ciFKÿѭӧc tính bҵQJSKѭѫQJWUuQK

ܮ = തܮ + തܮ + തܮ ത + ത + ത

(2 െ 31)

ӣÿk\

Llob, Lch, Lrob &KLӅXGjLÿRҥQVQJJLӳDFiFPһWFҳW[iFÿӏQKGzQJ

FKҧ\ӣEӡWUiLGzQJFKtQKYjEӡSKҧL

CQlob,CQch,CQrob : TUXQJEuQKVӕKӑFFӫDGzQJFKҧ\JLӳDFiFPһWFҳWWҥLEӡ

WUiLGzQJFKtQKEӡSKҧL

7RjQEӝFiFEѭӟFWtQKWRiQÿӝQJKLrQJEӅPһWQѭӟFÿѭӧFWKӵFKLӋQWURQJ+(&-

5$6SKLrQEҧQYӟLTX\WUuQKJLҧLOһSFiFSKѭѫQJWUuQh (2 – 29) và (2 – 30)

QKѭVDX

1. &KRJLiWUӏÿӝFDRJLҧÿӏQKFӫDEӅPһWQѭӟFWҥLOҳWFҳWÿҫXQJXӗQ.

2. 'ӵDYjRJLi WUӏQj\[iFÿӏQK WәQJ OѭӧQJQѭӟF WUX\ӅQTXDYjYұQ WӕFFӝW

QѭӟF.

3. 9ӟLJLiWUӏWtQKWӯEѭӟFWtQKJLiWUӏFӫDSf YjJLҧLSKѭѫQJWUuQK(2 – 30) ÿӇ

tính he.

4. 7ӯNӃWTXҧFӫDEѭӟFYjJLҧLSKѭѫQJWUuQK- ÿӇWtQK:6

5. 6RViQKJLiWUӏ:6ÿmWtQKYӟLJLiWUӏJLҧÿӏQKӣEѭӟF/һSÿLOһSOҥLFiF

EѭӟFWtQKWӯÿӃQFKRÿӃQNKLFiFJLiWUӏWKXÿѭӧFQҵPWURQJNKRҧQJVDL

VӕFKRSKpSOjP (hoһFJLiWUӏNKiFGRQJѭӡLGQJÿѭDYjR.

&iFWLrXFKXҭQGQJÿӇJLҧÿӏQKÿӝFDREӅPһWQѭӟFWURQJTX\WUuQKOһSOҥLWKD\

ÿәLWӯSKpSWKӱQj\ÿӃQSKpSWKӱNKiF%ӅPһWQѭӟFӣSKpSWKӱWKӭQKҩW GӵDYjRVӵ

-53-

GLUDFӫDÿӝVkXQѭӟFWҥLOҳWFҳWWUѭӟFFKӗQJOrQOҳW FҳWKLӋQWҥLĈӝFDREӅPһWQѭӟFӣ

SKpSWKӱWKӭKDL WtQKEҵQJÿӝFDRPһWQѭӟFJLҧÿӏQKFӝQJYӟLVDLVӕFӫDSKpSWKӱ

EӅPһWQѭӟFWtQKWRiQ- EӅPһWQѭӟFJLҧÿӏQKFRPSXWHG:6- assumed W.S). Nói

FiFKNKiFEӅPһWQѭӟFPӟL EӅPһWQѭӟFJLҧÿӏQK EӅPһWQѭӟFWtQKWRiQ-

EӅPһWQѭӟFJLҧÿӏQK&iFSKpSWKӱWKӭba YjWLӃSWKHRGӵDYjRSKѭѫQJSKiS³FҳW´

(“Secant” method) Wӹ OӋ WKD\ÿәLGLUDFӫDÿӝFKrQKJLӳDÿӝFDRWtQKYjÿӝFDRJLҧ

ÿӏQKFӫDSKpSWKӱWUѭӟF3KѭѫQJWUuQKFӫDSKѭѫQJSKiSFҳW QKѭVDX

WS1 = WS1-2 - Err1-2 * Err_Assum / Err_Diff (2 - 32)

ӣÿk\WS1 %ӅPһWQѭӟFJLҧÿӏQKPӟL

WS1-1 %ӅPһWQѭӟFJLҧÿӏQKOһSOҥLWUѭӟFÿy

WS1-2 %ӅPһWQѭӟFJLҧÿӏQKWӯOҫQWKӱWUѭӟFÿy

Err1-2 6DLVӕWӯOҫQWKӱWUѭӟFÿyEӅPһWQѭӟFWtQKWUӯÿL

EӅPһWQѭӟFJLҧÿӏQKFӫDOҫQOһSOҥL- 2)

Err_Assum ĈӝFKrQKFӫDFiFEӅPһWQѭӟFWURQJSKpSWKӱ

WUѭӟF(UU- Assum = WS1-2 - WS1-1.

Err_Diff %ӅPһWQѭӟF JLҧÿӏQKWUӯÿLEӅPһWQѭӟFWtQKWӯOҫQ

OһSWUѭӟF,- FӝQJYӟLVDLVӕFӫDOҫQWKӱWUѭӟF(UU1-2).

Err-Diff = WS1-1 - WS-Calc1-1 + Err1-2

&iFWKQJVӕFҫQWKLӃWFKRWtQKWRiQÿӝFDREӅPһWQѭӟFJӗPGӳOLӋXKuQKKӑF

VѫÿӗKӋWKӕQJVQJYjGӳOLӋXGzQJFKҧ\

Hình 2.13. +ʄWKQJGOLʄXKuQKKFSKkQWtFKWK\OͱF

0ɴWFɬW Sông (dòng chính) 9ʈWUtEVQJ

-54-

'ӳOLӋXKuQKKӑFFKRKӋWKӕQJVQJJӗPFiFPһWFҳWFKLӅXGjLPӛLÿRҥQVQJ

KӋVӕWәQWKҩWQăQJOѭӧQJWәQWKҩWPDViW WәQWKҩWWKXKҽSKD\PӣUӝQJOzQJ sông);

WKQJWLQYӅFiFKӧSOѭXSKkQOѭX7RjQEӝGӳOLӋXKuQKKӑFÿѭӧFFKXҭQEӏWURQJ*,6

YӟLPRGXO+(&-GeoRAS. Trên Hình 2.13 WKӇKLӋQGӳOLӋXKuQKKӑFÿmÿѭӧF[k\GӵQJ

FKRKӋWKӕQJVQJ1KұW/Ӌ

'ӳOLӋXGzQJFKҧ\FKRSKkQ WtFKJӗP GӳOLӋXGzQJFKҧ\FKӃÿӝGzQJFKҧ\Yj

GӳOLӋXÿLӅXNLӋQELrQGzQJFKҧ\'ӳOLӋXGzQJFKҧ\ÿmÿѭӧFWtQKWRiQEҵQJSKѭѫQJ

pháp Maskingum-Gunge WURQJPөF2.4.8 VӁÿѭӧFVӱGөQJQKѭÿҫXYjRFKREѭӟFWtQK

toán này. Giá trӏGzQJFKҧ\trên JӗPFKXӛLJLiWUӏOѭXOѭӧQJWKHRWKӡLJLDQÿѭӧFQKұS

YjRWҥLYӏWUtPһWFҳWÿҫXWLrQӣWKѭӧQJOѭXFӫDPӛLÿRҥQVQJ VDXÿyGLӉQWRiQYӅSKtD

KҥOѭXWҥLPһWFҳWFXӕLFQJFӫDÿRҥQVQJ'zQJFKҧ\ÿѭӧF[HPOjNKQJÿәLFKRÿӃQ

NKLQyJһSPӝW JLiWUӏGzQJFKҧ\NKiFÿѭӧFQKұSYjRWUrQÿRҥQVQJ'zQJFKҧ\WURQJ

ÿRҥQVQJ FKӍWKD\ÿәLNKL[XҩWKLӋQKӧSOѭX, SKkQOѭX KD\FyVӵJLDQKұSFӫDFQJ

WUuQKQKѭKӗFKӭD. Trên Hình 2.14 WKӇKLӋQGӳOLӋXGzQJFKҧ\WURQJWUұQOǊ OӏFKVӱQăP

ÿѭӧFQKұSYjRFiFPһWFҳWWUrQPӛLÿRҥQVQJ GLӉQWRiQGzQJFKҧ\әQÿӏQKÿӇ

WtQKWRiQEӅPһWQѭӟFWURQJ+(&-RAS.

Hình 2.14. 'OLʄXGzQJFKɠ\FKRSKkQWtFKGzQJFKɠ\QÿʈQKPWFKLɾXWURQJ+(&-RAS

3KѭѫQJSKiS9LӉn thám và GIS 2.4.10.

3KѭѫQJSKiS+ӋWKӕQJWKQJWLQÿӏDOê*,6– Geography Information System)

ÿѭӧFSKiW WULӇQWӯQKӳQJQăPWKӃNӹ WUѭӟFYjÿѭӧFӭQJGөQJUӝQJUmL WUrQQKLӅX

OƭQKYӵF*,6OjPӝWWәKӧSWKjQKSKҫQFRQQJѭӡLSKҫQFӭQJSKҫQPӅPFѫVӣGӳ

-55-

OLӋX &6'/ Yj SKѭѫQJ SKiS SKkQ WtFK&RQ QJѭӡL Vӱ GөQJ FiF SKҫQPӅP FKX\rQ

GөQJSKҫQPӅP*,6YjSKҫQFӭQJÿһFELӋWOjFiFPi\WtQKPi\ÿӏQKYӏ*36[k\

GӵQJOrQ&6'/JӗPFiFGӳOLӋXNKQJJLDQYjSKLNKQJJLDQÿѭӧFJҳQNӃWFKһWFKӁ

YӟLQKDX

ĈӕL YӟL FiF QJKLrQ FӭXYӅ QJұS OөW*,6 WKѭӡQJÿѭӧF Vӱ GөQJYӟLPөFÿtFK

chính QKѭ

- ;k\GӵQJFѫVӣGӳOLӋXvà EҧQÿӗQӅQYQJQJұSOөW

- ѬӟFOѭӧQJWKQJVӕÿһFWUѭQJWKӫ\YăQEӅPһWFKROѭXYӵF

- ѬӟFOѭӧQJWKQJVӕÿһFWUѭQJFӫDKӋWKӕQJVQJ

- /LrQNӃWYӟLFiFPKuQKWKXӹYăQWKXӹOӵF

- +LӇQWKӏFiFWKQJWLQYӅOǊQJұSOөWGѭӟLGҥQJFiFÿӗWKӏELӇXÿӗEҧQÿӗ

7URQJTX\ WUuQK [k\ GӵQJEҧQ ÿӗ QJұS OөW Hình 2.4 Fy ÿӃQ WUrQ EѭӟF

WURQJTX\WUuQKOjOjPYLӋFWURQJPLWUѭӡQJ*,67URQJÿyTuá trình [k\GӵQJÿҫX

YjRFKRPKuQKUҩWTXDQWUӑQJYuQyVӁTX\ӃWÿӏQKPӭFÿӝFKtQK[iFFӫDYLӋFFҧQK

EiR&iFWKQJWLQÿҫXvào ÿӅXÿѭӧFVӱGөQJFKRWRjQEӝTXiWUuQKWtQKWRiQYjP

SKӓQJQJұSOөW1ӃXGQJFiFSKѭѫQJSKiSWUX\ӅQWKӕQJÿӇWtFKKӧSFiFWKQJWLn này

VӁJһSUҩWQKLӅXNKyNKăQYjWӕQWKӡLJLDQQKѭQJYӟL*,6YjWLӋQtFKPӣUӝQJcông

YLӋFQj\ ÿѭӧFWtFKKӧSWӵÿӝQJQKDQKFKyQJ7URQJWUѭӡQJKӧSPӝWWKQJVӕÿҫXYjR

QjRWKD\ÿәLWKuYLӋFWtQKWRiQOҥLFiFWKQJVӕÿҫXYjRFǊQJGӉGjQJKѫQ Các phҫn

mӅP *,6 ÿѭӧc sӱ dөng trong nghiên cӭu này gӗm: Mapinfo 10, ArcGIS 10.1,

ArcViewGIS 3.3.

-56-

&+ѬѪ1* KӂT QUҦ VÀ THҦO LUҰN

&iFNӃWTXҧFKtQKFӫDQJKLrQFӭXVӁÿѭӧFWUuQKEj\WURQJFKѭѫQJQj\JӗPKӃW

TXҧNLӇPQJKLӋPSKѭѫQJSKiSWKQJTXDKLӋXFKӍQKYjNLӇPQJKLӋPEӝPKuQK6ӵ

ELӃQÿәLFӫD OѭӧQJPѭDOѭXOѭӧQJGzQJFKҧ\GLӋQYjÿӝVkXQJұSOөWGѭӟL KDLNӏFK

EҧQELӃQÿәLNKtKұXFKRPӭFWұSWUXQJQӗQJÿӝ KNK trung bình là RCP4.5 và cao là

RCP8.5. ;XWKӃELӃQÿәLVӁÿѭӧF[HP[pWFҧWURQJJLDLÿRҥQTXiNKӭYjWѭѫQJODL6ӵ

ELӃQÿәLWURQJWѭѫQJODLFyÿѭӧFQKӡVRViQKYӟLWKӡLNǤFKXҭQ6ӵELӃQÿәLYӅWҫQVXҩW

YjÿӝOӟQFӫDFiFÿһFWUѭQJQJұSOөWFǊQJVӁÿѭӧFÿiQKJLiÿӃQWURQJFKѭѫQJQj\

3.1. HiӋu chӍnh và kiӇPÿӏnh mô hình +LӋXFKӍQKYjNLӇP QJKLӋPPKuQKÿӇ[HP[pWVӵSKKӧSYjWtQKFKtQK[iF

FӫDPKuQKOjEѭӟFQKҩWWKLӃWSKҧLWKӵFKLӋQWUѭӟFNKLiSGөQJPKuQKFKRFiFWtQK

toán FKRJLDLÿRҥQ WѭѫQJODL

ĈӇKLӋXFKӍQKYjNLӇPÿӏQK PKuQKWKӫ\YăQWtQKWRiQPѭD – GzQJFKҧ\Vӕ

OLӋXTXDQWUҳFOѭXOѭӧQJWUrQOѭXYӵFWKѭӡQJÿѭӧFVӱGөQJ6ӕOLӋXQj\ÿzLKӓLSKҧLFy

ÿѭӧFFKRWӯQJSKөOѭXWURQJOѭXYӵFQӃXNKQJFyÿѭӧFFKRWӯQJSKөOѭXWKuFǊQJ

SKҧLÿӫGày. 7X\QKLrQWURQJNKXYӵFQJKLrQFӭXFKӍFyKDLWUҥPÿROѭXOѭӧQJOjWUҥP

Tám Lu trên nhánh sông /RQJĈҥLvà trҥP.LӃQ*LDQJ trên nhánh sông .LӃQ*LDQJ và

FǊQJFKӍFy WURQJJLDLÿRҥQ-6DXÿy WUҥP7iP/XÿmQJӯQJKRҥWÿӝQJ

FzQ WUҥP.LӃQ*LDQJ FKӍ FzQ ÿRPӵFQѭӟF7URQJQJKLrQ FӭXQj\ Vӱ GөQJÿѭӡQJ

TXDQKӋ4-+QăP (Hình 1, 3Kө OөFÿӇ WtQK OѭX OѭӧQJ WӯJLi WUӏÿRPӵFQѭӟF

QăPWҥLWUҥP.LӃQ*LDQJ OjPVӕOLӋXOѭXOѭӧQJFKREѭӟFNLӇPÿӏQKPKuQK

ĈӇKLӋXFKӍQKYjNLӇPQJKLӋPÿӝVkXYjGLӋQQJұSWKuFiFVӕOLӋXWKӕQJNrFӫD

ÿѭӧFWӯFiFFXӝFÿLӅXWUDYӃWOǊOӏFKVӱVӕOLӋXWKӕQJNrGLӋQQJұSWKѭӡQJOjFҩS[m

VDXPӛLWUұQOөWYjҧQKUDGDKD\YӋWLQKFyWKӇÿѭӧFVӱGөQJ Tuy nhiên, do không có

VӕOLӋXÿLӅXWUDYӃWOǊWURQJWUұQOǊWKiQJQăPQrQWURQJQJKLrQFӭXQj\WKӵF

KLӋQNLӇPÿӏQKGLӋQQJұSWKHRWtQKWRiQYӟLGLӋQQJұSFyÿѭӧFWӯVӕOLӋXÿLӅXWUD GLӋQ

tích QJұSFӫDcác xã WURQJYQJOǊ.

-57-

KӃt quҧ hiӋu chӍnh 3.1.1.

9ӟL Eӝ Vӕ OLӋX TXDQ WUҳF

PѭD YjOѭXOѭӧQJQJj\QăP6

QKѭÿm WUuQKEj\ӣPөF2.2.1Eӝ

Fѫ VӣGӳ OLӋX*,6ÿm WUuQKEj\ӣ

PөF 2.2.2, iS GөQJ FiF SKѭѫQJ

pháp tính toán PѭDGzQJFKҧ\ÿm

trình bày ӣ &+ѬѪ1* WKӵF

KLӋQWtQKWRiQEҵQJ mô hình WKӫ\

YăQ +(&-+06 WKX ÿѭӧF JLi WUӏ

OѭX OѭӧQJ WҥL PӛL SKө OѭX 6ӱ

GөQJ Vӕ OLӋX TXDQ WUҳF OѭX OѭӧQJ

QăPWҥL WUҥPWKӫ\YăQ.LӃQ

Giang ÿӇKLӋXFKӍQKWKQJVӕWәQ

WKҩWEDQÿҫXYjKӋVӕÿѭӡQJFRQJGzQJFKҧ\FӫDPKuQKKӃWTXҧVRViQKOѭXOѭӧQJ

WtQKWRiQEӣLPKuQKYjJLi WUӏ OѭXOѭӧQJTXDQWUҳFVDXNKLKLӋXFKӍQKWKQJVӕP

KuQKÿѭӧFWKӇKLӋQtrên Hình 3.1và Hình 3.2. KӃWTXҧVDXKLӋXFKӍQKWKQJVӕFKRWKҩ\

mô hình PSKӓQJNKiWӕW YӟLKӋVӕWѭѫQJTXDQ5ÿҥWYjFKӍVӕNSE ÿҥW, sai

VӕWX\ӋWÿӕLWUXQJEuQK0$( P3VVDLVӕTXkQSKѭѫQJ RMSE=23.5 (m3/s).

Hình 3.2. ĈѭӡQJTXiWUuQKOѭXOѭӧQJTXDQWUҳFYjWtQKWRiQWҥLWUҥP.LӃQ*LDQJQăP76 (KӋVӕ

NSE ÿҥW 0.77)

0

100

200

300

400

500

600

700

1-Jan-76 1-Feb-76 ϭͲDĂƌͲϳϲ ϭͲƉƌͲϳϲ ϭͲDĂǇͲϳϲ 1-Jun-76 1-Jul-76 ϭͲƵŐͲϳϲ 1-Sep-76 ϭͲKĐƚͲϳϲ ϭͲEŽǀͲϳϲ ϭͲĞĐͲϳϲ

Y;ŵ

ϯƐͿ

ƚ;ŶŐăǇͿ

NSE = 0.77

ĂůĐƵůĂƚĞĚ&ůŽǁ;Dϯ^ͿKďƐĞƌǀĞĚ&ůŽǁ;Dϯ^Ϳ

Hình 3.1. GLҧQ ÿӗ Wө ÿLӇP JLӳD 4 WtQK WRiQ Yj TXDQWUҳFWUҥP.LӃQ*LDQJQăPKӋVӕWѭѫQJquan R=0.88, ÿѭӡQJ WKҷQJ PjX ÿHQ OjÿѭӡQJKӗLTX\ WX\ӃQWtQK

ǇсϬϳϯϯϴǆнϲϰϵϳϰ

ZϸсϬϳϳϳϭ

0

100

200

300

400

500

600

0 200 400 600Ă

ůĐƵůĂƚĞĚ

Y;ŵ

ϯƐͿ

KďƐĞƌǀĂƚĞĚY;ŵϯƐͿ

-58-

KӃt quҧ kiӇPÿӏnh 3.1.2.

7KӵFKLӋQNLӇPQJKLӋPÿӝF

OұSPKuQK+(&-+06FKRVӕOLӋX

PѭDYjOѭXOѭӧQJQăPYӟLEӝ

WKQJ Vӕ ÿm ÿѭӧF KLӋX FKӍQK FKR

QăPӣWUrQ.ӃWTXҧOѭXOѭӧQJ

WtQKWRiQÿѭӧFWӯPKuQKYjJLiWUӏ

TXDQWUҳFWKӇKLӋQ trên Hình 3.3 và

Hình 3.4.ӃWTXҧFKRWKҩ\PKuQK

mô pKӓng khá WӕW YӟL KӋ Vӕ WѭѫQJ

TXDQ5ÿҥWYj KӋ VӕNSE ÿҥW

0.83, VDL Vӕ WX\ӋW ÿӕL WUXQJ EuQK

MAE = 20.1(m3V VDL Vӕ quân

SKѭѫQJ RMSE=31.6 (m3/s). .

Hình 3.4. ĈѭӡQJTXiWUuQKOѭXOѭӧQJTXDQWUҳFYjWtQKWRiQWҥLWUҥP.LӃQ*LDQJQăPFKӍVӕ

NSE ÿҥW 0.83)

1Kѭ Yұ\ Wӯ FiF NӃW TXҧ KLӋX FKӍQK Yj NLӇP ÿӏQK FKR WKҩ\HEC-HMS mô

SKӓQJNKiWӕWGzQJFKҧ\WӯOѭӧQJPѭDWUrQOѭXYӵF, YӟLFKӍVӕNSE ÿҥW0.77 và 0.83

WѭѫQJӭQJ%ӝWKQJVӕ+(&-+06VDXKLӋXFKӍQKÿҧPEҧRÿӝWLQFұ\FKRFiFEѭӟF

WtQKWRiQWLӃSWKHR

ĈӇ ÿiQKJLiNKҧQăQJPSKӓQJGLӋQQJұSFӫDEӝPKuQK WLӃQKjQKFiFEѭӟF

JӗP VӱGөQJEӝVӕ OLӋXPѭDngày WӯQJj\QăPÿѭӧF OjPÿҫXYjRFKR+(&-

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

1-Jan-99 1-Feb-99 ϭͲDĂƌͲϵϵ ϭͲƉƌͲϵϵ ϭͲDĂǇͲϵϵ 1-Jun-99 1-Jul-99 ϭͲƵŐͲϵϵ 1-Sep-99 ϭͲKĐƚͲϵϵ ϭͲEŽǀͲϵϵ ϭͲĞĐͲϵϵ

Y;ŵ

ϯƐͿ

NSE = 0.83

ĂůĐƵůĂƚĞĚ&ůŽǁ;Dϯ^Ϳ

KďƐĞƌǀĂƚĞĚ&ůŽǁ;Dϯ^Ϳ

Hình 3.3. *LҧQÿӗ Wө ÿLӇPJLӳD4TXDQ WUҳF Yj WtQK

WRiQWҥLWUҥP.LӃQ*LDQJQăPKӋVӕWѭѫQJTXDQ5

ǇсϬϴϱϴǆ- ϱϰϴϬϭ

ZϸсϬϴϱϰϭ

0

100

200

300

400

500

600

700

0 100 200 300 400 500 600 700

ĂůĐƵůĂƚĞĚ

Y;ŵ

ϯƐͿ

KďƐĞƌǀĂƚĞĚY;ŵϯƐͿ

-59-

+06ÿӇWtQKWRiQOѭXOѭӧQJFKRPӛLSKөOѭXFiFJLiWUӏOѭXOѭӧQJQj\VDXÿyÿѭӧF

QKұSYjR+(&-5$6GLӉQ WRiQ OǊ NӃW TXҧPӵFQѭӟFÿҫX UD WҥLPӛLPһW FҳW WUrQKӋ

WKӕQJVQJÿѭӧFQKұSYjR*,6ÿӇ[k\GӵQJ OҥL WuQK WUҥQJQJұS OөW xem Hình 3.5);

GLӋQWtFKQJұSÿѭӧFNӃWKӧSYӟLWKQJWLQUDQKJLӟLKjQKFKtQKFҩS[mÿӇWKӕQJNrGLӋQ

tích ngұSFӫDPӛL[m (xem %ҧQJ, 3Kө OөF GLӋQQJұS WKHR WtQK WRiQnày ÿѭӧF VR

ViQKYӟLVӕOLӋXÿLӅXWUDGLӋQWtFKFiF[mEӏQJұSWURQJWUұQOǊWKiQJQăP.ӃW

TXҧVRViQKWKӇKLӋQWURQJHình 3.6, WKHRÿyFKӍVӕNSE ÿҥW

Hình 3.5. 0SKӓQJ OҥL WuQK WUҥQJQJұS OөW WUұQ OǊQăP WUrQQӅQҧQKYӋ WLQK/DQGVDW FKөS

ngày 11/11/1999)

-60-

Hình 3.6. .ӃWTXҧVRViQKGLӋQQJұSFiF[mWURQJYQJOǊQăP

1JRjLUDÿӇNLӇPWUDWKrPNKҧQăQJPSKӓQJGLӋQQJұSFӫDPKuQKNӃWTXҧ

NKLSKөFWuQKWUҥQJQJұSQJj\FǊQJÿѭӧFVRViQKYӟLGLӋQQJұSWUrQҧQK

YӋWtQK/DQGVDW(70FKөSQJj\Hình 3.77KHRNӃWTXҧFKRWKҩ\GLӋQ

QJұSWtQKWRiQOӟQKѫQGLӋQQJұSWUrQҧQKYӋWLQK, tuy nhiên OjNKiWѭѫQJÿӗQJ

1KѭYұ\EӝPKuQKPSKӓQJGLӋQQJұSFǊQJÿҧPEҧRÿӝ WLQ Fұ\ FKRFiF

EѭӟFWtQKWRiQÿiQKJLiFKRJLDLÿRҥQWѭѫQJODL

(a) (b)

Hình 3.7. 'LӋQQJұSngày 11/11/1999: (a) theo tính toán và (b) YӋWLQK/DQGsat

0

500

1000

1500

2000

2500

§ång M

ü

§ång P

hó

§øc N

inh

An

Nin

h

An

Thñy

Cam

Thñy

'QJ7KË\

Duy N

inh

Gia

Nin

h

Hµm

Nin

h

H¶i §

×nh

H¶i T

hµn

h

Hång T

hñy

HiѴn

Nin

h

+QJ7KË\

Hoa T

hñy

/QJ1LQK

Léc T

hñy

Liª

n T

hñy

Mai T

hñy

Mü T

hñy

Ph

ó H

¶i

Ph

ó T

hñy

Ph

ong T

hñy

6Q7KXÕ

T©n N

inh

T©n T

hñy

Thanh T

hñy

TT

KiѪ

n …

V¹

n N

inh

Vâ

Nin

h

VÜn

h N

inh

Xu

©n T

hñy

ŝҵŶ

ƚşĐŚŶŐҨƉ;ŚĂͿ

NSE =0.89

ŝҵŶŶŐҨƉƚşŶŚƚŽĄŶ

ŝҵŶŶŐҨƉƚŚҺŶŐŬġ

-61-

3.2. BiӃQÿәi vӅ OѭӧQJPѭD ĈLYLJLDLÿRQTXiNKͱ: CǊQJQKѭWURQJWuQKWUҥQJFKXQJFӫD9LӋW1DPYj

NKXYӵF%ҳF7UXQJ%ӝOѭӧQJPѭDӣNKXYӵFQJKLrQFӭX FyVӵELӃQÿәLNKiSKӭFWҥS.

VӅFѫEҧQVӵELӃQÿәLOѭӧQJPѭDӣӣÿk\WXkQWKHR[XWKӃJLҧPFӫDWәQJOѭӧQJPѭD

QăP QKѭQJ OҥL Fy [X WKӃ WăQJ YӅ FKӍ Vӕ FӵF ÿRDQ QKѭ OѭӧQJPѭD FӵF ÿҥL QJj\

5;GD\YjWәQJOѭӧQJPѭDWURQJFiFQJj\FӵFNǤҭPѭӟW5WUrQNKXYӵFQJKLrQ

FӭX[10], (xem các hình 2 - 4, 3KөOөF

ĈLYLJLDLÿRQW˱˯QJODL: KӃWTXҧGӵWtQKPѭDOӟQ FӵFÿRDQ FKRNӏFKEҧQ

RCP4.5 và RCP8.5 WӯPKuQK5HJ&0FKR WKҩ\VӵELӃQÿәLPҥQKPӁ WKHRNKQJ

JLDQYjWKӡLJLDQVRYӟLWKӡLNǤFKXҭQ-16ӵELӃQÿәLWKӇKLӋQFҧYӅÿӝOӟQ

YjWҫQVXҩWFӫDOѭӧQJPѭDFӵFÿRDQGѭӟLWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+

BLQ ÿL Y ÿ OQ:

ĈӝOӟQOѭӧQJPѭDFӵFÿRDQ

WKHRGӵ WtQK[XKѭӟQJELӃQ

ÿәLNKi PҥQK WKHRNӏFKEҧQ

theo WKӡLJLDQ JLӳDFiFWKӡL

NǤ Trên Hình 3.8 FKӍ UD

SKҫQ WUăP ELӃQ ÿәL FӫD

OѭӧQJ PѭD FӵF ÿRDQ JLӳD

FiF NӏFK EҧQ JLӳD FiF WKӡL

NǤ VR YӟL WKӡL NǤ FKXҭQ.

7KHR ÿy Rx1day và

Rx3day ÿӅX Fy PӭF WăQJ ӣ

FXӕLWKӃNӹOjOӟQKѫQJLӳDWKӃNӹPӭFWăQJӣNӏFKEҧQ5&3OjOӟQKѫQNӏFK

EҧQ5&3 FKLWLӃW[HP%ҧQJ1). CiFEҧQÿӗtrên Hình 3.9 FKӍUDVӵELӃQÿәLPҥQK

PӁWKHRNKQJJLDQFӫD5[GD\WKHRPӛLJLDLÿRҥQPӛLNӏcKEҧQFyÿѭӧFEҵQJFiFK

QӝLVX\JLiWUӏELӃQÿәLWҥLFiFQ~WOѭӟLGӵWtQKFӫD5HJ&0. 7KHRÿyNKXYӵFJLӳDYj

SKtD%ҳFFyQKӳQJELӃQÿәLPҥQKPӁKѫQVRYӟL các vùng phía tây và nDPFӫD OѭX

YӵF

Hình 3.8. 6ӵELӃQÿәL FӫDRx1day và Rx3day VR YӟL WKӡL NǤ

FKXҭQtính WUXQJEuQKOѭXYӵF

ϮϰϮ Ϯϰϯ

ϯϯϭ

ϱϮϵ

ϮϮϴ

Ϯϵϱ

ϯϵϮ

ϲϬϴ

ϬϬ

ϭϬϬ

ϮϬϬ

ϯϬϬ

ϰϬϬ

ϱϬϬ

ϲϬϬ

ϳϬϬ

'ŝӋĂd<Ϯϭ ƵҺŝd<Ϯϭ 'ŝӋĂd<Ϯϭ ƵҺŝd<Ϯϭ

;ϮϬϰϲͲϮϬϲϱͿ ;ϮϬϴϬͲϮϬϵϵͿ ;ϮϬϰϲͲϮϬϲϱͿ ;ϮϬϴϬͲϮϬϵϵͿ

ZWϰϱ ZWϴϱ

DӈĐ

ĜҾďŝұŶ

ĜҼŝ;йͿ

ZϭĚĂǇ

ZϯĚĂǇ

-62-

Hình 3.9. 6ӵELӃQÿәL(FKrQKOӋFK) theo không gian FӫD Rx3day VRYӟLWKӡLNǤ FKXҭQ (tính trung

EuQKWUrQPӛLJLDLÿRҥQ

BLQÿLYWQVXW Trên Hình 3.10 ÿѭDUDNӃWTXҧWtQKtoán và YӁÿѭӡQJWҫQ

VXҩWFKR5[GD\FKRFiFNӏFKEҧQYjWKӡLNǤNKiFQKDX VӱGөQJKjPSKkQEӕFiFJLi

WUӏFӵFWUӏORҥL,*XPEHO. 7KHRÿyWҫQVXҩW[XҩWKLӋQOѭӧQJPѭDFӵFÿRDQELӃQÿәLUҩW

PҥQKTXDFiFTXDPӛLNӏFKEҧQYjPӛLWKӡLNǤYtGөYӟLOѭӧQJPѭDQJj\FӵFÿҥLOj

275.67 mm, WURQJWKӡLNǤFKXҭQFyYӟLWҫQVXҩWOjWӭF10QăPPӟL[ҧ\UDWKuÿӕL

YӟLNӏFKEҧQ5&3 cho WKӡLNǤ0WҫQVXҩWFKROѭӧQJPѭDQj\là 3% (WӭFNKRҧQJ

QăP[ҧ\UDPӝW OҫQYjÿӕLYӟLNӏFKEҧQ5&3FKR WKӡLNǤ( WҫQVXҩWVӁ Oj

WӭFFKӍNKRҧQJJҫQQăPÿm [XҩWKLӋQPӝWOҫQ

RCP 4.5

RCP 8.5

*LӳD7. &XӕL7.

-63-

Hình 3.10. ĈѭӡQJShân EӕWҫQVXҩWOѭӧQJPѭDQJj\FӵFÿҥL WtQKWUXQJEuQKWUrQOѭXYӵF

FiFÿLʀPFyFQJNLʀXYjPjXOjSKkQEWKͱFQJKLʄPFiFÿɉQJOLrQFyFQJPjXYLÿLʀPOjSKkQEOêWKX\ɼWWɉɇQJQJ

Trên Hình 3.12a FKӍUDQKӳQJELӃQ ÿәLFiFWҫQVXҩWOѭӧQJPѭD. Theo ÿyÿӕLYӟL

NӏFKEҧQ5&3Rx3day ӭQJYӟLWҫQVXҩWOjFyVӵELӃQÿәLPҥQKQKҩWWҫQVXҩW

FyVӵELӃQÿәLtWQKҩWĈӕLYӟLNӏFKEҧQ5&38.5 WKuQJѭӧFOҥLOѭӧQJPѭDӭQJYӟL

WҫQVXҩWOҥLOjOӟQQKҩWYjӭQJYӟLWҫQVXҩWOjQKӓQKҩW

9ӅNKQJJLDQPӭFÿӝELӃQÿәL FӫD5[GD\ Fy[XKѭӟQJ WăQJPҥQKӣSKtD

ĈQJYjFyJLҧPQKҽӣSKtD7k\PӭFELӃQÿәLӣJLDLÿRҥQFXӕL7.OjFDRKѫQJLDL

ÿRҥQJLӳD7.ӣNӏFKEҧQ5&3OjFDRKѫQNӏFKEҧQ5&3Hình 3.11 WKӇKLӋQ

VӵELӃQÿәLWKHRNKQJJLDQSKҫQFKrQKOӋFKFӫD5[GD\YӟLWҫQVXҩWVRYӟLWKӡL

NǤFKXҭQÿѭӧFQӝLVX\WӯFiFÿLӇPGӵWtQKWUrQQ~WOѭӟLFӫD5HJ&0.

7KHRNӃWTXҧWURQJ%ҧQJ thì tính trung bình WKHRWҫQVXҩWWKuVӵJLDWăQJFӫD

5[GD\ÿӕLYӟLNӏFKEҧQ5&3FKR0Yj(Oj12.5% và 32.9ÿӕLYӟLNӏFK

EҧQ5&3 WѭѫQJ ӭQJ Oj 49.2% và 74.3+D\ QyL FiFK NKiF GѭӟL WiF ÿӝQJ FӫD

%Ĉ.+OѭӧQJPѭDQJj\FӵFÿҥL 5[GD\ÿmWăQJOrQWtQKWUXQJEuQKFKRWҩW

FiFNӏFKEҧQYjFiFJLDLÿRҥQ

276.67mm

-64-

Hình 3.11. 6ӵ ELӃQ ÿәL (% FKrQK OӋFK) theo không gian FӫD 5[GD\ WҫQ VXҩW VR YӟL WKӡL NǤ

FKXҭQWtQKWUXQJEuQKWUrQPӛLJLDLÿRҥQ

3.3. BiӃQÿәi vӅ dòng chҧ\OǊ ĈL YLJLDL ÿRQTXiNKͱ: Do NKDQKLӃPYӅ Vӕ OLӋX OѭX OѭӧQJ WҥL FiF WUҥP

TXDQWUҳFnên VӕOLӋXTXDQWUҳF PӵFQѭӟF WҥLFiFWUҥPWKӫ\YăQFyWUrQOѭXYӵF ÿѭӧF

FKӑQÿӇ[HP[pW[XWKӃELӃQÿәLFӫDGzQJFKҧ\OǊWURQJTXiNKӭ. ;HP[pWPӵFQѭӟF

OǊFӵFÿҥLKjQJQăPEDWUҥPWKӫ\YăQFyWUrQOѭXYӵFJӗPKiӃQ*LDQJ/Ӌ7Kӫ\Yj

ĈӗQJ+ӟLWKҩ\UҵQJWURQJJLDLÿRҥQ-[XWKӃELӃQÿәLPӵFQѭӟFOjNKQJU

UjQJӣWUҥP.LӃQ*LDQJ là NKQJFy[XWKӃ (Hình 5, 3KөOөFӣWUҥP/Ӌ7Kӫ\Fy[X

WKӃJLҧPQKӓNKQJUUjng (Hình 6, 3KөOөFWҥLWUҥPĈӗQJ+ӟL Fy[XWKӃWăQJQKҽ

D§ (Hình 7, 3KөOөF.

ĈLYLJLDQÿRQW˱˯QJODL: .ӃWTXҧWtQKWRiQGzQJFKҧ\EҵQJ+(&-HMS cho

WKҩ\GzQJFKҧ\OǊWtQKÿѭӧFWӯVӕOLӋXÿҫXYjROjOѭӧQJPѭDGӵWtQKQJj\FӵFÿҥLYӟL

RCP 4.5

RCP 8.5

*LӳD7. &XӕL7.

-65-

các [iFVXҩWFKRWKҩ\GzQJFKҧ\ OǊFǊQJELӃQÿәLPҥQKPӁWKHRNKQJJLDQYj WKӡL

JLDQVRYӟLWKӡLNǤFKXҭQ6ӵELӃQÿәLWKӇKLӋQFҧYӅÿӝOӟQYjWҫQVXҩWFӫDOѭXOѭӧQJ

OǊ

BLQÿLYÿ OQ: .ӃWTXҧ WtQK WRiQ OѭX OѭӧQJGzQJFKҧ\ WҥLFӱDUDFӫD OѭX

YӵF (xem Hình 8, Hình 9 và Hình 10 WURQJ3Kө OөF FKR WKҩ\ OѭX OѭӧQJGzQJFKҧ\

ELӃQÿәL theo PӛLNӏFKEҧQYjWKHRPӛLJLDLÿRҥQ&ǊQJWѭѫQJÿӗQJYӟLVӵJLDWăQJ YӅ

ÿӝOӟQFӫDOѭӧQJPѭD FӵFÿҥL, OѭXOѭӧQJGzQJFKҧ\ÿӍQKOǊ(Qp) FyPӭFWăQJӣFXӕL

WKӃNӹOjOӟQKѫQJLӳDWKӃNӹPӭFWăQJӣNӏFKEҧQ5&3OjOӟQKѫQNӏFKEҧQ

RCP4.5 (xem Hình 3.12FKLWLӃW[HPWKrP%ҧQJ).

Hình 3.12. 0ӭFÿӝJLDWăQJ WKHRWҫQVXҩWYj: D OѭӧQJPѭDQJj\FӵFÿҥL E OѭX

OѭӧQJGzQJFKҧ\ÿӍQKOǊWҥLFӱDUDFӫDOѭXYӵF

.KiFYӟL VӵELӃQÿәL theRNKQJJLDQFӫD OѭӧQJPѭDVӵELӃQÿәLGzQJFKҧ\

ÿӍQKOǊOjSKӭFWҥSTX\OXұWSKkQEӕNKQJUUjQJ Trên Hình 3.13 WKӇKLӋQVӵELӃQ

ÿәLFӫDOѭXOѭӧQJGzQJFKҧ\ÿӍQKOǊWҫQVXҩW, WKHRNKQJJLDQÿѭӧF[k\GӵQJWӯ

JLiWUӏELӃQÿәLFӫDQp VRYӟLWKӡLNǤFKXҭQWҥLSKөOѭXFyWUrQOѭXYӵF

(a)

(b)

-66-

Hình 3.13. 6ӵELӃQÿәL (% FKrQKOӋFK) theo không gian FӫDOѭXOѭӧQJGzQJFKҧ\ÿӍQKOǊWҥLPӛLSKө

OѭXYӟLWҫQVXҩWVRYӟLWKӡLNǤFKXҭQ

BLQÿLYWQVXW: WҫQVXҩW[XҩWKLӋQFӫDOѭXOѭӧQJ GzQJFKҧ\ÿӍQKOǊOjELӃQ

ÿәLPҥQKPӁTXDFiFNӏFKEҧQYjTXDPӛLWKӡLNǤ0ӭFELӃQÿәLӣWҫQVXҩWOjOӟQ

QKҩWELӃQÿәLQKӓQKҩWӣWҫQVXҩW*LiWUӏOѭXOѭӧQJÿӍQKOǊӭQJYӟLWҫQVXҩW[XҩW

KLӋQWKD\ÿәLPҥQKPӁTXDFiFNӏFKEҧQYtGөQKѭWUrQHình 3.14QӃXYӟLQp = 8,821

m3VWҥLFӱDUDFӫDOѭXYӵFӭQJYӟLWҫQVXҩWWӭFQăPPӟL[XҩWKLӋQWURQJWKӡL

NǤFKXҭQWKuWURQJOѭѫQJODL ӣJLӳDWKӃNӹ FKӍӭQJ QăPÿm[XҩWKLӋQOҥLYj

QăPÿm[XҩWKLӋQOҥLFӫDNӏFKEҧQ5&3Yj5&3. Trên Hình 3.14 FǊQJ

FKRWKҩ\QӃXӭQJYӟLFQJWҫQVXҩWOjWKuӣJLDLÿRҥQFKXҭQJLiWUӏQp = 8,821 m3/s

WKuWURQJWѭѫQJODLӣӣFXӕLWKӃNӹ JLiWUӏQj\VӁOjP3VYjVӁOrQWӟL.631

m3/s ӭQJYӟLNӏFKEҧQRCP4.5 và RCP8.5.

7KHRNӃWTXҧWURQJ%ҧQJWѭѫQJWӵFiFKWtQKFKR5[GD\WKuPӭFJLDWăQJ

FӫDQp ÿӕLYӟLNӏFKEҧQ5&3FKR0Yj(OjYjÿӕLYӟLNӏFKEҧQ

-67-

5&3 WѭѫQJ ӭQJ Oj Yj .Yj 1Kѭ Yұ\ GѭӟL WiF ÿӝQJ FӫD%Ĉ.+ OѭX

OѭӧQJPѭDGzQJFKҧ\ÿӍQKOǊQp ÿmWăQJWUXQJEuQKOj

Hình 3.14. Lѭu lѭӧQJGzQJFKҧ\ÿӍQKOǊ WҥLFӱDUDFӫDOѭXYӵFWKHRWҫQVXҩW

3.4. BiӃQÿәi vӅ diӋn tích Yjÿӝ sâu ngұp lөt %ҧQJ ÿѭDUDNӃWTXҧWәQJKӧSPӭFÿӝELӃQÿәLFӫDGLӋQWtFKQJұSOөWWUrQ

OѭXYӵFÿѭӧFWtQKWRiQWӯQKӳQJWKD\ÿәLWѭѫQJӭQJWURQJOѭӧQJPѭDGzQJFKҧ\GѭӟL

FiF NӏFK EҧQ%Ĉ.+7ѭѫQJÿӗQJYӟL QKӳQJELӃQ ÿәL YӅ OѭӧQJPѭDYj GzQJ FKҧ\

WәQJGLӋQWtFKQJұSOөW FǊQJJLDWăQJWKHRNӏFKEҧQYjWKHRJLDLÿRҥQWURQJWѭѫQJODL

0ӭFELӃQÿәLӣNӏFKEҧQ5&3OjOӟQKѫQ5&3PӭFELӃQÿәLӣJLDLÿRҥQFXӕLWKӃ

NӹOj OӟQKѫQӣJLDLÿRҥQJLӳDWKӃNӹ7X\QKLrQ WURQJNKLPӭFELӃQÿәLFӫD

OѭӧQJPѭDQJj\OӟQQKҩW YjOѭXOѭӧQJÿӍQKOǊOjUҩWOӟQWKuPӭFELӃQÿәLFӫDWәQJ

GLӋQWtFKQJұSOjQKӓKѫQQKLӅXĈLӅXQj\FyWKӇOêJLҧLGRÿӏDKuQKOѭXYӵFFyÿӝGӕF

OӟQOѭXYӵFFyGҥQJOzQJFKҧRWUǊQJFӫDWKRiWQKӓYjKҽS'RÿyNKLOѭӧQJQѭӟFOӟQ

ÿәYӅVӁEӏGӗQӭGLӋQWtFKQѭӟFQJұSWKuWăQJNKQJQKLӅXQKѭQJPӵFQѭӟF(KD\ÿӝ

VkXQJұS) VӁWăQJUҩWQKDQK

.ӃWTXҧWKӕQJNrWURQJ%ҧQJ FKRWKҩ\UKѫQOêJLҧL WUrQNKL[HP[pWVӵ

ELӃQÿәLFӫDÿӝVkXQJұSOөW WURQJPӕL WѭѫQJTXDQKӋYӟLGLӋQWtFKQJұS3KҫQGLӋQ

WtFKQJұSYӟLÿӝVkXQJұSWKҩSGѭӟLPÿӅXFyJLҧPӣWҩWFҧFiFNӏFKFiFJLDLÿRҥQYj

FiFWҫQVXҩWWURQJNKLSKҫQGLӋQWtFKӭQJYӟLÿӝVkXWUrQPWăQJPҥQKӣKҫXKӃWFiF

WUѭӡQJKӧSWUӯWUѭӡQJKӧSӭQJYӟLWҫQVXҩWNӏFKEҧQ5&3FXӕLWKӃNӹ7UrQ

Hình 3.15 WKӇKLӋQPӭFÿӝJLҧPQKDQKFӫDSKҫQGLӋQWtFKQJұSӭQJYӟLÿӝVkXGѭӟL

PWURQJNKLOҥLWăQJQKDQKSKҫQGLӋQWtFKQJұSWUrQP.

8,821

9,772

12,830

14,426

17,631

0

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

16,000

18,000

20,000

'ŝӋĂd<Ϯϭ ƵҺŝd<Ϯϭ 'ŝӋĂd<Ϯϭ ƵҺŝd<21

ĂƐĞůŝŶĞ ZWϰϱ ZWϴϱ

Qp

(m3/

s

Wϭй

WϮй

WϭϬй

8,821

-68-

9ӟLNӃWTXҧWURQJ%ҧQJWѭѫQJWӵFiFKWtQKFKR5[GD\YjQp WKuPӭFJLD

WăQJFӫDWәQJKLӋQÿӕLYӟLNӏFKEҧQ5&3FKR0Yj(Oj.6% và 4.ÿӕLYӟL

NӏFKEҧQ5&3WѭѫQJӭQJOjYj6.2% và 9.01KѭYұ\GѭӟLWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+

OѭXOѭӧQJPѭDGzQJFKҧ\ÿӍQKOǊQp ÿmWăQJWUXQJEuQK là 5.4%.

%ɠQJ Tng hp kɼt quɠ tính toán và mc biɼQÿi cDOɉQJPɉDOɉXOɉng và diʄn ngɪSGɉi các kʈch bɠQ%Ĉ.+

<ӃXWӕ 7ҫQVXҩW

P (%)

Baseline RCP4.5 RCP8.5

*LӳD7. &XӕL7. *LӳD7. &XӕL7.

*LiWUӏ *LiWUӏ %LӃQÿәL *LiWUӏ %LӃQ

ÿәL (%) *LiWUӏ %LӃQÿәL *LiWUӏ %LӃQÿәL

(%)

Rx3

day

(mm

)

1 329.3 362.2 10.0 435.2 32.2 494.8 50.3 580.6 76.3

2 297.2 330.9 11.3 393.9 32.5 444.8 49.7 520.7 75.2

10 221.2 256.9 16.1 296.1 33.8 326.5 47.6 379.0 71.3

Qp

(m3/

s) 1 8,821.1 9,772.2 10.8 12,830.0 45.4 14,426.5 63.5 17,631.0 99.9

2 7,861.5 8,801.2 12.0 11,549.6 46.9 12,786.6 62.6 15,644.1 99.0

10 5,553.4 6,621.7 19.2 8,336.9 50.1 9,058.3 63.1 10,975.8 97.6

7әQJGLӋQQJұSK

D

1 35,512.0 35,842.6 0.9 36,862.0 3.8 37,387.5 5.3 38,405.1 8.1

2 34,875.0 35,383.8 1.5 36,442.6 4.5 36,925.2 5.9 37,910.8 8.7

10 33,086.4 33,858.3 2.3 35,013.3 5.8 35,516.3 7.3 36,441.8 10.1

%ɠQJ ThQJNrÿ sâu ngɪp tính toán và mFÿ biɼQÿi diʄn ngɪp

7ҫQVXҩW(%)

ĈӝVkXQJұS(m)

Baseline RCP4.5 RCP8.5

*LӳDTK 21 &XӕL7. *LӳD7. &XӕL7.

'LӋQQJұS

'LӋQQJұS

%LӃQÿәL(%)

'LӋQQJұS

%LӃQÿәL(%)

'LӋQQJұS

%LӃQÿәL(%)

'LӋQQJұS

%LӃQÿәL(%)

1

0-1 2,101.8 2,056.0 -2.2 1,594.7 -24.1 1,327.4 -36.8 1,192.9 -43.2

1-2 2,499.0 2,434.9 -2.6 1,926.3 -22.9 1,959.9 -21.6 1,829.8 -26.8

2-3 2,620.2 2,605.1 -0.6 2,401.2 -8.4 2,196.9 -16.2 1,528.0 -41.7

3-4 3,294.7 3,088.9 -6.2 2,664.9 -19.1 2,695.9 -18.2 2,268.6 -31.1

4-5 4,613.7 4,285.5 -7.1 3,320.3 -28.0 2,893.7 -37.3 2,706.9 -41.3

5-6 9,718.8 8,507.9 -12.5 4,222.3 -56.6 3,895.3 -59.9 3,182.4 -67.3

6-7 6,605.4 8,411.6 27.3 8,783.5 33.0 7,108.7 7.6 3,685.4 -44.2

>7 4,058.3 4,452.8 9.7 11,948.9 194.4 15,309.8 277.2 22,011.0 442.4

2

0-1 2,156.5 2,137.3 -0.9 1,844.2 -14.5 1,572.1 -27.1 1,241.3 -42.4

1-2 2,602.1 2,583.7 -0.7 1,908.5 -26.7 1,964.9 -24.5 1,907.2 -26.7

2-3 2,715.9 2,607.6 -4.0 2,633.8 -3.0 2,489.0 -8.4 1,750.9 -35.5

3-4 3,771.8 3,416.2 -9.4 2,674.7 -29.1 2,613.6 -30.7 2,610.2 -30.8

-69-

4-5 5,485.1 4,843.2 -11.7 3,703.9 -32.5 3,408.5 -37.9 2,655.1 -51.6

5-6 10,982.1 10,344.2 -5.8 5,105.1 -53.5 4,458.8 -59.4 3,646.2 -66.8

6-7 3,997.5 5,668.3 41.8 10,509.8 162.9 9,674.5 142.0 4,584.2 14.7

>7 3,164.0 3,783.3 19.6 8,062.5 154.8 10,743.9 239.6 19,515.7 516.8

10

0-1 2,660.8 2,478.5 -6.9 2,122.0 -20.3 2,130.9 -19.9 1,928.6 -27.5

1-2 2,688.3 2,646.9 -1.5 2,649.7 -1.4 2,568.5 -4.5 2,003.7 -25.5

2-3 3,496.2 3,061.4 -12.4 2,662.8 -23.8 2,576.6 -26.3 2,542.7 -27.3

3-4 5,233.4 4,376.4 -16.4 3,641.4 -30.4 3,327.7 -36.4 2,785.1 -46.8

4-5 10,614.2 8,685.3 -18.2 5,080.6 -52.1 4,749.3 -55.3 3,838.0 -63.8

5-6 5,106.0 8,394.3 64.4 10,525.0 106.1 9,901.6 93.9 5,710.3 11.8

6-7 1,951.2 2,543.7 30.4 5,071.5 159.9 6,334.0 224.6 10,898.6 458.6

>7 1,336.2 1,671.8 25.1 3,260.5 144.0 3,927.7 194.0 6,734.9 404.0

Trên các KuQKWӯ– 3.18 WKӇKLӋQVӵELӃQÿәLFӫDGLӋQYjÿӝVkXQJұSOөWWҥL

YQJKҥ OѭX OѭXYӵFVQJ1KұW/Ӌqua FiF WҫQVXҩW WӯQJ WKӡLNǤGѭӟLFiFNӏFKEҧQ

%Ĉ.+.

Hình 3.15. 6ӵELӃQÿәLGLӋQWtFKQJұSP ÿӗ WKӏSKtDGѭӟL và >6m ÿӗWKӏSKtDWUrQVRYӟLWKӡLNǤ

FKXҭQ

ϬϬ

ϭϬϬϬ

ϮϬϬϬ

ϯϬϬϬ

ϰϬϬϬ

ϱϬϬϬ

'ŝӋĂd<21 ƵҺŝd<Ϯϭ 'ŝӋĂd<Ϯϭ ƵҺŝd<Ϯϭ

ZWϰϱ ZWϴϱ

ŶŐҨƉ

х6

m

Wϭй

WϮй

WϭϬй

ͲϱϬϬ

ͲϰϬϬ

ͲϯϬϬ

ͲϮϬϬ

ͲϭϬϬ

ϬϬ

ŶŐ

ҨƉфϱŵ

-70-

Hình 3.16. 'LӋQYjÿӝVkXQJұSOөWJLӳDYjFXӕLWKӃNӹGѭӟLFiFNӏFKEҧQ5&3 và RCP8.5 YӟLWҫQVXҩW

RCP 4.5

RCP 8.5

*LӳD7. &XӕL7.

-71-

Hình 3.17. 'LӋQYjÿӝVkXQJұSOөWJLӳDYjFXӕLWKӃNӹGѭӟLFiFNӏFKEҧQ5&3Yj5&3 YӟLWҫQVXҩW

RCP 4.5

RCP 8.5

*LӳD7. &XӕL7.

-72-

Hình 3.18. 'LӋQYjÿӝVkXQJұSOөWJLӳDYjFXӕLWKӃNӹGѭӟLFiFNӏFKEҧQ5&3Yj5&3YӟLWҫQVXҩW

RCP 4.5

RCP 8.5

*LӳD TK 21 &XӕL7.

-73-

3.5. Thҧo luұn

V kKQăQJPSKQJFDFiFPKuQK

ĈӕLYӟLEjL WRiQ OǊ WUұQÿzLKӓLPKuQK WKӫ\YăQSKҧLPSKӓQJÿѭӧFGzQJ

FKҧ\OǊYӟLÿӝSKkQJLҧLWKӡLJLDQFDRYӟLÿѫQYӏWKӡLJLDQFyWKӇOjJLӡ(hay phút). Do

ÿy WURQJ EѭӟF NLӇP ÿӏQK Yj KLӋX FKӍQK FǊQJ QrQ ÿѭӧF WKӵF KLӋQ FKR OǊ WUұQTuy

nhiên, GRNKQJFyVӕOLӋXPѭDJLӡSKKӧSYӟLSKөOѭXNKӕQJFKӃEӣLWUҥPÿROѭX

OѭӧQJQrQWURQJQJKLrQFӭXFKӍFyWKӇOӵDFKӑQVӕOLӋXPѭDOǊQJj\ÿӇKLӋXFKӍQKYj

NLӇPÿӏQK.ӃW TXҧ KLӋX FKӍQK Yj NLӇPÿӏQK GzQJ FKҧ\ WӯPKuQK WKӫ\ YăQ+(&-

HEC-+06YӟLFKӍVӕ16(FDRYjWѭѫQJӭQJFKRWKҩ\PKuQKPSKӓQJ

NKiWӕWOѭXOѭӧQJGzQJFKҧ\OǊ ngày WX\QKLrQÿLӅXQj\FyWKӇFKѭDKRjQWRjQWӕWÿӕL

YӟLPSKӓQJOǊWUұQ. 'RYұ\YLӋFNLӇPÿӏQKYjKLӋXFKӍQKYүQFҫQÿѭӧFWLӃSWөFWKӵF

KLӋQWKrPNKLFyÿѭӧFQJXӗQVӕOLӋXTXDQWUҳFÿҫ\ÿӫFӫDPѭD- OǊJLӡFKRFiFWUұQOǊ

khác. Ngoài ra, GLӋQYjÿӝVkXQJұSFǊQJFҫQSKҧLÿѭӧFNLӇPÿӏQKYjKLӋXFKӍQKWKrP

NKLFyÿѭӧFQJXӗQVӕOLӋXtLQFұ\ YӅGLӋQYjÿӝVkXQJұSWURQJFiFOǊWUұQ khác.

9sELQÿLFiFÿFWU˱QJQJSOW

DѭӟL WiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+YӟLNӏFKEҧQ5&3Yj5&3 QJұSOөWWҥLOѭXYӵF

VQJ1KұW/Ӌ JLDWăQJFҧYӅPӭFÿӝYjWҫQVXҩW WURQJWѭѫQJODL. MӭFÿӝJLDWăQJ gia

WăQJlѭӧQJPѭDQJj\FӵFÿҥLOjUҩWOӟQ WURQJFiFÿһFWUѭQJQJұSOөW[HP[pW. /ѭӧQJ

PѭDQJj\FӵFÿҥLӭQJYӟLWҫQsXҩW% JLDWăQJWӟL76.3% (VRYӟLWKӡLNǤFKXҭQ) YӟL

NӏFKEҧQ5&3ӣJLDLÿRҥQFXӕL WKӃNӹ. ĈӇ WtQKÿѭӧF WҫQ VXҩW[XҩWKLӋQ OѭӧQJ

PѭDQj\WiFJLҧ ÿmOӵDFKӑQPӛLQăPPӝWJLiWUӏWәQJOѭӧQJPѭDQJj\OLrQWөFOӟQ

QKҩWcho các JLDLÿRҥQFKXҭQYjWѭѫQJODLYӟLWұSPүXOjQăP9LӋFOӵDFKӑQJLiWUӏ

FӵFÿRDQYjWұSPүXQKӓFyWKӇSKҫQQjRÿygk\QrQVӵJLDWăQJOӟQnày. Tuy nhiên,

ÿӇFyWKӇÿѭDUDFiFOêJLҧL[iFÿiQJthì FҫQSKҧLcó các nghiêQFӭXFKLWLӃW KѫQ.

.ӃWTXҧWtQKWRiQFKRWKҩ\lѭXOѭӧQJGzQJFKҧ\ÿӍQKOǊELӃQÿәLOӟQQKҩW, PӭF

JLDWăQJlrQÿӃQJҫQ 100% (VRYӟLWKӡLNǤFKXҭQ ) YӟLWҫQVXҩW[XҩWKLӋQӣNӏFKEҧQ

RCP8FXӕLWKӇNӹ. KӃWTXҧQj\ QKѭ là QJX\rQQKkQWҩW\ӃXFӫDVӵJLDWăQJOӟQ

troQJOѭӧQJPѭDkӃWKӧSYӟL ÿһFWUѭQJÿӏDKuQK lòng sông GӕF và QJҳQ. MӭFÿӝJLD

WăQJ OѭX OѭӧQJQj\ Oj OӟQKѫQQKLӅXVRYӟLNӃWTXҧ FӫDFQJ WUuQKcӫD WiFJLҧ7UҫQ

Thanh Xuân và cs [22] NKLWKӵFKLӋQFKRPӝWVӕOѭXYӵFVQJFKtQKӣ9LӋW1DPPӭF

JLDWăQJOӟQQKҩWWURQJFQJWUuQKQj\WKҩ\ӣWUҥP<rQ%iLWUrQVQJ7KDROj7.6%

-74-

[22] ӣWҫQVXҩW[XҩWKLӋQYӟLNӏFKEҧQA2 JLDLÿRҥQFXӕLWKӃNӹ Tuy UҵQJcác

OѭXYӵFVQJQJKLrQFӭXFӫDFQJWUuQK[22] này OjNKyFyWKӇVRViQKdo các nguyên

QKkQQKѭ NKiFYӅYQJNKtKұX, hay NKiFYӅÿһFWUѭQJOѭXYӵFVQJvà kKiFYӅNӏFK

EҧQ%Ĉ.+WURQJWѭѫQJODL1KѭQJVӵFKrQKOӋFKOӟQJLӳDFiFNӃWTXҧWtQKWRiQnày

FǊQJlà ÿLӇPFҫQWLӃSWөFQJKLrQFӭXÿiQKJLiPӟLFyWKӇÿѭDUDFiFNӃWOXұQFөWKӇ

9ttQKNKQJFKFFKQ

9LӋFÿiQKJLiWiFÿӝQJFӫD%Ĉ.+OǊOөWGӵDWUrQFiFKWLӃSFұQPKuQKKyDWX\

OjKѭӟQJÿѭӧFiSGөQJUӝQJUmLYjWKXÿѭӧFQKLӅXWKjQKTXҧWӯTX\PWRjQFҫXÿӃQ

TX\PÿӏDSKѭѫQJ nKѭQJFǊQJSKҧLÿӕLPһWYӟLWtQKNKQJFKҳFFKҳQWURQJNӃWTXҧ

ÿҫXUD&yNKiQKLӅXQJXӗQJk\QrQWtQKNKQJFKҳFFKҳQEDRJӗPYLӋFOӵDFKӑQNӏFK

EҧQSKiWWKҧL.1.PӛLNӏFKEҧQFKӍOjEӭFWUDQKYӅSKiWWULӇQ[mKӝL-GkQVӕYjQӗQJ

ÿӝSKiWWKҧL.1.WtQKNKQJFKҳFFKҳQFӫDPKuQKNKtKұXWRjQFҫXKD\NKXYӵF

WKӇKLӋQWURQJFҩXWU~FPKuQKWtQKELӃQÿӝQJFӫDNKtKұXÿӝWKFӫDTX\PNKQJ

JLDQYjWKӡLJLDQWtQKNKQJFKҳFFKҳQFӫDFiFPKuQKWKӫ\YăQ-WKӫ\OӵFWKӇKLӋQ

WURQJFҩXWU~FYjWKQJVӕPKuQK

+ҫXKӃWFiFêNLӃQFKRUҵQJQJXӗQJk\QrQWtQKNKQJFKҳQFKҳQFӫDFiFP

KuQKNKtKұXYӟLYLӋFGӵWtQKGӵDWUrQNӏFKEҧQSKiWWKҧLOjFDRKѫQFiFQJXӗQNKiF

ĈӇNKҳFSKөFÿLӇP này QKLӅXWiFJLҧVӱGөQJNӃWKӧSQKLӅXPKuQKNKtKұXQKLӅX

NӏFKEҧQÿӇÿiQKJLiYjѭӟFOѭӧQJWtQKNKQJFKҳFFKҳQWURQJNӃWTXҧÿiQKJLi. Các

QJKLrQFӭXÿLӇQKuQKFyWKӇNӇUDQKѭFiFFQJWUuQK[27, 31, 40]. 9LӋFVӱGөQJQKLӅX

PKuQKYjQKLӅXNӏFKEҧQÿӓLKӓLSKҧLFyQJXӗQOӵFPҥQKPӁYӅQKkQOӵFWjLFKtQK

WKӡLJLDQYjWKLӃWEӏPi\PyF7URQJNKXQNKәOXұQYăQQj\FKӍVӱGөQJNӃWTXҧGӵ

WtQKPѭDWӯ PӝWPKuQKNKtKұXNKXYӵF7X\UҵQJÿmWKӵFVӱGөQJVӕOLӋXSKkQWtFK

WҫQVXҩWWKD\YuVӱGөQJVӕOLӋXWUӵFWLӃSWӯPKuQKNKtKұXFǊQJQKѭWKӵFKLӋQKLӋX

FKӍQKYjNLӇPÿӏQKQKҵPJLҧPWtQKNKQJFKҳF FiFNӃWTXҧÿҫXUD.ӃWTXҧNLӇPÿӏQK

FKRFiFWUұQOǊWURQJTXiNKӭOjWӕWQKѭQJNKQJFyQJKƭDOjNӃWTXҧWtQKWRiQOǊOөW

FKRWѭѫQJODLYӟLEӝVӕOLӋXPKuQKNKtKұXOjÿҧPEҧRWtQKFKtQK[iF

'RÿyQJRjLQKӳQJÿLӇPÿmÿѭӧFWKҧROXұQ trên, ciFNӃWTXҧFӫDQJKLrQFӭX

này VӁcòn FKӭDÿӵQJ WtQKNKQJFKҳQ. 1JXӗQNKQJFKҳQFKҳFÿӃQWӯYLӋFOӵDFKӑQ

FiFNӏFKEҧQYjPKuQKNKtKұX Fy WKӇ Oj OӟQQKҩW TKrPYjRÿy WtQKNKQJFKҳF

FKҳQ WURQJQJKLrQFӭXQj\FzQÿӃQ WӯFiFQJXӗQJLҧ WKLӃW trong quá trình JLҧLTX\ӃW

-75-

PӝW ORҥWFiFbài toán QKѭ VӱGөQJSKѭѫQJSKiSSKkQ WtFK WҫQ VXҩWÿӇ WtQK WRiQ

OѭӧQJPѭDQJj\FӵFÿҥLWURQJWѭѫQJODLYӟLJLҧWKLӃWSKkQEӕ[iFVXҩWWXkQWKHRKjP

SKkQEӕFiFJLiWUӏFӵFWUӏORҥL,VӱGөQJSKѭѫQJSKiSWKXSKyQJFQJ WӹOӋKӋVӕ

.ÿӇWtQKWRiQSKkQEӕPѭDWKHRJLӡFKRWUұQPѭDQJj\FӵFÿҥLYӟLJLҧWKLӃWSKkQEӕ

WKHRJLӡFӫDPѭDWUұQQJj\OjNKQJÿәLFKRJLDLÿRҥQWѭѫQJODLVӱGөQJOҥLEӝ

WKQJ VӕP KuQK WKӫ\ YăQ - WKӫ\ OӵF NLӇP ÿӏQK FKR Vӕ OLӋX TXi NKӭ iS GөQJ FKR

WѭѫQJODLYӟLJLҧWKLӃWEӝWKQJVӕQj\OjNKQJÿәL

.ӂ7/8Ұ1 &QJYӟLFiFOѭXYӵFVQJPLӅQ7UXQJ9LӋW1DPOѭXYӵFVQJ1KұW/ӋQKӳQJ

QăPJҫQÿk\WKѭӡQJ[X\rQKӭQJFKӏXFiFWUұQOǊ OӟQ OӏFKVӱ. /ǊOөW FǊQJOjQJX\rQ

nhân chính ÿm Jk\ WKLӋW KҥL QһQJ QӅ QKҩW YӅ QJѭӡL Yj WjL VҧQ FӫD QJѭӡL GkQ ÿӏD

SKѭѫQJ 7URQJ EӕL FҧQK%Ĉ.+ WRjQ FҫX ÿDQJ Fy QKӳQJ WiF ÿӝQJPҥQKPӁ OrQ WjL

QJX\rQQѭӟFÿһFELӋWOj ÿӃQ OǊOөW thì vLӋF[HP[pWÿiQKJLiÿѭӧFPӭFÿӝFӫDQKӳQJ

WiFÿӝQJQj\là FyêQJKƭDTXDQWUӑQJ

9ӟL Eӝ Vӕ OLӋX Gӵ WtQKPѭD WӯP KuQK NKt KұX NKX YӵF5HJ&0và PӵF

QѭӟFELӇQGkQJGѭӟLNӏFKEҧQ%Ĉ.+WKHRPӭFÿӝWұSWUXQJ QӗQJÿӝ KNK RCP4.5 và

RCP8.5, sӱ dөng mô hình thӫ\YăQ+(&-HMS và mô hình thӫy lӵc HEC-RAS kӃt

hӧp vӟi các PÿXQ ÿLNqP trong GIS, luұQYăQÿmWKӵc hiӋQÿiQKJLi WiFÿӝng cӫa

%Ĉ.+ÿӃn ngұp lөWFKROѭXYӵc sông, lҩy ví dө là sông Nhұt LӋ. &iFNӃWTXҧnghiên

FӭXEѭӟFÿҫX FKRWKҩ\:

1) %ӝPKuQK WKӫ\ YăQHEC-HMS, WKӫ\ OӵF HEC-RAS FQJPÿXQ HEC-

GeoRAS ÿLNqPFyNKҧQăQJ tính toán và PSKӓQJ QJұS OөW NKi WӕW.ӃWTXҧKLӋX

FKӍQKOѭXOѭӧQJFyFKӍVӕ16(ÿҥW.ӃWTXҧ NLӇPÿӏQKOѭXOѭӧQJYjGLӋQQJұSFKӍ

Vӕ16(ÿҥW 0.83 YjWѭѫQJӭQJ

2) %ӝ Vӕ OLӋX Gӵ WtQKPѭDQJj\ Wӯ5HJ&0 Fy WKӇ Vӱ GөQJÿѭӧF FKRPөF

ÿtFKWtQKWRiQOǊWUұQEҵQJFiFKVӱGөQJSKѭѫQJSKiSSKkQWtFKWҫQVXҩWYjiSGөQJ

SKѭѫQJSKiSWKXSKyQJFQJWӹOӋKӋVӕ.ÿӇWtQKWRiQSKkQEӕWKHRJLӡ.

3) %Ĉ.+YӟLVӵJLDWăQJOѭӧQJPѭD3 ngày FӵFÿҥL YjPӵFQѭӟFELӇQGkQJÿm

FyFiFWiFÿӝQJPҥQKPӁÿӃQQJұSOөWOѭXYӵFVQJ1KұW/Ӌ%Ĉ.+ÿã GүQÿӃQ Vӵgia

WăQJFҧYӅWҫQVXҩWYjÿӝOӟQFӫD OѭӧQJPѭD FӵFÿRDQOѭXOѭӧQJGzQJFKҧ\OǊ, ÿӝVkX

-76-

YjGLӋQQJұS %ӭFWUDQKFKXQJFyWKӇWKҩ\UҵQJmӭFWăQJӣNӏFKEҧQ5&3OӟQKѫQӣ

5&3YjPӭFWăQJӣJLDLÿRҥQFXӕLWKӃNӹ FDRKѫQӣJLDLÿRҥQJLӳD WKӃNӹ1.

4X\OXұt ELӃQÿәLQj\OjUҩWUràng, WKӇKLӋQVӵJLDWăQJtrên WҩWFҧ ÿһFWUѭng FӫDQJұS

OөW JӗPOѭӧQJPѭDQJj\FӵFÿҥLOѭXOѭӧQJÿӍQKOǊYjWәQJGLӋQQJұSFөWKӇ

x ĈӕLYӟLNӏFKEҧQ5&3 PӭFWăQJ trung bình Oҩ\trung bình WKHRWҫQVXҩW các ÿһFWUѭQJQj\OҫQOѭӧWOjYjӣJLDLÿRҥQJLӳD WKӃNӹWăQJOrQYjӣJLDLÿRҥQFXӕLWKӇNӹWѭѫQJӭQJ.

x ĈӕLYӟLNӏFKEҧQ5&3PӭFWăQJQj\OҫQOѭӧWOj49.2%, 63.1%, và ӣJLDLÿRҥQJLӳD WKӃNӹ WăQJ lên 74.3%, 98.8%, và ӣJLDL ÿRҥQFXӕL WKӇNӹWѭѫQJӭQJ

x 0ӭFÿӝ JLD WăQJOӟQQKҩW WKҩ\ӣOѭXOѭӧQJGzQJFKҧ\ÿӍQKOǊ WLӃSÿӃQOj OѭӧQJPѭDQJj\FӵFÿҥL và nhӓ QKҩWOj WәQJGLӋQ tích QJұS Tính trung bình trên các WҫQ VXҩW FiFJLDL ÿRҥQYj FiFNӏFKEҧQ thì PӭFÿӝELӃQÿәLJLӳD FiFÿһF WUѭQJ QJұSOөWQj\FyWKӇÿѭӧFWKӇKLӋQTXDPӕLTXDQKӋ: Vӵ JLDWăQJӣOѭӧQJPѭDQJj\FӵFÿҥL GүQWӟLgia WăQJOѭXOѭӧQJÿӍQKOǊvà FKӍWăQJWәQJGLӋQQJұS

Các NӃW TXҧ FӫD trên FKR WKҩ\ UҵQJ OѭӧQJPѭD FӵF ÿRDQ OѭX OѭӧQJ GzQJ

FKҧ\ÿӍQKOǊÿӝVkXYjGLӋQQJұSFKӏXҧQKKѭӣQJUҩWOӟQYjUUӋWEӣL%Ĉ.+. Các kӃW

TXҧQJKLrQFӭXFҫQSKҧLÿѭӧF OѭXê ÿӃQ trong FQJWiFTXҧQOêFǊQJQKѭKRҥFKÿӏQK

FKtQKViFKSKiWWULӇQ. /ѭӧQJPѭDQJj\FӵFÿҥL YjOѭXOѭӧQJ ÿӍQKOǊJLDWăQJOӟQ kéo

WKHROѭӧQJYjWӕFÿӝGzQJFKҧ\OǊOӟQWURQJVQJKӋOө\ VӁOjPgia WăQJQJX\Fѫ[yL

PzQVҥWOӣJk\QJX\KҥLÿӃQWtQKPҥQJQKjFӱDFQJWUuQKFѫ VӣKҥWҫQJYHQVQJ.

7X\ WәQJ GLӋQ WtFK QJұS JLD WăQJ QKӓ QKѭQJ ÿӝ VkX QJұS OҥL Wăng nhanh VӁ ÿH GӑD

QJKLrPWUӑQJÿӃQDQWRjQFKLӅXFDRFiFFQJWUuQKFiFYQJÿҩWFѭWU~YjVҧQ[XҩW

7X\QKLrQFǊQJQKұQWKҩ\UҵQJFiFNӃWTXҧWURQJQJKLrQFӭXQj\FzQWӗQWҥL

WURQJÿyPӝWVӕQJXӗQJk\QrQ ttQKNKQJFKҳFFKҳQ9LӋFJLҧLTX\ӃWFiFWӗQWҥLQKҵP

WăQJÿӝWLQFұ\YjVӭFWKX\ӃWSKөFFKRNӃWTXҧÿiQKJLi FǊQJFKtQKOj tKiFKWKӭFPӟL

FҫQÿѭӧF WLӃSWөFWuPKLӇXQJKLrQFӭX WURQJWKӡLJLDQWLӃSWKHR. &iFNӃWTXҧÿiQKJLi

FQJYӟLcác EҧQÿӗQJұSOөWGѭӟLNӏFKEҧQ%Ĉ.+FǊQJVӁPӣUDKѭӟQJnghiêQFӭX

WLӃSQKѭ ÿiQKJLiWtQKGӉEӏWәQWKѭѫQJ, hay OѭӧQJJLiWKLӋWKҥL7ӯÿyFyWKӇÿѭDUD

FKLӃQOѭӧFWKtFKӭQJJLҧPQKҽSKKӧS KѫQFKR PӛLOѭX YӵF.

-77-

ĈiQK JLi WiF ÿӝQJ FӫD %Ĉ.+ ÿӃQ QJұS OөW Oj EjL WRjQ SKӭF WҥS và liên

ngànhĈӇJLҧLTX\ӃW KjQJORҥWFiF bài toán liên quan ÿӓLKӓLSKҧLFyNKQJFKӍNLӃQ

WKӭFWәQJKӧSYӅÿӏDOê PjFzQSKҧLVkXYӅNKtKұX - WKӫ\YăQFǊQJQKѭFiFNӻQăQJ

FҫQ WKLӃW YӅmô hình hóa. 7KrPYjR ÿyÿk\ FǊQJ OjQJKLrQ FӭXÿҫX WLrQ WKӵFKLӋQ

ÿiQKJLi WiF ÿӝQJ FӫD%Ĉ.+cho OѭX YӵF VQJ1KұW/Ӌ'Rÿy trong OXұQ YăQ VӁ

không tráQKNKӓLQKӳQJWKLӃXVyWKҥQFKӃYj WӗQWҥL. 7iFJLҧUҩWPRQJQKұQÿѭӧFFiF

êNLӃQÿyQJJyS FӫDQJѭӡLÿӑF ÿӇOXұQYăQ ÿѭӧFKRjQWKLӋQKѫQ.

7¬,/,ӊ87+$0.+Ҧ2 7LӃQJ9LӋW 1. Hoàng Thái Bình (2009), ;k\GQJEQÿQJSOWKO˱XKWKQJVQJ1KW

/0Ϳ7UXQJ-Tám Lu-ĈQJ+L, /XұQYăQ7KҥF6ƭĈҥLKӑF.+71+1 2. +RjQJ7KiL%uQKYj7UҫQ1JӑF$QKͰQJGQJPKuQK0,.()/22'

WtQK WRiQQJS OWK WKQJVQJ1KW/ WQK4XQJ%uQK, 7ҥSFKt.KRDKӑFĈ+4*+1.KRDKӑF7ӵQKLrQYj&QJQJKӋVӕ

3. %ӝYj7jLQJX\rQYj0LWUѭӡQJ.FKEQ%Ĉ.+Q˱FELQGkQJFKR9LW1DP, NXB Tài nguyên - 0LWUѭӡQJYj%ҧQÿӗ9LӋW1DP

4. /ҥL9ƭQK&ҭP1JX\ӉQ;XkQ+ұXYj9ѭѫQJ+ӗQJ1KұW008), ĈPF;k\GQJEQÿFQKEiRQJX\F˯QJSWKHRFiFWQVXWWKLWNO˱XYFVQJ&WKXF'iQ&KQJQJSYjWKRiWQ˱FFKRWX\Qÿ˱QJVW7KQJQKW7әQJFQJW\ĈѭӡQJVҳW91+j1ӝL

5. /ҥL9ƭQK&ҭP1JX\ӉQ;XkQ+ұXYj9ѭѫQJ+ӗQJ1KұW;k\GQJEQÿFQKEiRQJSOWYQJKO˱XFiFO˱XYFVQJ1KW/VQJ*LDQK4XQJ%uQK 6QJ & 1JK $Q 6QJ 0m 7KDQK +yD VQJ +RjQJ /RQJ 1LQKBình)&өF0L7UѭӡQJ%ӝ7107+j1ӝL

6. /ҥL9ƭQK&ҭP1JX\ӉQ;XkQ+ұX, và cs (2007), 1JKLrQFͱX WULQNKDLFQJQJKGEiR WUF WX\QYGLQYjPͱFÿQJS OWPW V O˱XYFVQJPLQTrung, %iRFiRÿӅWjLQJKLrQFӭXFҩS9LӋQ.+&191+j1ӝL

7. /ҥL9ƭQK&ҭPYjcs (2011), ĈiQKJLiQKK˱QJFDELQÿLNKtKXÿQÿLXNLQWQKLrQPLWU˱QJNLQKW- [mKLWQK4XQJ%uQKYjÿ[XWFiFJLLSKiSJLPWKLX, %iRFiRNӃWTXҧÿӅWjLFҩS9LӋQĈӏDOê+j1ӝL

8. 1JX\ӉQ9ăQĈҥL3KQJ7Kӏ7KX7UDQJ+XǤQK7Kӏ/DQ+ѭѫQJYj3KQJĈӭFChính, (2013), ĈiQKJLi WiFÿQJFD%Ĉ.+ÿQ WuQKKuQKQJS OWK O˱Xsông Ba. in 7X\QWSEiRFiR+LWKRNKRDKFOQWKͱ9LӋQ.KRDKӑF.KtWѭӧQJ7Kӫ\YăQYj0LWUѭӡQJ

-78-

9. 1JX\ӉQ/ұS'kQ 1JKLrQ FͱX KLQ WUQJ [iF ÿQK QJX\rQ QKkQ Yj ÿ

[XkWFiFJLLSKiSSKzQJFKQJEL OSF͵DVQJQKPNKDL WKQJOXQJ1KW/- 4XQJ%uQK9LӋQĈӏDOê9LӋQ.KRDKӑFYj&QJQJKӋ9LӋW1DP

10. 1JX\ӉQ;XkQ+ұX (2014), ;XWKELQÿLFiF\XWKLQW˱QJNKtKXFFÿRDQWQK4XQJ%uQK, 7X\ӇQWұSKӝLQJKӏNKRDKӑFĈӏDOêWRjQTXӕFOҫQ WKӭtr. 380-391.

11. 1JX\ӉQ;XkQ+ұX và cs (2010), ͰQJGQJ*,6YjEPKuQK+(&[k\GQJEQÿFQKEiRQJX\ F˯QJS OW YQJK O˱X FiF O˱X YF VQJPLQ7UXQJ, 7X\QWSFiFEiRFiRNKRDKF7X\ӇQWұSKӝLQJKӏNKRDKӑFĈӏDOêWRjQTXӕFOҫQWKӭ 5.9LӋQĈӏDOê+j1ӝLWU

12. 1JX\ӉQé1Kѭ 1JKLrQFͱX WiFÿQJFD%LQÿLNKtKXÿQFF WUGzQJFK\WUrQO˱XYFVQJ1KXĈi\WKXFÿDEjQ7KjQKSK+j1L, /XұQYăQ7KҥFVƭĈҥLKӑF.+71

13. 1JX\ӉQé1Kѭ7UҫQ1JӑF$QK1JX\ӉQ7KDQK6ѫQYj%L0LQK6ѫQ ĈiQKJLiGzQJFK\QăPWQK.KiQK+zDWURQJELFQKELQÿLNKtKX7ҥSFKtNKRDKӑFĈҥLKӑF4XӕFJLD+j1ӝL.KRDKӑF7ӵQKLrQYj&QJQJKӋ Vӕ7ұS6

14. 1JX\ӉQé1Kѭ/r9ăQ/LQK1JX\ӉQ7KDQK6ѫQYj7UҫQ1JӑF$QK 011), 1JKLrQFͱXWiFÿQJFDELQÿLNKtKXÿQGzQJFK\O˱XYFVQJĈi\WUrQÿDEjQWKjQKSK+j1L, 7ҥSFKtNKRDKӑFĈҥLKӑF4XӕFJLD+j1ӝL.KRDKӑF7ӵQKLrQYj&QJQJKӋ7ұS

15. 1JX\ӉQé1KѭYj1JX\ӉQ7KDQK6ѫQ%LQÿLGzQJFK\NLWWURQJELFQK%LQÿLNKtKX WUrQ O˱XYFVQJ1KXĈi\7ҥSFKtNKRDKӑFĈҥLKӑF4XӕFJLD+j1ӝL.KRDKӑF7ӵQKLrQYj&QJQJKӋ7ұS

16. 1JX\ӉQ7KDQK6ѫQ1J&Kt7XҩQ9ăQ7Kӏ+ҵQJYj1JX\ӉQé1Kѭ QKK˱QJFDELQÿLNKtKXÿQELQÿLWjLQJX\rQQ˱FO˱XYFVQJ1KX- Ĉi\7ҥSFKtNKRDKӑFĈҥLKӑF4XӕFJLD+j1ӝL.KRDKӑF7ӵQKLrQYj&QJQJKӋ7ұS

17. 3KDQ9ăQ7kQ&iFSK˱˯QJSKiSWKQJNrWURQJNKtKX1;%ĈҥLKӑFQGHN.

18. 3KDQ9ăQ7kQYjcs (2010), NghirQFͱXWiFÿQJFDELQÿLNKtKXWRjQFXÿQFiF\XWYjKLQW˱QJNKtKXFFÿRDQ9LW1DPNKQăQJGEiRYjJLLSKiSFKLQO˱FͱQJSKy, %iRFiRÿӅWjLFҩS1Kj1ѭӟFĈ+.KRDKӑFWӵQKLrQ+j1ӝL

19. Ĉӛ +ӳX 7KjQK Yj Ĉӛ 9ăQ 7RҧQ 7K\ YăQ ͱQJ GQJ %ҧQ GӏFK Wӯ$SSOLHG+\GURORJ\WFӫD9HQ7H&KRZ'DYLG50DLGPHQW/DUU\:0D\V1;%*LiRGөF

20. 3KDQ 7KDQK 7ӏQK %jQ Y OǊ OW 4XQJ %uQK Yj FiF ELQ SKiS SKzQJFKQJ7KQJWLQ.KRDKӑF-&QJQJKӋ-4%Vӕ

21. 9LӋQYj.77907(2011), ĈiQKJLiWiFÿQJFDELQÿLNKtKXYj[iFÿQKFiFJLLSKiSWKtFKͱQJ, 1Kj[XҩWEҧQBҧQÿӗ

-79-

22. 7UҫQ7KDQK;XkQ7UҫQ7KөFYj+RjQJ0LQK7X\ӇQ7iFÿQJFDELQ

ÿLNKtKXÿQWjLQJX\rQQ˱F9LW1DP +j1ӝL1;%.+.7 7LӃQJ$QK 23. Hans Estrup Andersen, Brian Kronvang, Søren E. Larsen, Carl Christian

Hoffmann, Torben Strange Jensen, and Erik Koch Rasmussen (2006), Climate-change impacts on hydrology and nutrients in a Danish lowland river basin, Science of The Total Environment, No.365(1–3), pp. 223-237.

24. NigelW Arnell and SimonN Gosling (2014), The impacts of climate change on river flood risk at the global scale, Climatic Change, pp. 1-15.

25. NigelW Arnell and Ben Lloyd-Hughes (2014), The global-scale impacts of climate change on water resources and flooding under new climate and socio-economic scenarios, Climatic Change, No.122(1-2), pp 127-140.

26. M. J. Booij (2005), Impact of climate change on river flooding assessed with different spatial model resolutions, Journal of Hydrology, No.303(1–4), pp. 176-198.

27. Shaochun Huang & Fred F. Hattermann & Valentina Krysanova & Axel Bronstert (2013), Projections of climate change impacts on river flood conditions in Germany by combining three different RCMs with a regional eco-hydrological model, Climatic Change, No. 116, pp. 33.

28. US Army Corps of Engineers Hydrologic Engineering Center (2000), HEC-HMS Technical Reference Manual.

29. US Army Corps of Engineers Hydrologic Engineering Center (2010), HEC-RAS 4.1 Hydraulic Reference Manual.

30. King County (2010), the Climate Change Impacts on River Flooding Report: State-of-the-Science and Evidence of lacal Impacts.

31. Samiran Das and Slobodan P. Simonovic (2012), Assessment of Uncertainty in Flood Flows under Climate Change Impacts in the Upper Thames River Basin, Canada, British Journal of Environment and Climate Change, No.2(4).

32. Christian Dobler, Gerd Bürger, and Johann Stötter (2012), Assessment of climate change impacts on flood hazard potential in the Alpine Lech watershed, Journal of Hydrology, No.460–461(0), pp. 29-39.

33. J. Handmer, Z.W. Kundzewicz Y. Honda, N. Arnell, G. Benito, J. Hatfield, I.F. Mohamed, P. Peduzzi, S. Wu, B. Sherstyukov,, and and Z. Yan K. Takahashi (2012), Changes in impacts of climate extremes: human systems and ecosystems. In: Managing the Risks of Extreme Events and Disasters to Advance Climate Change Adaptation [Field, C.B., V. Barros, T.F. Stocker, D. Qin, D.J. Dokken, K.L. Ebi, M.D. Mastrandrea, K.J. Mach, G.-K. Plattner, S.K. Allen, M. Tignor, and P.M. Midgley (eds.)]. A Special Report of Working Groups I and II of the

-80-

Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), Cambridge University Press, Cambridge, UK, and New York, NY, USA, pp. 231-290.

34. Pin-Han Kuo Hsiao-Wen Wang, Jenq-Tzong Shiau (2013), Assessment of climate change impacts on flooding vulnerability for lowland management in southwestern Taiwan, Nat Hazards, No.68, pp. 19.

35. IPCC (1994), Technical Guidelines for Assessing Climate Change Impacts and Adaptaions.

36. IPCC (2007), The Fourth Assessment Report. 37. IPCC (2013), The 5th Assessment Report. 38. IPCC (2013), Summary for Policymakers. In: Climate Change 2013: The

Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Stocker, T.F., D. Qin, G.-K. Plattner, M. Tignor, S.K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex and P.M. Midgley (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA.

39. S. N. Jonkman (2005), Global Perspectives on Loss of Human Life Caused by Floods, Natural Hazards, No.34(2), pp. 151-175.

40. A. L. Kay, H. N. Davies, V. A. Bell, and R. G. Jones (2009), Comparison of uncertainty sources for climate change impacts: flood frequency in England, Climatic Change, No.92(1-2), pp. 41-63.

41. Zbigniew W. Kundzewicz, Shinjiro Kanae, Sonia I. Seneviratne, John Handmer, Neville Nicholls, Pascal Peduzzi, Reinhard Mechler, Laurens M. Bouwer, Nigel Arnell, Katharine Mach, Robert Muir-Wood, G. Robert Brakenridge, Wolfgang Kron, Gerardo Benito, Yasushi Honda, Kiyoshi Takahashi, and Boris Sherstyukov (2013), Flood risk and climate change: global and regional perspectives, Hydrological Sciences Journal, No.59(1), pp. 1-28.

42. ZbigniewW Kundzewicz, Yukiko Hirabayashi, and Shinjiro Kanae (2010), River Floods in the Changing Climate—Observations and Projections, Water Resources Management, No.24(11), pp. 2633-2646.

43. Hyun-Han Kwon, Bellie Sivakumar, Young-Il Moon, and Byung-Sik Kim (2011), Assessment of change in design flood frequency under climate change using a multivariate downscaling model and a precipitation-runoff model, Stochastic Environmental Research and Risk Assessment, No.25(4), pp. 567-581.

44. David Labat, Yves Goddéris, Jean Luc Probst, and Jean Loup Guyot (2004), Evidence for global runoff increase related to climate warming, Advances in Water Resources, No.27(6), pp. 631-642.

45. David R. Legates, Harry F. Lins, and Gregory J. McCabe (2005), Comments on “Evidence for global runoff increase related to climate warming” by Labat et al, Advances in Water Resources, No.28(12), pp. 1310-1315.

46. Bernhard Lehner, Petra Döll, Joseph Alcamo, Thomas Henrichs, and Frank Kaspar (2006), Estimating the Impact of Global Change on Flood and Drought

-81-

Risks in Europe: A Continental, Integrated Analysis, Climatic Change, No.75(3), pp. 273-299.

47. Michael D. Dettinger and Henry F. Diaz (2000), Global Characteristics of Stream Flow Seasonality and Variability, Jounal of Hydrometeology, No.1, p. 22.

48. NewZealand Ministry for the Environment (2010), Tools for Estimating the Effects of Climate Change on Flow.

49. Nicola Ranger, Stéphane Hallegatte, Sumana Bhattacharya, Murthy Bachu, Satya Priya, K. Dhore, Farhat Rafique, P. Mathur, Nicolas Naville, Fanny Henriet, Celine Herweijer, Sanjib Pohit, and Jan Corfee-Morlot (2011), An assessment of the potential impact of climate change on flood risk in Mumbai, Climatic Change, No.104(1), pp. 139-167.

50. Mukta Sapkota, Toshio Hamaguchi, and Toshiharu Kojiri (2011), Effects of Climate Change in Red River Discharges and Flooding Risk in Hanoi, Vietnam, Proceeding of Annual Conference, No. 24, pp. 148-148.

51. Sangam Shrestha (2014), Assessment of Climate Change Impacts on Flood Hazard Potential in the Yang River Basin, Thailand, in Climate Change Impacts and Adaptation in Water Resources and Water Use SectorsSpringer International Publishing. pp. 43-66.

52. Slobodan P. Simonovic and Lanhai Li (2004), Sensitivity of the Red River Basin Flood Protection System to Climate Variability and Change, Water Resources Management, No. 18, p. 21.

53. Jean-Luc Probst and Yves Tardy (1989), Global runoff fluctuations during the last 80 years in relation to world temperature change, American Journal of Science, No. 289, p. 18.

54. Jean-Luc Probst and Yves Tardy (1987), Long range streamflow and world continental runoff fluctuations since the beginning of this century, Juornal of Hydrology, No. 94, p. 22.

-82-

3+Ө/Ө&

Hình 1. ĈɉQJTXDQKʄ4-+QăP

%ɠQJ 7KQJNrGLʄQQJɪSWURQJWUɪQOŸWKiQJQăP

TT Xã +X\ӋQ 'LӋQQJұSKD

Tính toán 7KӕQJNr

1 An Ninh 4XҧQJ1LQK 1,573 1,458

2 $Q7Kӫ\ /Ӌ7KXӹ 2,030 2,142

3 &DP7Kӫ\ /Ӌ7KXӹ 582 416

4 ĈӗQJ0ӻ 7;ĈӗQJ+ӟL 49 45

5 ĈӗQJ3K~ 7;ĈӗQJ+ӟL 332 27

6 ĈӭF1LQK 7;ĈӗQJ+ӟL 794 413

7 'ѭѫQJ7Kӫ\ /Ӌ7KXӹ 775 409

8 Duy Ninh 4XҧQJ1LQK 795 745

9 Gia Ninh 4XҧQJ1LQK 1,100 747

10 +ҧLĈuQK 7;ĈӗQJ+ӟL 151 93

11 +ҧL7KjQK 7;ĈӗQJ+ӟL 39 64

12 Hàm Ninh 4XҧQJ1LQK 1,034 942

13 +ӍQ1LQK 4XҧQJ1LQK 979 648

14 +RD7Kӫ\ /Ӌ7KXӹ 1,281 1,585

15 HӗQJ7Kӫ\ /Ӌ7KXӹ 1,599 1,188

16 +ѭQJ7Kӫ\ /Ӌ7KXӹ 700 238

ǇсϬϬϬϮϲǆ2 - ϮϲϳϮϭǆнϲϴϵϬϵ

ZϸсϬϵϵϳϵ

0

100

200

300

400

500

600

700

0 200 400 600 800 1000 1200

Y;ŵ

ϯƐ

,;ĐŵͿ

Q-H 1976

WŽůǇ;YͲ,ϭϵϳϲͿ

-83-

17 /LrQ7Kӫ\ /Ӌ7KXӹ 787 694

18 /ӝF7Kӫ\ /Ӌ7KXӹ 783 440

19 /ѭѫQJ1LQK 4XҧQJ1LQK 480 681

20 0DL7Kӫ\ /Ӌ7KXӹ 1,212 388

21 0ӻ7Kӫ\ /Ӌ7KXӹ 914 337

22 3KRQJ7Kӫ\ /Ӌ7KXӹ 968 932

23 3K~+ҧL TX ĈӗQJ+ӟL 310 231

24 3K~7Kӫ\ /Ӌ7KXӹ 730 924

25 6ѫQ7KXӹ /Ӌ7KXӹ 596 921

26 Tân Ninh 4XҧQJ1LQK 1,092 1,191

27 7kQ7Kӫ\ /Ӌ7KXӹ 1,196 833

28 7KDQK7Kӫ\ /Ӌ7KXӹ 762 620

29 TT .LӃQ*LDQJ /Ӌ7KXӹ 437 413

30 9ҥQ1LQK 4XҧQJ1LQK 1,098 1,307

31 9ƭQK1LQh 4XҧQJ1LQK 1,107 1,104

32 Võ Ninh 4XҧQJ1LQK 867 1,251

33 ;XkQ7Kӫ\ /Ӌ7KXӹ 469 444

Hình 2. ;XWKɼJLɠP PɞQKtQJOɉQJPɉDQăPWURQJFiFQJj\ɦPɉW PRCPTOT, KʄVJF

(ÿɉQJSKɉɇQJWUuQKKLTX\WX\ɼQWtQK) a=-4.474 [10]

-84-

Hình 3. ;XWKɼWăQJQKɶOɉQJPɉD OQQKɢWQJj\ R1dayKʄVgóc a=0.672 [10]

Hình 4. ;XWKɼWăQJPɞQKWQJOɉQJPɉD WURQJQKQJQJj\FͱFNƒɦPɉW 5KʄVJyF

a=3.115 [10]

-85-

Hình 5. ;XWKɼELɼQÿLPͱFQɉFOQQKɢWQăPWUɞP.LɼQ*LDQJ

Hình 6. ;XWKɼELɼQÿLPͱFQɉFOQQKɢWQăPWUɞP/ʄ7K\

Ǉс-ϬϳϳϳǆнϭϮϰϴϰ

ZϸсϬϬϬϰϯ

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

19

61

19

63

19

65

19

67

19

69

19

71

19

73

19

75

19

77

19

79

19

81

19

83

19

85

19

87

19

89

19

91

19

93

19

95

19

97

19

99

20

01

20

03

20

05

20

07

20

09

20

11

DӌĐŶӇ

ӀĐ;ĐŵͿ

+PD[QăPWUҥP.LӃQ*LDQJJLDLÿRҥQ1961-2012

,ŵĂǆ

>ŝŶĞĂƌ;,ŵĂǆͿ

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

19

65

19

67

19

69

19

71

19

73

19

75

19

77

19

79

19

81

19

83

19

85

19

87

19

89

19

91

19

93

19

95

19

97

19

99

20

01

20

03

20

05

20

07

20

09

20

11

DӌĐŶ

ӇӀĐ

;ĐŵͿ

,ŵĂǆŶĉŵƚƌҢŵ>ҵdŚӆǇŐŝĂŝĜŽҢŶ1965-2012

,ŵĂǆ


-86-

Hình 7. ;XWKɼELɼQÿLPͱFQɉFOQQKɢWQăPWUɞPĈQJ+L

Hình 8. LɉXOɉQJGzQJFKɠ\WɞLFDUDFD1KɪW/ʄQJYLFiFWɤQVXɢWYj

FDOɉXYͱFQJYLWKLNƒFKXɦQWUF[OjWKLJLDQWQJJLWURQJQJj\[ɠ\UDtrɪQOŸ JLɠÿʈQKWURQJWKLNƒFKXɦQ

ǇсϭϭϴϰϲǆнϭϬϮϬϯ

ZϸсϬϭϵϰϭ

0

50

100

150

200

250

19

65

19

67

19

69

19

71

19

73

19

75

19

77

19

79

19

81

19

83

19

85

19

87

19

89

19

91

19

93

19

95

19

97

19

99

20

01

20

03

20

05

20

07

20

11

DӌĐŶ

ӇӀĐ

;ĐŵͿ

,ŵĂǆŶĉŵƚƌҢŵһŶŐ,ӀŝŐŝĂŝĜŽҢŶϭϵϲϱ-2012

,ŵĂǆ


-87-

Hình 9. LɉXOɉQJGzQJFKɠ\WɞLFD1KɪW/ʄQJYLFiFWɤQVXɢWYjFDOɉX

YͱFQJYLJLDLÿRɞQJLDWKɼNͷ (WUF[OjWKLJLDQWQJJLWURQJQJj\[ɠ\UDWUɪQOŸJLɠÿʈQKWURQJJLDLÿRɞQJLDWKɼNͷ)

Hình 10. LɉXOɉQJGzQJFKɠ\WɞLFD1KɪW/ʄQJYLFiFWɤQVXɢWYjFDOɉX

YͱFQJYLJLDLÿRɞQFXLWKɼNͷWUF[OjWKLJLDQWQJJLWURQJQJj\[ɠ\UDWUɪQOŸJLɠÿʈQKWURQJJLDLÿRɞQFXLWKɼNͷ

-88-

Đánh giá tác động của Biến đổi Khí hậu đến ngập

Documents

Transcript of Đánh giá tác động của Biến đổi Khí hậu đến ngập