D-Vítamín

Gunnþórunn Steinarsdóttir 23. apríl 2008

D-vítamín

Hópur fituleysanlegra prohórmóna. Secosteroids

D1 Vítamín - Ergocalciferol:lumisterol 1:1

D2Vítamín – Ergocalciferol

D3 Vítamín - Cholecalciferol

D4 Vítamín – 22-dihydroergocalciferol

D5 Vítamín - Sitocalciferol

D2 - Vítamín

Ergosterol (í sveppafrumum)

↓ Útfjólublátt ljós

Viosterol

↓Ergocalciferol

D2 - Vítamín :

D3 - Vítamín

7-dehydrocholesterol í epidermis (str. Basale + str. sinosum)

Previtamin D3

D3 - Vítamín

Úr fæðu – aðallega D3 eða 25(OH)D3 Lýsi, mest í þorskalýsi Fiskur: Lax, makríll, túnfiskur, sardínur, síld

Egg Mjólk, ostur. Smjör, smjörlíki, olíur Lifur

Vítamínbættar matvörur (ýmist D3 eða D2) D2-vítamín fæst úr sveppum.

Í lifur hydroxylerast D-vítamín í 25(OH)D3,

25-hydroxycholecalciferol eða calcidiol. Það er svo hydroxylerað í nýrum svo úr verður

virka sterahormónið 1,25(OH)2D3,

1,25-dihydroxycholecalciferol eða calcitriol Binst VDBP í plasma og berst til marklíffæra D-vitamin viðtakar tilheyra hópi steroid/thyroid

hormónaviðtaka og finnast í flestum líffærum líkamans.

Virkjun D-vítamíns í líkamanum

Hlutverk D-vítamíns

Eykur framleiðslu calsium binding protein í smáþörmum og þannig Kalsíum frásog.

Virkjun VDR (Vitamin D Receptors) í þörmum, beinum, nýrum, og parathyroid kirtilfrumum á þátt í að viðhalda kalk og fosfór styrk í blóði og beinum ásamt parathyroid hormóni og calcitonini.

Áhrif á beinmyndun og starfsemi osteoblasta

Beint eða óbeint stýrir D-vít um 200 genum sem hafa með frumufjölgun, differentieringu, apoptosu og æðanýmyndun að gera.

Kemur við sögu í starfsemi neuromuscular og ónæmiskerfis og stjórnun bólguviðbragða. VDR viðtakar eru tjáðir m.a. Í monocytum og virkjuðum T frumum, B frumum, NK frumum og dendritafrumum.

Afleiðingar D-vítamínskorts

Beinkröm í börnum, beinmeyra í fullorðnum. Beinþynning. Nægilegt D-vítamín skiptir meira máli

fyrir kalkbúskap líkamans heldur en að auka kalkskammt umfram ráðlagðan dagskammt.

Aukin tíðni sýkinga. Aukin tíðni krabbameina? Helst tengsl við

ristilkrabba. Aukin tíðni háþrýstings og cardiovascular

sjúkdóma? (Journal of the American Heart Association, January 2008 )

Aukin hætta á sykursýki typu I og fleiri autoimmune sjúkdómum

Auknar líkur á þunglyndi og geðklofa?

Mælingar á D-vítamíni

Serumþéttni 25(OH)D er besti mælikvarðinn á D-vítamín status. Endurspeglar framleiðslu í húð og inntöku, en ekki hversu mikið er geymt í vefjum. Helmingunartími ~15 dagar.

Circulerandi 1,25(OH)2 D er illa nothæfur mælikvarði. Stuttur helmingunartími (15klst) og serum þéttni stjórnað af PTH, calsium og fosfati. Lækkar ekki fyrr en við verulegan skort

Viðmiðunarmörk (af lsh.is)

Frá og með 3. febrúar 2006 eru breytt viðmiðunarmörk fyrir S-25-OH Vítamín D. Gömlu viðmiðunarmörkin voru 25-100 nmól/L en verða nú:

Viðmiðunarmörk: > 45 nmól/LÓnógt 25-45 nmól/LSkortur < 25 nmól/L

Heimild: Ö. Gunnarsson et al. Læknablaðið 2004, 1. tbl. 90. árg. bls. 29-36.D-vítamínbúskapur fullorðinna Íslendinga.

D-vítamínbúskapur fullorðinna íslendinga “Styrkur 25(OH)D í sermi er breytilegur eftir inntöku

D-vítamíns, árstíma og aldri.” Tæplega 15% með ónógt D-vítamín, en þrefalt fleiri

ef miðað var við 45 nmól/ltr.

“Meðalstyrkur 25(OH)D mældist 38,0+-18,9 hjá þeim sem tóku ekki bætiefni, 45,5+-19,7 hjá þeim sem tóku bætiefni og 53+-18,4 hjá þeim sem tóku lýsi”

Hámark meðalstyrks 25(OH)D var í júní-júlí (52,1+-19,8), en lágmark í febrúar mars (42,0+-20,5).

Helstu ástæður D-vítamínskorts Bylgjulengd upp á 290-315 nm þarf til að UVB geislarnir

nái að koma af stað D-vítamín myndun í húð. Í löndum norðan við 42° er geislunarorkan ekki næg frá nóvember til febrúar.

Ónóg neysla D-vítamínríkrar fæðu eða vítamína Sjúkdómar sem hafa letjandi áhrif á frásog frá

meltingarvegi Lifrar og nýrnasjúkdómar Offita Dökk húð Minnkandi framleiðsla í húð með aldri

Börn fái 4 AD dropa á dag frá mánaða aldri. Litla teskeið af þorskalýsi þegar það fer að fá fasta fæðu, eða um 6 mánaða aldur.

5ml (ein teskeið) þorskalýsi fyrir börn (~9,2μg) 10 ml (ein matskeið) fyrir fullorðna.

American Academy of Pediatrics mæla nú (2008) með viðbótargjöf til ungabarna upp á 400 IU/dag (10μg), áður 200 IU/dag.

The Canadian Paediatric Society mælir með því að ófrískar og mjólkandi konur ættu að taka inn allt að 2000 IU/dag.

Takk fyrir