DỰ ÁN GI - Microsoft...Biểu di ễn hát xoan (Nguồn: internet) KHÁM PHÁ NÉT ĐẸPÂM...

KHÁM PHÁ NÉT ĐẸPÂM NHẠC DÂN TỘC VIỆT

DỰ ÁN GIỮ HỒN QUÊ VIỆT:

KHÁM PHÁ NÉT ĐẸP ÂM NHẠC DÂN TỘC VIỆT

MÔN GDCD LỚP 10

NHÓM NGHIÊN CỨU – LỚP 10A3 THỰC HIỆN

.


DỰ ÁN: “GIŨ HỒN QUÊ VIỆT”

MÔN: GDCD LỚP 10

NHÓM NGHIÊN CỨU – LỚP 10A3 THỤC HIỆN


MUC LUC

LỜI NÓI ĐẦU .............................................................................

CÁC THỂ LOẠI ÂM NHẠC DÂN TỘC BA MIỀN

- Phân 1: BẮC BÔ

Chương 1: HÁT XOAN ..............................................................

Chương 2: QUAN HỌ BẮC NINH ............................................

Chương 3: CA TRÙ ....................................................................

Chương 4: TRỐNG QUÂN ........................................................

Chương 5: HÁT XẨM ................................................................

Chương 6: CHẦU VĂN ..............................................................

- Phân 2: TRUNG BÔ

Chương 1: HÒ SÔNG MÃ .........................................................

Chương 2: VÍ GIẶM NGHỆ TĨNH ...........................................

Chương 3: HÒ QUẢNG BÌNH ..................................................

Chương 4: DÂN CA HUẾ ..........................................................

Chương 5: DÂN CA QUẢNG NAM ..........................................

- Phân 3: NAM BÔ

Chương 1: HÒ VÀ LÍ NAM BỘ ................................................

Chương 2: ĐỜN CA TÀI TỬ NAM BỘ ....................................

LỜI CHÀO ...................................................................................

.

.

.

5

9

13

18

22

28

33

39

43

49

52

60

69

73

79


LÒI NÓI DÂU

CHÀO CÁC BẠN ĐỘC GIẢ!

Như các bạn cũng biết rằng Việt Nam là một quốc gia đa dạng với nền văn hóa

lâu đời, trong đó âm nhạc dân tộc như điểm thêm nét mới lạ, phong phú vào

nền văn hóa đó. Có thể nói rằng mỗi con người Việt Nam lớn lên từ những

khúc hát dân ca trong lời ru của bà, của mẹ. Những khúc hát dân ca được khởi

nguồn từ cội nguồn đất nước như dòng sữa mẹ ngọt ngào thấm vào trong tim

óc, tuôn chảy trong tâm hồn người Việt Nam ta để tạo nên bản sắc riêng của

người dân Việt, dân tộc Việt.

Và cuốn sách này được chúng tôi thiết kế với hi vọng, thông qua nó, các bạn sẽ

hiểu hơn về âm nhạc dân tộc Việt Nam dưới một cái nhìn khác. Âm nhạc dân

tộc Việt Nam không thể “giật gân” như các thể loại nhạc đương thời, nhưng

chính dân ca đã trở thành một “đặc sản”mang { nghĩa hết sức nhân văn trong

văn hóa Việt Nam trong việc hoàn thiện nhân cách con người, giúp chúng ta có

thể biết về cội nguồn của dân tộc trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa

của nước ta. Cuốn sách này thiết kế như 1 chuyến “hành trình văn hóa”. Các

bạn sẽ được “hóa thân” thành những lữ khách để đi “du lịch xuyên Việt” qua

những miền đất khai sinh ra các thể loại âm nhạc dân tộc và tìm hiểu những

cái sơ nét nhất của mỗi thể loại. Tại mỗi điểm dừng chân, các bạn sẽ được

“thưởng thức” những bài hát, làn điệu quen thuộc nhất của mỗi thể loại và

những bài hát mang đậm âm hưởng dân ca của vùng miền đó.

Trong suốt chuyến đi (tức là trong suốt quá trình đọc sách), có thể có sai sót.

Do đó chúng tôi rất mong sẽ nhận được những lời góp ý, bổ sung từ các bạn

độc giả. Chúng tôi rất biết ơn những lời góp { đó và sẽ cố gắng hoàn thiện hơn

ở những lần sau.

Còn bây giờ các bạn sẵn sang cho chuyến đi chưa? Cùng bắt đầu chuyến đi

xuyên Việt với chúng tôi nhé!


6

CÁC THE LOAI

ÂM NHẠC .

HÁT XOAN

(PHÚ THỌ)

QUAN HỌ

(BẮC NINH)

XẨM (NINH BÌNH)

CHẦU VĂN (NAM ĐỊNH)

DÂN CA VÍ – DẶM

(NGHỆ AN – HÀ TĨNH)

CA TRÙ

(HƯNG YÊN) HÀ NỘI

CA HUẾ

DÂN CA QUẢNG NAM

TP. HỒ CHÍ MINH

HÒ VÀ LÝ

ĐỜN CA TÀI

TỬ NAM BỘ


PHẦN 1

BAC BÔ

7


BẢN ĐỒ PHÂN BỐ CÁC DI SẢN VĂN HÓA – CÁC THỂ LOẠI ÂM

NHẠC DÂN TỘC BẮC BỘ

Bây giờ chúng ta sẽ bắt đầu chuyến đi hôm nay trên đất

Phú Thọ - một vùng đất thuộc vùng trung du và đồng

bằng Bắc Bộ. Tại đây tổ tiên chúng ta (chính là các Vua

Hùng) đã dựng nên đất nước Văn Lang – là nơi mà hát

xoan – làn điệu dân ca cổ xưa nhất Bắc Bộ được sinh ra


GIỚI THIỆU CHUNG

Hát xoan còn gọi là Khúc môn đình (hát cửa đình) là loại hình dân ca lễ nghi phong tục hát thờ thần, thành hoàng với hình thức nghệ thuật đa yếu tố: có nhạc, hát, múa; thường được biểu diễn vào dịp đầu xuân theo phong tục truyền thống của người Văn Lang. Các hình thức hát xoan gồm: hát thờ cúng các vua Hùng và Thành hoàng làng; hát nghi lễ cầu mùa tốt tươi, cầu sức khỏe; và hát lễ hội là hình thức để nam nữ giao duyên. Đặc biệt điệu hát thờ cúng các vua Hùng và Thành hoàng làng được trai gái phường xoanthay mặt dân làng dâng lên tổ những lời tri ân thành kính cám ơn tổ tiên đã dạy dân trồng lúa, dệt vải để có cuộc sống ấm no, hạnh phúcluôn được ngân lên rộn rã hào sảng, lễ hội đền Hùng hay giỗ tổ Hùng Vương. Tiếng hát như hối thúc giục, hiệu triệu cháu con từ trăm miền tìm về nguồn cội, tiếng hát ấy như hơi ấm kéo đàn chim tìm về với tổ, như muôn ngàn huyết mạch cùng chảy về tim. Trong hát xoan, múa và hát luôn đi cùng kết hợp với nhau, người nghệ nhân dùng điệu múa minh họa nội dung cho lời ca. Với những giá trị tinh thần vô cùng qu{ báu, ngày 24/11/2011, UNESCO đã công nhận Hát Xoan là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Biểu diễn hát xoan (Nguồn: internet)

https://vi.wikipedia.org/wiki/D%C3%A2n_ca

https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0nh_ho%C3%A0ng

https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_Gi%C3%A1o_d%E1%BB%A5c,_Khoa_h%E1%BB%8Dc_v%C3%A0_V%C4%83n_h%C3%B3a_Li%C3%AAn_Hi%E1%BB%87p_Qu%E1%BB%91c

https://vi.wikipedia.org/wiki/Ki%E1%BB%87t_t%C3%A1c_truy%E1%BB%81n_kh%E1%BA%A9u_v%C3%A0_phi_v%E1%BA%ADt_th%E1%BB%83_nh%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i


BÀI HÁT

Trước khi chia tay Phú Thọ để tiếp tục hành trình hôm nay, mời các bạn lắng nghe một trong những bài xoan nổi tiếng nhé!

HÁT XOAN MỜI VUA

Nữ: Tám người chân kiệu bước ơ bước vào Tay lót khăn đào í ơ, rước lấy cơ hồ mà vua lên Nam: Vua lên thành đức mà trị ơ trị vị Vua về mà nghe hát ơ mừng ơ làng, mừng làng là sống lâu Nam + Nữ: Chân con đạp đất đầu con đội giời Cất tiếng con mời ơ, con rước cơ hồ mà vua lên Vua về phù hộ dân làng Thơm huê mà thơm quế ơ, trâu bò trâu bò lúa đầy đa Xuân thiên chính nguyệt con bước ơ bước vào Chén nước thay giầu ơ nhang thắp cơ hồ mà dâng lên Kính vua ngự ở long ơ long đình Con mời mà Vua Cả ơ để người, người sang chứ đất này

Trong dân ca Bắc Bộ ngoài những bài hát dân ca của từng vùng miền, chúng tôi

còn mong muốn gửi tới các bạn những bài hát mang đậm âm hưởng dân ca

Bắc Bộ. Chúng tôi xin gửi đến các bạn bài hát “Chị Tôi” – sáng tác: Trần Tiến

CHỊ TÔI


Nhạc và lời: Trần Tiến

Nhà tôi trên bến sông có chiếc cầu nhỏ cong cong

Hàng cau dưới nắng trong lá trầu không

Chị tôi trông dễ thương bán rau chợ cầu Ðông í a

Chị tôi chưa lấy chồng.

Thời con gái lưng ong có bao người thầm mong theo

Mẹ dục con gái yêu lấy chồng đi

Chị thương hai đứa em thương mẹ già con đau í a


Rồi mẹ tôi khuất xa, chúng tôi không còn thơ ngây

Chị lại lo các em chuyện chồng con

Ngày chia tay bến sông thấy chị buồn mà thương í a


Rồi một đêm sáng trong có một người đàn ông qua

Họ về xây chiếc cầu nối bờ sông

Gặp chị tôi dễ thương mới xin lời cầu hôn í a

Chị cũng muốn lấy chồng.

Cầu xây xong đã lâu không thấy người về đưa dâu

Để chị tôi ngóng chờ mắt lệ nhòa

Hàng cau đâu trái cau bao lá trầu buồn rơi theo


Nhiều năm xa cách xa tôi trở về làng quê thăm

Nhìn hàng cau xác xơ lá trầu khô

Mộ chị tôi bé xinh đứng bên cầu thương nhớ mêng mông

Chị ơi sao vẫn chưa lấy chồng.

Chị tôi chưa lấy chồng


Chia tay Phú Thọ, chúng ta sẽ tiếp tục chuyến đi hôm nay đến Bắc Ninh. Nơi đây từng được coi là một trong tứ trấn của kinh thành Thăng Long, là nơi hội tụ, sản sinh ra dân ca Quan họ Bắc Ninh - một loại hình nghệ thuật đặc sắc, độc đáo và tiêu biểu trong các hình thức diễn xướng dân gian của vùng đồng bằng Bắc Bộ. Xin mời các bạn đi theo chúng tôi cùng khám phá loại hình dân ca này nhé. Đi thôi!

CHUONG 2:

QUAN HO

BAC NINH

(Nguồn: vietforum.vn)

BẮC NINH

13



Dân ca quan họ Bắc Ninh là một trong những làn điệu dân ca tiêu biểu của vùng châu thổ sông Hồng Việt Nam. Nó còn được hình thành và phát triển ở vùng văn hóa Kinh Bắc xưa (Gồm 2 tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang và một số huyện của Lạng Sơn, Hưng Yên,Vĩnh Phúc, … ngày nay). Do có sự chia tách về địa lý mà quan họ còn được gắn tên cục bộ địa phương như quan họ Bắc Ninh. Trong dân ca Quan họ Bắc Ninh có hình thức đặc trưng là hát canh và hát đối đáp. Mỹ học trong dân ca Quan họ Bắc Ninh biểu hiện những quan niệm đẹp đẽ, trong sáng, chất phác về mối quan hệ giữa người với người thông qua thái độ tôn trọng nghĩa tình và lòng thuỷ chung son sắt. Văn hoá quan họ còn là cách ứng xử thật khéo léo, tế nhị, kín đáo và mang đầy { nghĩa. Trong quá trình hình thành và phát triển, với sự sáng tạo tài tình, khéo léo của các nghệ nhân, dân ca Quan họ Bắc Ninh đã tiếp thu và phát triển trên nền tảng của nhiều loại hình dân ca khác nhau các vùng miền để tạo nên một phong cách, một lối chơi đặc trưng riêng của dân ca Quan họ Bắc Ninh ngày nay. Có nhà nghiên cứu đã nhận xét: “Dân ca Quan họ Bắc Ninh là kết tinh, là đỉnh cao của thi ca và âm nhạc dân tộc Việt Nam”. Là đỉnh cao của nghệ thuật diễn xướng dân gian Việt Nam nên dân ca quan họ Bắc ninh xứng đáng là di sản văn hóa phi vật thể đại diện cho nhân loại.

Hình ảnh Hội Lim – Tiên Du (Bắc Ninh)

(ngày 13 tháng Giêng hằng năm) (Nguồn: internet)

https://vi.wikipedia.org/wiki/D%C3%A2n_ca_Vi%E1%BB%87t_Nam

https://vi.wikipedia.org/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam

https://vi.wikipedia.org/wiki/Kinh_B%E1%BA%AFc

https://vi.wikipedia.org/wiki/B%E1%BA%AFc_Ninh

https://vi.wikipedia.org/wiki/B%E1%BA%AFc_Giang

https://vi.wikipedia.org/wiki/H%C6%B0ng_Y%C3%AAn

https://vi.wikipedia.org/wiki/V%C4%A9nh_Ph%C3%BAc


BÀI HÁT

(Nguồn: internet)

(Nguồn: internet)

Bây giờ còn gì bằng khi chúng ta cùng thưởng thức vài câu hát quan họ quen thuộc nhỉ?


(Nguồn: internet)

16

Tiếp theo, mời các bạn cùng lắng nghe một sáng tác khác của Trần Tiến – bài

“Ngẫu hứng Sông Hồng” và cùng lên xe để đi tiếp hành trình hôm nay

NGẪU HỨNG SÔNG HỒNG

Nhạc và lời: Trần Tiến

Tôi ôm con sáo

Bé bỏng của tôi

Lang thang theo cha

Dọc bờ sông trắng xóa

Một ngày mùa thu

Theo cha qua sông

Một ngày dòng sông

Đầy nắng đầy gió

Con sáo sang sông bạt gió,

Con xít thương ai lội sông,

Lội sông tìm ai.

Chị hai thương ai

Ra đứng đứng đầu đình

Chị hai nghèo,

Chị hai buồn,

Chị hai cô đơn,

Chị hai khóc

Chàng trương chi đi đâu

Bỏ lại giọt sầu cho em,

Bỏ lại dòng sông đầy gió,


Con xít thương ai lội sông

Lội sông tìm ai

Tìm ai tìm ai.....

Thương ai con sáo thương ai

Thương nhau quấn quít

Lá trầu cau

Yêu nhau hóa đá

Đá chờ nhau

Thương cả nhịp cầu

Cầu qua sông

Thương cả mối sầu

sầu thương em

Thương cha con sáo

Thủy chung của mẹ

Thương anh con sáo

Đứt ruột chờ mong của mẹ

Thương con

Mẹ đưa qua sông

Hồng hà mùa thu

Hà nội mùa thu

Một ngày mùa thu đầy gió


Con xít thương ai

Lội sông lội sông tìm ai

Con sáo sang sông,

Con sáo sổ lồng.

Bay xa

Sáo ơi sáo bay xa

Bay đi bay mãi.

58 DỰ ÁN “GIỮ HỒN QUÊ VIỆT” – TRƯỜNG THPT PHÚ NHUẬN – LỚP 10A3

CHUONG 3:

CA TRÙ

Không biết sau khi được ở lại trên đất Bắc Ninh và được chiêm ngưỡng sự mượt mà của Quan họ thì giờ các bạn nghĩ mình sẽ đi đâu tiếp đây? “Điểm dừng chân” thứ ba của đoàn chúng ta sẽ là Hưng Yên, nơi nổi tiếng vói trái nhãn lồng ngọt thanh, với di tích lịch sử Phố Hiến, Đền Ủng. Ở đây mình sẽ cùng các bạn khám phá một thể loại nhạc dân tộc khác, có thể nói đang rất cần được bảo vệ khẩn cấp – đó là Ca Trù

HƢNG YÊN

(Nguồn: langviet.info) 18



Ca trù (hay còn gọi là hát ả đào, hát nhà trò,...) xuất hiện vào khoảng thế kỷ XV ca trù là một thể loại ca nhạc thính phòng có đặc trưng, phong cách riêng gắn liền với lễ hội, phong tục, tín ngưỡng, văn chương, âm nhạc, tư tưởng, triết lý sống của người Việt. Tuz từng địa phương, từng không gian diễn xướng mà hát Ca trù còn được gọi là hát ả đào, hát cửa đình, hát cửa quyền, hát cô đầu, hát nhà tơ, hát nhà trò hay hát ca công. Ca trù được bắt nguồn từ dân ca, dân nhạc cùng với một số trò diễn và múa dân gian. Sự kết hợp hài hòa giữa thể thơ Nôm hát nói với âm nhạc tạo nên từ 3 loại nhạc khí đặc trưng là đàn Đáy, trống chầu và phách đã tạo nên một bộ môn nghệ thuật tổng hợp với nét độc đáo là sự phối hợp đa dạng, tinh tế, nhuần nhuyễn giữa thi ca và âm nhạc giúp cho ca trù trở thành một trong những loại hình nghệ thuật kinh điển của Việt Nam.

Dàn nhạc ca trù (Nguồn: cinet.vn)


BÀI HÁT

HỒNG HỒNG TUYẾT TUYẾT

Tuyết muốn lấy ông...

Xưa ...ngày xưa Tuyết muốn lấy ông

Ông chê. Ông chê Tuyết bé

Tuyết không biết gì

Đến thì. Bây giờ Tuyết đã đến thì

Ông muốn lấy Tuyết.

Tuyết - Tuyết chê ông già

Hồng Hồng Tuyết Tuyết

Mới ngày nào còn chưa biết chi chi

Mười lăm năm thấm thoát có xa gì

Ngoảnh mặt lại đã tới kỳ tơ liễu

Ngã lãng du thời khanh thượng thiếu Khanh kim hứa giá, ngã thành

ông Cười cười nói nói sượng sùng,

Mà bạch phát với hồng nhan chừng ái ngại

Riêng một thú Thanh Sơn đi lại

Khéo ngây ngây Khéo ngây ngây dại dại với tình Đàn ai một tiếng

dương tranh?

Trên đường đi, mình lại muốn mời các bạn tiếp tục thưởng thức một bài hát

khác mang âm hưởng dân ca Bắc Bộ, đó là nhạc phẩm của nhạc sĩ Nguyễn Vĩnh

Tiến – bài « Bà tôi ». Bài hát là những hoài niệm về làng quê, có thể chính là

nơi sinh ra và lớn lên của tác giả với nhiều kỷ niệm êm đềm và buồn man mác.

Bài hát đã được nhiều ca sĩ thể hiện thành công.

Bây giờ sẽ như thế nào nếu chúng ta cùng thưởng thức một số bài ca trù nhỉ? Xin mời các bạn cùng chúng mình chiêm ngưỡng vài bài ca trù nhé.


BÀ TÔI

Nhạc và lời : Nguyễn Vĩnh Tiến

Bà tôi đưa tôi ra đầu làng, một mình bà đội cả trời nắng to

Này là gió cuốn mây trôi đưa tôi về làng

Này là bóng nắng liêu xiêu theo tôi đường làng

Làng tôi quanh co quanh co quanh co quanh co

Bà tôi đưa tôi ra đầu làng, một mình bà đội cả trời nắng to

Này là gió cuốn mây trôi đưa tôi về làng

Này là bóng nắng liêu xiêu theo tôi đường làng

Làng tôi quanh co quanh co quanh co có sợi rơm khô

Nhớ ... làng tôi, từng dòng mương xanh bay bay bay bay

Nhớ ... bà tôi, một trăm năm rồi ngọn cỏ hóa mây trời

Cười cười một chuỗi trời thử bụng ta

Có mùa thóc lép lợp trên mái nhà

Có mùa hoa cà tự nhiên tím tái

Bà ví lông gà vàng như vườn cải

Ông ví mặt trời như lời mối lái

Ai ví tình yêu như trò nghịch dại

Bà lên Kẻ Chợ có buồn được đâu

Ra về lúc lắc héo mòn một xâu

Ra về lúc lắc héo mòn một xâu

Chiều nay tôi đưa bà ra đầu làng, đầu làng mình chợt nổi trận gió to

( 4)


CHUONG 4:

TRÔNG QUÂN

Chúng ta đang ở trên đất Hưng Yên, nhưng chúng ta sẽ không thưởng thức Ca Trù nữa mà sẽ tới một thể loại khác. Thực tế rằng không ai biết chính xác nguồn gốc của loại nghệ thuật này, đó là Trống Quân. Nhân tiện đang ở lại Hưng Yên, chúng ta cùng tìm hiểu loại hình này nhé

22

(Nguồn: internet)



Hát Trống Quân là hình thức sinh hoạt ca hát giao duyên rất phổ biến ở các tỉnh đồng bằng và trung du Bắc Bộ, kể từ Thanh Hoá trở ra. Hát trống quân là cách thức hát xướng giống nhau, làn điệu gần giống nhau và sử dụng một loại trống để đánh nhịp khi hát và đoạn "Lưu không" giữa những câu đối đáp. Khi đối đáp, bên nào hát dứt câu thì đánh vào trống thùng (là phần dây nơi đầu cọc hoặc đầu thanh tầm vông) để làm nhịp "Lưu không", vừa để thúc giục phe bên kia hát đáp lại. Hát Trống Quân thường được tổ chức vào những tuần trăng tháng bảy, tháng tám âm lịch hay tổ chức hát thi vào những ngày hội ở ngoài sân nhà hoặc ở bãi cỏ rộng, ở gần đình làng, giữa một bên là nam và một bên là nữ. Trong những ngày mùa, những người thợ gặt ở nơi khác đến thường tổ chức hát với trai hoặc gái trong làng hoặc giữa họ với nhau vào buổi tối, lúc nghỉ việc.

Hát Trống Quân (Nguồn: duphong.bacninh.gov.vn)

(Nguồn: www.nhandan.com.vn)

https://vi.wikipedia.org/wiki/Tr%E1%BB%91ng

https://vi.wikipedia.org/wiki/%C3%82m_l%E1%BB%8Bch

https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%C3%ACnh


BÀI HÁT

Thế trong trống quân có những

bài hát nào hay và nổi tiếng.

Mời các bạn cùng thưởng thức

vài bài nhé!

THÁCH CƢỚI

Nam: Ngồi đây hỏi khách má đào

Thách cưới thế nào em bảo cho anh

Về xin thày mẹ sắm sanh

Nếu lo không được để dành năm sau.

Nữ: Con gái nhà giầu, em là con gái nhà giàu

Mẹ cha thách cưới ra màu thanh cao

Cưới em trăm tấm lụa đào

Một trăm hòn ngọc, nghìn sao trên trời

Tráp trầu đủ cả trăm đôi

Ấm vôi bằng bạc, chìa vôi bằng vàng

Sắm xe tứ mã đem sang

Để quan viên họ nhà chàng đón dâu

Ba trăm nón Nghệ đội đầu

Mỗi người một chiếc quạt Tàu thật xinh

Chàng về sắm nhiễu Nghi Đình

May chăn cho rộng ta mình đắp chung

(Nguồn: baotintuc.vn)


Chín hũ mật ong, cưới em chín hũ mật ong

Mười con trâu trắng, mười nong xôi vò

Cưới em trăm vạn trâu bò

Mười vạn dê lợn, chín vò rượu tăm

Lá đa mặt nguyệt đêm rằm

Răng nanh chú Cuội, râu cằm ông Thiên Lôi

Gan ruồi, mỡ muỗi cho tươi

Xin chàng chín chục con dơi goá chồng.

Thách thế mới thoả tấm lòng

Chàng mà lo được thiếp cùng xin theo.

Nam: Con trai nhà nghèo, anh đây con trai nhà nghèo

Từ lâu không nói đủ điều anh lo

Bây giờ thày mẹ thách to

Công việc cưới ấy anh lo thế nào

Em khoe em đẹp hơn sao

Để anh lận đận đi vào thương yêu

Mẹ em thách cưới cho nhiều

Thử xem anh nghèo có cưới được không.

Bán núi bán sông, nghèo thời bán núi bán sông

Lấy tiền mà cưới bõ công đi về

Anh đây thời có cái nhà tre

Đố làm bằng sậy, rui mè bằng lau

Cột cái thời bằng cây thầu dầu

Mái nhà anh lợp bằng tàu chuối khô

Ván bưng thời đóng bằng mo

Câu đầu cũng chạm con cò, con chim

Sau nhà có khóm khoai lim

Trước nhà thời rau dệu, bìm bìm cảnh chơi

Nước ăn thời anh hứng mưa trời

Nấu nướng mua nồi đất ở Hương Canh

Em về thời chung sống cùng anh


Giường rơm, chăn cói, quạt rành, mo cau

Đôi ta thời ý hợp tâm đầu

Anh êm, em ấm, trước sau vẹn tròn.

Nữ: Chớ vội giận hờn, xin chàng chớ vội giận hờn

Thách vui nhau để giải cơn Tấn Tần

Yêu nhau xích lại cho gần

Không cần vàng bạc, cũng chẳng cần giàu sang

Thày mẹ cũng mến thương chàng

Cho đôi ta kết đá vàng cùng nhau.

Nam & Nữ: Nghe nàng bày tỏ trước sau

Không phân chia cảnh giàu nghèo, thấp cao

Tình tính tang là tang tính tình

Ấy cô mình rằng ấy anh chàng ơi

Rằng có biết biết hay chăng rằng có nhớ nhớ hay chăng

Nghèo thời phải hợp duyên nhau

Nghèo nhưng hoà thuận, hơn giàu chênh vênh

Đời dù lên thác xuống ghềnh

Nguyện cùng nhau sống trọn tình nước non.

Tình tính tang là tang tính tình

Ấy cô mình rằng ấy anh chàng ơi

Rằng có biết biết hay chăng rằng có nhớ nhớ hay chăng...

Vì thời gian không cho phép nên chúng ta chỉ ở lại Hưng Yên bao nhiêu đây

thôi. Nếu có dịp, chúng ta sẽ ở lại đây lâu hơn và sẽ thưởng thức trống quân

và ca trù lâu hơn. Bây giờ, chúng ta cùng đi đến những nơi tiếp theo nhé. Và

chúng tôi lại muốn mời các bạn tiếp tục với bài hát tiếp theo , bài hát đã được

rất nhiều người biết đến qua nhiều giọng ca nổi tiếng. Đó là bài « Mái đình

làng biển » - một sáng tác của nhạc sĩ Nguyễn Cường


MÁI ĐÌNH LÀNG BIỂN

Nhạc và lời : Nguyễn Cƣờng

Thi gan cùng tuế nguyệt

Bao lâu bao lâu rồi

Mái đình xưa làng Việt

Thanh thanh một góc trời

Những thăng trầm thời gian đã ghi tạc hình dáng

Nét chạm trổ phượng long uốn lượn tựa mây sóng

Gửi vào đây vào đây vui buồn người Việt

Gửi vào đây vào đây tâm hồn người Việt

Ðâu trúc mai sân đình đâu dáng ai ưa nhìn

Ðộng lòng tôi câu hát người xinh

Vây quang nhịp trống chèo

Ai trao duyên ai vô tình nên còn đây lời hẹn

Chăm non một góc đình

Những thăng trầm thời gian đã ghi tạc hình dáng

Nét chạm trổ phượng long uốn lượn tựa mây sóng

Gửi vào đây vào đây vui buồn người Việt

Gửi vào đây vào đây tâm hồn người Việt

Ðâu trúc mai sân đình đâu dáng ai ưa nhìn

Ðộng lòng tôi câu hát người xinh

Ơi vút cong mái đình

Ơi nước non ân tình

Hồn Việt Nam như thế

Hơ ... thuở bình minh.


CHUONG 5:

HÁT XÂM

Cuộc hành trình hôm nay vẫn đang tiếp tục, còn bây giờ mình sẽ đọc các bạn vài câu thơ, và các bạn sẽ đoán được chúng ta sắp làm gì nhé:

“Tham giàu lấy chú biện tuần Tuy rằng bóng bẩy nợ nần chan chan

Thà rằng lấy chú xẩm xoan Công nợ không có hát tràn cung mây.

Tối trời bắt xẩm trông sao Xẩm thề có thấy ông nào, xẩm đui.”

Vậy là các bạn đã đoán được chúng ta sắp đi đâu và làm gì rồi đúng không? Chúng ta sẽ dừng chân lại ở Ninh Bình để thường thức loại hình nghệ thuật đang có nguy cơ thất truyền: Hát xẩm

(Nguồn: cinet.vn)

28



Xẩm là một loại hình nghệ thuật diễn xướng độc đáo của dân tộc phổ biến ở đồng bằng và trung du Bắc Bộ.“Xẩm” cũng còn được dùng để gọi những người hát xẩm – thường là người nghèo, người khiếm thị – đi hát rong ở chợ, ở đường kiếm sống và do đó hát xẩm còn có thể coi là một nghề. Trong bài hát xẩm, ca từ chủ yếu là thơ lục bát, lục bát biến thể có thêm các tiếng láy, tiếng đệm cho phù hợp với làn điệu bên cạnh đó nhiều làn điệu dân ca của vùng đồng bằng Bắc Bộ như trống quân, cò lả, hát ví, ru em, quan họ, chèo hoặc ngâm thơ các điệu bồng mạc, sa mạc cũng được sử dụng. Nội dung của các bài xẩm có thể mang tính tự sự như than thân trách phận; nêu gương các anh hùng, liệt sĩ hay châm biếm những thói hư, tật xấu... hoặc trữ tình. Bộ nhạc cụ đơn giản nhất để hát xẩm chỉ gồm: đàn nhị (đàn hai dây) và sênh (nhạc cụ gõ để đệm nhịp). Xẩm có hai làn điệu chính là xẩm chợ và xẩm cô đầu sau này xuất hiện thêm xẩm tàu điện ở Hà nội. Cho đến tháng 2 năm 2013, tỉnh Ninh Bình với nghệ nhân Hà Thị Cầu (1928-2013) được coi là người hát xẩm cuối

Những người hát xẩm ở Hải

Phòng thời thuộc Pháp (Nguôn: wikipedia)

NSƯT Hà Thị Cầu (1928 – 2013) (Nguồn: www.cailuongvietnam.com)

Gánh hát xẩm Hà Nội xưa (Nguôn: tapchisonghuong.com.vn)

https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Vietnamese_xam_artists.jpg

https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C6%A1#L.E1.BB.A5c_b.C3.A1t

https://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%A1t_Tr%E1%BB%91ng_Qu%C3%A2n

https://vi.wikipedia.org/wiki/C%C3%B2_l%E1%BA%A3

https://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%A1t_v%C3%AD

https://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%A1t_ru

https://vi.wikipedia.org/wiki/Quan_h%E1%BB%8D

https://vi.wikipedia.org/wiki/Ninh_B%C3%ACnh

https://vi.wikipedia.org/wiki/Ninh_B%C3%ACnh

https://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0_Th%E1%BB%8B_C%E1%BA%A7u

http://vnca.cand.com.vn/News/PrintView.aspx?ID=56362





cùng của thế kỷ 20, đang có những nỗ lực đệ trình UNESCO công nhận hát xẩm là di sản văn hóa thế giới cần được bảo vệ khẩn cấp.

BÀI HÁT

XẨM THẬP ÂN

Mẹ đà xế bóng chiều sương.

Ân sâu nghĩa nặng í i nhớ thương vô khôn cùng.

Nhớ chín chữ cù lao khó nhọc,

Phụng mười ân - phụng mười ân tấc dạ khôn phai.

Mẹ mới có thai kể từ một ân thì con ơi mẹ mới có thai - âm dương là

âm dương nghĩ khí nào ai biết gì ở trong lòng thì con ơi luống những

sầu bi, ruột gan chua xót nỗi khi vơi đầy

Sang đến hai ân thì con ơi mẹ chịu bấy chầy.

Sang đến hai ân thì con ơi mẹ chịu bấy chầy cưu mang là cưu mang

chín tháng mười ngày thì thai sinh kể từ vách đất lều tranh, nắng mưa

đùm bọc rách lành mẹ những nâng niu

Sang đến ba ân thì con ơi ngọn gió hắt hiu, thân gầy, sữa cạn mẹ chắt

chiu mỏi mòn giãi * thời bú mớm nuôi con.

Bú mớm nuôi con bốn ân là chữ nay mẹ thể chợ thôn đi về kể từ hạt

gạo đồng kê tảo tần là khi khuya sớm ấy mẹ lo về rau cháo con ăn.

Sang đến năm ân thì con ơi đầm ấm chiếu chăn.

Sang đến năm ân thì con ơi đầm ấm chiếu chăn, chỗ ướt mẹ nằm, chỗ

ráo mẹ nâng con; Mẹ tính từng ngày mong cho con lớn con khôn, âu lo

mấy độ, mỏi mòn hôm mai.

Sáu ân thì con ơi mẹ kể canh dài.

Chúng ta đã tìm hiểu sơ nét về hát xẩm rồi. Còn chờ gì nữa mà không thưởng thức một trong những bài hát xẩm tiêu biểu – Xẩm thập ân!

http://vnca.cand.com.vn/News/PrintView.aspx?ID=56362

http://baoninhbinh.org.vn/news/8/2DE2A9


Sáu ân nay mẹ kể canh dài, khi con chốc lở, đan sài thời mẹ những âu

lo; Bốn phương mưa gió não nề, thuốc thang thời bú mớm một bề này

âu lo.

Bảy ân con tập lẫy tập bò, đầu răng thời cuối lẫy khúc khuỷu sông hồ

thời dạ héo khôn vơi.

Chăm chút không rời, tám ân là từng canh (thì con ơi) chăm chút

không rời lựa tình theo tính dạy nên người đoan phương

Chín ân là con ơi khi tách ổ ra ràng học văn nay học lễ chiếm bảng

vàng cành son mẹ lo bề gia thất cho con.

Mẹ lo bề thời gia thất cho con nên chồng xong nên vợ sắt son đời đời.

Mười ân đã kể rạch ròi. Công cha, nghĩa mẹ biển trời con hay. Mười

ân đã kể rạch ròi. Công cha, nghĩa mẹ biển trời có hay, canh dài gang

tấc khôn khuây.

Tạm biệt nhé, cố đô Hoa Lư, tạm biệt Ninh Bình, chúng ta sẽ tiếp tục lên xe để

khám phá thêm nhiều thứ khác nữa về dân ca Bắc Bộ Việt Nam. Tiếp nối hành

trình, mời các bạn thưởng thức bài hát “Đất nước lời ru” – sáng tác mang âm

hưởng dân ca Bắc Bộ của nhạc sĩ Văn Thành Nho. Bài hát này đã từng được rất

nhiều ca sĩ thể hiện thành công như NSND Thu Hiền, Anh Thơ, …

ĐẤT NƢỚC LỜI RU

Nhạc và lời: Văn Thành Nho

Ru con Mẹ ru con tiếng ru cả cuộc đời

Ru con lời ru cất lên từ ngàn đời

Mẹ Âu Cơ từ xa xưa đi khai thiên lập địa

Lạc Long Quân cùng bao con đi ra nơi biển cả

Ðể đất nước mấi rực rỡ

Một gấm vóc mãi rạng rỡ

Qua bao gian lao Việt Nam ta

Ôi bao yêu thương Việt Nam ta

Ngàn lời ru trong bão giông


Mà ngọt ngào sao câu dân ca

À ơi ơi à ời, à ơi ơi à ời

Ru con Mẹ ru con tiếng ru cả cuộc đời

Ru con lời ru cất lên từ ngàn đời

Biển xanh xanh trời xanh xanh

Cho con bao hy vọng

Rừng xanh xanh dòng sông xanh

Cho con bao hy vọng

Lửa đã cháy ở phía trước

Lửa sáng mãi tình đất nước

Xưa bao cha anh hành quân xa (*)

Nay thêm bao con lại đi xa

Một màu xanh như áo cha

Ðể mẹ lại ru trong bao la

À ơi ơi à ời, à ơi ơi à ơi......


Chiếc xe đã chở chúng ta đến với trạm dừng chân tiếp theo. Nơi đây có những di tích nổi tiếng như đền Trần, chùa Keo, có những đặc sản như nem chạo, là tô phở bò nóng hổi. Ấy chính là tình Nam Định. Nơi đây là trung tâm của 1 loại hình nghệ thuật gắn liền với tục thờ thành hoàng – Chầu văn.

CHUONG 6:

CHÂU VAN

NAM ĐỊNH

33



NNDG Thanh Long (Nguôn: kenh14.vn)

Nghệ nhân Tuyết Tuyết (Nguôn: www.baomoi.com)

Hát văn (chầu văn hay hát bóng), là một loại hình nghệ thuật ca hát cổ truyền của Việt Nam, được đưa vào danh sách 33 di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam (đợt 1). Đây là hình thức lễ nhạc gắn liền với nghi thức hầu đồng của tín ngưỡng Tứ phủ và tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần (Đức Thánh Vương Trần Hưng Đạo), một tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Chầu văn là một thể hát do cung văn hát trong nghi thức hầu bóng lên đồng, bằng cách sử dụng âm nhạc mang tính tâm linh với các lời văn trau chuốt nghiêm trang, đây được coi là hình thức ca hát mang ý nghĩa chầu thánh. Giai đoạn cuối triều Nguyễn (cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX) là thời kz thịnh vượng nhất của nghi lễ hát chầu văn của người Việt nói chung, ở Nam Định nói riêng, có sự tham gia của các quan lại địa phương và triều đình. Hát văn có nhiều hình thức biểu diễn bao gồm: Hát thờ, hát hầu, Hát văn nơi cửa đền và hát thi. Trang phục trong hát văn phong phú và đa dạng với những đường nét may vá, thêu ren… tỉ mỉ và công phu. Hiện nay, tình trạng thương mại hoá, lợi dụng tín ngưỡng để “buôn thần bán thánh”, hiện tượng “đ n đu ”, … gây tốn kém và ô nhiễm môi trường còn tồn tại khiến nghi lễ này có nguy cơ bị biến dạng. Nghệ thuật chầu văn đang được quan tâm bảo tồn và lập hồ sơ trình UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể.


https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=H%E1%BA%A7u_%C4%91%E1%BB%93ng&action=edit&redlink=1

https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BB%A9_ph%E1%BB%A7

https://vi.wikipedia.org/wiki/Tr%E1%BA%A7n_H%C6%B0ng_%C4%90%E1%BA%A1o

https://vi.wikipedia.org/wiki/T%C3%ADn_ng%C6%B0%E1%BB%A1ng_Vi%E1%BB%87t_Nam

https://vi.wikipedia.org/wiki/T%C3%ADn_ng%C6%B0%E1%BB%A1ng_Vi%E1%BB%87t_Nam


https://vi.wikipedia.org/wiki/Ki%E1%BB%87t_t%C3%A1c_di_s%E1%BA%A3n_truy%E1%BB%81n_kh%E1%BA%A9u_v%C3%A0_phi_v%E1%BA%ADt_th%E1%BB%83_c%E1%BB%A7a_nh%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i

https://vi.wikipedia.org/wiki/Ki%E1%BB%87t_t%C3%A1c_di_s%E1%BA%A3n_truy%E1%BB%81n_kh%E1%BA%A9u_v%C3%A0_phi_v%E1%BA%ADt_th%E1%BB%83_c%E1%BB%A7a_nh%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i


BÀI HÁT

Để có thể hiểu thêm về lời hát văn, cách hảt, mời các bạn cùng thưởng thức

một số bài chầu văn nổi tiếng được chúng tôi tìm được

CÔ ĐÔI THƢỢNG NGÀN

Ngọc Điện chốn kim môn cô ra vào

Ngọc Điện chốn kim môn danh thơm ngoài cõi.

Tiếng đồn trong í í trong í i trong cung.

Sinh thay một thú cô đôi ngàn, bầu trời cảnh phật í i i ì í i, phong i

quang bốn mùa ì trên bát ngát í trăm hoa đua nở dưới cảnh bầy cầm

thú đua chơi, í i hi hì í a ới a a à à , ơi ới a a a à

Chim bay phấp phới mọi nơi

Cá treo ngược nước í i i ì í i

Lượn bơi vẫy vùng trên rừng tùng gió rung xao xác đỉnh sườn non đá

vách cheo leo, kìa dòng sông thương nước chảy trong veo í i ì í a ới a a

à ới a à. Hú hú...

Sông thương nước chảy trong veo

Thuyền xuôi người ngược í i i ì í i

Có tiếng hò reo vang lừng, nhìn đá núi mây hồng cao thấp chứ ngàn cỏ

hoa tăm tắp màu xanh í i hi hì í a ới a a à à , ơi ới a a a à

Tiên cô càng nhìn,đồi núi càng xinh,hoa tô sắc thắm í i i ì i í

Đua chơi mọi màu,niềm thích thú một màu phong cảnh,chứ mùi cơm

lam thịt thính cô ưa.

Cô chơi đồng đăng áo cả chợ trời í i ì i cô chơi bốn mùa gió mát trăng

thanh i hoa Tô sắc thăm í i i ì í i mấy mầu ấm êm nhìn cảnh vật rừng

sim ao cá chứ đợt măng sang măng nứa măng tre các bạn tiên đủng

đỉnh ra về i ì ì i bài sai đố triệu lục cung, nàng ân nàng ái vốn dòng

sơn trang tính cô hay măng trúc măng giang á a a á à à a

Triều quang sáng tỏ lưng trời một mầu xuân sắc tốt tươi rườm rà

trên ngàn xanh lắm quả nhiều hoa á a a á à à a

Đêm đêm đêm đêm ánh đuốc lập lòe,tai nghe tiếng hú thú rừng gọi

nhau. Đuốc ai sáng tỏ đêm thâu một màu son sắc tốt tươi rườm rà trên

ngàn xanh lắm quả nhiều hoa á a a á à à a

Ngàn xanh lắm quả nhiều hoa cô đôi dạo gót vào ra sớm chiều chiếc lồ


mây nặng trĩu lưng đeo á a a á à à a

Ế ê ê ề ê ế .....

Dốc cao mặc dốc băng băng qua đèo, đèo còn xa. Dốc cao mặc dốc băng

băng qua đèo, đèo còn xa

Ánh trăng mở chiếu soi bên đồi cô đẹp làm sao. Ánh trăng mở chiếu soi

bên đồi cô đẹp làm sao

Trời mịt mùng núi ngàn cheo leo, núi non mịt mùng. Nước chảy róc

rách ôi nước chảy về đâu

Nước tuôn rì rào nước chảy rì rào.những nàng tiên ca hát vang muôn

lời ca. Cô lên ngàn cô xuống núi.hú vang vang cả núi đồi, ơi rừng ơi

núi ơi rừng ơi núi ơi ế ê ê ề.....

Ngày 5 cho chí ngày 10 là ngày phiên chợ đồng đăng kỳ lừa,Bước

nhanh chân kẻo chợ về trưa bán hàng chưa hết lại mua hàng về.

Á a a a á à a a

Á.... a.... a... a... á ...à ...a.. a..

Sơ loan thánh giá hồi cung

Cuối cùng để chuẩn bị chia tay Bắc Bộ, chúng ta sẽ cùng thưởng thức bài hát

“Chiếc khăn piêu” – sáng tác Doãn Nho gắn liền với tên tuổi của Tùng Dương

CHIẾC KHĂN PIÊU

Nhạc và lời : Doãn Nho

Tiếng tôi vang rừng núi sao không ai trả lời.

Nhắn tin theo cùng gió

Khăn còn đây đợi người.

Nghe con chim cúc cu kìa nó hát lên một câu rằng.

Có một nàng ở trong rừng tìm trong rừng,

kiếm trong rừng chiếc khăn Piêu.

Chiếc khăn Piêu. Chiêc khăn Piêu

Thêu chỉ hồng theo gió cuốn bay về đâu.

Chiêc khăn Piêu thêu chỉ hồng theo gió cuốn bay về đây.


Vương trên cây.

Á tri ơi tới đây nhặt lấy chiếc khăn đẹp này.

Thôi này đừng tìm trong rừng, lạc trong rừng,

nát hoa rừng khăn Piêu đây.

Á ơi có phải thắm thiết duyên nhau,

chiếc khăn để làm mối nối duyên nhau, thời tôi chờ.

Tạm biệt Bắc Bộ nhé, chúng ta cùng đi đến Trung Bộ thôi!


PHẦN 2

TRUNG BÔ

Dân ca Ví Dặm

(Nghệ An – Hà Tĩnh)

Ca Huế

Dân ca Quảng Nam

Hò Quảng Bình

Hò sông Mã (Thanh Hóa)

38

https://dotchuoinon.files.wordpress.com/2015/02/quangnam27.jpg







CHUONG 1:

HÒ SÔNG MÃ

Mở đầu chuyến đi Trung Bộ hôm nay, mời các bạn cùng đến với « Cực Bắc » của Miền Trung – Thanh Hóa, nơi sản sinh ra điệu hò rất nổi tiếng – Hò sông Mã. Ta cùng tìm hiểu nó nhé !

THANH HÓA

39



1. Hò là gì?

Hò (tiếng Anh: Chanty) là một thể loại diễn xướng nhạc điệu phổ biến trong

đời sống Việt Nam từ cổ đại, khởi nguồn từ tập quán sinh hoạt vùng chiêm

trũng, diễn tả tâm trạng của người lao động. Hò và lý tuy có phần giống nhau

nhưng hò thường gắn liền với một động tác khi làm việc còn lý thì không.

Một số bài dân ca của các quốc gia khác hay các vùng miền khác có nội dung và

tiết tấu tương tự cũng được đặt tên là "hò"

2. Hò sông Mã

Có rất nhiều làn điệu hò, trong đó có hò sông Mã. Các làn điệu Hò Sông Mã

được hát theo lối xướng – xô, câu kể của một người bắt cái (thường là người

cầm lái) được luân phiên với câu đồng thanh phụ họa của các trai đò.Các điệu

hò được thể hiện theo suốt chặng đường đò đi. Khi con thuyền bơi ngược

dòng nước, người ta thể hiện điệu Hò Đò Ngược, đối đầu với thác gềnh là Hò

Vượt Thác đều ngắn gọn, chắc nịch. Khi thuyền thong dong trôi theo dòng

nước êm ả, người giữ tay lái cất giọng hò các làn điệu Hò Xuôi Dòng.

https://vi.wikipedia.org/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh

https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Nh%E1%BA%A1c_%C4%91i%E1%BB%87u&action=edit&redlink=1


https://vi.wikipedia.org/wiki/C%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i

https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=T%E1%BA%ADp_qu%C3%A1n&action=edit&redlink=1

https://vi.wikipedia.org/wiki/Lao_%C4%91%E1%BB%99ng

https://vi.wikipedia.org/wiki/L%C3%BD_(%C3%A2m_nh%E1%BA%A1c)

https://vi.wikipedia.org/wiki/D%C3%A2n_ca


BÀI HÁT

Bây giờ mời các bạn cùng thưởng thức vài làn điệu hò Sông Mã nhé!

HÒ SỒNG MÃ

Ai về Thanh Hóa

Dô tả dô tà

Thanh Hóa anh hùng

Sáng ngời hò khoan

ế dô khoan ta hò khoan

Miền quê Lê Lợi

ế dô khoan ta dô khoan

Đã lừng sử sách

Dô tả dô tà

ế dô khoan là dô khoan huầy

khoan hò khoan

Cho gửi cho nhắn

Dô tả dô tà

Cho nhắn lời mừng



Mừng tin thắng trận


Nức lòng quân dân

Dô tả dô tà

ế dô khoan ta dô khoan huầy

khoan hò khoan

Muôn người tay súng

Dô tả dô tà

Tay súng sẵn sàng



Càng hăng đánh giặc


Chứ ta càng sản xuất thắng

Dô tả dô tà

ế dô khoan ta dô khoan huầy

khoan hò khoan

Phen này giặc mỹ

Dô tả dô tà

Giặc Mỹ tơi bời



Dù cho chúng xuống biển


Chứ lên trời cũng tan thây

Dô tả dô tà

ế dô khoan ta dô huầy

ế dô khoan ta dô huầy


Trước khi rời đất tổ vua Lê Lợi này, chúng ta cùng thường thức một bài dân ca

Thanh Hóa rất quen thuộc, bài “Đi cấy” nhé!

(Nguôn: daynhac.com)


43

CHUONG 2:

VÍ – GIAM

NGHÊ TINH

S

NGHỆ AN

HÀ TĨNH

Tiếp tục chuyến đi này, chúng ta sẽ cùng đến với nơi tiếp theo. Những câu hát như :

« Ai đi vô nơi đây, xin dừng chân Xứ Nghệ Ai đi ra nơi đây, xin chân dừng Xứ Nghệ

Nghe câu hò ví dặm, càng lắng lại càng sâu Như sông Lam chảy chậm, đọng bao thuở vui sầu »

Nghe tới đây, chúng ta đã đoán được mình sẽ đi đâu tiếp theo chứ. Nơi tiếp theo chính là xứ Nghệ An – Hà Tĩnh đầy nắng gió, là quê hương của nhiều danh nhân như Bác Hồ, đại thi hào Nguyễn Du, … và là nơi sinh ra một di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại – dân ca Ví – Giặm Nghệ - Tĩnh. Hãy cùng chúng tôi khám phá nhé !



1. Hát ví

Hát ví là lối hát giao duyên nam nữ được phổ biến vùng Nghệ Tĩnh, các thể kỷ

trước dùng để trao đổi tình cảm giữa đôi trai gái. Hát ví thường là hát tự do,

không có tiết tấu từng khuôn nhịp, người hát có thể co giãn một cách ngẫu

hứng. Ví có nhiều điệu như: ví đò đưa, ví phường vải, ví phường cấy, ví

phường võng, ví phường chè, ví đồng ruộng, ví trèo non, ví mục đồng, ví chuỗi,

ví ghẹo.

2. Hát dặm (giặm)

Dặm là thể hát nói, bằng thơ ngụ ngôn, thơ về 5 chữ. "Dặm" có nghĩa là ghép

vào, xen kẽ với nhau, thường 2 hay 3 hoặc một nhóm người hát đối diện nhau

hát. Dặm là thể hát có tiết tấu rõ ràng, có phách mạnh phách nhẹ, có nhịp nội

nhịp ngoại. Dặm rất giàu tính tự sự, trữ tình, kể lể khuyên răn, phân trần bày

giải. Các làn điệu của hát dặm như: Dặm xẩm, dặm nối, dặm vè, dặm điên, dặm

của quyền, dặm kể. Có các tiết tấu phách mạnh, phách nhẹ, những nhịp trong

và ngoài. Các thể loại này rất giàu tính tự sự, kể lể, khuyên răn, phân trần, giãi

bày,...thuộc dạng thể thơ năm chữ, cách gieo vần, ngắt nhịp.

3. Ví dặm (giặm) Nghệ Tĩnh

Loại hình nghệ thuật này phổ biến trong đời sống của các cộng đồng xứ Nghệ,

được hát trong hầu hết mọi hoạt động đời thường, từ ru con, dệt vải, trồng

lúa... Lời ca của dân ca ví, giặm ca ngợi những giá trị sâu sắc và truyền thống

như sự tôn trọng với các bậc cha mẹ, lòng chung thủy, tận tụy vì người khác

cũng như ngợi ca đức tính thật thà và cách cư xử tử tế giữa con người với con

người. Nét đặc sắc đậm chất dân gian của mình, ví dặm Nghệ Tĩnh được

UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện cho nhân loại năm

2014


Liên hoan Ví, Giặm Nghệ Tĩnh năm 2016 (Nguôn: vov.vn)

Lễ công nhân Dân ca Ví Giặm Nghệ Tĩnh là di sản văn hóa phi vật thể

của nhân loại – 2014 (Nguôn: danviet.vn)


BÀI HÁT

Sau đây là một số bài ví dặm Nghệ Tĩnh. Mời các bạn cùng thưởng thức!

VÍ GHẸO

ơ anh đê n gia n hoa thi hoa kia đa ơ nở

anh đê n bê n đo thi đo đa sang ơ sông

anh đê n ti m em thi em đa lâ y ơ chồng

ho i em yêu anh như ơ rứa co mă n nồng lầy ơ chi

ờ ơ chứ anh đê n gia n hoa hoa đê n thì thì hoa pha i ơ nở

anh đến bến đo , đo đâ y đo pha i sang ơ sông

anh đê n ti m em, đê n duyên em cha me e p pha i lâ y ờ chô ng

giừ tra ch nhau chi lơ ă m cho cực lo ng nhau ơ thêm

MỜI RƢỢU

!!! Ơ !!!!!

Chứ đến đây đông thật là đông,

Chào bên nam thì mất lòng bên nữ.

Mà chào quân tử thì sợ dạ thuyền quyên,

Chứ muốn cho được cả đôi bên,

Thì cho em chào chung... 1 tiếng.

kẻo chào riêng,... Rồi bạn ơ hờn.

Hò ơ!!!!!!!! Ơ hò!!!

Ai có chồng thì nói chồng đừng sợ,

ai có vợ thì nói vợ đừng ơ ghen,

Chứ đến đây hò hát cho quen,

Rạng ngày ai về nhà ơ.. Nấy,

Há dễ ngọn đèn mà ai ơ tin ừ!!

(quanh quanh đường vô xứ ờ nghệ,


ơi sơn thủy hữu ờ tình.

Xứ nhân kiệt địa linh ơ

Mời các anh ta ở lại, anh chị thơi ta ở lại...

dừ thì chàng ơi ơ ngồi ở lại,

Em xin nâng chén rượu ờ đầy đừng có từ chối kẻo lại ơ say, uống cho

xa xôi ta xích ờ lại,

Xa xôi rồi ta xích ờ lại...

Rượi nồng say ơ đâu phải, nơi chén ngọc, ấm ờ vàng nhìn phú quý

giàu ơ sang

Tựa chiêm bao ơ mộng ơ mị, tựa đêm nằm ơ mộng ơ mị)2.

(quanh quanh đường vô xứ ờ nghệ,

Ơi sơn thủy hữu ờ tình.

Xứ nhân kiệt địa linh

Ơ mời các anh ta ở lại, anh chị thơi ta ở lại...

dừ thì chàng ơi ơ ngồi ở lại, em xin nâng chén rượu ờ đầy đừng có từ

chối kẻo lại ơ say, uống cho xa xôi ta xích ờ lại, xa xôi rồi ta xích ờ lại.

Rượi nồng say ơ đâu phải, nơi chén ngọc, ấm ờ vàng nhìn phú quý

giàu ơ sang tựa chiêm bao ơ mộng ơ mị, tựa đêm nằm ơ mộng mị)

Trước khi rời đất Nghệ Tĩnh này, mời các bạn cùng thưởng thức bài hát “Giữa

Mạc Tư Khoa nghe câu hò Nghệ Tĩnh” – một sáng tác của nhạc sí Trần Hoàn và

Qúy Doãn

GIỮA MẠC TƢ KHOA NGHE CÂU HÒ NGHỆ TĨNH

Nhạc và lời: Trần Hoàn – Qúy Doãn

Giữa Mạc Tư Khoa ...tôi nghe câu hò Nghệ Tĩnh.....

Ôi câu hò xứ sở, thấm đượm tình quê...

Chiều Mạc Tư Khoa....rừng dương như trầm lặng...


Mà nghe câu dặm... rằng hết giận rồi thương ...

Ôi câu hò quê hương...em hát chiều ni răng mà thương..mà nhớ..

Tiếng hát em vút cao..mây lẳng lặng cúi đầu ..

Điệu hò sông nước, xao xuyến tình đất nước ...

Nặng nghĩa tình sau trước, với bè bạn năm châu…

Ngày xưa mẹ ru anh … bằng câu hò xứ sở

Điệu ví dặm quê mình...răng mà thương mà nhớ

Anh qua bao miền quê...điệu hò theo chân bước

Chiều ni nghe em hát, ơ ơ ơ hơ hơ hơ hơ ơ mà bồi hồi con tim .

Giọng em ngân lên....rằng thương nhau cho trọn..

Rằng qua hoạn nạn ...mình mới hiểu lòng nhau

Ôi câu hò hôm nao … em hát chiều ni răng mà thương mà nhớ......

Hát nữa đi hỡi em...cho vọng mãi đất trời....

Điệu hò sông nước ...xao xuyến tình đất nước....

Gợi lên hình của Bác ... với bạn bè 5 châu ..

Ngày xưa người ra đi ..

Vì câu hò ví dặm.....tìm khắp 4 phương trời ...

Con đường lên no ấm ....hôm nay trên đường quê ......

Sáng ngời theo chân Bác

Chiều ni nghe em hát ơ ơ ơ hơ hơ hơ ơ...

Mà bồi hồi con tim.


CHUONG 3:

HÒ QUANG BÌNH

Chúng ta chia tay xứ Nghệ Tĩnh và cùng đến nơi kế tiếp. Đó là đất Quảng Bình. Nhắc đến Quảng Bình, các bạn sẽ nghĩ tới điều gì ? Điều các bạn nghĩ tới có thể là Động Phong Nha – Kẻ Bàng, sông Gianh, … Nhưng trong số các bạn đây, có bao nhiêu người sẽ nghĩ tới làn điệu hò đất Quảng Bình ? Mặc dù ở nước ta có rất nhiều điệu hò, nhưng hò Quảng Bình lại có những nét rất riêng. Ta cùng tìm hiểu nhé !

52

QUẢNG BÌNH

49



Đến với vùng đất Quảng Bình, chúng ta sẽ được nghe những làn điệu dân ca

mượt mà thấm sâu vào lòng của mỗi người dân Quảng Bình như ca Trù của

làng Đông Dương, đặc biệt là hò khoan Lệ Thủy làn điệu dân ca đã ăn sâu vào

máu thịt của người Quảng Bình. Làn điệu dân ca Lệ Thủy, là làn điệu tâm tình

có sức sống mạnh mẽ cuốn hút lòng người, gồm có chín làn điệu (chín mái):

Mái chè, mái xắp, mái nện, mái ba, mái ruỗi, mái nhì vá hò nậu xắm, hò khơi (ở

miền biển) và hò lĩa trâu (ở miền đồi núi). Trước đây, người ta hò mái chè, mái

nện lúc cất nhà, quết vôi nện cươi (nện sấn) và nện móng xây dựng đền chùa

với ngụ ý cầu mong cho cuộc sống

vững chải, bốn bề gia thất yên ổn,

quê hương gia đình ấm no. Mái nhì

hò lúc cày ruộng, xay lúa, làm đồng,

nhằm an ủi mình trước cảnh ''bán

mặt cho đất, bán lưng cho trời",

mong ước cuộc sống no ấm, sung

túc. Hò mái ba lúc chèo đò, chèo nô

ốc đưa đám để cầu mong cho đôi

vợ chồng trăm năm hạnh phúc, con

đàn cháu đống. Hò khơi khi đánh cá

và hò lĩa trâu khi làm nương, làm

rẫy, khi kéo gỗ. Vào những dịp lễ

hội, thường là vào mùa xuân và

mùa thu (xuân thu nhị kz) hai bên

nam thanh, nữ tú thôn quê mộc

mạc đêm đêm hát đối đáp thi giữa

các làng, có khi là cùng một làng

nhằm kết tình hữu hảo, có khi là

tìm bạn tình. Hò khoan sử dụng lối

hát mộc mạc, dung dị, mà cũng rất


gần gũi, trìu mến, lối đối đáp tưởng chừng thô sơ nhưng chứa nhiều hàm ẩn, ý

nghĩa và cũng rất nghệ thuật trong cả lời lẫn nhạc. Nhạc cụ chính trong hò

khoan Lệ Thủy là đàn nhị và mõ. Hai loại nhạc cụ này khi hòa vào nhau thì âm

thanh dịu dàng, sâu lắng và rất đỗi thắm thiết, mến thương. Âm hưởng chủ

đạo của nhạc cụ là âm hưởng làng quê mộc mạc, gần gũi nên cứ mỗi lần làn

điệu được ca lên thì âm hưởng đó xuyến xao như tiếng lòng của làng quê Việt.

BÀI HÁT

Chúng ta sẽ hiểu hơn về hò khoan Lệ Thủy qua bài hò sau. Mời các bạn cùng

thưởng thức

DAO DUYÊN

Nữ: Hò khoan (hơ) hời khoan

(hơ) mời bạn xô (hơ) hô khoan

Xô: ơ là hô!

Nữ: Thiếp gặp chàng dạ mừng hớn hở

Chàng gặp thiếp như mà hoa nở trên (hơ) bồn,

Xô: Hơ hô khoan ơ là hò khoan ơ hò khoan

Nữ: Nghiêng tai mà hỏi với trai khôn,

Thầy mẹ ở nhà đã sửa (hơ) chậu

Xô: Ơ là hô!

Nữ: Ơ (hơ) sửa chậu xây bồn mô (hơ) chưa?

Xô: Ơ là hô

Nam: Anh nỏ thiếu chi nơi màn loan mà chiếu kế,

Nỏ thiếu chi nơi mà cao bệ dài (hơ) giường.

Xô: Hơ hô khoan ơ là hò khoan ơ hò khoan

Nam: Em đừng chê anh nghèo mà tráo đấu lường thưng,

Em chớ nghe thầy với ơ (hơ) mẹ.

Xô: Ơ là hô!

Nam Ơ hơ với mẹ khiến em đừng có thương ơ (hơ) anh!

Xô: Ơ là hô.


CHUONG 4:

DÂN CA HUÊ

Chúng ta sẽ đến với nơi tiếp theo. Nhìn vào hình dưới, các bạn có đoán được chúng ta sắp đi đâu không ? Chúng ta đang đến với cố đo Huế, là kinh đô cuối cùng của nhà nước phong kiến Việt Nam. Chúng ta sẽ nán lại nơi đây, cùng thường thức dân ca Huế dịu dàng tha thiết trên dòng sông Hương thanh tịnh, mộng mơ.

52

Cồng Ngọ Môn – Quần thể Di tích Cố Đô Huế (Nguôn: Wikipedia)

THỪA THIÊN – HUẾ



Nguồn nhạc dân gian tại Huế bao gồm những điệu hò, điệu lý, những bài vè, ca

Huế.

1. Nhã nhạc cung đình Huế

Nhã nhạc cung đình Huế là thể loại nhạc của cung đình thời phong kiến, được

biểu diễn vào các dịp lễ hội trong năm của các triều đại nhà Nguyễn của Việt

Nam. Nhã nhạc cung đình Huế đã được UNESCO công nhận là Kiệt tác truyền

khẩu và là di sản văn hóa phi vật thể nhân loại vào năm 2003. Theo đánh giá

của UNESCO, "trong các thể loại nhạc cổ truyền ở Việt Nam, chỉ có Nhã nhạc

đạt tới tầm vóc quốc gia". "Nhã nhạc đã được phát triển từ thế kỷ 13 ở Việt

N m đến thời nhà Nguyễn thì Nhã nhạc cun đình Huế đạt độ chín mu i và

hoàn chỉnh nhất". Nhã nhạc Cung Đình Huế là một sự kế thừa, kể từ khi những

dàn nhạc - trong đó có mặt nhiều nhạc khí cung đình - xuất hiện dưới dạng tác

phẩm chạm nổi trên các bệ đá kê cột chùa thời Lý, thế kỉ XI-XII, đến lúc ông vua

cuối cùng triều Nguyễn thoái vị vào giữa thế kỷ XX.

Về cơ bản, nhạc nghi thức trong âm nhạc cung đình Việt Nam, nhạc tế trong

các đình làng cũng như loại nhạc nghi thức được chơi trong đám cưới hay đám

tang, tất cả

thường được

chia thành hai

nhóm chính:

nhóm phe văn và

nhóm phe võ.

Việc phân chia

của các nhóm

nhạc cụ hòa tấu

trong dàn nhạc

cung đình ở Huế

từ đầu thế kỷ XIX

Hình ảnh trong Festival Huế năm 2004

https://vi.wikipedia.org/wiki/Nh%C3%A0_Nguy%E1%BB%85n






https://vi.wikipedia.org/wiki/2003

https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_13

https://vi.wikipedia.org/wiki/Nh%C3%A0_L%C3%BD


2. Hò và lí

a) Lí: Tiếp đến là phải kể đến lý. Đó là các điệu hát quê mùa. Các điệu l{ được phổ nhạc, theo những lời thơ lục bát với những giai điệu khá hoàn chỉnh, cố định, là nhũng khúc dùng trong lúc vui chơi, gặp gỡ giữa những đôi trai gái. Mỗi điệu lý thường mang tính chất riêng biệt, khi thì mang vẻ tình tứ, tha thiết, có khi lại buồng thảm não nùng. Cũng có khi nói lên niềm phấn khởi vui tươi, nhưng cũng có thể nói lên khía cạnh tâm tư của con người, trong đó nổi tiếng nhất là Lý con sáo và những thể hiệu riêng như: l{ Hoài Xuân tưởng nhớ tuổi xuân xanh của những người đã luống tuổi răn dạy họ trò, lý Tình tang ( lý mười thương) ngọt ngào ngợi ca nét đẹp dịu dàng duyên dáng của người con gái xứ Huế, lý Giang Nam nhẹ nhàng uyển chuyển chứa chan tình cảm đam mê say đắm và nỗi buồn chia ly, lý Thầy Tu mang âm hưởng chùa chiền.

b) Hò: Hò là dân ca hình thành trong lao động, hò hát thể hiện trong bất cứ

trường hợp nào: trên cạn thì có hò xay lúa, hò giã gạo hào hứng, rộn ràng, hò

khoan, hò hụi, hò nện nhanh mạnh mẽ, hò thai đầy triết lý ẩn { trong câu đố

khó trả lời … trên sông, trên đầm phá thì có hò ô và hò đạp nước nhanh chậm

đầy ngẫu hứng, hò mái xấp và hò mái đẩy mạnh mẽ, chắc nịch hung dũng, hò

mái nhì khoan thai, tình tứ mặn mà, hò đua ghe,…Nội dung những câu hò thể

hiện tình cảm, động viên cổ vũ khích lệ, lại thường pha hài hước, trách móc,

châm chọc.

3. Ca Huế

Ca Huế là sự kết hợp giữa dòng nhạc dân gian bình dị và cung đình nhã nhạc,

thanh cao, bao gồm ca và đàn nên có thần thái của ca nhạc thính phòng rất tao

nhã, đầy sức quyến rũ. Hệ thống bài bản phong phú của ca Huế gồm khoảng 60

tác phẩm thanh nhạc và khí nhạc theo hai điệu thức lớn là điệu Bắc, điệu Nam

và một hệ thống "hơi" diễn tả nhiều sắc thái tình cảm đặc trưng. Điệu Bắc gồm

những bài ca mang âm điệu tươi tắn, trang trọng. Điệu Nam là những bài âm

điệu buồn, nỉ non, ai oán. Bài bản Ca Huế có cấu trúc chặt chẽ, nghiêm ngặt,

trải qua quá trình phát triển lâu dài đã trở thành nhạc cổ điển hoàn chỉnh,

mang nhiều yếu tố "chuyên nghiệp" bác học về cấu trúc, ca từ và phong cách


biểu diễn. Đi liền với ca Huế là dàn nhạc Huế với bộ ngũ tuyệt Tranh, Tz, Nhị,

Nguyệt, Tam, xen với Bầu, Sáo và bộ gõ trống Huế, sanh loan, sanh tiền. Kỹ

thuật đàn và hát, ca Huế đặc biệt tinh tế nhưng ca Huế lại mang đậm sắc thái

địa phương, phát sinh từ tiếng nói, giọng nói của người Huế nên gần gũi với

Hò Huế, Lý Huế; là chiếc cầu nối giữa nhạc cung đình và âm nhạc dân gian.

Hình ảnh dàn nhạc ca Huế trên Sông Hương


BÀI HÁT

Chúng ta sẽ ngồi trên thuyền, đi trên dòng sông Hương mộng mơ dịu dàng và

cùng nghe vài bài ca Huế nhé!

MƢA TRÊN PHỐ HUẾ

Em không thể thiếu anh

Như cỏ cây thiếu nắng

Buổi học nào anh vắng

Em chỉ muốn về nhà

Bởi năm tiết trôi qua

Em như người mất ngủ

Vở em anh gửi chữ

Tay em, anh gửi vòng

Chẳng tặng em hoa hồng

Chỉ vài chùm hoa dại,

Khi bạn bè thách hái

Nửa thật, đùa trao em

Chẳng bao giờ anh khen

Áo em hôm nay đẹp

Nhưng anh không than mệt

Suốt một ngày chở em

Đến rạp hát, công viên

Sau mỗi chiều tan học

Khi xa trường em khóc

Nghĩ không còn gặp nhau

Giờ học có còn đâu

Mọi chuyện thành dĩ vãng

Sợ rằng anh quên lãng

Cả chuyện tình học sinh

Em chỉ ước hai mình

Suốt một đời đi học.


LÍ MƢỜI THƢƠNG

Một thương tóc xõa ngang vai,

Hai thương, hai thương đi

đứng,

Ố tang ố tang tình tang,

Tình tang tình, ố tang tình tang

Vẻ người thật là đoan trang



Ba thương ăn nói có duyên,

Bốn thương, bốn thương mơ

mộng



Đôi mắt huyền càng nhìn thêm

xinh



Năm thương dáng điệu thanh

thanh

Sáu thương, sáu thương nón

Huế,



Nửa vành thật là nên thơ,



Bảy thương thiếp cũng mong

chờ

Tám thương, tám thương thơ

thẩn



Bên bờ là dòng Hương Giang,



Chín thương bến Ngự sang

ngang

Mười thương, mười thương tà

áo,



Dịu dàng là bay gió bay,




HÒ HỤI

Biết ai mà là hù là khoan lợp miếu mà thiếu tranh là hù là khoan lợp

đình mà thiếu ngói là hù là khoan

Xây thành mà thiếu vôi nì là hù là khoan, khoan hời khoan hợi hời hò

khoan là hù là khoan, khoan hời khoan hợi hời hò khoan ết khoan rồi

tới hụi ơ hụi, hết hụi rồi lại khoan là hù là khoan khoan hời khoan hợi

hời hò khoan.

Trên mà đồng cạn là hù là khoan dưới đồng sâu là hù là khoan chồng

đi mà cày vợ đi cấy là hù là khoan con trâu mà đi bừa nì là hù là

khoan, khoan hời khoan hợi hời hò khoan là hù là khoan khoan hời

khoan hợi hời hò khoan. là hù là khoan

Hết khoan rồi tới hụi ơ hụi, hết rụi rồi lại khoan là hù là khoan, khoan

hời khoan hợi hời hò khoan. là hù là khoan khoan hời khoan hợi hò

khoan

Biết khoan rằng, khoan tới mà khoan lui, khoan anh mà chưa vơ,

khoan em thì chưa chồng, là hù là khoan khoan hời khoan hợi hời hò

khoan hết khoan rồi tới hụi ơ hụi, hết hụi rồi lại khoan.

Là hù là khoan, khoan hời khoan hợi hời hò khoan, là hù là khoan

khoan hời khoan hợi hời hò khoan.

Biết em về là hù là khoan cầu. Ngói thanh toàn, cho anh theo với là hù

là khoan một đoàn cho vui.

Là hù là khoan khoan hời khoan hợi hời hò khoan, là hù là khoan

khoan hời khoan hợi hời hò khoan.

Hết khoan rồi tới hụi ơ hụi…, hết hụi rồi lại khoan nì là hù là khoan

khoan hời khoan hợi hời hò khoan, là hù là khoan khoan hời khoan

hợi hời hò khoan.


Vậy là đã tới giờ chia tay Huế rồi. Trước khi đi, chúng ta sec có vài phút lắng

đọng với bài Huế thương – sáng tác: An Thuyên như lời tri ân cố nhạc sĩ này.

HUẾ THƢƠNG

Nhạc và lời: An Thuyên

Trở lại Huế thương bài thơ khắc trong chiếc nón...

Em cầm trên tay ra đứng bờ sông.

Sông Hương nước chảy thuyền trôi lững lờ,

Em trao nón đợi và em hẹn hò.

Trở lại Huế yêu lần theo ân tình câu hát...

Tìm người con gái áo tím mộng mơ.

Sông Hương tấp nập tìm răng được chừ,

Không nguôi kỷ niệm vòng tay học trò

Tôi nhớ khúc ca (a........a)

Tôi nhớ khúc ca mỗi lần đến Huế,

Nam ai Nam bằng mà sao thương thế,

Lắng trong vui buồn mộng mơ em hát.

Tôi nhớ đến em (a......a)

Tôi nhớ đến em chiều hè vương nắng

Rơi rơi sân trường Phượng hồng mơ ước

Dáng em đi về hoà tan trong Huế.

Nghe thân thương (ư) Huế...ơi!

Trở lại Huế thương bài thơ khắc trong chiếc nón.

Tôi thả xuống giòng sông Hương tìm em...

Giữa Huế mộng Huế mơ …


CHUONG 5:

DÂN CA

QUANG NAM

Chia tay xứ Huế, chúng ta đang trên đường tới Quảng Nam. Đất Quảng Nam nằm ở chính trung điểm Việt Nam theo trục Bắc – Nam, là nơi giao hòa của những sắc thái văn hóa giữa hai miền và giao lưu văn hóa với bên ngoài, điều này góp phần làm cho Quảng Nam giàu truyền thống, độc đáo về bản sắc văn hóa. Chúng ta sẽ đi tìm hiểu về xứ Quảng này, với những làn điệu dân ca rất riêng ở đây

60

QUẢNG NAM



1. Hát bài chòi

Hát bài chòi là một loại hình nghệ thuật dân ca và trò chơi dân gian đặc trưng

ở miền Trung, bắt nguồn từ quá trình lao động sản xuất, giao thoa văn hóa và

sự sáng tạo nghệ thuật của người dân, về sau đã được phát triển thành một

loại hình sân khấu ca kịch. Hát Bài Chòi thường được tổ chức thành một lễ hội

thường được tổ chức ở làng quê vào dịp Tết Nguyên Đán, các lễ hội của địa

phương ở những nơi công cộng rộng rãi, thoáng mát như ở ngã ba đầu làng,

sân chợ, sân đình. Trò chơi bài chòi được tiến hành với 32 tấm thẻ bài, trong

không gian là 9 chiếc chòi làm bằng tre lợp tranh hay rạ. Cuộc chơi bắt đầu khi

anh Hiệu, mặc áo dài khăn đóng chỉnh tề, cất tiếng hò một bài lục bát hoặc

song thất lục bát. Sau câu hò mở đầu, anh Hiệu bắt đầu đưa tay rút một quân

bài trong ống tre và hát vài câu ca dao hoặc bài vè có liên quan đến quân bài

đó, sau đó xướng tên quân bài rõ

to cho tất cả mọi người đều nghe.

Những người dự hội im lặng lắng

nghe lời hô của anh Hiệu để suy

đoán hoặc tưởng tượng quân bài

gì sẽ ra. Trong số 10 người chơi, ai

có quân bài trùng với tên quân bài

anh Hiệu vừa xướng thì hô to “có

đây”, lập tức một anh lính lệ sẽ

chạy lại và trao cho người đó một

lá cờ nhỏ (loại cờ xéo) và đổi lấy

quân bài. Ván chơi kết thúc khi

một trong số 10 người chơi có đủ

3 lá cờ liên tục, gọi là Tới (thắng

cuộc) và người thắng cuộc sẽ nhận

được một món quà. Các làn điệu

cơ bản của dân ca bài chòi Quảng





Nam gồm 4 làn điệu chính là Xuân Nữ, Cổ Bản, Xàng Xê và hò Quảng. Do nhu

cầu kịch sân khấu mà 4 làn điệu cơ bản trên không đủ để diễn đạt các tình

huống, tâm trạng vui buồn, hờn giận.

2. Hò khoan

Hò khoan là một loại hình “dân ca” sinh hoạt dân gian miền sông nước, là “lời

ăn tiếng nói” của quần chúng lao động được trải nghiệm, thu nhận qua vốn

sống hàng ngày mà biểu lộ ra. Trong cuộc hát, lại có nhiều nội dung xen lẫn

như hát đố, hát xạo, hát ghẹo, hát huê tình, nhân ngãi, sinh tử, hát ống, hát

nhắn, hát trách, hát chờ… đến khi sắp tàn cuộc thì hát hẹn, hát xa để chia tay,

giã bạn và hẹn nhau vào dịp khác. Dù không rộn ràng mở hội vào xuân như các

hội Bài chòi, nhưng Hò khoan có một bản sắc riêng, một hương sắc xuân bốn

mùa lan toả, một sức sống xuân qua những câu hò dân dã nhưng đầy chất trí

tuệ, hóm hỉnh, vui tươi, xứng đáng có chỗ đứng trang trọng và bền chặt trong

lòng công chúng, trong văn hoá dân gian Quảng Nam và trong kho tàng tinh

hoa của dân tộc.

3. Hát Bả Trạo

Hát bả trạo (hò bả trạo) là hình thức diễn xướng nghi lễ dân gian, tổng hợp các

yếu tố múa và hát với đạo cụ là mái chèo, gắn với tục thờ cúng cá ông của ngư

dân duyên hải miền Trung. Theo cách lý giải của những người am hiểu và ngư

dân cao tuổi thì bả có nghĩa là bạn;trạo có nghĩa là chèo; bả trạo có nghĩa là

bạn chèo.Nghệ thuật diễn xướng bả trạo vẫn là hình thức sân khấu hoá, trong


đó âm nhạc sử dụng các làn điệu, các kiểu “hát – nói – kể…” kết hợp động tác

“chèo thuyền” rập ràng, đều đặn theo tiết nhịp âm nhạc do tập thể các con

Trạo thể hiện và vũ điệu (nghệ thuật tuồng truyền thống) của các ông Tổng

nhằm mục đích chuyển tải nội dung nghệ thuật đến với công chúng. Đây là loại

hình nghệ thuật tổng hợp, bao gồm các yếu tố cầu khấn tâm linh, các lối Nói –

Hát có nguồn gốc trong nghệ thuật sân khấu Tuồng, trong âm nhạc Phật giáo,

các thể loại và làn điệu dân ca Quảng Nam, … cùng các phương thức nghi lễ

truyền thống trong văn hóa Việt, múa dân gian.

Nghệ thuật diễn xướng bả trạo

Quảng Nam (Nguôn: dotchuoinon.com)

Du khách nước ngoài trải

nghiệm Hát Bả Trạo (Nguôn: baoquangnam.vn)



http://qh-hdqna.gov.vn/Default.aspx?tabid=97&ctl=tcb&mid=481&tc=309





BÀI HÁT

HÒ BA LÍ

Ba lí tang tình mà nghe ta hò ba lí tình tang ba lí tình tang.

Trèo lên trên rẫy khoai lang.

Ba lí tang tình mà nghe, ta hò ba lí tình tang ba lí tang tình.

Chẻ tre mà đan sịa (*) là hố, cho nàng phơi khoai, khoai hố khoai là hố

hò khoan.

LÍ SO LE

Khi buồn tôi muốn kể chuyện Vân Tiên nhưng mà hồi tưởng lại tôi

muốn kể xuyên qua cái tình đời.

Ngày nào em nói với anh, cuộc đời chung rượu ta sẽ dành cho nhau.

Bây chừ trầu đã xa cau, bây chừ trầu đã xa cau, mận xa đào nên phải

héo sầu vì trông

Nhớ hồi nào mình uống nước suối Phước Nhơn, ngồi ăn mì bà Tĩnh

và nghe đờn của thông tin.

Bây chừ em lại bán chiếc dream, ôm bồ đi dạo phố bỏ một mình Qua cô

đơn.

Hồi nào bệnh sốt rét nó lên cơn.

Đi đãi vàng, đi tìm sắt vượt đá trơn Dốc Kiềng.

Nhớ hồi nào mình đốn củi ở núi Tiên, đi trồng sen Phú Túc cùng bạn

hiền mà trồng cây.

Bây chừ mới ngó thấy em lại quay chiếc mini tri ríp em lại xoay trên vũ

trường.

Nhớ hồi nào mà thủy lợi ta đào mương, một gói cơm chia nửa, một tí

đường cũng cắn đôi.

(*) Sịa : là dụng cụ đ n bằng tre, nứa gần giốn như non , ni củ nôn dân đ ng bằng Bắc Bộ


Hồi nào điếu Đà Lạt ta cùng mồi, bây chừ ba con số trên môi em phì

phà.

Hồi nào ta bắt ếch mình lột da, ngồi cả đêm nấu cháo mình với ta với

mọi người.

Ngày nào trong gian khổ ta vẫn cười, mắm Nam Ô vẫn ngọt, khoai

lang tươi nó vẫn bùi.

Chứ bây chừ cây héo nó đã thành tươi, móng chân em lại đỏ con đười

ươi nó phê bình.

Hồi nào chiếc áo ngắn mà qua lưng, ống quần trên mắc cá, bát cơm

lưng khê nhiều.

Bây chừ em nói ngán thịt heo, muốn ăn lươn, ăn ếch lại còn đèo nỏ tê.

Gà hầm mà em bảo còn chê, muốn ăn hầm lẩu dương ngọc, cái món lẩu

dê nó đắt tiền.

Nhớ hồi nào đi sản xuất ở trên Hiên, nấu đậu đen ghế sắn đánh cá

niêng để làm mồi.

Bây chừ em nói mắm cái là hôi, lát thịt bò bít tết nuốt không trôi qua

khỏi mồm.

Chứ hồi nào chanh lại ngọt hơn cam, lá me chua hơn khế, sắn mậu

chàm hơn sim.

Hồi nào chân không dép vượt truông, chừ dream phóng thẳng Bậu còn

buồn cái nỗi chi.

Hồi nào chiếc cúc áo nó lờn khuy, chiếc mo cau gói sắn, tí mắm cà nó

hăng hăng.

Bây chừ đã có điện sáng thay trăng, có bếp ga mà thay củi bảo nhớ

chăng khi hết dầu.

Hồi nào ta bắt ốc mình đi câu, chạy đổi gạo từng bữa bếp tắt rồi đã bao

phen.

Bây chừ cơm ở nhà không chịu ăn, ngồi ba chở ở quán Bậu bảo rằng

sành chơi.

Thế mà răng kêu khổ chết đến nơi, chừ trong nhà tìm lại chiếc nón cời


không ra.

Không còn chiếc áo cũ để lau nhà, đã đi dù mặc áo mới thì kiếm ra cái

nỗi gì.

Cái vòng đời nó cụt ngủn mà cũng đi, sống hôm nay mà phải nghĩ lại

chút gì của hôm qua.

Bậu ơi đừng giận mà trách ta, Bậu ơi đừng giận mà trách ta

Cái kiếp người đã lẫn lộn, cái kiếp con cũng lộn sòng.

Cái kiếp người đã lẫn lộn, cái kiếp con cũng lộn sòng.

Trước khi rời Quảng Nam cũng là điểm đến cuối cùng ở miền Trung thân yêu

của chúng ta, hãy cùng lắng nghe bài “Quảng Nam yêu thương” – một sáng tác

của cố nhạc sĩ Phan Huznh Điểu

QUẢNG NAM YÊU THƢƠNG

Nhạc và lời: Phan Huỳnh Điểu

Đất Quảng Nam chưa mưa đã thấm

Chứ rượu Hồng Đào, chưa nhấm mà đã say

Lời hát xưa nghe sao thấm đượm tình

Xao xuyến trong tim mình

Con chim cũng bay về đậu

Nghĩa nặng tình sâu đồng xanh lúa khoai

Bốn mùa tươi màu đất lành

Mà ai đã qua đây rồi chân bước không đành.

Ôi đất Quảng Nam đây là quê hương anh hùng

Quê hương trung dũng kiên cường đi đầu diệt Mỹ

Còn bao thành tích lẫy lừng

Như đêm xưa trong lũy thành cùng vung sắt gươm lê

Nay trên con đường xây dựng vang lời hát say mê

Ơi ơi ơi ơi hò.


Quế Trà Mi thơm hương rừng man mác

Chứ mía Điền Bang thơm ngát mùi đường non

Làn sóng xô long lanh nước Thu Bồn

Dâu bắp lên xanh rờn

Duy Xuyên tiếng thoi dệt buồn

Nhớ chiều Hòa Vang nhìn lên Hải Vân

Sơn Trà mây nhuộm nắng vàng

Thuyền ai Bắc Nam xuôi ngược về đâu bến sông Hàn.

Ôi đất Quảng Nam sao mà yêu thương vô cùng

Như con chim én vẫy vùng cho dù bay khắp

Lòng ta tha thiết nhớ nhung

Đêm đêm như dòng sông Hàn còn ngân tiếng hò khoan

Âm thanh ru vầng trăng vàng theo lời hát mênh mang

Ơi ơi ơi ơi hò.

Đất Quảng Nam chưa đi mà đã nhớ

Chứ em nói đậm đà vừa gặp gỡ mà đã yêu

Đất Quảng Nam chưa đi đã nhớ

Chứ em nói đậm đà vừa gặp gỡ mà đã yêu

Chứ em nói đậm đà vừa gặp gỡ mà đã yêu.


PHẦN 3

NAM BÔ

68


69

CHUONG 1:

HÒ VÀ LÝ NAM BÔ

Nam Bộ là vùng đất nằm ở cực Nam Tổ Quốc, là vùng đất phù

sa, một vùng chằn chịt kinh rạch, sông ngòi. Nam Bộ có một

nền dân ca dồi dào, với nhiều câu ca dao trữ tình, câu hò điệu

lý duyên dáng rất dân gian, đã tạo nên một không gian văn hoá

Nam bộ đặc thù, phát triển không ngừng đến ngày nay. Trong

đó hò và lí Nam Bộ lại có nhũng nét rất riêng so với các vùng

khác mặc dù hò và lý thì ở đâu cũng có. Chúng ta cùng đi tìm

hiểu nhé!



1. Hò Nam Bộ

Hò Nam Bộ ra đời khoảng cuối thế kỷ

17, khi người Việt đặt chân xuống

đồng bằng Cửu Long khai sơn phá

thạch để lập nghiệp cũng là lúc họ

phát huy bản lĩnh, khí phách của dân

tộc Việt Nam có truyền thống văn

hiến lâu đời. Trước khi gieo hạt

giống làm nảy nở mùa màng, họ đã

gieo tục ngữ ca dao, tiếng hò, điệu

hát. Những điệu hò cấy lúa, hò quốc

sự, hò lờ, đã làm thổn thức, xao

xuyến lòng người từ xưa đến nay

vẫn còn văng vẳng bên tai. Những

cuộc hò làm bớt nặng nhọc trong lúc

cày bừa, sạ tỉa giữa nơi nước mặn,

đồng chua, làm phấn khởi tinh thần

trước cảnh thiên nhiên, đồng thời là

đầu mối cho duyên tình trai gái dẫn

tới những cuộc vuông tròn vàng đá trăm năm. Điệu hò giao duyên giữa hai bên

đối đáp lại nhau, người con gái hay một nhóm sẽ hò đáp trả lại khi đó. Trên

sông nước khi đi ghe hay đò, người hò thường hò diệu giao duyên giữa hai

chiếc ghe, thuyền, đò gần nhau.hò có hai điệu chính: Hò huê tình, tức là hát

chậm và kéo dài ra, còn hò lăn, tức tiếng hát mau và ngắn lại. Miền Nam có

những điệu hò đặc sắc mang âm điệu luyến láy đặc thù của từng vùng thường

làm rung động lòng người như: Hò Miền Tây, Hò Đồng Tháp, Hò Đối, Hò Đố,

Hò Cần Thơ, Hò Giọng Đồng, Hò Bản Đờn… Có thể nói hò là thức ăn tinh thần

chính của dân Nam Bộ trong buổi đầu mở đất.


2. Lí Nam Bộ

Những điệu lý Nam Bộ đã đi vào sinh hoạt đời sống nhân dân ta từ hàng trăm

năm trước, biểu thị tinh thần lạc quan, sức sống mãnh liệt của cư dân vùng

sông nước phương Nam. Trong quá trình khai phá và chinh phục vùng đồng

bằng Nam Bộ, người dân sinh sống tại mảnh đất hiền hòa này sáng tạo ra

nhiều làn điệu l{ mang nét đặc trưng riêng, đậm chất trữ tình, ngọt ngào, sâu

lắng thể hiện được cá tính bộc trực, phóng khoáng của người Nam Bộ. Lý rất

phong phú về đề tài, nội dung cũng như đặc tính âm nhạc nên thường được

dùng như một chất liệu để làm phong phú thêm cho một số làn điệu âm nhạc

cổ truyền Nam Bộ. Mỗi điệu lý Nam Bộ đều có một nội dung rõ rệt, hoặc phổ

biến những kinh nghiệm sản xuất nhoặc ca ngợi những đức tính tốt của con

người trong cuộc sống, ca ngợi cái đẹp trong thiên nhiên, oán trách nhau; hoặc

mỉa mai, châm biếm bọn cường hào, ác bá.. Người dân miền Nam đặt tên cho

các điệu lý dựa trên tên thú vật như: L{ Ngựa ô, Lý Quạ kêu,…; tên cây cỏ gồm

có các điệu lý: Lý bông sen, Lý bông lựu, …; tên các món ăn thì có: L{ bánh ít, L{

bánh canh, L{ dĩa bánh bò, …; tên địa danh: L{ Ba Tri, L{ Cái Mơn, L{ Năm

Căn.... tên phong cảnh thì có: Lý cảnh chùa, L{ quán rượu... một số điệu lý còn

dựa vào xuất xứ của nghệ thuật “Bóng rỗi” mà đặt tên như điệu “L{ giọng

bông” chẳng hạn. Lý Nam Bộ như là một món ăn tinh thần thiết yếu của cư dân

đồng bằng Nam Bộ, người Nam bộ hát bất cứ nơi đâu. Với giá trị độc đáo của

mình, lý Nam Bộ có sức quyến rũ lòng người và thật không sai khi nói lý Nam

Bộ là viên ngọc quý trong kho tàng dân ca Việt Nam.

BÀI HÁT

Bây giờ chúng ta sẽ gnhe hai bài hát rất quen thuộc với chúng ta: “Hò Đồng

Tháp” và “Lí Quạ Kêu”

HÒ ĐỒNG THÁP

Ho.....qua...ơ ơ....hơ......ơ....... ờ ...ơ ....ơ

Ngó lên trời mây bay trăng trắng


*** xuống xuống đất, sen rộ khắp đồng quê

Thương em đôi má ửng hồng

Thương em mái tóc mượt mà như tơ

Ho.....qua...ơ ơ....hơ......ơ....... ờ ...ơ ....ơ

Sớm chiều dãi nắng *** mưa

Trên đồng hôm sớm hai vai nặng quằn

Lo cho cha mẹ tuổi già

Không ai nuôi dưỡng nên đà anh thương.

Ho........ơ ơ....hơ......ơ...hò.... ờ ....ơ

LÍ QUẠ KÊU

Kêu cái mà quạ kêu,

kêu cái mà quạ kêu.

Quạ kêu nam đáo,

tắc đáo nữ phòng,

người dưng khác họ,

chẳng nọ thời kia.

Nay dìa thì mai ở,

ban ngày thời mắc cỡ,

tối ở quên dìa.

Rằng a í a ta dìa,

lòng thương nhớ thương.

Rằng a í a ta dìa,

lòng thương nhớ thương.


CHUONG 2:

DÒN CA TÀI TU

NAM BÔ

73

Đi khắp 21 tỉnh thành Nam Bộ, đến đâu ta cũng được thưởng thức một loại hình âm nhạc vô cùng độc đáo đó là Đờn ca Tài tử Nam Bộ. Đây là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, được công nhận năm 2013. Vậy tại sao chúng ta lại không tìm hiểu loại hình này đúng không các bạn?



Đờn ca tài tử hình thành và phát triển từ cuối thế kỉ 19, bắt nguồn từ nhạc lễ, Nhã nhạc cung đình Huế và văn học dân gian, là loại hình nghệ thuật dân gian đặc trưng của vùng Nam Bộ. Đây là một loại hình nghệ thuật của đàn và ca, do những người bình dân, thanh niên nam nữ nông thôn Nam Bộ hát ca sau những giờ lao động. Đờn ca tài tử xuất hiện hơn 100 năm trước, là loại hình diễn tấu có ban nhạc gồm 4 loại là đàn kìm, đàn cò, đàn tranh và đàn bầu (gọi là tứ tuyệt), sau này, có cách tân bằng cách thay thế độc huyền cầm bằng cây guitar phím lõm. Những người tham gia đờn ca tài tử phần nhiều là bạn bè, chòm xóm với nhau. Họ tập trung lại để cùng chia sẻ thú vui tao nhã nên thường không câu nệ về trang phục. Loại âm nhạc này đúng ra là một loại nhạc thính phòng thường trình diễn trong phạm vi không gian tương đối nhỏ như trong gia đình, tại đám cưới, đám giỗ, sinh nhật, trong các lễ hội, sau khi thu hoạch mùa vụ, thường được biểu diễn vào những đêm trăng sáng ở xóm làng. Đờn ca tài tử cũng như con người Nam bộ phóng khoáng, hào sảng,chân thành, sâu lắng và thiết tha. Do lòng luôn luôn thương nhớ cội nguồn, nên mặc dầu trong đờn ca tài tử có rất nhiều điệu, nhiều giọng, nhiều hơi, nhưng các các điệu các hơi diễn tả nỗi u buồn, được người ca và người nghe thích thú, say mê trong diễn tấu, miệt mài trong thưởng thức. Người đàn Tài tử không dùng tài nghệ của mình làm kế sinh nhai. Khi nào thích đàn thì họp nhau tại nhà một người trong

Ban nhạc đờn ca tài tử - 1906 (Nguồn: Wikipedia)

Một buổi sinh họat của CLB Đờn ca Tài

tử xã Trung An – TP. Cần Thơ (Nguồn: citinews.net)


làng rồi cùng nhau đàn chơi, ai biết đàn ca cũng có thể tham gia được, có thể đờn ca suốt đêm không chán. Đờn ca tài tử có thể coi là tiếng vọng cội nguồn dân tộc, bởi hồn cốt châu thổ vẫn luôn sâu lắng, thấm đẫm, cuồn cuộn chảy mãi trong mạch sống người phương nam.

BÀI HÁT

Dạ Cổ Hoài Lang là bản nhạc cổ viết theo thể loại Đờn ca tài tử Nam Bộ. Dạ Cổ

Hoài Lang gắn liền với tên tuối soạn giả Cao Văn Lầu, nói về tâm sự của người

vợ nhớ chồng. Đây có thể nói alf bản Đờn ca Tài tử phố biến nhất và là một

trong những bản nhạc tuyệt vời nhất trong âm nhạc Nam Bộ. Chúng ta cùng đi

tìm hiểu nhé!

DẠ CỒ HOÀI LANG

Sáng tác: Cao Văn Lầu

Từ là từ phu tướng

Bảo kiếm sắc phong lên đàng

Vào ra luống trông tin chàng

Năm ơ canh mơ màng

Em luống trông tin chàng

Ôi gan vàng quặn đau í a

Đường dù xa ong bướm

Xin đó đừng phụ nghĩa tào khang

Đêm luống trông tin nhạn

Ngày mỏi mòn như đá vọng phu

Vọng phu vọng luống trông tin chàng

Sao nỡ phũ phàng

Chàng hỡi chàng có hay

Đêm thiếp nằm luống những sầu tây

Bao thuở đó đây sum vầy

Duyên sắc cầm đừng lạt phai


Là nguyện cho chàng

Hai chữ an bằng an

Mau trở lại gia đàng

Cho én nhạn hiệp đôi í a

Có thể nói, những bài hát mang đậm âm hưởng dân ca Nam Bộ có rất nhiều,

có rất nhiều tên tuổi ca sĩ dân ca quen thuộc với nhiều bài nổi tiếng như

Hương Lan, Cẩm Ly, Phi Nhung, Phương Mỹ Chi, … Có thể trong các bạn đang

cùng chúng mình trên chuyến đi này có những bạn biết hát một vài câu hát,

hay thậm chí có người thuộc một, hai hay rất nhiều bài hát hay. Chúng tôi rất

muốn để giới thiệu các bạn thật nhiều những bài hát đó, nhưng trong khuôn

khổ chuyến đi này chúng tôi chỉ giới thiệu các bạn một vài bài thôi.

Và đầu tiên, chúng ta sẽ cùng đến với bài hát về người Phụ nữ Nam Bộ trong

trang phục truyền thống - Chiếc áo bà ba

CHIẾC ÁO BÀ BA

Nhạc và lời: Trần Thiện Thanh

Chiếc áo bà ba trên dòng sông thăm thẳm

Thấp thoáng con xuồng bé nhỏ tới mong manh

Nón lá đội nghiêng tóc dài con nước đổ

Hậu Giang ơi em vẫn đẹp ngàn đời

Chiếc áo màu xanh len từng con sóng bạc

Lóng lánh mái chèo khua động ánh dương trôi

Sóng vỗ xuồng đưa tiếng hò qua bến đợi

Hậu Giang ơi dấu yêu còn tuyệt vời

Đẹp quá quê hương muôn năm đẹp vô ngần

Về Sóc Trăng một ngày khai điệu lâm thôn

Ngày nắng thơm rơm xôn xao mùa lúa nhiều

Về bến Ninh Kiều thấy chàng đợi người yêu

Em xinh tươi xinh chiếc áo bà ba


Em đi mau kẻo trễ chuyến phà đêm

Qua bến Bắc Cần Thơ

Cũng những chàng trai coi thường con sóng dữ

Cũng những má hồng tóc dài chấm lưng thon

Đất nước mình đây dẫu xuồn ghe bé bỏng

Mà không thôi nhớ thương lên đầy vơi

Hậu Giang ơi nước xuôi xuôi một dòng

Dẫu qua đây một lần

Nói sao cho cạn lòng

Nói sao cho vừa thương.

Tiếp theo chúng ta sẽ cùng lắng nghe bài hát “Còn thương rau đắng mọc sau

hè” – sáng tác Bắc Sơn như là lời chào với vùng đất miền Tây này

CÒN THƢƠNG RAU ĐẮNG MỌC SAU HÈ

Nhạc và lời: Bắc Sơn

Nắng hạ đi

Mây trôi lang thang cho hạ buồn

Coi khói đốt đồng, để ngậm ngùi chim nhớ lá rừng

Ai biết mẹ buồn vui khi mẹ kêu cậu tới gần

Biểu cậu ngồi mẹ nhổ tóc sâu, hai chị em tóc bạc như nhau

Đôi mắt cậu buồn hiu phiêu lưu

Rong chơi những ngày đầu chừa ba vá miếng dừa

Đường mòn xưa, dãi nắng dầm mưa

Ai cách xa cội nguồn,

Ngồi một mình

Nhớ lũy tre xanh dạo quanh khung trời kỷ niệm

Chợt thèm rau đắng nấu canh


Xin được làm mây mà bay khắp nơi giang hồ

Ghé chốn quê hương xa rời từ cất bước ly hương

Xin được làm gió dập dìu đưa điệu ca dao

Chái bếp hiên sau cũng ngọt ngào một lời cho nhau

Xin sống lại tình yêu đơn sơ,

Rong chơi những ngày đầu chừa ba vá miếng dừa

Đường mòn xưa, dãi nắng dầm mưa

Xin nắng hạ thổi buồn để mình ngồi nhớ lũy tre xanh

Dạo quanh, khung trời kỷ niệm

Chợt thèm rau đắng nấu canh ...

(Nguồn: vforum.vn)


LÒI CHÀO

79


Cuộc vui nào cũng phải có lúc dừng lại. Chúng ta sẽ tạm biệt nhau tại đây, kết

thúc một chuyến đi thật vui và bổ ích. Trước tiên chúng tôi xin cám ơn các bạn

đã cùng chúng tôi có một chuyến du lịch thật { nghĩa với mục đích chính khám

phá 1 phần văn hóa của đất nước Việt Nam. Đó chính là âm nhạc dân tộc. Như

vậy, có thể thấy, âm nhạc dân tộc giữ một vị trí quan trọng và mang tính chất

phổ biến trong đời sống tinh thần cũng như trong lao động, sinh hoạt hằng

ngày của nhân dân. Âm nhạc dân tộc là câu hát cửa miệng nói về thế sự, câu ca

thán, là lời nhắc nhở, là lời khuyên, lời cười nhạo, câu châm biếm, câu mĩa

mai thói hư ở đời, hay một ai đó mà không chỉ đích danh hay đơn giản chỉ nói

về sự việc nào đó,... Là bức tranh toàn cảnh phong phú phản ánh cuộc sống

sinh hoạt, tâm tư tình cảm của người dân Việt, góp phần làm giàu, làm phong

phú, đa dạng thêm kho tàng văn hóa âm nhạc Việt Nam trên thế giới trong quá

trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước

Hi vọng sau khi kết thúc chuyến đi này, các bạn sẽ có những cái nhìn khác về

âm nhạc dân tộc, 1 phần của bức tranh văn hóa đa sắc màu của nhân dân ta.

Có thể trong con người chúng ta cần sự « hiện đại hóa », các bạn có thể thuộc

nhiều bài rap, pop, EDM, … nhưng có lẽ, chúng ta cần phải giữ lại cái hồn dân

tộc mình, có thể ít nhưng chính nhờ đó sẽ hoàn thiện hơn nhân cách của

chúng ta trong quá trình hội nhập quốc tế như hiện nay

THÂN ÁI CHÀO TẠM BIỆT CÁC BẠN!

https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Th%E1%BA%BF_s%E1%BB%B1&action=edit&redlink=1

https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=C%C3%A2u_ca_th%C3%A1n&action=edit&redlink=1

https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=C%C3%A2u_ca_th%C3%A1n&action=edit&redlink=1

https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=L%E1%BB%9Di_nh%E1%BA%AFc_nh%E1%BB%9F&action=edit&redlink=1

https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=L%E1%BB%9Di_khuy%C3%AAn&action=edit&redlink=1

https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=L%E1%BB%9Di_c%C6%B0%E1%BB%9Di_nh%E1%BA%A1o&action=edit&redlink=1

https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=C%C3%A2u_ch%C3%A2m_bi%E1%BA%BFm&action=edit&redlink=1

https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=C%C3%A2u_m%C4%A9a_mai&action=edit&redlink=1

https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=C%C3%A2u_m%C4%A9a_mai&action=edit&redlink=1


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Websites: Trần Quang Hải

2. Websites cục di sản văn hóa: www.dhc.gov.vn

3. Websites tổng cục du lịch: www.vietnamtourism.com

4. https://vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia

1.

2.

http://www.vietnamtourism.com/


THỰC HIỆN: NHÓM NGHIÊN CỨU – LỚP 10A3

Ban Biên tập:

- Dƣơng Phan Trí Hoàng

- Nguyễn Hữu Hoàng An

- Hồng Tấn Kiệt

- Phạm Trung Hiếu

- Nguyễn Thành Lộc

- Nguyễn Hùng Anh

- Nguyễn Trƣơng Hòa Bình

- Nguyễn Khánh Duy

- Trần Nguyễn Minh Đạo

- Lê Phan Dạ Thảo

- Phạm Ngọc Long

- Trần Ngọc Anh Hiếu

- Uông Nguyễn Mạnh Tân

- Nguyễn Hùng Sơn

DỰ ÁN GI - Microsoft...Biểu di ễn hát xoan (Nguồn: internet) KHÁM PHÁ NÉT ĐẸPÂM...

Documents

Transcript of DỰ ÁN GI - Microsoft...Biểu di ễn hát xoan (Nguồn: internet) KHÁM PHÁ NÉT ĐẸPÂM...