D Dolmans 3 nov 2010
-
Upload
stichting-living-daylights -
Category
Education
-
view
480 -
download
2
description
Transcript of D Dolmans 3 nov 2010
1
Beter presteren door gezond leren3 november 2010
Dick Dolmans
Secretaris-generaal ES-SO
European Solar-Shading Organization
Leren over betere leerprestaties door een goed binnenklimaat:
Onderzoek toont aan dat de kwaliteit van het binnenklimaat een
grote invloed heeft op onze gezondheid.
Een matig tot slecht binnenklimaat heeft een niet te
Wat doen we vandaag?
2
Een matig tot slecht binnenklimaat heeft een niet te
verwaarlozen effect op onze (leer)prestaties.
Wat kunnen we aan het binnenklimaat doen om deze
leerprestaties te verbeteren?
Wat moeten we beslist niet doen?
Stichting Living Daylights (SLD) bevordert een optimale toepassing
van daglicht in de gebouwde omgeving.
� Daglicht vormt een van de belangrijkste bouwstenen van architectuur en is
onontbeerlijk voor de gezondheid en productiviteit van de mens
� Daglicht is bovendien gratis en de enige écht duurzame lichtbron
Wie of wat is Living Daylights?
3
� Daglicht is bovendien gratis en de enige écht duurzame lichtbron
� SLD vindt daglicht een essentieel en prikkelend onderdeel van architectuur,
stedenbouw en landschap
� SLD wil niet alleen architecten, vormgevers en stedenbouwkundigen wijzen op de
hoge potentie van daglicht, maar ook opdrachtgevers, beleidsmakers bewust maken
van het belang van een goed gebruik van daglicht
Hunter Douglas is partner van deze dag en
wereldmarktleider in zonwering.
Zonwering, als passieve koelmethode, draagt
Wie is Hunter Douglas?
4
Zonwering, als passieve koelmethode, draagt
meetbaar bij tot thermisch comfort en
energiebesparing.
FORBO Floorings is sponsor van deze dag en
maakt speciaal voor scholen een natuurproduct
dat in belangrijke mate bijdraagt aan een goede
Wie is Forbo?
5
dat in belangrijke mate bijdraagt aan een goede
kwaliteit van het binnenmilieu.
Wat is ES-SO?
� Europese koepelvereniging van de zonweringsector
� Bewust van vele Europese initiatieven voor energie-efficiëntie
� Informeert Europese instantie van de merites van zonwering
� Stimuleert haar leden om nationaal actief te zijn
6
� Stimuleert haar leden om nationaal actief te zijn
� Is een stichting met leden uit 16 Europese landen
� www.es-so.com
Louk Heijnders is directeur van het Servicecentrum
Scholenbouw en tevens architect:
� waarom het niet eenvoudig is een goed schoolgebouw
te (her)ontwikkelen.
Wie zijn de sprekers?
7
te (her)ontwikkelen.
� nadruk op goede communicatie tussen schoolbesturen,
lokale overheden en architecten
Frans Duijm (GGD)
� stelt vast dat in meer dan 90% van de Groningse
basisscholen sprake is van een zorgwekkend binnenklimaat
� wil benadrukken dat het binnenklimaat bij de
Wie zijn de sprekers?
8
� wil benadrukken dat het binnenklimaat bij de
(her)ontwikkeling van schoolgebouwen hoge prioriteit
moet krijgen, zodat de leerprestaties kunnen verbeteren.
1. Over binnenlucht: Atze Boerstra (BBA Binnenmilieu)
2. Over thermisch comfort: Wouter Beck (Hunter Douglas)
3. Over daglicht: Atto Harsta – SLD
4. Over kunstlicht: Hans Korbee (Agentschap NL)
Dan volgen de klassen
9
4. Over kunstlicht: Hans Korbee (Agentschap NL)
5. Over akoestiek: Renz van Luxemburg (Level Acoustics)
6. Over kleur: Marijke van Loon (Van Loon Kleuradvies)
7. Over ‘groen’: Anouk Pelzer (‘Groene longen in de klas’)
8. Over geur: Kim van der Leest (Warm with Senses)
1. Synthese maken van de dag
2. Architect Jan Bakers
� mentor van Onderzoekslab 12, een initiatief
van het College van Rijksadviseurs
Wat volgt daarna?
10
van het College van Rijksadviseurs
�“Gezond Verstand”: onderzoek naar de
ervaring van gebruikers in nieuwe scholen.
� met de scholenbouwwaaier als resultaat.
Het thema is erg actueel
� Veel onderzoek naar gezondheid en prestaties van kinderen
� Overtuigend onderzoek naar positieve resultaten van beter
binnenklimaat
� De componenten van een goed binnenklimaat zijn bekend
11
� De componenten van een goed binnenklimaat zijn bekend
� De maatschappij heeft eindelijk interesse in duurzaamheid
� Nieuwe specifieke eisen van EU voor energiezuinigheid
� De scholen worden intensiever gebruikt dan vroeger,
grotere densiteit dan bv kantoren
. . . . maar niet nieuw
12
. . . . helemaal niet nieuw
“In the construction of buildings, whether for public purposes or as
dwellings, care should be taken to provide good ventilation and
plenty of sunlight… school rooms are often faulty in this respect. Neglect of
13
plenty of sunlight… school rooms are often faulty in this respect. Neglect of
proper ventilation is responsible for much of the drowsiness and dullness
that…make the teacher’s work toilsome and ineffective.”
The Health Reformer, 1871
Actueel: the PARMA Declaration: aandacht op topniveau
14
iii. We aim to provide each child with a healthy indoor
environment in child care facilities, kindergartens,
schools and public recreational settings, implementing
WHO’s indoor air quality guidelines . . .
Actueel hier: initiatieven genoeg!
15
www.gezondescholen.eu
Totaal verlies: ruim de helft van 2.2 mio DALY
(Disability Adjusted Life Years)
Bron: www.envie-iaq.eu - deliverable 0.1.4
16ETS= environmental tobacco smoke
17
Bron: ‘Wat wilt u weten over
frisse scholen’, Senter Novem
Kort samengevat
� Probleem al lang bekend maar oplossing vaak gezocht via
de keuze van producten, niet via het gebouwontwerp
� Enkel een holistisch concept voor het gebouw kan helpen
� Aandacht voor zintuiglijke omgevingsinvloeden: kleur, geur,
18
� Aandacht voor zintuiglijke omgevingsinvloeden: kleur, geur,
natuurlijk groen
� Pas na het concept komen de producten en installaties
� Natuurlijk staat dit niet alleen: leerkrachten en leerlingen
spelen een determinerende, actieve rol
Wat is een duurzame en gezonde school?
� Gezond en productief voor leerlingen en leerkrachten, met:
�Veel natuurlijk daglicht
� Een prettige temperatuur
�Uitstekende luchtkwaliteit
� Een veilige en rustige omgeving
19
� Een veilige en rustige omgeving
� Duurzaam, want ontworpen op basis van:
� Een integraal concept
�Optimale energie-efficiëntie
� Een ‘life cycle cost’ benadering voor de totale kosten
�Gebruik van materialen met aandacht voor het milieu
Geen gebrek aan onderzoek of ervaring
20
Uit: Greening America’s Schools, www.cap-e.com, 2006
Energie sparen en toch comfortabel?
� Klimaatverandering nu algemene bezorgdheid
� Broeikasgassen moeten omlaag
� Dus minder fossiele brandstoffen
21
� Dus minder fossiele brandstoffen
� Waar besparen? Energie-efficiëntie staat hoog
� Gebouwen houden beste potentieel in
� Veel wetgevende EU initiatieven
22
10 december 2009:
The global average temperature could reach a record high in 2010,
according to the UK's Met Office.
Forecasters predict that the annual figure for 2010 will be 14.58°C ,
23
Forecasters predict that the annual figure for 2010 will be 14.58°C ,
which is 0.58°C above the long-term average of 14.0°C .
Science News, August 17, 2010
Warmest Year-to-Date Global Temperature on Record
Dramatische stijging van CO2 concentratie in atmosfeer
24
Fossiele brandstoffen zijn hoofdmoot
25
Bron: Eurostat 2010
Het gebouwenpark verbruikt veel energie
26
Energie sparen in het bouwvak
27
Geen gebrek aan onderzoek of ervaring
28
Uit: Greening America’s Schools, www.cap-e.com, 2006
Wat ‘Brussel’ allemaal doet
� DG Energie nu afzonderlijk (G. Oettinger)
� Sinds 2002: EPBD, sinds 2010 Recast EPBD: strenger
� Energy Action Plan 2007 en Energy & Climate Change Package
� Toepassing nieuwe wetten in lidstaten is zwak
29
� Nieuw Energy Efficiency Plan in januari 2011
� Bestaande gebouwen staan in de focus
� Nieuwe versie van Energy Strategy Europe 2011-2020
� ‘Decarbonized economy by 2050’ tegen medio 2011
� Europees Parlement: Energy Efficiency Initiative 2011
Potentiële aansprakelijkheid?
30
Komt het ooit zover?
31
. . . . onnodige astma-aanvallen en de
overdracht van infectieziekten via de lucht
zoals verkoudheden en griep.
De componenten van comfort
� Goede luchtkwaliteit: genoeg
gezonde, frisse lucht
� Thermisch comfort: niet te koud,
32
� Thermisch comfort: niet te koud,
niet te warm
� Visueel comfort: zicht en uitzicht,
geen reflecties of verblinding
� Goede akoestiek: geen
lawaaihinder
33
Bron: Programma van Eisen Frisse Scholen, Agentschap NL, sept 2010
Meetbaar?
� Heschong Mahone Group meet prestaties van leerlingen
(wiskunde, lezen) in functie van daglicht
� Gebouwsimulatie maakt het mogelijk vooraf te weten welke
temperatuur er zal heersen en wanneer
34
� Idem voor de invloed van glas en zonwering op luminantie
(contrast) en illuminantie (lichtsterkte)
� Geluid kan worden gemeten en wordt genormeerd
35
Uit: Een nieuwe frisse school, Senter Novem
Luminantie voorspellen
36
Brussel, juli, zonnig, geen zonwering Idem, met lichtkleurige zonwering
Effect van zonwering op binnentemperatuur:
geen zonwering, geen koeling
37
Maximum temperatuur : 32 °C
Energievraag koeling: 0 kWh/m² glas
Effect van zonwering op binnentemperatuur:
met zonwering, geen koeling
38
Maximum temperatuur : 27 °C
Energievraag koeling: 0 kWh/m² glas
Effect van zonwering op binnentemperatuur:
geen zonwering, wél koeling
39
Maximum temperature : 25 °C
Energievraag koeling: 12 kWh/m² glas
Effect van zonwering op binnentemperatuur:
met zonwering én koeling
40
Maximum temperatuur : 25 °C
Energievraag koeling: 2 kWh/m² glas
Conclusie: comfort in eisenpakket?
� Om prestaties te kunnen vragen in een eisenpakket
moeten deze meetbaar zijn
� Deze eisen moeten eenvoudig en eenduidig zijn
� De invloed van de verschillende componenten van een
gebouw op comfort en energieverbruik eist een integrale
41
gebouw op comfort en energieverbruik eist een integrale
benadering: ‘systeem-denken’, niet component-denken
� Software programmatuur voor de simulatie van de
prestatie van het gebouw is beschikbaar en betrouwbaar
Samenwerking tussen HVAC
Industrie en zonweringsector:
holistisch denken en werken
42
Dank u voor uw aandacht
43
Dank u voor uw aandacht