WSE Białystok 2010 1

Polskie naukowe czasopisma elektroniczne: stan obecny

Marek Nahotko, IINiB UJ

WSE Białystok 2010 2

Propozycja terminologiczna

• Cyfryzacja - zastosowanie technologii cyfrowych w komunikacji naukowej do tworzenia dokumentów elektronicznych jako formy pierwotnej (oryginalnej, digital, born digital);

• Digitalizacja (digitized) - działania służące zamianie formy tradycyjnej (analogowej) na cyfrową, np. w efekcie skanowania.

WSE Białystok 2010 3

Cyfryzacja - sytuacja na świecie

• Według badań Johna i Laury Cox 93% czasopism STM i 84% czasopism z nauk humanistycznych i społecznych ma wersje elektroniczne (dot. głównie USA i Europy);

• Według Ulrich’s Periodicals Directory 62% czasopism na świecie ma wersje elektroniczne.

WSE Białystok 2010 4

Prognozy

Prognoza migracji czasopism brytyjskich z druku do wersji elektronicznych do 2020 r. (British Library)

WSE Białystok 2010 5

Prognozy

• Prognoza Swets: – 45% działalności wydawniczej w 2011 roku

dotyczyć będzie produktów wyłącznie elektronicznych;

– Obszar publikacji hybrydowych zmniejszy sięz 25% w 2006 r. do 11% w 2011 r.

Źródło: wystąpienie Roberta Jacobsa (Swets) na Seminarium ALPSP w 2007 r.

WSE Białystok 2010 6

Cyfryzacja - sytuacja w PolsceWydatki polskich bibliotek

Źródło: Derfert-Wolf, Górski, Jazdon EBIB 8/2009 (108)

WSE Białystok 2010 7

Sytuacja w Polsce

0

500

1000

1500

2000

2500

2005 2007 2009 2010.05

Przyrost tytułów czasopism elektronicznych w latach 2005-2009 wg danych bazy ARIANTA

WSE Białystok 2010 8

Sytuacja w Polsce

• Próba oszacowania dostępności w Internecie czasopism polskich na podstawie listy czasopism punktowanych MNiSzW.

• Z założenia lista powinna zawierać tytuły najlepszych polskich czasopism naukowych.

• Ministerstwo dodatkowo punktuje czasopisma za posiadanie „strony internetowej z dostępem do streszczeń” (0,5 pkt) i „strony internetowej z dostępem do pełnych tekstów” (0,5 pkt).

WSE Białystok 2010 9

Wykaz MNiSzW

• Podział czasopism na dwie grupy:– Czasopism naukowe, w tym polskie,

posiadające wyliczony Impact Factor, wymienione w Journal Citation Reports (JCR);

– Inne czasopisma, głównie polskie, punktowane wg zasad Ministerstwa (max. 6 pkt).

WSE Białystok 2010 10

Polskie czasopisma z IF

Czasopisma z IF

Open Access

Opóźniony OA

Komercyjne

Spisy treści

Inne

WSE Białystok 2010 11

Czasopisma polskie z IF

• Wszystkie czasopisma widoczne w Internecie – 85% udostępnia treści;

• 23% tytułów dostępna odpłatnie;• Ponad 50% dostępna bieżąco w OA;• Wszystkie tytuły w j. angielskim;• Czasopisma wydawane głównie przez

małych wydawców, chociaż część przejęta przez wydawców komercyjnych.

WSE Białystok 2010 12

Polskie czasopisma z grupy BCzasopisma grupy B

Bez strony Web

Open Access

Opóźniony OA

Spisy treści

Komercyjne

Inne

WSE Białystok 2010 13

Czasopisma grupy B

• W 15% przypadków brak strony Web;• W 35% obecność w Internecie traktowana

jako reklama, a nie sposób dystrybucji;• Obecność wydawców komercyjnych,

głównie Springer, Kluwer i Wiley oraz firm udostępniających treści (agregatorów), jak CEEOL i Versita;

• Około 40% czasopism OA (bieżący + opóźniony).

WSE Białystok 2010 14

Wnioski• Polskie czasopisma naukowe funkcjonują w Internecie,

chociaż w różnej formie;• Najlepsze czasopisma (z IF) są anglojęzyczne i

udostępniane w Open Access wraz z całym archiwum –OA świadczy o wysokiej renomie!

• Komercjalizacja czasopism wciąż nie jest dominująca;• W obu grupach prawie połowa (49,5%) polskich

czasopism naukowych jest dostępna w wersji elektronicznej. 84% spośród nich to czasopisma OpenAccess. Stanowią one 41,5% ogółu polskich czasopism (na świecie – ok. 12,5%*).

*Dane dotyczą czasopism recenzowanych

WSE Białystok 2010 15

Dziękuję za uwagę

marek.nahotko@uj.edu.pl