ANGPahayagan ng Partido Komunista ng Pilipinas

Pinapatnubayan ng Marxismo-Leninismo-Maoismo

Bol yum L I hap 2 0

Oktubre 2 1 , 2 01 9

www. cpp. ph

EDITORYAL

Mahanaw ang mgailusyon sa AFP

20 ka sundalo,

kaswalti sa mga

opensiba sa BHB

SIYAM ANG PATAY ug 11 ang sa-maron sa Armed Forces of the Phi-lippines (AFP) sa mga opensibangmilitar nga gilunsad sa BagongHukbong Bayan (BHB) sa Masbate,Quezon ug Bukidnon gikan Oktubre8 hangtud Oktubre 19.

Magkadungan nga gipabuthansa mga yunit sa BHB-Masbate angmagkabulag nga mga pwersa sa2nd IB sa Sityo Poro, BarangayTalisay, San Fernando, Masbateniadtong Oktubre 12. Duha angpatay ug unom ang samaron samga sundalo.

Dugay na nga nagsabwag ogkaguliyang ang mga “peace anddevelopment team” sa 2nd IB samga barangay sa San Fernando.Ginaguba niini ang panginabuhi-an sa mga residente. Tulo ka si-bilyan usab ang bangis nga gipa-

"20 ka sundalo...," sundi sa panid 3

Kung toohan ang adlaw-adlaw nga yawyaw sa Armed Forces of thePhilippines (AFP), dugay na nga nahurot ang Bagong Hukbong Bayan(BHB). Liboan na kuno ang "misurender" ug "mibalik sa gubyerno."

Nahilis na daw ang mga natarang gerilya ug piang na kuno ang nahabilingmga yunit sa BHB. Wala na daw suporta ang BHB tungod kay "persona nongrata" na kini sa mga syudad ug baryo. Maayo na daw ang kinabuhi sa mgatawo tungod kay ginahatag na daw ang mga batakang serbisyo sa mga gita-wag niining "pugaran sa NPA." Aduna na kunoy mga proyektong pangkalam-boan ug nawagtang na daw ang kagutom ug kalisud. Nagpamatuod daw kunokini sa kalampusan sa planong Kapanatagan, ang kampanya nga gidugtongsa Oplan Kapayapaan, nga kopya sa "whole-of-nation" sa doktrinang"kontra-insurhensiya" sa US.

Pulos kini mga ilusyon nga gina-mugna ni Rodrigo Duterte ug saAFP. Ilusyon ang gidaghanon sa"misurender" nga lapas sa ginasultinilang ihap sa mga Pulang manggu-gubat. Mga mag-uuma ug nasud-nong minorya ang kadaghanan ka-nila nga napugos nga magpataas ogkamot human sila nga gilingla o gi-hadlok sa mga sundalong nag-ope-rasyon sa ilang mga baryo. Wala

pay usa ka porsyento kanila ang ti-nuod nga Pulang manggugubat nganadakpan o misurender. Wala mantuyua, sa ginapagawas nga gidag-hanon sa "misurender," si Duterteug ang AFP na mismo ang nagpa-matuod nga lapad ug lalum ang su-porta sa BHB sa katawhan sa kaba-nikanhan.

Labaw nga mas dakung ilusyonang gipanghinambog sa AFP nga

"Mahanaw...," sundi sa panid 2

Edi syong Bi saya

Oktubre 21 , 2019 ANG BAYAN2

Bol yum L I hap 20 | Oktubre 2 1 , 2 01 9

UnodANG

instagram.com/prwcnewsroom

@prwc_info

cppinformationbureau@gmail.com

mga serbisyong sosyal ug mga pro-yektong pangkalamboan. Asa angmga serbisyo nga hinanaling gikina-hanglan sa katawhan? Asa ang mgapatubig, bularanan og humay omais, galingan, ug uban pang pro-yektong nga makaayo sa minilyongmag-uuma ug mga minorya? Guba-guba nga pabalay ang gitugyan nilasa mga mag-uuma, human "misu-render" gustong palayason sa ilangmga baryo. Libreng telebisyon anggihatag sa mga residente sa Lianga,sa Surigao. Usa o duha ka adlaw ngamisyong medikal, libreng pagpang-alot, pagpangibot og ngipon ug ubanpang pasundayag ang ginamugna sareaksyunaryong gubyerno samtanghilabihan ang pagpasagad niini sapangpublikong panglawas ug ubanpang katilingbanong serbisyo. Ka-daghanan sa maong mga programaginapatuman sa mga lokal nga gub-yerno ug ginapailalum lang sakontrol sa AFP.

Walay ilusyon ang masang ka-bus, ilabina sa kabanikanhan, samga gipanghinambog sa AFP. Samata sa katawhan, walay nagbag-o

sa mga tropa sa AFP. Sila pa giha-pon ang mga armadong maton nganagakampo sa sentro sa mga baryoug nanghadlok sa mga tawo. Angilang mga batalyon pa gihapon angnangukadyang sa mga kabukiran ugumahan aron maglunsad og opera-syong paghawan ug mangbulabog sapanginabuhian sa mga sibilyan. Angmga sundalo pa gihapon ang naga-tukod sa sunson nga mga de-tatsment aron bantayan ang dag-kung proyekto sa enerhiya, planta-syong komersyal ug mga kumpanyasa konstruksyon. Sila ang hinungdankung nganong pipila ka komunidadang naabandona bunga sa dagkungoperasyong kombat nga suportadosa pagpanganyon, ug pagpamombaug istraping gikan sa kahanginan.

Padayon nga ginapadaghan niDuterte ang ginsakpan ug mga ar-mas sa AFP ug mga paramilitar niiniaron labaw pang pasubsubon angmapanumpuong gyera. Ginapanghi-nambog niya ang pagtukod sa 10 kabag-ong batalyon ug usa ka bag-ongdibisyon, ingonman ang unang Bri-gade Combat Team nga gitukod si-

gon sa plano sa US. Nagalunsadusab ang mga yunit sa AFP og sub-sub ug nakapokus nga mga opera-syong militar nga nag-usik-usik sakwarta sa katawhan. Sa Mindanaolang, nataho sa Eastern MindanaoCommand sa AFP nga naglunsadkini og 128,000 ginagmay ug di-nagkung operasyong militar sa upatka rehiyon gikan Hunyo 2017 hang-tud Agosto 2018. Aron pondohankini, nagkadaku ang badyet nga gi-napangayo sa AFP. Ang AFP ug PNPang pinakaunang prayoridad ni Du-terte sa pondo.

Aron makakuha og dugang pangpondo alang sa kurakot sa mga he-neral, walay kaulaw ang pagpangli-mos ni Duterte sa US og armas,pondo ug uban pang himang militarilalum sa programang "modernisa-syon" sa AFP. Midangop siya saRussia ug China aron mangita kunoog alternatiba apan sa tinuod na-gasalig lang sila nga "mawad-an ogkasegurohan" ang US sa alyansaniini sa Pilipinas ug "mapwersa" ki-ni nga maghatag og mas dakungpondo ug sa ginapangandoy niiningbag-ong mga armas.

Nagailusyon si Duterte ngamapukan sa iyang AFP ang BHB.Dili kini mahitabo tungod kay dunotug huyang sa kinauyokan ang AFP.Usa kini ka papet nga hukbo nga gi-tukod, gipondohan ug giarmasan saUS. Kataw-anan nga ang US angtigtambag nila sa "kontra-insur-hensiya" bisan og wala pay napuoniining pwersang gerilya sa kapintunga sa siglo sa mga gyerang in-terbensyon nga gilunsad niini sa ti-buok kalibutan (gikan sa Vietnampadulong sa Afghanistan).

Nahiuyon ang kinaiya, direk-syon ug istruktura sa AFP sa interesug panginahanglan sa US. Usa kinika hukbo nga ginagamit sa US aronsumpuon ang tinguha sa katawhanalang sa nasudnong kalingkawasanug palig-onon ang imperyalistangdominasyon sa US sa nasud. Gina-tukod ug ginabansay sa US ang mgayunit sa AFP aron dayag nga gami-Ang Ang Bayan gi namantal a duha ka hugna matag bul an

sa Komi te Sentral sa Parti do Komuni sta ng Pi l i pi nas

Ang Ang Bayan gi napagawas sa

pi nul ongang Pi l i pi no, Bi saya, I l oco,

H i l i gaynon, Waray ug I ngl es.

N agadawat ang Ang Bayan og mga

kontri busyon sa porma sa mga

arti kul o ug bal i ta. Gi naawhag usab

ang mga ti gbasa nga magpadangat

og mga puna ug rekomendasyon sa

pagpal ambo sa atong mantal aan.

"Mahanaw...," gikan sa panid 1

Editoryal: Mahanaw ang mgailusyon sa AFP 120 sundalo, kaswalti sa opensiba sa BHB 1Siak sa militar luyo sa pekeng balita 3Ang nagatanum, walay makaon 4Ayuda, dili importasyon ug pautang 5Mamumuo sa Wyeth-Nestlé, nagpiket 5Ikaupat nga edisyon sa MKKRP, gipagula 5Operasyong militar ug mina sa Tampakan 6Pagkawkaw og bahandi sa Alcantara 7Regalo ni Duterte sa mga magtutudlo 8Mga mamumuo sa NKTI, nagmalampuson 855 ka eskwelahang Lumad, gipasirad-an 8Kabangis sa Leyte 8Krisis sa transportasyon 9Rojava, subling giatake sa Turkey 10Neoliberal nga palisiya, gipakigbisugan 11Martsa batok sa climate change 12

"Mahanaw...," sundi sa panid 3

ANG BAYAN Oktubre 21 , 2019 3

ton sa "kontra-terorismo" ug"kontra-insurhensiya" sama sa 1stLight Reaction Regiment, duha kaBrigade Combat Team ug uban pangyunit (Aviation Regiment, ArtilleryRegiment ug uban pa) ug para mo-salo sa ginabaligya niining mga ka-raang sakyanang pangkawananganug artileri.

Puno sa korapsyon, anomalyaug grabeng internal nga panagba-ngi ang AFP. Gibahinbahin angmaong hukbo sa mga nanagbanginga reaksyunaryong pundok. Nag-inilugay ang mga heneral niini sapondo, rekurso ug pribilehiyo arontagbawon ang ilang maluhuong ki-nabuhi ug mga bisyo. Nag-unhanaysila sa pagbulsa sa pondo sa ta-nang ang-ang sa burukrasya—gi-kan sa pondo alang sa pensyon samga retiradong sundalo hangtud sapondo nga pangsweldo sa mga ele-mento sa CAFGU. Gikalambigitanug kun dili man gipangulohan nilaang pinakadaku ug pinakabangisnga kriminal nga sindikato.

Walay suporta sa katawhangPilipino ang AFP. Labaw pa, gikasi-lagan kini sa katawhan. Taas ugpait ang kasinatian sa katawhan sabrutalidad niini. Dili nila malimtanang grabeng abuso ilalum sa dikta-duryang US-Marcos ug ang mga pa-sistang krimen sa nangaging tulo kadekada. Sayod sila kung paunsa gi-patuyang ni Duterte ang maong ka-bangis. Ang AFP, ug wala nay lain,ang tinuod nga persona non gratasa mga baryo ug komunidad sa mgamag-uuma ug nasudnong minorya.

Samtang ginapadaku sa rehi-

men ang AFP ug ginabuhian niyaang mga yunit niini sa kabanikan-han, labaw nga mitaas ang listahansa mga paglapas niini sa mga katu-ngod sa katawhan. Mas daghangsundalo, mas daghang krimen ugabuso. Ginasugnuran nila ang ka-suko sa katawhan ug ginatukmodsila nga mas hugot nga mosuportaug makigtinabangay sa hukbongbayan. Padayon ang dinaghangpagsampa sa masang kabus ug mgaintelektwal sa BHB tungod sa gra-beng paggukod, pagpamig-ot ugpagpanghulga. Si Duterte karon angnumero unong rekruter sa BHB sakabanikanhan.

Padayon nga ginapalapad ugginapalig-on sa Partido ang BHB satibuok nasud. Taliwala sa dinagkuug subsub nga mga opensiba saAFP, padayon nga nanglimbasogang BHB ug nakapreserba og kusog.Wala kini napuo sa kaaway tungodkay naangkon niini ang lalum ug la-pad nga suporta sa masa ug tungodkay hanas kini sa paggamit sa mgataktikang gerilya.

Dili madugay, mahanaw ra angginamugnang mga ilusyon ni Duter-te ug sa AFP. Samtang nagkadugayug nagkagrabe ang gyera sa AFPbatok sa katawhan, labaw pangmitataw ang laraw sa katawhangPilipino nga tapuson ang pasistangbrutalidad sa rehimeng Duterte.Unsaman kagrabe ang pagsumpo saAFP, dili nila mapugngan ang pag-sulbong sa kasilag sa katawhan ugang padayon nga pag-asdang saarmadong pakigbisog sa tibuok na-sud.

tay sa Barangay Liong ug Buena-vista.

Niadtong Oktubre 17, gipabusi-karan sa usa ka yunit sa BHB-Quezon ang nagpatrulyang mga tro-pa sa 85th IB sa Sityo Catulin, Bara-ngay Suha, Catanauan, Quezon. Dilimoubos sa unom ang patay sa han-ay sa mga sundalo. Samtang isa angpatay nga sundalo sa operasyong is-nayp nga gilunsad sa BHB sa Bara-

ngay Abu-abo, Mauban niadtongOktubre 8.

Sa Bukidnon, lima ka sundaloang nataho nga kaswalti sa dihanggipabusikaran sa mga Pulang mang-gugubat ang nag-operasyong tropasa 401st IBde sa Sityo Mahan-aw,Barangay Bulonay, Impasug-ong.Gilunsad sa BHB-Bukidnon ang pag-atake niadtong Oktubre 19, alas-10sa buntag.

"20 ka sundalo...," gikan sa panid 1

"Mahanaw...," gikan sa panid 2 Siak sa militar luyo

sa pekeng balita

PUGOS NGA GINATAGO sa mgapekeng balita ang grabeng siakug demoralisasyon sulod sa mi-litar ug pulis. Sa Kalinga, Abraug Ifugao, pekeng balita anggihimong takuban sa mga insi-dente sa pinusilay tali sa mgasundalo ug CAFGU, ug sa mgapulis.

Niadtong Agosto 15, duhaka myembro sa CAFGU ang na-patay human makigpinusilay samga sundalo sa 24th IB sulodsa ilang kampo sa Sityo Mong-ol, Barangay Maguyepyep, Sal-lapadan, Abra. Painilugay ogsud-an nga golden kuhol anghinungdan sa insidente. Arontabunan ang kapalpak, nag-mando ang mga upisyal sa 24thIB nga magpahigayon og pe-keng panagsangka aron paga-wasong giatake sila sa BagongHukbong Bayan (BHB).

Peke nga balita usab anggipakaylap ni Col. Henry Do-yaoen sa 503rd IBde humanmagpinusilay ang mga CAFGUug tropa sa 50th IB niadtongMarso 20 sa Kalinga. Magkabu-lag nga nag-operasyon ang du-ha ka pundok sa utlanan sa mgabarangay sa Buaya ug Mabacasa Balbalan sa dihang nagka-engkwentro. Usa ka sundalo angnapatay sa panagsangka. Aronluwason ang reputasyon, giba-lita sa militar nga adunay pa-nagsangka tali sa BHB ug AFP,ug adunay pa kunoy nasakmitnga riple.

Usa ka elemento usab saCAFGU ang gipatay sa nag-operasyong mga sundalo sa50th IB sa Barangay Sakpil,Conner, Apayao. Nagsag-obkaniadto gawas sa ilang kampoang maong CAFGU sa dihangpabuthan sa mga sundalo.Niadto usang Setyembre 29,duha ka pulis ang gipusil sailang kaparehong pulis sulod sakampo sa Regional Mobile ForceBattalion sa Banaue, Ifugao.

Oktubre 21 , 2019 ANG BAYAN4

Ang nagatanum, walay makaon

Seryoso ang problema sa kagutom sa Pilipinas. Kini ang giduso sa Welthu-ngerhilfe ug Concerned Worldwide mahitungod sa Global Hunger Index

(GHI) niadtong 2019. Nahisukip sa GHI ang tantos sa kagutom ug malnutrisyonsa mga nasud. Matud usab sa taho, "makaalarma" ang pagkasalot sa mga ba-tang wala pay lima ka tuig, timailhan sa kaylap nga malnutrisyon.

Kiwa nga ang kagutom ang nag-unang gisagubang sa mga pamilyangmag-uuma nga nagamugma sa nag-unang pagkaon sa nasud. Mokabat sa70% sa maong sektor ang nahilakipsa pinakakabus. Pinakakaylap angkagutom sa Autonomous Region inMuslim Mindanao kung asa mokabatna sa 44% ang gigutom subay sakonserbatibong banabana sa reak-syunaryong gubyerno.

Mayor nga hinungdan sa kagu-tom ug kawad-on sa kabanikanhanang grabe ka ubos nga kita sa mgamag-uumang walay kaugalingongyuta ug ubos nga suhulan sa mgamamumuong-panguma. Labaw pakining gipagrabe sa Republc Act11203 o Balaod sa Liberalisasyon saBugas (Rice Tarrification Law) nganagapatay karon sa mga mag-uumasa humay.

Sukad nga gipatuman ang maongbalaod niadtong Pebrero, walay-hu-nong ang pagbaha sa bugas gikan salaing nasud. Gibanabana nga mokabatsa 2.3 milyong metriko tonelada (MT)ang iimport karong tuiga, kumpara sa1.9 milyong MT niadtong 2018. Ka-tugbang ang usa ka tonelada sa 1,000kilo. Tungod niini, mihagba ang presyosa humay nga ginapalit sa mga mag-uuma. Matud sa pipila ka panukiduki,sa abereyds, kapin 21% ang pagkun-hod sa presyo sa humay niadtongSetyembre kumpara sa susamangpanahon niadtong 2018.

Tungod niini, mihagba ang kita samga mag-uumang nagabaligya og uganga humay gikan P29,100/ektaryangadto sa P10,500/ektarya na lang satibuok nasud. Mas daku pa ang lugi samga mag-uumang nagabaligya og"basa" o wala nabulad nga humay.

Lugi nga mga umahanSa datos sa Pambansang Kati-

punan ng mga Magbubukid (PKM)-

Bikol, P8.50 na lang ang presyo sapreskong humay sa nasud sa Pola-ngui, nga usa sa mga nag-unangprodyuser sa humay sa Albay. Samaong presyo, grabe ka lugi angmag-uuma nga nagagasto og dilimoubos sa P51,130 alang sa usa kaektaryang humayan. Lakip sa maongbili ang gasto sa mga materyales(P8,100) ug inadlaw nga pagpatra-baho (P43,000). Kung pakyawanang pagpatrabaho, P48,210 ang ki-nahanglan sa mag-uuma. Ginaabaganiya ang tanang galastuhon.

Human sa tulo ka bulan, pagaa-nihon sa usa ka ektaryang umahanang 70 ka sakong humay, nga kasa-garang nagatimbang og 50 kilo ma-tag sako. Sa presyong P8.50 matagkilo, nagakita lang og P29,750 angmag-uuma. Kung ikibhang ang gastosa produksyon, walay mabilin alangniya ug lugi siya og P21,380. Ma-kautang pa siya sa agalong yutaantungod kay obligado siyang ibayadang 10% sa iyang netong kita isipabang sa yuta.

Utang usab ang ginaani sa mgamag-uuma sa humay sa CamarinesSur. Sa kinatibuk-ang gasto sa pro-duksyon nga mamahimong mokabatog P45,590, mokita lang sila ogP26,250 alang sa 75 ka sako sapresyong P7 matag kilo sa humay.Kulang sila og kapin P23,000 aron

makabawi man lang sa puhunan.Kinahanglan pang mangutang saagalong yutaan o usurero aron ma-kalabang sa mosunod nga tingta-nom. Human malugi sa pagpananumog humay, magsagubang sila sataas nga presyo sa bugas nga mo-kabat na sa P30-P50 matag kilo. (SaAlbay, ang bahinay sa netong kitanga 40% ang kasagarang mapadu-long sa mag-uuma. Ang tananggasto sa produksyon akuon sa tag-iya sa yuta.)

Matud sa banabana sa PKM,P13.80-P14.50 ang gikinahanglanalang sa produksyon sa usa ka ki-long humay sa Pilipinas. Hilabihankini ka layo kumpara sa P7 sa Viet-nam ug P11 sa Thailand. Sa maongmga nasud, nagagahin og subsidyoang mga gubyerno alang sa pagta-nom og humay.

Ginaduso sa mga mag-uumaang hinanali nga pagbasura sa RA11203 ug pagsaka sa presyo sa hu-may. Kung dili, dobleng kagutomang padulngan nila. Karon pa lang,gibanabana nga dili moubos sa P60bilyon ang nahimong lugi nila sukadEnero-Agosto.

Sa panglahutay, ang rebolu-syong agraryo ang magsiguro saminimum nga mga benepisyo alangsa mga mag-uuma, hangtud makab-ot ang libreng pag-apud-apud sayuta alang kanila. Kalambigit sauban pang programang sosyo-eko-nomiko, labaw nga nahimong ma-puslanon ang produksyon sa mgamag-uuma aron palambuon angilang kahimsog ug kaayuhan.

ANG BAYAN Oktubre 21 , 2019 5

Ayuda, dili importasyon ug pautang

GIDUSO SA MGA progresibong organisasyon sa mag-uuma niining Oktubre ngahinanaling ihunong sa rehimeng US-Duterte ang importasyon sa bugas ug ha-tagan sa gikinahanglang ayuda ang mga mag-uuma sa humay. Gipanawagannila ang pagbasura sa Balaod sa Liberalisasyon sa Bugas o RA 11203 nga du-gang pabug-at alang sa mga mag-uuma. Matud nila, walay mahimong silbi angmga makina ug pananaliksik kung patay na ang mga mag-uuma sa palayan.

Sa Metro Manila, nagsugod angserye sa mga kalihukan sa WorldFood Day niadtong Oktubre 16.Aduna usay kalihukan sa Cabanatu-an City ug San Jose City sa CentralLuzon. Gibatikos sa mga mag-uumasi Sen. Cynthia Villar nga nag-u-nang nagaasdang sa maong balaod.Usa ang pamilyang Villar sa kanhinang nagpahimulos sa kumbersyonsa mga yutang agrikultural aron ga-miton sa mga proyektong pabalay.

Sa Bicol, gitukod sa mga mag-uuma ang pangrehiyong sangay saalyansang Bantay Bigas. Adunausay protesta sa Legazpi City,

Albay. Gawas sa pagpataas sa pre-syo sa humay, panawagan usab samga mag-uuma sa kalubihan ngadili sila limbungan sa timbangan.Gikundena usab nila ang militarisa-syon ug kabangis sa AFP sa mgakomunidad sa kabanikanhan.

Benepisyo sa pakigbisogNagresulta sa pagkab-ot sa mga

benepisyo ang walay-puas nga pa-kigbisog sa mga mag-uuma sa Cor-dillera alang sa angayang ayuda ugbenepisyo sa milabayng mga bulan.

Niadtong Mayo, napaduso sa3,000 ka mag-uuma sa Abra nga

maggahin og pondo ang lokal ngagubyerno isip ayuda sa mga biktimasa hulaw. Sa lungsod sa Malibcong,napaduso sa mga mag-uuma ngahatagan sila og 12 ka gagmayngtraktor gamit ang pondo gikan sabuhis sa tabako ug 50 ka kaban ngabugas gikan usab sa pondongpangkalamidad sa munisipyo. Sasubling panagtigum sa mga repre-sentante sa mga organisasyon samga mag-uuma niadtong Hunyo,gipaduso usab nila nga ihatag samunisipyo ang subsidyong bugasgikan sa P4.5 bilyon pondongpangkalamidad niini. Usa ang Abrasa mga prubinsya nga grabeng nai-go sa hulaw sa Cordillera. Gibana-ban nga mokabat sa 70,000-80,000ektarya ang nadaut nga mga uma-han sa kapatagan ug bukirong bahinsa prubinsya.

Matud sa unyon, hilabihan kagamay ang ginatanyag nga du-gang-suhulan bisan og gipanghi-nambog sa kumpanya nga mokitakini og P17 bilyon kada tuig. Gawassa dugang nga benepisyo, dusousab sa mga mamumuo nga himu-ong regular ang 300 kontraktwalsa kumpanya ug ibalik ang mgamamumuo nga iligal nga gitang-tang. Ang Wyeth-Nestlé, usa kamultinasyunal nga kumpanyangnagamanupaktura sa pagkaon uggatas alang sa mga bata.

Gikundena sa WPPU ang pag-balibad sa maneydsment nga himu-ong regular ang mga mamumuo.Matud nila, nakauyon kini sa prog-rama sa kumpanya na Factory2020, nga target nga makakawkawog labaw pang ginansya gamit angkontraktwalisasyon ug pagsumpo sa

natukod nga unyon sa pabrika.Niadtong Oktubre 16, nagwelga

usab ang mga mamumuo sa Regent,usa ka kumpanyang nagamugna ogpagkaon. Gitukod sa mga mamumuoang ilang piket sa mga trangkahansa kumpanya sa Kalawaan, Pasig ugTipas, Taguig City.

Gireklamo sa mga mamumuoang kontraktwalisasyon sa kum-panya. Matud nila, mayorya sa mgamamumuo ang 20 ka tuig na nganagaserbisyo sa kumpanya apanmga kontraktwal pa gihapon. Bag-sak usab ang ilang suhulan. Walausab ginatuman sa maneydsmentang nahiusahan sa CBA ug walagiila ang mga bag-ong upisyal saunyon. Dugang pa, ginahasi sakumpanya ang mga upisyal sa un-yon sa tinguhang hadlukon sila ugbungkagon ang ilang unyon.

Mamumuo sa Wyeth-Nestlé, nagpiket

Nagpiket ang mga mamumuo sa Wyeth-Nestlé niadtong Oktubre 14 atu-bangan sa kumpanya sa Cabuyao, Laguna. Dismayado sila sa nahimong

resulta sa collective bargaining agreement (CBA) tali sa maneydsment ug mgaupisyal sa Wyeth Philippines Progressive Workers Union (WPPU).

Ikaupat nga edisyon

sa MKLRP, gipagula

GIPAGULA NIADTONG SET-YEMBRE 23 ang ikaupat nga edi-syon sa Mubong Kurso sa Kati-lingban ug Rebolusyong Pilipino(MKKRP). Ang MKKRP ang bata-kang kursong sa pagtuon nga gi-mantala sa Partido pinaagi saPambansang Kagawaran sa Edu-kasyon (PAKED). Sa maong edi-syong sa MKLRP, gidugang angseksyon kalabot sa rehimeng Be-nigno Aquino III. Gipahapsayusab ang diskusyon mahitungodsa mga naunang rehimen humanibagsak ang rehimeng Marcos.

Nanawagan ang PAKED satanang rebolusyonaryong pwer-sa nga labaw pang palagsikonang pagtuon sa MKKRP ug ga-miton kini isip hinagiban sapagpukaw, pag-organisa ugpagpalihok sa masa sa kabani-kanhan ug kasyudaran.

Makuha ang kopya sa ikau-pat nga edisyon sa MKLRP sawww.cpp.ph.

Oktubre 21 , 2019 ANG BAYAN6

Militar ug mina, kambaldelubyo sa Tampakan

Subling misubsub karong tuiga ang walay-hunongnga kampanyang militar sa mga utlanan sa mga

prubinsya sa South Cotabato, Davao del Sur, SultanKudarat ug North Cotabato. Naglunsad og operasyongdumog sa maong lugar ang mga pasistang pwersa sa39th IB, 27th IB ug 73rd IB ilalum sa 1002nd IBde saAFP ug ang Special Action Force ug Regional PublicSafety Battalion sa Philippine National Police sa Region11 ug 12 aron hatagag dalan ang subling pag-opereytsa Tampakan Copper-Gold Project.

Gikan Oktubre 2018, mikabat nasa 12 ka operasyong militar ang na-lunsad sa AFP sa lugar. Tulo dinhiang gidak-ong batalyon nga opera-syon, pito ang gidak-ong brigada ugduha ka gidak-ong dibisyon nganagsugod pa niadtong Hunyo. Gidu-gangan usab og duha ang kanhi nanga nakapwestong 54 ka de-tatsment nga nakapalibot sa lugar.

Gidungan sa mga operasyongmilitar ang sunud-sunod nga pagsu-lod sa mga kahimanan ug makinar-yang pangmina sa lugar. NiadtongNobyembre 2018, gisugdan na saMajor Drilling Corporation (MDC),usa ka Australyanong kontraktor,ang pagkalot niini sa lugar.

Magun-ubong minaDungan sa mga operasyong mi-

litar sa lugar ang mga maniobra sakumpanya aron tangtangon angnabiling ligal nga mga babag samga operasyon niini. Gireklasipikausab sa Department of Environ-ment and Natural Resources, De-partment of Agrarian Reform, uglokal nga gubyerno sa Tampakannga pabor sa mina ang mga yutanggiapud-apud ilalum sa mga Cer-tificate of Ancestral Domain Titleug Certificate of Land OwnershipAward. Nagbunga kini og kagubottali sa mga Lumad ug setler ngamag-uuma. Nagpasaka usab angkumpanya sa mina og petisyonaron sundon ang mga probisyon saMining Act of 1995 imbes nga angLocal Environment Code sa South

Cotabato nga nagabawal sa open-pit mining.

Niadtong 2014, nahunong angoperasyong mina tungod sa walay-hunong nga armadong pagsukol sakatawhan. Napaatras usab sa ma-lukpanong kampanyang kontra-mi-na ang multinasyunal nga Xstrataniadtong 2016. Nagpagawas usabog resolusyon ang lokal nga gub-yerno sa susamang tuig nga naga-bawal sa open-pit mining. Taliwalaniini, subling gitugtan sa rehimengUS-Duterte ang operasyon sa minahuman ipasa ang proyekto sa kum-panya sa mga burgesya-kumpradorsama nilang Henry Sy, Jr. (SMInvestment Corp.), David Consunji(SODACO), Manuel Pangilinan(Philex), Tomas Alcantara (SMI/Alsons Investment), ug Lucio Tan,Jr. (MRC Allied).

Kasamtangan na nga naga-o-pereyt sa lugar ang IndoPhil, mul-tinasyunal nga kumpanyang Aus-tralian, ang pinakadakung kum-panya sa mina sa Tampakan ngagitukod sa mga kanhing manedyersa Western Mining Corporation(WMC). Gipanag-iyahan niini ang40% sa Sagittarius Mines Inc. La-kip sa mga nag-unang kasosyo saIndoPhil ang San Miguel Corpora-tion ug Alcantara Group.

Nagkantidad ang TampakanGold-Copper Project og $5.9 bil-yon sa kinatibuk-an. Ang Tampa-kan ang adunay pinakadakung re-serba sa bulawan ug kobre (cop-per) sa Southeast Asia. Matud sa

taho sa Xstrata-SMI, makit-andinhi ang 2.4 bilyong toneladangmineral nga rekurso lakip ang 13.5milyong toneladang kobre ug 15.8milyong onsa (ounce) sa bulawan.Ginatantyang mokabat sa 375,000toneladang kobre ug 360,000 ngabulawan matag tuig ang mahi-mong makuha dinhi sulod sa 17 katuig.

Walay-puas nga pagsukolGisugat sa kusganong pagba-

bag ang subling pag-abli sa mina samga Lumad ug sa katawhan sa Ha-bagatang Mindanao. Sa Kiblawan,Davao del Sur, usa ka makinangpangkalot sa MDC ang gisunog samga B'laan karong tuiga. Sa gilun-sad nga porum mahitungod sa minaniadtong Setyembre 13 sa NotreDame of Marbel University sa Ko-ronadal City, hugot nga gibabaganni Bishop Cerilo Casicas sa Dioceseof Marbel ang open-pit mining ugnanawagan siya nga ipahunong naang operasyon sa mina.

Sayod ang mga nagababag samina nga ang pagbalik sa proyektoug ang nagapadayon nga balaod mi-litar sa Mindanao moresulta sa gra-be pa nga pagpanglapas sa katu-ngod-tawo. Presko pa sa ilang pa-numduman ang masaker sa pamil-yang Capion, pagpatay kang DatuAnting Freay ug sa aktibistang si BoyBillanes. Gipatay ang tanang maongmga biktima sa reaksyunaryong es-tado tungod sa ilang pagbabag sapagmina sa Tampakan.

ANG BAYAN Oktubre 21 , 2019 7

Giunsa sa mga Alcantarapagkawkaw og bahandi?

Daku ang puhunan sa pamilyang Alcantara sa kontrobersyal nga TampacanCopper-Gold Project. Usa lang kini sa mga negosyo sa Alsons Consolida-

ted Resources Incorporated (ACR o Alcantara Group), usa ka higanteng kum-panyang adunay klase-klaseng sanga sa negosyo nga nakabase sa Mindanao.Kontrolado usab sa Alcantara Group ang dakung bahin sa Australian nga kum-panyang Indophil Resources NL. Lakip sa uban pang mga negosyo nila ang saaquaculture, agrikultura, konstruksyon, enerhiya ug pagpangtroso.

Iladong negosyante sa DavaoCity ang pamilyang Alcantara ugsuod nga higala ug tigsuporta niRodrigo Duterte. Ang presidente saAlcantara Group nga si TomasAlcantara mao ang kasamtangangika-33 nga pinakaadunahang Pilipi-no. Gibanabana nga mokabat sa$300 milyon ang ilang kinatibuk-ang bahandi.

Miabot ang pamilyang Alcanta-ra sa Mindanao niadtong dekada1950. Pinaagi sa programang re-settlement sa gubyerno, gikawkawsa ilang amahan nga si Conradoang mga yuta ug konsesyon sapagpangtroso sa Sarangani (kan-hing bahin sa South Cotabato) ugGeneral Santos (kanhing distrito saBuayan ug Dadiangas). Mas mila-pad ang ilang gipanag-iyahan sadihang gikawkaw nila ang mga yu-tang kabilin sa mga Moro ug B'la-an. Midaghan usab ang ilang nego-syo sa dihang giilog ni Conrado angusa ka rantsuhan sa Alabel ugkumpanya sa pagpangtroso saDavao del Norte.

Paspas nga miburot ang ba-

handi ni Alcantara ug nakaangkonog mga bahandi sa Davao ug ubanpang mga lugar sa Mindanao. Tuig1962, gitukod sa pamilya angAlsons Development and Invest-ment Corporation, ang pinakau-nang debeloper sa real estate saDavao City.

Labaw pang milapad ang pag-pangawkaw ni Alcantara sa dihanggitukod niya ang Iligan CementCorporation niadtong 1968. Nag-pahimulos siya sa mga makinar-yang pangmanupaktura sa sementogikan sa Japan nga kabahin sa ba-yad sa nasud sa kadaut niadtongWorld War 2.

Nahimong suod nga higala ugkroni sa diktador nga si Marcos angpamilyang Alcantara. Sa protek-syon sa Malakanyang, labaw pangmilapad ang Iligan Cement niad-tong dekada 1980 taliwala sa krisisug hugot nga kumpetisyon sa mgakumpanya sa semento. Ang kanhingIligan Cement nahimong AlsonsCement Corporation ug kasamta-ngang kasosyo ni Ramon Ang saHolcim Philippines.

Gihatagan usab ni Marcos angAlsons og Timber License Agree-ment (TLA) alang sa liboan ka ek-taryang konsesyon sa pagpangtro-so sa Davao del Norte. Ang maongkumpanya naga-eksport og mgaproduktong kahoy sa China, US uguban nasud sa Europe. Sa dihangmapalagpot ang diktador niadtong1986 ug nakalingkod sa poder siCory Aquino, nahimong impluwen-syadong myembro sa gabinete niiniang bayaw ni Conrado Alcantaranga si Paul Dominguez.

Natapos ang TLA sa Alsonsniadtong 1989 apan giilisan langkini sa bag-ong kontrata ilalum saprogramang Integrated ForestManagement Agreement (IFMA) niAquino. Gihatagan ang kumpanyaog kapin-kun-kulang 45,000 ektar-ya nga misakop sa halos tibuok Ta-laingod ug milangkob sa 19,000ektaryang yutang kabilin sa mgaAta-Manobo. Gibatukan sa mgaAta-Manobo ang pagpangilog saAlsons sa ilang kayutaan.

Gamit ang gigunitan nga IFMA,nagpalapad pa ang Alsons sa pag-mina ug agribisnes human makaku-ha og P350-milyong pautang gikansa Asian Development Bank.

Namuhunan usab ang mgaAlcantara sa aquaculture niadtongdekada 1980. Ang Alsons Aquacul-ture Corporation ang pinakadakungeksporter sa preskong bangus ugmga produksyong bangus sa nasudkaron. Gina-eksport ang mga pro-dukto niini sa US, Canada, Austra-lia, UK, Japan, Singapore, Hong-kong ug Micronesia.

Paspas usab ang pagpalapad saAlcantara Group sa mga negosyoniini sa enerhiya ug kuryente ilalumsa Electric Power Industry ReformAct sa gubyerno. Sa kasamtangan,aduna kiniy pito ka plantang pang-enerhiya sa lain-laing lugar sa na-sud nga ginapadagan sa mga sub-sidaryo niini.

ANG BAYAN Oktubre 21 , 2019 8

Sa Bukidnon, gipusil sa mgaahente sa rehimen atubangan saiyang mga estudyante si ZhaydeeCabañelez ug asawa niyang si Ramilniadtong Oktubre 15 sa buntag saDalit Elementary School sa Bara-ngay Lumbayan, Valencia. Nakahia-gom si Cabañelez og mga samad sadughan ug tiil ug kritikal ang kundi-syon. Nakaluwas usab ang iyangasawa ug iyang mga estudyante.

Ang magtiayong Cabañelez pa-rehong myembro sa Alliance ofConcerned Teachers (ACT), organi-sasyon sa mga magtutudlo. Niadtopang nangaging tuig malisyosongginalambigit sa Armed Forces of thePhilippines (AFP) sa armadong re-bolusyonaryong kalihukan ang gru-po tungod sa pakigbisog niini alangsa katungod sa dugang-sweldo ugbenepisyo.

Niadtong Oktubre 10, iligal ngagiaresto sa mga elemento sa 402ndIBde ug pulis ang duha ka magtu-tudlo nga myembro sa Rural Missio-naries of the Philippines (RMP) saBarangay Limaha, Butuan City. Nai-la ang mga biktima nga silang Me-lissa Comiso, tigdumala sa progra-

ma sa RMP sa literasiya ug nume-rasiya alang sa mga Lumad, ug siNore Torregosa, boluntir nga mag-tutudlo. Giakusahan ang duha ngamga myembro sa BHB ug gipasaka-han og gama-gamang kasong illegalpossession of firearms and explo-sives.

Sa Sultan Kudarat, giaresto samga elemento sa 37th IB ug pulisyasi Gina Ciano, boluntir nga magtu-tudlo sa Center for Lumad AdvocacyNetworking Services sa Sangay Vil-lage, Kalamansig niadtong Oktubre14. Giakusahan siya nga upisyal saBHB nga ikatulo kuno sa "pinaka-wanted" nga kriminal sa prubinsya.Gipasakahan siya og patung-patongnga gama-gamang kaso sa pagpatayug sulayng pagpaslang. Sa pare-hong adlaw, giaresto sa mga ahentesa paniktik sa AFP si Digna Mateo,koordineytor sa ACT sa Bulacan,atubangan sa Our Lady of FatimaParish sa Marilao, Bulacan. Usa kasemana ayha niini, gitaho ni Mateonga gisundan siya sa naka-motornga kalalakin-an human mangam-panya alang sa usa ka unyon saACT-Central Luzon.

Regalong kabangissa mga magtutudlo

Sa Bulan sa mga Magtutudlo, kabangis ang giregalo sa rehimeng US-Du-terte sa mga magtutudlo ug sa ilang mga estudyante. Duha ka magtu-

tudlo ang gisulayan og patay samtang upat ang iligal nga giaresto.

GIKUNDENA SA SAVE Our Scho-ols (SOS) Network ug sa mga es-tudyante ug magtutudlo sa Sa-lugpongan Ta Tanu IgkanogonCommunity Learning Center, Inc.ang desisyon sa Department ofEducation (DepEd)-Region 11 ngapasirad-an ang 55 sa ilang mgaeskwelahan sa Davao. Duso saSOS, walay sukaranan ang mgaakusasyon ni Hermogenes Espe-ron, ikaduhang nangulo sa Na-tional Task Force to End LocalCommunist Armed Conflict, ngaginagamit kuno ang mga eskwe-lahan alang sa rekrutment saBHB.

Sa ilang protesta niadtongOktubre 11 sa Freedom Park,Davao City, gitawag nilang "ka-buang" ang gitukod nga fact-finding team sa DepEd tungodkay wala man lamang kini mibi-sita sa mga eskwelahan.

Gitukod ang Salugpongan samga lider-Talaingod Manoboniadtong 2003 ug girehistro saDepEd niadtong 2007. Naghatagkini og libreng edukasyon sa mgaLumad ug nagatabang sa pagpa-nalipod sa ilang yutang kabilin sakabukiran sa Pantaron.

Kabangis sa Leyte

USA KA MYEMBRO sa NationalUnion of Journalists of the Phi-lippines ang gipusil-patay sa gi-dudahang mga ahente sa estadoniadtong Oktubre 16 sa Mac-Arthur, Leyte. Naila ang biktimanga si Maureen Japzon, manu-nulat sa Bulatlat ug upisyal saComelec sa maong lungsod. Na-ila siya sa mga artikulo nganagbutyag sa mga kaso sa eks-trahudisyal nga pagpamatay ngagikalambigitan sa AFP sa Eas-tern Visayas ilalum ni JovitoPalparan.

Sa parehong adlaw, gipusil-patay usab sa maong lungsod siRenee Superior, konsehal sa Ba-rangay Libungao, Kananga.

55 ka eskwelahang Lumad,

gipasirad-an

Mga mamumuo sa NKTI, nagmalampuson

GIANUNSYO NIADTONG OKTUBRE 11 sa asosasyon sa mga mamumuo sapanglawas sa National Kidney and Transplant Institute (NKTI) ang ilang mgakalampusan sa ilang collective negotiating agreement (CNA) sa maneydsmentsa ospital.

Naduso sa mga mamumuo angpaghatag kanila og mga benepisyosama sa dugang nga pondong hulu-ga (P5,000 kada mamumuo), librengpagkaon, libreng ospitalisasyonalang sa pagpaopera ug uban pangbenepisyong medikal, ug dugangnga pondo alang sa mga magretiro(P70,000).

Ang NKTI usa ka ospital nga

nag-espesyalisa sa pagtambal samga sakit sa kidney. Bisan ogkontrolado kini sa estado, taas angbalayrunon dinhi tungod kay korpo-ratisado ang pagpadagan niini ugtumong niini mao ang moginansya.Ang asosasyon sa mga empleyadoniini (NKTI Employees Association)myembro sa Alliance of Health Wor-kers.

ANG BAYAN Oktubre 21 , 2019 9

Krisis sa transportasyon, dunot nga ekonomiya

Niadtong milabayng semana, miulbo ang kasuko sa mga residente saMetro Manila human dungan-dungan nga nadaut ang tulo ka sistema sa

tren nga ginasakyan sa minilyong katawhan. Midugang kini sa hilabihan kadunot nga trapik sa mayor nga mga dalan sa nasudnong kabisera.

Atubangan niini, giduso pa sarehimeng Duterte nga walay gakahi-tabong krisis sa transportasyon. Gi-napagawas niini wala kini tulubagon,ug ginabasul ang grabeng trapik sanangaging mga rehimen.

Gisugnuran niini ang kasuko sakatawhan, ilabina nga nabalita angpagpalit ni Duterte sa maluhuongeroplano alang sa iyang personal ugsa mga upisyal sa AFP nga kapusla-nan. Tin-aw ang panginahanglanalang sa mas maayo nga sistema satransportasyon ilabina alang sa or-dinaryong mga mamumuo ug emple-yado nga adlaw-adlaw nga naperwi-syo dinhi.

Makatarunganon ang pagdusonga mangita ang rehimen og mga hi-nanali nga mga solusyon ug ihunongang mga kontra-katawhang lakangnga labaw lang nga nagpaantus samga pasahero. Samtang husto angpagduso alang sa hinanali nga mgasolusyon, kinahanglang masabtannga ang krisis sa transportasyon, sapinakabatakang ang-ang niini maoyrepleksyon sa dunot nga katilingba-nong sistema ug pang-ekonomiya.Higpit lamang kining maresolba kungmahitabo ang radikal nga katilingba-nong kausaban pinaagi sa rebolu-syonaryong pakigbisog.

Gabok ug gakadunot ang MetroManila

Dili lang trapik ang problema samga residente sa Metro Manila. La-kip na dinhi ang baha, kawad-on sabalay, tubig, maayo nga sistema samga estero ug koleksyon sa basura.Piot, hugaw ang hangin ug halos dilina makaginhawa ang mga residentedinhi, ilabina sa mga komunidad sakabus nga nagalangkob sa syudad.Sa kasamtangan, 13-15 milyon angpopulasyon sa nasudnong kabisera.

Giila na ang Maynila isip pi-nakapiot nga syudad sa ti-buok kalibutan.

Resulta ang maong ka-himtang sa samok ug walaymaayong plano sa pagtukd ogmga mall, bilding, pabalay uguban pang real estate sadagkung burgesya-kumpra-dor nga ginaduso sa ispeku-lasyon sa real estate. Resul-ta usab kini sa dinalian ngapaghatag sa kinsamang nakalingkodsa estado-poder sa ilang pinakagi-paborang kumprador sa dagkungkontrata sa kalsada, tulay ug ubanpa. Dugang pa niini ang malukpa-nong pribatisasyon sa mga katiling-banong serbisyo ug pagtapun-og saUS ug Japan sa sobrang mga kotseug sakyanan. Walay pagplano sanasudnong ang-ang aron dungan ugbalanseng mapalambo ang mga in-dustriya ug agrikultura ug maseguroang komprehensibong paglagsik saekonomiya.

Dakung ihap sa mga taga-pru-binsya ang nagadayo sa nasudnongkabisera tungod sa tataw nga dis-balanse tali sa kasyudaran ug ka-banikanhan. Sa kasamtangan, na-kasentro lamang sa Metro Manilaug sa kasikbit niining mga prubin-sya ang bulto sa pagmanupakturaug komersyo. Anaa gihapon samaong mga lugar ang bulto sa mgatrabaho.

Ginapahimuslan sa dagkung ne-gosyo ang liboang ihap sa mga walaytrabaho sa Metro Manila aronpaubsan ug ilansang ang inadlawnga suhulan sa mga mamumuo. Kiniang hinungdan kung nganong sa du-gay nga panahon walay gihimo angmagkasunod nga rehimen sa proble-ma sa sobrang populasyon sa MetroManila ug sa kalambigit niini nga

mga problema.Sa milabayng 30 ka tuig, basta-

basta nga paglatag sa mga impras-truktura ang nahimong solusyon satrapik sa Metro Manila. Paspas kininga naataw-ataw, ug nanginahang-lan og dugang nga imprastrukturanga sa dili madugay maataw-atawusab ang kapasidad.

Sa sinugdanan, gihikyad angmga flyover sa EDSA. Gisugdan kinisa pagtukod sa MRT sa kadalanan saEDSA ug sa LRT2 sa kadalanan saAurora Boulevard. Sa kasamtangan,wala'g too ang ginaduso nga mgaproyekto sama sa subway (sistemasa tren ilalum sa yuta), skyway (taasug lapad nga flyover) ug walkway saEDSA, ug usa ka haywey palibot saMetro Manila.

Ang mga kontrata niini gitugyansa mga pinakagipaborang burgesya-kumprador sa rehimen. Kining tananlakip na ang mga sistema sa trenpadulong sa Bulacan ug Cavite, pulosmga proyektong puno sa korapsyon,nahikot sa bug-at nga pautang ugang nag-unang tumong mao angmoginansya. Mamahimo niining pa-luagon ang daloy sa trapik sa mubonga panahon, apan sa dili madugay,labaw lamang niining pagrabehonang paghuot sa Metro Manila.

Sa kadaugan sa nasudnon-de-mokratikong rebolusyon, mahukma-

"Transportasyon...," sundi sa panid 10

ANG BAYAN Oktubre 21 , 2019 10

Northeastern Syria, subling giatake sa Turkey

Subling miulbo ang kusog nga armadong pagsukol sa amihanang-sidlakangSyria (ginailang Rojava) sa dihang giatake kini sa mga armadong pwersa sa

Turkey niadtong Oktubre 9. Sa ngalan sa "Operation Peace Spring," usa kunoka kampanyang kontra-terorismo, walay kaluoy nga gibomba sa Turkey angmga lungsod sa utlanan niini ug sa Syria nga gidumalahan sa Kurdish De-mocratic Union Party. Nagresulta kini sa pugos nga pagbakwit sa 300,000 karesidenteng Kurd.

Target sa opensiba ang SyrianDemocratic Forces (SDF) ang arma-dong nagsilbing pwersang pangsegu-ridad sa Rojava. Ginalangkuban kininag-una sa People's Protection Unit(ilado isip YPG) nga armadong pwer-sang depensa-sa-kaugalingon samga Kurd. Gitukod sa mga Kurd angindependyenteng gubyerno saRojava niadtong 2012 isip basengteritoryo sa ilang pakigbisog arontukuron ang estadong Kurdistan samga rehiyon sa utlanan sa Turkey,Syria, Iran ug Iraq kung asa Kurdang mayorya sa mga residente.

Pasumangil sa Turkey, "teroris-ta" ang SDF tungod kay alyado kunokini sa Kurdistan Workers' Party oPKK. Dugay na nga nakigbisog alangsa pagtukod og estadong Kurdistanang PKK.

Plano ni Erdogan nga itugyan samga lungsod sa Rojava ang 3.6 mil-yong bakwit nga Syrian nga kasam-tangang nagpundo sa Turkey. Kaba-hin ang maong mga bakwit sa minil-yong Syrian nga napalayas sa nasudtungod sa lima ka tuig nga gyera ngagimugna ug gisulsulan sa US. Aronmahimo kini, kinahanglang palaya-son, kundili man palagputon ni Erdo-gan ang mga Kurd sa Rojava aron

mailog ang ilang mga teritoryo.Kaabag sa Turkey sa pagpangatakeang Free Syrian Army, usa ka mili-syang gitukod, giarmasan ug gina-pondohan sa US batok sa naglingkodnga presidente sa Syria nga si Bas-har Al-Assad. Matud ni Erdogan,kontrolado na sa Turkey ang moka-bat sa 1,220 kilometro-kwadradongerya sa nahisgutang teritoryo.

Relatibong mas hinay ang kusog-armas ug mas gamay ang ihap samga tropa sa katawhang Kurd kum-para sa Turkey.

Nakigsabot bag-uhay ang SDF sagubyerno ni Assad aron kontrahonang atake sa Turkey. Kanhing kaa-way sa SDF ang maong gubyerno tu-ngod sa mga pagpangatake sa teri-toryong Rojava sukad niadtong2012. Niadtong Oktubre 14, nagsu-god na nga magdeploy ang Syria ugang alyado niining Russia og mgatropa sa rehiyon.

Pasundayag sa USNiadtong 2015, nagsabot ang

US ug mga Kurd sa ngalan sa pag-sukol sa ISIS. Sa maong kasabutan,nagbubo og 1,000 ka tropang Ame-rikano sa Rojava. Ingonman, angtinuod nga estratehikong tumong sa

US mao ang palagputon ang gub-yernong Assad sa Syria.

Gideklarang "napildi" na angISIS niadtong 2017, human pulbu-son sa Russia ang mga base sa te-roristang grupo sa Iraq ug Syria.Tungod niini, nawad-an og panga-tarungan ang presensya sa US saRojava. Pag-abot og Disyembre2018, gi-anunsyo ni Trump nga iat-ras ang 1,000 ka tropa niini saRojava, nga ginaila sa uban ngapagdawat sa kapildihan sa tumongniining ilugon ang Syria. NiiningOktubre 6, hingpit nga giatras angnabiling tropa sa erya, human ma-kigsabot kang Erdogan. Pila ka ad-law human niini, giatake sa Turkeyang Rojava.

Migrabe ug milapad ang pag-kundena sa kunuhay pag-abandonani Trump sa "alyado" niining Kurd.Tungod niini, daw nagpahamtang ogsangksyon sa ekonomiya ang US saTurkey. Apan gibawi gilayon kini niTrump bugti sa pagtugot sa Turkeysa 120 ka oras nga hunong-buto.Gigamit sa Turkey ang maong pa-nahon aron paatrason ang mgaKurd sa lig-on niini nga kota sa ut-lanan sa duha ka nasud.

Sa misunod nga mga adlaw,nabutyag ang pakigsabot sa US saTurkey, sa Turkey ug Russia, ug saRussia ug Syria lambigit sa pagba-hinay nila sa mga teritoryo sa Kurd.Migawas nga uyon ang US ug Russianga okupahon sa Turkey ang targetniining mga teritoryo sa Kurd sa

non nga resolbahon sa demokrati-kong gubyerno sa katawhan angproblema sa pagkadunot ug sobrangpagdasok sa mga syudad. Magmugnaog plano aron kab-uton ang balan-syadong paglambo sa industriya ugagrikultura. Magmugna usab ogprograma alang sa trabaho sa ta-nang bahin sa nasud aron awhagonang mga residente sa mga syudadnga mobalik sa mga prubinsya.

Ipanglatag ang mga pabrika aronsaloon ang sobrang kusog-pamuo sakabanikanhan. Pagapatas-an ang su-hulan sa mga mamumuo ug kita samga mag-uuma.

Bugtong sa ilalum sa demokrati-kong gubyerno sa katawhan ug sasentralisadong pagpaplano makab-otang balansyadong paglambo sa eko-nomiya, ug bunga niini, ang masmaayo nga distribusyon sa popula-

syon sa tibuok nasud. Pagahatagagpagtagad sa demokratikong gubyer-no ang paglatag sa mga pangmasangtransportasyon, pareho alang sataas ug mubo nga byahe. Pinaagi la-mang niini maresolba ang problemasa pagdasok sa Metro Manila uguban pang syudad, ug sa ingon ma-resolba ang grabeng trapik ug ubanpang problema sa pagkadunot samga syudad.

"Transportasyon...," gikan sa panid 9

"Northeastern...," sundi sa panid 11

Oktubre 21 , 2019 ANG BAYAN11

Northeastern Syria, subling giatake sa Turkey

utlanan niini. Ang nabiling bahin saRojava ug tibuok North Syria ngakanhing okupado sa ISIS, sublingipailalum sa gubyerno ni Assad. Ta-liwala sa maong mga kasabutan,walay mabilin sa katawhang Kurd.

Ginailugan nga mga rekursoGinainteresan sa Turkey, Syria

ug mga imperyalistang nasud ang

Rojava tungod sa reserbang lana,rekursong tubig ug tabunok nga yu-ta niini. Ayha magdeklara og awto-nomiya, halos 2/3 sa produksyon salana sa Syria (251,000 sa 387,000baril/adlaw) naggikan sa mga plan-ta sa Rojava. Sa dihang mibulag kinisa Syria, nakaprodyus kini og abe-reyds nga 15,000 baril/adlaw ngaginagamit aron magsuplay og kur-

Neoliberal nga mga palisiya, gipakigbisugan sa Ecuador

NNAGLUNSAD OG WELGA sa katawhan ang napuloan ka libong katawhan saEcuador gikan Oktubre 3-13 sa kabisera sa Quito aron ipadayag ang ilangpagsupak sa "Pacquetazo Package" o serye sa mga neoliberal nga repormanggipatuman sa rehimen ni Pres. Lenin Moreno. Gipatuman kini bugti sa pau-tang nga $4.2 bilyon gikan sa International Monetary Fund (IMF) niadtongPebrero.

Lakip sa mga kundisyon nga gi-pahamtang niini ang pagkibhang sagasto alang sa mga serbisyong so-syal, malukpanong pagtangtang samga empleyado, ug pagtangtang samga subsidyo. Nagresulta angmaong mga palisiya sa paspas ngapaglaygay sa krisis sa ekonomiya ugpulitika sa nasud.

Pinakagrabe sa mga neoliberalnga palisiya ang pagtangtang sa$1.3 bilyong subsidyo alang sa ga-solina ug diesel nga nagresulta sapagdoble sa presyo sa maong mgaprodukto, ug pagsaka sa presyo sa

tanang batakang palaliton. Labawnga paantus ang dugang buhis ngagipahamtang ni Moreno sa ordinar-yong mga katawhan.

Aron makaawhag sa langyawngnegosyo, gipaubsan usab niya angbuhis sa mga korporasyon ug taripasa mga produktong agrikultural ugindustriyal. Gipaubsan usab ni Mo-reno ang suhulan sa mga mamumuoug gihikawan sila sa mga batakangkatungod sa pamuo sama sa kom-pensasyon alang sa mga gipang-tangtang sa serbisyo.

Laraw sa maong mga reporma

"Northeastern...," gikan sa panid 10

yente sa rehiyon ug nagsilbing nag-unang eksport niini sa Syria.

Nagatagos usab dinhi ang sapasa Euphrates nga pinakataas ug usasa pinakamahinungdanong sapa saWestern Asia. Kini ang nag-unangtinubdan sa suplay sa tubig-mainumug ginagamit alang sa irigasyon saRojava. Aduna usay mga mayor ngadam ug punduhanan sa tubig dinhinga mahimong gamiton aron mag-suplay og kuryente. Sa kasamta-ngan, duha ka pilo nga mas mahalang tubig kumpara sa lana saRojava tungod sa kakulang sa sup-lay niini.

Daku usab ang potensyal saRojava sa natad sa agrikultura. Ayhaang deklarasyon sa awtonomiya, gii-la kining "food basket" o nag-unangtinubdan sa pagkaon sa Syria. Dinhinaggikan ang 43% sa tibuok produk-syon niini sa mga binhi sama sa trigoug humay nga nag-unang konsumosa mga Syrian. Dinhi usab naggikanang 80% sa tibuok produksyon sagapas nga kasagarang ginagamit sapaghimo og sinina.

nga pukanon ang katakus sa Ecua-dor nga mobarug sa kaugalingonniining mga tiil ug gapuson kini sasemikolonyal nga dominasyon saimperyalismong US.

Kadungan sa welga sa kataw-han, gisuspinde ni Moreno angkatungod nga mag-organisa, mag-asembliya ug magprotesta sulodsa 60 ka adlaw aron sumpuon angpagsukol sa mga Ecuadorian. Gi-gamit niya ang militar ug pulisyaaron bangis nga bungkagon angmga protesta. Nagresulta kini sapagkamatay sa dili moubos sa wa-lo ka sibilyan, samtang 800 usabang giaresto ug liboan ang sama-ron.

Niadtong Oktubre 14, natukmodsi Moreno nga temporaryong iatrasang mga palisiya sa IMF tungod sakakusog sa pagbabag niini.

Oktubre 21 , 2019 ANG BAYAN12

Pinakadaku ang nahimong mgaprotesta niadtong Setyembre 20hangtud Setyembre 27 niining tui-ga. Gibanana nga mokabat sa unomka milyon nga kabatan-onan sa ti-buok kalibutan ang misalmot salain-laing porma sa protesta. Kapinusa ka milyon ang nagmartsa saItaly. Adunay usay mga kalihukansa New Zealand, Netherlands ugSpain. Nakighiusa usab ang mga na-sud sa Indonesia, South Korea, Tai-wan ug uban pa. Ang maong mgakalihukan gidungan sa panawaganni Greta Thunberg, usa ka 16-anyosnga estudyanteng taga-Sweden,nga solong nagprotesta batok saiyang gubyerno niadtong 2018.

Sa United Kingdom, nagsugodang Extinction Rebellion, usa kamalinawon nga kampanya sa pagsu-pak sa gubyerno niadtong Oktubre 7.Isip tubag, 1,500 ka raliyista ang gia-resto sa London, ug 92 kanila ang gi-kasuhan og lain-laing paglapas sa ba-laod. Aduna usay susamang mga kali-hukan sa lain-laing bahin sa kalibu-tan.

Sa Pilipinas, nagmartsa ang 600ka kabatan-onan ug estudyante sa UPDiliman niadtong Setyembre 20. Nag-

porma sila og susama sa kalibutan isipsimbolo nga ang kabatan-onan angmakatagamtam sa pagkaguba niini.Gipasiugdahan ang martsa sa YouthAdvocates for Climate Action Philip-pines, Agham Youth ug KalikasanPeople’s Network for the Environ-ment.

Unsa ang climate change?Ang climate change o pag-usab

sa klima maong ang paspas ngapagsaka sa temperatura sa kalibu-tan. Lakip sa maong mga pag-usabang pagsaka sa lebel sa tubig sadagat, kalit ug grabeng pag-usab sapanahon, mas init nga temperaturaug mas kusog nga pagbundak saulan. Hulaway niini ang mga bagyo,pagdahili sa yuta, baha, hulaw uguban pa.

Maapektuhan sa maong mgapag-usab ang mga tanum, mananapug mismong mga tawo. Dakung ba-hin sa mga puloy-anan sa mga ma-nanap ang nahanaw na tungod sapagkasunog o pagkaguba.

Subay sa Global Climate Index,aduna nay 11,500 ka grabeng pag-usab sa panahon tali sa 1998 ug2017 kung asa 526,000 ka tawo ang

Martsa batok sa climate change

Nagakaylap karon sa tibuok kalibutan ang mga kalihukan batok sa mgapalisiya ug kumpanya nga nagaguba sa kinaiyahan ug nagamugna og

mga pag-usab sa klima. Niadtong 2018, gisugdan ang mga kalihukan matagBiyernes pinaagi sa kampanyang #FridaysForFuture (o Biyernes alang sakaugmaon). Tataw sa maong mga protesta ang presensya sa mga bata ug ka-batan-onan, ilabina sa mga estudyante.

namatay. Giguba niini ang mgaumahan, produkto ug kabtangan nganagkantidad og $3.4 trilyon.

Panglima ang Pilipinas sa pina-kabulnerable sa pag-usab sa klimasa tibuok kalibutan. Sa Pilipinas,adunay 307 ka ingon niining mgapag-usab sa panahon, kadaghananmga kusog nga bagyo, gikan 1998hangtud 2017. Mokabat sa $3 bil-yon ang naguba sa maong mgabagyo. Pinakadaku dinhi ang mgabagyong Yolanda (pangkalibuta-nong pangalan: Haiyan, 2013),bagyong Pablo (Bopha, 2012) ugbagyong Ondoy (Ketsana, 2009.)Bunga sa pagkaatrasado sa lokalnga ekonomiya, nakasandig angpagkaon ug uban pang pangina-hanglan sa katawhan sa mga re-kursong daling maigo ug maguba samaong mga katalagman.

Sa taho nga gipagula sa ClimateAccountability Institute niiningOktubre, ginganlan ang 20 ka kum-panya nga nag-unang hinungdan saclimate change. Kadaghanan niinimga kumpanya sa enerhiya nga nag-pagawas og carbon dioxide. Nag-unasa listahan ang Chevron, ExxonMobilug Shell. Lakip usab sa listahan angSaudi Aramco ug PetroChina, mgakumpanya nga gipanag-iyahan samga gubyerno. Gibanaban nga anaasa 35% o 480 bilyon tonelada ang gi-nabuga niini sukad pa niadtong 1965.Ang carbon dioxide (nag-una gikan saaso sa mga pabrika ug sakyanan) ugmethane ang nag-unang mga ele-mento nga nagadapog sa init sa at-mospera.

Sa kasaysayan, ang US ang nu-mero uno nga nasud nga pinakada-kung nagabuga og carbon dioxide saere (17% sa tanag carbon dioxideemission), matud sa Union ofConcerned Scientists. Naapsan nalamang kini sa China niadtong 2011.Niadtong 2016, lakip ang US ugChina sa pinakamagun-ubon sa ki-naiyahan nga mga nasud sama saIndia, Russia, Japan ug Germany.