วิกฤตทองเที่ยวไทย ... วิกฤตเศรษฐกิจไทย การศึกษายอนกลับ (Counterfactual) ดวยแบบจําลองเศรษฐกิจแบบดลุยภาพทั่วไป

อนันต วัฒนกุลจรัส *

บทคัดยอ

งานวิจยันี้มวีัตถุประสงคหลักเพื่อศึกษาวาอุตสาหกรรมทองเที่ยวไทยจะตองมีการถดถอยลงไปเทาไรจึงจะทําใหอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศลดลงไปรอยละ 1 และจะมีผลกระทบทางเศรษฐกิจโดยรวมอยางไรบาง งานวิจยันี้ใชวิธีการศกึษายอนกลับ (Counterfactual approach) ดวยแบบจําลองเศรษฐกิจแบบดลุยภาพทัว่ไปที่มีบัญชีเมตริกซทางสังคมเปนฐานขอมูลหลัก อัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศไทยจะลดลงไปรอยละ 1 เมื่ออุตสาหกรรมทองเที่ยวไทยมีการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยวโดยรวม (เมื่อประเด็นอื่นๆ คงที่) 222,661 ลานบาท (คิดเปนการหดตัวของการทองเที่ยวโดยรวมรอยละ 33.17) ซ่ึงประกอบไปดวยการหดตัวของการทองเที่ยวของคนตางชาติที่มาเที่ยวไทย (Inbound tourism) 135,235 ลานบาท (คิดเปนการหดตวัลงรอยละ 45.22) ซ่ึงเทียบไดกับนักทองเที่ยวตางชาติที่มาเที่ยวไทยจะตองลดลงไป 3,570,844 คน ในขณะที่จะมีการลดกิจกรรมทองเที่ยวในประเทศไทยของคนไทย (Domestic tourism) 76,508 ลานบาท (คิดเปนการหดตวัลงรอยละ 34.20) ซ่ึงเทียบไดกับนักทองเที่ยวชาวไทยจะลดการทองเที่ยวลง 16,460,413 ครั้ง และมีการลดคาใชจายเพื่อทองเที่ยวในตางประเทศของคนไทยในประเทศ (Outbound tourism) 10,918 ลานบาท (คิดเปนการหดตัวลงรอยละ 7.36) ในสถานการณดังกลาวจะกอใหเกดิผลกระทบที่สําคัญ คือ รายไดของครัวเรือนทั้งหมดสูญเสียไป 223,131 ลานบาท (ลดลงไปรอยละ 8.07) คาเงินบาทที่แทจริงจะออนตัวลงรอยละ 4.21 มูลคาการผลิตสินคาและบริการภายในประเทศทั้งหมดจะลดลงสุทธิ 501,211 ลานบาท (ลดลงรอยละ 4.87 จากปกติ และเปน 2.3 เทาของมูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยว) ในขณะที่มูลคาการจางงานจะลดลงสุทธิ 109,813 ลานบาท (ลดลงรอยละ 4.91 จากปกติ และเปนรอยละ 49.32 ของมูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยว) และมูลคาการใชทุนลดลงสุทธิ 119,345 ลานบาท (ลดลงรอยละ 5.04 จากปกติ และเปนรอยละ 53.60 ของมูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยว)

*รายงานฉบับนี้เปนสวนหน่ึงของ โครงการทองเท่ียวไทยจากนโยบายสูรากหญา ของ ศ.ดร. มิ่งสรรพ ขาวสอาด ซึ่งไดรับการสนับสนุนจากสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ภายใตทุนสงเสริมกลุมวิจัย (เมธีวิจัยอาวุโส สกว.)

วิกฤตทองเที่ยวไทย ... วิกฤตเศรษฐกิจไทย การศึกษายอนกลับ (Counterfactual) ดวยแบบจําลองเศรษฐกิจแบบดลุยภาพทั่วไป

อนันต วัฒนกุลจรัส1

หลายปที่ผานมา อุตสาหกรรมทองเที่ยวไทยตองเผชิญกบัผลกระทบภายนอก (Exogenous shock) ทางลบอยูบอยครั้ง ไมวาจะเปนผลกระทบภายนอกดานเศรษฐกิจ (เชน การแข็งคาของคาเงินบาท วิกฤตการณราคาน้ํามันแพง และการถดถอยของเศรษฐกิจโลก) หรือผลกระทบภายนอกดานความปลอดภัย (เชน การกอการราย ภยัสงคราม ความไมสงบภายในประเทศ โรคระบาด และภยัพิบัติทางธรรมชาติ) ซ่ึงทุกครั้งที่เกิดสถานการณเลวรายดังกลาว กจ็ะมีการคาดการณถึงการลดลงของจํานวนนักทองเที่ยวชาวตางชาติที่เดนิทางเขาประเทศไทย การลดหรือการชะลอการทองเที่ยวของนักทองเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวตางชาติ การลดปริมาณการจับจายใชสอย ตลอดจนการลดจํานวนวันพักแรมของนักทองเที่ยว ซ่ึงการคาดการณเหลานีก้็จะนําไปสูการประมาณการผลกระทบที่อาจจะมีตอภาพรวมของอุตสาหกรรมทองเที่ยวไทยและการดําเนนิงานของกิจการที่เกี่ยวเนื่องกับการทองเทีย่ว อาทิ กจิการโรงแรม กิจการเดินทางขนสง กิจการรานอาหาร กิจการบนัเทิง และกิจการบริการสวนบุคคลตางๆ ฯลฯ โดยเฉพาะประเด็นดานผลกาํไร (ผลขาดทุน) ของการดําเนินงาน การจางงาน คาจางแรงงาน การปรับราคาสินคาและบริการตางๆ รวมถึงการเลิกกิจการ ตลอดจนผลกระทบที่อาจจะมีตอภาพรวมเศรษฐกิจของประเทศโดยเฉพาะอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ อยางเชนกรณลีาสุดในป 2551 ก็ไดมีการคาดการณผลกระทบจากภาวะถดถอยในอุตสาหกรรมทองเที่ยวไทยอันเนื่องมาจากหลายสาเหตปุจจัย โดยเฉพาะปญหาทางการเมือง ราคาน้ํามันที่ผันผวน วิกฤตการเงนิโลก และการหดตวัทางเศรษฐกิจทัว่โลก ซ่ึงหลายแหลงขาวในประเทศไดรายงานมมุมองความคิดเหน็ของนักธุรกิจ นกัวิชาการ ตวัแทนหนวยงานภาครัฐ และองคกรที่เกี่ยวกับการทองเที่ยวตอสถานการณดงักลาวไวอยางมากมาย โดยบางรายงานคาดการณกันวาจาํนวนนักทองเที่ยวชาวตางชาติในป 2551 อาจจะลดลง 2.5 - 3.5 ลานคน บางรายงานกค็าดกันวาถาสถานการณยังไมคล่ีคลาย จํานวนนักทองเที่ยวชาวตางชาติในป 2552 อาจจะหายไป 5 - 6 ลานคน บางรายงานก็ประมาณมูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยวอยูที ่42,000 - 76,000 ลานบาท แตบางรายงานประเมินมูลคาการสูญเสียรายได

1 รายงานฉบับนี้เปนสวนหน่ึงของ โครงการทองเที่ยวไทยจากนโยบายสูรากหญา ของ ศ.ดร. มิ่งสรรพ ขาวสอาด ซึ่งไดรับการสนับสนุนจากสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ภายใตทุนสงเสริมกลุมวิจัย (เมธีวิจัยอาวุโส สกว.)

2

จากการทองเทีย่วไวสูงกวา 100,000 ลานบาท จนกระทั่งถึง 146,000 ลานบาท บางรายงานคาดวาจํานวนนักทองเที่ยวทีเ่ขาพักโรงแรมในภูเก็ตและเชยีงใหมลดลงรอยละ 15 - 40 อีกทั้งจํานวนแรงงานในภาคอุตสาหกรรมทองเทีย่วและที่เกีย่วเนื่องกับการทองเที่ยวคาดวาอาจจะถูกเลกิจางไมต่ํากวา 1 - 1.2 ลานคน และบางรายงานคาดวาอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจจะหดหายไปรอยละ 1 ถึง 2 เปนตน อยางไรก็ตาม อุตสาหกรรมทองเที่ยวมีความเชื่อมโยงกบัอุตสาหกรรมตางๆ มากมาย ดังนัน้ผลกระทบจากภาวะถดถอยในอุตสาหกรรมทองเที่ยวจึงไมไดจํากัดอยูแคเพียงกิจกรรมที่เกี่ยวกับการทองเที่ยวโดยตรง เชน โรงแรม การขนสง และรานอาหาร แตรวมไปถงึกิจกรรมตนน้ําที่ปอนวัตถุดิบ สินคาและบริการใหกับอุตสาหกรรมทองเที่ยว เชน กจิกรรมการเกษตร กิจกรรมบริการนันทนาการ การบันเทิง และการบริการสวนบุคคลตางๆ และที่สําคัญก็คือปจจัยดานแรงงานและทนุตางๆ ดังนั้นการประมาณผลกระทบจากภาวะถดถอยในอตุสาหกรรมทองเที่ยวจึงตองใชแบบจําลองที่สะทอนภาพรวมของทั้งระบบเศรษฐกิจ ดังเชนงานวจิัยของ Blake and Sinclair (2003) ที่ใชแบบจําลองเศรษฐกิจแบบดุลยภาพทัว่ไป (Computable general equilibrium (CGE)) เพื่อประมาณการผลกระทบตออุตสาหกรรมทองเที่ยวของสหรัฐอเมริกาอันเนื่องมาจากเหตวุินาศกรรม 11 กันยายน (9-11) ป 2544 และไดใชแบบจําลองเดยีวกันนี้เพื่อตรวจสอบและเปรียบเทียบประสิทธิผลของมาตรการตางๆ ของภาครัฐที่ใชในการแกไขหรือบรรเทาความรุนแรงจากผลกระทบ เชน การลดภาษีใหกบัผูประกอบกจิการการบิน กิจการโรงแรม และกิจการรานอาหาร การใหเงินอดุหนนุโดยตรงกับนักทองเที่ยวเพื่อลดคาใชจายที่เกี่ยวกับการเดนิทาง และการใหเงินอดุหนนุคาจางแรงงานในกิจการการบิน เปนตน โดยประสิทธิผลที่พิจารณาคือความสามารถในการกระตุนจีดพีี การใชงบประมาณของแตละมาตรการ และการเพิ่มการจางงานในกิจการการบินและกิจการโรงแรม สําหรับประเทศไทยดังทีไ่ดกลาวมาแลวขางตน พบวาการคาดการณผลกระทบทางลบของอุตสาหกรรมทองเที่ยวมกัจะเริ่มตนมาจากการประมาณการอุปสงคการทองเที่ยวที่ลดลง เชน จํานวนนักทองเที่ยวตางชาติที่ลดลง จํานวนคาใชจายที่ลดลงของนักทองเที่ยวไทยและตางชาติ แลวจึงทําการประมาณการผลกระทบทางเศรษฐกิจทีจ่ะเกิดขึ้น โดยเฉพาะผลกระทบตออัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศ ซ่ึงจัดเปนวิธีทางตรงปกติของแนวทางการวเิคราะหแรงขับเคลื่อนดานอุปสงค (Demand-driven approach) อยางไรก็ตาม ยังมีขอนาสงสัยที่นาสนใจในทางกลับกันวาอุตสาหกรรมทองเที่ยวไทยจะตองมีการหดตัวลงไปมากนอยเพยีงไรถงึจะทําใหอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศลดลงไปในระดบัที่นาเปนหวงอยางเชนรอยละ 1 รายงานฉบับนีจ้ึงมีวัตถุประสงคหลักที่จะตอบคําถามวิจัยวาอุตสาหกรรมทองเที่ยวไทยจะตองมีการถดถอยลงไปเทาไรจึงจะทําใหอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศลดลงไปรอยละ 1

3

และในการนี้จะกอใหเกดิผลกระทบทางเศรษฐกิจโดยรวมอยางไรบาง วิธีการศึกษาลกัษณะนีจ้ัดเปนแนวทางการศกึษายอนกลับ (Counterfactual approach) เพื่อใชในการวเิคราะหเหตุปจจัยที่อยูในความสงสัยซ่ึงจะนําไปสูผลลัพธสุดทายที่สนใจและตองการประเมิน โดยเหตุปจจัยที่อยูในความสงสัยในที่นี้คือการถดถอยในอุตสาหกรรมทองเที่ยวไทย และผลลัพธสุดทายที่สนใจในที่นี้คืออัตราการเจริญเตบิโตทางเศรษฐกิจที่ลดลงรอยละ 1 นั่นเอง วิธีการศึกษาทีเ่หมาะสมเพื่อตอบวัตถุประสงคขางตนคือการใชแบบจําลองเศรษฐกิจแบบดุลยภาพทั่วไป (Computable general equilibrium (CGE)) โดยในที่นี้จะประยุกตใชแบบจําลองมาตรฐานสําหรับประเทศกําลังพัฒนาของ Löfgren, Harris and Robinson (2001) สวนฐานขอมลูจะประยกุตใชฐานขอมูลบัญชีเมตริกซทางสังคมของสถาบันวิจยัเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI, 2004) และใชโปรแกรมคอมพิวเตอร GEMPACK (General Equilibrium Modeling Package) ออกแบบโดย Harrison and Pearson (1996) และ Horridge (2005) เพื่อทําการจําลองสถานการณ (Simulation) ตางๆ ที่ตองการจะศึกษาและนาํผลที่ไดมาทําการวิเคราะหตอไป รายงานนี้เร่ิมตนสวนที่หนึ่งดวยเนื้อหาโดยสรุปของแบบจําลองเศรษฐกิจแบบดุลยภาพทั่วไปที่มีบัญชีเมตริกซทางสังคมเปนฐานขอมูลหลัก สวนที่สองเปนการออกแบบจําลองสถานการณที่ตองการประเมินเพื่อตอบวัตถุประสงคงานวิจยั สวนที่สามเปนการวิเคราะหผลลัพธจากแบบจําลองสถานการณ และสวนที่ส่ีเปนการสรุปผลและขอเสนอแนะสําหรับงานวิจยัในอนาคต 1. แบบจําลองเศรษฐกิจแบบดุลยภาพท่ัวไปท่ีมีบัญชีเมตริกซทางสังคมเปนฐานขอมูลหลัก โครงสรางมาตรฐานของแบบจําลองเศรษฐกิจแบบดุลยภาพทั่วไปที่มบีัญชีเมตริกซทางสังคมเปนฐานขอมูลหลักนี้มาจากงานวิจยัของ Löfgren, Harris and Robinson (2001) โดยองคประกอบที่สําคัญของโครงสรางแบบจําลองนี้คือแบบจําลองมาตรฐาน ระบบฐานขอมูล โปรแกรมคอมพิวเตอร และการพัฒนาปรับปรุงแบบจําลองเพื่อใหมีองคประกอบของภาคการทองเที่ยว ดังรายละเอียดตอไปนี ้ 1.1 แบบจําลองมาตรฐาน

• กิจกรรมการผลิต กิจกรรมการผลิตตองการปจจัยการผลิตขั้นตน ไดแก แรงงาน ทุน และที่ดิน อีกทั้งปจจัยการผลิตขั้นกลางอื่นๆ โดยเทคโนโลยีการผลิตของแตละอุตสาหกรรมกําหนดใหปจจัยการผลิตแตละตัวสามารถทดแทนกันไดในระดับหนึ่งตามตัวแบบ Nested constant elasticity of substitution (CES) แบบจําลองดังกลาวยังกําหนดใหมกีารคิดภาษีมูลคาเพิ่มกบัปจจัยการผลิตขั้นตนดวย

4

• การบริโภคของครัวเรือน ผูบริโภคกําหนดใหมีพฤติกรรมตามตัวแบบ Klein-Rubin utility function กลาวคือผูบริโภคจะมีความตองการบริโภคขั้นต่ําเพื่อยังชีพ (Subsistence) โดยปริมาณความตองการเพื่อยังชีพนี้ไมไดขึ้นกับราคาสินคาและบริการแตอยางใด เมื่อการบริโภคขั้นต่ําเพื่อยังชีพไดรับการสนองเปนที่เรียบรอยแลว ผูบริโภคก็จะจดัสรรงบประมาณไปซื้อสินคาและบริการเพื่อสนองการบริโภคในสวนที่เกินกวาการยังชีพตามปกติ ปริมาณการบริโภคสวนที่เกินความจําเปนนีค้ือการใชจายฟุมเฟอย (Luxury) โดยการบริโภคสวนฟุมเฟอยนีจ้ะขึ้นอยูกับราคาสินคาและบริการและรายไดของผูบริโภค และจะใชเปนตัวบงบอกถึงอรรถประโยชนโดยรวม (Utility) ของผูบริโภค

• การสงออก ความตองการสินคาสงออกของตลาดโลกจะลดลงหากราคาสินคาสงออกสูงขึ้น ซ่ึงก็เปนไปตามกฎของอุปสงคโดยทั่วไป ผูผลิตภายในประเทศสามารถจัดสรรปริมาณสินคาที่จะขายในประเทศหรือสงออกไปยังตลาดโลกไดตามตัวแบบ Constant elasticity of transformation (CET) ซ่ึงกําหนดวาสินคาที่ขายภายในประเทศมคีวามแตกตางจากสินคาที่สงออกไปยังตลาดโลก

• การนําเขา ผูผลิตในประเทศสามารถเลือกปริมาณการใชวัตถุดิบหรือสินคาที่ผลิตไดเองภายในประเทศและที่นําเขาจากตางประเทศเพื่อผลิตสินคาของตนเองตามสมมติฐานของ Armington (1969) กลาวคือวัตถุดิบหรือสินคานําเขาสามารถทดแทนวัตถุดิบหรือสินคาที่ผลิตไดเองภายในประเทศไดระดับหนึ่ง ในกรณีนี้ราคาสินคานําเขาจะตองถูกแปลงเปนราคาภายในประเทศดวยอัตราแลกเปลี่ยนเงินตราตางประเทศและตองผานอัตราภาษีนําเขาทีม่ีอยูดวย

• ภาครัฐ แบบจําลองนี้จะประกอบไปดวยกลุมของสมการที่บรรยายถึงรายจายของรัฐบาล ไดแก คาใชจายในการบริโภคของภาครัฐและการโอนเงินตางๆ อีกทั้งกลุมของสมการที่บรรยายถึงรายรับของภาครัฐ ไดแก รายไดจากภาษีอากรและรายรับจากเงนิโอนตางๆ

• อุปสงคขั้นสุดทายอ่ืนๆ แบบจําลองนี้จะประกอบไปดวยกลุมของสมการที่บรรยายถึงอุปสงคในการลงทุนและสินคาคงคลังตางๆ

• สมดุลของตลาด แบบจําลองนี้จะประกอบไปดวยกลุมของสมการที่บรรยายถึงสมดุลภายในตลาดสนิคาและบริการ อีกทั้งสมดุลในตลาดปจจยัการผลิตขั้นตน (แรงงาน ทุน และที่ดิน) โดยอุปทานและอุปสงคภายในตลาดทกุตลาดจะตองสมดุล

5

• การคาและการหมุนเวยีนของทุน แบบจําลองนี้จะประกอบไปดวยกลุมของสมการที่บรรยายถึงการโอนเงินสุทธิ รายได รายจาย และเงินออมของภาคตางประเทศทั้งหมด

• การกระจายรายได แบบจําลองนี้จะประกอบไปดวยกลุมของสมการที่บรรยายถึงการกระจายรายไดสุทธิที่มาจากปจจัยการผลิตขั้นตน (แรงงาน ทุน และทีด่นิ) หลังหกัภาษีเงินได และเงินโอนไปยังครัวเรือนตางๆ

• สมการอื่นๆ นอกจากนี้แลวยังมีสมการอืน่ๆ ที่ระบุถึงผลผลิตมวลรวมภายในประเทศหรือจีดีพีทีค่ํานวณจากตนทุนปจจัยการผลิตขั้นตน จีดีพีจากดานรายได และจดีพีีจากดานรายจาย สมการที่ระบุถึงดุลการคา ดุลบัญชีเดินสะพดั ดัชนีราคาผลผลิตมวลรวมภายในประเทศ ดัชนีราคาการบริโภคของภาคครัวเรือน ดัชนีราคาการบริโภคของภาครัฐ และดัชนีราคาการลงทุน เปนตน 1.2 ฐานขอมูล ฐานขอมูลหลักประยกุตมาจากบัญชีเมตริกซทางสังคม (Social accounting matrix, SAM) ของสถาบันวิจัยเพือ่การพัฒนาประเทศไทย (TDRI, 2004) ฐานขอมูลนี้ถูกนาํมาปรับปรุงเพื่อใหเหมาะสมกับงานวจิัย เชน การลดขนาดบัญชีใหเล็กลงและกระชับ การแยกทรัพยากรที่ดินออกจากทนุ เปนตน ฐานขอมูลที่สําคัญอื่นๆ ไดแก คาสัมประสิทธิ์ (Coefficients) เชน สัดสวนการใชปจจยัการผลิตขั้นตน สัดสวนการนาํเขาและสงออก สัดสวนการใชผลผลิตในประเทศและสนิคานําเขา ซ่ึงสัดสวนเหลานี้ (Shares) สามารถคํานวณไดจากการสอบเทียบ (Calibration) โดยตรงจากบัญชีเมตริกซทางสังคมที่มีอยู นอกจากนี้ก็เปนคาพารามิเตอร (Parameters) ตางๆ เชน คาความยืดหยุนของอุปสงคตอราคาและรายได คาความยืดหยุนของการใชปจจัยการผลิตตางๆ ซ่ึงสามารถประมาณการไดจากวิธีการเศรษฐมิติหรือการทบทวนและรวบรวมมาจากแหลงงานวิจัยอ่ืนๆ ซ่ึงในงานวิจยันี้ไดรวบรวมมาจาก Sarntisart (1993), Warr et al. (1993), Sussangkarn and Kumar (1997), TDRI (2004) และ Horridge (2005) 1.3 โปรแกรมคอมพิวเตอร แบบจําลองและฐานขอมูลทัง้หมดจะถูกนาํมาบันทึกลงในโปรแกรมคอมพิวเตอร ซ่ึงในที่นี้คือโปรแกรม GEMPACK (General Equilibrium Modeling Package) ซ่ึงออกแบบโดย Harrison and Pearson (1996) และ Horridge (2005) เพื่อทําการจําลองสถานการณ (Simulation) ตางๆ ที่ตองการจะศึกษาและนําผลที่ไดมาทําการวิเคราะหตอไป

6

1.4 การพัฒนาปรับปรุงแบบจําลองเพื่อใหมีองคประกอบของภาคการทองเที่ยว ขอดีประการหนึ่งของบัญชีเมตริกซทางสังคมของสถาบันวิจยัเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI, 2004) คือการแยกบญัชีอุปทานและอุปสงคของภาคการทองเที่ยวออกมาอยางชัดเจน กลาวคือในดานอุปทานการทองเที่ยวจะระบุกจิการรายสาขาตางๆ ที่ประกอบกนัเปนอุตสาหกรรมทองเที่ยว เชน กิจการโรงแรม กิจการขนสง กิจการรานอาหารและเครื่องดื่ม กิจการบันเทิงและนันทนาการ ฯลฯ ดานอุปสงคการทองเที่ยวประกอบไปดวยอุปสงคการทองเที่ยวภายในประเทศไทยของคนตางประเทศ (Inbound tourism) และอุปสงคการทองเที่ยวตางประเทศของคนไทยในประเทศ (Outbound tourism) กระนั้นก็ตาม ฐานขอมูลนี้ยงัไมไดทําการแยกอุปสงคการทองเที่ยวภายในประเทศไทยของคนไทยในประเทศ (Domestic tourism) ออกมาอยางชัดเจน ดังนั้นแบบจําลองมาตรฐานที่กลาวในขอ 1.1 ขางตนจึงจําเปนตองมีการพัฒนาปรับปรุงเพื่อใหมีรายละเอียดของตัวแบบอปุทานและอุปสงคของภาคการทองเที่ยวไวดวย รวมทั้งตองประมาณการคาใชจายดานการทองเที่ยวภายในประเทศไทยของคนไทยในประเทศ (Domestic tourism) ดังตอไปนี้

• อุปทานการทองเที่ยว อุปทานของอุตสาหกรรมทองเที่ยวประกอบไปดวยกิจการรายสาขาตางๆ ที่ประกอบกันดวยสัดสวนที่คงทีต่ามตัวแบบ Fixed proportion หรือ Leontief function เพื่อสะทอนวานกัทองเที่ยวสวนใหญมีคาใชจายเพื่อการทองเที่ยวเปนแบบแพ็คเกจ (Package) นั่นคือนกัทองเที่ยวไมสามารถใชโรงแรมทดแทนอาหาร ใชอาหารทดแทนยานพาหนะ ใชยานพาหนะทดแทนนันทนาการได ฯลฯ การกําหนดรูปแบบการบริโภคการทองเที่ยวเชนนี้เปนแนวทางที่ใชกันโดยทัว่ไปสําหรับงานวิจัยลักษณะนี ้

• อุปสงคการทองเที่ยว ดังที่กลาวขางตน อุปสงคการทองเที่ยวภายในประเทศไทยของคนไทยในประเทศ (Domestic tourism) ยังไมไดแยกออกมาอยางชัดเจนในบัญชีเมตริกซทางสังคม แตก็สามารถประมาณการไดจากการใชจายดานสินคาและบริการทองเที่ยวและทีเ่กี่ยวเนือ่งกับการทองเที่ยว โดยการบริโภคสินคาและบริการเหลานัน้จะประกอบกันเปนสัดสวนคงที่เชนเดยีวกันกับสัดสวนการบริโภคการทองเที่ยวของนักทองเที่ยวตางประเทศ อีกทางเลือกหนึ่งคือการประมาณการโดยใชคาใชจายของครวัเรือนที่เกี่ยวกบัโรงแรมเปนตวัตั้ง ทั้งนี้เพราะคาใชจายดานโรงแรมมีความเกี่ยวของกบัการทองเที่ยวมากที่สุดเมื่อเทียบกับคาใชจายดานอื่นๆ จากนัน้จึงทําการประมาณการคาใชจายในสินคาและบริการอื่นๆ ที่เกี่ยวกับการทองเที่ยวเมื่อเทียบกับคาใชจายดานโรงแรมนั้น งานวิจยันี้ใชทั้งสองแนวทางผสมผสานกัน อนึ่งอุปสงคการทองเที่ยวภายในประเทศไทยของคนไทยในประเทศนี้จะรวมอยูในตัวแบบ Klein-Rubin utility function ของการบริโภคของแตละครัวเรือนดวย

7

อุปสงคการทองเที่ยวตางประเทศของคนไทยในประเทศ (Outbound tourism) กําหนดใหเปนฟงกชันของรายไดของครัวเรือนที่เหลือหลังจากหกัภาษีเงนิไดบุคคลธรรมดา และอุปสงคการทองเที่ยวภายในประเทศไทยของคนตางประเทศ (Inbound tourism) กําหนดใหเปนสวนหนึ่งของอุปสงคขั้นสุดทายของระบบเศรษฐกิจทีม่ีลักษณะคลายคลึงกับการสงออก แตตางกันที่นกัทองเที่ยวชาวตางชาติจะตองทําการแลกเปลี่ยนเงนิตราและจะตองเดินทางเขาประเทศไทยเพื่อบริโภคสินคาและบริการทองเที่ยวโดยตรง ดังนั้นอุปสงคการทองเที่ยวนี้จึงขึ้นอยูกับราคาสินคาและบริการทองเที่ยว และอัตราแลกเปลี่ยนเงนิตราตางประเทศดวย 2. การออกแบบจําลองสถานการณ (Simulation) เพื่อตอบคําถามวิจยัวาอุตสาหกรรมทองเทีย่วไทยโดยรวมจะตองมีการถดถอยลงไปเทาไรจึงจะทําใหอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศลดลงไปรอยละ 1 และจะสรางผลกระทบทางเศรษฐกิจโดยรวมอยางไรบาง สามารถทําไดโดยการปรับลดอุปสงคการทองเที่ยวโดยรวมลงจนกระทั่งอัตราการเจริญเติบโตของผลผลิตมวลรวมภายในประเทศที่แทจริง (Real gross domestic product, real GDP) ลดลงไปรอยละ 1 ตามที่ตองการ เพื่อสะทอนผลกระทบทางเศรษฐกิจในระยะสั้นถึงปานกลาง ซ่ึงจะเหน็ผลไดภายในระยะเวลาประมาณ 1 ป แบบจําลองสถานการณจะกาํหนดใหผูประกอบการสามารถปรับปริมาณการจางงานนอกภาคเกษตรไดอยางอิสระ เชน การปรับปริมาณการจางงานในอุตสาหกรรมทองเที่ยวโดยตรง อาทิ การจางงานในกิจการโรงแรม กจิการขนสง กจิการรานอาหาร กิจการบันเทิง และกิจการบริการสวนบคุคล ฯลฯ ในขณะที่การปรับปริมาณการจางงานในภาคเกษตร ปริมาณการใชทุนทั้งในและนอกภาคเกษตร และปริมาณการใชที่ดินเปนไปอยางจํากัด แตผลตอบแทนแรงงานในภาคเกษตร ผลตอบแทนทุนทั้งในและนอกภาคเกษตร และผลตอบแทนที่ดนิเปนไปไดอยางอิสระ การออกแบบจําลองสถานการณแบบนี้เพื่อสะทอนความเปนจริงที่วาในระยะสั้นถึงปานกลาง ผูประกอบกิจการในอุตสาหกรรมทองเที่ยวที่ไดรับผลกระทบโดยตรงและฉับพลันสามารถปรับลดอัตราการจางงานในกิจการได ในขณะที่การจางงานนอกภาคอุตสาหกรรมทองเที่ยวยังไมไดปรับลดอัตราการจางงานในทันที รวมทัง้ความเปนจรงิที่วาการปรับปริมาณการใชทนุและที่ดินเปนไปไดอยางจาํกดัเมื่อเทียบกับการปรับการจางงาน นอกจากนี้แบบจําลองสถานการณจะกําหนดใหการใชจายของภาครัฐและการลงทุนโดยรวมไมเปลี่ยนแปลงในระยะสั้นถึงปานกลาง และเพื่อสะทอนการเปลี่ยนแปลงในรายไดทีแ่ทจริงของภาคครัวเรือน การออมของภาคครัวเรือนจะกําหนดใหไมมกีารเปลี่ยนแปลงเชนกัน

8

3. การวิเคราะหผลลัพธของแบบจําลองสถานการณ ผลลัพธของแบบจําลองสถานการณจะนํามาเปรียบเทียบเฉพาะประเด็นดานผลกระทบทางเศรษฐกิจมหภาค (ตารางที่ 1) ผลกระทบตอการผลิตภายในประเทศ (ตารางที่ 2) ผลกระทบตอการจางงาน (ตารางที่ 3) และผลกระทบตอการใชทุน (ตารางที่ 4) ในกิจการรายสาขาที่เกี่ยวกับการทองเทีย่ว 3.1 ผลกระทบทางเศรษฐกิจมหภาค จากการทดลองสถานการณตางๆ พบวาอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศหรืออัตราการเจริญเติบโตของผลผลิตมวลรวมภายในประเทศที่แทจริง (Real GDP) จะลดลงไปรอยละ 1 เมื่ออุปสงคการทองเที่ยวโดยรวมหดตัวลงไปรอยละ 33.17 หรือประมาณการไดเทากับมูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยวทั้งหมด 222,661 ลานบาท (ตารางที่ 1) โดยในจํานวนนี้ประกอบไปดวยรายไดที่สูญเสียไปเนือ่งจากการหดตัวของการทองเที่ยวของคนตางประเทศทีม่าเที่ยวไทย (Inbound tourism) มากที่สุดถึง 135,235 ลานบาท ซ่ึงคิดเปนการหดตวัลงถึงรอยละ 45.22 จากระดบัปกติ ถัดมาคือการลดกิจกรรมทองเที่ยวในประเทศไทยของคนไทยในประเทศ (Domestic tourism) คิดเปนมูลคา 76,508 ลานบาท ซ่ึงลดลงจากระดบัปกตริอยละ 34.20 และองคประกอบสุดทายคือการลดคาใชจายเพื่อทองเทีย่วในตางประเทศของคนไทยในประเทศ (Outbound tourism) 10,918 ลานบาท ซ่ึงเทากับการลดลงจากระดับปกติรอยละ 7.36 จากผลลัพธมูลคาการลดลงของอุปสงคการทองเที่ยวโดยรวมนี้ พบวามูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเทีย่วของคนตางประเทศที่มาเที่ยวไทยคิดเปนรอยละ 60.74 ของมูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเทีย่วทั้งหมด ในขณะที่มูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยวในประเทศไทยของคนไทยในประเทศคิดเปนรอยละ 34.36 ของมูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยวทั้งหมด และมูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยวในตางประเทศของคนไทยในประเทศคิดเปนรอยละ 4.90 ของมูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยวทั้งหมด จากขอมูลของสํานักงานพัฒนาการทองเทีย่ว (Office of Tourism Development) (ตารางที่ 5) พบวาในปลาสุดนักทองเทีย่วตางชาติที่เดนิทางเขามาเทีย่วในประเทศไทยจะพักอาศยัในประเทศไทย 9.19 วัน และมีคาใชจายเฉลีย่ 4,120.95 บาทตอคนตอวัน ดังนั้นโดยเฉลี่ยแลวนกัทองเที่ยวตางชาตจิะมีคาใชจายในการทองเที่ยวในประเทศไทยประมาณ 37,872 บาทตอคน ดังนั้นหากจํานวนวันพกัแรมและคาใชจายตอวนัไมเปลี่ยนแปลง การสูญเสียรายได 135,235 ลานบาท จากนกัทองเทีย่วตางชาติที่มาเที่ยวไทย (Inbound tourism) จะประมาณการเทากับการตองสูญเสียนักทองเที่ยวตางชาติ 3,570,844 คน

9

เชนเดยีวกันจากตารางที่ 6 โดยเฉลี่ยแลวนกัทองเที่ยวชาวไทยทีเ่ดินทางทองเที่ยวในประเทศจะพักคางแรม 2.63 วัน และมีคาใชจายเฉลี่ย 1,767.35 บาทตอคนตอวัน ดงันั้นโดยเฉลี่ยแลวนักทองเทีย่วชาวไทยจะมีคาใชจายในการทองเที่ยวในประเทศประมาณ 4,648 บาทตอคน ดังนั้นหากจํานวนวนัพักแรมและคาใชจายตอวันไมเปลี่ยนแปลง การสูญเสียรายได 76,508 ลานบาท จากนักทองเที่ยวชาวไทยที่เที่ยวในประเทศ (Domestic tourism) จะประมาณการเทากับนักทองเทีย่วชาวไทยมีจาํนวนลดลง 16,460,413 คน (ตามรายงานในตารางที่ 6 นักทองเที่ยวชาวไทยจะลดการทองเที่ยวลง 14,460,413 ครั้ง) การสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยวทั้งสามประเภทขางตนสามารถทําใหอัตราการเตบิโตทางเศรษฐกิจของประเทศลดลงไปรอยละ 1 สงผลใหรายไดของครัวเรือนทั้งหมดสูญเสียไป 223,131 ลานบาทหรือลดลงไปรอยละ 8.07 จากปกติ (ตารางที่ 1) ทั้งนี้พบวารายไดของครัวเรือนรวยที่สุด 20% นอกภาคเกษตรลดไปมากที่สุดถึง 114,087 ลานบาท ซ่ึงเทากับลดลงรอยละ 9.18 จากปกติ อันดับถัดมาคือครัวเรือนยากจนที่สุด 80% นอกภาคเกษตรที่จะตองสูญรายได 57,791 ลานบาท ซ่ึงลดลงจากปกติรอยละ 7.14 รองลงมาคือครัวเรือนยากจนที่สุด 80% ในภาคเกษตรที่ตองมีรายไดหดหายไป 37,674 ลานบาท หรือหายไปรอยละ 6.64 จากปกติ และครัวเรือนรวยท่ีสุด 20% ในภาคเกษตรทีม่ีรายไดลดลง 13,579 ลานบาท หรือคิดเปนการลดลงรอยละ 9.32 จากปกติ จะเห็นไดวาครัวเรือนนอกภาคเกษตรจะไดรับผลกระทบมากกวาครัวเรือนในภาคเกษตร โดยคิดเปนมูลคาการสูญเสียรายไดรวมกัน 171,878 ลานบาท ซ่ึงมากกวาสองในสามของรายไดครัวเรือนทั้งหมดที่สูญเสียไป และการลดลงของรายไดของครัวเรือนจึงทาํใหปริมาณการบริโภคที่แทจริงของภาคครัวเรือนลดลงเฉลี่ยรอยละ 5.19 ผลกระทบที่มีตอภาครัฐคือการสูญเสียรายไดจากการจัดเก็บภาษตีางๆ ไดนอยกวาปกติรอยละ 7.41 คิดเปนมลูคาที่ลดลง 59,282 ลานบาท อยางไรก็ตาม การลดลงของอุปสงคการทองเที่ยวโดยรวมดังที่ไดกลาวมาขางตนทําใหคาเงินบาทที่แทจริงออนตัวลงรอยละ 4.21 ซ่ึงสงผลใหการสงออกสูงขึ้นรอยละ 0.64 หรือคิดเปนมูลคาการสงออกที่เพิ่มขึ้น 19,661 ลานบาท และการนําเขาลดลงรอยละ 2.73 หรือคิดเปนมลูคาการนําเขาที่ลดลง 79,093 ลานบาท ซ่ึงทําใหดุลการคาสูงขึ้น 98,755 ลานบาท หรือสูงขึ้นถึงรอยละ 56.46 กระนัน้ก็ตาม ดุลการคาที่สูงขึ้นนี้ยังมีมูลคาต่ํากวาการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยวของชาวตางชาติในประเทศไทยอยู 36,480 ลานบาท สวนดชันีราคาตางๆ ไมวาจะเปนดชันีราคาผูบริโภค ดัชนีราคาการทองเที่ยว ดัชนีราคาการลงทุน ดัชนีราคาการสงออก และดัชนีราคาการบริโภคภาครัฐ ตางปรับตัวลดลงอยูในชวงรอยละ 2.21 ถึง 3.25

10

3.2 ผลกระทบตอการผลิตของกิจการรายสาขาที่เกี่ยวของกับการทองเทีย่ว การสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยวทั้งสามประเภทขางตนสงผลกระทบตอการผลิตของกิจการรายสาขาที่เกี่ยวของกับการทองเที่ยว2 จากตารางที่ 2 พบวาทุกกิจการในตารางนี้มีราคาที่ปรับตัวลดลงตั้งแตรอยละ 0.76 ถึง 5.09 โดยกจิการที่ปรับราคาลดลงมากที่สุดคือกิจการยางและผลิตภัณฑพลาสติก (5.09) ถัดมาคอืกิจการอสังหาริมทรัพย (4.86) กิจการบันเทิง (4.09) กจิการธนาคารและสถาบันการเงินอ่ืนๆ (4.02) กจิการโรงแรม (3.77) กิจการบริการสวนบคุคล (3.68) กจิการรานอาหารและกิจการสื่อสาร (3.62) ฯลฯ สวนกจิการขนสงปรับราคาลดลงรอยละ 3.053

จากตารางเดยีวกัน กลับพบวากิจการที่มีการปรับลดกิจกรรมการผลิตสินคาและบริการมากที่สุดไดแก กิจการโรงแรม (6.05) รองลงมาคืออุตสาหกรรมสิ่งพิมพ (5.97) กิจการอสังหาริมทรัพย (5.23) กิจการเครื่องแตงกาย ยกเวนรองเทา (5.21) กิจการการขนสง (5.10) กิจการหนงั เครื่องหนัง และรองเทา (4.86) กิจการบริการสวนบุคคล (4.27) กิจการรานอาหาร (4.20) และกิจการเครื่องดื่ม (3.99) ฯลฯ กิจการที่เหลือในตารางนี้ตางลดกิจกรรมการผลิตสินคาและบริการลงตั้งแตรอยละ 0.09 ถึง 3.66 สวนกิจการบนัเทิงมีกิจกรรมลดลงไปเพียงรอยละ 0.53 จากการเปรยีบเทียบระหวางการเปลี่ยนแปลงในราคาและการเปลี่ยนแปลงในปริมาณผลผลิตของแตละกิจการรายสาขาในตารางที่ 2 พบวากิจการสวนใหญจะมีการปรับเปลี่ยนปริมาณการผลิตมากกวาการเปลี่ยนแปลงในราคา ไดแก อุตสาหกรรมสิ่งพิมพ กิจการโรงแรม กิจการเครื่องแตงกาย ยกเวนรองเทา กิจการขนสง กิจการอุปกรณขนสง รถยนต เรือ รถบรรทุก กิจการหนัง เครื่องหนัง และรองเทา กิจการอุตสาหกรรมการผลิตอ่ืนๆ กิจการผลิตภณัฑโลหะแปรรูป กิจการสิ่งทอ กิจการเครือ่งดื่ม กิจการบริการสวนบุคคล กิจการรานอาหาร กิจการอสังหาริมทรัพย และกิจการผลไม ดังนั้นกิจการเหลานี้จึงมีความยืดหยุนในการปรับการผลิตตอราคาสูงกวา 1 นัน่เอง สวนกิจการที่เหลือเปนกิจการที่มีการปรับเปลี่ยนปริมาณในการผลิตต่ํากวาการเปลี่ยนแปลงในราคาหรือมีความยืดหยุนในการปรับการผลิตตอราคาต่ํากวา 1 เมื่อพิจารณารอยละการลดลงของมูลคาการผลิตสินคาและบริการ พบวากิจการอสังหาริมทรัพยมีมูลคาลดลงมากที่สุดรอยละ 10.09 รองลงมาคือกิจการโรงแรม (9.82) อุตสาหกรรมสิ่งพิมพ (8.98) 2 เปนการพิจารณาผลผลิตสินคาและบริการที่ผลิตไดภายในประเทศ (Domestic outputs) ซึ่งในความเปนจริงยังมีสวนของการนําเขาสินคาและบริการจากตางประเทศ (Imports) โดยผลรวมของการผลิตภายในประเทศและการนําเขาจะประกอบกันเปนอุปทานของสินคาและบริการทั้งหมด (Supplies) แตเพื่อใหการวิเคราะหสะทอนผลกระทบที่เกิดขึ้นตอการผลิตของกิจการรายสาขาที่เกี่ยวของกับการทองเที่ยวจึงพิจารณาเพียงสวนที่ผลิตไดภายในประเทศเทานั้น 3 ในความเปนจริงตามฐานขอมูลบัญชีเมตริกซทางสังคม กิจการที่มีความเกี่ยวของกับการทองเที่ยวโดยตรงและโดยออมมีอยูทั้งสิ้น 43 สาขาจากทั้งหมด 80 สาขา แตในที่นี้แสดงผลเฉพาะเพียง 24 สาขาที่สําคัญเทานั้น

11

กิจการเครื่องแตงกาย ยกเวนรองเทา (8.25) กิจการหนัง เครื่องหนังและรองเทา (8.18) กิจการขนสง (8.15) กิจการบริการสวนบคุคล (7.95) และกิจการรานอาหาร (7.82) ฯลฯ กิจการที่เหลือมีมูลคาลดลงตั้งแตรอยละ 0.85 ถึง 7.15 ทั้งนี้กิจการบันเทิงมีมูลคาลดลงรอยละ 4.62 หากพิจารณามลูคาการผลิตสินคาและบริการที่ลดลงคิดเปนลานบาท ก็จะพบวากิจการขนสงมีมูลคาลดลงมากที่สุดถึง 68,637 ลานบาท ถัดมาคือกิจการรานอาหาร (42,528) กิจการเครื่องแตงกาย ยกเวนรองเทา (29,882) อุตสาหกรรมอาหารอื่นๆ (14,925) กิจการสิ่งทอ (14,795) อสังหาริมทรัพย (14,326) กิจการอุปกรณขนสง รถยนต เรือ รถบรรทุก (10,935) และกจิการโรงแรม (10,795) ฯลฯ กิจการอื่นๆ มมีูลคาลดลงตั้งแต 1,392 ถึง 9,182 ลานบาท ทั้งนี้พบวากิจการบริการสวนบุคคลและกิจการบันเทิงมีมูลคาลดลง 3,783 และ 3,290 ลานบาท ตามลําดับ ขอสังเกตประการหนึ่งคือ ถึงแมจะมกีารสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยวโดยรวมไป 222,661 ลานบาท แตผลกระทบไดแผออกเปนวงกวางหรือสรางผลกระทบทวคีูณไปยังสาขาตางๆ ที่เกี่ยวของโดยตรงและโดยออม ซ่ึงหากรวมมูลคาผลกระทบตอการผลิตสินคาและบริการภายในประเทศทั้งหมด 80 รายสาขา จะมีมูลคาสุทธิถึง 501,211 ลานบาท ซ่ึงคิดเปนการลดลงรอยละ 4.87 จากปกติ และเปน 2.3 เทาของมูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยวโดยรวม4

3.3 ผลกระทบตอการจางงานในกจิการรายสาขาที่เกี่ยวของกับการทองเที่ยว การลดกิจกรรมการผลิตสินคาและบริการในกจิการรายสาขาที่เกี่ยวของกับการทองเที่ยวขางตนยอมสงผลกระทบตอเนื่องมาสูการจางงานในสาขาตางๆ จากขอกําหนดในแบบจําลองสถานการณที่ผูประกอบการสามารถปรับปริมาณการจางงานนอกภาคเกษตรไดอยางอิสระ เชน การปรับปริมาณการจางงานในอุตสาหกรรมที่เกีย่วกับการทองเที่ยว ก็จะพบวาจากตารางที่ 3 กิจการที่มีการปรับลดการจางงานมากที่สุดคือ กิจการอสังหาริมทรัพยที่ปรับลดลงรอยละ 10.42 รองลงมาคือกิจการโรงแรม (9.36) อุตสาหกรรมสิ่งพิมพ (9.18) กิจการขนสง (8.48) กิจการรานอาหาร (8.17) กิจการเครื่องดื่ม (8.00) และกิจการบริการสวนบุคคล (7.91) ฯลฯ กิจการที่เหลือมีการปรับลดการจางงานตั้งแตรอยละ 1.14 ถึง 7.78 ทั้งนี้พบวากิจการบันเทิงมีการปรับการจางงานลงรอยละ 5.24

4 ผลรวมมูลคาผลกระทบตอการผลิตสินคาและบริการภายในประเทศ 24 สาขาที่แสดงในตารางที่ 2 เทากับ 289,993 ลานบาท แตหากรวมทั้ง 80 สาขา (ไมไดแสดงในตาราง แตใหดูรูปที่ 1) จะพบวามีมูลคารวมกันสุทธิทั้งสิ้น 501,211 ลานบาท (ที่ระบุวาเปนมูลคาสุทธิเพราะไมใชทุกกิจการจะมีผลผลิตที่ลดลง พบวากิจการบางสาขามีปริมาณผลผลิตสูงขึ้นไมมากก็นอย เชน กิจการมันสําปะหลังและแปงมัน กิจการเหมืองแร กิจการน้ําตาล กิจการผลิตภัณฑโลหะพ้ืนฐาน กิจการผลิตภัณฑอโลหะ กิจการบริการทางการเกษตร และกิจการเครื่องจักรและอุปกรณ เปนตน)

12

หากพิจารณาจากมูลคาการจางงานที่ลดลงในแตละกิจการ ก็จะพบวากจิการขนสงมีการลดการจางงานที่คิดเปนมูลคามากที่สุดถึง 10,971 ลานบาท รองลงมาคือกิจการรานอาหาร (7,975) กิจการเครื่องแตงกาย ยกเวนรองเทา (6,753) กิจการสิ่งทอ (3,128) กิจการยาและสุขภาพ (2,792) กิจการอุปกรณขนสง รถยนต เรือ รถบรรทุก (2,283) กิจการธนาคารและสถาบันการเงินอื่นๆ (2,006) กิจการบริการสวนบคุคล (1,888) และกิจการโรงแรม (1,772) ฯลฯ สวนกิจการอื่นๆ จะมีการปรับลดการจางงานคดิเปนมูลคาตั้งแต 158 ถึง 1,636 ลานบาท โดยกิจการบันเทิงมีการลดการจางงานลง 754 ลานบาท การสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยวโดยรวมไป 222,661 ลานบาท สงผลกระทบตอมลูคาการจางงานใหลดลงไปโดยรวมสุทธิเทากับ 109,813 ลานบาท ซ่ึงคิดเปนการลดลงรอยละ 4.91 จากปกติ และคิดเปนรอยละ 49.32 ของมูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยวโดยรวม5

3.4 ผลกระทบตอการใชทุนในกิจการรายสาขาที่เกี่ยวของกับการทองเทีย่ว สุดทายเปนการพิจารณาผลตอบแทนการใชทุนในกิจการรายสาขาที่เกี่ยวของกับการทองเที่ยว ดังตารางที่ 4 ซ่ึงจากแบบจําลองสถานการณ ปริมาณการใชทุนทั้งในและนอกภาคเกษตรเปนไปอยางจํากัด แตผลตอบแทนทุนทั้งในและนอกภาคเกษตรสามารถปรับไดอยางอิสระ ก็จะพบวากจิการอสังหาริมทรัพยมีมูลคาการใชทุนที่ลดลงมากที่สุดถึงรอยละ 10.02 ถัดมาคืออุตสาหกรรมสิ่งพิมพ (9.87) กิจการโรงแรม (8.93) กิจการขนสง (8.03) กิจการรานอาหาร (7.70) กิจการเครื่องดื่ม (7.53) และกิจการบริการสวนบุคคล (7.44) ฯลฯ กิจการที่เหลือมีการปรับลดลงตั้งแตรอยละ 1.70 ถึง 7.30 ในขณะที่กิจการบันเทงิมีมูลคาการใชทุนที่ลดลงรอยละ 4.69 หากพิจารณาการลดลงของมูลคาการใชทุนก็จะพบวากิจการขนสงมีมูลคาการใชทุนลดลงมากที่สุดถึง 16,371 ลานบาท อันดับถัดมาไดแกกจิการอสังหาริมทรัพย (10,804) กิจการรานอาหาร (9,820) กิจการสื่อสาร (4,640) กิจการยาและสุขภาพ (3,348) และกิจการโรงแรม (3,089) ฯลฯ กิจการอื่นๆ มีมูลคาการใชทุนลดลงตั้งแต 57 ถึง 2,583 ลานบาท โดยกจิการบันเทิงและกิจการบริการสวนบุคคลมีมูลคาการใชทุนที่ลดลงไป 1,303 และ 1,077 ลานบาท ตามลําดับ

5 ผลรวมมูลคาผลกระทบตอการจางงานใน 24 สาขาที่แสดงในตารางที่ 3 เทากับ 55,331 ลานบาท แตหากรวมทั้ง 80 สาขา (ไมไดแสดงในตาราง แตใหดูรูปที่ 2) จะพบวามีมูลคารวมกันสุทธิทั้งสิ้น 109,813 ลานบาท (ที่ระบุวาเปนมูลคาสุทธิเพราะไมใชทุกกิจการจะมีการจางงานที่ลดลง พบวากิจการบางสาขามีการจางงานสูงขึ้นไมมากก็นอย เชน กิจการยาสูบ ชาและกาแฟ กิจการมันสําปะหลังและแปงมัน กิจการเหมืองแร กิจการน้ําตาล กิจการผลิตภัณฑโลหะพื้นฐาน กิจการเครื่องจักรอุปกรณไฟฟา กิจการบริการทางการเกษตร และกิจการอุตสาหกรรมอื่นๆ เปนตน)

13

การสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยวโดยรวมไป 222,661 ลานบาท สงผลกระทบตอมลูคาการใชทุนใหลดลงไปโดยรวมสุทธิเทากับ 119,345 ลานบาท ซ่ึงคิดเปนการลดลงรอยละ 5.04 จากปกติ และคิดเปนรอยละ 53.60 ของมูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยวโดยรวม6

4. การสรุปผลและขอเสนอแนะ 4.1 การสรุปผล งานวิจยันี้สามารถตอบคําถามหลักของการวิจัยทีต่ั้งไววาอุตสาหกรรมทองเที่ยวไทยจะตองมีการถดถอยลงไปเทาไรจึงจะทําใหอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศลดลงไปรอยละ 1 และในการนี้จะกอใหเกดิผลกระทบทางเศรษฐกิจโดยรวมอยางไรบาง โดยวิธีการศกึษายอนกลับ (Counterfactual approach) ดวยแบบจําลองเศรษฐกิจแบบดุลยภาพทัว่ไปที่มีบัญชีเมตริกซทางสังคมเปนฐานขอมูลหลัก โดยสรุปอุตสาหกรรมทองเที่ยวไทยจะตองมีการถดถอยดังนี้ (เมื่อประเด็นอืน่ๆ คงที่)

• รายไดจากการทองเที่ยวโดยรวมทั้งหมดจะตองมีการสญูเสียไป 222,661 ลานบาท หรือคิดเปนการหดตัวของการทองเที่ยวโดยรวมรอยละ 33.17 ซ่ึงประกอบไปดวย

การหดตวัของการทองเที่ยวของคนตางชาติที่มาเที่ยวไทย (Inbound tourism) 135,235 ลานบาท หรือคิดเปนการหดตัวลงรอยละ 45.22 จากปกติ ซ่ึงเทียบไดกับนักทองเที่ยวตางชาติที่มาเที่ยวไทยจะตองลดลงไป 4,391,887 คน

การลดกิจกรรมทองเที่ยวในประเทศไทยของคนไทย (Domestic tourism) 76,508 ลานบาท หรือคิดเปนการหดตัวลงรอยละ 34.20 จากปกติ ซ่ึงเทียบไดกับนักทองเที่ยวชาวไทยจะลดการทองเที่ยวลง 15,063,595 ครั้ง

การลดคาใชจายเพื่อทองเทีย่วในตางประเทศของคนไทยในประเทศ (Outbound tourism) 10,918 ลานบาท หรือคิดเปนการหดตวัลงรอยละ 7.36 จากปกติ

ในสถานการณดังกลาวจะกอใหเกดิผลกระทบที่สําคัญ คือ รายไดของครัวเรือนทั้งหมดสูญเสียไป 223,131 ลานบาทหรือลดลงไปรอยละ 8.07 จากปกต ิคาเงินบาทที่แทจริงจะออนตวัลงรอยละ 4.21

6 ผลรวมมูลคาผลกระทบตอการใชทุนใน 24 สาขาที่แสดงในตารางที่ 4 เทากับ 74,666 ลานบาท แตหากรวมทั้ง 80 สาขา (ไมไดแสดงในตาราง แตใหดูรูปที่ 3) จะพบวามีมูลคารวมกันสุทธิทั้งสิ้น 119,345 ลานบาท (ที่ระบุวาเปนมูลคาสุทธิเพราะไมใชทุกกิจการจะมีการใชทุนที่ลดลง พบวากิจการบางสาขามีการใชทุนสูงขึ้นไมมากก็นอย เชน กิจการยาสูบ ชาและกาแฟ กิจการมันสําปะหลังและแปงมัน กิจการเหมืองแร กิจการน้ําตาล กิจการผลิตภัณฑโลหะพื้นฐาน กิจการผลิตภัณฑอโลหะ กิจการเครื่องจักรอุปกรณไฟฟา กิจการบริการทางการเกษตร และอุตสาหกรรมอื่นๆ เปนตน)

14

มูลคาการผลิตสินคาและบริการภายในประเทศทั้งหมดจะลดลงสุทธิ 501,211 ลานบาท ซ่ึงคิดเปนการลดลงรอยละ 4.87 จากปกติ และเปน 2.3 เทาของมูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยว มูลคาการจางงานลดลงสุทธิ 109,813 ลานบาท ซ่ึงคิดเปนการลดลงรอยละ 4.91 จากปกติ และเปนรอยละ 49.32 ของมูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยว และมูลคาการใชทุนลดลงสุทธิ 119,345 ลานบาท ซ่ึงคิดเปนการลดลงรอยละ 5.04 จากปกติ และเปนรอยละ 53.60 ของมูลคาการสูญเสียรายไดจากการทองเที่ยว 4.2 ขอเสนอแนะ สําหรับประเทศไทย เมื่อเกิดภาวะถดถอยในอุตสาหกรรมทองเที่ยว ผูประกอบกิจการทองเที่ยวและกิจการที่เกี่ยวกับการทองเที่ยวตางมีความสามารถในการปรับตัวไดเร็วกวามาตรการชวยเหลือจากหนวยงานของภาครัฐ ทั้งนี้อาจเนื่องมาจากความลาชาในการออกมาตรการและปญหาการนําไปปฏบิัติจริง การปรับตัวของเอกชนจะดกีวามาตรการของภาครัฐหรือไมนั้น ควรเปนหวัของานวิจยัในอนาคต ตลอดระยะเวลาที่ผานมาสวนใหญจะพบวาการปรับตัวในระยะสั้นถึงปานกลางของผูประกอบกิจการทองเทีย่วและกจิการที่เกี่ยวกับการทองเที่ยว เชน กิจการโรงแรม กิจการขนสง กิจการรานอาหาร กิจการบันเทิงและนันทนาการ และกิจการบริการสวนบคุคล ฯลฯ ก็คือการปรับลดราคาสินคาและบริการ นอกจากนี้ยังมกีารปรับลดคาใชจายดานแรงงาน เชน การปรับลดเงินเดือนและคาแรง การปลดพนักงาน จนกระทั่งการลดคาใชจายดานทนุ และสุดทายคือการเลิกกิจการไปเลย ซ่ึงนับเปนหวัขอการวิจัยทีน่าสนใจและนาทาทายในอนาคต เพราะยังไมมีงานวิจยัช้ินใดทัง้ในและตางประเทศที่จะสามารถตอบไดวาการปรับตัวของภาคเอกชนในลักษณะนี้จะชวยแกไขหรือบรรเทาความรุนแรงจากผลกระทบไดมากนอยเพยีงไร งานวิจัยเพื่อตอบคําถามนี้นับวาเปนประโยชนตอทั้งอุตสาหกรรมทองเที่ยวไทยและวงการศึกษาอยางมาก7

ดังนั้นคําถามงานวิจยัช้ินตอไปคือการปรับลดราคาสินคาและบริการของผูประกอบกจิการทองเที่ยวตางๆ รวมถึงการปรับการจางงาน ไมวาจะเปนการปรับลดเงินเดือน และคาตอบแทนแรงงาน การปรับจํานวนแรงงาน และการปรับปริมาณการใชทนุ จะชวยบรรเทาผลกระทบทางเศรษฐกิจอนัเนื่องจากการถดถอยของอุตสาหกรรมทองเที่ยวไทยโดยรวมไดมากนอยเพียงไร โดยอาจจะเลือกศกึษาเฉพาะบางกจิการที่สําคัญเพื่อจะไดเปรียบเทียบผลกระทบ เชน กิจการโรงแรม กิจการขนสง กิจการรานอาหาร กิจการบันเทิง และกิจการบริการสวนบุคคล เปนตน

7 จะเปนงานวิจัยที่แตกตางจากงานวิจัยของ Blake and Sinclair (2003) ที่ศึกษามาตรการชวยเหลือโดยตรงจากภาครัฐ ในขณะที่งานวิจัยนี้เปนการปรับตัวโดยตรงของภาคเอกชน ซึ่งตรงกับบริบทที่แทจริงของประเทศไทยมากกวา

15

ภาคผนวก ตารางที่ 1 ผลกระทบทางเศรษฐกิจมหภาคจากการลดลงของอปุสงคการทองเที่ยวโดยรวมที่ทําใหอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกจิลดลงไปรอยละ 1

ผลกระทบ ตัวแปรทางเศรษฐกิจมหภาค

รอยละ มูลคา (ลานบาท)

การทองเที่ยวโดยรวม (Tourism demand) -33.17 -222,661

การทองเที่ยวภายในประเทศไทยของคนตางประเทศ (Inbound tourism) -45.22 -135,235

การทองเที่ยวภายในประเทศไทยของคนไทยในประเทศ (Domestic tourism) -34.20 -76,508

การทองเที่ยวตางประเทศของคนไทยในประเทศ (Outbound tourism) -7.36 -10,918

รายไดของครัวเรือนยากจนที่สุด 80% ในภาคเกษตร (deciles 1 – 8) -6.64 -37,674

รายไดของครัวเรือนรวยที่สุด 20% ในภาคเกษตร (deciles 9 – 10) -9.32 -13,579

รายไดของครัวเรือนยากจนที่สุด 80% นอกภาคเกษตร (deciles 1 – 8) -7.14 -57,791

รายไดของครัวเรือนรวยที่สุด 20% นอกภาคเกษตร (deciles 9 – 10) -9.18 -114,087

รายไดของครัวเรือนที่สูญเสียไปทั้งหมด -8.07 -223,131

รายไดของภาครัฐ -7.41 -59,282

การสงออก 0.64 19,661

การนําเขา -2.73 -79,093

ดุลการคา 56.46 98,755

ปริมาณการบริโภคของภาคครัวเรือน -5.19 -

อัตราแลกเปลี่ยนเงินตราตางประเทศ 4.21 -

ดัชนีราคาผูบริโภค -2.86 -

ดัชนีราคาการทองเที่ยว -3.07 -

ดัชนีราคาการลงทุน -2.31 -

ดัชนีราคาการสงออก -2.21 -

ดัชนีราคาการบริโภคภาครัฐ -3.25 -

ที่มา: แบบจําลองสถานการณ

16

ตารางที่ 2 ผลกระทบตอการผลิตของกิจการรายสาขาที่เก่ียวของกับการทองเที่ยวจากการลดลงของ อุปสงคการทองเท่ียวโดยรวมที่ทําใหอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกจิลดลงไปรอยละ 1

ผลกระทบ กิจการรายสาขา ราคา

(รอยละ) ปริมาณ (รอยละ)

มูลคา (รอยละ)

มูลคา (ลานบาท)

การขนสง -3.05 -5.10 -8.15 -68,637

โรงแรม -3.77 -6.05 -9.82 -10,795

รานอาหาร -3.62 -4.20 -7.82 -42,528

บริการสวนบุคคล -3.68 -4.27 -7.95 -3,783

บันเทิง นันทนาการ -4.09 -0.53 -4.62 -3,290

เครื่องแตงกาย ยกเวนรองเทา -3.04 -5.21 -8.25 -29,882

หนัง เครื่องหนัง และรองเทา -3.32 -4.86 -8.18 -9,182

สิ่งทอ -2.35 -3.21 -5.56 -14,795

เครื่องดื่ม -3.17 -3.99 -7.15 -7,720

ผลไม -3.24 -3.61 -6.85 -4,182

ยาและสุขภาพ -3.29 -2.22 -5.51 -8,886

อุตสาหกรรมอาหารอื่นๆ -2.86 -2.45 -5.31 -14,925

อุตสาหกรรมสิ่งพิมพ -3.01 -5.97 -8.98 -3,669

ยางและผลิตภัณฑพลาสติก -5.09 -1.18 -6.28 -3,097

ผลิตภัณฑโลหะแปรรูป -0.91 -1.79 -2.70 -3,579

ไมและผลิตภัณฑจากไม -1.77 -0.61 -2.38 -1,392

อุปกรณขนสง รถยนต เรือ รถบรรทุก -1.71 -3.66 -5.37 -10,935

อุตสาหกรรมผลิตเครื่องใชไฟฟา -0.76 -0.09 -0.85 -5,171

เคมีภัณฑ -1.36 -0.66 -2.01 -5,051

อุตสาหกรรมการผลิตอื่นๆ -1.71 -2.68 -4.39 -6,268

อสังหาริมทรัพย -4.86 -5.23 -10.09 -14,326

การสื่อสาร -3.62 -3.36 -6.98 -6,859

การประกันภัย -3.28 -1.37 -4.65 -4,806

ธนาคารและสถาบันการเงินอื่นๆ -4.02 -0.13 -4.15 -6,235

ที่มา: แบบจําลองสถานการณ

17

ตารางที่ 3 ผลกระทบตอการจางงานในกิจการรายสาขาที่เก่ียวของกับการทองเที่ยวจากการลดลงของ อุปสงคการทองเท่ียวโดยรวมที่ทําใหอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกจิลดลงไปรอยละ 1

ผลกระทบ กิจการรายสาขา

รอยละ มูลคา (ลานบาท)

การขนสง -8.48 -10,971

โรงแรม -9.36 -1,772

รานอาหาร -8.17 -7,975

บริการสวนบุคคล -7.91 -1,888

บันเทิง นันทนาการ -5.24 -754

เครื่องแตงกาย ยกเวนรองเทา -6.08 -6,753

หนัง เครื่องหนัง และรองเทา -5.95 -1,525

สิ่งทอ -5.62 -3,128

เครื่องดื่ม -8.00 -1,547

ผลไม -6.68 -510

ยาและสุขภาพ -6.38 -2,792

อุตสาหกรรมอาหารอื่นๆ -4.68 -1,636

อุตสาหกรรมสิ่งพิมพ -9.18 -822

ยางและผลิตภัณฑพลาสติก -1.14 -303

ผลิตภัณฑโลหะแปรรูป -4.58 -1,067

ไมและผลิตภัณฑจากไม -3.01 -158

อุปกรณขนสง รถยนต เรือ รถบรรทุก -4.21 -2,283

อุตสาหกรรมผลิตเครื่องใชไฟฟา -1.42 -652

เคมีภัณฑ -3.39 -1,195

อุตสาหกรรมการผลิตอื่นๆ -1.65 -1,312

อสังหาริมทรัพย -10.42 -1,390

การสื่อสาร -7.78 -1,413

การประกันภัย -5.15 -1,479

ธนาคารและสถาบันการเงินอื่นๆ -4.64 -2,006

ที่มา: แบบจําลองสถานการณ

18

ตารางที่ 4 ผลกระทบตอการใชทุนในกิจการรายสาขาที่เก่ียวของกับการทองเที่ยวจากการลดลงของ อุปสงคการทองเท่ียวโดยรวมที่ทําใหอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกจิลดลงไปรอยละ 1

ผลกระทบ กิจการรายสาขา

รอยละ มูลคา (ลานบาท)

การขนสง -8.03 -16,371

โรงแรม -8.93 -3,089

รานอาหาร -7.70 -9,820

บริการสวนบุคคล -7.44 -1,077

บันเทิง นันทนาการ -4.69 -1,303

เครื่องแตงกาย ยกเวนรองเทา -5.56 -2,583

หนัง เครื่องหนัง และรองเทา -5.42 -2,151

สิ่งทอ -5.08 -2,506

เครื่องดื่ม -7.53 -1,990

ผลไม -6.36 -748

ยาและสุขภาพ -5.86 -3,348

อุตสาหกรรมอาหารอื่นๆ -4.11 -2,432

อุตสาหกรรมสิ่งพิมพ -9.87 -617

ยางและผลิตภัณฑพลาสติก -1.70 -480

ผลิตภัณฑโลหะแปรรูป -5.20 -1,386

ไมและผลิตภัณฑจากไม -2.39 -57

อุปกรณขนสง รถยนต เรือ รถบรรทุก -4.82 -1,233

อุตสาหกรรมผลิตเครื่องใชไฟฟา -1.99 -1,366

เคมีภัณฑ -3.99 -1,888

อุตสาหกรรมการผลิตอื่นๆ -2.22 -1,346

อสังหาริมทรัพย -10.02 -10,804

การสื่อสาร -7.30 -4,640

การประกันภัย -4.60 -876

ธนาคารและสถาบันการเงินอื่นๆ -4.07 -2,555

ที่มา: แบบจําลองสถานการณ

19

ตารางที่ 5 สถิติการทองเที่ยวของนักทองเที่ยวตางชาติท่ีมาเที่ยวไทยตัง้แตป 2540 ถงึ 2549 จํานวนนักทองเที่ยวตางชาติ คาใชจาย รายได

ป ลานคน

รอยละการเปล่ียนแปลง

จํานวนวันพักแรม

เฉล่ีย (วัน)

เฉล่ียตอคนตอวัน (บาท)

รอยละการเปล่ียนแปลง

ลานบาท รอยละการเปล่ียนแปลง

2540 7.22 0.41 8.33 3,671.87 -0.92 220,754 0.63

2541 7.76 7.53 8.4 3,712.93 1.12 242,177 9.7

2542 8.58 10.5 7.96 3,704.54 -0.23 253,018 4.48

2543 9.51 10.82 7.77 3,861.19 4.23 285,272 12.75

2544 10.06 5.82 7.93 3,748.00 -2.93 299,047 4.83

2545 10.8 7.33 7.98 3,753.74 0.15 323,484 8.17

2546 10 -7.36 8.19 3,774.50 0.55 309,269 -4.39

2547 11.65 16.46 8.13 4,057.85 7.51 384,360 24.28

2548 11.52 -1.15 8.2 3,890.13 -4.13 367,380 -4.42

2549 13.82 20.01 8.62 4,048.22 4.06 482,319 31.29

2550 14.46 4.65 9.19 4,120.95 1.80 547,782 13.57

ที่มา: สํานักงานพัฒนาการทองเที่ยว

20

ตารางที่ 6 สถิติการทองเที่ยวของนักทองเที่ยวชาวไทยท่ีเท่ียวในประเทศไทยตั้งแตป 2540 ถึง 2549 นักทองเที่ยวไทย คาใชจาย รายได

ป การเดินทาง (ลานเที่ยว)

รอยละการเปล่ียนแปลง

จํานวนวันพักแรม

เฉล่ีย (วัน)

เฉล่ียตอคนตอวัน (บาท)

รอยละการเปล่ียนแปลง

ลานบาท รอยละการเปล่ียนแปลง

2540 52.05 -0.79 2.31 1,466.00 11.57 180,388 14.66

2541 51.68 -0.72 2.37 1,512.70 3.19 187,898 4.16

2542 53.62 3.02 2.43 1,523.55 2.29 203,179 7.42

2543 54.74 2.08 2.48 1,717.77 12.75 210,516 3.61

2544 58.62 7.09 2.51 1,702.70 -0.88 223,732 6.28

2545 61.82 5.45 2.55 1,689.52 -0.77 235,337 5.19

2546 69.36 12.2 2.61 1,824.38 7.98 289,987 23.22

2547 74.8 7.84 2.6 1,852.33 1.53 317,225 9.39

2548 79.53 6.33 2.73 1,768.87 -4.51 334,717 5.51

2549 81.49 2.46 2.65 1,795.09 1.48 322,534 8.41

2550 83.23 2.14 2.63 1,767.35 -1.55 380,417 4.15

ที่มา: สํานักงานพัฒนาการทองเที่ยว

21

ตารางที่ 7 รายชื่อกิจการรายสาขาทั้ง 80 สาขาในบัญชีเมตริกซทางสังคม

ท่ี กิจการ กิจการทองเท่ียว (โดยตรง)

กิจการทองเท่ียว (โดยออม)

กิจการนอกการทองเท่ียว

1 ขาวเปลือก •

2 ขาวโพด •

3 ขาวฟาง •4 มันสําปะหลัง •5 กลวยไม ดอกไม พริกไทยดํา และอื่นๆ •

6 ถั่วตางๆ เมล็ดละหุง และงา •

7 กระเทียม พริก หัวหอม และผัก •

8 ผลไม แตงโม และสับปะรด •

9 ตนออย •10 มะพราว •

11 เมล็ดปาลม •12 ปานและปอ •13 ฝายและนุน •14 ใบยาสูบ •15 เมล็ดโกโก กาแฟ และใบชา •16 ยาง •17 วัว ควาย และผลิตภัณฑจากนม •18 หมู •19 ปศุสัตวอื่นๆ •

20 ไก เปด และสัตวปกอื่นๆ •21 ไขไกและไขเปด •

22 ตัวไหม •23 บริการทางการเกษตร •24 ไม ถาน และฟน •

25 ผลิตภัณฑปาอื่นๆ •

22

ตารางที่ 7 รายชื่อกิจการรายสาขาทั้ง 80 สาขาในบัญชีเมตริกซทางสังคม (ตอ)

ท่ี กิจการ กิจการทองเท่ียว (โดยตรง)

กิจการทองเท่ียว (โดยออม)

กิจการนอกการทองเท่ียว

26 การประมงนํ้าเค็ม •

27 การประมงนํ้าจืด •

28 ลิกไนต •29 กาซธรรมชาติและนํ้ามันดิบ •30 เหล็ก •31 ดีบุก •32 ทังสเตน •33 พลวง ตะกั่ว แมงกานีส ยิปซัม ดินเหนียวปนปูน แรอื่นๆ หินมีคา •34 ฟลูออไรต •35 เกลือ •36 การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรอยางงาย •37 ขาว •

38 มันสําปะหลัง •39 นํ้าตาล •

40 อาหารอื่นๆ •

41 เครื่องดื่ม •

42 ยาสูบ •

43 สิ่งทอ •

44 เครื่องแตงกาย ยกเวนรองเทา •

45 หนัง เครื่องหนัง และรองเทา •

46 ไมและผลิตภัณฑจากไม •

47 เฟอรนิเจอรและเครื่องแตงบาน •48 กระดาษและผลิตภัณฑจากกระดาษ •

49 อุตสาหกรรมสิ่งพิมพ •

50 เคมีภัณฑ •

23

ตารางที่ 7 รายชื่อกิจการรายสาขาทั้ง 80 สาขาในบัญชีเมตริกซทางสังคม (ตอ)

ท่ี กิจการ กิจการทองเท่ียว (โดยตรง)

กิจการทองเท่ียว (โดยออม)

กิจการนอกการ

ทองเท่ียว

51 นํ้ามัน โรงกลั่นนํ้ามัน และผลิตภัณฑจากนํ้ามัน •

52 ยางและผลิตภัณฑพลาสติก •

53 ผลิตภัณฑจากแรที่ไมใชโลหะ •

54 ผลิตภัณฑโลหะเบื้องตน •55 ผลิตภัณฑโลหะแปรรูป •

56 เครื่องจักร •57 อุตสาหกรรมผลิตเครื่องใชไฟฟา •

58 อุปกรณขนสง (รถยนต เรือ รถบรรทุก ฯลฯ) •

59 อุตสาหกรรมการผลิตอื่นๆ •

60 ไฟฟา •

61 การผลิตกาซและการจําหนาย •62 นํ้าประปา •

63 การกอสราง •64 การคาสงและการคาปลีก •65 ภัตตาคาร •

66 โรงแรม •

67 การขนสง •

68 การสื่อสาร •

69 ธนาคารและสถาบันการเงินอื่นๆ •

70 การประกันภัย •

71 การเปนเจาของที่อยูอาศัยและอสังหาริมทรัพย •

72 การบริการภาคธุรกิจ •73 การบริหารประเทศและการปองกันประเทศ •

74 การศึกษา •75 ยาและสุขภาพ •

24

ตารางที่ 7 รายชื่อกิจการรายสาขาทั้ง 80 สาขาในบัญชีเมตริกซทางสังคม (ตอ)

ท่ี กิจการ กิจการทองเท่ียว (โดยตรง)

กิจการทองเท่ียว (โดยออม)

กิจการนอกการ

ทองเท่ียว

76 การบริการขององคกรที่มิไดแสวงหาผลกําไร •

77 การใหความบันเทิงและสันทนาการ •

78 การซอมแซม •

79 การใหบริการสวนบุคคลและบริการในครัวเรือน •

80 ทรัพยากรน้ํา •

ที่มา: ขอมูลบัญชีเมตริกซทางสังคม (TDRI, 2004)

จําแนกความเกี่ยวของกับการทองเที่ยวโดยนักวิจัยตามสัดสวนรายไดที่มาจากการทองเที่ยว การจําแนกนี้ไมมีผลใดๆ ตอการศึกษาในครั้งนี้

-8.0

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52 55 58 61 64 67 70 73 76 79

กิจการรายสาขา (ตามรายชื่อในตารางที่ 7)

รอยละการเปลี่ยนแ

ปลง

รูปท่ี 1 ผลกระทบตอปริมาณผลผลิตสนิคาและบริการที่ผลิตภายในประเทศ ที่มา: แบบจําลองสถานการณ

25

-8.0

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52 55 58 61 64 67 70 73 76 79

กิจการรายสาขา (ตามรายชื่อในตารางที่ 7)

รอยละการเปลี่ยนแ

ปลง

รูปท่ี 2 ผลกระทบตอการจางงานในกิจการรายสาขาตางๆ ที่มา: แบบจําลองสถานการณ

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52 55 58 61 64 67 70 73 76 79

กิจการรายสาขา (ตามรายชื่อในตารางที่ 7)

รอยละการเปลี่ยนแ

ปลง

รูปท่ี 3 ผลกระทบตอการใชทุนในกิจการรายสาขาตางๆ ที่มา: แบบจําลองสถานการณ

26

เอกสารอางอิง Armington, P. S. (1969). A theory of demand for products distinguished by place of production. IMF Staff Papers, 16(1), pp. 159–178. Blake, A. and Sinclair, M., T (2003). Tourism Crisis Management US Response to September 11. Annals of Tourism Research, Vol. 30, No. 4., pp. 813 - 832 Harrison W.J. and Pearson K.R. (1996). Computing Solutions for Large General Equilibrium Models Using GEMPACK, Computational Economics, vol. 9 (1996), pp. 83-127. Horridge, M. (2005). ORANI-G: A Generic Single-Country Computable General Equilibrium Model. Edition prepared for the Practical GE Modeling Course, February 7-11, 2005. Centre of Policy Studies and Impact Project, Monash University, Australia. Löfgren, H., Harris, L. R, Robinson, S. (2001). A Standard Computable General Equilibrium (CGE) Model in GAMS. Trade and Macroeconomics Division. International Food Policy Research Institute (IFPRI), May 2001. Sarntisart, I. (1993). Industrial Protection and Income Distribution in Thailand, a thesis submitted for he degree of Doctor of Philosophy of the Australian National University. September 1993. Sussangkarn, C. and Kumar, R. (1997). A Computable General Equilibrium (CGE) Model for Thailand Incorporating Natural Water Use and Forest Resource Accounting. TDRI (2004), Thailand Development Research Institute. Computable General Equilibrium Model for Impact Analyses of the Government Budget Allocation. January 2004. สํานักงานพัฒนาการทองเทีย่ว (Office of Tourism Development) www.tourism.go.th

27