Coniectanea.

I Prisoianus grammatious ut ll{!Qi; praepositionis usum acstructuram declararet XVIII 281 (Hertziani exemplaris vol. IIp. 356) verbis oompositis qualia 1l{!ot;Eplstpa et lleOt;K(J,~Jsl;lJtu.WOL

sunt haee interseruit: .Attiei nnOCONWI 1l{!6r;, Ta KEVr!!lt ft~ 1«­Knl;irw, quibus eomparat Terenti illud e Phormione ad'Versum sti­mu,los caZces. GrMca sie edidit Hertzius, ex aliis codicibus npocONOY aut ONOC protulit, Nauokio in mentem venisse adnotavitMlv/xvo(Jot; (11l1loKo/Lf[J vel ::iOIjJOKA1jt; '1n1lQvftJ. sane ex poematefiuxisse looutio videtlll', quoniam paucarum sylJabarum supplementobonus trimetrus redintcgratur (} povt; JE 1l{!Qt; Ta KS1'T:{!/X WfJ AUKn­

t;Jrw. verum neo tale versus prineipium nee tragoediae comoediaevenomen recte exsculpi arbitror ex eis quas codices tradunt notis,aHud enim nihil hae significant nisi 1:1l7lOi; Ol!ftJ, quampraefationemdixeris aut, interpretationem proverbii ab anilllalillm natura fahulis­que translati ad mores bominum. vix ullum iumentum asino pro­penl;ius est ad impingendos ealees isque in fabulis haud rara calci­trans inducitur, velut lupum xa())!Ol'Ta laK"cl(J~ q;evrE~ et catulomale aemulatus 11'M}' (J/JsrQa },aKr/~wv. neque vero ullUin magis in­suevit verberari aut stimulari, unde in proverbium venit gui asi­num non polest, slrat!~m caedit. eUlU equo asinum eompositum inAesopiis fabulis duabns vides ita ut hie miserae patientiae 6t igna­viae, iUe nobilioris operae ae superbiae exemplum sit. similiter inillo apologoanimosns docilisque quadrupes stupidum et aerutnno­Ilum cohortari fingitur, ut ne peius reddat pervicacia sua quodevitare non possit malum.

II Hoc provel'bium a1ius me admonet quod semel Plautusadhibuit perquam obscuri multisque agitati controversiis, nostiBacehidum sca6nam festivam in qua paedagogus pristinam puero­rum disciplinam et oboedientiam laudat, novam protervitatem

Rhe1n. Mus. f. Philol, N. F. XXXIV. 22

342 Bueeheler.

alumnorum parentumque indulgentiam queritur. nune puer si ma­gistro eaput tabula rupit ob eamque rem apud patrem postulatuI',hie illum tanquam virum fortem laudibus effert, paedagogum nonmodo non defendit ab iniuria sed etiam obiurgat conviciatur mi­natur, qua 1'e fit tnagistet' quasi lucerna ~,ncto e.vprett'8 limeQ. euiversui 446 Ritsehelius subseripsit <intaeia 1'eliqui verba obseuris­sima>. de sententia vero nos non posse puto ambigere. nam eummagister eum quem auxilium sibi latu1'um adversus puerum spera­verat pat1'em quasi sooietate euro puero inita ipsum quoque seeumbelligeralltem invenerit, proverbio illo hoc significari opo1'tuit, spemquae iusta et eerta fnisset inritam factam eeeidisse miserrime, idquod utile ac profuturum videretur adiunetumque esset in auxilium,reapse offuisse et vertisse in damnum noxamque. uneta lucernamalunt et flammam augent, unguere ignem fere idem est quod ad­rundere oleum, itaque bct. nliv Mvva.wv Graeei dicebant et nvt?6./"strpsu; et s),(/,Üp nvt? aßsvvv/iU; (Pluta1'ehus qui fertu1' in paroemio­graphis g1'. I p. 345, 22 et 347, 48). porro linis ae linteis quidmagis ohnoxium igni est, quid eommodius ad comburendum? tamlucerna linamentis accenditur oleo inbutis quam candela huius ge­nens filo exardeseit et lucet, arte quaesitum est et inventum aH­quando linum quod ignibull non absumeretur asbestinum. unetumergo lintemu luoernae admotum flammam maximo opere adiuvaresaevissimumque excitare ardorem debet, quemadmodum pater amagistro advoeatus eius irae et indignationi succurrere facesquesubdere debuit. at neque hoc factum est neque illud eempe1'aeeidit, immo enim inieoto Hnteo potest ignis obrui, potest lucernaexstingui. atque veteribus lintea similiaque tegumenta, oentonessaga cilicia, in usu fuisse ad domandos ignes areendumque ineen­dium volgo notum est" quin etiam centonarii appellati sunt nomineab illo apparatu ducto penes qUOll euro. fuit ineendiorum sedando­rum. magistri igitur aestum pater sio refrigerat el frangit quomodo lucerna linteo oppressa exstinguitur. bine elueere opinorquid valeat empret~ vocabulum alioqui ignotum. etsi enim inPlauti fabulis prisca verba plerumque immutata sunt, tamen nonnulla etiam inferior setas aut conservavit integra aut ne om­nino daleI'entur cavit, eil. praesertim quae adeo exoleverant ntvis ac potestas iam non certo constaret, id quod nuper docuide eflJfafillato bracchio. isti ipsi vooabulo patrocinatur PanluBFesti ea;preta antiquos dixisse testatus quasi expertia habita,nam Bacchidum versum hoc gloesemate tangi satie probabilis estooniectura, quamquam neque ad proverbium neque ad vocem

Oomeetanea. 848

singularem interpretandam inde quidquam luoramur. comprimunturquidam flammae sed exprimitur nac lucerna cuius ignem nequehomo cuius fervorem rostinguimus. quam ob caussam exprett1,18pro expresso scriptum esse existimare noH. mihi rationem eandemquam ell:pletus ad llnÄ1'/(Jliv, expretus habere videtur ad Errf/7j(JliV quodeum 19 non minus quam eum ~v componitur, quod a spiritu flatu­que ad' inoendendi et urendi notiones traduotum est. etcpt'etus quasilucerna magister miM videtur esse violento tumidoque flatu 1'0­stinctus igneoque vigo1'e orbatus, paene dixe1'im ausgepustet. e co­gnatis verbis in Italiam pur vel pir ignis nomen ad Ymbros 08COS­

quepervenit, ad Latinos carbonis nomen ardentis pruna. vocaliumin quarto pede hiatum non multum mo1'or, quem etsi ipsum poe­tam admisisse nego, tamen et imperatorium aevum toleravit necnobis ita remove1'e datum est ut manum p1'aestemus Plauti. faeil­limum quidem est duorum verb~rum quod nune prius est posteriusfacere, gratiOl'em autem eomparationem fleri sentio trausformatalueerlla in id genus quod habet 'KUTarJ{JliCf8'li4; ,,:vxvo~.

III In Mareelli Empiriei lihro memeamentorum mnlta repe­riuntur remedia physiea et ineantamenta morhorum quae nos ride­mus, Mareellus Re vet~res mirifice prodesse laborantibus eredide.­runt.. quoniam superstitio haee a primis ad ultima antiquitatistempora duravit, eousentaneum est quae Mareollus memorat ear­mina et verba magica non uno tempore omnia fleta et inventaesse. non minus, inquam, hoc apertum est quam Homerieos ver­sus et trimetrum ::Jc~ 'K1it..liVlit It~ WUlitV 'Keil,OI' 7I'OJ'OV(; in MaroelJichartas ideo pervenisse quod et Graeei et Romani huie supersti­tionis generi operam dederuut. et plurima quidem ant omnil1oeommenta est recentissima aetas aut ita demutavit ut novis mori­bus ac linguae ratioDib~~ apta viderentur, velut qnae praecantaredebet ad ischiadem terens et eolligens herbam britaul1icam pag. 171ima editionis a Oornario factae: terram teneo, herbam lega, in na­mine Ohristi, pt'osit ad quod te colligo. alis. autem ex: remotiorevetnstate derivata sunt eiusque aliquod vestigium impressum ha­bent, neque incautamenta solum eed etiam quae adbRerent aut eir­eum sunt praeeeptortlm formulae. ve]ut eum totiel1s composituminveniatur castuset purus, caßt~tS purusque, pu,ruß atque eastus,purus castus p. 57 58 65 66 a1. nimirum huiusmodi homoquod prachet aut adhibet remedium, eo nihil est praestantius ­vetus lex in memoriam redigitnr nobis iIla a l'hetoribus eelebratasacerclos casta e casUs, pura e puris sit (Seneca controv. 1 2). iaeui fit remedium quo eertius desiguetur, ex more naturali quem

344 Buechele!'

hodie 'quoque a feris quibusdam gentibus ohservari tradunt, adici­tur matl:is nome.n, p. 111 convertens titionem ter dices remediigratia te faeere, uti illud quod ltaeserit in faucibus tuis veZ illiusquem peperit illa, sine mora et molestia eximatur, cetera exemplaIacobus Grimmius iam enotavit in eclogis MarcelIi ad n. 40: siein devotione Cumana mater prior scripta 6St, posterior pater Bs­1:(!OVfJlf{! fD~ÄtKt 8", mKE BET(JovfJlu Mu'f,l/ltÄÄft" ;})I 8fJ1Uit(!S BS1:(JovfJwf;EvsÄntf1I'Or; (mus. rhen. XVIII p. 562568). priscae sanctimoniaespeciem in primis illa praecantatio habet quae faucium doloribusmederi narratur p. 105, locum quiin causa sit tribus digitis pri­mis tenendum esse, reIiquill duobus elevatis dicendum: si lwdienata si ante nata, si hodie ereata si ante ereata, hanc pestem hanepestilentiam, l~unc dalorem hune tumorem hune ruborem, has tollesltas tonsillas, hune panum has panimtlas, lmn<; strumam hane stru­rnelZam, hane reZegionem elJoco edueo erccanto de istis membris me­duZlis. in prineipio si hodie ego posui eum editum sit exi hodie,praecessit autem dices, nam antiqua haec est dilliunctionill formulaut in carmine quo di ex obse8sa urbe evoeantur si deus si deaest, apud Plautum si foris si intus valent, apud Frontonem si no­ctis si lucis id temp~ts fwit. potestque ut olim verbum fuerit addi­tum si hodie nata si ante natast, quamquam sie quoque illa parti­cipia. defendi possunt ut non tantum ad pestem pestilentiamque sedetiam ad eetera mala referantur genere neutro. in fine conlocatatria verba ac duo nomina ternario binarioque digitorum numerovidentur respondere, una triade excepta reliqua bifariam distributaBunt, singulare est et. positu suo et significatu lmnc reZigionem.huie carmini quaedam est eum Vmbrorum vetustissimisque Latiuo­rum precibus 8imilitudo, aHa eius aetatis voces qua iambica poesisviguit numerosque Plautinos referunt. Varronis saturis qui inscri­ptum legit mu;{;uttm muli scabunt vel nescis quid 'Vesper serus vehat,apoute intellegit proverbium ductum esse ex senariia ae fabulis,modo nihil mutatum modo paululum, nam iustua versus ita disponiverba postulat nescis serus quid 'Vesper 'Velzat. similiter ad ia/tfJs'iae Mareellinis neseio an revocandum ait quod supra scripsi sinemora et molestia, eertius habeo inde ortum eSse quod p. 144 legi­tur in carmine utili ad digestionem ciborum: lupus ibat per 'Viamper semitam, cruda vorabat liquida bilJelJat. memini enim siue co·pula item Plautum dicere decedam ego üli de 'Via de semita inTrinummo 481. neque varo integri desunt senarii. p. 128 qui par­onychia. laborat, de ea eontingere parietem et retrorsum digitumdueens tel' dicere iubetur primulD pu pu pu, qui averruucantis tan-

Conieewnea. 845

qllam flatus videtur, deinde nunqumn ego te videam per parietemrepere. p. 250 earmen idioticum quod 1eniat podagram traditur:mane surgens in manus tuas exspues, a summie talis plantisqueusque ad summos digitos manus duces, dicas fuge fuge podagra etomn'is nervorum dolor de pedibus meis et omnibus membris meis.non quidam' politum id cal'men est arte Terentiana neque ante im­peratorum saecula natum, sunt tamen versieuli neo peius facti illisquos preoatio Terrae matris et preoatio omnium llllrbarum in an­'tbologia Riesiana 5 et 6 exhibent. verum etiam melius et antiquiusoormen indicabo, cui eam ipsam ob OOUSSam plus annorum ae ve­tustatis adrogo guod ct deformatum numerisque paene exutumapud Mareellum legitur et oonflatum eum verbis imitantibus mu­sieum artifioiuro aliud ao reeens. p. 71 si in ooulo varuius eritnatus, digit.is euro tenebis et diees neo mula parit nee lapis latiamfert, nec hure morbo eaput ereseat, aut si oreverit tabeseat. agno­sees opinor senarium in quo postea mutatum sit tempus verbi, neomula peperit nec lapis lanam t'ulit, sive futurum substitui mavisut quod singulis tantum litteris a Mareelli seriptura rostet. quiautem adhaeret versus aoeentum volgarem sequens homoeoteleutiseontinetur, sieut oarmen ad eoroum p. 154 pastores te invenerunt,sine manibus. collegerunt, sitze foco COll!erunt, sine dentiln.lScome­derunt val eoei axseeratio in testamento Poreelli de Theveste us­gue ad Tergeste liget sibi collum de reste. reeentissima haee estlatiuol;'um poematnm forma, etsi .primordia eius ipsa quoqua adbOl'ridam antiquitatam, immo ultra gentis romanaa originero re­deunt. ne repetam quae da Plantinarumdipodiarum eonsonantibusclausulis Vsenerus monuit in Flaekaisani annali 1873 p. 174, qua­tarnarios mos nee h~~ic morbo eap~tt ercseat aut si crevcrit tabe­seat proxima equidem aecedere puto ad exemplum prisoi earminisquod pedum dolori mederi S~sernae seripserant (Varro rerum rust.12) terra pestem teneto, salUs hie maneto. ao na poetae quidemeum numeri 8.aturnii Iieentiam gl'aeeanieorum versuum disoiplinaao legibus temperarent, in binis membris bune extramarum vooumeonoentnm omnino repudiarunt, nam et bieorpores Gigantes magni­gUe Atlantes apud Naevium et levius teotiusque oonsonantia saUsmuIta inveniuntur. frequentatum vero id modulationis genus anti·quitus esse in saoris volgi magieis arbitror ob eamque oaussamVergilium, qnem Agrippa novae caeozeliae repertorem appeHavite ooml'\lunibus verbis quaesitae atque ideo latentis, dum hexametrisineantari Daphnim faoit, hane iumiseuissl..' mollissimam ac ra1'issi-

846 Bueohelel'

mam formam carminis Zimus ~tt hic dtu'escit el haee ut cera Zique­seit ecl. 8, 80.

IV Ragenus anecdoton Relveticorum p. XLIX ubi rhetorica.ex Iuliani arte aliisque libris exeerpta proponit, epitheti exemplumhoc edidit: audax Orafinus, iracundus Eupolis, grandis Aristo­phanes. quod fuit eum iamborum specie inductus Van'onis adtri­buere vellem Parmenoni, repressit tamen errorem vetus interpresPersi qui ad satUl'ae I versum 123 haac adscripsit: unicuique suumepitheton dedit, si quidem audacem Oratinum dixit, iratum Eupo­lidem Aristophanemque praegrandem. Persius eo locosuas saturaslegere lube!; qui illorum poetarum comoediis studuerint, non in­doctos aut rudes moribus homines qui musam graecam cavillentur,italicis honoribus superbiant, a libcralibus artibus abhorreant tra"ducique philosophum bal'batum gaudeant: Ms mane edietum, postprandia Calliroen do. de quo versu Iahnius parum recte mihi iudicasllevidetUl' eum Calliroen seortum potius quam earmen notum dixit,universae enim ratio saturae (quis leget haee?), selltentiarum eon­textus, similitudo adieti postulat ut libellum intellegamus idoneumquem plebes legat satura. argumentum quidem eius quod fueritnon liquet, ego neque Aeheloi filiam nee Seamandri diei puto ne­qua Oeeani mam quam NUus amavit (Servius in Aeu. IV 2(0)neque amieam Coresi summa ex amore iniuria adfeeti (PausaniasVII 21, 1), aptius 'vel eam puel1am euius virginitatem Scamandrooblatam rapIlisse Cimou in deeima Aeschillis epistula fingitur velSyracusanam euius l(lWrlKOV na:J·o(; multis ChaI'ito voluminibus per­sequitur aut denique aIiam fabulam amatoriam Bodem nomine or­natam statueris. sed libellum a Persio latinum ae laseivum signi­ficari eertum est neqne id veteres fugit interpretes, etsi de genereet materia poematis ambigua ac diversa ia.etarunt. ex quibus unusCalliroen eULD Oenone coufudit qtlaln Pat,is ante Helenae raptumhabebat, quae deserta tnultum dieitur rupti amoris duwe ttevissecottsortium: ltane comoediam seripsU Atines Celor pueriliter, eis­que ineptiis meruit Bane ut fraudis in suspieionem veniret Iahnioproleg, p. LXXII. varum sive Fulgentii hoc commentum est sivebOlla fide traditum, nomen scriptoris non potest non corrnpisselibrarius, neque inveni equidem quod nomen magis quadraret autaeque bene quam Asinius Celer, hune enim novimus aetatis Uliusvirum eelebrem et eonsularem Claudii Caesaris amicum eiusdemprincipis iussu interfectum (Seneea apoeoloc. 18).

V Annaeus Cornutus qui Persii poetae magister erat muIta

Coniectanea. 84:7

multiplicis dootrinae monnmenta reliquit, quamquam splendore aefama quaecunque ipse sibi pOl:lUit omnia facile vincuntur ab illoquod diseipulns eius honori dieavit in eatura quinta. est auteminter libros Cornuti a grammatieis memoratos nnus de quo adeonibil eompertum bahamus ut ne titulus quidam quinam ei fueritpro certo diei possit. de hoc meam expromam scntentiam, quill.adhue nihil prolatum vidi quod fide dignum esset, et si iplle verumnon adseeutus sim, alios spero eaudem ram rursus adgressuros for­tuna meliore, nam moleste ferendum est praeripi nobis quae pa­rata tamen videatur notitiam libri illa aetate eompositi eiusquedissidentis a ratione aut specie librorum volgari. Charisius emmp. 201, 12 K. sive quem iIle describit Iulius Romanus postquamPlautino versu in mundo idem esse confirmavit quod palam et inexpedito et eito, CaeciIii quoque duo et unum Enui exemplum sub­iungit his verbis usus: Oaecilius qtwque, ut Annaeus Oornutus li­bro tab. castarum patri.s sui, <profecto qui nobis in mundo futu1'umleetum'. omitto mud profecto qui quod quamvis ipsum quoquemendo adfectum sit, tamen ad Caecilianam fabulam, non ad COl'nu­tum pertinere omnes existimant, tuque licet eum his dissentias etprofert aut simile verbum inde effici velis adnectique membro priori,nihil tamen ea coniectura valet ad titulum libri aute scriptum per­fecte et absolute. Keilius fideliter expressit codicis seripturam Mb.tab. castar. quorum· verborum cuique deficientium syllabarum infine quaedam notula inducta est. de litterato Cornuti patre agiOtto lahniuB significavit, librum patris volgatum esse a CornutofiUo qui expoliisset aut praefatione auxisset Osannus pro certo ha­buit. librum fabUlanIJm castarum Liudemannus posU6rat, dubita­verat Iahnius an tabernariarum faceret idque plaeuit Prellero, Iepistularum patris ubi Caeoili vel'SUS composuit Ribbeckius se con­iecisse narrat. non pauca antiquitatis instituta ac vocabula ex in­Bcriptionibus didicimus, cum scriptores plane neglexerint aut quasiclandestina voce rnemorarint : seviros Augustales quis nosset sinetitulis oppidanis? exime de eodicis litteris unam, scribe tab. castr.,fac in aliquo lapide id nos legere insculptum, neo dubium euiquamerit quin tabultuius castrensis dicatur aut eastrense tabularium. li­cetue ad hoc exernplum iuterpretari Oornutus libro tabularum ca­strensium patris sui? quod si concesseris, quaeres quaenam tabu­lae hae sint eastrenses. non tales equidem intellego qualcs procu­ratol' rationis castl'ensis aut adiutores eius connoiebant mandatuma.b imperatore munus cura exsequentes tralaticia,sed testatas utsit Catullus tabulas sive testamentum factum in eastris. nam cum

348 Buecheler

pro tes~amento tabulll.e centiens vocentur, eae quas mHes signattam recte castrenses nominantur qnam peculium militis et bunacastrensill.. tabulis ll.ll rationibns aptum esse in mundo Plautinisexemplis qualis est Persae versus 45 quivis cognoscet, forensi indisceptatione mundum versatum esse Lueilius .declarat legavit qui­dam UIlJori mundum omne penumqtte : atqui quid mundum, qui4non? di1/idet grammatico fortasse explanandnm verbumvisum est ant tutandum veterum soriptorum usu. philosophorummultol'um extitere otaiNjxat, Testamenturn Varro Menippum imita­tus ita conscripsit ut se ipse faceret testantem tanquam ,de tiliisde saturis suis, in ludo litterario fiotnm habemus testamentumGrunuii Porcelli. ant fallor ant pbilosophiae ille et grammaticesmagister libro singula!i patriB sni ediderat testamentum, sive mi­litare id fuit ut ego conieci Bive probabilius aliquid pro, castar.quod amplectamur ipBe invenies.

incerta certiore monitu compensabo. in Placidi glossis ubim,agmentum, explicatnr etiam nune haac legimns p. 67, 1 Deuer!'Oornutus quicquid mactatur ia est qu/icquid distrakitur. absurdainterpretatio est neque in codicibns ita seripta videtm., quoniamPapiae eam editor vindieavit Maique exemplar distatur exhibnit.legendum quicquid dis datur sie ut olim praeceperat Iabnius Persip. XIX.

VI Raro grammatiei veteres qui cognationem litteramm ex­plicant, fancium ac dentium vim animadvertunt et quo modo voxquaeque coufot'metur in o1'e memorant. recta tarnen huins generisobservatio in Terenti Seauri orthographia legitur, depravata illaquidem scribarum socordia p. 14, 3: B cum P ct M consentitquoniam origo earum non sine labore coniuncto ore rcspondet. haecKeilius quibuB Deo rei experientia. neo simplicitas dictionis fidemfacit, in oodicibus est coniunctione. Scaurus igitur physieam dili­gentiam his verbis manifeBtavit origo earum non sine labrorumconiu1wtione respondet. qnamquam de uua litterula liquido iurarenoHm, nam in eodem capite Lactantii (de opif. dei 10) labRorumtegmina simul et oompressionem lablOrum eireumferri video. p. 16initio Soaut'Us Q Iitteram Latinos retinuisse ait propter notas efquill. eum eil. eonspiret V consonans: unae et Graeci coppa quodpt·o hac poncbant omiserunt, postquam U$U quoquc, quod auxilioeius littcrae non indigebant, supervacuum visum est. in his neoquoque cur additum sit intellegimns neo quid relativa enuntiationeiIla opus fuerit. et libl'ornm uterque inaigebat praebet, alter aopotior non omittit. itaque nesoio an Boriptum reliquerit gramma-

Coniootanea. 849

ticus postquam vau quoq~te quod auwilio eius litterae indigebat su·pervacuum vistemest inter coppa et digamma similem necessitudi­nem atq~e inter Qet V intercedere ratns. nam verbum quod estvau paene ubique vitiatum est. p. 25, 13 adversatur eis qui Ylatino sermoni Bupervacuam putaverunt:. cum quaedam in nast.rumsermonem graeca nomina awmissa sint in quibus evidenter sonushuius litlerae exprimitur ul hyperbat01~ ct hymnus cl. hyaeinthuset similia, in eisdem hac littera utimur necessarto. non taoebo cis­dem in hano sententiam male oadere, requirere nos in eis qt,idom,sed aHnd legenti mihi mirnm visum est, hymnus relatum inter vo·cabula usu latino recepta. recHus pro graeco habetnr et efferturp. 28, 1 hypnos hymnos hyacinthos. atqni oodex melior kymnistradidit idqne restitnendum est, quill. Lucili versibus hoc nOmenfamam et a.uotoritatem adeptum erat. unde Velius quoque p. 81, 4Hymnidem eum hyaointbo et hymenaeo in exempHs posuit. Tbe­seum qui amicus discipulusve Seauri oredebatur quod ei misstisesset bic libellus, nune Keili docta manu eonscissum ac sublatumvidemus. Bernensis liber p. 28, 17 haec tantum testatnr: haeeStmt quae urgel1ti tempore· eompleeti tibi in praesentia pottei: siquidexemplis defece1'it vel quaestionibus, subiungetur, Pa,latinus inter­sertum habet potuit he si quid ex quo Thescu elicuerant editores.at alterum tarnen comma mancum est et nimis exile quippe cuidesit alias subiungetur aut aliud verbum quo voluntas ilcl'iptorisapertius deelaretur. et quoniam subiecit nam quoll, ad rem maximepertinet, regulam vides, amioum sine dnbio ipsum siquid usui prae­terea videretnr adnectere voluit. qua re Palatini soriptl1ram itacorrigendam oenseo a· te siquid defecerit subiungetur. non integrumad nos pervenisse Scami commentarium eonstat, retractatum autemesse tarn callide ut. vetustiorem a recentiore grammatico vix inter­noscas, uno .argumento demonstrare lubet. nam p. 18, 8 de F etTI haec narrantur: qttem antiqui fircum, nos kircum, et quam Fa­lisei habam, nos fabam appeUamus, et quem antiqui fariolum,nas hariolum. triooloB sententia ita composita ast ut e medio Fa­Hsoi nunc tolli non possint, hos qui expellet, minimum est ut etiamqui subllecuntur antiquos abigat. tarnen tollendi Falisci. LatinoEl etSabinos F et H permutasse, antiquoll habam vocasse communismemoria est, Velius p. 69, 11 quam muiqui habam dicebant, nosfabam dieimus, ipse Scanrns p. 23, 18 quam nos fabam dicimus,antiqui habam dUfJerant. Latinos et Graecos ScauruB respicere so­let, prilleos Italiae populos ille non magis quam tota grammatico­rum qui turn fuerunt caterva. an TIadriluli aetate habam Faliscos

350 Bueohelor

appellasse credis? nempe in levioribus quibusdam rebuB ab ur­bano munieipalem sermonem differre observatum est, Vestini etMarmoini etiam tum commodo pro commode extulisse traduntur.aut non praestabat scientia ac iudicio Scaurus qui grammaticusnobiIissimus perhibetur Agroccio qui Tuscos effccisse ut S Latiniinter liquidas ponerent vel deuncem decem uneiaa esse narrat, autnon illa fecerat de Faliscis verba. quo pacto hi iIluc inrepserillt,facHe est expIicatu. eonditi enim ab Haleso quod mutata H in Fdicti sunt Falisei, ut ait Servius in Aelleidis VII 695, ipsiquoquevidebantur eam vieissitudinem litterarum experti esse quam Scaurusantiquo fahae vocabulo comprobarat.

VII Diogenis oynici epistulae, quarum novissime Bernaysiusmentionem iniecit Lueiauum oynieosque describens p. 96, satis mul­tae sunt et admodum verbosae, antiquarum Iit.terarum rerumqnenotitiae exiguum fruetum adferunt, neque inventionis gratia neofaeetiis dieUonis vaide deleetant. non mirum igitur quod non tan­tam in eas operam curamve grammatiei impenderunt quant!\ opuserat !\d perpurgandas. ae plurimum nuper profl1it eis HereheruBeuius beneficio de eodicum memoria aliquanto faeU Bumus certioresin epistolographorum graeeornm eolleetiol1e Didotial1a, tamen nequeomnia nnus volnera sanare potnit et monstrosas quasdam reliquitseriptul'as eodieum propagille llxortas suae diffisus virtuti. ex hisunam mihi videor posse perdomare. epistnla XXXVII Manimo Dio­genes hospitium Laeydis l!\utumql1e aedium apparatl1m Darrat : xli'­Vat yaq i~E(J1;(JWVt:O arptrJea noÄvrsÄEi.(; Kat 1:fianEl;al 1l,l'Et; SV 1i[J ,,/1.­aV7:tX(!V 8XStlJ1;O, a'i flEV ~X f/aeuJ.';1I00V, a'i 08 ~K ()rp8lloaflvlJ1l.JJv ~v­

AWV, i},(!}'VQwfulrwll aV&nAIi~tl, E71-t d'S rotn;ou; SEeanovrE(,; EtO'l:1/"EU/111(p. 251). mensae igitur partim acernae erant parUm ex aHa 6tsumptuosa. materia faeta.e, EU uvna(}wul}·l.JJlI quod in pra.efationeHercherus suggessit, id nuUa probabilita.tis specie commendari fate­beds. perscribe voot! eis quibus olim ntebantnr Iitteris, nibil autminimum distare e!\s intelleges a 1\100Y. itaque reponendum a'tftEV EX II(~(!lac;; AWOV. feminini geueris, sive poetarnm eonsuetudineid ut praeferret seriptor commotus est sive exquisito quod fingitmal'UlOris genere, exempla ex Aeliano Suidas prompsit in IIa(llac;;

'AlSov. in praeeedente epistula ubi Diogenes Cyzieeuis suasit utaedibus Buis 1000 Herenlis Paupertatem illseriberent, civis bune ti­tulum ahominatur quod ilIa malum sit: -rt nowvuav lj..lJr;r~·, l1fJ!'J1v,xauQv AtJrEU;; A'flOll, EInE, VJ'iJXOi; xararpq6VfJow. an' OVOSlI rE rov-

? , I 71 '" I H' , , ~ -, ~,

1:WV wv rpll'; 7UiVla IX(!a ovre "'fwr;, nOM(J. fIX(! EV 7:fl rn rpvcrat v(

(lJll Ö7:E Alftf}f, 3EqallliVE7:at 7:6 1:8 1/Jvxor; (p. 250). recte Iaeunam post

Coniectanea. 351

11(J(I, signifiearunt, D8.m duo illa ol1.:; "'flOr; siquis delere maUt, nonsaUs faciat garrulitati seriptoris, gui quod paulo inferius dieit elal~al ll'9&Ofi E1l1Kov(!ot, eo supra se deelarasse indieat neque fanlemneque friguE! non posse defendi. at t1(Ja rursus uncialibus litterismutandum est, ex his ut neeessariam sententiam sie ooIligaa ovosv

rs TOmwv llsvla O(!fi. Ilimillime infra scriptum est oMs KaW,fPfJOVTj­UU' lQ1'a~(iUlt llsvla et statim post .avra EOea ~ lllilila. hoc ultimoloco graviuE! reaidet vitium ac nisi me fallit opinio ordo verborumturbatus est, sed quoniam emendatio mihi ipai minns eerta visaest, non morabor in eo. epistula XL eynieus Alexandrum adhor­tatur ut famulis copiisque regni ne fidat, nullum morbum aut fe­brem muds aut exereitu probiberi ();Q't8 ft~ oVX oilrw ota.s9ijvlU..wv 1JIJ(!&vvwv 8vnva {JOVASt (~onSe ~v TOll &.no(!ofJvm ooxovvm av­

:t(!W1l0ll (p. 255). notavit hunesoloecismum Hercherull inlatum 11.

Boisllonadio (in Excerptill codd. bibliothecae regiae X 2 p. 269),reetius eundem &.nofJlill proposuisse ait, nam libri habent .ov a7!o­(!ovvra rov d'oKovvra, id est guod desideramus in libratione antithetiWV a1l0(!UhmllV ooxovvra t1p8(!wllov. in epistula XXXIX p. 254:animae bonat! ac superbae qUlle corpori non serviunt sed reguntomnia, nihil recipillnt nisi quod iustum sit, 1:WP 08 Evavrlwv fLTJOS&l, lrp' ~ .0 OWftU &varKa'et .~v l/Jvx~l' /jolil18at Ota. .~v 1lB(!t7!S­maOftSV1jv afJm'lf, ~OOIf~P tx8"jof, '1:Q01l0V ~ ?J:A.'Aov nv!Jf, &.'A6yov. patet~oov~v peperisse futtile mud verbum ;;&09at, conveniebat piscihamum, animae inlecebras appetenti hoc f:softat. turpia turpiterferuntur XLII p. 256: srpftaoliv ~ XEl(! fWV 'dJV iJ/u}vatop ~(Jat, Er1­rVWOKE 08 7:i]v drp(!oof,o;{ülf allo1l1~(1(dotv SVlla(}LarorS(!ft1l EV(1ij09at rilf,xara r(~orse(t. actio manns est, non oognitio: quod Palatinus liberexhibet trlrvWOXEI' levi macula adfectum extitit ex lr1rvwal(av.

VIII Senecae in apocolocyntosi tres aut quattnor looi adhuenon sunt plane enodati, leviores o:l.fensinnculae fortasse plures re­sident, unam habet extremi carminis versus guartus oap. 10. oon­demnatus Claudius apud inferos alea ludit pertuso fritillo: C~tmque

recollectos auderet mUtet'v talas, lu.sura si'milis semper semperquepete'ldi, decepere Mem. modmn et rationem egressus est Wehliuseum alterum versioulum totum insiticiulll pronuntiavit, verl1m ta­men aliquid falsi sllbesse me rectius iudioavit qull.m ego olim guiconll.tum eius imprlldentem refutabam. negne enim lusnro Clandinssimilis est sed ludenti, immo ne Indenti quidem similis tantum,quoniam reapse lndum exercet, est plane ludens. deinde quill. pe­tenti non intellegis nisi adsumes talos, inter hoc et mud verbnmmale interiectum est quod per se staret solutum a talorum nomine

S52 Buecheler

ac dissociatum, lusuro. ergo huic substitui eiusmodi verbum Deoesseest quo Don omne aleatoris sed unum aolum negotium designetur,qualeeat petentis talos in alveo dilapsos et in friUllum oonicientis,tum quod pariter ac pefenii talorum mentione revinciatur. legamuafusuro. scholiasta Iuvenalia XIV 5 fritillumpyxidem corneam easetradit, apud antiquos enifn in cOrftU mittebant tesseras moventesque(undebant. alusore verbum ad lusoriam orcam Ausouins transtulitin 11rofessoJ'ibns BlJrdig. I 28 Minervium landans quod bolos inlongo certamine factos pel' singula pUDetareeeDsens enumerassetomnes, alte-rnis vicibu8 qtW8 praccipitante rotatu fundunt ea;eisi percava bUica gf'adus.

Similitudo eorruptelae addueit me ut subiungam scholion pa­limpsesti Bobiensis in Ciceronis Vatinianam sie transeriptum a Maioet Orellio p. 317, 12: (uU autem iltis temporibus Nigiilius quidam'Vir aoctrina ct eruditione studiorum pracstantissimus, ad quem plu­timi conveniebant. haee ab obt;'eetatoribus veluti actio minus pro­babilis iaetitabatur, qttamvis ipsi Pythagorae sectato;'es etlJistimarivellent, Zieglerus qui eodioem denno legit et multa correxit in hocmuseo XXVII p. 432, nihil ad illa diserepantiae adnotavit, suspieortamen in ipso codice soriptum esse, adfirmo ab auctore mandatnmchal'tis vel2tt (aotio minus probabilis. argumento est et quae prae­eedit conventiculorum memoria et qnod seqnitul' sect,atorum vooa­bulum. huius factionis dux Nigidius, Vatiniua adsecula habitus est,dixitque Calvus in Vatinium o.ocusari a se hominem audacissimum,de factione divitem, sOl'didum maledicum toste Severiano (in Halmiirhetoribus p. 336, 6).

IX Asconium scriptorem historioum unice probamus et lau­damus quod summa cum fide ac diligentia Ciceronis orationesenarravit, quod omisso ol'atoriae eloquentiae infl.atique sermonisstudio nihil rerum aut litterarum selens neglexit quocl temporibusorationum verbisque a Cicerone scriptis lucem adferre posset. actadiUl'na pervolntavit, orationem Milonianam sic ut Cicero apud in­dices pronuntiarat exceptam a librariis, eommentarios defensionumab.oratore incohatos, expositionem quam ilJe reliqnerat couailiorumQuorum adhibuit, Cominii in Cornelinm orationem et quas Cieeronisohtrectatores finxerant quibus Catilina. et Antonius respondereutcandidatoriae Ciceronis aliosque lihros non paucos ex quibus vitaoratoris resque ab eo gestae cognoscerentur aut legit aut saltemin manus sumpsit. hio igitur tam impiger et perltus et sollersinterpres qni factum esse putamus ut certissima et amplissima deCioerone testimouia, ab ipso missas Attico epistulas nullo umquam

COl1ieetanea. 853

verbo commemoraret eed plane ignoraret? has eum non vidisseseilicet. quoniam vero ex silentio fallacem saepe fleri cOrlclusionemvidemus, flrmius addo argumentum ductum ex ipsa Asconii enar­ratione. nam in candidl1toria oratione' p. 76 Kiessl. dum exponitCatilinam anno superiore repetundarum ex Africa accusatum essea Clodio et absolutum eum Clodius turpiter praevaricatuB videre­tur, haee verba ponit: defensus est Oatilina, ut Fenestella tradit,a M. Cicerone, lJ.uod ego ut addubitern, haee ipsa Oiceronis oratiofacit, tum dURS paginae eil. de re sic disserendo complet, ut tacereCiceronem suum erga Catilinam beneficium ipsllmque iIlud iudiciumidentidem vocare' in infamiam demonstret, denique nullum esse eiusdefensionis llommentarium aut principium adfirmet. probabilitermebereule haee displltata sunt omnia; dum Cicet'onem alta voceclamantem audimus diripllisse Catilinam provineiam, absolutum esseper iniuriam, non tam absolutum quam ad maius supplicium reser­vatum, tantisper Asconio adsentimur et cum eo quaerimns stupen­tes verine simile est haec eum Oatilinac obicerc si ipso defendenteabsolutus esset? at enim Ciceronis dicta factaque inter se non us­que quaque convanarunt, saepe aHa fuit oratio, aHa voluntas etconsilia., sa.epe palam disaimulavit quae sacreto fassus est, ideoquecavehimua na captiosa· ista nos decipiat probabilitas. qnamvis inilla oratione Cicero Catilinae caput a se protectum esse reticueritseraque cupiditate raum damnari culpae voluerit, ra vera tum cumiudicium factum est non erat eum puditl,lID adesse Oatilinae. te­statur enim ipse in epistula ad Atticum I 2 scnpta anno u.DCLXXXIX mense Sextili simul ac dasignatos consules seque M.lilio auctum amico nuntiavit: !toc tempore Oatilinam competitoremnostrum defendere cogitatnus, iudices habemtts quos voluimus summaaccusatoris voluntate; spero si absolutus erU, coniunctiorern inumnobis fore in ratio'llc petitionis, Bin· aUter acciderit, ltumaniter re­l"emus. iam igitur sortitus erat praetor iudices, iam hi consede­rant, iam descansurum in forum soias et reSpOnSllrUm acousatori ad­vocatmu. etsi hoc ipsum, Ciceronem tune locutum esse non compe­rimus, etsi aliqui casus Cioeronem eo die aut proxumo na verbafaceret apud indices impedire potuit, tamen suo iure FenestellaCatilinam defensum esse a Cicerone prodiderat memoriae, quill. quiparatus stat ac propemodum surgit ad dicendum, sive sidere lin­gua eius adflatur sive fortuita res quaelubet orationem moraturval tollit, sine dubio perinde aestimandus est ac si dicendi facul­tate usus sit. Asconius autem eam epistulam non coguoverat, sianim nosset, non esset contentius adversatus Fanestellae aut ita

Buecheler

disputationem instituisset ut susoeptam quidem a Cicerone defen­sionem Catilinae sed non peractam doeeret.

ergo quo tempore Aseonius eommentarios mos seripsit, idest si. Kiesslingi 8ehoellique rationes sequimur, quo tempore Clau­dius Caesar diem obiit et Naro imperio potituli est, na turn qui­dem in vo}gus edita eraut Ciceronis ad Atticum epiatularum volu­mim!', quae Nepos olim eum in Attioi sorilJiis sive tabulario depre­hendisset magnopere admiratus a oontexta eorum temporum histo­ria non multum dif1en'e iudieaverat. sed paucis annis post Asooniioommentarios pervolgata videntur ac primus ex eis locum aliquemHa deprompsit ut exemplar accurate transoriberet Senecasenexin epistula ad Lueilium 97, fortasse ipsa novftate libri pellectusut et illie et in epistula 118 ad entu deverteretur et quae eo oon­ti~entur latius explioaret. eeterum male qui ad Att,icum epistulasnuper tractaruut Catuli dictum I 16, 6 ex Seneeae epistula 97eorrigendum eensuerunt. nam primo quidem Ciceronis uarrationemSeneca plane ad litteram reddidit praescripto indiee Iibri § 4, de­iude autem quae ille rettulerat suo stilo ac sermoui apt.avit, ita­que brenus Catulus ct argutius apud Seneeam § 6 quid '/Jos inquitpraesidium a nobis petebatis? an t1e nummi vobis eriperentut'? quamin Ciceronianis quid vas pmesidium a nobis pastulabatis? an nenummi vabis eriperentut' timebatis? ex his vel'bis ultimnm qni de­leri insserunt, non modo il1geniorulU ac facetiarnm inter Senecamet Cicel'onem discrimell mutatamqua eum illgeniis omnique orationesententiarum gratiam non eUl'arunt sed etiam a Plutal'oho aamipllam vooulam expressam esse neglexerunt in vita Ciceronis cap. 29f;f1EU; ~ tV.:,,9iiJf; /m:Efl uatpu}..slar, ilr~al./,,(J{}'E .~v qttJAaK~'! tp()ß()V/llil'O~

p.n ur, V/lWV atplA'fJJ;a.t '10 &flyvfllQV,pnbliei iuris factas esse Ciceronis ad Attioum litteras circiter

annulU Christi 60 declaravi ideoque adhibere eas non lieuisse Asco­roo. at non meministi, inquis, excerptum ex his apistulis looum abSeneml iam in eo libro quem ad Paulinum da brevitate vitae misitprius quam Claudius Caesar pomerium urbis protulit et ampliavitid est aute annum 49. ibi enim Cicero nec secundis rebus quie­tus neo adversarum patiens <leseribitur cap. 5: quam fl,ebiles voeesexprimit in quaclam ad [omisit Ambrosiani codicis manus prima]Atticum epi..~tula iam victo patre Poml,ew, adhuc /Üio in Hispaniafmeta at'met refovente? <quid agam' inquit < kie quaeris? 'mm'orin Tusculano mea semiliber', alia deitteeps adieU quibus et prio­rem aetatem conplorat et de praesentiqueritur et ae futura aespe- .rat, Atticiallll.S apistulas Senecam in mente habuisse universa Ci-

Conieotanea. 865

ceronis notatione eiaque quae 'in eo capite prima poauit mibi pro­batum eat itaque aperno Lipsii eonieeturam in quadam ad All7iumepistula reeeptam a Baitero atque aliis. sad varissime Lipsius eaverba hodie DOn legi iu Attioiauo volumine animadvertit, hoc tau­tum simile extare XIII 31, 3 semiliberi saltem simu8. praeter unumboc voea.bulum, praeterquam quod in" Tuseulano Cioero ita summUl11ex eommutatione rei publieae dolorem professus est, nihil uliud eou­gruit eum vera epistula, lleque argumentum nee tempus neo sen­tentia singularis. neo vero quemquam eo uti perfugio velle opinorut epistulam quam Seneea indioavit ex nostris eius voluminis exam­plaribns exeidisse sibi parsuadeat. immo enim non versaverat tumSeneClI. sUls manibus evolveratve illas epistulas, sed audierat l'eoi­tantem aut alio modo aliquem earum gustum aoceperat memoriter­que nihil nisi unum istud novum ae mirabile vooabulum tenebat.exemplar epistularum ad Atticum datarum dum Claudius in vivisfnit Senecae non magis in promptu fuit quam Asconio. AttieusAgrippam generum, Tibenum progenermn, Drusum Oaesarem pro­nepotem habuit, Oaesares bauae Cicerollis memoriae consuluerunt.idem Atticus progenerum naetus est Asiuium Gallum qui de com­paratione putris et Ciceronis libros seripsit et Pollioni ausU8 deOicerone dare est palmamque decusque. ad AtticUlll epistulae Oi­ceronia ut omnibus uatae fierent, magis Asilliorum iutererat quamfautorum UHus et patronorUlll, certe gloriae Arpinatis oratoria haeeeditio nihil profuit.

quoniam supra tetigi epistulam gravissimam et iucundisai­mam qua Cicero iudicium Clodii aecusati de religione narratI 16, nequeo mihi temperare quin unum ex eil. mendum' tol­lam. non dolere se ait quod suum contra Clodium testimoniumnon valuerit, eo minus f[uod omnes illi faz~tores illius flagitii remmanifestam illam redemptam esse a iudieibus (Jonfitentur § 11. nonrßs redempta est a iudicibus sed reus, nou id erat manifestumquod nummis impetratum eat a iudicibus sed id quod Crassus etCurio et ceteri oonfitebantUl·. scribendulll necessal'io omnes rem'mlmifestam, i1l1~m redemptum esse a iZtdicibus, con{itentur.

X Iuvenalis in astira X perversa ac stulta hominum votaexagitat, exemplis docet quid mali haheant quamque Inbricae sinthonorum ac divitiarum copiae, fama ingenii, helliea gloria, longasenectua, formae pulcritudo, expetendam a dis esse colligit bonammentem et bonam valetudinem. aditum ad istam disputationemhis aibi fallit versibus 54 s. ergo supervacua aut perniciosa pe­tuntu1', propter quae fas est genua, incerare deorum. quibus ad

556 Bueoheler Conieotanea.

hune modum oonexis sententiam poetae funditus tolli ae perireMadvieWl olim perspexit, itaque alterum ab altero disiunxit et im­pe1'ativum in loeum infiuitivi sllhstituit propter quae fas e8t, genuaincera.te deorum. sed neque per se plaeet repentina haeo populioompellatio et admonitio posita in transitu, neque ulla. eum versumegere mutatione Lll.ohmannus ostendit si per interrogationem pro­pier quae neque aUter diotum aooipiamus quam dvwv §vcxa. 1'e­stat autem superioris versus oorruptela quam et turpis numero­rum hiatus arguit et inepta orationis dissolutio, eaque vitia duouna opera eradenda esse idem Luchmannus bene sensit, verumquod sanari omnia dixit soribendo supervacua aut ne perniciosapetantuf', in hoo erravit opinor neo respexit totius satirae partitio­nem et traotationem. oum enim luvenalis eius quam iam aggredi­tUT disputationis longe maximam partem inanibus malisque homi­num votis det, digna et iusta perpauois versibus oomprehendat eisqui flnem satirae imponunt diu expeotatum, non potuit rhetornmUSll exercitatus poeta in prima parte tanquam summam omniumhano facere quaestionem, quas ob res deos votis soIlieitare fas esset.immo vßro qunerere eum oportuit quibus votis abstinendum esset,aut saUem hano quaestionem simul eum illa movere. neque igiturdubito quin rerum quas traetaturus erat hac usus ait divisioneergo supervacua (mt quae pernioiosa lJetuntur? lJropter quae fas

est gen~ta inoerare dem"um?

Bonnae. Franciscus Buecheler.