Cong Nghe Chat Deo 1

7/28/2019 Cong Nghe Chat Deo 1

1/51

1

Cng ngh cht do (Kunststofftechnologie) phn 1

Dn nhp:Cht do l nhng hp cht hu ccao phn tn t thin nhin hay c tng hp t cc phng thnghim, chng l mt loi vt liu c nhiu tn gi khc nhau nh Plastic, cht do hay nha tng hp, i

khi ngi ta n gin ho cm t ni trn vi tn gi l nha, c hai tcht do v nhau c dng ni n loi vt liu ny. Cng ngh cht do l phm tr tng qut bao gm nhiu ngnh hc khc nhaunhm mc ch tm hiu, nghin cu, chun nh cc thuc tnh cho l, cc phng php ch bin cngvi cc lnh vc ng dng ca cc loi cht do.Trong phm vi gii hn ngi vit cng mong mang ncho bn c mt vi thng tin, gii thiu v phm tr cng ngh cht do ni trn theo th t cc ch sauy: Vt l cht do, ha hc cht do v ch bin cht do. Trc khi i vo ch vt l cht dochng ta nn khi u vi nhng khi nim cbn v trng thi ng khng ca vt liu ni chung.

1. Khi nim cbn v nhng trng thi ng khng ca vt liuVt liu thng thng khi b tc ng bi cc hin tng c-, ha- v vt l hc s pht sinhng khng c gi l c-, ho- v l ng theo khi nim tng qut nh sau

Th d: Th d: Th d: bn Chu r mn T trngS ch bin im nng chy

cng ( rn ) Kh nng dn nhit, dn in

1.1 bn ca vt liu bn l kh nng chu ng ca vt liu khi b tc ng t bn ngoi lm tch ri hay bin ihnh th ban u ca n. bn ca vt liu l thuc vo lc tc ng bn ngoi v cc lc lin quangia cc phn t bn trong m cc lc ny l biu tng ca s lin kt gi cho vt th bn vng.

Cc th nghim cin o bn ca vt liu

ko nn nn cong ct xon

- Dy Ct tr - Cu - Con tn - Trc truyn lc- Ni kt Bc tng - L xo thanh - Con c, vt - L xo xon

1.2 Th nghim ko

Ngi ta dng th nghim ko xc nh chu ng ca vt liu khi b ko dn ra v ng thikho st c lc ko tc ng lm bin dng hnh th ca vt liu. Qua vt th nghim v victhc hin th nghim c tiu chun ha v h thng ho.

PDF wurde mit pdfFactory-Prfversion erstellt. www.context-gmbh.de
http://www.context-gmbh.de/http://www.context-gmbh.de/http://www.context-gmbh.de/


2/51

2

Vi tc ng ca lc ko, thanh nh (vt th nghim) s b dn ra cho n khi hon ton bt lmi. Lc tc ng v chiu di dn sc o v c ghi trn biu . Lc tc ng trc tip thnggc vi mt ct (mt tip gip) ca vt th nghim to ra hiu ng ko.

1.2.1 Biu hiu ng ko

1.2.2 Cng thc tng qut tnh hiu ng ko

1.2.3 Th d php tnh bnMt dy in ng c ng knh d = 2,5 mm v hiu ng ln nht tc ng ln din tch mt ct lsmax = 600N / mm2. Dy ng s chu ng mt lc ko ln nht bao nhiu vi an ton S=3.Li gii:iu kin cho trc

* ng knh ca dy ng : d = 2,5 mm

* Hiu ng cao nht ca dy ng : smax = 600N / mm2* Din tch mt ct ngang: So (mm2) v lc tc ng cao nht : Fmax (N)* H s an ton : S = 3d2 * Pi 2,52 (mm) * Pi

So = -------- = -------------------- = 4,9 mm24 4

Smax * So 600N / mm2 * 4,9 (mm2)Fmax = ------------ = ------------------------------ = 981 N

S 3Si dy ng ni trn ch chu c lc ko cao nht l 981 N .

P: Ranh gii t l thun:Cho n y th vt liu vn cn gictnh n hi (dn ra v co v dng ban u).S: Ranh gii dn : Vt liu b ko dn, mttnh n hiB: Ranh gii t : Ni y lc ko ln nim cao nht , hiu ng ko t kt quZ : Ranh gii x t:

Ni y thanh mu bt ra



3/51

3

1.3 cng, th nghim kho st cng. cng l sc cn khng ca mt vt th nhm chng li lc nn ca mt vt khc t bn ngoi. cng mt mt l thuc vo cu trc phn t mt khc cng l thuc vo hiu ng.

1.3.1 Th nghim thng qua lc nn ln b mt.

Tt c cc phng php u cng thng qua mt lc nn xc nh, tc ng ln b mt ca mu thnghim. Tr s cng ca cc phng php khc nhau khng th so snh c, v th ngi ta cngkhng c n v cho tr s cng th d nh 240 HB; 640 HV..vv..

1.3.2 Th nghim Brinell

HB thch hp cho vt liu c cng trung bnh v d bn d kim sot. T phng php Briellngi ta c tho c tr s cng nh sau : s = 3,5 HBPhng php o v tnh c quan st t hnh vn gin ca th nghim phn trn.

1.3.3 Th nghim nh hVickersHV thch hp cho vt liu c cng mi cp cng nh cho th nhim kho st cc lp mng vcng ph trn b mt cc mu th nghim.

1.3.4 Th nghim RockwellHRB thch hp cho phng php o cng nhanh. Dng c hnh nn (HRC) c ng dng chocc vt liu c cng t trung bnh n cao v qua ngi ta ghi nhn dy ca mu th nghim

phi t nht ln gp 10 ln chiu su ca du n



4/51

4

1.4 Mt vi dng c thc hin th nghim kho st bn ca vt liu

Th nghim ko thanh kim loi, thc hin vi nhiu thanh kim loi mng khc nhau

th nghim cng Brinell v Vickers th nghim cng Roclwell

Xc nh lu sut ca C45, nhm, ng v cht do.Chiu su Erichsen trn cc thanh thp mng



5/51

5

Xc nh cu thnh ca hp kim o b dy ca lp trng trn b mtca tm kim loi mng

2. Vt l cht do

2.1 H thng o lng chun nh thuc tnh ca cht do2.1.1 n v ISO ( International Organization for Standardisation )Ch c thng qua cc phng php o lng mi c th din t chnh xc v so snh kh thi giacc vt liu. H thng n v quc t ISO cng phc v trong cng ngh cht do nh tnhcho vt liu v nhng tr s ca chng. Trong lnh vc kim nh nha, chun ISO c p dngtheo bn k khai di y :

Chiu di l n v cbn 1 m Mt MeterKhi lng m n v cbn 1 kg K-l-g-ram KilogrammThi gian t n v cbn 1 s giy Sekunde

Nhit T n v cbn 1 K Ken-vin Kelvin

Cng dng in I n v cbn 1 A Am-pe Ampere

2.1.2 Cc n v dng dn giiLc (Kraft) F 1 N = 1 kg m s-2

Hiu ng (Spannung) 1 Pa = 1 N m-2p lc (Druck) p 1 h Pa = 100 Pa = 1 bar bn (Festigkeit) 1 MPa = 1 N mm-2 dn (Dehnung) % = mm mm-1

Lu sut (Modul) E, G 1 MPaNng lng (Energie) U 1 J = 1 N mCng sut (Leistung) P 1 W 1 J s-1

Nhit (Temperatur) CT trng (Dichte) g cm-3 oder kg m-3Th tch ring (spezifisches Volumen) V cm3 g-1 qunh (Schlag-), Zaehigkeit kJ m-2 nhn (Viskositaet) s-1Tr s Enthalpie H J g-1 oder J mol-1Tr s dn nhit (Waermeleitzahl) W m-1 K-1

Tn s (Frequenz) 1 Hz = 1 s-1in th (elektr. Spannung) U 1 V = 1 W A-1in tr(elektr. Widerstand) R 1 = 1 V A-1

in dung (elektr. Kapazitaet) C 1 F = 1 A s V

-1



6/51

6

2.1.3 Nhng th nghim chc chun nh thuc tnh ca cht doTn gi n v gii thch / phng php th nghimHiu ng ko (Zugspannung) N mm-2 Tr s hiu ng trn biu hiu ng ko dn bn x (Reissfestigkeit) N mm-2 Hiu ng t trn biu hiu ng ko dn

dn x ( Reissdehnung) mm mm-1

(%) S thay i chiu di, so vi chiu di ban u bn ko theo thi gian Hiu ng bn, vi thi gian 1000 gicho(Zeitstand-Zugfestigkeit) N mm-2 cc thanh th nghim khng b bt t bn nn cong (Biegefestigkeit) N mm-2 Hiu ng gy t th nghim nn cong

vi 1 n 4-im-n ln thanh th nghim bn p lc (Druckfestigkeit) N mm-2 Hiu ng bt u chy (ko ch) trn biu

hiu ng-p lc bn ct (Scherfestigkeit) N mm-2 Lc c tc ng ct t mu th nghim

c ng knh D v b dy dHiu ng ct (Scherspannung) N mm-2 Hiu ng ct t ghi trn biu Hiu ng dn (Streckspannung) N mm-2 Hiu ng ti im u tin, trn biu

hiu ng ko dn, khng cn dc.Lu sut n hi (Elastizitaetsmodul) N mm-2 Phm vi t l thun ca hiu ng ko

v dn, dn thng rt nh.Lu sut dn thng (Schubmodul) N mm-2 Tng t nh lu sut n hi ,

tuy nhin trong iu kin thngLu sut dn th tnh (Kriechmodul) N mm-2 Hiu ng dn trong iu kin th

tnh v l thuc vo thi gian th nghim bn x (Einreissfestigkeit) N cm-1 Lc x v pha bn dn bn x ( Weiterreissfestigkeit) N cm-1 Lc x t l vi b dy ca vt th nghim dai p (Schlagzaehigkeit) kJ m-2 Cng cn thit p gy mt vt th nghim

dai p rnh (Kerbschlagzaehigkeit) kJ m-2

Tng t nh trn vi th nghim con lc pCh-,mi kh m km-1 Ch (mi) kh mt mu th nghim vi mng m xc nh thuc tnh chu ng ca n.

Bi nn cng N mm-2 Lc nn ca hn bi thp v/d c ng kn 5 mm tc ng lnvt th nghim to tra du n, xc nh thuc tnh chu ng

Thanh cng Shore D Du n vo vt th nghim, l thuc vo lc-khong cchng x nhit v in thng qua Th nghim gia hai in cc o h s mt in, khi dngin trtr vi in xoay chiu F in i qua vt liu v l thuc vo tng s khc nhau. bn vi dng in MV mm-1 Hiu ng bn gia hai in cc, khi dng in i qua bn dn in kV in th sinh ra bi hin tng thy phn,

c dn qua vt th nghim.

Kh nng dn nhit W m-lK-1 Nng lng (nhit) o c khi dng in i qua vt thnghim vi nhit v c b dy nht nh

2.2 Mu th nghim hnh dng, sch to v cc chun.Ngi ta thng qua chun DIN ( Deutsches Institut fuer Normung ) hay ISO ( InternationalOrganization for Standardisation ) hay ASTM ( American Society for Testting Materials ) thngnht hnh dng v kch thc cc mu th nghim, to thun tin cho vic chun nh v so snhthuc tnh c-, vt l-hc gia cc loi cht do vi nhau. Hnh dng mu th nghim c nh hngrt ln i vi kt qu ca th nghim. Gia cc chun k nghc (DIN), chun th nghim caM (ASTM) v chun quc t (ISO) cng c nhiu khc bit. Ngoi ra yu t ch to ra vt thnghim cng ng vai tr quan trng hn hnh dng ca n. Th d kt qu th nghim s khngging nhau i vi mt loi cht do, mc d hnh th vt th nghim ging nhau, nhng khc nhauv phng php, iu kin ch bin, nhit , p sut trong qu trnh ch to ra n. Cui cng vicchun b trc cho vt th nghim cng l yu t quan trng. Th d : kt qu th nghim cng khc



7/51

7

nhau i vi Polyamid trc khi th nhim c bo qun tht kh, hay ngm trong nc vi thigian 4 tun. Th d ny cho thy Polyamid c thuc tnh l thuc m rt cao ( iu kin mitrng ). Do chun th nghim din gii rt r khng nhng ch vi yu t ch to, hnh dng mcn i vi iu kin chun b trc cng nhiu kin kh hu, nhit mi trng cho vt thnghim. Ni tm li, th nghim khng phi ch mi bt u khi vt th nghim c cho vo my

hay dng c th nghim.Chun nh cho mt vi mu th nghim ( cht do )

2.3 Nhng tr s chc2.3.1 bn nn cong, dai p, dai p rnh.Cc phng php th nghimDIN 53452, ASTM D 790, ISO R178 bn nn congDIN 53453 , ASTM D 256, ISO R 179 dai pDIN 53453 ASTM D 256, ISO R 18 dai p rnh ( thanh th nhim c rnh ).DIN 51950 th nghim nn cong c ph gia,DIN 51222 con lc p ( ba quay ).

1.3.1.1 bn nn cong bn nn cong ca vt liu l tr s ca lc cn thit n gy mt thanh th nghim khi lc

tc ng trc tip nn cong n. Ngi ta dng mt dng c tng i n gin thc hinth nghim vi lc tc ng ln thanh th nghim, gc ln hai u cnh c khong cch cnh trc theo hnh vn gin bn di.Tc lc nn khng thay i v c nh trc.Sau thi gian khong 2 pht hin tng gy xy ra. Thanh th nghim c kch thc 120x15x10mm i vi nha cng v kch thc cho thanh nh tiu chun 50x5x4 mm i vi nha nhit. bn nn cong c tnh bng n v kp/ cm2 theo cng thc tng qut tnh bn = F/S0 .Kt qu bn nn l thuc vo lc nn F, din tch mt ct ngang ca thanh th nghim, vn tclc nn v khong cch b nn cong ca thanh th nghim.



8/51

8

Xc nh bn nn cong hay hiu ng nn cong gii hn

Dng c th nghim xc nh bn nn cong

Tuy nhin th nghim bn nn cong khng c tc dng i vi cc loi nha mm v c tnh nhi cao hay mt s cc loi nha-nhit v nha-n hi ( v khng lm gy c thanh th nghim).Trong trng hp ny ngi ta phi dng n th nghim

1.3.1.2 dai pTrong khi th nhim bn nn cong c thc hin vi lc nn ln thanh th nghim vi vn tc

tng i chm th th nghim dai p tri li c thc hin vi mt lc p tht nhanh. Thngqua th nghim p cong ny ngi ta xc nh c thuc tnh dai ca nha.



9/51

9

ngi ta dng mt dng c vi tn gi con lc p hay ba quay thc hin th nghim xc nh dai p. Th nghim ny theo Charpy tng ng vi th nghim bn nn cong din ttrn, c ngha l thanh th nghim c t trn hai bta v ba quay, trc c nng ln mt cao xc nh, sp vo gia hai im ta ca thanh th nghim. cao khi u ca baquay c th quy nh vi tr s tng ng c c trn bng ghi chia n v nng lng ( kpcm).

Nng lng ny, lin quan n din tch mt ct thng gc ( vi lc tc ng ) ca thanh thnghim, c gi tn l dai p v c tnh vi n v kpcm/ cm2 ( hay N mm-2 )

Dng c th nghim xc nh dai p

2.3.2 bn koCc phng php th nghimDIN 53455, ASTM D 638 th nghim vi cc loi nha. Th nghim koDIN 53504, ASTM D 882 th nghim ko vi nha n hi. Th nghim koDIN 53571, ASTM D 651 th nghim cho nha bt n hi-mm. Th nghim koDIN 53448 th nghim vi cc loi nha. Th nghim ko pDIN 53507 th nghim vi cao su tng hp, th nghim x tip tc vi tm nha th nghimDIN 53515 th nghim x tip tc vi mu th nghim c gc 90 DIN 53356 th nghim vi da nhn to. Th nghim x tip tc vi tm nha th nghimDIN 53575 th nghim vi nha bt n hi-mm. Th nghim x tip tc

DIN 53363 th nghim vi phim nha. Th nghim x tip tc vi tm phim mng hnh thangDIN 1602 th nghim o bn vi cc vt liu kim loi

C rt nhiu chun xc nh bnh ko ca cht do. Nhng chun ny c p dng ty theomi loi cht do. Phng php quan trng nht thng c p dng l th nghim xc nh

bn ko theo DIN 53455. Thng qua th nghim ny thanh (mu) th nghim c ch to theonhng tiu chun nh trc, n c kp cht hai u vo my ko v c ko dn ra theochiu di cho n khi bt lm i. Ty theo thuc tnh khc nhau ca mi loi cht do t cng,dn, mm, n hi..vv..m ngi ta chn cho n mt thanh th nghim c hnh dng khc nhau.Thd cho loi cht do cng, dn cn mt thanh th nghim c b dy tng i nh hn loi cht

do m

m, dai.



10/51

10

Th nghim o bn ko v dn t

My o bn ko s ghi li nhng biu hin v trng thi ca lc ko trong sut thi gian tcng ln thanh th nghim v nht l khi lc ln n cao nht. bn l sc chu ng ca thanhth nghim khi lc ko cao nht tc dng vo din tch mt ct ngang thng gc ca n, lc nykhng nht thit l thuc vo thi im t hay trong sut qu trnh th nghim ko. Trong khihin tng t din ra cng vi lc ko cao nht s bt u xut hin lc ko thp hn tng ngvi bn x. bn ko v bn x ch ging nhau khi lc ko t lun tr s cao nht vkhng thay i trong sut thi gian th nghim ko. iu ny c ngha l ty theo mi loi cht

do, hnh dng thanh th nghim, vn tc ko, nhit vvm lc ko cao nht trong nhiutrng hp khc nhau ca th nhim c tht c.

2.3.3 Mt vi khi nim trong th nghim nn v ko2.3.3.1 Hin tng gy ( t )Gy (t) l biu hin bin dng ca vt liu khi chu trng ti cao nht, l thuc vo hiu ng (kohay nn) v dn c ghi li qua th nghim. Biu hin gy ca cc loi cht do khng ngnht, thng l thuc vo cc thng s vn tc tc ng, nhit v trng thi hiu ng.Th nghim ko cho thy cc loi cht do dn b ko t ri ra trong khi cc loi dai s b koch dn ra sau tin n bin t lm i. Tuy nhin nu vi iu kin nhit thp hay vn tc

tc

ng ( ko ) tht nhanh th c

hai lo

i ch

t d

o dn v dai c

ng c bi

u hi

n t

ng t

nh

nhau.Biu hin gy (t) trong thc t bin dng t do v thng gc vi chiu tc ng .



11/51

11

Biu hin gy t ca cht do cng dn, s hiu ng dn

2.3.3.2 Hin tng bin dng t ( ko ch )Cht do dai trc khi i n hin tng t s tri qua mt pha bin dng nhiu hay t ty theo chtliu, vn tc, nhit ..vv..Vt th nghim s b ko di ra theo chiu di, chiu tc ng, cho n ranhgii chy ( ko ch ). Hin tng ko ch ny bt u ngay khi biu hiu ng dn t mc ti a.

Biu hin t ca nha dai, s hiu th dnDin tin ca hin tng t bin dng c th rt phc tp ty theo cc iu kin l thuc nhni trn. T cho kt qu th hiu ng dn cng khc nhau v/d i vi vt th nghim ccng cht liu nhng iu kin nhit , vn tc tc ng, trng thi tnh, trng thi ng..vvKt qu ghi trn biu hiu ng dn s khc nhau. Ngi ta tm ly ng thng 45 lm ranhgii phn chia cc loi cht do c thuc tnh t cng dn, n hi dai v n hi mm theoS cbn ca th hiu ng dn di y

S cbn ca th hiu ng dn



12/51

12

Biu hiu ng-dn, c my ko ghi li, tht ra khng phi hiu ng (N mm-2 ) m chnh l tl tng quan ca lc ko ( N ) l thuc vo dn ca vt th nghim, v dn l chiu di tnhtim ranh gii ko chy n ranh gii t ca thanh th nghim, chiu di ny c ghi li bng

biu bin dng-lc hay biu hiu ng dn.Khi quan st hnh dng cbn ca th hiu ng dn cho ta nhng phn bit tng qut:

i vi nha cng hay dn c ng th dc ng v dng th thp v phng hn cho ccloi nha n hi, mm v dai.vv..Khi lc ko t n ti a s sut hin im khi u ranhgii chy cn gi l yield point ( theo DIN 1602) cho cc vt vi y ngha c bn khiranh gii chy c xc nh

Biu -hiu ng -dn

Kho st qu trnh th nghim ko cho thy : Mt thanh th nghim c din tch mt ct ngang Fov mt chiu di o c lo chu tc dng bi lc ko P b ko di thm mt on l. Trong t l

tng quan ca biu hiu ng-dn ta c c cng thc = P/Fo (N mm-2 )v dn tng i = l / lo ( thng thng dn c din t theo t l % c ngha l tr s dn c chn trong h thng trc ta = (l / lo).100 % . Trc tin hiu ng t l thun vi dn. Sau khi qua khi ranh gii dn hiu ng nh li v tip tc tng ln li chon ranh gii t, dn v lc ko t mc ti a. Sau y l nhng im trn th

p= Ranh gii t l thun: Cho n y th hiu ng t l thun vi dn. iu ny cngha l hiu ng ca thanh th nghim vn cn nh hn hiu ng gii hn. Khong

cch gia im u tin v pgi l vng t l thun hay vng Hooke ( tn ca ngRobert Hooke, 1635-1703, mt nh vt l hc ln u tin tm ra cng thc din t sl thuc gia lc v s bin i dng ca thanh th nghim ). i vi kim loi vng tthun thng rt ln v i vi nha th tri li rt nh hu nh khng ng k. Nhan hi hay cao-su hon ton khng c vng Hooke tht s.Trong vng Hooker s bindng c tnh thun nghch, c ngha l vi thi gian nht nh trng thi tnh t dovt th nghim s trv dng lc khi u. i vi nha c trn cht lm mm th hintng bin dng thun nghch khng xy ra.

0,1 = 0,1 % - ranh gii dn: cho kt qu hiu ng ko lm dn mt tr s = 0,1 % trn ng th dc ng trong vng t l thun.

1,0 = 1 % - ranh gii dn: l hiu ng tng ng dn = 1 % trn ng th trong vng tthun. Ranh gii dn ny c gi l ranh gii dn phn trm, l ranh gii dn cao nhtc th chu ng c.



13/51

13

s = Ranh gii dui: Theo DIN 1602 l hiu ng dn qua khi mc dn c th chu ngv hin tng bin dng khng cn thun nghch na.Ngay lc ny lc ko hin th trnmy khng thay i. Ti im ny hiu ng rt ln s lm cho vt th nghim b ko sirt r. Hin tng ko chy bt u. Ti im ny cng gi l ranh gii dn-dui s

B = bn ko: l sc chu ng cao nht ca cht do (hay vt liu ni chung), trong sutthi gian th nghim. Lc ko tc dng trc tip vo din tch mt ct ngang lc banu Fo ca thanh th nghim. Trong mt vi trng hp ring bn ko cng gingvi ranh gii dui hay bn x. dn cao nht lin h vi bn ko l Pmax.

R= bn x: l lc ko t, c tng quan n mt ct ngang lc ban u ca thanh thnghim. y l hiu ng ko tht s xy ra ngay trong khonh khc ca hin tng t,thanh th nghim b ko mnh thnh si nh v mt ct ngang rt nh hn so vi lc banu. dn x lin h vi bn x l R

Di y l hai th d din gii r hn v biu hiu ng-dn i vi Polyacetal, tngtrng cho mt loi cht do cng v Polypropylen tng trng cho loi cht do t cng hn.Polyacetal c bn ko 70 N/mm ; Vng t l thun t n 35 N/ mm, c ngha l t n 50 %ca bn ko; ranh gii dn ca n t 0,1 % n 1,0 % tng ng vi hiu ng 42,5 N/mm hay52,5 N/ mm, c ngha l t n 60 % hay 75 % ca bn, v dn lin h l 0,1=1,3 % v 1,0= 2,5 % . Trong khi Polypropylen c bn ko 32 N/ mm, nhng vng t l thuncht n 6 N/ mm, c ngha l chn 20 % ca bn ko; ranh gii dn 0,1 % hay 1,0 %tng ng vi hiu ng 100 kp/ cm hay 16,5 N/ mm, c ngha l khong 30 % hay 50 % ca

bn ko, dn 1,1hay1,0tng ng vi dn 1,0 % hay 2,5 %.Qua hai th d ny cho thy vng t l thun ca cht do c c khi lc ko ch lm bin dng rtt thanh th nghim, diu ny tng t nhi vi cc kim loi.

Kt qu ca hai th d trn cng cn phi tha cc iu kin nh vn tc ko, nhit , m .Nu thi gian tc ng hay vn tc tc ng gim xung s lm cho th chu ng-dn bindng cng li hn v ranh gii dui hay bn t gim theo. Biu hiu ng-dn ca cht dotng i cng s thay i vi nhiu dng khc nhau nu thi gian ko di hn bnh thngkhong 2-3 pht. c bit i vi cc loi cht do c dai-n hi cao th vn tc tc ng

phi c nh trc, nu khng s cho nhng kt qu khng th so snh c.Di y l hai th din hnh thng qua biu hiu ng dn ca Polyamid 66 s thay i

theo iu kin nhit v thi gian th nghim khc nhau.



14/51

14

.

Cc vt lu ph gia v/d si thy tinh cng lm cho biu hiu ng-dn ca vt liu th nghimthay i rt ln. Ni khc i si thy tinh ph gia s lm gia tng bn ko ca cht do. Th dso snh biu hiu ng-dn ca Polyester ( c t l khc nhau ca si thy tinh) vi PMMA, PCv PE khng c ph gia cho thy bn ko ca Polyester thay i rt ln

So snh biu hiu ng-dn ko gia Poyester i vi PMMA, PC, PE

2.3.4 Th nghim x v th nghim x tip.i vi cc loi cht do c tnh n hi cao v/d cao-su tng hp, phim nha v nha xp n hi-mm ngi ta kho st vi cc th nghim x v x tip. Theo DIN 53513 ( cao-su v phim)v DIN 53575 (nha xp), vt th nghim c dng gc c kp vo my ko kho st.

i vi th nghim x theo DIN 53356 ( da nhn to ) v DIN 53507 ( cao-su v phim ) vt thnghim c ct thnh nhng tm nh v ngay chnh gia cng c ct t cnh v n



15/51

15

trung tm ( xem hnh bn di ). Lc cn thit x tip tc dng trc tip vo b dy ca catm nha th nghim. Kt qu th nghim x tip cho thy bn ca tm phim nha cu trcnhiu chiu (biaxial) c bn x ln hn so vi nha cu trc mt chiu uni-axial.

mu th nghim dng gc cho th mu th nghim dng li cho thnghim x tip ( theo DIN 53575 ) nghim x tip ( theo DIN 53356 )

Cc th nghim x v x tip trn nguyn tc cng ging nh cc th nhim xc nh dai pv dai p-rnh, c bit dnh cho cc loi phim nha. Qua th nghim x cho thy bn xca tm phim s km hn khi cc cnh chung quanh c ng rch hay ct trc, do khi ch

bin hay gia cng phim nha phi ch n phng php ng dng, th d khi mun ni haitm phim nha li vi nhau th phng php hn vn tt hn phng php may.

v ng kim may s to nn nhng vt nt rnh c nh hng n bn x.

2.4 Lu sut n hi v lu sut dn.Phng php th nghimDIN 53457 th nghim vi nha. Xc ng lu sut n hi vi cc th nghim ko, p lc v thnghim nn congDIN 53445 xc nh lu sut y vi th nghim chn ng xonDIN 53426 th nghim vi nha bt. Xc nh lu sut n hi thng v nhng h s tn thtvi phng php chn ng k.

2.4.1 Lu sut n hiNu ch vi bn ca nha c xc nh theo chun th ngi k s khng th bt u cho cctnh ton c. Nhng biu hin ca vt liu trc khi t n ranh gii dui hay ko t cngrt quan trng n nhng h s tnh ton bi v cc vt dng cu to bng cht do khng c

php gy, tri li trc phi c l gii v xc minh v bn v cng. Qua y mtphm tr tng i kh hnh dung cho nhng ai khng thuc gii k thut, c ni n llu sut dn, cn c gi tt l lu sut-E. Phm tr ny i chung vi hin tng-hiu ng-dnca vt liu v dng din gii n gin th nghim ko.Trong khi thc hin th nghim ko ngi ta xc nh rng di thm (dn ) l ca vt thnghim cng ln khi

1. Lc ko P cng ln

2. di lc ban u lo cng ln.3. Din tch mt ct ngang Fo cng nh4. cng-dn ca vt liu cng t.

Nhng lin h ny c din t bng cng thc

Trong cng thc ny E l tr s cng dn ca vt liu v cng c gi l lu sut n hi.

Ghi ch:E = lu sut n hi ( N mm-2 )



16/51

16

P = lc ko ( N )Fo = din tch mt ct ngang lc bang u ( mm )Lo = chiu di lc ban u ca vt th nghim ( mm )l = chiu di thm khi b ko dn ( mm )

Trong cng thc tnh lu sut n hi ngi ta lu n

cng c din t vi cng thc:T mi tng quan n gin trn cho php ta hiu lu sut n hi tng ng vi hiu ng kokhi dn = 1 c ngha l 100 % khi l = lo, iu ny ch tho vi iu kin dn hon tont c n hi. Trn thc th khng c mt loi vt liu c thun tnh dn-n hi nn ngi tach tm chp nhn tnh tng i thi v i n kt lun. Lu sut n hi ca vt liu cng ln

th dn ca n cng nh. Ni tm li lu sut n hi l t l ca mi tng quan : hiu ng /s bin dngThng thng th hiu ng n hi rt kh xc nh t biu hiu ng-dn. Ngi ta gin tipng dng th nghim nn cong vi thanh th nghim ta trn 3 im v lc nn s tc dng vo imgia thanh. Qua th nghim ny lu sut n hi sc tnh bng cng thc

Ghi ch :P = p lc ( N )l = chiu di gia hai im ta ( mm )

b = chiu rng ca thanh th nghim ( mm )h = chiu dy ca thanh th nghim ( mm ) = khong cch nn cong ti im tc ng, gia hai im ta ( mm )

Nu ngi ta thc hin th nghim vi nhiu im hn thay v ch c ba im th kt qu ca lusut n hi ( lu sut E ) s chnh xc hn. La tc ng chc cao n gii hn khi lusut-E vn cn thuc trong vng Hooke, ngha l s bin dng phi tha iu kin thun nghch( dn ra v co li nh lc khi u ).Biu xc nh lu sut-E t cc th nghim-ko, -nn v nn cong theo DIN 53457 din t chnhxc hn vi vn tc lm bin dng 1 % / pht cho chng ta thy c ba phng php u cho kt

qu ging nhau ca lu sut n hi. Ngi thit k bt but phi lu n yu t ny trong qutrnh tnh ton, thit k to dng cc vt dng bng nha .

OP = ng tangen ca th hiu ng-dn

im E = 0,1 = 0,1 % - ranh gii dnOS =ng ct th hiu ng-dn

Lu sut-ng tangen v lu sut-ng ct



17/51

17

Tmli lu sut n hi l thuc vo vn tc tc ng ( ko, nn, nn cong ) hay cn gi l vntc lm bin dng. Vn tc tc ng cng ln th th hiu ng-dn cng dc ng c ngha llu sut n hi cng ln. Ni cch khc nu lu sut n hi cng nh th vn tc tc ng cngko di lu hn. Trong trng hp ny ngi ta khng gi l lu sut n hi na m gi vi tnl lu sut bin dng hay lu sut th gin. y cng l mt thuc tnh dn ca nha l thuc

vo lc tc ng v yu t thi gian.

2.4.2 Hiu ng y ( Tr so ca thuc tnh cng )Mt phng php khc c ng dng xc nh lu sut n hi trong trng hp vn tclm bin dng tng i ln c gi l th nghim chn ng xon ( DIN 53445 ). Ngi ta xdng mt dng co chn ng xon ghi li chn ng t do ca thanh th nghim khi b lctc ng. Thanh th nghim c kp cht vo v tr kp trn v di ca my ghi chn ngxon theo hnh vn gin di y.

Ngi ta thc hin th nghim chn ng xon xc nh lu sut y (hay lu xut xon) trongiu kin l thuc vo nhit khi lng. Lu sut G l lc cn thit lm xon mt mu thnghim c din tch mt ct ngang Q (mm2), chu vi vng xon (mm) c o bi tia sng phn chiutrn mt gng do lc y tc dng vo thanh cn. Lc y (N) xc nh s lng ca cng chnng. i vi nha khng c tnh n hi cao th bin chn ng (lc y) s h thp rt nhanhhay cn gi l chn ng hm. Cc bin A1, A2, A3,....,An ca chn ng nh dn u v chnng gim dn c din t bi cng thc = ln A1/A2 ln An / An+1 . H s gim chc d kt hp

vi bin qua t l

Lu sut y cng tnh c t th nghim xc nh lu sut n hi trong trng hp tc ngchn ng rung thng nu ngi ta bit trc c hng s Poisson ca vt liu(ca thanh th nghim). Hng s ny l thuc vo s thay i th tch ca vt liu khi b bindng. i vi cc vt liu khng c s thay i th tch v/d cao-su c hng sln nht 0,5,i vi cc loi nha cng th hng snm trong khong 0,3, v cho cc loi nha t cnghnthhng snm trong khong 0,4 v 0,5. Mi tng quan gia lu sut n hi E, lu



18/51

18

sut y hay lu sut xon G v hng sc din t bng cng thc E = 2G (1+ ) v ngin ha ngi ta din t cng thc tnh lu sut n hi nh sau : E = 2,8.G.Kt quo c ca hiu sut y hay hiu sut n hi l thuc rt nhiu vo yu t nhit .Sau y l mt vi th d so snh thuc tnh vt l khc nhau ca gia nha v kim loi thngqua cc th nghim xc nh bn, lu sut n hi, cng dn..vv..

Cu trc khc nhau ca vt liu t n ct ngha c cbn ti sao bn ca cht do thp hnkim loi. Thng qua bng so snh bn-ko gia cht do v kim loi cho ta thy bn ca ccloi cht do khng c ph gia thp hn cc kim loi thng dng. bn ca chng c gia tngng k vi nh hng ca ph gia vi tsi ( thin nhin hay nhn to ), v vi si thy tinh. Tuy

nhin nhng tr so c trong bng so snh ny cng ch c gi tr tng i ( tr s ngn hn ).Trn thc t cn rt nhiu nhng yu t quan trng khc trong cc lnh vc ng dng khc nhau.Ngoi ra do cht do c t trng thp nn khi c ph gia vi si thy tinh, bn gia tng,cng c th so snh vi cc kim loi nh v cng. Trn l thuyt cht do ph gia t yu cu ihi thay th cc b phn bng kim loi vi lc tc ng ko, iu kin trng lng.iu ny tht ra cng kh trthnh hin thc, i hi nhiu cn nhc. Mt mt cht do l thucvo iu kin thay i khng iu nhau v s lng v gi c, mt khc chng c thuc tnh dnncao ( ng ngha vi lu sut-n hi thp). y l yu t c tnh quyt nh cn tr bn lthuyt ca cht do c thc x dng hon ton. Trong bng so snh lu sut-n hi giacht do v kim loi cho thy cc tr s lu sut-n hi ca cht do qu thp so vi nhm vmagnesium. y l l do cbn khin cho cc nh tht k do d trong vic thay th cht do i

vi mt s cc b phn bng kim loi bi v tr s lu sut-n hi thp sc bit tc dng niu kin chu ng lc ko, nn, nn cong, chn ng xon..vv.. Nu so snh vi cng-dn



19/51

19

ring, c ngha l t l lu sut-n hi i vi t trng th s khc bit gia nha v kim loicng ln hn.2.5 Nhng th nghim vi thi gian diCc phng php th nghimDIN 50118/ 19 Th nghim vi cc vt liu kim loi ni chung,

DIN 53444 Th nghim vi nha. Th nghim ko l thuc theo thi nh,DIN 53425 Th nghim vi nha bt cng. Th nghim theo thi nh cng vi nhit DIN 53574 Th nghim vi nha bt mm-n hi. Th nghim chn ng luDIN 8061 ng dn t nhng yu cu cho phm cht i vi PVC, th nghim p lc bn

trong theo thi nhDIN 53374 Th nghim vi phim nha. Th nghim nn cong ti v luiDIN 53359 Th nghim vi da gi. Th nghim b luDIN 53513 xc nh thuc tnh nhn-n hi ca cao-su nhn to.

2.5.1 Mc ch ca th nghim vi thi gian di.Cc th nghim c din tphn trn ch thc hin trong thi gian ngn ri chm dt, lc tc

ng cng c ghi trn biu theo n v thi gian l giy, nn ngi ta gi l th nghimthi gian ngn . Th nghim thi gian ngn u thch hp cho cht do cng nh kim loi. Ccth nghim vi lc tc dng lm bin dng cc loi cht do trong thi gian di c gi l thnghim thi gian di . Tt c cc vt liu, thch hp cho kim loi v cho c cht do s chonhng biu hin tc dng khc nhau vi thi gian di, trong khi khng xc nh c nu chthng qua vi th nghim thi gian ngn. Trong thc t nhng tc ng thi gian di xy ra rtthng v/d bn, sc chu ng ca vt liu l thuc vo yu t thi gian. Ngay c trong iukin nhit bnh thng cc th nghim vi yu t thi gian cng ng vai tr rt ln. Ngoi rai vi kim loi ch biu hin tng t khi iu kin nhit cao. thch hp cho cc trng hp chu ng ngi ta phi thc hin v phn bit th nghim thigian di gia iu kin th tnh v thng. i vi th nghim trng thi tnh th tc dng calc tc ng ln vt th nghim khng thay i hay rt t nu c. Ngc li vi th nghim, trngthi ng th lc tc ng c p dng vi cng mnh v nhanh ( chu k ), c ngha l to ratc ng nhanh qua xc nh biu tng mt mi ca vt liu.

Nhng biu hin ca nha trong th nghim thi gian di rt quan trng cho vic xc nh bn canha trong thc t. Thng qua cc th nghim thi im hay th nghim trn vi iu kin thi gianv trng ti phi c xc nh trc. Vt th nghim s chu trng ti cnh trong khong thi giannht nh cho n khi xy ra hin tng t, cn gi l bn theo tng thi im.

bn theo tng thi m c ghi li trn biu , nu ni nhng thi im ny li vi nhau

thnh mt ng thng ta s c ng ranh gii t theo thi gian.

Hiu ng t theo tng thiim trong th nghim ko vithi gian di



20/51

20

biu ng ranh gii t theo thi gian biu hiu ng dn vi ng ttheo thi gian

bn theo tng thi im ca POM ( biu theo TAPROGGE )

t= 5 h:B/Sh 55 N/mm2

t= 103 h: B/10 40 N/mm2

Trc khi bc qua phn th nghim xc nh biu hin trng thi ng v tnh theo thi gian div ngn ca cht do chng ta nn bit squa v ccu s bin dng ca chng.

2.5.2 Nguyn tc cbn ca biu hin bin dng.Mt vt liu s b thay i dng khi n chu tc ng chc hay chu ng trng ti. S bin dngny c phn bit gm 3 hin tng cbn: Bin dng -thun n hi, -n hi nhn v -nhn .2.5.3 Bin dng thun n hiS bin dng ni ln rng mi loi vt liu u biu hin r rng bin dng (co li, dn ra) theonhng quy lut nht nh. S bin dng ny tham d vo tng thi im ca s chu ng ca tonkhi vt th, n khng l thuc vo thi gian tc ng v c tnh hon ton thun nghch. Khi trngti khng cn th s bin dng cng mt i v hon ton trli dng khi u. Nu xt v mt thunl thuyt th s bin dng ny ch l thuc vo hiu ng v theo t l thun vi hiu ng ( hiu ngtng gp i th s bin dng cng tng theo gp i ). Ngi ta gi l sn hi theo nh lutHooke. th hiu ng lm bin dng l mt ng thng, din t s l thuc gia hiu ng v s

bin dng. Trong trng hp ny t l hiu ng / s bin dng c tr s khng thay i v khng lthuc vo thi gian (vi iu kin nhit c xc nh trc).



21/51

21

2.5.4 Bin dng n hi-nhnKhi chu ng trng ti vt liu n hi-nhn cng thay i dng, nhng biu hin tri li vi

bin dng thun n hi, khng xy ra hon ton tc th m chm t t v l thuc vo yu tthi gian. S bin dng biu hin khng cn i vi lc tc ng. Khi lc tc ng mt i th s

bin dng nh dn, khng trli dng khi u tc th nhng vi vn tc rt chm cho n khi

trv dng khi u. Mt biu hin bin dng nh thc gi l n hi-nhn hay n hi tt . Trong trng hp ny th hiu ng-bin dng khng cn l ng thng, tr s t l hiung / s bin dng ( lu sut n hi ) thay i v l thuc vo thi gian.

2.5.5 Bin dng nhn ( chy-nhn )Bin dng nhn l mt thuc tnh ca nha biu hin bin dng trong khi dn, khi khng cnchu trng ti th s bin dng dng li, ng yn, khng t t v cng khng trli dng khiu. Ni cch khc vt th b bin dng khng trv li dng lc khi u nh khi cha b bindng. Trong trng hp ny t l hiu ng / s bin dng cng l thuc vo thi gian.Di y l biu tng cbn ca nhng trng thi bin dng

Ghi ch :a) sbin dng thun n hi.

S bin dng l thuc vo thi gian, xy ra ngay khi chu trng ti v trv dng khiu khi trng ti khng cn na.

b) sbin dng n hi-nhnS bin dng bt u vi vn tc rt chm v tip tc cng vi vn tc nh th, nhngkhi khng cn chu trng ti vt th s trli hon ton dng lc ban u. S bin dngny l thuc vo yu t thi gian

c) Sbin dng nhnBt u bin dng khi chu trng ti, ng yn khi khng cn trng ti v khng trlidng lc ban u. S bin dng ny l thuc vo yu t thi gian.

2.5.6 Sgiao thoa ca cc hnh thc bin dng trong thc t.Cc hnh thc bin dng va trnh by phn trn hon ton khng c th vo mt loi vtliu no m ch thun v l thuyt ca s bin dng. Trong thc t cc yu t khc nh chtliu, nhit , vn tc..vv..cng tham dng thi vo biu hin bin dng ca vt liu vi khi c tc dng chng tro ln nhau ( giao thoa ). Khi chu tc ng chc mi vt th cnhng biu hin cbn tun t nh sau:

Ngay khi thi im chu trng ti s bin dng khi u khng l thuc vo thi gian. Nu trng

ti c ly ra ngay khi , th s bin dng cng hon ton bin mt. Trng hp ny ch xyra khi:a) trng ti nh khng ng k v



22/51

22

b) thc hin trong thi gian tht ngn ( chu v ly i trng ti )Tuy nhin nu trng ti tc dng vi thi gian di hn, th biu hin bin dng s gia tng theothi gian, hin tng ny c tnh thun nghch i vi s bin dng n hi-nhn v nhn, cgi l hin tng trn i khi cng cn c gi l hin tng dng chy lnh . Dnhinvn tc trn l thuc vo cht liu, nhit , trng tivv Vi mt thi gian tng ng cng

c th xy ra bin dng qu nhanh v i n hin tng bt t ca vt th nghim.Nu trng ti c ly ra khi trc khi xy ra hin tng bt t, th ngay tc th s bin dngthun n hi s dng li v trli dng lc khi u. Trong khi i vi bin dng n hi-nhns biu hin tip tc v chm dn cho n khi chm dt tng ng vi bin dng nhn.

1 = Bin dng thun n hi ( bt cht )2 = Bin dng n hi-nhn/ nhn ( t t )3 = bin dng trli thun n hi ( tht nhanh )4 = bin dng trli n hi-nhn ( t t )5 = Bin dng ng yn.

Trong thc ti khi c nhng bin dng qu nh khng ng k nn ngi ta khng thoc. Th d : trong iu kin nhit bnh thng ( 23 C ) thp biu hin bin dng thun nhi v ch thc s c biu hin trng thi bin dng nhn khi nhit cao. Trong khi i vinhiu loi nha th ngc li, chng xy ra hin tng trng ( dng chy lnh ) nhit

bnh thng v ch biu hin bin dng thun n hi nhit rt thp. Ni tm li cht do c

biu hin bin dng nhit thng ging nh thp nhit cao. Biu tng ny hon tonging vi lu sut n hi trnh by phn trn.Cc nh thit k tng quen vi thuc tnh ca cc vt liu cin nh thp, b-tng..vv.. phi lu n yu t l thuc thi gian khi thit k vt dng bng cht do. Tuy nhin biu hin ny honton khng phi i t cu trc phn t ca chng. Cc loi cht do ng nhit ( thermoplaste )c cu thnh t chui phn t di. Lc kt ni gia cc phn t hnh phn, lc kt ni ho hc,rt yu do d b ph vbi tc dng ca hiu ng lc hay nhit t bn ngoi.

2.5.7 Th nghim thi gian di vi trng thi tnhTh nghim thi gian di vi trng thi tnh nhm mc ch xc nh biu hin bin dng cavt liu khi chu ng trng ti. Vi th nghim ny trng ti khng thay i v ngi ta os bin dng ca vt liu l thuc vo yu t thi gian, gi l th nghim trn.Th nghim trn c thc thc hin vi cc phng cch ko, nn v nn cong.

Sgia tng dn vi yut thi gian ca th nghimtrn



23/51

23

th ca hiu ng v dn l thuc vo thi gian ca th nghim trn

Khi quan st th trn qua th nghim ko ngi ta phn bit c 3 vng cbn khc nhau:trn chuyn tip, trn n nh v trn gia tc.Vng trn chuyn tip: trong vng ny vn tc trn khi u rt nhanh ( s bin dng gia tng

theo thi gian ), sau vn tc trn s gim dn bc quaVng trn cnh vi vn tc trng tng i n nh cho n khi tht n ranh giiko chy.Vng trn gia tc: khi u sau khi qua khi ranh gii ko chy, vi vn tc trn bin thin rtnhanh trong thi gian ngn i n biu hin t.

th: = ( t, )

I = Vng trn chuyn tipII = Vng trn n nhIII = Vng trn gia tc

2.5.7.1 nh lut trnC rt nhiu nh lut din gii th trn, cn gi l cc hm s tnh trn ( dn theo thigian ), cc nh lut ny ty thuc rt nhiu vo iu kin th nghim cng nh cc yu t lin quanc xc nh trong qu trnh th nghim. Th d : i vi cc loi cht do ng nhit cng ( harteThermoplast ) v cht do chu nhit ( duroplast ) th vng trng n nh rt thch hp vi nh

lut trn ca FINDLEY, tuy nhin khi th nghim trong iu kin nhit cao th nh lut nykhng cn chnh xc na v ngi ta cn n nhng th nghim phc tp hn v qua cn nnhng nh lut c din gii bi nhng hm s phc tp hn.nh lut trn ca FINDLEY:

(t) = e + m tn

e = / E : dn n him, n = cc thng s l thuc vo hiu ng v cht liu = hiu ngE = lu sut n hit = thi gian



24/51

24

Biu trn ca POM trong vng trn n nh, cho thy th l ng thng t l thun vithi gian v cng dc ng khi hiu ng cng ln.nh lut trn ca MARIN

e = dn n hip = dn scps = dn th cp

A, B, C = nhng h s l thuc vo cht lium, n, p = nhng h s ly tha l thuc vo nhit = hiu ngE = lu sut n hit = thi giannh hng hiu thc lu trong nh lut trn ca MARIN

G = thng s hiu ng l thuc vo thi gian

= hiu ngE = lu sut n hiT = thi giana = h s gim l thuc vo cht liun = h s ly tha

2.5.7.2 Biu hin thginCht do c kh nng t gim hiu ng i vi trng ti m trc n chu ng v b kodn ra. Th d ngi ta dng sc bc mt ng nha rng sao cho n bm st mt ngoi mt trcthp. Vi yu t thi gian lu di s lm cho lc nn nh dn v do khng cn hi iukin ng nha bm cht vo trc thp nha. Thuc tnh th gin ny c xc nh bi th

nghim ko theo DIN 53441, v c gi vi tn th nghim th gin hiu ng. Th nghim nyxc nh s gim hiu ng trong iu kin thi gian di v duy tr dn khng thay i.



25/51

25

Gim hiu ng vi bin s thi gian trong th nghim thgin

Th nghim ny cho thy s th gin ng dng vi biu hin trn ng yn. Ngi ta c th

to nn mt trng ti ln nht i vi thanh th nghim ri theo thi gian gim dn trngti bng cch b dn trng lng treo vo thn thanh th nghim sao cho dn khi u ca nkhng thay i, nh th s to ra hin tng gim i hiu ng, biu hin trng vn duy tr trongiu kin mt dn trng ti nhng s bin dng vn khng thay i.

2.5.7.3 Sbin dng trli ( lc khi u )S bin dng trli ca cc vt liu kim loi xut hin ngay sau khi khng cn chu trng ti.Trn thc t c th ni s bin dng trli ny xy ra ng thi khi khng cn chu trng ti.Tri li i vnha th s bin dng ny xy ra chm hn v l thuc rt nhiu vo yu t chtliu ca mi loi nha v i khi ko di hng ging h.Bin dng trli c thc hin bi th nghim ko l thuc thi gian theo DIN 53444

2.5.7.4 Bin dng trli hon tonL bin dng trli nguyn hnh dng lc khi u sau khi khng cn chu trng ti. Qua thnghim cho thy cc loi nha c cu trc bt ng dng (amorphe) thng c bin dng ny, nu

vt th nghim khng b h hi trn b mt (try, st) hay nhng rnh nt bn trong.Ranh gii ko chy l gii hn ca s bin dng thun nghch ny.

Tin trnh ca hiu ng v dn vi bin s thi giantrong th nghim thgin

S hiu ng-dn cath nghimko l thucthi gian



26/51

26

Biu bin dng trv ca PE sau khi khng cn chu trng ti

Biu hin trn ca PE trong th th nghim ko cho thy s bin dng c tnh hon ton thunnghch cho n ranh gii ko chy F (theo RIESS)

2.5.7.5 Biu hin bin dng l thuc vo thi gian.Trong thc t ngi ta rt cn nhng th nghim kt hp gia nhng yu tnh hng n hintng bin dng nh hiu ng, dn v thi gian din t biu hin cng gn vi thc t. Do cng c rt nhiu th nghim khc nhau theo chiu hng ny.Biu dn theo thi gianl kt qu trc tip o c t th nghim trn theo DIN 53444 = (t, )

Bu thi gian = (t, )

Biu hin hiu ng thay i theo bin s thi gian. Kt qu ny hoc o c t th nghim trnhay trc tip t th nghim th gin theo DIN 53441. Quan st ng gy thi gian ngi ta cngc c bn ca PP theo yu t thi gian.



27/51

27

2.5.7.6 Biu hiu ng-dn ng thi.Biu hin nhng cp tr s lin h chung ca hiu ng v ca dn trong tng thi gian.Phng thc ny rt thch hp trong thc t xc nh biu hin bin dng theo thi gian, vgip cho chng ta c ci nhn c kt ton din c nhng th nghim trc . Qua va xcnh c s giao thoa (chng ln nhau) ca s chu ng trng ti hay s bin dng m cng

xc nh c s bin dng chu ng theo thi gian hay biu hin trn v th gin.

2.5.7.7 Lu sut trnEc = Ec (t, )Trn nguyn tc ch l snh gi kt quo c thng qua t l hiu ng i vi dn theo

bin s thi gian. Lu sut ny thng thng l thuc vo hiu ng v nm trong vng hiu nggii hn. Gii hn ny c nh hng n s l thuc nhit .

biu lu sut trn ca Polypropylen

Biu hiu ng-dn ngthi ca Polypropylen

trn v thgin trong s

hiu ng-dn



28/51

28

2.6 Biu hin bin dng l thuc vo nhit .Nhit mi trng chung quanh cng nhiu kin nhit th nghim ng vai tr rt quantrng i vi biu hin bin dng trong khi ngc li i vi cc vt liu kim loi th nh hngny khng ln lm. Cc thng s v tng quan nhit i vi vt dng c cu thnh t vtliu nha phi c chun nh trc khi ng dng.

S l thuc nhit ca biu hin bin dng th hin qua hai hin tng- ho mm ( chuyn t trng thi cng qua mm khi hp th nhit )- dn nhit ( dn ra theo chiu di khi hp th nhit )

Tm li s hp th nhit gia tng s nh hng n biu hin bin dng cv nhit ca nha.Bin s nhit nh hng rt ln n chu trnh ch bin cc vt dng hay gia dng bng nha.

2.6.1 Hin tng ha mmS l thuc nhit ca biu hin bin dng cng vi s chu ng trng ti trn cbn cngging nhi vi s l thuc vo thi gian. iu kin i hi v tha ng cho biu tng gingnhau ny da trn l thuyt xc nh nhn. Thuc tnh cng ca nha s gim i khi nhit gia tng, ni khc i nha s thay i t cng sang mm khi hp th nhit. Biu hiu ng dn

hp th nhit cho thy rt r: Nhit cng gia tng th ng th hiu ng dn cng trnnphng hn.

Sl thuc vo nhit ca biu hin bin dng trong biu hiu ng dn

Bn cnh nhit yu t thi gian cng c lu , qua ngi ta nhn thy khi nhit gia tngth vn tc trn hay vn tc th gin cng gia tng theo. C ngha l s thay i dn hay thay ihiu ng cng gim nhanh hn nu so vi iu kin nhit thp.

Biu dn-thi gian ca Polypropylen (PP) vi nhit khc nhau



29/51

29

Th d : cho bit vi tr sO = 20 N/ mm , thi gian t = 10 h th chng ta xc nh c1 = 23 C 1 = 1,4 %2 = 60 C 2 = 2,0 %

2.6.2 Biu hin dn nhit2.6.2.1 Bin dng theo chiu di

Nhit thay i snh hng n s bin dng theo chiu di nhiu hay t ca vt liu, v cngnh hng n s thay i th tch ca chng. Biu tng dn nhit ( dn ntheo nhit ) nyi vi nha ( khng c ph gia ) thng rt ln, khong 10 ln ln hn so vi kim loi. Tr so c ca dn nhit c gi l dn nhit theo Celsius hay Kelvin.

Tr s dn nhit ng thngl: chiu di: nhit

Tr s dn nhit th tchV: th tch

Tr s dn nhit lun thay i v l thuc vo nhit . Tr s ny mt mt gi vai tr quan trngi vi cc vt dng bng nha mt khc n cng l iu kin tha hay khng tha ng cuthnh vt dng bng nha. y l hai yu t khng c b qua i vi cng vic thit k v ngdng thay th cc vt dng cin ( v/d kim loi ) bng cht liu nha.

cht liu tr s dn nhit cht liu tr s dn nhitABS 9.105 PMMA 7.105PA 6, PA 6.6 8.105 POM ( lin hp ) 11.105

PA 6.10 10.105 PC 7.105

PA 11 13.105 PP 11-17.105

PA 12 15.105 PS 7.105

PE-LD 20.105 PVC 7.105

PE-HD 15.105

2.6.3 Hp thmCht do ni chung, do t cu trc phn t, c thuc tnh d hp th cc phn t l dng hi hay hinc trong mi trng chung quanh. Polyamid l mt th din hnh, rt d hp th nc v mtrong khng kh. Cc phn t l ny thm thu trc tip vo chui phn t ca Polyamidmt mt lm dn nth tch v mt khc nh hng n lc ni gia cc phn t.nh hng m i vi biu hin bin dng to nn hai trng hp: a) Ha mm v b) dn n.

Biu hiu ng dn ca Polycarbonat (PC)vi bng ghi hiu ng l thuc thi gian



30/51

30

c dim ca nh hng m l s gia tng bin dng-chc v -thy phn. nh hng mcng lin quang n tc dng ca nh hng nhit i vi nha.S hp th phn t l l thuc vo iu kin bn ngoi th d nh khi nhit gia tng rt thchhp cho hin tng ny cho n khi n t c cn bng vi nhit mi trng. S hp thm cn thi gian di thch hp lm thay i thuc tnh ca Polyamid. S hp th ny cng gia

tng rt nhanh trong mi trng nc nng. Ngoi ra s gia tng m cng lm gim bn chc ca Polyamid ( v/d dai ) v lm cho n trnn dn hn.

Hm lng nc c trong PA (theo phn trm trng lng) vi bin sm khng kh

cht liu hm lng nc [%] cht liu hm lng nc [%]SAN 0,2 PBT-GF30 0,4SAN-GF35 0,6 PA 6 7SB 0,05 PA 6.6 5

PC 0,2 PA 6.6-GF35 3PC-GF35 0,2 PA 6.10 1,5PMMA 0,8 PA 12 9PBT 0,5 PA 12-GF50 0,4

m gia tng snh hng n cng ca cc loi cht do c tnh d hp th nc. Biutng ny c nhn thy d dng qua biu hiu ng dn. th phng dn theo lng nchp th.

L thuc m ca biu hin bin dng trong biu hiu ng-dn vi lng nc hpth



31/51

31

2.6.4 Thay i th tchS hp th nhng phn t l nh nc dn n hin tng trng phng ca cht do, c nghal th tch nln ra v chiu di cng thay i theo. Hin tng thay i chiu di ny i vicc loi cht do d hp th nc c xc nh bi nhng tr s nm trong gii hn cho php.Tr s trng m c din t bi cng thc

l : chiu di : hm lng m c hp th[%]

Tm li tr s trng m lun thay i v l thuc vo nhng thng s khc nh hm lng m, thi tit mi trng cng nh cht liu ca tng loi nha. Ngi ta c thn gin ha ntrong gii hn thch hp vi tr s gn ng v gi l hng s trng m

Dn ntheo chiu di ca PA trong iu kin hp thm

Bng thng k ca mt vi loi nha.Cht liu tr s trng m vng hiu lc

PA 6 ( bt nh dng ) 0,28.10-2 0 4 %

PA 6 ( tinh th ) 0,19.10-2 0 4 %

PA 6.6 ( tinh th ) 0,20.10-2 0 4 %

PMMA 0,23.10-2 0 2 %

nha Epoxyd 0,50.10-2 0 3 %

2.7 Th nghim vi thi gian di, trng thi ng2.7.1 Tc ng xoay chiu, th Woehler.Khi vt liu chu lc tc ng theo tng chu k, thng gp trong thc t ca ng dng ckhhay ckh xe hi, s c nhng biu hin hon ton khng ging nh vi trng thi tnh. Vinhng th nghim cho trng hp ny ( trng thi ng ) ngi ta cn nhng my mc v dngc thch nghi hn thc hin nhng th nghim chn ng cho thi gian di i vi cht do.C th l nhng my to ra chn ng lin tc theo chu k nht nh tc ng ln vt th nghim,t nhng biu hin hiu ng ca vt th nghim ngi ta kho xc c cc hin tng thay itrong sut thi gian chu ng chn ng, th d nh biu tng mt mi ca vt liu. Mt tr smang nhiu ngha y l hiu ng rung trung bnh m , hiu ng rung theo bin a. Quahai tr s ny ngi ta phn bit c nhng loi tc ng khc nhau bng th hnh sinus, din

t chn ng theo biu di y.



32/51

32

Th nghim chn ng vi thi gian di khi nim v k hiua) Lc hiu ng-thi gian

b) Vng tc ngm = Hiu ng trung bnha = Bin ca hiu ng xoay chiuo = Hiu ng trn = tr s hiu ng cao nhtu = hiu ng di = tr s hiu ng thp nht

1. m > a , trong trng hp ny kt qu hiu ng c tc dng mt chiu c ngha l vt thnghim chu mt dng tc ng nn. Trong trng hp m=a , hiu ng ( nn hay ko )schuyn sang tc ng xoay chiu2. m < a, vt th nghim chu ng thi 2 tc ng ( xoay chiu ), t hiu th ko sang hiuth nn v ngc li, cho n khi m= 0 s chuyn sang thun tc ng xoay chiu khng c

hiu ng trc.Trong cc trng hp ni trn mt s lng ln tc ng ln vt th nghim vi nhiu bin hiu tha khc nhau cho n khi tin n hin tng gy. Thi gian chu ng ko di t lc

bt u n khi xy ra hin tng gy cng vi bin hiu ng a c ghi trn biu logarith, gi l th Woehler. Prof. Woehler l ngi u tin din t c ngha trongthc t ca hin tng mt mi ca vt liu, c bit trong trng hp ca trc tu ha bng thp

bng th nghim trong thi gian di vi trng thi ng.

2.7.2 bn chn ng trong thi gian di.i vi kim loi ai cng bit n th Woehler, din t s gia tng ca tr s chu ng gyhay cn gi l bn chn ng ( theo DIN 50100 ), qua ngi ta bit c kim loi c

bn chn ng rt cao di mt tr s gii hn. Trong vng tr s gii hn ny khng xy ra hintng gy do s mt mi ca vt liu.Thng thng cht do khng theo qui lut nh kim loi, khng c mt tr s gii hn, ngay ckhi hiu ng nhi v ng th Woehler c dng phng hn. i vi cht do ngi ta chxc nh c bn chn ng trong mt thi gian tn ti nht nh, v/d 107 ln tc ng.

Ngoi ra ngi ta cn quan st c hin tng gy sau 7.107 ln tc ng. V mt cbn thranh gii chu ng ca kim loi v cht do ging nhau trong iu kin tc ng xoay chiu thng nh hn tc ng trng thi tnh. bn chn ng ca cht do c tht n 20n 30% ca bn x; i vi kim loi tr s ny nm trong khong 60 n 80%. Biu sosnh bn nn cong thng di y cho thy th Woehler ca mt vi loi cht do ngnhit ( thermoplast ) c biu hin khc nhau.



33/51

33

bn nn cong xoay chiu ca mt vi loi nha nhit do

2.7.3 th Woehler

kt qu th nhim chn ng rung trong thi gian di cho thy bin hiu ng cng cao th hintng gy ( t ) cng xy ra cng nhanh. Tng quang gia bin hiu ng v s ln chu tcng c ghi li bng th Woehler. l mt biu phn chia theo bin lorarith vimc ch din t s ln tc ng ln thanh th nghim.

A : Bin hiu ng c thchu ng cho n lc gy

N : S ln tc ngNG : S ln tc ng gii hn

th Woehler ( n gin )

Vng bn chn ng ( theo thi gian ) v bn cnh c phn ranh gii trn thWorhler bi s ln chu tc ng gii hng NG.

th Woehler ca mt vi loi nha nhit do in hnh

2.7.4 Mt snh ngha trong th Woehler:

bn chn ng cnh D lhiu ng chn ng ca vt liu tng ng vi hiu ng trungbnhm trong nhng ln chu ng tc ng khng xy ra hin tng gy.D =ma

Nhiu loi nha khng c bn chn ng cnh, bin hiu ng ca chng a gim dntheo s gia tng ca s ln chu tc ng N. Nh th phi da vo bn theo thi gian,



34/51

34

C ngha l mi hiu ng, vi hiu ng trung bnh m cho trc, ch xc nh trong khong thigian nht nh hay s ln c th chu tc ng N ca thanh th nghim.

D (N) = m a (N) th Woehler ch xc nh c hiu ng trung bnh m ca mt loi nha vi iu kin cc

biu tng vt liu ca n phi c bit trc v/d nh bn ko v nn vi chn ng. Biutng trong vng nn cng gn ging nh trong vng ko, cho nn hiu ng nn ch p dngtrong tnh ton thng qua t nhng biu tng trong vng ko. S tng hp ca bin hiu ng

chu nga theo bin s hiu ng trung bnh m c din t trong th bn cnh hay bn theo thi gian.

S bn-theo thi gian hay -cnh bn theo thi gian ca POM

2.8 Th nghim cng (rn)Cc phng phpDIN 53454 Th nghim vi cht do (ni chung ). Th nghim nn.DIN 53463 Th nghim tch ri i vi tm nha p vi nhiu tngDIN 53421 Th nghim vi cht do xp cng. Th nghim nnDIN 53514 Th nghim vi cao-su tng hp. Xc nh cng bin dng.DIN 53577 Th nghim cht do xp n hi-mm.

DIN 53572 Th nghim vi cht do n hi. Xc nh bin dng nnDIN 51524 Dng c cho th nghim cngDIN 51351 Th nghim BrinellDIN 50103 Th nghim RockwellDIN 53505 Th nghim Schore A, C v DDIN 53519 Xc nh cng ca cao su vi p lc bi stDIN 53576 Th nghim vi nha bt n hi mm. Xc nh tr s cng

cng ca vt liu l tnh ng khng ca n c biu hin khi b lm bin dng bi lc tcng t bn ngoi. Trong trng hp ny l bn nn. Tuy nhin mt tr s cho cng cavt liu rt kh nh ngha. Ngi ta phi da vo ng dng ca mi loi vt liu xc nh cho

chng mt phng php th nghim thch nghi



35/51

35

2.81 Bng so snh cng MohsMt phng php o cng c bit trc y kh lu c gi l bng so snh cngMohs vi 10 bc, mi bc l nhng tr s ca khong vt liu c bit trc v c phn nht mm n cng vi phn ( vit bng ) = 1, thch cao = 2 kim cng = 10. Nhng bcny c xem nh nhng chun nh so snh vi vt liu nha th nghim.

Ngi ta phi d kin trc vi rt nhiu kh nng o cng v trn thc t t trong milnh vc vt liu gii hn nh kim loi hay cht do nhiu tr s cng khc nhau vi phngphp ny.

2.8.2 bn nnVi th nghim nn theo DIN 53454, vt th nghim c hnh dng ht sc xc hay ng trn, v ct gia hai b ca my nn. Khi chu tc ng bi lc nn vt th nghim s b bin dng v s bindng ny l thuc vo lc tc ng c ghi trn biu . Tng t nh trong th nghim ko, lcko cao nht rt quan trng v bn nn chnh l lc cao nht tc dng vo din tch mt ct ngang (lc ban u ) ca vt th nghim. Lc tc ng cao nht c xc nh ngay lin trong thi im xyra hin tng gy v nh th bn nn hay bn gy cng tng t nh nhau. Trong nhng

trng hp khc th hai tr s ny khc nhau. Hin tng gy ch xy ra i vi cc loi nha cng vd v. Th nghm cng theo DIN 53453 vi phng php nn khng thch hp vi cc loinha nhit c thuc tnh dai, v s bin dng ca chng gia tng vi s gia tng lc tc ng nhngli khng t n gii hn chy hay hin tng gy, nh vy ng dng ny hon ton khng c ngha g c.

2.8.3 Th nghim chMt th nghim khc c lin quan n bn nn c nhc n l th nghim ch theo DIN53463 thng p dng cho cc cc loi cht do cng c cu to bi nhiu lp p li vi nhauv cng thch hp cho cc vt liu khc nh giy cng, giy carton, vi vc...vv..Vt th nghim c chun b trc thnh nhng ming nh c b dy t nht 10 mm theo kchthc 10 mm x 15 mm x 15 mm v c t vo v tr cnh sao cho thit din10 mm x 15 mm thng gc vi chiu kt hp ca cc lp p. Mt ci chm bng thp hnh nn,vi gc m60 v 0,5 mm c x dng ch thng gc vo mt thit din. Ci chm ny snn ln thit din vt th nghim vi mt vn tc u ( khng thay i ) cho n khi chcthit din. Lc tc ng cao nht c gi l trng ti ch.

2.8.4 cng bin dngi vi cc loi cht do xp hay n hi ngi ta cng p dng th nghim nn xc nh cng ca chng nhng vi nguyn tc khc. Vt th nghim c chun b trc c dng hnh trvi ng knh 10 mm v chiu cao 10 mm, c t gia b nn, bn trn n l tm truyn lc.Tr s cng chnh l s bin dng ca vt th nhim khi b tc ng bi lc nn c nhtrc, iu kin nhit 80 C, v trong vng 30 giy vt th nghim s b nn 40 % so vi chiucao lc ban u ca n. Th nghim nn theo DIN 53577 cng ng dng xc nh cng chonha bt n hi mm, vt th nghim c dng hnh vung 80 mm x 80 mm v b dy 50 mm,

c t nm gia hai tm kim loi v lc tc ng s nn vt th nghim lm bin dng nv/d 40 %. Lc ln nht c c my nn ghi li trn bng n v.. Sau khi tnh ton da trndin tch mt phng thng gc s cho ra tr s lng chim hay tr s cng nn ca nha xp

Th nghim ch ln tm cht doc cu to bi nhiu lp p livi nhau ( theo DIN 53463 )



36/51

36

theo n v N/ mm. Ngi ta o lc nn khng phi ch qua s bin dng nht nh, m chnh lton th hin tng bin dng vi biu bin dng lc, cn gi l th lng chim ( v c hnhdng ging lng chim ). i vi nha xp khng th xc nh cng nn m ch c th thngqua tr so ca biu bin dng lc.

th lng chim ca nha xp Polyurethan v nha xp PVC mm

2.8.5 cng nn bi st i vi loi cht do chu nhitKhc vi kim loi cht do c thnh phn bin dng n hi nhn. Mt vt th s bin dng khichu ng trng ti nhng khi trng ti mt i vt th li bin dng trli lc ban u ( tng phnhay hon ton ). Do chiu su du n ca bi st o c khng phi ch trong thi gian chutrng ti m l thuc c vo khong thi gian bin dng ca n sau khi khng cn chu trng tica bi st. Cc th nghim ca Rockwell, Brinell v Vickers cng c p dng o cngca cht do nhng nguyn tc khc vi o cng ca kim loi. Hai th nghim cbn khcnhau c cp n.

2.8.6 B su du n l thuc theo thi gianAB = Tc ng to ra du nBC = Bin dng n hi nhn ( tri : chu trng tn trong 15 giy, phi 1 giy )CD = Th gin n hi ( khng c trng ti )DE = Th gin n hi nhn ( bin dng trli rt chm )Vi th nghim ny, DIN 53456, c p dng vi bi st c ng kin 5 mm, p lct 0,5 n 10 N ty theo mi loi cht do c cng khc nhau, nn ln b mt ca vt thnghim. Sau thi gian 10 giy v sau 60 giy chu trng ti s to trn b mt vt th nghim mtdu n c chiu su o c theo thi gian ( bin dng trn theo thi gian ). cng c tnh

bi cng thc.H = cng [N/ mm]

P = Trng ti [N]D = ng knh bi st [mm]t = B su du n [mm]



37/51

37

Di y l bng tr s cng ca cc loi nha v kim loi o c vi th nghm BrinellPolyaethylen t trng thp 14- 20 N/ mmPolyaethylen t trng cao 18- 30 N/ mmPolypropylen 65- 80 N/ mmPolystyrol 110 N/ mm

Polyvinylchlorid cng 120 N/ mmPolycarbonat 100 N/ mmPolyamid 6-6 60- 80 N/ mm--------------------------------------------------------------------Phenolharz ( formca ) 130 N/ mmPolyesterharz 130- 200 N/ mmEpoxidharz 150- 180 N/ mm--------------------------------------------------------------------

Nhm rng 150- 350 N/ mmNhm hp kim 900- 110 N/ mmMessing 700- 1400 N/ mm

ng 600- 1800 N/ mmSt c 1400- 2400 N/ mmThp ti 1300- 2500 N/ mm

2.8.7 cng Shore i vi cc loi cht do mm.Cc loi cht do c c tnh tng t nh cao su hay c lm mm bi cc cht ph gia rt thchhp vi th nghim shore nhng khng phi nht thit cho tt c cc loi cht do mm ni trnu phi p dng th nghim Shore o cng. Ngi ta thc hin th nghim vi inh thp,mt u hnh nn c hnh dng ging nh cy vit ch t u ( Shore A v C ) v Shore D c uhnh trn ging nh bt bi. inh thp ( Shore A, C v D ) sc bn vo vt th nghim vi mtlc ln bng l xo. Chiu su to ra bi inh thp c ng h ghi li v tr s ny c ghi liln na trn bn n v cng Shore, c chia t 0 ( = khng c i khng, p lc ln nht )cho n 100 ( = i khng rt cao, khng c p lc ). Dng c th nghim phi c s dng rtcn thn, i khi khng thc hin c trong phng th nghim vt l bnh thng m ch c ththc hin trong nhng phng th nghim c bit ( DIN 53505 ).

Th nghim o cng theo Shore A, C v D ( DIN 53505 )

Ngoi ra th nghim biu hin du n i vi tm lt sn nh cng c ngha c bit. Qua cth so snh c trng ti khc nhau ca giy v bn gh ln b mt ca tm lt sn nh. TheoDIN 51955 ngi ta dng mt con du hnh tr c din tch mt tip gip 10 mm tc ng mttrng ti 500 N trong thi gian 24 giln b mt tm nha th nghim, sau ly trng ti ra khidng c th nghim v t do trong 24 gi, ri mi o b su du n. Theo tiu chun cht lngnh trc, b su du n chc php ti a 0,2 mm. l tiu chun cho cng an ton ca

tm lt sn nh bng nha. y l th nghim tiu chun trong thc t.

Nha nhit do

( Thermoplast )

Nha chu nhit( Duroplast )

kim loi



38/51

38

2.9 Trng thi ng nhit ca cht doL thuc tnh rt quan trng lun c nhc n trong qu trnh kho st l tnh ca cc loi chtdo khc nhau v tr snh hng quan trng nht trong trng thi ny l nhit . T nhng kinthc v trng thi ng nhit ca cht do ngi ta nm c chic cha kho ca s hiu bit tonth v chng t tng qut cho n nhng trng hp c thc bit m cht do biu hin khi c

s thay i ca nhit trong gia cng ch bin cng nh trong cc ng dng ca chng. Xc nhc vi nhit no th thch hp hay khng thch hp, trong thi gian ngn hay trong thi giandi cho ng dng ca tng loi cht do. i vi cc nh thit k v ng dng, biu hin cnhitl cu hi l th c t ra hng u vi nhng phng php xc nh tr s nhit cng nhdn nhit v dn nhit cho tng loi cht do t xc nh c nhng ng dng cho tintrnh ch bin cc sn phm cht do thch nghi. y l ch lun lun c hiu ng. Kin thcv nhit ch bin ( gia cng ) l kin thc quan trng nht cho ng dng ch bin cht do. Ccnh thit k ckh, khun n cho vt dng bng cht do cng phi hiu bit nhit no s cnhng tc ng khc nhau ca nhit ln cc cphn v cu th ca chng. Cc nh xy dngcng cn bit n hiu ng nhit ca cht do ng dng cho cc vt liu xy ct cch nhit cngnh phng v chng chy. Ni chung nhng quan tm n t nhiu hng ng dng v ngnh

ngh phc tp khc nhau nhng tt cu c chung mc ch l lm sao xc nh c trng thibin i ca cht do i vi nhit .

2.9.1 Sl thuc ca thuc tnh chc i vi nhit Khng nht thit cc th nghim chc u phi c thc hin vi iu kin nhit thng thng23 C, v ch cn iu kin nhit thay i th kt quo c qua th nghim chc cng khngcn chnh xc na. Ngi ta c th ni tng qut v nhng nh hng hng ca nhit i vicht do nh sau: Chng s trnn rn, cng, dn hn khi nhit thp dn v ngc li s mmhn khi nhit tng dn, c ngha l s gia tng nhit snh hng n bn, cng v dai ca cht do. nh hng ca nhit d cho tng loi cht do cng khc nhau ty theo iu kinvng nhit . Ngoi ra chng c nhng biu hin nhit thng tng t nh thp nhit 500 C. Nha chu nhit ( Duroplaste ) do cu trc phn tc bit nn c nhng biu hin thay ikhng ln vi nhit khi so snh vi nha nhit do ( Thermoplaste ), c ngha l nha chu nhitc sc chu ng nhit cao hn nha nhit do. Khi i chiu 2 biu hiu ng dn i nhit thay i trong khong 20 n 200 C ca cht do lin hp Acryl-Nitril v PVC cng cho ta thy

Ranh gii khong cch ca th nghim ko gim dn vi d gia tng ca nhit , trong khi dn ln dn. i vi PVC cng dng th bin sang trng thi cao su n hi khi nhit bt

u trn 75 C. Vng chuyn tip ny thng thy i vi cc loi nhit cng kt tinh tng phn(trong khong 70 C v 100 C ). Thng thng th th hiu ng dn khng din t m ch ci vi bn ko hay bn nn cong trong iu kin l thuc nhit .



39/51

39

Tr s bn o c ca 5 loi nha nhit do ni trn trong th nghim o bn ko v nncong trong thi gian ngn vi nhit t -60 C n +100 C cho thy bn ko cng nh

bn nn cong s gim i theo s gia tng ca nhit , tuy nhin s thay i ny cng khng ngb c ngha l tr s bn ko v bn nn cong thay i khc nhau ty theo mi loi cht do.i chiu bng so snh di y cho ta thy

Cht liu Sthay i ca bn ko Sthay i ca bn nn congPC khong 15 % khong 20 %

S-PVC khong 60 % khong 60 %E-PVC khong 50 % khong 55 %PMMA khong 40 % khong 35 %PP khong 40 % khong 50 %

2.10 Thuc tnh nhit v chc ca cht doCc thuc tnh k thut hc ca cht do c xc nh thng qua cc yu ta) S kt ni ha hc li vi nhau t nhng nhm n phn t.

b) Ccu scp ca chui phn t- Cu trc theo Liganden- ng phn-u-ui

- ng phn ni- ng phn quay- Phn nhnh

bn ko l thuc vo

nhit ca mt vi loicht do

bn nn cong lthuc vo nhit camt vi loi cht do



40/51

40

- Hnh thnh khi- S tip ghp- Khi lng phn t- Kt mng

c) Cu trc th cp ca chui phn t

* Cu trc ca nha nhit do ( Thermoplaste )- Cu trc bt nh dng hay ( amorphe Struktur )- Cu trc kt tinh th tng phn ( teilkristalline Struktur )

* Cu trc ca nha n hi v nha chu nhit ( Elastomere v Duroplaste )- Cu trc kt mng

bt nh dng kt tinh th tng phn kt mngnha nhit do (Thermoplaste) nha chu nhit (Duromere)

2.10.1 vng trng thi nhit ca cht doCc vt liu thng thng nh kim loi, khong chtu c cu trc tinh th nht nh v ngnht nn cc trng thi rn, lng, kh cng cc trng thi ng khng nhit, c, ha l ca chng cngtng i d kho st v d chun nh. Cht do tri li khng c tnh ng nht cho cc cu trctinh th trong chui phn t. Ngi ta c th chun nh nng chy ca st, thy tinh hay nc,nhng vi cht do ch c th chun nh c vng trng thi rn, mm, do, chylng..vvNi cch khc cc cht phn t thp hin din di ba trng thi kt tp, v l thuc vonhit ca chng. Nng lng nhit ca chui phn t cao khng ln bt ri chui kt mngv lm bc hi nhng phn t ring r: Trng thi bc hi ca cht do khng hin din nhit

phn hy Tz (hay ZT). S l thuc vo cu trc phn t cho thy nhng trng thi khc nhau nhsau:Ty theo cu trc phn t, nha c phn chia ra hai loi Nha nhit do vi cu trc bt nh dng (amorph) : c tnh trong sut nh thy tinh.

Nha nhit do vi cu trc kt tinh th tng phn ( teilkristalline ): Thuc tnh ca chng cxc nh thng qua tinh th ca kt ni phn t.Cc cht tng hp kt mng nh nha n hi (Elastomere), nha chu nhit (Duromere) ch hindin vi trng thi rn.Tnh khng ng nht ca cu trc scp v cu trc th cp ca nha nhit do c tc dng ngiai on chuyn tip t th rn sang th lng khng ging nh nhng cht phn t thp ti mtim nhit (v/d im nng chy). Cc phn th rn v th lng cng nhau tn ti phn trn canhit lm mm ET. Cht do trnn mm ( plastisch) hay n hi-nhn (visko-elastisch) rt dlm thay i hnh dng (bin dng do bt nh dng). Bn trn vng nhit -kt tinh KT ca cutrc kt tinh th tng phn hay bn trn vng nhit chy FT ca cu trc bt nh dng, cht dohin din vi trng thi lng-dai v qunh rt thch hp cho cc tin trnh p, c v c phun . nhit cao hn na s dn n s ph vkt ni nguyn t trong phn t v cht do s b nhit

phn hy



41/51

41

2.10.2 Vng trng thi nhit

ET = Vng nhit ng c, nhit lm mm hay nhit chuyn th trong sut (Tg)FT = Vng nhit nng chy (Tm)KT = Vng nhit nng chy tinh th (Tm) ca nha-nhit kt tinh tng phn.

ZT = Vng nhit phn hy.

Vng trng thi ng nhit cc cht thp phn tv cao phn t.

Vng trng thi ng nhit ca cc loi cht do ng nhit (v/d : PC, POM, PS, PVC)

2.10.3 Vng trng thi ng nhit v thuc tnh chc bn x v dn x ca cht do c xc nh bi cu trc cc phn t hp thnh bn trong cachnh chng. Vng s dng ti u ca chng thng thng nm trong vng bn x cao nht Nha nhit do cu trc bt nh dng: Trong vng nhit lm mm ET hay nhit chuyn thtrong sut Tg, c dn x nh, dn Nha nhit do cu trc kt tinh th tng phn: Thuc vng gia nhit chuyn th trong sut

ET/Tg v nhit

nng chy KT/Tm, c

dn x cao, dai Nha chu nhit: Thuc vng bn di ca nhit phn hy ZT.



42/51

42

2.10.4 Trng thi nhit-cca nha nhit do bt nh dng ( amorphe Thermoplaste )

S din t tin trnh nhit ca bn ko v dn trong vng nhit t -100 n 300 C

S bn l thuc nhit ca nha nhit do cu trc bt nh dng cho thy bn v dnca chng nm trong vng nhit rt ln t khong -100 C n khong +300 C. nhit thpchng c bn cao v dn thp, tr s ny o c thng qua cc th nghim p vi thanh thnghim c v khng c rnh. Ngoi ra nhit thp nhit nng ca phn t rt thp, cc nnguyn t c th co gim t trong trng thi tnh. S ch ng ca cc lc ni kt v nng lng chnng i hi cht c bn ngoi. Trong trng hp ny ngi ta gi l biu tng ng bng cacc phn t hay " trng thi thy tinh th "Khi nhit gia tng, nhit nng cng tng theo, s chn ng nguyn t ln dn cho n khi tc nng lng cn thit lm gim cc lc kt ni gia cc chui phn t. Trong vng nhit di nh hng ca cc lc bn ngoi s lm thay i v tr cc phn t, kn lm thay i v trc ccu chui phn t, ngi ta gi l " nhit lm mm " ( nu din t t nhit cao xung

n nhit thp th gi l " nhit ng c " hay " nhit thy tinh th " ). Tng ng vivng nhit ny cn gi l " vng ha mm hay " vng ng cng " . Thng thng c gichung l " vng chuyn tip ".Trong vng chuyn tip ny, trong khong 50 C, thuc tnh chc ca nhng cht c cu to n

phn tng nht nh cht do ng nhit bt nh dng, s thay i rt ln i vi nhit , bngim mnh v dn gia tng, chng c biu tng n hi gn ging nh cao su ( tng hp ).Trong vng nhit chuyn tip ( gia ET v FT ) cc chui phn t s b ko di xa nhau ra, trnchng ln nhau, trnn n hi nhn. y cn gi l vng nhit gia cng ph, cc thnh phmnha c lm cho bin dng vi cc phng php, un cong , dp, cn mng, ht chn khng ..vv..

Nhng hnh dng trong trng thi " nhit-n hi " ni trn phi c lm ngui trli vng nhitng cng gi hnh dng khng thay i.

Khi nhit gia tng vt qua vng nng chy FT, cht do ng nhit bin dng sang th lngnhn. Trong vng nhit ny nhit nng ca cc phn t rt cao, nhng chn ng v s chmnhau ca cc phn t lm cho cc lc ni gia cc chui phn t gim dn cho n lc hon ton b

ph v, ni y c gi l vng " nhit phn hy ". S phn hy cng ng ngha vi s giith cc phn t thng thng khng nht thit nhit cao tri li cng l thuc vo s tc dnglu di ca nhit , do s gii th ca cc phn t cng c th xy ra nhit di " vng

phn hy ", v thnh phm phn hy s gia tng nhanh tip tc tin trnh phn hy. y l trnghp ca PVC v ngi ta phi dng " cht xc tc nhit " lm chm i tin trnh phn hy.

ET = vng ng cng

FT = vng nng chyFT = vng nng chyZT = vng phn hy



43/51

43

2.10.5 Trng thi nhit cca nha nhit do c cu trc kt tinh th tng phn (teilkristallineThermoplaste)

S khc bit cbn trong cu trc ca cht do ng nhit bt nh dng v kt tinh th cho ta phnbit rt r thuc tnh nhit-cca chng thng qua biu din t bn, dn vi tin trnhnhit . Polyolefine, Polyamid v Polyacetal l nhng hp cht cao phn t quan trng i incho nhm nha nhit do cu trc kt tinh th tng phn ( phn bit vi kt tinh ton phn ). nhit thp nha nhit kt tinh hin din di trng thi ng cng, dn tng t nhi vicht do ng nhit bt nh dng. Khi nhit gia tng, nhng vn cn di 0 C ( vng ng c), cht do ng nhit kt tinh vn cn gic bn v nhit cha sc lm mm cc vngkt tinh. Trong khi i vi nha nhit do bt nh dng bt u chu tc dng v bngim nhanh. Hn na nhng tr s s dng nm di vng ng c ca nha nhit do cu trc

bt nh dng li chnh l nhng tr s s dng nm trn vng ng c ca nha nhit do cutrc kt tinh th. Ngi ta khng c php nhm ln ngha s khc bit ca vng ng c i

vi hai nhm nha ny. Nha nhit do cu trc kt tinh th tng phn ch bt u bin sang thnhn khi nhit tin dn n vng nng chy tinh th (KT).

2.10.6 Trng thi nhit cca nha nhit do v nha n hi

Nha n hi c cu trc kt mng ri rc v bt nh dng nhng v cbn khng ging nh chtdo ng nhit bt nh dng vng nhit chuyn tip ( vng ng c ), trng thi n hi nhcao su, bn gim dn khi nhit gia tng, cho n vng nhit phn hy. i vi cht do nhi khng c s hin din ca trng thi do-nhit ( nhn ). Ngay t thi gian u c s phn bit

rt r gi

a nh

a

n h

i v nh

a nhit do, m

c d c

hai

u l h

p ch

t cao phn t

kt m

ng

nvng nhit phn hy. c gi l nha n hi khi vng nhit chuyn tip thy tinh th ( i

vi nha nhit do cu trc bt nh dng ) nm di 0 C. c gi l nha nhit do khi nhit chuyn tip thy tinh th hay nhit nng chy nm trn 0 C.

ET = Vng ng cKT = Vng chy tinh thZT = Vng phn hy

ET = Vng ng cZT = Vng phn hy



44/51

44

Tnh n hi l h qu tip theo ca nhng kt ni ca chui phn t. Khi mt vt liu n hi ( v/dcao su mm ) trn vng nhit ng c b tc ng bi lc t bn ngoi chui phn t kt ni s

b ko gin ra, t to ra trng thi hiu ng. Do cu trc kt ni ca chui phn t khng gingnh kt ni ca nha nhit bt nh dng nn trng thi hiu ng s gim dn. Hiu th bn trong vngi nguyn cho n khi lc tc ng bn ngoi mt i th lc kt ni pht tp li ko chui phn t

trv v tr lc ban u. Tnh n hi biu hin thun nghch, khng c chy nhn v cng khng cbiu hin bin dng

a)

b)

2.10.7 Trng thi nhit cca nha chu nhit ( Duroplaste )

S din t sl thuc nhit ca bn v dn ca nha chu nhitCc loi nha chu nhit ( Phenolharze, Harnstoffharze v Melaninharze ), trc khi bt u cch bin thnh nhng thnh phm ( v/d dng khi p hay dng tm p c cht ph gia nh giy hayvi ), hin din di dng mm trc khi cho vo khun p. Di tc dng ca lc p v nhitnng nha (harze) ni trn b chy ra, ng thi kt mng li vi nhau theo phn ng ho hc vsau ho cng, song song vi phn ng kt mng ny ngi ta cng cho thm vo cc cht ph

gia gia tng cng ca hn hp. Sau khi ho cng, chng c dng cnh, tu thuc vo hnhdng khun, cc thnh phm n t nha chu nhit ni trn ( v/d Polyesterharz v Epoxydharz ) sgi nguyn dng ca chng trong sut thi gian s dng v khng c kh nng bin dng mm trli nh lc khi u. Tuy nhin nha chu nhit cng c trng thi thy tinh th trong vng chuyntip, nhng ch vi ngha tn ti v thng qua o c ca bn ko v dn khng cn xcnh c na. C hai thuc tnh ny lun khng thay i t nhit thp cho n nhit trung

bnh v ch bt u thay i khi t n nhit phn hy. Nh th s khng c s hin din cavng chuyn tip nhit trc vng phn hy. c tnh ny hon ton tri ngc li vi nha nhitdo v nha n hi. Mi tc ng chc no t bn ngoi u c lc kt mng tip thu; qua khi nhit gia tng, to kh nng dn di ra ca mng kt ni, th cc lc kt ni cng gia tng

theo thch

ng

gi

dng c

nh ca m

ng.

bn ko c

a nh

a ch

u nhi

t qua

r

t cao v

dn cng rt nh. Vi thuc tnh dn nrt t trong mi iu kin nhit , nn nha chu nhit

c hn hp vi cht ph gia trthnh cht kt dnh ( keo dn ).

Phc ha din t thuc tnh cao su-n hi

a) mngphn ttrng thi bnh thngb) mng phn ttrng thi b ko gin ra

ZT = Vng phn hy



45/51

45

Lu sut y l thuc nhit ca nha Lu sut y l thuc nhit ca

nhit do bt nh dng v nha nhit kt tinh nha nhit kt tinh tng phn

nh hng ca nng kt mng i vi thuc nh hng ca cht lm mm i vitnh cnhit ca nha chu nhit ( v/d nha PF ) thuc tnh c-nhit ca E-PVC

2.10.8 Sl thuc vo nhit ca lu sut y v sgim dn chn ng.Mi loi cht liu cao phn tu c ring nhng thuc tnh nh lu sut y ( v lu sut n hi ),nhng tr s ca lu sut ny l thuc vo yu t nhit . y cng l thuc tnh c-nhit quan trngca cc vt liu, v c xc nh bi DIN 7724 E i vi cc cht liu cao phn t.

biu lu sut y l thuc

nhit ca nha chu nhit vnha n hi



46/51

46

i vi lu sut y v s gim chn ng khng c cp n tr s thuc tnh k thut hc mdc thng qua tr s thuc tnh vt l hc. V th khng th xc nh nhng tr s thuc tnh cachng thng qua nhng phng php my mc hay nhng vt th nghip nht nh c. DIN53445 l mt trong nhng phng php c ngh c li th vi vt th nghim tng i nh(b dy 1 mm, ngang 10 mm, di 60 mm ), v mt vt th nghim va o c vi tt c bins nhit . c bit thch hp cho th nghim vi lc tc ng nh ( trng ti < 10 N/ mm ).Vt th nghim c kp vo hai u trn v di, ni lin vo my o chn ng, khi lc tcng vo thanh cn to ra chn ng xon trn thanh th nghim truyn qua bnh quay ( khilng chn ng ) v gng phn chiu ghi li chn ng qua tia sng, c to ra t ngun sng.S ghi li ny c th l tn s v s gim dn ca chn ng, t tnh c lu sut y (G ) vh s gim dn ( ) hay h s gim chc ( d ). Lu sut y l mt tr so cng ca vt li,h s gim dn l s mt dn ni lc c biu hin qua bin chn ng. Tn s thay i l

thuc vo nhit trong khong t 0,1 Hz n 20 Hz, qua tn s cao i vi vt th nghimcng ( nhit thp, trng thi thu tinh th ), tn s thp i vi vt th nghim mm (nhit cao, trng thi n hi cao-su). T th nhit ca lu sut y v ca chn ng gim dn cth gii thch c vng trng thi v vng chuyn tip. Tr s lu sut cao v s gim t tngtrng cho trng thi ng c, s l thuc rt ln vo nhit ca tr s lu sut xut hin trongvng chuyn tip.

2.10.9 Sbn dng i vi nhit ( khng thay i hnh th di tc dng ca nhit )Phng php th nghimDIN 53458 Th nghim xc nh kh nng chu nhit ca cc loi cht do.DIN 53462 Dng c th nghim xc nh kh nng chu nhit theo Martens

DIN 53461 Xc nh kh nng chu nhit theo ISO/R 75DIN 53460 Xc nh ca nhit lm mm Vicat i vi cht do khng th hc cng.Vt th nghim ( bng cht do ) vi cu trc hnh th nht nh khi chu tc dng ca nhit nhtnh s pht sinh ng khng. Tnh ng khng ny l thuc vo hnh th, cu trc khc nhau ca miloi cht do. Tr s bn nhit cng ty thuc vo cc dng c th nghim v ch c gi tr cho iukin th nghim nht nh.

2.10.10 Phng php MartenPhng php Marten c p dng trn 40 nm cc nh kh nng chu nhit ca nha cng.Thanh chun nh c kch thc 120 x 15 x 10 ( mm ). c t thng ng gia hai u kp, ni

lin v

i thanh kim lo

i c chi

u di 240 mm. M

t qu

cn

c g

n trn thanh kim lo

i c th

dichuyn dc theo chiu di ca n.( tng t nh nguyn tc ca ci cn t ).

Th nghim chn ng xon theoDIN 53445



47/51

47

Dng c th nghim xc nh tnh bn nhit theo Marten

Th nghim xc nh tnh bn nhit ca nha: a) theo Marten ( DIN 53462 )b) theo ISO R 75 ( DIN 53461 )c) theo Vicat ( DIN 53460 )

Vt th nghim c t thng ng da vo hai u trn v di, qu cn c di chuyn trnthanh kim loi to ra 4 im tc ng ( GG,GH, hai im trn v di vt th nghim ), vi hiung nn cong 5 N/ mm. Tt c dng c v vt th nghim c cho vo t nhit, ni y nhit c gia tng khong 50 C mi gi. Trong thi gian chu tc ng gia tng nhit vt thnghim s b ho mm v cong dn bi trng ti ca qu cn, v thanh kim loi cng nghing dnxung. Th nghim hon ton chm dt khi thanh kim loi chm mc gii hn ca khong cch 6mm, ngay trong thi im ny nhit trong t nhit c ghi nhn xc nh kh nng chu

nhit ca cht liu ang th nghim hay ni cch khc l xc nh nhit Marten. Phng phpMarten l mt in hnh ca th nghim mt im , c ngha l qua th nghim Marten ngi tach xc nh c mt im trong biu lu sut n hi l thuc nhit -thi gian, v honton khng n tr s lu sut n hi ca cht liu th nghim trong iu kin khc nhit v thi gian th nghim. Kt qu th nghim cng khng xc nh biu hin cong ca vt thnghim do tc dng ca nhit, thuc trng thi n hi (elastisch) hay trng thi nhn (Viskose ),hay l c hai.i vi nh thit k cc mu m, vt dng bng nha iu cn yu chnh l nhng tr s tc dngca nhit i vi lu sut n hi hay lu sut y c ghi li bi th ca bng k khaithuc tnh cht liu ch khng phi ch vi nhng gii hn do tr s nhit Marten mang li.Mt th nghim khc tng t nh th nghim nhit Marten c gi vi tn Heat DistortionTemperature theo ASTM D 648 hay ISO R 75. Khi du nhp vo c c chuyn ha theo DIN63461. Vt th nghim c hnh dng thanh nh, khng c ng nh trong th nghim Marten,tri li n c t nm ngang theo t th nh trong th nghim xc nh bn nn cong trn 2



48/51

48

im ta hai u., im gia thanh chu trng ti 1, 85 N/ mm ( phng php A) hay 0,4 N/mm (phng php B). bn nn cong trong th nghim ny nh hn so vi th nghim Marten.Do nu ng dng vi nha nhit cng thch hp hn th nghip vi phng php Marten. Vtth nghim chu nn cng vi dng cc cho vo bn cht lng, ni y nhit c tng dn120 C mi gi( Nhit trong bn cha cht lng cho thy s chuyn nhit tt hn so vi th

nghim Marten, v vn tc tng nhit ln dn khng lm tn hi n s tng nhit dn iu ca vtth nghim ). Th nghim chm dt khi vt th nghim, vi b dy c xc nh, t c dng ncong nht nh, v nhit ca cht lng c ghi li ngay trong thi im ny c gi l nhit-ISO. Tr so c ca nhit Marten v nhit -ISO khng nht thit phi ging nhau ivi vt th nghim c cng cht liu v kch thc hnh dng. Ngoi ra mt phng php khcc ng dng o bn chu nhit cho vt liu nha c gi l phng php Vicat. Theo

phng php ny vt th nghim chu trng ti t 1 n 50 N ca mt cy kim hnh tr vi dintch mt ct ngang 1 mm, c thuc cho vo t nhit hay bn cha cht lng v nhit tng dn 50 C mi gi lm mm vt th nghim. Th nghim chm dt khi cy kim ln su 1mm vo vt th nghim, ngay trong thi gian ny nhit ca t nhit hay cht lng trong bnc ghi li gi l im ha mm Vicat VSP/A hay VSP/B gay cn gi nhit Vicat.

2.10.11 Biu hin i vi nhit trong thi gian di. Tnh bn nhit v kh nng bn dng i vi nhit hon ton c ngha khc nhau. Khinim tnh bn nhit c lin h vi tc dng ca nhit trong thi gian di. Tri li khi ni n tnh bn nhit ca thuc tnh chc khng c hiu vi ngha tnh bn nhit ni trn v

biu hin ng nhit ca cht liu ch xy ra trong thi gian ngn v yu t thi gian khng quantrng. Khi nim tnh bn i i vi xu t thi gian lm r ngha biu hin ng nhittrong thi gian di . Hai trng hp kho st c phn bit y a) cng cng lc vi tcng cv nhit ( c ni n trong phn biu hin vi thi gian di , b) tnh bn ca tr sthuc tnh i vi s lo ha nhit.

2.11 Tnh bn ca tr s chc trong trng hp lo ha nhit.Khi mt cht liu c nh gi nhng biu hin i vi tc dng ca nhit, nht l trong lnh vccht do, ch c ngha gii hn i vi thi gian ngn. S nng cp ch c th khi thi gian tcng c ko di ra. bn ng nhit ca cht do ng nhit ( Thermoplast ) c kho sttrong khong 60 C n 120 C. Rt t cht do ng nhit vt qua nhit gii hng 120 C ny.i vi cht do chu nhit ( Duroplast ) khng c vng ha mm v t n vng nhit phnhy trong khong t 150 C n 250 C. iu kin mi trng nhm cng nhiu kin ci

bin vi cht ph gia hay cht lm mm cng nh hng n vng nhit ho mm, bn gimi hay dn gia tng ca cht liu. i vi th nghim trong thi gian di cn lu n ba yu t: a) Tc dng thc s ca nhit b) Tc ng chc v c) Thi gian tc dng nhit trong sut qu

trnh th nghim. Thng qua th nghim theo DIN 53446 ngi ta c th din t mt cch tngi nhng biu hin ca cht do i vi xc nh gii hn nhit -thi gian . Gii hn nhit-thi gian c hiu l nhit cao nht trong sut thi gian th nghim tc ng ln cht liunha ( hon ton khng chu nhng tc ng ph thuc khc ). Thng qua th nghim ny ngi tach xc nh tng i tnh chu nhit ca cht do, v dnhin trn thc t cho mi trng hpng dng khc nhau, tr s chu nhit ny cng thay i theo. Sau y l bng k khai nhit giihn ca mt vi loi cht do in hnh.



49/51

49

Vng nhit gii hn ca mt vi loi nha in hnh theo DIN 53446

Th nghim theo DIN 53446 cn phi c mt t nhit ln cha nhng vt liu th nghim, v nhitc chia ra nhiu ngn c nhit khc nhau. Thng thng t nhit gm c 3 n 5 ngn vinhit c chia ra cho mi ngn t 25 C n 250C. Thi gian th nghim c nh trc bngng ho v/d 1,2,3,4,8,16,38 ngy hay nhiu tun. Sau khi t c thi gian nh trc, vt thnghim c ly ra khi t nhit v tip tc kho st vi cc th nghim khc nh ko hay nncong..vv kho st nhng biu hin bin i ca vt liu l thuc vo lo ha bi nhit v thigian. Di y l th d ca Phenol vi cht Asbest ( chu nhit cao ) ph gia c tn tr trong t

nhit vi nhit v thi gian khc nhau, sau c xc nh bn nn cong .

bn nn cong ca phenol ph gia vi Asbest sau thi gian lu trtrong t nhit

Ngi ta kho st kn thi gian lu tr lu nht c thc v ghi li th vi th nghim bnnn cong trn biu gii hn-nhit -thi gian. Th d di y l biu gii hn-nhit -thigian ca nha phenol vi si Asbest ph gia, bn nn cong 50 N/mm, thi gian tn tr trong tnhit 25000 gi, mi trng nhit tng dn khong 130 C sau .



50/51

50

2.12 Sphn nh ranh gii vng trng thi ca cht do.Chung cui cng ca bi gii thiu ny tng kt li nhng g trnh by v nhng thuc tnh chc v vt l ca nha l thuc vo vng nhit , trng thi ng khng v thi gian.1. trng thi ng lnh tt c cc cht liu cao phn t ( cht do, nha ) biu hin trng thicng-n hi tng t nh trng thi n hi ca kim loi. Tr s lu sut y nm trong khong10 n 10^4 N/ mm. Kh nng bin dng c tnh thun nghch (n hi ) cho n gii hn 1%.2. Nhit gia tng lm cho chui phn t chuyn ng. Thuc tnh chc thay i theo nhit ,

lu sut y gim dn tin n biu hin gim thp nht khi t n nhit cao nht nh. Vngchuyn tip thy tinh th (chy lng ) ny khng xc nh c chnh xc, n l thuc theo cu tokhc nhau ca mi loi cht do. N c th nm trong vng nhit bnh thng ( 23 C ), i vinhng cht c trng thi cng-dai nhit bnh thng hay n hi-dai ( nhn ). N cng c thtrong vng nhit trn bnh thng,i vi nhng cht n hi-cng nhit trn bnhthng.3. Cc loi nha kt tinh tng phn c kh nng chu nhit cao nn vn cn tng thi n hi-cng vng thy tinh th ca nha bt nh dng. Ty theo nng kt tinh khc nhau ca micht m lu sut y s gim dn t 10^4 n 10 N/mm trong vng nhit gia nhit thytinh v im chy tinh th. Trn vng chy tinh th nha kt tinh hin din di trng thi chy lngv nhn.4. Nhng loi cht do c cu trc kt mng tng i yu nh cao su tng hp, cht do n hi

c trng thi n hi vng nhit x dng bnh thng ( 23 C ). Lu sut y nm trong vngny c tr s thng thng t 0,1 n 10 N/mm v gi trng thi ny cho n khi t n nhit

phn hy; Hin tng bin dng n hi thun nghch c tht c 100 %.5. c gi vi tn Nha nhit do cu trc kt tinh th tng phn l nhng loi cht do c cutrc ho hc khng tht s bn hay cu trc kt mng khng mnh ( v/d Acrylglas ), c trng thin hi cng nhit x dng bnh thng v bin sang trng thi n hi mm nhit cao,nhng n khng c trng thi do c th chy c.6. Nha nhit do cu trc bt nh dng c vng chuyn tip thy tinh thv tr cao hn nhit x dng bnh thng, v tr s lu sut y gim dn t 10^4 n 10 N/mm, c trng thin hi-cng nhit x dng bnh thng. Tr s bn s gim dn khi nhit gia tng.Khi nhit vt ln trn vng nhit chuyn tip thu tinh th nha nhit-bt nh dng s

bin sang th gn nhn hi mm, v hon ton chy lng khi t c nhit nht nh.



51/51

51

7. Nha chu nhit c cu trc kt mng rt bn, khng th c hin tng bin th chy mm.Chng ch c th bin th mm rt t khi cn di nhit phn hy, gi nguyn trng thi chon hon b phn hy khi t n nhit phn hy.

Sau y l mt vi chng c lin quan n thuc tnh vt l ca cht do cha c nhc n

trong bi gii thiu ny

Biu hin t chy ca cht doDIN 53459 Xc nh pht sngDIN 4102 Kh nng chu la v chu nhit ca cc vt liu ( tnh i khng ).Tr s nhit ca cht do.DIN 52612 Xc nh kh nng dn nhit ca cht doDIN 52614 Th nghim kh nng cch nhit ca cht do ( tr s cch nhit ca tm lt sn nh ).DIN 7722E Xp hng cc cht cao phn t da trn nhng biu tng cnhit ca chng.Kh nng bn nhit thpDIN 53372 Th nghim cho cc phim nha. Xc nh bn nhit thp ca phim-PVC.DIN 53545 Xc nh biu hin ca cao su tng hp v cht do n hi nhit thp.Thuc tnh in ca nha.DIN 53482 Th nghim cc cht ngn cch. Xc nh tr sin tr.DIN 53481 Xc nh in th v bn i vi tn s cao.DIN 53480 Xc nh bn dn in trong iu kin vn hnh di 1 KV ( Kilo Volt )DIN 53483 Xc nh thuc tnh in mi ( hng sin mi v thng s tn tht in mi )DIN 53486 nh gi nhng biu tng tnh in ca cht do v so snh vi nhng cht cch khc.DIN 53489 nh gi tc dng r mn trong in gii i vi cht do.Thuc tnh quang hcDIN 53491 Xc nh tr s khc x v tn x ca nh sng.

DIN 53490 Xc nh s mc ca lp nha trong sut.Thuc tnh m hcDIN 18164 Nha xp c ng dng lm cht cch m trong ngnh xy dngDIN 4109 Cch m trong ngnh xy dng.DIN 52210 Hm thanh trong khng khDIN 52211 Tr s cch m v nh mc cch m tiu chun.Cc nh hng khc : nh sng, thi tit, lo haDIN 50010-50019 Tc ng ca thi titDIN 53388 Xc nh bn i vi nh sng ( tia cc tm v hng ngoi )DIN 54004 Xc nh ca nh sng i vi cht do trn mu, in n ln b mt ca chng.

Cn tip tc :- Nhng thuc tnh vt l ca cht do trng thi lngnhn v hin tng dng chy ca cht do

Ghi ch: Tt c tiliu v hnh nh trong bi vit ny c trch dn tcc web site sau y:- http://www.weka.de- http://www.peterlutz.ch- http://www.fbv.fh-frankfurt.de/mhwww/KUT/indexkut.htm- W Laeis Einfhrung in die Werkstoffkunde de

Cong Nghe Chat Deo 1

Documents

Transcript of Cong Nghe Chat Deo 1