1

Comhdháil Bhliantúil

GAELSCOILEANNA TEO.

Baile an Bhiataigh

15ú Samhain 2008

Riachtanais Speisialta

sa

Scoil Lán-Ghaeilge

(Bunscoileanna)

Niamh Ní Fhoighil

2

Réamhrá

• Mé féin

• Cúlra an taighde seo

3

Rangú ar chomhthéacs an oideachais lán-Ghaeilge

•Tumoideachas

•Córas dhátheangach

(Baker agus Jones, 1998).

4

Clár

Cuspóir

Modheolaíocht an taighde

Cleachtaí idir-náisiúnta

Tacaíocht foghlama i scoileanna lán-Ghaeilge

Ní Fhoighil (2008)

Torthaí

An Todhchaí

Roinnt moltaí

Plé agus ceisteanna

5

Teidil: A Comparative Study of Special Education in a Gaelscoil and a Gaeltacht School.

Cuspóir

6

Modheolaíocht an Taighde

Rannpháirtí

Modhanna: Ceistneoirí, Agallaimh, Pointí Airde, Doiciméad agus Cáipéisí Oifigiúla,

Nótaí, Dialann Taighde

Taighde Píolóta: Agallamh aird-ghrúpa

Teorainn

7

An cleachtas idirnáisiúnta i scoileanna tumoideachas/dhátheangach maidir le páistí go bhfuil deacrachtaí foghlama acu.

Tuaisceart na h-Éireann

Ceanada

An Chatalóin agus Tír na mBascach

An Bhreatain Bheag

8

Tuaisceart na h-Éireann

31 gaelscoileanna

DENI

“There is a need across and within Irish-medium schools for a clearer, collective understanding and consistency of approach to SEN policy, procedures and practices, in relation to the needs of children who are learning in two languages”

Education and Training Inspectorate (1999)

9

Tuaisceart na h-Éireann (ar lean)

Knipe et al 2004

Boyle 2005

POBAL 2008

10

Ceanada

1960 ar aghaidh

NCCA (2006)

Riachtanais speisialta (NCCA 2006)

Tacaíocht fíor-thábhachtach ag aois 7/8 (Bruck, 1978)

11

Catalonia agus an Basque

‘Active schools’ – 1960 ar aghaidh

Samplaí éagsúla

Moltar:

Stádas ard an mháthairteanga

Tuismitheoirí lárnach

Múinteoirí dhátheangach

Teanga baile san áireamh

Dearcadh dearfach na ndaltaí

Oiliúint gairmiúil na múinteoirí

(Artigal, 1993)

12

An Bhreatain Bheag

Samplaí éagsúla

32% Bunscoileanna

24% Meánscoileanna

Baker (1993)

Oiliúint:

Bunchéim

Riachtanais speisialta

Taighde

13

An bhfuil an córas tumoideachais/dhátheangach oiriúnach do dhaltaí le deacrachtaí foghlamtha?

Níl aon comhaontú idir oidí agus polasaí (NCCA 2007)

Cummins (1984); Baker (2000).

“If bilingual students are not reading extensively, they are not getting access to the language of academic success”

(Cummins, 2000, lch. 98)

14

Gaffney (1999); Lindholm-Leary (2001); Johnstone (2007).

Baker (2000); Gaffney (1999); Lindholm-Leary (2001).

“Some parents who removed their children from the Dual Language Education Program, thinking that the problem resulted from the program itself, regretted the decision within a year when the child had the same problem in English instruction” (Lindholm-Leary, 2001, lch. 74)

15

“We must be cautious in insisting that immersion programmes are for everyone”

Gaffney (1999).

Moill Urlabhra Mí-ord Urlabhra

16

Moill Urlabhra (Language Delay) Bruck (1978) “Almost the only occasion when a learning

difficulty of a bilingual child is attached to bilingualism is when a child enters the classroom with neither language sufficiently developed to cope with the higher order language skills demanded by the curriculum”

(Baker, 2000, lch. 12)

Frederickson agus Cline (2006)

Moill Urlabhra

17

Mí-ord Urlabhra

Mí-ord Urlabhra (Language Disorder)

“A child with a language disability is one who in spite of physical well-being, normal intelligence and a healthy personality acquires language with painful slowness”

(Bruck, 1978, lch. 52)

18

Tacaíocht foghlama i scoileanna lán-Ghaeilge

Ní Bhaoill agus Ó Duibhir (2004); Education and Training Inspectorate (1999)

Mac Donnacha (2005)

Report of the Task Force on Dyslexia (DES 2002)

Guidelines on the IEP Plan Process (NCSE 2006)

19

Sa Ghaeltacht Riachtanais speisialta ag 6% de dhaltaí (Mac

Donnacha et al. 2005).

Gaelscoileanna Beagnach 14% de dhaltaí ag fáil tacaíocht foghlama.

As sin, tá 12% ag fáil tacaíocht don bhéarla (Ní Bhaoill agus Ó Duibhir, 2004)

Líon na ndaltaí le riachtanaisí foghlama

20

Ní Fhoighil (2008)

•Mionphointí

•Torthaí

21

Scoil Gaeltachta Gaelscoil

Méid Daltaí 156 193

Riachtanais Speisialta Íosmhinicíochta: 11

Ardmhinicíochta: 16

Tacú Teanga: 24

Íosmhinicíochta : 1

Ardmhinicíochta: 18

Foireann na Scoile Múinteoir Ranga: 6

Múinteoir TF/A: 3.1

Múinteoir Teagmhála Baile: 1 (Roinnte)

Cúntóir Teanga: 1 (Páirt-aimsire)

Cúntóir Riachtanais Speisialta: 4

Múinteoir Teanga: 1 (Páirt-aimsire)

Múinteoir Ranga: 8

Múinteoir TF/A: 1.2

Cúntóir Riachtanais Speisialta: 1

Múinteoirí oilte i Riachtanais Speisialta

3 0

22

Ní Fhoighil (2008)

Téamaí coitianta:

Tumoideachais/Dhá-theangachas

Easpa eolas

Tuismitheoirí

Téarmaíocht mata

Tacaíocht don bhéarla – tús áite

23

Téamaí éagsúla

Méid agus réimse na riachtanais

Múinteoirí oilte

DEIS

Cúntóir Teanga

Tacaíocht don Ghaeilge

Tacaíocht trí Ghaeilge

24

Láidreachtaí

Líofacht na múinteoirí

Socraithe de réir imlitir 02/05

Tuismitheoirí sásta

Daltaí sásta

Oiliúint gairmiúil roinnt de na múinteoirí i riachtanais speisialta

Tacaíocht ó DEIS/HSCL/Muintearas/An Roinn Gnóthaí, Tuaithe agus Gaeltachta

Club Obair Bhaile

Club Mata

25

Laigeachtaí

Measúnú agus seirbhísí tacaíochta trí Bhéarla

Aonad teanga/teiripe labhartha

Clár tacaíochta don litríocht Ghaeilge

Forbairt gairmiúil do phríomhoidí i suíomh dhá-theangach

Oiliúint gairmiúil do mhúinteoirí Tacaíocht Foghlama/Acmhainne i suíomh dhá- theangach

Eolas do thuismitheoirí

Scoileanna dara leibhéal

Cúntóirí teanga (Gaelscoileanna)

Tionchar Imlitir 12/96

26

An bhfuil an córas tumoideachais/dhá-theangach oiriúnach do dhaltaí le deacrachtaí foghlamtha?

Pointí Tábhachtach:Measúnú

Tacaíocht foghlama trí Ghaeilge nó trí Bhéarla?

Oiliúint do mhúinteoirí TF/A

27

Measúnú:

“Tá difríochtaí suntasacha idir an dá chóras a bhfuil impleachtaí don mheasúnú ag baint leo”

(Ó Siaghail agus Déiseach, 2004, lch. 1)

Solúbthacht ag teastáil (Baker, 2000; Cline agus Shamsi, 2000; Cummins, 2000)

“Assessment through L1 is essential for a small number of pupils, and assessment drawing on both L1 and L2 is desirable for many others”

(Cline agus Shamsi, 2000, lch. 31)

28

Tacaíocht foghlama trí Ghaeilge nó trí Bhéarla?

“Cuirtear comhairle ar scoileanna, i gcásanna áirithe, cloí le Béarla amháin le páistí ag a bhfuil riachtanais speisialta”

(Mac Donnacha, 2005, lch. 8).

Bruck, 1978; Baker, 2000.

Só-lúbthacht molta

“The learning environment at school may play a crucial role in facilitating or inhibiting progress”

(Frederickson agus Cline, 2006, lch.297).

29

Oiliúnt do mhúinteoirí Tacaíocht Foghlama / Acmhainne

Príomhoidí “easnamhach go maith maidir leis na ceisteanna a bhain le tumoideachais agus na délitearthacha de” (Ó hAiniféin, 2008, lch. 56).

Gearr gá le oiliúint do mhúinteoirí TF/A: Modhanna múinteGaol idir T1 agus T2Measúnú T1 agus T2Eolas faoi ghnéithe sóisialta/cultúrtha T1/T2Straitéisí chun cabhrú le tuismitheoirí

(Neil et al., 2000; Ewart and Straw, 2001; Baker, 2002; Ortiz, 2007)

30

Roinnt Moltaí

Gaelscoileanna

An Roinn Oideachas agus Eolaíochta

31

Gaelscoileanna

Grúpaí tacaíochta do mhúinteoirí TF/A

Eolas faoin ábhar seo a thóraíocht agus a bhailiú

Tacaíocht don Ghaeilge –sa rang?

Club obair bhaile

Club Mata

Club léitheoireachta – T2

Eolas do thuismitheoirí

Lucht léinn a cheistiú

Abhcóideacht

32

An Roinn Oideachais agus Eolaíochta

Oiliúint do mhúinteoirí

Aonaid Speisialta – NEPS, An Chigireacht, NCSE, SESS

DENI

Cúntóirí Teanga do Ghaelscoileanna

COGG

Grúpaí tacaíochta faoi stiúir comhordaitheoir

Cúrsa inseirbhíse

Treoir i leith Imlitir 12/96

33

An Todhchaí

Oiliúint ghairmiúil do mhúinteoirí TF/A

Measúnú agus seirbhísí tacaíochta trí Ghaeilge

Eolas do mhúinteoirí/tuismitheoirí

Aonaid teanga Gaeilge

Rangú: moill urlabhra/mí-ord urlabhra

Tacaíocht foghlamtha don Ghaeilge

Tacaíocht foghlamtha trí Ghaeilge

Tacaíocht don mhúinteoir TF/A

34

Buíochas

Na príomhoidí, múinteoirí, tuismitheoirí agus páistí a bhí rannpháirteach

Coláiste Phádraig

An Roinn Oideachais agus Eolaíochta

35

Aon cheist?