Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?
Transcript of Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?
![Page 1: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/1.jpg)
Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?
Prof Dr Nele Van Den Noortgate
Geriater en palliatief arts
Dienst Geriatrie
Universitair Ziekenhuis Gent
![Page 2: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/2.jpg)
![Page 3: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/3.jpg)
![Page 4: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/4.jpg)
Inhoud
Wat is comfort/palliatieve zorg?
Bij wie en wanneer starten met
comfort/palliatieve zorg?
Waar bieden we comfort/palliatieve zorg?
![Page 5: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/5.jpg)
...Palliatieve zorg betekent de continue, actievetotaalzorg voor patiënten en hun familie door een multiprofessioneel team op het ogenblik dat de medische verwachting niet meer genezen is en het belangrijkste behandelingsdoel er niet meer in bestaat het leven te verlengen.De doelstelling van de palliatieve zorg is de hoogst mogelijke kwaliteit van leven te bieden voor zowel de patiënt als de familie. Het kan zich uitstrekken tot de zorg voor rouwenden na de dood….
![Page 6: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/6.jpg)
Palliatieve zorg als een totaalconcept van verzorging en begeleiding
Sterven is een normale levensfase
Behandeling is niet gericht op verlengen of verkorten van het leven maar op het onder controle houden van pijn en andere symptomen
Oog op maximale autonomie van de patiënt– Patiënt staat centraal
Begeleiding van nabestaanden in de terminale fase en het rouwproces
![Page 7: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/7.jpg)
Curare = genezen; Palliare = ommantelen
Palliatieve zorgCuratieve Zorg
Palliatieve zorg Terminale zorg
genezing comfort Grote zorgbehoefte
behandelen Pall behandeling
symptoomcontrole
Symptoomcontrole
comfort
ziekte centraal Zieke centraal Zieke en familie
centraal
doen > zijn Doen < zijn zijn
![Page 8: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/8.jpg)
Concept totale pijn/zorg
Fysisch welbevinden
vermoeidheid/sterkte,
eetlust, slaap, obstipatie,
nausea, functioneren
Psychisch welbevinden
angst, depressie, controle,
concentratie, geluk, gevoel van
zinvolheid
Totale pijn/zorg
Sociaal welbevinden
familieproblemen, familiesupport,
sexualiteit, affectie, werksituatie,
isolatie, financiële zorgen
Spiritueel welbevinden
religiositeit, onzekerheid,
lijden, hoopvolheid, betekenis
van pijn
![Page 9: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/9.jpg)
PATIENT
verpleegkundigen
kinesitherapeut
psychologe
bezoek
vrienden
familie
vrijwilligers
schoonmaakster
sociaal verpl.
artsenburen
zh-artsen
pastor, lekeraadgever ...
keuken, mortuarium
ondersteuningapotheker
Interdisciplinair team
![Page 10: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/10.jpg)
Inhoud
Wat is palliatieve zorg?
Bij wie en wanneer starten met palliatieve
zorg?
– Enkele feiten
– Optimaliseren van comfortzorg
Waar palliatieve zorg?
![Page 11: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/11.jpg)
Recht op kwaliteitsvolle dienstverlening
Iedereen heeft recht op een goede,
zorgvuldige en kwaliteitsvolle zorg
en
recht op begeleiding bij het sterven
Wet betreffende de rechten van de
patiënt 2002:
![Page 12: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/12.jpg)
J Cohen et al. Palliat Med 2008; 22: 702-710
Wat is de kans dat mensen overlijden op dienst longziekten?
![Page 13: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/13.jpg)
Oorzaken van overlijden
65-74 year old 80 year and older
![Page 14: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/14.jpg)
Edmonds P et al. Palliat Med 2001;15:287-95
![Page 15: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/15.jpg)
Edmonds P et al. Palliat Med 2001;15:287-95
![Page 16: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/16.jpg)
Arch Int Med 2006;166:326-331
![Page 17: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/17.jpg)
Wat weet die patiënt?
Edmonds P et al. Palliat Med 2001;15:287-95
![Page 18: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/18.jpg)
Inhoud
Wat is palliatieve zorg?
Bij wie en wanneer starten met palliatieve
zorg?
– Enkele feiten
– Optimaliseren van comfortzorg
Waar palliatieve zorg?
![Page 19: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/19.jpg)
Curatieve fase
Palliatieve fase
diagnose dood
Terminale fase
rouwzorg
Symptoomcontrole
behandelen
Risico verlagende
zorg
![Page 20: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/20.jpg)
Definitie van een palliatieve patiënt?
Eén of meer irreversibele aandoeningen (niet noodzakelijk kwaadaardig)
Ongunstige evolutie (ernstige verslechtering)
Therapeutische ingrepen en revaliderende therapie hebben geen invloed meer
Prognose is slecht, overlijden op relatief korte termijn verwacht
![Page 21: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/21.jpg)
Curatieve fase
Palliatieve fase
Prognostische
modellen?
Wat is een mogelijke verklaring?
Prognose
![Page 22: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/22.jpg)
Claessens et al. JAGS 2000; S146-153
![Page 23: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/23.jpg)
National Hospice organisation guidelines
Underlying
condition
Prognostic factors
Heart NYHA IV; EF < 20%; refractory to optimal treatment
Previous cardiac arrest, unexplained syncope …
Pulmonary Disabling dyspnea; FEV1<30%; cor pulmonale;
unintended weight loss …
Leland JY . Clin Ger Med 2000;16:875-893
Fox et al. JAMA 1999;282:1638-45
Alive at 6 month in SUPPORT
81% of COPD pts and cor pulmonale
77% of patients with hypoxemia < 55 mmHg
Sensitiviteit < 50%
![Page 24: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/24.jpg)
Voorspellen van start PZ aan de hand van prognostische modellen?
Systematic review
– 11 studies die prognostische modellen evalueren in
ouderen met niet maligne aandoeningen
– Prognostische modellen die ziekte specifieke kenmerken
hanteren hebben lage gevoeligheid en specificiteit, wat de
onvoorspelbaarheid van niet maligne aandoeningen
reflecteert
Coventry P. Age and ageing 2005;34:2218-227
![Page 25: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/25.jpg)
Prognose: Verschil tussen oncologische en chronische aandoeningen
![Page 26: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/26.jpg)
Curatieve fase
Palliatieve fase
Ziekte specifieke
merkersGeschatte
Prognose
![Page 27: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/27.jpg)
Levensverlengende
behandeling
Symptomatische
behandeling
diagnosis overlijden
Terminale fase
•Preventieve zorg •rouwzorg
Zorgmodel: Evenwicht tussen ziekte-georiënteerde zorg en Palliatieve zorg
Based on WHO better palliative care
![Page 28: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/28.jpg)
Voorwaarden voor zorgmodel
Omgaan in waarheid
Vroegtijdige zorgplanning
– Futiele therapie (medisch en voor patiënt)
Goede symptoomcontrole
– Holistische visis
Stimuleren van kennis, attitude en vaardigheden
![Page 29: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/29.jpg)
Inhoud
Wat is palliatieve zorg?
Bij wie en wanneer starten met palliatieve
zorg?
Waar bieden we comfort zorg?
![Page 30: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/30.jpg)
Plaats van overlijden
![Page 31: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/31.jpg)
Plaats van overlijden in België
Adapted from Van Den Block L et al. Het sterfbed in België
Days before dying
% p
ati
en
ts
hospital
Nursing home/ care home
Palliative care unit
Home
![Page 32: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/32.jpg)
Factoren die plaats van overlijden beïnvloeden
Rusthuis/thuis/ziekenhuis bezetting
Socio-culturele aspecten
Aanwezigheid van een Wilsverklaring/
besproken met huisarts
Beschikbare zorg (programma’s)
Jaggi A et al. Soz Praventivmed 2001;46:379-88
Klinkenberg M et al. Health Soc Care Community 2005;13:420-30
PACE Program. J Am Ger Soc 2002:125:35
Degerholtz et al. Ann Intern Med 2004;20:141:113-7
![Page 33: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/33.jpg)
![Page 34: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/34.jpg)
![Page 35: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/35.jpg)
Beschikbare structuur van de palliatieve zorg in België
Palliatief Netwerk of samenwerkingsverband
(per regio georganiseerd)
Palliatieve thuiszorg
Palliatief dagcentrum
Ziekenhuis
Palliatieve eenheid
Palliatief supportteam
WZC
Palliatieve equipes
![Page 36: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/36.jpg)
Palliatief netwerk
Overkoepelend samenwerkingsverband tussen eerstelijns hulpverleners en/of hun organisaties, erkende woonzorgcentra, ziekenhuizen en specifieke organisaties voor palliatieve zorg
Erkend door Vlaamse regering en federale overheid
Gesubsidieerd
1 netwerk per 300.000 inwoners = 15 in Vlaanderen
![Page 37: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/37.jpg)
Palliatief netwerk (2)
Doelstellingen
– Voor de doelgroep (zieke en omgeving)
Interdisciplinair werken bevorderen
Dienstverlening evalueren
– Voor de zorgverleners
Deskundigheid bevorderen/Multidisciplinair vormingsaanbod
Partners sensibiliseren
Geven van advies, ondersteuning en logistieke steun
– Maatschappelijk
Informeren en sensibiliseren van bevolking
Vrijwilligerswerk in palliatieve zorg stimuleren
![Page 38: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/38.jpg)
Beschikbare structuur van de palliatieve zorg in België
Palliatief Netwerk of samenwerkingsverband
(per regio georganiseerd)
Palliatieve thuiszorg
Palliatief dagcentrum
Ziekenhuis
Palliatieve eenheid
Palliatief supportteam
WZC
Palliatieve equipes
![Page 39: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/39.jpg)
Palliatieve thuiszorg
Multidisciplinair team
Gesubsidieerd
Kostenloos voor patiënt
Doelstellingen– Continuïteit verzekeren
– Advies verlenen
– Logistieke hulp (specifiek materiaal ..)
– Ondersteuning van de hulpverlener, patiënt en omgeving
...
![Page 40: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/40.jpg)
Palliatief dagcentrum
Verlengstuk van de thuiszorg
Faciliteiten:– Aanbieden (para)medische hulp
– Dagopvang (rustpauze familie)
– Ontmoetingsplaats
– Aanbieden zinvolle tijdsbesteding
Aantal:– 6 in Vlaanderen
Tijdelijk gesubsidieerd tot eind 2010
![Page 41: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/41.jpg)
Beschikbare structuur van de palliatieve zorg in België
Palliatief Netwerk of samenwerkingsverband
(per regio georganiseerd)
Palliatieve thuiszorg
Palliatief dagcentrum
Ziekenhuis
Palliatieve eenheid
Palliatief supportteam
WZC
Palliatieve equipes
![Page 42: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/42.jpg)
Palliatief support team
Erkenningsnorm ziekenhuis
Gesubsidieerd
Multidisciplinair team
– Arts(en), verpleegkundigen, psycholoog, sociaal
verpleegkundige, ziekenhuisapotheker
O.l.v. hoofdgeneesheer en hoofdverpleeg-kundige
Functionele binding met palliatieve eenheid
![Page 43: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/43.jpg)
Palliatief support team(2)
Doelstellingen
– Ondersteuning terminale ziekenhuispatiënten
– Advies en ondersteuning aan zorgequipes
– Continuïteit zorg garanderen bij ontslag
– Sensibiliseren en invoeren palliatieve zorgcultuur
– Ziekenhuisdirectie ondersteunen
– Opleiding organiseren
![Page 44: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/44.jpg)
Palliatieve eenheid
209 bedden in Vlaanderen
Zelfstandige entiteit van 6 à 12 bedden
Specifieke eisen– Architectonisch
– Multidisciplinair werken
– Technische uitrusting
– Faciliteiten voor familie
– 1,25 verpleegkundigen per bed
![Page 45: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/45.jpg)
Palliatieve eenheid(2)
Doelgroep
– Terminale patiënten
– Gebrek aan mantelzorg
– Moeilijk pijn- en symptoomcontrole
– Sociale of psychologische problemen
– Angst voor stervensproces (familie)
– Tijdelijke opnames mogelijk
![Page 46: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/46.jpg)
Beschikbare structuur van de palliatieve zorg in België
Palliatief Netwerk of samenwerkingsverband
(per regio georganiseerd)
Palliatieve thuiszorg
Palliatief dagcentrum
Ziekenhuis
Palliatieve eenheid
Palliatief supportteam
WZC
Palliatieve equipes
![Page 47: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/47.jpg)
Palliatieve functie RVT
Doelstelling
– Sensibiliseren, ondersteunen en bijscholen van
personeel
– Advies aan equipe
– Subsidie 0.1 VTE medewerker/30 RVT bewoners
Palliatief statuut bewoner
– Wegvallen van remgeld bij bezoek huisarts
![Page 48: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/48.jpg)
Beschikbare financiële tussenkomst
Palliatief statuut thuiszorgpatiënt
– Via huisarts
– Wegvallen remgeld verpleegkundige, huisarts,
kinesitherapeut
Palliatief zorgforfait
– Tweemaal bedrag van 589.31 euro/maand
– Tussenkomst geneesmiddelen, hulpmiddelen
Palliatief zorgverlof
– Voor werknemer; twee maand
![Page 49: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/49.jpg)
Conclusie
Comfortzorg is rode draad doorheen zorg voor
mensen met levensbedreigende aandoening los van
prognose en het belang neemt toe bij levenseinde
Voorwaarden voor optimale zorg
– Attitude van hulpverlener (stervensfase aanvaarden)
– Omgaan in waarheid (communicatie)
– Patiënt als expert (vroegtijdige zorgplanning)
– Kennis van pijn- en symptoomcontrole (holistische visie)
– Kennis van structuren en middelen
![Page 50: Comfortzorg: wat, wie, wanneer en waar?](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050619/587602d21a28ab9f588bcf3c/html5/thumbnails/50.jpg)