Colletotrichum gloeosporioides and Sclerotium rolfsii, the ... · inhibition. The crude extracts of...

ปญหาพเศษปรญญาตร สาขาวชาเทคโนโลยชวภาพทางการเกษตร

เรอง

ประสทธภาพของสารสกดหยาบจากสมนไพรบางชนดในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอ

Colletotrichum gloeosporioides และ Sclerotium rolfsii เชอราสาเหตโรคพช Efficacy of Medicinal Plant Crude Extracts on Growth Inhibition of

Colletotrichum gloeosporioides and Sclerotium rolfsii, the Fungi agent of Pathogen

โดย

นางสาวสธานนทน นาคประนม

ควบคมและอนมตโดย

……………………………………… วนท…….เดอน……………….พ.ศ……..… (ดร. พรศร หลวานช)

ประสทธภาพของสารสกดหยาบจากสมนไพรบางชนดในการยบยงการเจรญเตบโตของ

เชอ Colletotrichum gloeosporioides และ Sclerotium rolfsii เชอราสาเหตโรคพช

นางสาวสธานนทน นาคประนม

บทคดยอ

จากการน าสวนใบพชสมนไพร 3 ชนด คอ ใบพล (Piper betle Linn.) ใบชะพล (Piper sarmentosum Roxb.) และใบกระบอ (Excoecaria cochinchinensis Lour.) มาสกดดวยตวท าละลาย 2 ชนด คอ Hexane และ Ethanol 95% เพอทดสอบประสทธภาพในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา 2 ชนด ไดแก Colletotrichum gloeosporioides และ Sclerotium rolfsii บนอาหาร PDA โดยการทดสอบดวยวธ Paper disc diffusion โดยใชสารสกดทระดบความเขมขน 100000 ppm พบวาสวนสกดหยาบทสามารถยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides ไดดทสดคอ สวนสกด Ethanol จากใบพล โดยมเปอรเซนตการยบยงเทากบ 43.77 และสวนสกดหยาบทสามารถยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii ไดดทสด คอ สวนสกด Hexane จากใบชะพล โดยมเปอรเซนตการยบยงเทากบ 45.47 และเมอน าสวนสกดหยาบทใหผลดในการยบยงการเจรญของเชอมาปรบความเขมขนเปน 5 ระดบ ไดแก 100000 50000 10000 5000 และ 1000 ppm แลวน าไปทดสอบประสทธภาพในการยบยงเชออกครงดวยวธเดยวกน ผลปรากฏวา ทระดบความเขมขนของสวนสกด 50000 ppm เปนตนไป สามารถยบยงการเจรญเตบโตของเชอราไดดในระดบทใกลเคยงกบการใชสารเคม ซงอาจน าไปใชทดแทนการใชสารเคมในปจจบนได ค าส าคญ : พชสมนไพร, Colletotrichum gloeosporioides, Sclerotium rolfsii ปญหาพเศษ : ปรญญาตร สาขาเทคโนโลยชวภาพทางการเกษตร คณะเกษตร ก าแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร อาจารยทปรกษา : ดร. พรศร หลวานช ปทพมพ : 2550 จ านวนหนา : 75

Efficacy of Medicinal Plant Crude Extracts on Growth Inhibition of Colletotrichum gloeosporioides and Sclerotium rolfsii, the Fungi agent of Pathogen

Miss Suthanun Nakpranom

Abstract Three kinds of Medicinal plant: Piper betle Linn., Piper sarmentosum Roxb. and Excoecaria cochinchinensis Lour. were extracted with two different solvents, hexane and 95% ethanol. The crude extracts were tested for their antifungal properties to the following 2 different species of fungi, Colletotrichum gloeosporioides and Sclerotium rolfsii, into PDA using paper disc diffusion method and the screening tested concentration of the extract is 100000 ppm. I t was found that the plant extract that could inhibit the growth of Colletotrichum gloeosporioides was the ethanol extract of Piper betle with 43.77 percent inhibition and the one that could inhibit growth of Sclerotium rolfsii was hexane extract of Piper sarmentosum with 45.47 percent inhibition. The crude extracts of plant that could inhibit the growth of fungi were diluted to 5 concentration levels of 100000, 50000, 10000, 5000 and 1000 ppm and tested by the same method. The experimental result showed that the crude extracts of Piper betle and Piper sarmentosum inhibit the growth of fungi at 50000 ppm. They were found predominantly on their efficiency to inhibit the fungus growth as effective as the Fungicide. Key words : Medicinal plant, Colletotrichum gloeosporioides, Sclerotium rolfsii Degree : Bachelor of Science. Program in Agriculture Biotechnology, Faculty of Agriculture Kamphaeng Saen, Kasetsart University Advisor : Pornsiri Leewanich, Ph.D. Year : 2007 Page : 75

ค านยม ขาพเจาขอกราบขอบพระคณ รศ.ดร.สนธชย จนทรเปรม และ ดร.พรศร หลวานช อาจารยทปรกษาปญหาพเศษ ทกรณาเสนอแนะขอคดเหนทเปนประโยชนในการแกปญหาตาง ๆ ในการท างาน ใหค าแนะน า เมอมขอผดพลาดเกดขนอาจารยกมอบโอกาสในการแกไข ปรบปรง รวมถงการใหก าลงใจ ตรวจแกไขรายงานฉบบนจนแลวเสรจสมบรณ กราบขอบพระคณคณาจารยทกทาน ทไดกรณาอบรมสงสอนทงในดานความรและความคด และขอขอบคณพๆหองปฏบตการพชไร ทใหค าแนะน าและความชวยเหลอในการท าปญหาพเศษใหส าเรจลลวงดวยด ขอขอบคณ ผศ.ดร.จระเดช แจมสวาง ทเออเฟอเชอรา Colletotrichum gloeosporioides และ Sclerotium rolfsii ในการท าปญหาพเศษ สดทายนขอขอบคณเพอน ๆ นสตทกคน ทมสวนชวยเหลอในการท าปญหาพเศษนใหส าเรจดวยด และครอบครวทเปนก าลงใจ ใหการสนบสนนในทกดานตลอดมา

สธานนทน นาคประนม ธนวาคม 2550

ค าน า ประเทศไทยเปนประเทศทมสภาพภมอากาศแบบรอนชน ซงเปนภมอากาศทเหมาะสมตอการเจรญงอกงามของพนธไมนานาชนด โดยเฉพาะพชสมนไพรทมอยมากมายทวทกภาคของไทย จากความอดมสมบรณดงกลาวท าใหคนไทยมพนฐานของวถชวต และวฒนธรรมผกพนกบธรรมชาต ไมวาจะเปน น า ตนไม อาหาร และยารกษาโรค หากพจารณาในดานของยารกษาโรค ประเทศไทยเปนประเทศหนงทมการเรยนรและประสบการณในการน าสมนไพรมาใชเปนยารกษาโรคนบหมนนบพนชนด และยงมการเรยนรทจะประยกตใชในชวตประจ าวน การใชสมนไพรเปนอาหารและยารกษาโรค เปนภมปญญาชาวบานของคนไทยมาชานาน โดยเฉพาะการสงเกต ลองผดลองถก เมอพบพชชนดใดทสามารถใชไดผลหรอไมไดผลอยางไร กจะมการจดจ าและบอกสบตอกนมา สมนไพรบางชนดสามารถใชเปนวตถดบในการผลตยาแผนปจจบนไดและอกหลายชนดถกน ามาใชเปนยาแผนบราณ แตการใชสมนไพรไทยในการรกษาโรคนนยงไมเปนทยอมรบ ทงน เนองจากยงขาดหลกฐานทางวทยาศาสตรหรอทางการแพทยมาสนบสนน ปจจบนพชสมนไพรมความส าคญเพมมากขน ดงจะเหนไดจากการคนควาวจยทางดานน ในทตางๆ เชน สหรฐอเมรกา ญป น อนเดย ยโรป และประเทศไทย (ธาน, 2519;Connell.) จากการศกษาวจยทางเภสชวทยาเพอน าสมนไพรมาใชเปนยารกษาโรค (วชย และ พยอม , 2520) และเพอหาพชสมนไพรทมประสทธภาพในการฆาเชอจลนทรยทเปนสาเหตทงโรคกบมนษยและสาเหตโรคพช ท าใหพชสมนไพรมความส าคญในดานเปนวตถดบเพอใชในการเตรยมยา ท าใหเกดอตสหกรรมการผลตยาฆาเชอจลนทรย ในปจจบนมการศกษาวจยเกยวกบพชสมนไพรเพอน ามาใชประโยชนจากสารสกดสมนไพรหลายชนด เพอใชในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอจลนทรยชนดตางๆ ทเปนสาเหตส าคญในการกอใหเกดโรคในพชหลายชนด เนองจากการปลกพชผกมกประสบปญหาพชเปนโรคโดยเฉพาะโรคพชทเกดจากเชอรา เพราะประเทศไทยมอากาศรอนชนซงเปนสภาวะทเหมาะสมส าหรบการเจรญเตบโตของเชอรา ซงเชอราสาเหตโรคพชทสรางความเสยหายแกพชผลทางการเกษตรมมากมายหลายชนด แตโรคพชทพบและสรางความเสยหายอยเสมอ ไดแกโรครากเนาและโคนเนา สาเหตเกดจากเชอโรคพชในดนทส าคญ ไดแก เชอรา Sclerotium rolfsii และโรคแอนแทรคโนส ทพบมากในพชผกและไมผลหลายชนด เกดจากเชอรา Colletotrichum spp. ในอดตการเกษตรสวนมากนยมใชสารเคมในการควบคมโรคพช เพราะไดผลรวดเรวทนใจ โดยการปองกนโรคสวนใหญใชสารเคมคลกเมลดในการควบคมโรคในระยะตนกลาและฉดพนในแปลงปลก แตเนองจากสารเคมหลายชนดกลายเปนสารพษตกคางเปนอนตราย

ตอคนและสตวเลยงอยางรนแรง และถาหากใชสารเคมตดตอกนเปนเวลานาน อาจท าใหเกดผลเสยตามมาไดแก เชอโรคอาจสามารถสรางความตานทานตอสารเคมได ในป 1998 Ogawa พบวาเชอสาเหตโรคพชอาจสามารถเกดความตานทานตอสารเคมฆาเชอราได อกทงยงกอใหเกดปญหาดานอนๆ ไดอก เชน การเกดมลพษ การท าอนตรายตอจลนทรยทมประโยชนอนๆ มสารพษตกคางในผลตภณฑเกษตร เปนตน ดวยเหตผลดงกลาวในปจจบนจงไดมการคนควาหาวธการในการปองกนก าจดโดยหลกเลยงการใชสารเคมมากทสด ดงจะเหนไดจากในปจจบน กระแสการตนตวในเรองสขภาพและการบรโภคอาหารปลอดสารพษก าลงเปนทยอมรบกนอยางแพรหลายท าใหการใชสารเคมจากธรรมชาต หรอการปองกนก าจดโดยชววธไดรบความสนใจเปนอนมาก จากการศกษาวจยเกยวกบการใชพชสมนไพร ทมสรรพคณในการฆาเชอจลนทรยสาเหตโรคพชนน มรายงานวา พชสมนไพรในประเทศไทยหลายชนดทน ามาทดสอบมประสทธภาพในการฆาเชอจลนทรยตางๆ ได และจากรายงานการวจยทผานมาจนถงปจจบน จะเหนไดวามพชสมนไพรหลายชนดทสามารถยบยงการเจรญของเชอราสาเหตทท าใหเกดโรคพช เชน Rhizopus spp. Alternaria spp. เปนตน ดงนนการทดสอบประสทธภาพของสารสกดหยาบจากพชสมนไพร 3 ชนดคอ ใบพล ใบชะพล และใบกระบอ ในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอราสาเหตโรครากเนาโคนเนา และเชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนส จงเปนสงทนาสนใจ และขอมลนไดสามารถน าไปใชในการวจย และพฒนาสารสกดจากสมนไพรพนบานไปเปนสารทใชในการควบคมโรคพชทมประสทธภาพและมความปลอดภยตอไป

วตถประสงค

1. ศกษาประสทธภาพของสารสกด Hexane และ Ethanol 95% จากใบพล ใบชะพล และใบกระบอในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides และ Sclerotium rolfsii

2. ศกษาระดบความเขมขนทเหมาะสมของสารสกดจากสมนไพร ทสามารถควบคมการ เจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides และ Sclerotium rolfsii

ระยะเวลาในการทดลอง

กนยายน 2550 - กมภาพนธ 2551

สถานทท าการทดลอง

หองปฏบตการพชไร ภาควชาพชไรนา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพง-แสน และหองปฏบตการ A 601 ตกเทคโนโลยชวภาพทางการเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน อ าเภอก าแพงแสน จงหวดนครปฐม

การตรวจเอกสาร เชอรา (fungi) เปนสงมชวตขนาดเลก แพรกระจายทวไปในอากาศ เนองจากเชอรามอยมากมายและมการจ าแนกแตกตางกนออกไปหลายระบบ โดยยดความส าคญของคณสมบตตางๆ ส าหรบการแยกเชอราสาเหตโรคพชจะแยกตามระบบของ G.N. Agrios (1997) โดยอาศยคณสมบตตาง ๆ ของเสนใยหรอสปอร การเกดหรอลกษณะของ fruiting body เนองจากประเทศไทยมอากาศรอนชน ซ งเปนสภาวะทเหมาะสมส าหรบการเจรญของเชอรา เชอรามการแพรกระจายทวไปในอากาศ น า อาหาร และฝ นละออง เมอสปอรของเชอราปลวไปตกในททมสภาพแวดลอมเหมาะสมจะเจรญเปนเสนใย เนองจากเชอราไมมคลอโรฟลด จงไมสามารถสงเคราะหแสงเองได ตองอาศยอาหารส าเรจรปจากสงมชวตและอนทรยวตถตาง ๆ เชน ซากพชและซากสตว โดยเชอราจะสรางเอนไซมยอยสลายสารอนทรยในวตถแทบทกชนดเปนอาหารแลวดดซมผานผนงเซลลเขาไปใชงาน เชอราสามารถเจรญไดดในสภาวะทเปนกรดหรอมน าตาลเขมขนสง พลงงานและคารบอนทเชอราใชในการเจรญเตบโตมาจากคารโบไฮเดรต เนองจากใยธรรมชาตสวนใหญมกลโคสเปนสวนประกอบจงเปนแหลงอาหารทเหมาะสมกบการเจรญของเชอรา นอกจากนเชอรายงมสตาง ๆ ตามชนดของอาหาร เชน เหลอง ด า เขยว การเจรญของเ ชอราจะมาจากสวนปลายของเสนใย แบงออกเปนสองทศทาง คอ ทางขวางจะเจรญไปเตมทแลวหยด สวนทางยาวเสนใยจะงอกออกไปแตกกงกานสาขามากมายตราบเทาทสภาพแวดลอมเหมาะสม (ดพรอม และ ววฒน, 2517; บญญต, 2534) เชอราเปนจลชพในกลม Eukaryote โดยทวไปมลกษณะเปนเสนใยแตกกงกานไดโดยแตละเสนใยเรยกวา hypha ซงมกรวมตวกนเปนกลม เรยกวา mycelium เชอรามลกษณะแตกตางจาก algae ตรงทไมม chlorophyll เปนองคประกอบภายในเซลล ผนงเซลลของเชอราสวนใหญม cellulose chitin หรอทง 2 อยางเปนองคประกอบส าคญ เสนใยของเชอราอาจแบงออกเปนชอง ๆ ดวยเสนกนแบงเซลล (septa) ภายในแตละชองอาจม nucleus เพยง 1 อน หรอมากกวา 1 อนกได แตราบางชนดเสนใยไมมผนงกนระหวางเซลล (coenocytic hypha) โดยทวไปเชอราจะแพรพนธโดยหนวยขยายพนธของเชอราเรยกวา สปอร (spores) ซงแบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1. Asexual spores เปนหนวยขยายพนธทเกดจากการแบงเซลล และแปรเปลยนรปรางจาก vegetative cells โดยไมมการผสมพนธทางเพศ สปอรชนดนอาจสรางขนบนเสนใยธรรมดา โดยสวนหนงของเสนใยเปลยนไปเปนกานชสปอร (conidiophore) และเรยกสปอรนนว า conidia สปอรบางชนดจะสรางอยในถงหม เรยกวา sporangium บางชนดอาจสรางอยในอวยวะรปรางคลายถวยหรอคนโฑ เรยกวา pycnidia เชอราหลายชนดอาจเปลยนบางสวนของ

เสนใยใหมผนงหนาขน โดยไมมการเปลยนแปลงอยางอน สปอรทเกดในลกษณะน เรยกวา chlamydospores

2. Sexaul spores เปนหนวยขยายพนธ ทเกดจากการผสมพนธทางเพศระหวางเซลลสบพนธเพศเมย (female gametangia) กบเซลลสบพนธเพศผ (male gametangia) เกดเปนไซโกตทมชอเรยกตาง ๆ กน การจดแบงกลมของเชอราโดยทวไปใชลกษณะของการผสมพนธทางเพศ และชนดของสปอรทสรางขนเปนหลกในการจดแบง คอกลมทสรางสปอรจากการผสมพนธกนของเซลลสบพนธทมลกษณะเหมอนกนเกดเปน Zygospore คอ class Zygomycetes กลมทเซลลสบพนธมขนาดตางกนและสราง Oospores จดอยใน class Oomycetes กลมทสรางสปอรในถงหม (ascospores) จดอยใน Class Ascomycetes และกลมทสรางสปอรบนกานชรปกระบอง (basidiospores) จดอยใน class Basidiomycetes (สรพงศ, 2508)

เชอราสาเหตของโรคพชทมความส าคญในประเทศไทย

เชอรา จดเปนสาเหตทส าคญของโรคพช เนองจากมเชอรามากกวา 8,000 ชนด ทสามารถท าใหเกดโรคกบพชได ส าหรบในประเทศไทยพบวาราใน class เหลานเปนสาเหตส าคญของโรคพชทเปนพชผกเศรษฐกจหลายชนด 1. Class Zygomycetes เปนเชอราชนต าในกลม Phycomycetes มลกษณะส าคญคอ เสนใยจะเปนแบบ coenocytic และสราง asexual spores ทไมสามารถเคลอนทไดในถงหม เรยกวา sporangium และเรยกสปอรวา sporangiospore สราง sexual spore ชนด zygospore ตวอยางของโรค ไดแก โรคสาขนนเนา จากเชอ Rhizopus sp.โรคดอกเนาของแตงชนดตาง ๆ จากเชอ Choanephora cucurbitarum 2. Class Oomycetes เปนเชอราในกลมเดยวกนกบ Zygomycetes ลกษณะทวไปคลายกบ Zygomycetes ยกเวน asexual spores เปนชนดทวายน าได (zoospore) และสราง sexual spores จากการผสมกนของ oogonium และ antheridium ซงมขนาดตางกน เรยกวา oospores เชอราใน class นมหลายชนดทมความส าคญทางเศรษฐกจ ตวอยางเชน โรคราสนมขาว (white rust) ของผกชนดตาง ๆ ทเกดจากเชอ Albugo spp. โรคราน าคาง (downy mildews) โรคกลาเนา (damping off) จากเชอ Pythium spp. และโรคไหมในมนฝรง (potato late blight) จากเชอ Phytophthora infestans เปนตน 3. Class Ascomycetes เปนเชอราชนสงแบงออกไดเปนหลาย families ตามลกษณะของอวยวะขยายพนธ ลกษณะทส าคญของราใน class นคอสราง sexual spores ในถงหมมจ านวน

สปอร ตงแต 2-8 สปอร ซงเรยกวา ascospores เชอราใน class นจดวาเปน class ทส าคญทสด เนองจากสามารถท าความเสยหายใหกบพชเศรษฐกจหลายชนด ส าหรบในประเทศเขตรอนมกไมพบ sexual stage แตจะพบ asexual spores ซงเมอน ามาเลยงบนพชหรอภายใตสภาพการเลยงทเหมาะสมสามารถกระตนใหเชอสราง ascocarp และ ascospore ได กรณทตรวจไมพบ sexual stage จะนยมใชชอใน form class Deuteromycete แทน ตวอยางของโรคทพบในไทย ไดแก โรคเถาแตกยางไหล (gummy stem blight) ในแตงทเกดจากเชอ Didymella bryoninae 4. Class Basidiomycetes เปนเชอราชนสงแบงออกไดเปนหลาย families มลกษณะทส าคญคอสราง sexual spores ลกษณะคลายหยดน าตาเรยกวา basidiospore บนกานชรปกระบอง เรยกวา basidium ซงอาจสรางขนบนเสนใยโดยตรงหรอในอวยวะทเกดจากการรวมตวของเสนใยเปนรปรางตางๆ กน เชน ดอกเหด อวยวะดงกลาวเรยกวา basidiocarp เชอราใน class นสวนใหญเปนประโยชน คอใชเปนอาหารของมนษยและสตวหลายชนด ท าหนาทยอยสลายเศษซากพชเพอปลดปลอยธาตอาหารกลบสวงจรการใชอาหาร แตกมหลายชนดทจดเปนศตรพชทรายแรง ตวอยางเชน เชอทท าใหเกดโรคราสนม (rust) โรคราเขมาด า (smut) โรคราเมดผกกาด (sclerotium stem rot) โรคกาบใบแหงของขาว (Rhizoctonia sheath blight) เปนตน การวนจฉยสาเหตของโรคทเกดจากเชอใน class นนอกจากจะตรวจดจากลกษณะของสปอร หรอ resting structure เชนเมด sclerotium ซงมลกษณะเปนกอนกลมคลายเมลดผกกาดแลว ยงอาจพจารณาดจากลกษณะของเสนใยทมกม clamp connection เชอมระหวางเซลลทอยตดกน 5. Form-class Deuteromycetes เชอราใน form-class นคอเชอราในระยะทยงตรวจไมพบลกษณะการขยายพนธแบบใชเพศ การจดแบงจงถอเปนการชวคราว อาจเรยกเปน form class Imperfect fungi กได เนองจากใชเฉพาะลกษณะของ asexual stage เปนหลกในการแบงแยก ปจจบนพบวาเชอราสวนใหญทไดใหชอในระยะ asexual stage นนเปนเชอราใน class Ascomycetes มบางสวนเปนราใน class Basidiomycetes และมนอยชนดมากทอยใน class Zygomycetes หรอ Oomycetes ส าหรบในประเทศไทยซงเปนประเทศเขตรอนนน เชอราสวนใหญโดยเฉพาะ Ascomycetes มกไมม sexual stage เนองจากไมมความจ าเปนทเชอจะตองอยขามฤดหนาว ชอเชอราทใชหรอทรจกจงเปนชอใน form class Deuteromycetes ซงอาจจดแบงเปนอนดบ (order) ไดดงน

5.1 Hyphales (Moniliales) คอเชอราทสราง asexual spores บนหรอระหวางเสนใยธรรมดาโดยไมมอวยวะพเศษ ตวอยางของเชอไดแก เชอโรคราแปง (Oidium Oidiopsis Ovuliopsis) เชอ Cercospora (สาเหตโรคใบจดตากบของพชหลายชนด) เชอ Pyricularia (สาเหตโรคใบไหมของขาว) เปนตน

5.2 Sphaeropsidales เปนเชอท spores ในอวยวะทเกดจากการอดตวกนแนนของเสนใยลกษณะเปนรปคนโฑ (pycnidia) ตวอยางไดแก Ascochyta สาเหตโรคใบไหม ใบจดของพชหลายชนด Diplodia (สาเหตโรคล าตนแหง กงแหง) Phyllosticta สาเหตโรคใบจดของพชหลายชนด Phoma Phomopsis สาเหตโรคล าตนเนาของผก และไมยนตนหลายชนด

5.3 Melanconiales เชอสราง asexual spores ในอวยวะรปรางคลายถวยปากกวาง (acervulus) ตวอยางเชน เชอ Colletotrichum สาเหตของโรคอบบ (anthracnose) เชอ Marssonina สาเหตโรคใบจดด าของกหลาบ เปนตน

5.4 Myceliales หรอ Mycelia Sterilia (sterile fungi) เปนเชอราทไมพบการสราง asexual spores ทมลกษณะตางไปจากเสนใยปกต และการอยขามฤดจะสรางโครงสรางพเศษ เรยกวา sclerotia ซงเกดจากกลมเสนใยทมาอดตวกนแนนลกษณะคลายเมลดผกกาด ตวอยางเชน เชอรา Sclerotium สาเหตโรครากและโคนเนาของพชหลายชนด เชอ Rhizoctonia สาเหตโรคโคนเนา เปนตน (สรพงศ, 2508)

หลกการวนจฉยโรคทเกดจากเชอรา

การวนจฉยโรคทเกดจากเชอราสวนใหญดจากอาการประกอบกบการตรวจหารองรอย (sign) ของเชอบนสวนของพชทแสดงอาการ การตรวจหา sign อาจใชแวนขยายหรอกลองสเตอรโอสโคป เปนการตรวจเบองตน ซงหากผตรวจมความช านาญอาจบอกไดเลยวาโรคเกดจากเชออะไร ส าหรบอาการทพบวาเกดจากเชอรา ไดแก อาการใบจด ( leaf spot) ใบไหม (leaf blight) ยอดไหม (die back) กงแหง (twig blight) อบบ (anthracnose) กลาลม (damping off) รากและโคนเนา (root and stalk rot) ตนโทรม (decline) แผลสะเกด (scab) และเหยวเฉา (wilt) เปนตน โรคบางชนดเชอสาเหตจะขนปกคลมบรเวณทแสดงอาการท าใหเหนเดนชดกวาอาการ ตวอยางเชน โรคราสนม ราน าคาง ราแปง โรคเหลานสามารถวนจฉยไดงายโดยดเฉพาะเพยง sign ทเชอสรางขนเทานน โรคพชเปนปญหาทส าคญในการปลกพชของเกษตรกรเปนอยางมาก

ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม แตผลผลตทางการเกษตรกลบไดรบความเสยหายจาก โรคและแมลงศตรพชคดเปนมลคามหาศาล โดยโรคพชทเกดจากเชอจลนทรยนนมทงทเกดจากเชอแบคทเรย เชอรา เชอไวรส เปนตน ซงเชอราสาเหตโรคพชทส าคญในพชเศรษฐกจของประเทศไทยนนมมากมายหลายชนด แตละชนดมความสามารถในการเขาท าลายและกอใหเกดโรคในพชทแตกตางกน

โรคแอนแทรคโนส (Antracnose Disease) กเปนโรคพชทท าความเสยหายทงปรมาณและคณภาพของผลผลตทางการเกษตรอยางมาก ทงใมผลและพชผกหลายชนด โดยเฉพาะพรก โรคน สามารถท าลายพรกไดทกระยะการเจรญเตบโต ถามเชอตดมากบเมลดพนธ เ ชอจะเขาไปท าลายตนกลาท าใหแหงตาย ในระยะตนโตจะท าใหเกดแผลทใบและกงกาน ท าใหใบรวงและเกดอาการแหงตายจากปลายยอดเขามา (Die back) อาการของโรคจะเหนไดชดเจนมากถาโรคระบาดในระยะตดผลโดยเฉพาะอยางยงทผลพรกเรมสก โดยเกดรอยช าเปนแองยบลงไปแลวกลายเปนแผลสนาตาลรปรางกลมร ขนาดใหญ มจดเลก ๆ สด าเรยงซอนกนเปนวง (Concentric ring) อยในบรเวณแผล เนอเยอบรเวณแผลทถกเชอเขาท าลายจะหยดเจรญ ในขณะทบรเวณรอบ โดยยงเจรญตอไป ท าใหผลพรกทเปนโรคมลกษณะโคงงอหรอหดยนชาวบานจงมกเรยกวา โรคก งแหง นบวาเปนโรคทท าความเสยหายมากทสดโรคหนง ระบาดมากในเขตทมความชนสงหรอฝนตกชก ถาโรคระบาดรนแรงหรอในสภาพแวดลอมทเหมาะตอการเกดโรค เชอจะเขาไปท าลายใบ กงกาน ล าตนและผล ท าใหใบรวงเปนจ านวนมาก ผลพรกทเปนโรคจะเปนแผลใหญ ผลรวงกอนสกหรอกอนแกเตมทหรอผลพรกอาจจะเนาหมดทงผลท าใหผลผลตนอยและคณภาพต าตนอาจยนแหงตายโรคนสามารถท าใหผลผลตลดลงไดถง 50 เปอรเซนต ในประเทศไทยจะพบโรคนระบาดทวไปในแหลงปลกพรก โดยเฉพาะเขตภาคกลางซงมการปลกพรกมากโรคนเขาท าลายพรกไดทกชนดแตพรกชฟาจะออนแอตอโรคมากกวาพรกขหนเมอน าผลผลตทเปนโรคไปตากแหงพรกจะเปลยนเปนสเหลองซด (ศภลกษณ, 2536)

โรคแอนแทรคโนส (Antracnose Disease) เกดจากเชอ : Collectotrichum gloeosporioides (Penz.) Sacc. (แผลสชมพอมสม) : C. capsici (Syd.) Butl and Bisy (แผลสด า) : C. acutatum Simmonds Syn. C. dematium (Pers. ex Fr.) Grave : C. cocodes (Wallr.) Hughes Class Deuteromycetes

Order Melancomailes Family Melanconiaceae (สรพงศ, 2508 ) เชอราสาเหตส าคญทพบเขาท าลายพรกและกอความเสยหายมากคอ C. capsici กบ C. gloeosporioides โดยท Colletotrichum capsici กอใหเกดแผลสน าตาลเขมถงด าขนาดและรปรางของแผลไมแนนอน มกมจดสนาตาลเขม-ด าเรยงซอนกนเปนวงอยในบรเวณแผล comidia เซลลเดยว สใส รปรางโคงคลายพระจนทรครงเสยวขนาดเฉลย 9-14 - 6.5-11.5 ไมโครเมตร ม Setae มาก สวน Colletotrichum gloeosporioides กอใหเกดแผลกลมรขนาดคอนขางใหญประมาณ 1-2 ซม. หรออาจจะขยายใหญมากกวาน เนอเยอบรเวณแผลยบตวลงเปนแอง แผลเรมเกดใหม ๆ สเหลองสม และม acervulus สเหลองสมเรยงซอนกนเปนวง ๆ อยในบรเวณแผล เมอเปนนานๆ แผลจะกลายเปนสน าตาลด า Conidia เซลลเดยว ใส รปรางทรงกระบอกหวทายมน ขนาดเฉลย 9-24 3-4.5 ไมโครเมตร ไมม Setae (ศภลกษณ, 2536) Colletotrichum spp. มการขยายพนธแบบไมใชเพศโดยการสราง spore และ conidia บนกานสนๆ ภายใน fruiting body ลกษณะรปถวยคว า (acervulus) บนแผลซงมองเหนเปนจดด า ๆเรยงซอนเปนวง เมอ conidia แกจะดนเปลอกดานบน fruiting body ใหแตกออก แลวหลดออกมาขางนอกปลวแพรกระจายไปตามลม น าทสาดกระเซน แมลง เครองมอกสกรรมและสงเคลอนไหวทกชนดทไปถกตองสมผสเขา เมอตกลงบนผลพรกกจะงอกเขาท าลายแลวกใหเกดอาการขนภายใน 3-5 วน ในแปลงผลตเมลดพนธพรก ถามโรคระบาดในระยะผลแกใกลเกบเกยว อาจมเชอราสาเหตโรคตดไปกบเมลดพนธพรก โดยตดทบรเวณ Seed ของเมลดท าใหโรคสามารถระบาดไปไดไกลๆ เมอน าเมลดพนธทมเชอตดอยไปปลก โอกาสเกดโรคระบาดในแปลงจะคอนขางสงสภาพแวดลอมทเหมาะตอการเกดโรค อณหภม 27-32 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธมากกวา 95 (ศกด, 2537) การควบคมโรค สามารถคลกเมลดพนธดวยสารเคมควบคมเชอรา เชน Mancozeb หรอแชในน าอน อณหภม 50-52 องศา นาน 30 นาท เพอก าจดเชอทตดมากบเมลด เลอกซอเมลดพนธ ทผลตจากแหลงทไมมโรคระบาดหรอมการตรวจสขภาพของเมลดทไดก าจดวชพชในแปลง และบรเวณคางเคยง ควบคมการชลประทานไมใหมความชนสงเกนไป (อไรวรรณ และคณะ, 2546)

โรครากเนาโคนเนา เปนโรคทสรางความเสยหายแกพชผกมากมายหลายชนดทปลกในเขตรอนชนโดยเฉพาะอยางยงพรกทปลกในแปลงทความชนคอนขางสงหรอพชทปลกหนาแนนเกนไปหรอพรกพนธท ตนเตยใบปรกดนถาเชอโรคเขาท าลายพรกตงแตระยะตนกลา จะกอใหเกดอาการเนาคอดนท าใหตนกลาใบเหลองซดลมพบ ฟบตายเปนหยอม ๆ ส าหรบพรกตน

โตทถกเชอโรคเขาท าลาย จะแสดงอาการใบเหลอง เหยว รวง ตนยนแหงตาย เนอเยอทบรเวณรากและโคนตนจะมลกษณะเปยก หรอเปนแผลสน าตาล เชอจะลกลามไปถงบรเวณ Cortex และ pith มกพบเชอราสาเหตโรคสรางเสนใยหยาบๆ สขาวและมเมด Sclerotium ปะปนอยกบเสนใยทบรเวณโคนตน เชอราสาเหตโรคพชเกดจากเชอ Sclerotium rolfsii เปนราในอาณาจกร fungi กลมยอย C. Discomycetes ระยะสบพนธแบบไมอาศยเพศ ไมสรางสปอรเหมอราทวไป แตจะสรางเมดSclerotium เกดจากการทเสนใยพนกนอดแนนจนเปนเมดกลมขนาดใกลเคยงกบเมลดพนธผกกาด ตอนเรมสรางจะเปนเมดสขาว เมอเจรญเตมทจะกลายเปนสน าตาลเปนโครงสรางททนตอสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมชวยใหเชอราชนดนอยขามฤดไดดสภาพแวดลอมทเหมาะตอการเกดโรคเมด Sclerotium สามารถทนตอสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมและพกตวอยในดนไดนานหลายป เมอมพชทออนแอตอโรคปลกลงไปในแปลง เมด Sclerotium ทพกตวจะถกกระตนใหงอก Germ – tube และเขาท าลายพชได โดยสารจากรากพช อนทรยวตถในดน และกาซออกซเจน การแพรระบาดของโรคในแปลงโดยน า สวนการแพรระบาดสพนทอน โดยเชอตด ไปกบดน วสดปลก หรอเครองจกรเครองมอทใชในการเกษตร การควบคมโรค สามารถคลกดนบรเวณนนดวยสารเคมควบคมเชอราเชน caboxin หรอชวภณฑควบคมเชอราเชน ไตรโคเดอรมา ควรก าจดเศษซากพชและวชพชในแปลงใหหมดทงน เพอปองกนการสะสมของเชอโรค ในการปลกควรเวนระยะปลกใหเหมาะสม ใหแปลงโปรงสามารถระบายความชนไดดในระยะฝนตกชก ถาตนพรกทปลกตนลมหรอเลอยใบปรกดน ควรท าคางหรอข งเชอกชวยเพ อใหโคนตนโปรงแสงแดดสองถงเตมปนขาวเปลอกหอยและอนทรยวตถในดน เพอปรบปรงสภาพดนและเพมปรมาณจลนทรยทมประโยชน (ศกด, 2537) การปลกพชหมนเวยนเปนวธการหนงในการควบคมโรคพช แตไดผลนอยเนองจากเชอรามพชอาศยกวางและสามารถอาศยอยกบเศษซากพชได การไถพรวนจะชวยลดการเจรญของเชอ ท าใหเชอราและเมดสเคลอโรเทยมฝงจมอยในดน ซงหากลกเกนกวา 12 เซนตเมตร แลว เชอราไมสามารถเจรญได การใชสารเคมควบคมเชอรา S. rolfsii นยมใชสารเคม PCNB carboxin benomyl ฯลฯ อยางไรกตามการใชสารเคมดงกลาวเปนประจ า อาจกอใหเกดปญหาในเรองพษตกคาง เนองจากใชเปนปรมาณมากเกนไปและท าใหเชอโรคพชดอยาไดงาย ซงจะมผลตอการควบคมโรคยากขนตอไป และสารเคมบางชนดอาจจะไปท า ลายจลนทรยทมประโยชนแกพชในดนได (กณษฐา และ คณะ, 2536)

สมนไพร

เปนพชอกกลมหนง ซงมการปลกใชประโยชนมานานแลว เพราะบางชนดสามารถน ามารบประทานเปนอาหาร ใหคณคาทางอาหารและยงใหรสชาตทท าใหเจรญอาหาร สมนไพรหลายชนดยงมสรรพคณเปนยารกษาโรค ชวยยอย อาหาร แกอาการทองอด ทองเฟอ ในอดตการปลกสมนไพรมกกระท ากนในลกษณะการปลกผกสวนครว รมรว หลงบาน ตามทวางเปลา จะใชประโยชนเมอใดกสามารถเกบเกยวไดทนท แตในระยะหลงเนองจากมประชากรมากขน และ สวนหนงไดเขามาอาศยอยในเมองใหญ ทมกมพนทบานเรอนจ ากด ไมมพนทวางเพยงพอกบการปลกผกสวนครวตาง ๆ พชผกเพอการบรโภคทกอยางตองไดจากการซอหา เมอมความตองการซอ จงมผหนมาปลกผกสมนไพรขายกนมากขน นอกจากนสมนไพรบางอยางทมสรรพคณเปนยา สามารถน ามาสกดเอาสารทมอยภายในมาใชท ายาสมนไพร หรอน าไปเปนสวนประกอบของของใชเพอการอปโภคในชวตประจ าวน เชน สบ ยาสฟน แชมพสระผม ครมนวดผม ครมบ ารงผว น าหอม ยาดม น ามนหอมระเหย ฯลฯ ดวยประโยชนของสมนไพรมมากมายดงทกลาวมาแลว ความตองการใชสมนไพร จงมมากขนตามล าดบ โดยเฉพาะในระยะหลงทคนเรมตนตวในเรองพษภยอนตรายจากสารเคม และหนมาใหความสนใจ ตอสารทสกดจากธรรมชาตกนมากขน ยงท าใหความตองการใชสมนไพรยงมมากขนตามล าดบ การปลกสมนไพรขาย จงเปนอกอาชพหนงซงมอนาคตทด ขอดอกอยางหนงของการปลกสมนไพรกคอมกจะไมคอยมโรค-แมลงรบกวน จงใชสารเคมเพยงเลกนอยหรอแทบไมตองใชเลย ท าใหประหยดตนทนในสวนนลงได

ประวตการใชสมนไพรในประเทศไทย ประเทศไทยมสภาพภมอากาศทเหมาะสมตอการเจรญงอกงามของพชนานาชนด โดยเฉพาะพชสมนไพรมอยมากมายเปนแสนๆ ชนด ทงทเกดขนเองตามธรรมชาตและจากการเพาะปลก บางชนดกใชเปนวตถดบในการผลตยาแผนปจจบน สมนไพรหลายชนด ถกน ามาใชในรปของยากลางบาน ยาแผนโบราณ รากฐานของวชาสมนไพรไทยไดรบอทธพลจากประเทศอนเดยเปนสวนใหญ เพราะตามหลกฐานทางประวตศาสตรชาตไทยไดอพยพถนฐานมาจากบรเวณเทอกเขาอลไตนประเทศจน มาจนถงประเทศไทยในปจจบน จงมสวนไดรบอทธพลทางวฒนธรรม ประเพณ ศาสนา ตลอดจนการบ าบดรกษาโรคจากประเทศอนเดยเปนจ านวนมาก ซงปรากฏหลกฐานชดเจนวาไดอาศยคมภรอายรเวทของอนเดยเปนบรรทดฐาน คอ การวนจฉยโรค ชอสมนไพรทใชรกษาโรคมเคาชอของภาษาบาลสนสกฤตอยไมนอย เชนค าวา มะล (ภาษาสนสกฤตวา มลล) เปนตน มผประมาณวาในแตละปมผใชสมนไพรในประเทศเปนมลคากวา 500 ลานบาท

(สมนไพรเหลานไดมาจากทงในประเทศ และน าเขาจากนอกประเทศโดยเฉพาะ จน เกาหล และอนเดย) ทงนเนองจากปาไมถกท าลาย ท าใหตองมการรณรงคใหมการปลกเปนสวนสมนไพรขน ในปพทธศกราช 1800 ซงตรงกบรชสมยของพอขนรามค าแหงมหาราช ซงนบเปนยคทองของสมนไพรไทย สวนปาสมนไพรของพระองคใหญโตมากอยบนยอดเขาครมาศ อ.ครมาส จ.สโขทย มเนอทหลายรอยไร ซงปจจบนยงคงไดรบการอนรกษไวเปนปาสงวนเพอเปนแหลงศกษาคนควาของผ ทสนใจตอมาในรชกาลของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ทรงเหนวาสมนไพรเปนทงยาและอาหารประจ าครอบครว ชาตจะเจรญมนคงไดกดวยครอบครวเลกๆ ทมความมนคงแขงแรง มสขภาพพลานามยสมบรณทงทางกายและจตใจ จงทรงมพระกรณาธคณโปรดเกลาฯ ใหด าเนนโครงการตามพระราชด าร สวนสมนไพรขนในประเทศในปพทธศกราช 2522 โดยทรงมพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหมการรวบรวมศกษาคนควา ในเรองเกยวกบสมนไพรทกดาน เชน ดานวชาการทางชววทยา ทางการแพทย การบ าบด การอนรกษส งแวดลอมโดยเฉพาะพชทเปนประโยชนกอใหเกดโครงการพระราชด าร สวนปาสมนไพรขนมากมายหลายแหลง อกทงยงมการศกษาวจยอยางกวางขวางโดยสถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอหาสารส าคญของสมนไพรทมพษทางเภสชมาสกดเปนยาแทนยาสงเคราะหทใชกนในปจจบน คนไทยไมเพยงแตใชพชสมนไพรเปนยารกษาโรคเทานน แตไดน ามาดดแปลงเพอบรโภคในรปของอาหารและเครองดมสมนไพร (อรวลญช, 2551) พชสมนไพร หมายถง พชทใชเปนยาหรอสวนผสมของยารกษาโรค ซงอาจรวมถงเครองเทศบางชนดดวย (บญญต, 2523) การน าพชสมนไพรมาใชประโยชนในปจจบน ไดนยมใชกนอยางกวางขวาง โดยเฉพาะในดานการปรงแตงรสอาหาร ในขณะเดยวกนกเปนทยอมรบกนทวไปแลววาพชสมนไพรและเครองเทศนนสามารถยบยงการเจรญของเชอจลนทรยตาง ๆ ได และยงมผลในการรกษาคณภาพอาหารอกดวย จากาการศกษาวจยเกยวกบการ ใชพชสมนไพรทมสรรพคณในการฆาเชอจลนทรยทท าใหเกดโรคกบคนและสตว มรายงานวา พชสมนไพรในประเทศไทยหลายชนดทน ามาทดสอบประสทธภาพในการฆาเชอจลนทรยตาง ๆ ได (พรรณภา, 2521: พรสวรรค, 2518: วมลมาศ, 2526)

ยาสมนไพร

มมานานแลวตงแตอดตจนถงปจจบนมการกลาวขานบนทกเรองราว และใชสบทอดกนมา สมนไพรเปน ยารกษาโรคทไดตามธรรมชาตหาไดงาย ใชรกษาไดผลด มพษนอย และสมนไพรหลายชนด เรากใชเปนอาหารประจ าวน อยแลว เชน ขง ขา กระเทยม ตะไคร กระเพรา เปนตน

ชวตประจ าวนเราผกพนกบสมนไพรทงในรปของอาหารและเปน ยารกษาโรค พชแตละชนด จะมคณสมบต หรอสรรพคณในการรกษาแตกตางกนตามสวนตาง ๆ ของพช ในต ารบยา นอกจากพชสมนไพรแลวยงอาจประกอบดวยสตวและแรธาตอกดวย เราเรยกพช สตว หรอแรธาตทเปนสวนประกอบของยานวา " เภสชวตถ" พชสมนไพรบางชนด เชน เรว กระวาน กานพล และจนทนเทศ เปนตน เปนพชทมกลนหอมและมรสเผดรอน ใชเปนยาส าหรบขบลม แกทองอด ทองเฟอ พชเหลานถาน ามาปรงอาหารเราจะเรยกวา "เครองเทศ" (อรวลญช, 2551)

ความส าคญในดานสาธารณสข

พชสมนไพร เปนผลผลตจากธรรมชาต ทมนษยรจกน ามาใชเปนประโยชน เพอการรกษาโรคภยไขเจบตงแตโบราณกาลแลว เชนในเอเชยกมหลกฐานแสดงวามนษยรจกใชพชสมนไพรมากวา 6,000 ป แตหลงจากทความรดานวทยาศาสตร มการพฒนาเจรญกาวหนามากขน มการสงเคราะห และผลตยาจากสารเคม ในรปทใชประโยชนไดงาย สะดวกสบายในการใชมากกวาสมนไพร ท าใหความนยมใชยาสมนไพรลดลงมาเปนอนมาก เปนเหตใหความรวทยาการดานสมนไพรขาดการพฒนา ไมเจรญกาวหนาเทาทควร ในปจจบนทวโลกไดยอมรบแลววาผลทไดจากการสกดสมนไพร ใหคณประโยชนดกวายา ทไดจากการสงเคราะหทางวทยาศาสตรประกอบกบในประเทศไทยเปนแหลงทรพยากรธรรมชาต อนอดมสมบรณ มพชตาง ๆ ทใชเปนสมนไพรไดอยางมากมายนบหมนชนด ยงขาดกแตเพยงการคนควาวจยในทางทเปนวทยาศาสตรมากขนเทานน ความตนตวทจะพฒนาความรดานพชสมนไพร จงเรมขนอกครงหนง มการเรมตนนโยบายสาธารณสขขนมลฐานอยางเปนทางการของประเทศไทยในป พ.ศ. 2522 โดยเพมโครงการสาธารณสขขนมลฐานเขาในแผนพฒนาการสาธารณสข ตามแผนพฒนา การเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 4 ( พ.ศ. 2520-2524) ตอเนองจนถงแผนพฒนาการเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต ฉบบท 7 (พ.ศ. 2535-2539) โดยมกลวธการพฒนาสมนไพรและการแพทยแผนไทยในงานสาธารณสขมลฐาน คอ

(1) สนบสนนและพฒนาวชาการและเทคโนโลยพนบานอนไดแก การแพทยแผนไทย เภสช กรรมแผนไทย การนวดไทย สมนไพร และเทคโนโลยพนบาน เพอใชประโยชนในการแกไขปญหาสขภาพของชมชน

(2) สนบสนนและสงเสรมการดแลรกษาสขภาพของตนเอง โดยใช สมนไพร การแพทยพนบาน การนวดไทย ในระดบบคคล ครอบครว และชมชน ใหเปนไปอยางถกตองเปนระบบ

สามารถปรบประสานการดแลสขภาพแผนปจจบนได อาจกลาวไดวาสมนไพรส าหรบสาธารณสขมลฐานคอสมนไพรทใชในการสงเสรมสขภาพ และการรกษาโรค อาการเจบปวยเบองตน เพอใหประชาชนสามารถพงตนเองไดมากขน (อรวลญช, 2551)

ความส าคญในดานเศรษฐกจ

ในปจจบนพชสมนไพรจดเปนพชเศรษฐกจชนดหนงทตางประเทศก าลงหาทางลงทนและคดเลอกสมนไพรไทยไปสกดหาตวยาเพอรกษาโรคบางโรคและมหลายประเทศทน าสมนไพรไทยไปปลกและท าการคาขายแขงกบประเทศไทย สมนไพรหลายชนดทเราสงออกเปนรปของวตถดบคอ กระวาน ขมนชน เรว เปลานอยและมะขามเปยกเปนตน ซงสมนไพรเหลานตลาดตางประเทศยงคงมความตองการอกมาก และในปจจบนกรมวชาการเกษตร กรมสงเสรมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณไดใหความสนใจในการศ กษาเพ มข น และมโครงการวจยบรรจไวในแผนพฒนาระบบการผลต การตลาดและการสรางงานในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 (พ.ศ. 2530-2534) เพอหาความเปนไปไดในการพฒนาคณภาพและแหลงปลกสมนไพรเพอสงออก โดยก าหนดชนดของสมนไพรทมศกยภาพ 13 ชนด คอ มะขามแขก กานพล เทยนเกลดหอย ดองดง เรว กระวาน ชะเอมเทศ ขมน จนทรเทศ ใบพล พรกไทย ดปล และน าผง เราคนไทยควรทจะน าเอาสมนไพรไทยซงเปนทรพยากรธรรมชาตของชาตไทย มาใชใหเปนประโยชนใหมากยงขนเพราะสมนไพรหลายชนดมคณภาพด เราควรใชสมนไพรของชาตเรากนอยางจรงจง เพอชวยลดการขาดดลการคาทเราตองเสยเปรยบกบตางชาต และในอนาคตไมตองกลวขาดแคลนยา (อรวลญช, 2551)

ปจจบนมการศกษาวจยเกยวกบพชสมนไพรเพอน ามาใชประโยชนจากสารสกดสมนไพรหลายชนดเพอใชในการยบยงการเจรญของเชอจลนทรยชนดตางๆ ทเปนสาเหตส าคญในการกอใหเกดโรคในพชหลายชนด เพอลดการใชสารเคมลง เนองจากสารเคมเหลานเปนสารเคมสงเคราะหและเปนวตถมพษเมอใชกนมากจะท าใหมการสะสมสารพษในสงแวดลอม จนเปนอนตรายตอชวตและสขภาพของมนษย ดงนนจงมการน าพชสมนไพร เครองหอม พชหอม วชพช หรอ พชทองถนทมคณสมบตในการปองกนก าจดศตรพชโดยเฉพาะโรคพช ทสามารถน ามาใชอยางปลอดภยเนองจากสารทมอยในพชเปนสารทสลายตวไดงาย มความปลอดภยอยางสงตอผบรโภคและผ ใช สารทสกดไดจากพชเหลานจะอยในกลมสารอนทรย โดยสารเหลานเปนสารเชงซอนทมสะสมอยใน ใบ ดอก ล าตน ซงมผลในการยบยงจลนทรย เชอรา สาเหตโรคพช เชน สมนไพร และเครองเทศ ตวอยางเชน กานพล มสาร eugenol (80 – 87 %) และ eugenol cetate

chavicol สามารถยบยงเชอรา A. flavu A. ochrac A. parasiticus และ A. versicolor เปนตน (แสงมณ, 2539)

พชสมนไพร 4 ชนด คอ พล ชะพล และกระบอ ทไดน ามาท าการทดสอบประสทธภาพในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides สาเหตโรคแอนแทรคโนสในพรก และเชอรา Sclerotium rolfsii สาเหตโรครากเนาและโคนเนาในพรก

พล (Piper betle Linn.) ชอวทยาศาสตร : Piper Betle Linn.

ชอองกฤษ : Betle Leaf, Betle Vine และ Betle Pepper ชอพอง : พลจน, ซเกะ, เปลายวน, ป, ดอเจย วงศ : Piperaceae

พล เปนพชสมนไพรชนดหนงทมความเกยวพนกบชวตความเปนอยของคนไทยมาเปนเวลานาน ในลกษณะของการบรโภคกบหมาก พลเปนพนธไมจากตางประเทศ ชอบอากาศรอนชน มถนก าเนดในประเทศอนเดย ตอมาจงแพรกระจายไปยงประเทศตาง ๆ ทวทวปเอเชยและแอฟรกา (Dey,1980; วทย, 2531; รงรตน, 2540)

ลกษณะทางพฤกษศาสตรของพล พลเปนไมเลอยทมขอและปลองเหนชดเจน มรากออกรอบขอไวยดเกาะหรอเกยวพนกบไมหรอหลกดวยรากทอยตามขอ ใบเปนใบเดยว รปรางรถงรปไข ฐานใบปานถงมนกลมหรอเวาเปนรปหวใจ ปลายใบแหลม ใบยาวประมาณ 5-18 เซนตเมตร กานใบยาวตดกบล าตน ใบมสเขยวเหลองถงเขยวเขม ผวใบดานบนมสเขยวเขมกวาผวใบดานลาง ขอบใบเรยบมกลนฉนและมรสเผด ดอกมสขาวขนาดเลกเปนชอบนแกนยาว ผลมรปกลมเลกเนอนม เมอสกมสแดง แตละผลมเมลด 1 เมลด ขยายพนธไดด โดยการปกช าดวยเถายาวขนาด 3-5 ขอ ผลอดแนนเปนชอ เนอนม

การปลก ชอบดนอดมสมบรณทมการระบายน าทด มความชนสง และอากาศไมรอนจดนก ปลกไดทกภาคของประเทศ แหลงปลกพลทส าคญคอ จงหวดฉะเชงเทรา ปราจนบร นครนายก นครปฐม กรงเทพมหานคร มหาสารคาม ขอนแกน และนครราชสมา

ประโยชนทางยา ใบพลไดถกน ามาใชในการบ าบดรกษาโรคตาง ๆ ในต ารายาไทย โดยใบพลมสรรพคณในการรกษาอาการช าบวม รกษาอาการปวดทอง รกษาอาการไอเจบคอ และขบเสมหะ รกษาอาการผนคนเนองจากเกดลมพษ รกษาโรคผวหนง รกษาโรคกลากเกลอน ฮองกงฟต แผลอกเสบ ฝหนอง และสว ในประเทศอนเดยมการใชน าคนจากใบพลสดในการรกษาอาการเหลานคอ เปนยาถายพยาธ ยาระบายอาการทองผก ยาเจรญอาหาร ขบเสมหะ ลดไข แกปวดศรษะ ขบลมในกระเพาะอาหาร ท าใหลมหายใจหอมสดชน เปนยาสมานแผล และใชปองกนเชอจลนทรย

ฤทธทางเภสชวทยา ในใบพลมน ามนหอมระเหย มสน าตาลปนเหลองและมกลนฉน เรยกวาน ามนพล ซงมรายงานถงสารประกอบหลกในน ามนพลเปนสารประกอบฟนอล สารทพบมากในน ามนพลไดแก isoeugenol chavicol eugenol ซงสารเหลานมฤทธในการฆาเชอโรคท าใหปลายประสาทชา แกอาการคนได น ามนและสารสกดจากใบพลมฤทธในการยบยงการเจรญของเชอแบคทเรยทงแกรมลบและแกรมบวก และเชอราหลายชนด เชอแบคทเรยไดแก Bacillus subtilis Salmonella sp. Escherichia coli Pseudomonas solanacearum เชอราไดแก Aspergillus niger A. flavus A. fumigatua A. parasiticus Fusarium spp. นอกจากนน ามนพลและสารสกดจากใบพลดวยปโตรเลยมอเทอร ไดเอทลอเทอร อเทอร คลอโรฟอรม และเอทานอล มฤทธในการยบยงเชอแบคทเรยทกอใหเกดโรคไดแก Staphylococcus aureus, B-hemolytic Streptococcus group A มฤทธในการยบยงเชอราทกอใหเกดโรคผวหนงไดแก Trichophyton mentagrophytes และ Trichophyton rubrum Epidermophyton floccosum Microsporum gypseum จากการทสารสกดจากใบพลและน ามนพลออกฤทธในการยบยงเชอแบคทเรยและเชอราไดดหลายชนด จงเปนทนาสนใจหากมการน าสารสกดจากใบพลและน ามนพลไปใชประโยชนในดาน Antiseptic แทนการใชสารเคมสงเคราะหในปจจบน ซงจะชวยลดปญหาสงแวดลอมและชวยเพมรายได สถาบนคนควาและพฒนาผลตผลทางการเกษตรและอตสาหกรรมเกษตร ไดท าการศกษาคนควาและวจยประสทธภาพของสารสกดจากใบพลและน ามนพลในการน าไปใชประโยชน ในดานการพฒนาผลตภณฑเครองส าอางทมสวนผสมของสารสกดจากใบพลและน ามนพล เพอพฒนาผลตภณฑเครองส าอางทมคณสมบตในการปองกนเชอจลนทรยทกอใหเกดโรคผวหนง (นรนาม, 2542)

ชะพล (Cha-plu) Piper sarmentasum Roxb. ชอวทยาศาสตร : Piper sarmentosum Roxb. ชอองกฤษ : Cha-plu ชออน/ชอถน : ชาพล (ภาคกลาง) ชะพลเถา เฌอภล (สรนทร) ผกปนา ผกปลง ผกปรง ปลงนก ผกพลนก ผกอไร ผกอเลศ (ภาคอสาน) พลลง (ภาคเหนอ) เยเทย (แมฮองสอน) พลนก ผกปนก (พายพ) พลลงนก (เชยงใหม) นมวา (ใต) วงศ : Piperaceae

ชะพล เปนไมพมขนาดเลก ใหใบดกหนา ปลกงาย ชอบดนฟาอากาศและแดดลมหลายลกษณะ จงปลกกนไดดทวทกภาค ชะพลมชอเรยกตางๆ กน ภาคเหนอเรยกวา ผกแค ผกปนา พลนก พลลง ภาคใตเรยกวา ผกนมวา ภาคอสานเรยกวา ผกอเลด ผกอเลก ผกปลม ภาคกลางเรยกใบชะพล แตอยางไรกตาม ทกคนรจกในนามใบชะพลกนเปนสวนใหญ เพราะเปนชอจากผกพนบานขนานดงเดม ชะพลไดกลายเปนพชเศรษฐกจไปเสยแลว เดมทชะพลเปนผกขนเองตามใตตนไมใหญ เชน ตนมะมวง ตนหวา ขนเองตามรมหนอง คลอง บง มใบเขยวเขมสวยงาม ความทชะพลปลกกนงายมาก ชะพลกอพยพเขามาเปนผกในสวนครวชาวบาน ปลกคกนไปกบผกสวนครวอนๆ เชน กะเพรา ใบแมงลก ใบโหระพา พรก เปนตน บทบาทของชะพลในจานอาหารครวเรอนพนบานมมากมาย เรมตงแตเปนผกสดทนยมกนกบอาหารรสแซบทงหลาย เชน ลาบ กอย น าตก เนอยาง ปลายาง ตลอดจนน าพรกตางๆ ชะพลเปนเครองปรงทขาดไมไดในอาหารจานพนบานตางๆ แกงแคของภาคเหนอซงถงกบเรยกใบชะพลวา "ใบผกแค" เลยทเดยว หรอไมกเปนเพราะใชใบชะพลเปนเครองปรงเฉพาะตว จงเรยกแกงนนวา แกงแค เปนไปไดอยางเดยวกน สวนภาคอสานนยมใสในแกงออมตางๆ แกงขนนออน แกงหวปล ภาคใตใชแกงกะทใบชะพลกบหอยแครง สวนภาคกลางนยมใสแกงควหอยขม นยมน ามากนรวมกบขาวมนสมต า ชนดทเรยกวาถาขาดใบชะพล รสชาตของขาวมนสมต ากกรอยไปเลย รสชาตใบชะพลขณะทกดและเคยวกนจะมกลนหอมในปาก รสจด เคยวนานๆ จะไดรสเผดออน ๆ ใบชะพลขนาดก าลงอรอยจะตองเปนใบทไมออนและไมแกจนเกนไป ใบจงจะนม หอม และเผดก าลงด อยางไรกตาม ใบชะพลกนไดทกขนาดอายของมน แมแกมากกกนได เพราะเสนใยไมถงกบเหนยวจนกดไมขาด เพยงแตใบจะหยาบสกนด และกลนจะฉนเลกนอย เนองจากใบชะพลมรสพเศษเฉพาะตว ใบชะพลจงกลายมาเปนผกยอดนยมในการกนกบเมยงค า เรยกวาเขามาแทนทใบทองหลางทเคยนยมกนกบเมยงค ามากอนโดยสนเชง เพราะเมยงค ากลายมาเปนอาหารอาชพทตนทนต า ขายไดราคาสง ท ากนเองยากเพราะใชแรงงานมากมาย เมยงค าซงเดมเคยลอมวงกนกน

มเครองปรงทใชหอกบใบชะพลอยตรงกลางถาดกลมใบเลก กลายมาเปนเมยงค าหอเปนค าเรยบรอยเสยอยในไมหาหกค า ขายไมละ 10 บาทบาง 15 บาทบาง แมแต 20 บาทกม ดงนนชะพลจงกลายเปนพชทถกปลกเอาปรมาณมากๆ เพอปอนตลาดอยางกวางขวาง ทเปนอาหารขายนอกจากเมยงค าแลวบรรดาอาหารทกนกบผกสดทงมวล ลวนตองการใบชะพลทงสน เชน รานอาหารเวยดนาม รานอาหารอสาน เปนตน (ผกพนบาน)

ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ชะพลเปนพชลมลกขนาดเลกตนเตยสงประมาณ 50 – 60 เซนตเมตร มลกษณะเปนเถาเลอยอยรวมกนเปนกลมทอดไปตามพนดน ล าตนแบงเปนขอโดยตามขอจะมรากชวยในการยดเกาะ ใบมสเขยวสดเปนมน ฐานใบกวาง ปลายใบแหลมคลายรปหวใจ เหนเสนใบชดเจน ผวใบไมเรยบ ใบมกลนฉน รสเผดเลกนอย ดอกสขาวมขนาดเลก ออกเปนชออดกนรปทรงกระบอกยาว มดอกขอยขนาดเลก กลบดอกสขาว ชะพลเปนพชทชอบทชมชน มรมเงา กอหนงๆ มความสงประมาณ 1 ฟต จงเหมาะท จะปลกเปนพชคลมดนใตตนไมใหญได

แหลงทพบ ปลกตามบานทวไปหรอตามทชนแฉะรมน า พบขนอยทวไปตามทชน มกจะขนเปนกลมขางล าธาร และในปาดบแลง ปลกงาย ชอบดนฟาอากาศและแดดลมหลายลกษณะจงปลกกนไดด

สารทพบ ชะพลมน ามนหอมระเหยทท าใหเกดกลนเผดฉน และมคณคาทางสารอาหารทส าคญ คอ มแคลเซยมและสารเบตา-แคโรทนในปรมาณสง นอกจากนยงมฟอสฟอรส เหลก เสนใย และสารคลอโรฟล ใบมสารออกซาเลต (oxalate) คอนขางสง ถาสะสมในรางกายในปรมาณมาก อาจท าใหเกดนวในไตได

ประโยชนทางยา ใบ: รสเผดรอน สามารถชวยเจรญอาหาร ขบเสมหะ ท าใหระบบหมนเวยนโลหตด ดอก (ลก): รสเผดรอน แกศอเสมหะ (เสมหะในล าคอ) ท าใหเสมหะแหง ชวยยอยอาหาร ขบลมในล าไส ราก: รสเผดรอน แกคถเสมหะ ขบเสมหะใหตกทางทวารหนก บ ารงธาต ขบลมในล าไส ท าใหเสมหะแหง ตน: รสเผดรอน แกเสมหะในทรวงอก ขบเสมหะ (ลนทม, 2537)

กระบอเจดตว ชอวทยาศาสตร : Excoecaria cochinchinensis Lour. var cochinchinensis ชอสามญ : E. bicolor Zoll.ex Hassk.; ชออน : ลนกระบอ; ใบทอแดง; บวลา (เหนอ); ก าลงกระบอ; กะเบอ (โคราช) วงศ : Euphorbiaceae

ลกษณะทางพฤกษศาสตร ลกษณะทวไป (Characteristic): ไมพมขนาดเลก ล าตนสเขยวอมมวงแดง แตกกงกานเปนพมแนนทบ ไมพมสง 70-150 เซนตเมตร กงเรยวเลก เปลอกสแดงอมมวง ทกสวนของตนมน ายางใส ใบเปนใบเดยว ออกเปนคตรงกนขาม รปขอบขนานหรอขอบขนานแกมไขกลบ กวาง 1.2-4 เซนตเมตร ยาว 6-12 เซนตเมตร โคนใบแหลม ปลายใบเปนตงแหลมสนๆ ขอบใบหยกหางๆ ใบออนสแดง ใบแกดานบนสเขยว ดานลางสแดงอมมวง กานใบยาว 0.5-1 เซนตเมตร มหใบรปหอก ปลายแหลม ดอกสเหลองอมเขยว ออกเปนชอแบบชอกระจกตามซอกใบทปลายกง และทยอดมทงดอกสมบรณเพศและดอกแยกเพศ อยบนตนเดยวกนหรอคนละตน ดอกเพศผและดอกสมบรณเพศ ชอยาวประมาณ 2 เซนตเมตร ใบประดบรปสามเหลยม ปลายเรยวแหลม กลบเลยง 3 กลบ รปยาวแคบปลายแหลม เกสรตวผ 3 อน ดอกเพศเมย กลม มกจะออกทละ 3 ดอก ใบประดบเหมอนดอกเพศผ กานดอกสนมาก รปไขปลายแหลม ขอบหยกเลกนอย ผลแหงแตก คอนขางกลม มขนาดเลก ม 3 พ

ถนก าเนด/แหลงทพบ/ระบบนเวศน เปนพนธไมในเขตรอน สามารถปลกทวไป นยมใชเปนไมประดบ

ประโยชน

ปลกเปนไมประดบ ใบและรากใชท ายาได ในอนโดนเซยใชยางเบอปลา สรรพคณดานสมนไพรใชใบสดต าผสมกบเหลาคนเอาแตน ากน เปนยาขบเลอดและน าคาวปลาหลงคลอด ประจ าเดอนไมปกต แกอกเสบบรเวณปากมดลก แกสนนบาตหนาเพลง ขบโลหตราย แกสน นบาตเลอด การทดลองในสตว พบวาสารสกดดวยแอลกอฮอลมฤทธบบมดลก และยางเปนพษ สารออกฤทธทพบ Chemiebase ยงไมมการศกษาทางเคม

http://chemiebase.ku.ac.th/result2.php?dat4=Excoecaria%20cochinchinensis

รายงานการวจย

การศกษาคนควาวจยเกยวกบการใชพชสมนไพรในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอจลนทรยชนดตาง ๆ ทเปนสาเหตสาคญในการกอใหเกดโรคทงในคน สตวและพช ไดท ากนมานานแลวทงในและตางประเทศ ในขณะทประเทศไทยเองเปนประเทศทมความหลากหลายของพชสมนไพรหลายชนด รวมทงภมปญญาทองถนทรจกน าสมนไพรมาใชในการปองกนและรกษาโรค ปจจบนมการศกษาวจยเกยวกบพชสมนไพรหลายชนดเพอน ามาใชประโยชนจากสารสกดสมนไพรเพอใชในการยบยงการเจรญของเชอจลนทรยชนดตาง ๆ ทเปนสาเหตส าคญในการกอใหเกดโรคในพชหลายชนด เพอลดการใชสารเคมลงเนองจากสารเคมสวนใหญเปนสารเคมสงเคราะหและเปนวตถมพษ เมอใชกนในปรมาณทมากและปนระยะเวลานานจะท าใหมการสะสมสารพษในสงแวดลอมจนเปนอนตรายตอชวตและสขภาพของมนษย ดงนนจงมการน าพชสมนไพร เครองหอม พชหอม วชพช หรอ พชทองถนทมคณสมบตในการปองกนก าจดศตรพชโดยเฉพาะโรคพช ทสามารถน ามาใชอยางปลอดภยเนองจากสารทมอยในพชเปนสารทสลายตวไดงายมความปลอดภยอยางสงตอผบรโภคและผ ใช สารทสกดไดจากพชเหลานจะอยในกลมสารอนทรย โดยสารเหลานเปนสารเชงซอนทมสะสมอยใน ใบ ดอก ล าตน ซงมผลในการยบยงจลนทรย เชอรา สาเหตโรคพช เชน สมนไพร และเครองเทศ ตวอยางเชน กานพลมสาร eugenol (80 – 87 %) และ eugenol acetate chavicol สามารถยบยงเชอรา A. flavus A. ochraceus A. parasiticus A. versicolor เปนตน (แสงมณ, 2539)

บญญต (2518) ไดทดลองใชเครองเทศ 27 ชนด ใน 3 รปแบบ กบแบคทเรย 23 ชนด พบวา ผงกานพลทความเขมขน 30% และน ามนกานพล ความเขมขนตงแต 20% ขนไปสามารถยบยงการเจรญของแบคทเรยไดเกอบทกชนด นลนและคณะ (2529) ไดศกษาผลของสารสกดจากใบ เปลอก ผล และเมลดของสะเดา ซงสกดโดย 3 กรรมวธ ไดแก ตมแลวกรองใชเฉพาะสวนน า สกดดวยเอทลแอลกอฮอล และกลนดวยไอน า น ามาทดสอบกบเชอแบคทเรยสกล Pseudomonas 2 ชนด และสกล Xanthomonas 5 ชนด พบวา น าคนจากเมลดสะเดา สามารถยบยงการเจรญของเชอแบคทเรยสกล Pseudomonas ทท าใหเกดโรคกบใบหมอน และสกล Xanthomonas 4 ชนด ทท าใหเกดโรคแคงเกอรกบสม ใบจดนนของถวเหลอง ใบไหมของฝายและขอบใบแหงของขาว พรทพยและคณะ (2540) ศกษาฤทธของสารสกดจากพชสมนไพร 3 ชนด ไดแก ใบคณ ใบชมเหดเทศ และแงงขมนชน ในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอ Ralstonia solanacearum พบวา สารสกดจากแงงขมนชนใหผลดทสดสามารถยบยงเชอได 100 เปอรเซนตในสภาพหองทดลอง ชลดา และ

คณะ (2541) ไดทดสอบประสทธภาพของสารสกดหยาบจากสมนไพร 8 ชนด ไดแก เสลดพงพอนตวเมย ทองพนชง สาบเสอ พะยอม เปลาใหญ กระเจยบแดง ฝรง และชะพล กบเชอแบคทเรย 12 สายพนธ พบวาพชสมนไพรทสามารถยบยงการเจรญของ R. solanacearum คอ ฝรง พะยอม และกระเจยบแดง Vudhivanich, S. และ S. Supanuntorn (2002) รายงานวาสารสกดหยาบจากพชสมนไพรไทย 6 ชนด ไดแกเปลอกผลทบทม เปลอกผลมงคด ใบทองพนชง ใบฝรง แงงขมนชนและรากแหวหม สามารถยบยงการเจรญของ R. solanacearum สาเหตโรคเหยวของมะเขอเทศได และพบวาพชชนดเดยวกนทสกดดวยเอทลแอลกอฮอลทความเขมขนตางกนใหปรมาณสารออกฤทธทมผลในการยบยงการเจรญของเชอตางกน ชยเดช และคณะ (2547 ก) รายงานผลของเปลอกมงคด ขมนชน และบวบก มฤทธตาน เชอ Staphylococcus aureus Streptococcus agalactiae Streptococcus dysgalactiae และ Streptococcusuberis sp. ทระดบความเขมขน <0.05-25.6, 0.4-3.2 และ 0.8-3.2 mg/ml ตามล าดบ MIC ของสารสกดบวบก(0.4 mg/ml) ขมนชน (0.2 mg/ml) ใบฝรงขนก (0.025-0.8 mg/ml) และเปลอกมงคด (0.013-25.6 mg/ml) มผลตอเชอ Staphylococcus aureus ชนดทดอและไวตอเพนนซลน ชยเดช และคณะ (2547 ข) มรายงานถงการออกฤทธยบยงการเจรญของจลนทรยของสารสกดพลจากตวอยางพลในทกภาคของประเทศเปนไปในทศทางเดยวกนคอมฤทธตานเชอ Trichophyton mentagrophytes ไดดทสดรองลงมาไดแก Staphylococcus aureus Aspergillus niger และ Streptocuccus sp. ชยวฒน (2528) ศกษาอทธพลของพชสมนไพรและเครองเทศบางชนดทผลตอการเจรญของเชอรา Aspergillus sp. ไดแก A. auricomus A. candidas A. fischeri A. sydowi A. terricola A. ustus A. flavus A. fumigatus A. nidulans A. versicolor A. terrous และ A. niger พบวา พลเปนพชทสมนไพรทยบยงการเจรญของเชอรา Aspergillus sp. ทใชทดสอบทกชนดไดอยางสมบรณ โดยใชระดบความเขมขน 10,000 ppm บษบาวด (2540) ศกษาสารตานเชอราและฆาลกน ายงจากใบพล พบวาสารสกดจากใบพลดวยเอทานอล 95 เปอรเซนต สามารถฆาลกน ายงได 80 เปอรเซนต ในเวลา 6 ชวโมง ทความเขมขน 400 ppm ทตยา และ ณรงค (2542) ศกษาผลของสารสกดหยาบจากใบพลแหงปนละเอยดดวยเอทานอล 95 เปอรเซนต ตอการตายและพฤตกรรมการกนอาหารของเพลยจกจนเขยว พบวา ทความเขมขน 0.25-1.00 เปอรเซนต น ามนหอมระเหยทสกดไดจากใบพลมฤทธในการไลแมลงและท าใหแมลงตายได

งานวจยในครงนไดศกษาผลของสารสกดหยาบจากพชสมนไพรทงสามชนด คอ ใบพล ใบชะพล และใบกระบอ ทมรายงานถงฤทธในการเปนสารปฏชวนะตอเชอแบคทเรยแกรมบวก และเปนพชทหางายในทองถน โดยจะศกษาตวท าละลายทเหมาะสมกบการใชในการสกดสารจากพชทสามารถน ามาใชในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอราสาเหตโรคพช และดแนวโนมของความเขมขนทเหมาะสมทจะสามารถน าไปใชทดแทนสารเคมทใชอยในปจจบนได ตลอดจนเปนแนวทางในการน าไปใชในการควบคมการปนเบอนของเชอราชนดนในผลตผลทางการเกษตรอนๆ ของประเทศไทยตอไป

อปกรณและวธการ

อปกรณทใชในการทดลอง

1. ใบพล (Piper betle Linn.) อบแหง 2. ใบชะพล (Piper sarmentasum Roxb.) อบแหง 3. ใบกระบอ (Excoecaria cochinchinensis Lour. var cochinchinensis) อบแหง 4. เชอรา Colletotrichum gloeosporioides (Penz.) Sacc. 5. เชอรา Sclerotium rolfsii 6. อาหารเลยงเชอรา PDA (potato dextrose agar) 7. อปกรณทใชในหองปฎบตการตาง ๆ เชน จานเลยงเชอ หลอดทดลอง Flasek Beaker 8. ขวดรปชมพ (Erlenmeyer flask) 9. เครองระเหยความดนต า (rotary evaporator) 10. หมอนงอดความดน (autoclave) 11. ตอบลมรอน (hot air oven) 12. ตดดควน (hood) 13. ตถายเชอ (biohazard) 14. เครองชงละเอยด ทศนยม 3 ต าแหนง 15. กระดาษกรอง Whatman เบอร 1 16. กลองถายภาพ

สารเคม

1. เอทานอล 95 เปอรเซนต 2. เฮกเซน 3. ยาก าจดเชอรา Mancozeb

วธการทดลอง การเตรยมอาหารเลยงเชอ

Potato Dextrose Agar (PDA) ชงอาหารส าเรจรป PDA ของบรษท HiMedia Laboratories Pvt. Ltd. อตราสวน 39.0 กรมตอลตร เทลงในขวดรปชมพ (Erlenmeyer flask) เตมน ากลน เขยาใหละลาย อบในหมอนงอดความดนทอณหภม 121 องศาเซลเซยส ความดน 15 ปอนดตอตารางนว เวลา 15 นาท ทงไวใหเยนแลวเทลงในจานเพาะเลยง

การเตรยมเชอรา

น าเชอราทตองการทดสอบคอ เชอรา Colletotrichum gloeosporioides ( Penz.) Sacc. และ เชอรา Sclerotium rolfsii สายพนธบรสทธทแยกไดจากหองปฎบตการโรคพช มาเขยใสจานเลยงเชอทมอาหาร PDA อยเพอใหเชอเจรญเตบโตโดยใชระยะเวลา 7 วน ตารางท 1 พชทใชในการทดสอบประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเชอรา

ชนดพช ตวท าละลาย น าหนกสด (g) น าหนกแหง (g) น าหนกสวนสกดหยาบ (g)

ใบพล เฮกเซน 1,000 130 68.22 ใบพล เอทานอล 95% 1,000 130 77.67 ใบชะพล เฮกเซน 1,000 230 63.84 ใบชะพล เอทานอล 95% 1,000 230 75.68 ใบกระบอ เฮกเซน 1,000 170 61.67 ใบกระบอ เอทานอล 95% 1,000 170 89.03

การเตรยมสวนสกดของเฮกเซน และ เอทานอล 95 เปอรเซนต

น าตวอยางพชทง 3 ชนดคอ ใบพล ใบชะพล และใบกระบอ ตามล าดบมาลางท าความสะอาด ผงในทรมใหแหง หนเปนชนเลก ๆ แลวอบดวยตอบลมรอน (hot air oven) อณหภม 60 องศาเซลเซยส เวลา 24 ชวโมง เมอไดพชอบแหงทง 3 ชนดแลวน ามาบดใหเปนชนเลกๆ ชนดละ 300 กรมใสใน Erlenmeyer flask ขนาด 2 ลตร แชในตวท าละลาย 2 ชนดคอแอลกอฮอล 95%

และเฮกเซน ปรมาตร 2,000 ml เกบไวทอณหภมหอง เปนเวลา 2 สปดาห โดยเขยาเปนครงคราว เมอครบก าหนดน ามากรองเอาตะกอนและเศษพชออกดวยกระดาษกรอง Whatman No.1 น าสารละลายทกรองไดไปท าการระเหยตวท าละลายออกดวยเครองระเหยแบบลดความดนภายใตสญญากาศ (Rotary evaporator) ทอณหภม 45 องศาเซลเซยส ท าการระเหยแหงจนกระทงตวท าละลายระเหยหมด น าสวนสกดหยาบทไดจากพชแตละชนดไปชงน าหนก แลวเกบไวในต เยนทอณหภม 4 องศาเซลเซยส เพอเตรยมส าหรบการทดลองตอไป

การทดสอบประสทธภาพของสวนสกดหยาบจากพชตอการยบยงการเจรญของเชอรา

1. การทดสอบการออกฤทธของสวนสกดหยาบจากพชทง 3 ชนดตอเชอรา น าสวนสกดหยาบของพชทงสามชนดทไดมาเตรยมสวนสกดหยาบทมความเขมขน 100,000 ppm โดยละลายในเอทลแอลกอฮอล 95% ในอตราสวน สาร 1 กรม ตอแอลกอฮอล 9 ml ส าหรบสวนสกดเอทานอล และอตราสวน สาร 1 กรม ตอเฮกเซน 9 ml ส าหรบสวนสกดเฮกเซน จากนนน าสวนสกดหยาบทไดจากพชทง 3 ชนด ทระดบความเขมขน 100,000 ppm มาหยดลงบนกระดาษกรองขนาดเสนผาศนยกลาง 6.0 mm ทนงฆาเชอแลว โดยใช micropipette ขนาด 10 ไมโครลตร หยด 3 ครง แตละครงผงใหหมาดๆ กอนสวนทใชเปนตวเปรยบเทยบ (control) ใชเอทล- แอลกอฮอล 95% หยดแทนสวนสกดเอทานอล และใชเฮกเซนเปนตวเปรยบเทยบ (control) หยดแทนสวนสกดเฮกเซน จากนนใชปากคบคบแผนกระดาษกลมทหยดสวนสกดแลว วางลงบนผวหนาอาหาร PDA บมเชอทอณหภมหองเปนเวลา 7 วน ตรวจผลโดยดบรเวณยบยง (inhibition zone) ทเกดขน บนทกผล

2. การทดสอบหาระดบความเขมขนทเหมาะสมของสวนสกดหยาบในการยบยงการเจรญของเชอ รา Colletotrichum gloeosporioides และเชอรา Sclerotium rolfsii น าสวนสกดหยาบจากพชทใหผลดในการยบยงการเจรญของเชอ มาปรบความเขมขนเปน 5 ระดบ ไดแก 100,000 50,000 10,000 5,000 และ 1,000 ppm จากนนน าไปทดสอบประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเชอดวยวธ Paper disc diffusion โดยน ากระดาษกรองทตดเปนแผนกลมขนาดเสนผาศนยกลาง 6 มลลเมตร ทผานการฆาเชอแลวชบลงในสวนสกดหยาบในแตละระดบความเขมขนและปลอยใหแหง น าแผนกระดาษทชบสารสกดแลวไปวางบนผวอาหารทเตรยมไว โดยมแผนกระดาษกลมทชบเฉพาะตวท าละลายทใชในการสกดสารจากใบพลเปนตวเปรยบเทยบ ท าการทดลองจ านวน 4 ซ า ในแตละตวท าละลาย บมเชอไวเปนเวลา 7 วน ทอณหภมหอง บนทกผลโดยวดระยะทางการเจรญเตบโตของเชอราทท าการทดสอบในตวท าละลาย

แตละชนดทระดบความเขมขนตางๆ และท าการทดสอบเชอกบสารแมนโคเซบดวยวธการเดยวกน โดยใชความเขมขนของสารแมนโคเซบ ตามค าแนะน าในการปองกนก าจดเชอราทระยะเวลาการทดอลงท 3 5 และ 7 วน ตามล าดบ บนทกภาพการทดลอง

การตรวจสอบและบนทกผลการทดลอง

การตรวจผลการทดลองโดยการวดการเจรญเตบโตของเสนใยของเชอราแตละชนดทเจรญบนอาหาร PDA ทมกระดาษชบสวนสกดวางอย โดยวดระยะทางการเจรญของเชอราเปรยบเทยบกบชดควบคม วางแผนการทดลองแบบ factorial in CRD การทดลองจ านวน4 ซ า บนทกผลการทดลองโดยการวดระยะทางการเจรญเตบโตของเชอรา เปรยบเทยบกบ control หาคาเฉลยจาก 4 ซ า และบนทกภาพ แลวน าขอมลทไดน าไปวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) และเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยดวยวธ Duncan’s new multiple range test (DMRT) ทระดบความเชอมน 99% (ว. วทยาศาสตรเกษตร. 2550) ค านวณหาความเขมขนของสารสกดทสามารถยบยงการเจรญของเชอราได 50 เปอรเซนต ส าหรบคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตนนสามารถค านวณไดจากสตร

เปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโต = (คาประเมนการเจรญเตบโตของเชอราบนอาหารท ไมมสวนสกดหยาบ – คาประเมนการเจรญเตบโต ของเชอราทมสวนสกดหยาบ) / คาประเมนการ เจรญเตบโตของเชอราบนอาหารทไมมสวนสกด หยาบจากพชสมนไพร x 100

เปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโต = [(X-Y) / X] × 100 X = ระยะทางการเจรญของเชอราในชดทดลอง Y = ระยะทางการเจรญของเชอราในชดควบคม

ผลการทดลอง

จากการทดลองน าสวนสกดหยาบจากพช 3 ชนด คอ ใบพล ใบชะพล และใบกระบอ ไปทดสอบการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides เชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนสของพรก และเชอรา Sclerotium rolfsii เชอราสาเหตโรครากเนาโคนเนาของมะเขอเทศ ท าการบนทกผลเมอระยะเวลาในการทดลองครบ 3 วน 5 วน และ 7 วน ตามล าดบ ตรวจสอบผลการทดลอง โดยการวดการเจรญของเสนใยเชอราทเจรญบนอาหาร PDA ทม paper disc ชบสวนสกดหยาบของพชแตละชนดวางอย โดยวดระยะทางการเจรญของเสนใยเชอราทเจรญในแนวราบ เปรยบเทยบกบ control คดเปนเปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตของเสนใยเชอรา

ประสทธภาพของสวนสกดหยาบจากพชในการยบยงการเจรญของเชอ C. gloeosporioides

การศกษาประสทธภาพของสวนสกดหยาบจากใบพล ใบชะพล และใบกระบอ ทสกดดวยตวท าละลาย Hexane ในการยบยงการเจรญเตบโตของเขอรา C. gloeosporioides ทระดบความเขมขนเดยวกนคอ 100,000 ppm พบวา สวนสกดหยาบจากใบพลสามารถยบยงการเจรญของเชอ C. gloeosporioides ไดดทสด โดยใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเทากบ 36.17 22.45 และ 16.80 ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน ตามล าดบ รองลงมาคอสวนสกดหยาบจากใบชะพล โดยใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเทากบ 24.47 18.27 และ 14.92 ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน ตามล าดบ และสวนสกดจากใบกระบอนนสามารถยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา C. gleosporioides ไดต าทสด โดยคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเทากบ 23.12 16.57 และ 11.55 ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน ตามล าดบ และพบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p< 0.01) ในการทดสอบทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน การศกษาประสทธภาพของสวนสกดหยาบจากใบพล ใบชะพล และใบกระบอ ทสกดดวยตวท าละลาย Ethanol 95% ในการยบยงการเจรญเตบโตของเขอรา C. gloeosporioides ทระดบความเขมขนเดยวกนคอ 100,000 ppm พบวา สวนสกดหยาบจากใบพลสามารถยบยงการเจรญของเชอ C. gloeosporioides ไดดทสด โดยใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเทากบ 43.77 36.20 และ 17.92 ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน รองลงมาคอสวนสกดหยาบจากใบชะพล โดยใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเทากบ 27.32 19.25 และ 14.47 ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน และสวนสกดจากใบกระบอนนสามารถยบยงการ

เจรญเตบโตของเชอรา C. gleosporioides ไดต าทสด โดยคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเทากบ 24.97 18.27 และ 13.15 ทอายการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน และพบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p< 0.01) ในการทดสอบทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน จากการเปรยบเทยบประสทธภาพของสวนสกดหยาบจากพชกบประสทธภาพของสารเคมแมนโคเซบทระดบความเขมขนทแนะน าใหใช คอ 3,600 ppm พบวาสารเคมแมนโคเซบใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญสงทสด มคาเทากบ 55.62 48.81 และ 27.42 ตามล าดบ และพบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p< 0.01) ในการทดสอบประสทธภาพในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา C. gloeosporioides ของสวนสกดหยาบจากใบพล ใบชะพล และใบกระบอ ทใชตวท าละลายตางชนดกน คอ ตวท าละลาย Hexane และตวท าละลาย Ethanol 95% ทระดบความเขมขน 100,000 ppm (ตารางท 2) ทระดบความเชอมน 99 % เชอรา C. gloeosporioides มการเจรญของเสนใยในลกษณะทการกระจายตวของเสนใยจะรวมกนเปนกลม โดยสของเสนใยเปนสขาวทงหมด แตเมอเชอมอาย 7 วนเปนตนไป จะพบสชมพอมสมทบรเวณตรงกลางของโคโลนเชอรา

ตารางท 2. เปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides ของสวนสกดหยาบของพช 3 ชนด ทระดบความเขมขน 100,000 ppm

** คาเฉลยมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99% คาเฉลยทตามหลงดวยอกษรทเหมอนกน ไมมความแตกตางกนทระยะเวลาในการทดลองเดยว กน เมอวเคราะหคาเฉลยโดยวธ DMRT (Duncan’s Multiple Range Test) ทระดบความเชอ มน 99 %

% การยบยงการเจรญเตบโต

ตวท าละลาย ชนดพช ระยะเวลาในการทดลอง (วน) 3 5 7

Hexane ใบพล 36.17 c 22.45 c 16.80 b

ใบชะพล 24.47 d 18.27 cd 14.92 b

ใบกระบอ 23.12 d 16.57 d 11.55 b

Ethanol 95% ใบพล 43.77 b 36.20 b 17.92 b

ใบชะพล 27.32 d 19.25 cd 14.47 b

ใบกระบอ 24.97 d 18.27 cd 13.15 b mancozeb 55.26 a 48.81 a 27.42 a

F-test ** ** ** CV (%) 36.12 46.12 37.5

ภาพท 1. การเจรญของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides บนอาหาร PDA ของชด การทด ลองสวนสกดหยาบจาก Hexane ของใบพล ใบชะพล และใบกระบอ เทยบกบ สารเคม mancozeb และชด control ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน

ภาพท 2. การเจรญของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides บนอาหาร PDA ของชด การทด ลองสวนสกดหยาบ Ethanol 95% ของใบพล ใบชะพล และใบกระบอเทยบกบสารเคม mancozeb และชด control ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน

mancozeb control

ใบพล ใบชะพล ใบกระบอ

mancozeb control




mancozeb control


mancozeb control


เชอรา Colletotrichum gloeosporioides

05

1015202530354045505560

3 5 7ระยะเวลาในการทดอลง (วน)

%กา

รยบย

งการ

เจรญ

เตบโ

ต

ใบพล/hexane

ใบพล/ethanol

ใบชะพล/hexane

ใบชะพล/ethanol

ใบกระบอ/hexane

ใบกระบอ/ethanol

mancozeb

ภาพท 7. เปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides จาก สวนสกดหยาบจากใบพล ใบชะพล และใบกระบอ ทระดบความเขมขน 100,000 ppm ท ทระยะเวลาการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน ตามล าดบ

ประสทธภาพของสวนสกดหยาบจากพชในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอ Sclerotium rolfsii

การศกษาประสทธภาพของสวนสกดหยาบจากใบพล ใบชะพล และใบกระบอ ทสกดดวยตวท าละลาย Hexane ในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii ทระดบความเขมขนเดยวกนคอ 100,000 ppm พบวา สวนสกดหยาบจากใบชะพลสามารถยบยงการเจรญของเชอ Sclerotium rolfsii ไดดทสด โดยใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเทากบ 45.47 43.15 และ 28.45 ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน รองลงมาคอสวนสกดหยาบจากใบพล โดยใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเทากบ 37.47 28.70 และ 8.95 ทอายการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน และสวนสกดจากใบกระบอนนสามารถยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii ไดต าทสด โดยคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเทากบ 19.22 13.90 และ 12.70 ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน ตามล าดบ และพบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p< 0.01) ในการทดสอบทระยะเวลาในการทดลองทตางกน คอ 3 วน 5 วน และ 7 วน การศกษาประสทธภาพของสวนสกดหยาบจากใบพล ใบชะพล และใบกระบอ ทสกดดวยตวท าละลาย Ethanol 95% ในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii ทระดบความเขมขนเดยวกนคอ 100,000ppm พบวา สวนสกดหยาบจากใบชะพลสามารถยบยงการเจรญของเชอ Sclerotium rolfsii ไดดทสด โดยใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเทากบ 35.15 29.07 และ 27.15 ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน รองลงมาคอสวนสกดหยาบจากใบพล โดยใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเทากบ 32.97 26.37 และ 19.75 ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน และสวนสกดจากใบกระบอนนสามารถยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii ไดต าทสด โดยคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเทากบ 8.32 6.72 และ 4.22 ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน ตามล าดบ และพบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p< 0.01) ในการทดสอบทระยะเวลาในการทดลองทตางกนคอ 3 วน 5 วน และ 7 วน จากการเปรยบเทยบประสทธภาพของสวนสกดหยาบจากพชกบประสทธภาพของสารเคมแมนโคเซบทระดบความเขมขนทแนะน าใหใช คอ 3,600ppm พบวาสารเคมแมนโคเซบใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญสงทสด มคาเทากบ 55.26 48.81 และ 27.42 และพบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p< 0.01) ในการทดสอบประสทธภาพในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii ของสวนสกดหยาบจากใบพล ใบชะพล และใบกระบอ ทใชตวท าละลายตางชนดกน คอ Hexane และ Ethanol 95% ทระดบความเขมขน 100,000 ppm

(ตารางท 3) ทระดบความเชอมน 99 % เชอรา Sclerotium rolfsii มการเจรญของเสนใยกระจายตวออกทางดานขางไดดและสกลมของเสนใยเปนสขาว ลกษณะเสนใยเปนเสนยาวละเอยด และเสนใยจะฟมากภายหลงอายเชอ 5 วน เปนตนไป

ตารางท 3. เปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii ของสวนสกดหยาบ ของพช 3 ชนด ทระดบความเขมขน 100,000 ppm

** คาเฉลยมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99 % คาเฉลยทตามหลงดวยอกษรทเหมอนกน ไมมความแตกตางกนทระยะเวลาในการทดลองเดยว กน เมอวเคราะหคาเฉลยโดยวธ DMRT (Duncan’s Multiple Range Test) ทระดบความเชอ มน 99%


ตวท าละลาย ชนดพช ระยะเวลาในการทดลอง 3 5 7

Hexane ใบพล 37.47 bc 28.70 b 8.95 c

ใบชะพล 45.47 b 43.15 a 28.45 a

ใบกระบอ 19.22 d 13.90 c 12.70 bc

Ethanol 95% ใบพล 32.97c 26.37 b 19.75 ab

ใบชะพล 35.15 c 29.07 b 27.15 a

ใบกระบอ 8.32 e 6.72 c 4.22 c mancozeb 55.26 a 48.81a 27.42 a

F-test ** ** ** CV (%) 47.47 53.75 58.57

ภาพท 8. การเจรญของเชอรา Sclerotium rolfsii บนอาหาร PDA ของชดการทดลองสวน สกดหยาบของ Hexane จากใบพล ใบชะพล และใบกระบอ เทยบกบสารเคม mancozeb และชด control ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน

ภาพท 9. การเจรญของเชอรา Sclerotium rolfsii บนอาหาร PDA ของชดการทดลองสวน สกดหยาบของ Ethanol 95% จากใบพล ใบชะพล และใบกระบอ เทยบกบสารเคม mancozeb และชด control ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน

control mancozeb


ใบพล

control mancozeb

ใบชะพล ใบกระบอ



control mancozeb


control mancozeb


เชอรา Sclerotium rolfsii

05

1015202530354045505560

3 5 7

ระยะเวลาในการทดลอง

% ก

ารยบ

ยงกา

รเจรญ

เตบโ

ต

ใบพล/hexane

ใบพล/ethanol

ใบชะพล/hexane

ใบชะพล/ethanol

ใบกระบอ/hexane

ใบกระบอ/ethanol

mancozeb

ภาพท 14. เปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii จากสวนสกดหยาบ จากใบพล ใบชะพล และใบกระบอ ทระดบความเขมขน 100,000 ppm ทระยะเวลาใน การทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน ตามล าดบ

การทดสอบหาระดบความเขมขนทเหมาะสมในการยบยงเชอราสาเหตโรคพช ของสวนสกดหยาบจากพช

ผลการทดสอบประสทธภาพการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา C.gloeosporioides ของสวนสกดหยาบจากใบพล ใบชะพล และใบกระบอ ทสกดดวยตวท าละลาย Hexane และตวท าละลาย Ethanol 95% ทระดบความเขมขนเดยวกน คอ 100,000 ppm พบวา สวนสกดหยาบจากใบพล ทสกดดวยตวท าละลาย Ethanol 95% สามารถใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา C.gloeosporioides ไดดทสด และเมอน าสวนสกดหยาบดงกลาวมาปรบความเขมขนเปน 5 ระดบ ไดแก 100,000 50,000 10,000 5,000 และ 1,000 ppm จากนนน าไปทดสอบประสทธภาพในการยบยงเชอ C.gloeosporioides ดวยวธ Paper disc diffusion ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน และ 5 วน โดยวดระยะทางการเจรญของเสนใยเชอราทเจรญในแนวราบ เปรยบเทยบกบ control คดเปนเปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตของเสนใยเชอรา เทยบกบสารเคมแมนโคเซบ ใหผลดงน สารเคมแมนโคเซบสามารถยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา C. gloeosporioides ไดด ทสด เ มอเทยบกบสารสกดจากใบพลททกระดบความเขมขน มคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญ เทากบ 52.01 และ 38.40 ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน และ 5 วน ตามล าดบ และเมอเทยบกบสารสกดจากใบพลทระดบความเขมขนทง 5 ระดบ พบวา ทระดบความเขมขนสงจะใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญของเชอราทสงกวาสารสกดทมความเขมขนต า ๆ กลาวคอ ทระดบความเขมขน 100,000 ppm ใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญสงทสด รองลงมาคอทระดบความเขมขน 50,000 ppm 10,000 ppm และ 5,000 ppm ทระดบความเขมขน 1,000 ppm ใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญของเชอราต าทสด โดยมคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญ ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน คอ 57.68 56.43 20.84 17.51 และ 9.33 ตามล าดบ และมคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญ ทระยะเวลาการทดลอง 5 วน เทากบ 32.63 24.25 16.37 4.00 และ 2.43 ตามล าดบ (ตารางท 4)

ตารางท 4. เปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides จากสวนสกดหยาบ Ethanol ของใบพล ทระดบความเขมขนตาง ๆ


ระดบความเขมขน (ppm) ระยะเวลาในการทดลอง 3 5 100,000 57.68 b 32.63 b 50,000 56.43 b 24.25 c 10,000 20.84 c 16.37 d 5,000 17.51 c 4.00 e 1,000 9.33 d 2.43 f control 0.00 0.00 mancozeb 67.72 a 37.21 a F-test ** ** CV (%) 60.52 68.42

** คาเฉลยมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99% คาเฉลยทตามหลงดวยอกษรทเหมอนกน ไมมความแตกตางกนทระยะเวลาในการทดลองเดยว กน เมอวเคราะหคาเฉลยโดยวธ DMRT (Duncan’s Multiple Range Test) ทระดบความเชอ มน 99%

ภาพท 15. การเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides. บนอาหาร PDA เมอ ทดสอบการยบยงการเจรญเตบโตของเชอราจากสวนสกด Ethanol 95% ของใบพลท ระดบความเขมขนตางๆ ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน

A: mencozeb 3200 ppm B: 100000 ppm C: 50000 ppm D: 10000 ppm E: 5000 ppm F: 1000 ppm

ภาพท 16. การเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides. บนอาหาร PDA เมอ ทดสอบการยบยงการเจรญเตบโตของเชอราจากสวนสกด Ethanol 95% ของใบพลท ระดบความเขมขนตางๆ ทระยะเวลาในการทดลอง 5 วน


control A B

C E F D

control A B

C D E

เชอรา Colletotrichum gloeosporioides

สวนสกด ethanol ของใบพล

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

3 5

ระยะเวลาในการทดลอง (วน)

% ก

ารยบ

ยงกา

รเจรญ

เตบโ

ต

100,000

50,000

10,000

5,000

1,000

mancozeb

ภาพท 17. เปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides บนอาหาร PDA เมอทดสอบการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา ดวยสวนสกด Ethanol 95% ของใบพลทระดบความเขมขนตาง ๆ ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน และ 5 วน

ผลการทดสอบประสทธภาพการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii ของสวนสกดหยาบจากใบพล ใบชะพล และใบกระบอ ทสกดดวยตวท าละลาย Hexane และตวท าละลาย Ethanol 95% ทระดบความเขมขนเดยวกน คอ 100,000 ppm พบวา สวนสกดหยาบจากใบชะพล ทสกดดวยตวท าละลาย Hexane สามารถใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii ไดดทสด และเมอน าสวนสกดหยาบดงกลาวมาปรบความเขมขนเปน 5 ระดบ ไดแก 100,000 50,000 10,000 5,000, และ 1,000 ppm จากนนน าไปทดสอบประสทธภาพในการยบยงเชอ Sclerotium rolfsii อกครงหนงดวยวธเดยวกน ใหผลดงน

ตารางท 5. เปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii จากสวนสกดหยาบ Hexane ของใบชะพลทระดบความเขมขนตาง ๆ


ระดบความเขมขน (ppm) ระยะเวลาในการทดลอง 3 5 100,000 42.14 b 35.58 b 50,000 34.82 c 31.06 c 10,000 18.39 d 13.25 d 5,000 11.98 e 3.22 e 1,000 4.64 f 1.64 f control 0.00 0.00 mancozeb 52.01 a 38.40 a F-test ** ** CV (%) 63.37 75

** คาเฉลยมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99% คาเฉลยทตามหลงดวยอกษรทเหมอนกน ไมมความแตกตางกนทระยะเวลาในการทดลองเดยว กน เมอวเคราะหคาเฉลยโดยวธ DMRT (Duncan’s Multiple Range Test) ทระดบความเชอ มน 99%

สารเคมแมนโคเซบสามารถยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii ไดดทสด เมอเทยบกบสารสกดจากใบชะพลททกระดบความเขมขน โดยมคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญ เทากบ 52.01 และ 38.40 ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน และ 5 วน และเมอเทยบกบสารสกดจากใบชะพลทระดบความเขมขนทง 5 ระดบพบวา ทระดบความเขมขนสง จะใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญของเชอราทสงกวาสารสกดทมความเขมขนต า ๆ กลาวคอ ทระดบความเขมขน100,000 ppm ใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญสงทสด รองลงมาคอทระดบความเขมขน 50,000 ppm 10,000 ppm และ 5,000 ppm ทระดบความเขมขน 1,000 ppm ใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญของเชอราต าทสด โดยมคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญ ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน เทากบ 42.14 34.82 18.39 11.98 และ 4.64 ตามล าดบ และมคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญ ทระยะเวลาในการทดลอง 5 วน เทากบ 35.58 31.06 13.25 3.22 และ 1.64 ตามล าดบ (ตารางท 5) และลกษณะเสนใยทปรากฎนนกลมของเสนใยฟมาก แตไมสม าเสมอเปนลกษณะคลายลกคลน (ภาพท 13)

ภาพท18. การเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii บนอาหาร PDA เมอทดสอบการยบยง การเจรญเตบโตของเชอราดวยสวนสกด Hexane ของใบชะพลทระดบความเขมขน ตางๆ ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน


ภาพท19. การเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii บนอาหาร PDA เมอทดสอบการยบยง การเจรญเตบโตของเชอราดวยสวนสกด Hexane ของใบชะพลทระดบความเขมขน ตางๆ ทระยะเวลาในการทดลอง 5 วน


control A B

C D E F

control A B

C D E F

เชอรา Sclerotium rolfsii

สวนสกด hexane จากใบชะพล

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

3 5

ระยะเวลาในการทดลอง (วน)

% ก

ารยบ

ยงกา

รเจรญ

เตบโ

ต

100,000

50,000

10,000

5,000

1,000

mancozeb

ภาพท 20. เปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii บนอาหาร PDA เมอ ทดสอบการยบยงการเจรญของเชอรา จากสวนสกด Hexane ของใบชะพล ทระดบ ความเขมขนตางๆ ทระยะเวลาในการทดลอง 3 วน และ 5 วน

วจารณผลการทดลอง จากการทดลองโดยน าสวนสกดหยาบจากพช 3 ชนด คอ ใบพล ใบชะพล และใบกระบอ ไปทดสอบการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides และเชอรา Sclerotium rolfsii พบวา สวนสกดจากใบพลสามารถยบยงการเจรญของเชอ C. gloeosporioides ไดดทสด และสวนสกดจากใบชะพลสามารถยบยงการเจรญของเชอรา Sclerotium rolfsii ไดดทสด การทใบพลและใบชะพลสามารถยบยงการเจรญเตญโตของเชอราไดดนน อาจเนองมาจากพชทง 2 ชนดนนมสวนประกอบของน ามนหอมระเหยซง Morris (1979) กลาววาน ามนหอมระเหยทมอยในพชนนเปนสวนส าคญในการยบยงการเจรญของเชอจลนทรย และจากการทดลองนมขอมลทนาสนใจคอ พชชนดเดยวกนจะมประสทธภาพในการยบยงการเจรญเตบโตของเชราตางกน ถาใชตวท าละลายตางชนดกน ดงจะเหนไดจากสวนสกดหยาบจาก Hexane ของใบชะพลจะใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii ไดสงกวาสวนสกดหยาบจาก Ethanol 95% ของพชชนดเดยวกน (ตารางท 2) แสดงใหเหนวาสารประกอบตาง ๆ ทอยในพชมความสามารถในการละลายในตวท าละลายตางชนดกนไดไมเทากน หรอมสารออกฤทธทละลายไดในตวท าละลายตางชนดกน สงผลใหประสทธภาพในการยบยงเชอราแตกตางกนดวย สอดคลองกบ วนด (2537) ซงรายงานวาสมนไพรแตละชนดมสารส าคญไมเหมอนกนและในปรมาณทแตกตางกน ขนอยกบชนด พนธ สภาพแวดลอมในการปลก อายและชวงเวลาทเกบเกยว จงเปนสงทนาสนใจทควรน าไปศกษาหาวธการสกดทเหมาะสมส าหรบพชแตละชนดตอไป จากการค านวณคาทางสถต (Duncan’s Multiple Rang Test) พบวามความผนแปรของขอมลคอนขางสง อาจเนองมาจากสารแตละชนดทใชในการทดลองมคณสมบตทระเหยไดงายท าใหยากในการทดสอบ โดยอาจท าใหความเขมขนของสารสกดมความคลาดเคลอนได และสารเคมแมนโคเซบซงเปนสารเคมชนดสมผสไมใชสารดดซม ดงนนเมออายการทดลองนานขนท าใหประสทธภาพของสารเคมอาจลดลงได จาการเปรยบเทยบผลของการยบยงการเจรญของเชอราทอายการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน พบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.01) แสดงวาปฎเสธสมมตฐานทวาระยะเวลาการทดลองและอายของเชอราไมมผลตอการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา

เมอน าสวนสกดจากพชทใหผลดคอ สวนสกดหยาบ Hexane ของใบชะพล และสวนสกดหยาบ Ethanol 95% ของใบพล มาปรบความเขมขนเปน 5 ระดบ คอ 100,000 ppm 50,000 ppm 10,000 ppm 5,000 ppm และ 1,000 ppm แลวน ามาทดสอบกบเชอราอกครงดวยวธเดยวกน พบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตต (p<0.01) ในทกระดบความเขมขน โดยทความเขมขนตางกนนนเปอรเซนตประสทธภาพของการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรามแนวโนมสงขนเมอความเขมขนของสวนสกดทใชทดสอบมากขน กลาวคอ ทระดบความเขมขน 100,000 ppm ใหคาประสทธภาพของการยบยงเชอราสงทสดและทระดบความเขมขน 1,000 ppm ใหคาประสทธภาพของการยบยงเชอราต าสด โดยการยบยงการเจรญของเชอราตาง ๆ จะแตกตางกนไปตามแตชนดของเชอราและชนดพชสมนไพร ถาใชพชสมนไพรทระดบความเขมขนทสงขนจะท าใหประสทธภาพในการยบยงเพมขนดวย ซงสอดคลองกบรายงานของ Morris (1979) ทกลาววา การทพชสมนไพรมผลตอการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรานนขนอยกบชนดของพชสมนไพร ระดบความเขมขนทใช และ ชนดของเช อราทใชในการทดลอง พชสมนไพรทมความเขมขนสงสามารถยบยงการเจรญเตบโตไดดกวาทระดบความเขมขนต า และพชสมนไพรชนดเดยวกนจะมฤทธยบยงการเจรญเตบโตของเชอราแตละชนดไมเทากน นอกจากนพชตางชนดกนสามารถยบยงการเจรญของเชอราไดตางกน (Fabian และคณะ,1989) อยางไรกตามการทดลองในครงนเปนเพยงการศกษาผลของสารสกดหยาบจากพชเทานน สมควรทจะน าไปศกษากลมของสารออกฤทธ การเพมประสทธภาพและความคงตวของสารออกฤทธ ตลอดจนรปแบบทเหมาะสมของสารสกดและวธการน าไปประยกตใชกอน จงแนะน าใหแกเกษตรกรตลอดจนผ ทเกยวของสามารถน าไปใชไดอยางมประสทธภาพตอไป

สรปผลการทดลอง จากการทดลองโดยน าสวนสกดหยาบจากพช 3 ชนด คอ ใบพล ใบชะพล และใบกระบอทสกดดวยตวท าท าละลาย Hexane และ Ethanol 95% มาทดสอบประสทธภาพในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides และเชอรา Sclerotium rolfsii ดวยวธ Paper disc diffusion ทระดบความเขมขนเดยวกนคอ 100,000 ppm พบวา ใบพลสามารถยบยงการเจรญของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides ไดดโดยใบพลทสกดดวยตวท าละลาย Ethanol 95% สามารถใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตของเชอราไดดกวาการสกดดวยตวท าละลาย Hexane โดยมคาประสทธภาพการยบยงเทากบ 43.77 36.20 และ 17.92 % ทระยะเวลาการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน ตามล าดบ สวนใบชะพลสามารถยบยงการเจรญของเชอรา Sclerotium rolfsii ไดด โดยใบชะพลทสกดดวยตวท าละลาย Hexane สามารถใหคาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตของเชอราไดดกวาการสกดดวยตวท าละลาย Ethanol 95% โดยมคาประสทธภาพการยบยงเทากบ 45.47 43.15 28.45 % ทระยะเวลาการทดลอง 3 วน 5 วน และ 7 วน ตามล าดบ เมอน าสวนสกดจากพชทใหผลการยบยงการเจรญของเชอราไดดคอ สวนสกดหยาบ Hexane ของใบชะพล และสวนสกดหยาบ Ethanol 95% ของใบพล มาปรบความเขมขนเปน 5 ระดบ คอ 100,000 ppm 50,000 ppm 10,000 ppm 5,000 ppm และ 1,000 ppm แลวน ามาทดสอบกบเชอราอกครงดวยวธเดยวกน เทยบกบสารเคมแมนโคเซบ พบวา ทระดบความเขมขน 100,000 ppm สวนสกดหยาบทง 2 ชนดใหคาประสทธภาพการยบยงการเจรญของเชอราสงทสด และใหคาประสทธภาพการยบยงการเจรญของเชอราใกล เคยงกบการใชสารเคมแมนโคเซบ ซงมความเปนไปไดทจะน าสวนสกดดงกลาวไปพฒนาเพอใชทดแทนสารเคมทใชอยในปจจบน

เอกสารอางอง

กณษฐา สงคะหะ. จระเดช แจมสวาง. วรรณวไล อนทน. จนตนา ชะนะ และ ปราโมทย ศรโรจน. 2536. การผลตมวลชวภาพของเชอราไตรโคเดอรมาโดยใชเมลดขาวฟาง.ในการประชม การอารกขาพชแหงชาต ครงท 1. กรงเทพฯ. น. 47- 52. เกษม สรอยทอง. 2528. พชสมนไพรบางชนดทมอทธพลในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา และศกยภาพในการปองกนก าจดโรคพช. วทยานพนธปรญญาโท มหาวทยาลยเกษตร ศาสตร, กรงเทพฯ. ชลดา เลกสมบรณ. นพนธ ทวชย และ วชย โฆสตรตน. 2541. ผลของสารสกดจากพชสมนไพร ตอการเจรญของแบคทเรยสาเหตโรคพช. รายงานการประชมทางวชาการครงท 30 สาขา พชสวน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. ชตมนต พานชศกดพฒนา. โกมนทร วโรจนวฒนกล และ อดศกด ค านวณศลป. 2545. เอกสาร ทางวชาการเรองโรคขาวโพดและการปองกนก าจด, สถาบนวจยพชไรกรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ. 69 น. ชยวฒน โตอนนต. 2528. อทธพลของพชสมนไพรและเครองเทศบางชนดทมผลตอการเจรญของ เชอรา Aspergillus sp. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. ชยเดช อนทรชยศร. กตศกด อจฉรยะขจร และ กสมา สามงามนม. 2547.ก. ฤทธการตานแบค ทเรยของสารสกดสมนไพรบางชนดตอแบคทเรยทเปนสาเหตเตานมอกเสบในโคนม.ประ มวลบทคดยอการประชมวชาการทางสตวแพทยและการเลยงสตว ครงท 30. น. 151. ชยเดช อนทรชยศร. กตศกด อจฉรยะขจร และ กสมา สามงามนม. 2547.ข. ฤทธการตาแบคท เรยของสารสกดสมนไพรบางชนดตอเชอ Staphylococcus aureus ทเปนสาเหตเตานม อกเสบ ในโคนม. ประมวลบทคดยอประชมวชาการทางสตวแพทยและการเลยงสตวครง ท 30. น. 152.

ดพรอม ไชยวงศเกยรต และ ววฒน แดงสภา. 2517. จลชววทยาทวไป. พมพครงท 2. โรงพมพ มตรสยาม, กรงเทพฯ. 516 น. ทตยา จตตหรรษา และ ณรงค สามงามนม. 2542. การศกษาผลของสารสกดหยาบจากพชบาง ชนดตอการตายและตอพฤตกรรมการกนอาหารของเพลยจกจนเขยว, น.70-77.ใน การ ประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 37 สาขาพชสวนและสาขาสง เสรมและนเทศศาสตรเกษตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร กรงเทพฯ.

ธาน ธรวฒน. 2519. สมนไพรและไมพษ. สขภาพ 4: 64-75.

นลน ศวากรณ. สเนตรา ภาวจตร. ชวรตน ทบทมไทย และ วนดา ฐตะฐาน. 2539. การศกษา สารสกดจากสะเดาเพอปองกนการก าจดโรคพชทเกดจากเชอบกเตร. รายงานการวจย พ.ศ.2529. กลมงานบกเตร กองโรคพชและจลชววทยา กรมวชาการเกษตร กระทรวง เกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ. 97 น. นรนาม. 2542. ไมรมรว สมนไพรกบวฒนธรรมไทย ตอนท 2, น. 148-150. สถาบนการแพทย แผนไทย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผาน ศก, กรงเทพฯ . บญญต สขศรงาม. 2518. ประสทธภาพของเครองเทศบางชนดในการยบยงการเจรญของเชอจ- ลนทรย. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. บญญต สขศรงาม. 2523. สมนไพร. ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยศรนครน ทรวโรฒ, บางแสน. 134 น. บษบาวด พทธาน. 2540. สารตานเชอราและฆาลกน ายงจากใบพล. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

พเยาว เหมอนวงษญาต. 2529. ต าราวทยาศาสตรสมนไพร. เมดคลมเดย, กรงเทพฯ. 140 น. พรรณภา ชมศร. 2521. การตรวจสอบสมนไพรทมฤทธในการท าลายเชอจลนทรย. สภาวจยแหง ชาต. กรงเทพฯ. 54 น. พรสรรค ดษยบตร. 2518. การศกษาคณสมบตทางฆาเชอโรคของสมนไพรไทยบางชนดวทยาน- พนธปรญญาโท. จฬาลงกรณมหาวทยาลย. กรงเทพฯ. พรทพย วงศแกว. ศภลกษณ ฮอกะวต และ วรรณทนา สนสร. 2540. การศกษาฤทธของสาร สกดจากพชสมนไพรบางชนดในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอแบคทเรยสาเหตโรค พชบางชนด. แกนเกษตร 25 (1): 25-29. รงเจรญ กาญจโนมยม. กต ศรสภาพ. สมทร สรเวชพนธ. ประจตต บญยมณ. มาลน ลมโภคา. สวชย โรจนเสถยร และ ศรชย วงษนาคเพชร. 2529. มาตรการการปองกน และก าจด โรคเตานมอกเสบในโคนม. วารสารสตวแพทย 7:1-12 ลนทม ดอนจวบทรง. ผกพนบาน(ภาคใต). ทางเลอกในการผลตและการบรโภค. จดพมพโดย องคการสงเคราะหทหารผานศก, 2537. กรงเทพฯ. วนด กฤษณพนธ. 2537. สมนไพรนาร. ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ. วเชยร จรวาศ และ พยอม ตนตวฒน. 2520. สมนไพร. วทยาศาสตร 31: 35-45 วทย เทยงบรณธรรม. 2542. พจนานกรมสมนไพรไทย. รวมสาสน, กรงเทพฯ. 880 น. ว. วทยาศาสตรเกษตร ปท 38 ฉบบท 6 พฤศจกายน – ธนวาคม 2550 -51. Agricultural Sci. J. 38(6) (Suppl.): 50-53 (2007) ว. วทย. กษ. 38(6) (พเศษ): 50-53 (2550)

ศศธร วฒวณชย. 2545. โรคของผกและการควบคมโรค. ภาควชาโรคพช คณะเกษตรมหาวทยา ลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. 175น. ศภลกษณ ฮอกะวด. 2536. โรคผกตระกลพรกและมะเขอเทศ. กองทนสงเสรมการจดพมพต ารา มหาวทยาลยขอนแกน. หจก. ขอนแกนการพมพ. 249 น. ศกด สนทรสงห. 2537. โรคของผกและการปองกนก าจด. ภาควชาโรคพช คณะเกษตร มหาวท- ยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ. สรพงศ อนทรามะ. 2508. Mycology เบองตน. แผนกวชากฏวทยาและโรคพช, มหาวทยาลย เกษตรศาสตร. กรงเทพฯ. 221 น. สคนธ พนพฒน. 2530. กาวไปกบสมนไพร. ศนยขอมลสมนไพร. คณะเภสชศาสตรมหาวทยา ลยมหดล. กรมปาไม. โครงการสมนไพรเพอการพงตนเอง. น. 194. แสงมณ ชงดวง. 2539. การปองกนการก าจดโรคพช โดยใชพชสมนไพร. ขาวสารกองโรคพชและ จลชววทยา กรมวชาการเกษตร. กรงเทพฯ. ปท 6(2): 139 หนา.

อรวลญช เสนวงศ ณ อยธยา. ความหมายของพชสมนไพร. พชสมนไพร. คณะเภสชศาสตร [Online]. Available:http://www. student.nu.ac.th/tewpharmacyherb/herb/59.jpeg

อไรวรรณ ดลกคณานนท, ยพา มงคลสข, งามผอง คงคาทพย, อดมลกษณ สขอตตะ, วภารตน รตนะ และ ประภสสร รกถาวร. 2546. การออกฤทธยบยงเชอจลนทรยของสารสกดพลใน ประเทศไทย. การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 42. หนา 290- 297.

Connell, D.W. 1969. The pungent principle of ginger and their important in certain Mycologia 67: 882-885. Corrant, J.W. and S.H. Edgar. 1933. Preservative action of spices and related Com- pound against product. J. Sci. Chemistry Ind. 52: 149. Fabian, F.W., C.F. Krehl and N.W. Little. 1989. The role of spices picket food spoilage. Food Res. 4: 620 Rao, B.G. and P.S. Rao. 1972. The efficiency of some essential oils and pathogenie- fungi II. Food Science and Technology Abstracts 5. 179. Suzuki, I.J., B. Dainuis and J.H. Kilbuck. 1973. Amodified method of aflatoxin Deter- mination in spices. J. Food Sci. 38: 940-950. Ushiki, J.Y. Hayakawa and T. Tadano. 1996. Screening for medicinal plants with Anti- microbial activity in root. Soil Sci. Plant nutr. 42 (2): 423-431. Vudhivanich, S. and S. Supanuntorn. 2002. Potential of Thai herbal extract for growth Inhibition of Ralstonia solanacearum, the causal agent of bacterial wilt of tomato. The First International Conference on Tropical and Subtropical Plant Diseases. November 5-8, 2002. Chiang Mai, Thailand. P.161.

ภาคผนวก

สตรอาหารทใชในการเพาะเลยงเชอรา PDA (Potato dextrose agar) Potatoes infusion from 200.00 Gms/lites Dextrose 20.00 Gms/lites Agar 15.00 Gms/lites Final pH (at 25 oC) 5.6 + 0.2 HiMedia Laboratories Pvt. Ltd. ภาพแสดงเครองมอในงานวจย

ภาพผนวกท 1 เครองระเหยความดนต า (Rotary evaporator)

ภาพผนวกท 2 ตปลอดเชอ ใชส าหรบการแยกเชอราลงในอาหาร PDA

ภาพผนวกท 3 ลกษณะของใบพช อบแหงกอนแชตวท าละลาย ภายหลงแชตวท าละลายใน ขวดรปชมพ และลกษณะของสวนสกดหยาบของใบพช

ตารางบนทกการเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides ตารางผนวกท 1. การเจรญเตบโตของเชอรา C. gloeosporioides บนอาหาร PDA อายเชอ 3 วน

ตารางผนวกท 2. การเจรญเตบโตของเชอรา C. gloeosporioides บนอาหาร PDA อายเชอ 5 วน

ระยะเวลาในการทดลอง 3 วน ตวท าละลาย ชนดพช การเจรญเตบโตของเชอรา C. gloeosporioides (ซม.)

ซ าท 1 ซ าท 2 ซ าท 3 ซ าท 4

Hexane ใบพล 1.2 1.3 1.5 1.4

ใบชะพล 1.7 1.7 1.8 1.9

ใบกระบอ 2.2 2.1 2.0 2.1

Ethanol 95 % ใบพล 1.3 1.1 1.4 1.2

ใบชะพล 1.4 1.6 1.7 1.8

ใบกระบอ 1.8 1.9 2.0 2.0 mancozeb 1.1 1.5 1.3 1.2

ระยะเวลาในการทดลอง 5 วน ตวท าละลาย ชนดพช การเจรญเตบโตของเชอรา C. gloeosporioides (ซม.)


Hexane ใบพล 2.0 1.9 2.2 2.0

ใบชะพล 2.2 2.2 2.4 2.1

ใบกระบอ 2.5 2.7 2.6 2.8

Ethanol 95 % ใบพล 2.3 21. 2.4 2.2

ใบชะพล 3.0 2.9 2.3 2.3


ตารางผนวกท 3. การเจรญเตบโตของเชอรา C. gloeosporioides บนอาหาร PDA อายเชอ 7 วน

ตารางบนทกการเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii ตารางผนวกท 4. การเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii บนอาหาร PDA อายเชอ 3 วน

ระยะเวลาในการทดลอง 7 วน

ตวท าละลาย ชนดพช

การเจรญเตบโตของเชอรา C. gloeosporioides (ซม.)


Hexane ใบพล 2.6 2.9 2.8 3.0

ใบชะพล 2.4 2.4 2.7 2.8

ใบกระบอ 3.2 3.0 3.1 3.1

Ethanol 95 % ใบพล 3.0 2.8 2.9 2.9

ใบชะพล 3.3 3.2 3.2 2.8


ระยะเวลาในการทดลอง 3 วน ตวท าละลาย ชนดพช การเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii (ซม.)


Hexane ใบพล 1.9 1.7 1.9 1.8

ใบชะพล 1.7 1.8 1.6 1.6

ใบกระบอ 2.4 2.3 2.0 2.3

Ethanol 95 % ใบพล 1.9 2.1 1.9 2.0

ใบชะพล 1.9 2.3 2.0 1.9


ตารางผนวกท 5. การเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii บนอาหาร PDA อายเชอ 5 วน

ตารางผนวกท 6. การเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii บนอาหาร PDA อายเชอ 7 วน

ระยะเวลาในการทดลอง 5 วน ตวท าละลาย ชนดพช การเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii (ซม.)


Hexane ใบพล 2.2 2.1 2.2 2.3

ใบชะพล 2.0 2.1 1.8 2.0

ใบกระบอ 2.8 2.5 3.0 2.8

Ethanol 95 % ใบพล 2.4 2.5 2.3 2.2

ใบชะพล 2.4 2.7 2.5 2.3


อายการทดลอง 7 วน ตวท าละลาย ชนดพช การเจรญเตบโตของเชอรา Sclerotium rolfsii (ซม.)


Hexane ใบพล 3.0 2.9 3.2 3.0

ใบชะพล 2.2 2.4 2.6 2.3

ใบกระบอ 3.2 3.0 3.2 2.8

Ethanol 95 % ใบพล 3.0 2.8 2.7 3.1

ใบชะพล 2.7 3.0 3.2 2.8


ตารางผนวกท 7 แสดงคาการวเคราะหขอมลทางสถตโดยวธ Duncan’s new multiple range test (DMRT) ทระดบความเชอมน 99%

เชอรา Colletotrichum gleosporioides Descriptives

N Mean Std. Deviation

Std. Error

95% Confidence Interval for Mean Min Max

Lower Bound

Upper Bound

SYNTOM3 h,c,p 4 36.18 0.81 0.40 34.89 37.46 35.00 36.80 h,c,chp 4 24.48 5.42 2.71 15.85 33.10 17.20 30.00 h,c,g 4 23.13 3.45 1.72 17.64 28.61 18.00 25.30 e,c,p 4 43.78 3.03 1.52 38.95 48.60 40.90 47.80 e,c,chp 4 27.33 5.04 2.52 19.30 35.35 21.00 32.50 e,c,g 4 24.98 3.66 1.83 19.15 30.80 21.40 30.00 mancozeb 4 55.27 7.21 3.60 43.80 66.74 46.67 63.40 Total 28 33.59 12.13 2.29 28.89 38.29 17.20 63.40 SYNTOM5 h,c,p 4 22.45 4.14 2.07 15.86 29.04 17.50 26.30 h,c,chp 4 18.28 3.88 1.94 12.10 24.45 15.00 22.60 h,c,g 4 16.58 0.45 0.23 15.86 17.29 16.00 17.10 e,c,p 4 36.20 2.98 1.49 31.47 40.93 32.20 39.00 e,c,chp 4 19.25 2.95 1.47 14.56 23.94 16.20 23.00 e,c,g 4 18.28 1.53 0.77 15.83 20.72 16.80 19.60 mancozeb 4 48.82 5.01 2.51 40.84 56.79 42.00 53.57 Total 28 25.69 11.85 2.24 21.10 30.29 15.00 53.57 SYNTOM7 h,c,p 4 16.80 4.28 2.14 10.00 23.60 11.70 21.20 h,c,chp 4 14.93 3.71 1.85 9.02 20.83 10.00 19.00 h,c,g 4 11.55 1.48 0.74 9.20 13.90 10.00 13.50 e,c,p 4 17.93 3.81 1.91 11.86 23.99 14.70 22.70 e,c,chp 4 14.48 1.24 0.62 12.51 16.44 12.90 15.80 e,c,g 4 13.15 5.67 2.83 4.13 22.17 5.80 19.60 mancozeb 4 27.43 7.04 3.52 16.23 38.62 20.50 36.10 Total 28 16.61 6.24 1.18 14.19 19.03 5.80 36.10

Test of Homogeneity of Variances

Levene Statistic df1 df2 Sig.

SYNTOM3 1.957 6 21 0.118

SYNTOM5 2.846 6 21 0.034

SYNTOM7 2.274 6 21 0.075

ANOVA

Sum of

Squares df Mean

Square F Sig.

SYNTOM3 Between Groups 3545.59 6.00 590.93 29.16 0.00

Within

Groups 425.61 21.00 20.27 Total 3971.20 27.00


Within

Groups 232.22 21.00 11.06 Total 3793.67 27.00


Within

Groups 395.79 21.00 18.85 Total 1050.60 27.00

ระยะเวลาในการทดลอง 3 วน Duncan

TR N Subset for alpha = .05 1 2 3 4

h,c,g 4 23.13 h,c,chp 4 24.48 e,c,g 4 24.98

e,c,chp 4 27.33 h,c,p 4 36.18 e,c,p 4 43.78

mancozeb 4 55.27 Sig. 0.24 1.00 1.00 1.00

Means for groups in homogeneous subsets are displayed. Uses Harmonic Mean Sample Size = 4.000.


TR N Subset for alpha = .05 1 2 3 4

h,c,g 4 16.58 h,c,chp 4 18.28 18.28 e,c,g 4 18.28 18.28

e,c,chp 4 19.25 19.25 h,c,p 4 22.45 e,c,p 4 36.20

mancozeb 4 48.82 Sig. 0.31 0.12 1.00 1.00



Duncan TR N Subset for alpha = .05

1 2 h,c,g 4 11.6 e,c,g 4 13.2

e,c,chp 4 14.5 h,c,chp 4 14.9 h,c,p 4 16.8 e,c,p 4 17.9

mancozeb 4 27.4 Sig. 0.1 1.0



เชอรา Sclerotium rolfsii Descriptives

N Mean Std.

Deviation Std. Error

95% Confidence Interval for Mean Min Max

Lower Bound

Upper Bound

SYNTOM3 h,s,p 4 37.48 5.1 2.55 29.36 45.59 32.1 43.3 h,s,chp 4 45.48 3.58 1.79 39.77 51.18 42 50 h,s,g 4 19.23 9.68 4.84 3.83 34.62 11.1 31 e,s,p 4 32.98 2.48 1.24 29.03 36.92 31 36.6 e,s,chp 4 35.15 10.24 5.12 18.86 51.44 20 42 e,s,g 4 8.33 2.11 1.06 4.96 11.69 6.4 10.3 mancozeb 4 55.27 7.21 3.6 43.8 66.74 46.67 63.4 Total 28 33.41 15.86 3 27.26 39.56 6.4 63.4

SYNTOM5 h,s,p 4 28.7 3.82 1.91 22.61 34.79 25.8 34 h,s,chp 4 43.15 7.71 3.85 30.88 55.42 34.3 51 h,s,g 4 13.9 8.67 4.33 0.11 27.69 6.2 21.8 e,s,p 4 26.38 4.47 2.24 19.26 33.49 23.3 33 e,s,chp 4 29.08 9.41 4.71 14.1 44.05 18 40.5 e,s,g 4 6.73 3.63 1.81 0.96 12.49 3 11.7 mancozeb 4 48.82 5.01 2.51 40.84 56.79 42 53.57 Total 28 28.11 15.11 2.86 22.25 33.96 3 53.57

SYNTOM7 h,s,p 4 8.95 2.42 1.21 5.09 12.81 5.8 11.7 h,s,chp 4 28.45 7.66 3.83 16.26 40.64 22.5 38.8 h,s,g 4 12.7 6.52 3.26 2.32 23.08 5.8 18.9 e,s,p 4 19.75 7.08 3.54 8.48 31.02 11.7 28.9 e,s,chp 4 27.15 7.45 3.73 15.29 39.01 18.9 36.5 e,s,g 4 4.23 1.36 0.68 2.06 6.39 3 5.5 mancozeb 4 27.43 7.04 3.52 16.23 38.62 20.5 36.1 Total 28 18.38 10.76 2.03 14.21 22.55 3 38.8

Test of Homogeneity of Variances Levene Statistic df1 df2 Sig.

SYNTOM3 3.344 6 21 0.018 SYNTOM5 2.347 6 21 0.068 SYNTOM7 1.892 6 21 0.130

ANOVA Sum of Squares df Mean Square F Sig.

SYNTOM3 Between Groups 5894.11 6 982.35 22.94 0.00

Within

Groups 899.45 21 42.83 Total 6793.56 27


Within

Groups 888.11 21 42.29 Total 6162.25 27


Within

Groups 792.50 21 37.74 Total 3126.73 27



1 2 3 4 5 e,s,g 4 8.33 h,s,g 4 19.23 e,s,p 4 32.98

e,s,chp 4 35.15 h,s,p 4 37.48 37.48

h,s,chp 4 45.48 mancozeb 4 55.27

Sig. 1.00 1.00 0.37 0.10 1.00



TR N Subset for alpha = .05 1 2 3

e,s,g 4 6.73 h,s,g 4 13.90 e,s,p 4 26.38 h,s,p 4 28.70

e,s,chp 4 29.08 h,s,chp 4 43.15

mancozeb 4 48.82 Sig. 0.13 0.59 0.23




1 2 3 e,s,g 4 4.23 h,s,p 4 8.95 h,s,g 4 12.70 12.70 e,s,p 4 19.75 19.75

e,s,chp 4 27.15 mancozeb 4 27.43

h,s,chp 4 28.45 Sig. 0.08 0.12 0.08



สวนสกดหยาบจาก Hexane ของใบชะพล Descriptives

N Mean Std.


95% Confidence Interval for

Mean Min Max

Lower Bound

Upper Bound

SYNTOM3 100,000 4 42.14 2.04 1.02 38.89 45.39 39.56 44.42 50,000 4 34.82 2.03 1.01 31.60 38.05 32.33 37.12 10,000 4 18.40 0.41 0.21 17.74 19.05 17.87 18.84 5,000 4 11.99 0.23 0.12 11.61 12.36 11.65 12.17 1,000 4 4.64 0.95 0.48 3.13 6.16 3.45 5.56 mancozeb 4 52.02 1.58 0.79 49.51 54.53 50.78 54.33 Total 24 27.33 17.32 3.53 20.02 34.65 3.45 54.33




SYNTOM3 2.596 5.000 18.000 0.062 SYNTOM5 1.057 5.000 18.000 0.416

ANOVA

Sum of

Squares df Mean

Square F Sig.

SYNTOM3 Between Groups 6860.01 5 1372.00 691.438 6.572E-20

Within

Groups 35.72 18 1.98 Total 6895.72 23

SYNTOM5 Between Groups 5465.47 5 1093.09 5524.394 5.192E-28

Within

Groups 3.56 18 0.20 Total 5469.03 23


Duncan

TR N Subset for alpha = .05

1 2 3 4 5 6 1,000 4 4.64 5,000 4 11.99 10,000 4 18.40 50,000 4 34.82 100,000 4 42.14 mancozeb 4 52.02 Sig. 1 1 1 1 1 1



TR N Subset for alpha = .05 1 2 3 4 5 6

1,000 4 1.64 5,000 4 3.22

10,000 4 13.25 50,000 4 31.06 100,000 4 35.58

mancozeb 4 38.41 Sig. 1 1 1 1 1 1



สวนสกดหยาบจาก Ethanol 95% ของใบพล

Descriptives

N Mean Std.


95% Confidence Interval for

Mean Min Max

Lower Bound

Upper Bound





SYNTOM3 4.355 5.000 18.000 0.009

SYNTOM5 2.178 5.000 18.000 0.102

ANOVA

Sum of

Squares df Mean

Square F Sig.

SYNTOM3 Between Groups 12584 5 2516.82 302.71 1.039E-16

Within

Groups 150 18 8.31 Total 12734 23

SYNTOM5 Between Groups 4200 5 839.94 1535.10 5.165E-23

Within

Groups 10 18 0.55 Total 4210 23


TR N

Subset for alpha = .05 1 2 3 4

1,000 4 9.33 5,000 4 17.518

10,000 4 20.845 50,000 4 56.438 100,000 4 57.683

mancozeb 4 67.720 Sig. 1 0.1200498 0.5490831 1



TR

N

Subset for alpha = .05 1 2 3 4 5 6

1,000 4 2.44 5,000 4 4.01

10,000 4 16.37 50,000 4 24.26 100,000 4 32.64

mancozeb 4 37.22 Sig. 1 1 1 1 1 1


Colletotrichum gloeosporioides and Sclerotium rolfsii, the ... · inhibition. The crude extracts of...

Documents

Transcript of Colletotrichum gloeosporioides and Sclerotium rolfsii, the ... · inhibition. The crude extracts of...