Cán cân vãng lai thâm hụt đến mức nào thì trở...

download Cán cân vãng lai thâm hụt đến mức nào thì trở nên nguy hi m? · PDF filechúng ta hãy tìm hiểu xem CA là gì và chỉ tiêu này liên hệ như thế nào với

If you can't read please download the document

Transcript of Cán cân vãng lai thâm hụt đến mức nào thì trở...

  • 1

    Cn cn vng lai thm ht n mc no th tr nn nguy him?

    Chu Vn Thnh

    Mt ln trn ging ng ti nghe sinh vin hi ging vin ca mnh rng Cn cn vng lai (CA)

    thm ht n mc no th tr nn nguy him?. Cu hi ny tng chng nh n gin nhng

    li rt phc tp c v l thuyt v thc tin. Cho n hin nay vn cn nhiu cch thc tr li

    khc nhau. Giai on sau khng hong n chu M La tinh thp nin 1980 v sau cuc khng

    hong Ti chnh chu 1997, cu tr li thng l khi mc thm ht CA trn 5% GDP th c vn

    . Thc ra, cu hi i km nn l Cn cn vng lai thm ht l tt hay xu?. Trc tin,

    chng ta hy tm hiu xem CA l g v ch tiu ny lin h nh th no vi nn kinh t v m m

    chng ta ang quan tm.

    Cn cn vng lai l g?

    Cn cn vng lai c 4 cch nh ngha khc nhau. Th nht, cn cn hng ha v dch v bn v

    mua vi phn cn li ca th gii (ROW); CA bao gm cn cn thng mi (hay xut khu tr

    nhp khu hng ha v dch v) v cc khon thu nhp rng t nc ngoi (nh tin li v c

    tc) cng vi cc khon chuyn nhng rng t nc ngoi (nh vin tr nc ngoi)1. Th

    hai, cn cn gia thu nhp v chi tiu ca mt nn kinh t; thu nhp y chnh l thu nhp

    kh dng ca quc gia v chi tiu bao gm chi tiu tiu dng ca h gia nh, u t ca doanh

    nghip v chi mua hng ha v dch v ca chnh ph . Th ba, cn cn gia tit kim quc gia

    (bao gm t nhn v chnh ph) v u t ni a ca quc gia . Cui cng, cn cn gia cho

    vay v i vay t ROW, cc dng vn ny c th k n nh l FDI, FPI v cc khon vay.

    Khi CA thm ht, chng ta c th hiu rng l tnh trng: (1) t nc ny mua hng ha v

    dch v t ROW nhiu hn n bn ra ROW; (2) nn kinh t chi tiu nhiu hn thu nhp to ra

    trong nm; (3) Cc khon u t ln hn tit kim ca chnh nn kinh t ; v (4) chng ta s

    t hi rng t nc ny ly u ra tin mua hng ha v dch v nhiu hn bn ra ROW;

    hay tin u m chi tiu nhiu hn thu nhp; hay ly ngun u ra u t nhiu hn tit

    kim. Tt c s dn chng ta n cng mt cu tr li: t nc ny ang phi i vay nhiu hn

    l n cho vay ra ROW.

    1 Hin nay, Qu Tin t Quc t (IMF) bt u p dng cch trnh by mi v Cn cn Thanh ton (BOP) theo

    hng dn xut bn mi nht (BPM6 2009). Cc khon mc ca Ti khon Vng lai (CA) nh Xut khu (X) v Nhp khu (M) hng ha v dch v cng tng t. Tuy nhin, trong h thng mi (BPM6), c X v M u ghi bn s dng. Cn cn Thng mi (TB hay NX) vn l X-M. Trong khi khon mc Thu nhp yu t rng (Income) c gi l Thu nhp s cp (primary income) v cc khon Chuyn nhng rng (Transfers) c gi l Thu nhp th cp (secondary income). Cng theo h thng mi, ti khon vng lai cng ti khon vn cng mc sai v st tr ti khon ti chnh s bng zero (trong khi h thng c, c bn khon mc cng li bng zero).

  • 2

    Thm ht CA l tt hay xu?

    Mt khi cc quc gia b thm ht CA ko di, nht l cc nc ln nh Hoa K, thng s phi

    i mt vi nhng ch trch cng thng lin quan n i tc thng mi c cho l khng

    cng bng m chng ta tng chng kin gia Hoa K v Trung Quc thi gian qua chng hn.

    Hu ht cc nc u tng tri qua nhng thi k thng d hay thm ht CA. Mt s nc

    tng c nhng thi k thng d CA ko di (nh Nht, Trung Quc), trong khi cng c nhiu

    quc gia phi i mt tnh trng CA thm ht trin min (nh Vit Nam giai on gn hai thp

    nin trc nm 2012). Thm ht CA l tt hay xu? ng qun rng chng ta ang c n 4

    cch nh ngha CA c lin quan vi nhau c dng tr li cho cu hi l th ny.

    Vi cch nh ngha th nht, chng ta thng c xu hng ngh rng xut khu l tt theo

    ngha n mang v thu nhp ngoi t v nhp khu l xu v phi chi ra ngoi t; hn na,

    thm ht CA c th l do nng lc cnh tranh ca nn kinh t qu km. Do vy, thm ht

    thng mi thng b gn cho ngha khng tt m qun i rng xut khu c lin quan n

    nhp khu - xut khu l c th nhp khu; nhp khu ngun lc cho u t v pht trin

    thi k u qu trnh cng nghip ha c th cn thit v buc phi xy ra.

    Trong trng hp CA c nh ngha l chnh lch gia tit kim v u t s cho thy khi CA

    thm ht c ngha l tit kim quc gia thp so vi u t, hay t nc ang u t qu ln,

    hay c hai ang xy ra. Hy ngh n nhng nc ang pht trin vi mc v t l tit kim

    thp trong khi li c nhiu c hi u t, vic c c ngun lc ti tr t bn ngoi cho u

    t tng trng v pht trin c tt hn tnh th t trang tri ch c th tng trng chm

    hay khng? Tht khng may v cc bng chng thc nghim li khng cho thy r rng nhng

    nc c CA thm ht th c kt qu tng trng cao hn hay khng - y l mt vn khc

    cn suy ngh.

    Vi hai cch nh ngha cn li, CA trong mi quan h gia thu nhp v chi tiu, v CA l chnh

    lch gia cho vay v i vay t ROW, chng ta c th thy rng mt khi CA thm ht hay thu

    nhp nh hn chi tiu, theo ngha hin nhin vi bt k ai, chng ta u cho rng y l hin

    tng khng tt. Tuy vy, nu xt gc lin thi gian, mt vi nm CA thm ht v sau l

    mt s nm thng d s d chu hn nhiu. t nc trong nhng thi k u thng c nhp

    khu nhiu hn xut khu; sau khi nng lc ci thin theo thi gian, xut khu dn gia tng th

    sao? L thuyt lin thi gian cng cho thy CA thm ht v thng d c th c vai tr lin hon

    nhm dn tri tiu dng v phc li kinh t; hay ni khc hn, chng ta c th i vay rng khi

    CA thm ht v tr n khi CA thng d.

    T nhng lp lun trn, kh m suy on r rng v chc chn rng CA thm ht l hon ton

    xu. Chnh s ging co ny tr thnh mt cu chuyn l th trong tranh lun ca cc nh lm

    chnh sch v l thuyt kinh t hc v m.

  • 3

    Vy nu CA thm ht ko di th sao? Liu c mt ngng bo ng v mc

    thm ht CA c no s tr nn nguy him khng?

    Khi mt quc gia c CA thm ht v ko di, kt qu ko theo s l dng vn vo rng tch ly

    ngy cng ln, hay t nc ny ang gnh chu nhng ngha v n i vi bn ngoi, v ngi

    nc ngoi ngy cng nm gi nhiu ti sn ca nc mnh hn. Cui cng th tt c ngha v

    n u phi tr. Khi i hi CA phi thng d. Chuyn g s xy ra nu cc khon vay n

    hn khng th thanh ton? Liu c th tip tc vay n mi tr n c? Liu nhng thi k tr

    n vn duy tr phc li kinh t m khng phi tht lng buc bng? iu ny ph thuc rt ln

    vo cch thc m chng ta s dng cc ngun lc ti tr trc nh th no trong vic

    u t nhm tng nng lc ca nn kinh t, v cch thc u t vo cc hot ng mang li

    hiu qu cao hay thp; hay cc th h trc s dng cc ngun lc ny ch tiu dng v

    u t khng hiu qu . Theo Ghosh v Ramakrishnan (2005), trong khi mt s cc quc gia (c

    v New Zealand) c th duy tr tnh trng CA thm ht vo khong 4,5-5%GDP trong vi thp

    nin th nhng nc khc (Mexico 1995 v Thi Lan 1997) li ri vo tnh trng khng hong.

    Theo ti, tr li hai cu hi bn trn, chng ta cn im li vn mt cch c h thng

    theo thi gian.

    L thuyt Tn c in cho rng mt nc c mc vn trn mi lao ng thp s c nng sut

    bin cao hn khi tng thm mt n v vn trn mi lao ng. Do vy, nhng nc ngho thiu

    vn trong nhng thi k u ca qu trnh cng nghip ha, dng vn ti tr n t bn ngoi

    (hay CA thm ht ln) c th gip ch cho vic gia tng thu nhp v thu nhp bnh qun u

    ngi. Nu vy, dng vn s c xu hng di chuyn t nc giu sang nc ngho. Tuy nhin,

    Robert Lucas li pht hin mt nghch l rng thc t dng vn khng i theo hng ny. Hn

    na, bng chng cho thy nhng nc c CA thm ht ln thng gp trc trc. Chnh v th

    quy tc truyn thng nhn mnh n con s cho rng CA thm ht t 4-5% GDP l tn hiu nguy

    him. Mt dng lp lun chung chung mang tnh ngy bin khc l CA thm ht s khng

    nguy him nu ngn sch chnh ph l cn bng, v nh vy vay l ti tr cho khu vc t

    nhn ( ngha ngm n cho rng khu vc t nhn l hiu qu hn).

    Sau cuc khng hong n thp nin 1980 chu M La tinh v Mexico 1994, lp lun ny li c

    cp nht cho rng CA thm ht l khng nguy him nu ngn sch chnh ph l cn bng v

    quc gia c tit kim cao. V vy, vay l ti tr cho khu vc t nhn u t gip gia tng nng

    lc ca nn kinh t thay v vay ti tr thm ht ngn sch hay tiu dng cui cng.

    Bi hc t cuc khng hong ti chnh chu 1997 in hnh Thi Lan v lan sang mt s cc

    quc gia khc rt nhanh chng nh Hn Quc, Indonesia,cho thy bi hc trn c v khng

    n. Rt nhiu d n t nhn u t tp trung vo bt ng sn v u t ti chnh Thi Lan c

  • 4

    vn ; nhng siu d n xut hin Hn Quc l khng hiu qu. Bi hc v CA c b

    sung. CA thm ht l khng nguy him nu ngn sch chnh ph l cn bng, quc gia c tit

    kim cao v u t c phn b hiu qu, v vy vay l ti tr nhng d n u t sinh li

    cao hn thay v ti tr cho thm ht ngn sch hay cho tiu dng cui cng.

    Cc bi hc ny tht s hiu nghim khi dng kim chng cho cuc khng hong ti chnh

    ton cu 2008 (GFC 2008). Nh cc bi hc kinh nghim rt ra t cc cuc khng hong thp

    nin 1980 v 1990, cc nc th trng mi ni (EMs) v cc nc ang pht trin ng vng

    hn trc ln sng tc ng ca GFC 2008 u c nhng c im nh d tr ngoi hi cao

    hn, t gi hi oi linh hot hn, n bng ngoi t t hn (tng vn c phn v FDI v vay n

    ni t nhiu hn), ngn sch chnh ph mnh hn v chnh sch ti kha t c tnh thun chu k

    hn, v c CA thm ht t hn.

    Mt ct mc tip theo gn nht gip kim chng bi hc ny chnh l li tuyn b v kh

    nng tng li sut ca Cc D tr Lin bang Hoa K vo thng 5/2013 v nhiu ln sau .

    Nhng nc c CA thm ht nhiu hn th ni t b mt gi mnh hn (Mishra, Moriyama,

    NDiaye & Nguyen 2014)2. Mt nghin cu khc ca Aizenman, Binici v Hutchisonso3 a ra

    so snh gia 2 nhm nc, mt nhm c xem l c c s v m vng mnh nh CA thng

    d, d tr ngoi hi cao v n nc ngoi thp (Peru, Israel, Hn Quc, Malaysia, Thi Lan) v

    mt nhm c nn tng v m yu (Th Nh K, Argentina, Mexico, Brazil, Pakistan), kt qu l

    sau s kin 5/2013 nhm c nn tng v m yu b tc ng ca dng vn tho chy mnh hn

    v ni t mt gi trm trng hn. Hn na, theo gio s Frankel ca i hc Harvard, cc dng

    vn th gii i vo cc nc EMs v cc nc ang pht trin c xu hng thun chu k nhiu

    hn k t giai on 2003-2008. Tnh trng dng vn thun chu k thng xuyn xut hin hin

    nay l li cnh bo ng lu v tnh trng dng vn vo t khi kinh t thun li v tho chy

    nhanh chng hay dng t ngt khi kinh t kh khn. Do vy, cc nc khng nn qu lc quan

    khi thy xut hin tnh trng thng d kp ca c hai ti khon ti khon vng lai v ti khon

    vn v ti chnh - ca cn cn thanh ton i cng vi d tr ngoi hi tng nhanh (Trung Quc

    vo nhng nm 1990 v u 2000, v Vit Nam hin nay).