แนวท

างกา

รดแล

รกษา

โรคไซน

สอกเสบ

ในคน

ไทย

Clinic

al Pr

actic

e Guid

eline

on

the M

anag

emen

t of A

cute

Bacte

rial

Rhino

sinus

itis in

Thai

คม

อปฏบ

ต โดยค

วามร

วมมอ

ระหว

าง

ราชวทยาลยโสต

ศอ นา

สกแพทยแหงประเทศไทย

ราช

วทยาลยกมารแ

พทยแหงประเท

ศไทย

สมาคมโร

คภมแพและอมมโน

วทยาแหงประเทศไทย

สมาคมโร

คตดเช

อแหงประเท

ศไทย

สมาคมแพท

ยโรคจมก

(ไทย)

ขนาด

ยาตา

นจลช

พทใชใน

เดกเปร

ยบเทยบ

กบใน

ผใหญ

.

ยาตา

นจลช

พ ชอ

การค

า ขน

าดใน

เดก

(มก./

กก./วน)

ขน

าดใน

ผใหญ

ตอคร

ง (มก

.)

จานว

นคร

งตอว

น ประมาณ

ราคาตอวนในเดก

หนก

10

กก. (บ

าท) (เปนร

าคาย

า gen

eric ถ

งยา

origi

nal ท

ขายในโรงพย

าบาล

ของ

รฐแห

งหนง

ในปพ

.ศ. 2

545)

กลม

penic

illin

- Amo

xicillin

- A

moxic

illin-cl

avula

nate

(4:1)

- Amo

xicillin

-clav

ulana

te (7:

1)

มหลายชอ

มหลายชอ

มหลายชอ

45-90

* 45

-90**

45-90

**

250-5

00

625

625

2 2-3

2-3

45 มก

/กก/วน

= 6-

15

90 มก

/กก/วน

= 12

-27

45 มก

/กก/วน

= 23

-59

90 มก

/กก/วน

= 45

-118

45 มก

/กก/วน

= 53

90

มก/กก

/วน =

106

ยา ce

phalo

spori

n รนท

2

- Cefu

roxime

- C

efproz

il

Zinna

t Pro

cef

30

30

250-5

00

250-5

00

2 2

54-58

50

-54

ยา ce

phalo

spori

n รนท

3 กลมทฆาเชอ

กรมบ

วกไดไ

มด

- Cefix

ime

- Ceft

ibuten

กลมทฆาเชอ

กรมบ

วกไดด

- C

efpod

oxim

e - C

efdinir

Cefsp

an

Ceda

x Ba

nan

Omnic

ef

8 9 10

14

200,

400

400

200,

400

300,

600

1-2

1 2 1-2

34

32

57

52

กลม

Macro

lides

- E

rythro

mycin

- C

larith

romyci

n - A

zithrom

ycin

มหลายชอ

Klacid

Zit

hroma

x

30-50

15

10

ในวนแรก

หลงจากนนให

5 เปน

เวลา

3 ถง 5

วน

250-5

00

500

250-5

00

2-3

2 2

8-16

30

35 ใน

วนแรก

หลงจากนนราค

า 17

กลม

Fluoro

quino

lones

- L

evoflox

acin

- Gati

floxac

in - M

oxiflo

xacin

Cravit

Tequ

in Av

elox

- - -

500

400

400

1 1 1

- - - อนๆ

- Cotr

imoxa

zole

- Clind

amyc

in

มหลายชอ

มหลายชอ

8-12**

* 20

-40

160**

* 15

0-450

2 3

3-9

11-22

* ขนาดสงใชใ

นผทเส

ยงตอ

DRSP

**

เปนขนาดของ a

moxic

illin โดยขนาดสงใช

ในผทเสย

งตอ D

RSP

***

เปนขนาดของ

trime

throp

rim

รายช

อคณะ

กรรม

การจ

ดทา

“แนว

ทางก

ารดแ

ลรกษ

าโรคไซน

สอกเสบ

ในคน

ไทย”

พญ.ฉว

วรรณ บน

นาค

ประธาน

พญ

.ชลรตน ด

เรกวฒ

นชย

รองประธ

าน

พญ.จรงจตร งามไพบ

ลย

รองประธ

าน

นพ.สง

วนศกด ธ

นาวรต

นานจ

กรรมการแล

ะเลขานการ

พญ.จา

มร ธรตกลพ

ศาล

กรรมการแล

ะเลขานการ

นพ.ปร

ะยทธ

ตนสรยวงษ

กรรมการแล

ะผชวยเล

ขานการ

กร

รมกา

ร พญ

.กตรตน องกานนท

พญ.กล

กญญา

โชคไพ

บลยกจ

พญ.กณ

กา ภร

มยรตน

นพ.กร

ฑา มว

งทอง

พญ.กง

กาญจ

น เตม

สร

นพ.เกยรต รกษรงธร

รม

นพ

.ครรชต

เทพ ตนเผ

าพงษ

พญ.จรพร

เหลาธรรม

ทศน

นพ.จง

รกษ พรหมใจร

กษ

นพ.ชย

อยสวสด

นพ.เฉลมชย

บญยะลพ

รรณ

นพ.ทว

โชตพ

ทยาสนนท

นพ.ทร

งกลด

เอยมจตรภทร

พญ

.นลน อศวโภ

ค

นพ.นร

นดร วรรณ

ประภา

นพ.ปา

รยะ

อาศนะเส

น

นพ.พร

พนธ เจร

ญชาศร

นพ.พง

ศกร ต

นตลปกร

นพ

.ภาคภม สปยพ

นธ

นพ.มา

นตย

ศตรล

พญ

.มกดา

หวงวร

วงศ

นพ.วส

ตร รช

ยพชตกล

นพ

.วรช เกย

รตศรสกล

นพ.วรช ทงวชรกล

พญ

.ศรเวย

ง ไพโรจน

กล

พญ.สก

ญญา โพธกาจร

พญ

.สปราณ

ฟอนนต

นพ.สว

ฒน เบญจ

พลพท

กษ

นพ.สร

พล ห

ลมประเส

รฐศร

นพ.เสกสนต ชยนนทสมตย

นพ.สเชษฐ ชนไพโรจ

น

30

สารบญ

หนา

บทนา

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

.......1

การให

นาหนกของหลกฐานและระ

ดบของคาแนะนาวธปฏ

บต...

........

........

........

........

........

...2

คาจากดความ

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

...4

พยาธสรรวท

ยาของโรคไซ

นสอกเสบ

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

....6

การวน

จฉยโร

คไซนสอกเสบ

ชนดเฉ

ยบพล

นทเกด

จากเช

อแบคทเร

ย (AB

RS)...

........

........

........

8

การถายภาพถ

ายรงส

ของไซ

นส....

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

.....11

การถายภาพไซนสดวยคลนสนามแมเห

ลก....

........

........

........

........

........

........

........

........

....13

การตรวจ

พเศษอ

นๆ....

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

.....14

การรก

ษา....

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

....15

• การร

กษาดวยยาตานจลชพ.

........

........

........

........

........

........

........

........

........

...15

• การร

กษาดวยยา

Deco

nges

tants.

........

........

........

........

........

........

........

........

.20

• Intr

anas

al Cort

icoste

roids

........

........

........

........

........

........

........

........

........

...20

• ยาอนๆ....................................................................................................................21

• ก

ารรกษ

าดวยการผาตดไซ

นสและการผ

าตดอนๆ

........

........

........

........

........

.....22

การสงผปวยตอไป

ยงแพทยผเช

ยวชาญเฉพ

าะทาง..

........

........

........

........

........

........

........

...24

แผนภ

มการว

นจฉย

ABRS

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

.......2

5

แผนภ

มการร

กษาผปวย A

BRS ในผใหญท

ไมมภ

าวะแทรกซอน

........

........

........

........

........

...28

แผนภ

มการร

กษาผปวย A

BRS ในเด

กทไมมภ

าวะแทรกซอน

........

........

........

........

........

......2

9

ขนาดยาตานจลชพท

ใชในเด

กเปรยบเท

ยบกบในผให

ญ.....

........

........

........

........

........

........

.30

แผนภ

มการรก

ษาผป

วย A

BRS ใน

เดกท

ไมมภ

าวะแ

ทรกซ

อน

ABRS

ไดยาตานจลชพมากอนภายใน

1-3

เดอนหรออ

าย <

2 ปหรอเล

ยงดใน d

aycare

?

แพยา

penic

illin?

แพยา

penic

illin?

Amoxi

cillin 4

0-50 ม

ก./กก

./วน

2nd c

epha

lospo

rin ถา

แพ

ceph

alosp

orin พ

จารณ

า eryt

hromy

cin/

clarith

romyci

n/azith

romyci

n หรอ

cotrim

oxazo

le

Amoxi

cillin 4

0-50 ม

ก./กก

./วน

ตอบสนองตอยา?

ยาตานจลชพ 2

nd lin

e (ตามลาดบ)

1. Am

oxicill

in/clav

ulana

te (am

oxicill

in

80-90

มก./กก./วน

)2.

Cefur

oxim

e หรอ

cefpr

ozil

3. Ce

fpodo

xime ห

รอ ce

fdinir

4. Cla

rithrom

ycin ห

รอ azi

throm

ycin

ตอบสนองตอยา?

Comb

ination

:1.

Amoxi

cillin (

80-90

มก./กก./วน

) รวมกบ

ce

fpodo

xime/c

efixim

e/cefd

inir/ce

ftibute

n2. ถาแพ am

oxicill

in/cep

halos

porin

ให

clin

damy

cin รวมกบ c

otrim

oxazol

e

ตอบสนองตอยา?

สงตอไปยง

ENT s

pecia

list ซงจะพจารณ

า- R

ule ou

t obs

tructio

n, de

viated

nasal

septu

m, et

c- C

T Sca

n- B

acter

iologic

work

up : a

ntral a

spira

tion- A

dditio

nal in

vestig

ation :

skin p

rick te

st, im

muno

logica

l statu

s, etc

- Surg

ery

Option

al : Ad

dition

al- D

econ

gesta

nt- S

aline ir

rigatio

n- M

ucoly

tic- อนๆ

ใหยาตอจนอาการหายไป/

ตรวจ

รางกาย

แลวปกต

แลวใหยาตอไปอก

7 วน

ไมใช

ใช

ไมแพ

แพ

แพ

ไมแพ

3-7 วน

ไม

ไม

ไม

ไม3-7 วน

3-7 วน

ไม

ใช

ใช ใช

หม

ายเหต

ในกรณท

มอาการร

นแรงม

าก หรอมภ

าวะแทรกซอนทรนแรงค

วรเรมการรก

ษาดวย

ฉด ce

ftriax

one ห

รอ ce

fotax

ime เลย เมอ

อาการดขนจงเปล

ยนเปน

ยากนแทน 29

แผนภ

มการรก

ษาผป

วย A

BRS ใน

ผใหญ

ทไมม

ภาวะแท

รกซอ

น

ABRS

ไดยาตานจลชพมากอนภายใน

4-6 ส

ปดาห?/

มความ

ชกของ D

RSP ส

ง?

แพยา

penic

illin?

แพยา

penic

illin?

Amoxi

cllin 2

กรม/ว

นCo

trimoxa

zole/d

oxycyc

line/er

ythrom

ycin

Amoxi

cllin 3

กรม/ว

น

ตอบสนองตอยา?

ยาตานจลชพ 2

nd lin

e (ตามลาดบ)

1. Am

oxicill

in/clav

ulana

te2.

Cefur

oxime

หรอ c

efproz

il3.

Cefpo

doxim

e หรอ

cefdi

nir4.

Clarith

romyci

n หรอ

azithr

omyci

n5.

Levof

loxac

in หรอ

gatiflo

xacin ห

รอ

moxifl

oxzci

n

ตอบสนองตอยา?

Comb

ination

: amo

xicillin

หรอ c

lindam

ycin

รวมกบ

cefpo

doxim

e หรอ

cefixi

me

ตอบสนองตอยา?

สงตอไปยง

ENT s

pecia

list ซงจะพจารณ

า- R

ule ou

t obs

tructio

n, de

viated

nasal

septu

m, et

c- C

T Sca

n- B

acter

iologic

work

up : a

ntral a

spira

tion- A

dditio

nal in

vestig

ation :

skin p

rick te

st, im

muno

logica

l statu

s, etc

- Surg

ery

Option

al : Ad

dition

al- In

trana

sal co

rticost

eroids

- Dec

onge

stant

- Salin

e irrig

ation

- Muc

olytic

- อนๆ

ใหยาตอจนอาการหายไป

/ตรวจ

รางกาย

แลวปกต

แลวให

ยาตอไปอก

7 วน

ไมใช

ใช

ไมแพ

แพ

แพ

ไมแพ

3-7 วน

ไม

ไม

ไม

ไม3-7 วน

3-7 วน

ไม

ใช

ใช ใช

บทนา

โร

คไซนสอกเสบ

เปนโรค

ทพบบ

อยในเวช

ปฏบต

ทวโลก

ทงในเดก

และผใหญ

อบต

การณ

ของโร

คไซน

สอกเส

บชนดเฉย

บพลนทเก

ดจากเชอ

แบคทเรย

(acu

te ba

cteria

l rhino

sinus

itis -

ABRS

) ในผใหญ

ทเกดต

ามหลงไข

หวดพ

บไดป

ระมาณ

รอยละ 0

.5-2

และใน

เดกพบ

ประมาณ

รอยละ

5-1

0 การศ

กษาใน

ประเท

ศสหรฐอเมร

กาพบ

วารอยละ 1

4 ของประช

ากรเค

ยไดรบการวน

จฉย

วาเปน

โรคไซน

สอกเส

บ โดย

โรคนพ

บบอยเปน

อนดบ

ท 5 ของโรค

ทจะตองใชย

าตานจลชพใน

ประเท

ศสหรฐอเมร

กา

โรคไซนสอกเส

บเปนโรคทท

าใหคณ

ภาพชวตของผปวยแยลงได

และ

อาจทาให

เกดภาวะแทรกซอนชนด

ทรนแรงเชน

ฝในสมอง, ต

าบอด

และชนด

ทไมรนแรงเชน

ห

ชนกลางอ

กเสบ, การได

ยนลดลง

, รดสดวงจ

มกฯลฯ ดงนน

การดแลผปวยอยางเ

หมาะสมจงเปน

สงทมความสาคญ

เปนอยางย

ง

ปจจบน

เชอแบคทเรย

ทพบใน A

BRS

มการด

อตอยาตานจลชพ

มากขน และมการพฒน

ายา

ใหมๆสาหรบการร

กษา

แนวทางการดแลรกษาผป

วย AB

RS

จดทาขนสาหรบก

ารดแลรกษาโรค

ไซนสอกเส

บชนด

เฉยบพ

ลนทเก

ดในชมชน แ

ละไมมภ

าวะแทรกซอน

(unc

omplic

ated

comm

unity-

acqu

ired

ABRS

) รา

ชวทยาลยโส

ต ศอ น

าสกแพท

ยแหงประเท

ศไทย

, ราชวทยาลยกมารแพท

ยแหงประเท

ศไทย

, สมาคมโรคภม

แพและอมม

โนวทยาแหงประเ

ทศไทย, สมาคมโรคตดเชอ

แหงประเ

ทศไทย แ

ละสมาคมแพท

ยโรคจมก

(ไทย) ไดร

วมกนจดทาแนวทางก

ารดแลรกษาโรค

ไซนสอกเส

บขน โ

ดยใช

หลกการข

องการองหลกฐานทางก

ารแพท

ย (evi

denc

e-base

d prac

tice gu

ideline

)

มวตถประสงคหลกเพ

อใหแพทยเวช

ปฏบต

ทวไป

, โสต ศ

อ นาสกแพท

ย, กมารแ

พทย, อายร

แพทย แล

ะแพท

ยโรคภมแพ

o ทราบ

วธการตรวจ

วนจฉยโร

คไซนสอกเสบ

ไดถกตอง

o ท

ราบขอบงชใน

การสงผปวยตรวจ

พเศษเพ

มเตม

o ทราบ

แนวทางก

ารใชยารก

ษาผปวยโรค

ไซนสอกเส

บอยางถกตอง

o ท

ราบขอบงชใน

การสงผปวยไป

พบแพทยผเช

ยวชาญ

o ฟ

นฟความรเก

ยวกบ

โรคไซนส

อกเสบ

ใหทน

สมยซงจะเป

นประโยชนตอ

การเรยน

การสอน

บคลากรทางการแ

พทยทกระดบ

1 28

การใหน

าหนก

ของห

ลกฐานแ

ละระดบ

ของค

าแนะ

นาวธ

ปฏบต

คณภาพ/น

าหนกของหลกฐานทนามาใชใ

นการแ

นะนาวธปฏ

บต (L

evel of

evide

nce) มดงน

ระดบ

I หลกฐานไดจากงานวจยทเปน

rand

omize

d co

ntrolle

d tria

l ซงทาอยางถกตอง

อยางน

อย 1 การศกษ

า ระดบ

II หลกฐานทไดจากการศกษ

าตอไป

นอยางใด

อยางหน

ง (ทท

าอยางถกตอง

) คอ

- การศ

กษาชนด

clinic

al tria

l โดย

ไมมก

ารสมซงทาอยางถกตองอยางนอย 1

การศกษ

า - ก

ารศกษ

าชนด

coho

rt หรอ

การศกษ

าชนด

case

-contr

ol (ผ

ลลพธจากหลาย

cente

r จะดกวา c

enter

เดยว

) - ก

ารศก

ษาชนดท

ดลองทไมม

กลมเปรยบ

เทยบ

และไดผ

ลลพธ

อยางชด

เจน

(dram

atic re

sults)

ระดบ

III หลกฐานทไดจากความเหน

หรอฉนทามต (

conse

nsus) ของคณะ

ผเชยวชาญ

หรอ

การศกษ

า แบ

บพรรณ

นา

2.3 ประว

ตนามกเป

นหนอง,

ไมตอบสนองตอยากน d

econ

gesta

nt, ปวดเหม

อนปวดฟ

นบน

, พบห

นองใน

โพรงจ

มก

(Willia

ms et

al. An

n Inte

rn Me

d 199

2;117

:705-1

0)

เกณฑ

ขอ 3

: คณค

าในการวน

จฉย A

BRS โดย

plain

film

1. ถาพบ t

otal o

pacity

หรอ a

ir fluid

leve

l จะให

คา LH

+ve เทากบ

3.7 (

คาความไวร

อยละ

73

, คาความ

จาเพา

ะรอยละ 8

0) 2.

ถาพบ t

otal o

pacity

หรอ a

ir fluid

level หรอ m

ucos

al thi

cken

ing จะให

คา LH

+ve เทา

กบ

2.9 ( ค

าความ

ไวรอยละ

90, คาความ

จาเพา

ะรอยละ

61)

1. ถาไมพบ

สงแสดงทง

3 จะมความจาเพ

าะในการทานายวาไมเปน

ABRS

สงถงรอยละ 9

0

(Enge

ls EA,

Terrin

N, Ba

rza M

, Lau

J. Me

ta-an

alysis

of di

agno

stic te

sts fo

r acu

te sin

usitis

. J Cli

n Epid

emiol

2000

; 53(8

):852

-62.)

4. M

ucos

al thic

kenin

g ทมความสาคญใ

นผใหญต

องหนาอยางนอย

5 มม

และ 4

มม.ใน

เดก

27

2

เกณฑ

ขอ 1:

คาจ

ากดค

วามข

อง A

BRS

หมายถงการอกเส

บเฉยบพล

นของไซน

สทเกด

จากเช

อแบคทเร

ย โดยใหสงสยในผปวยทม

อาการทางจ

มกและอาการแ

ยลงหลงจากเป

นไขหวดแลวภายใน

5-7 ว

นแรก

หรอเปน

ไขหวดนาน

เกน 10

วน แล

ะมอาการอยางใด

อยางห

นงดงตอไปนคอ น

ามก, คดจมก,ป

วด/กด

เจบบรเวณ

ใบหนา, นามกไหล

ลงคอ

, การไ

ดกลนลดลง

, ไข, ไอ

, ปวดเหม

อนปวดฟ

น, หออ

(Antim

icrob

ial tre

atmen

t guid

elines

for a

cute

bacte

rial rh

inosin

usitis

. Sinu

s and

Aller

gy

Healt

h Part

nersh

ip. Ot

olaryn

gol H

ead N

eck S

urg 20

00; 1

23(1

Pt 2):

5-31)

เกณฑ

ขอ 2

1.

การวนจ

ฉย A

BRS ใน

เดก

- มอาการมานานกวา 1

0 วน แ

ละเปน

มากขนเร

อยๆ ห

รอ

- มอาการอยางนอย

14 วน

และไม

มทาทจะดขน

(ถามอาการป

วดศรษะ

, เปนหวดอยางน

อย 14

วน, น

ามกเป

นหนอง จ

ะใหคา

LH +v

e (lik

elihoo

d rati

o ทเปน

บวก )

เทากบ 3

, ถามอาการ 2

/3 จะใหคา

LH +v

e เทา

กบ 2.

3)

(Jan

nert M

, et a

l. Int J

Pedia

tr Otor

hinola

ryngo

l 1982

;4:13

9-48)

2. กา

รวนจ

ฉย A

BRS ใน

ผใหญ

การตรวจ

รางกายทเขา

ไดกบ A

BRS

2.1 บวม

+/- หนองใน

midd

le me

atus, s

uperi

or me

atus, s

phen

oethm

oidal

reces

s 2.2

พบห

นองใน

โพรงจ

มก, มประวตนามกเป

นหนอง, d

ouble

sicke

ning,

ESR >

10 มม

./ชม.

- อาการ 4

อยาง

คา LH

+ ve

เทากบ

25.2

- อาการ 3

อยาง

คา LH

+ ve

เทากบ 1

.8 - อาการ 2

อยาง

คา LH

+ ve

เทากบ

0.8

- อาการ 1

อยาง

คา LH

+ ve

เทากบ 0

.2

(Li

nbae

k M, e

t al. F

am M

ed 19

96;28

:183-8

.)

ระดบ

ของค

าแนะ

นาวธ

ปฏบต

(Grad

es of

reco

mmen

datio

n) ระดบ

A

หลกฐานมค

วามชดเจ

นมากทงดานป

ระสทธภาพและผลดท

างคลนกอยางชดเจ

น คาแนะนาใน

ระดบน

ควรได

รบการสนบ

สนนใหมการนาไป

ใชเสมอ

ระดบ

B

หลกฐานมค

วามชดเจ

นปานกลางด

านประสทธภาพ หรอมความชดเจน

มากดาน

ประสทธภาพแตมขอจากดในดานผลดทางคลนก คาแนะนาใน

ระดบน

ควรแน

ะนา

ใหมการน

าไปใช

ระดบ

C

หลกฐ

านดา

นประสท

ธภาพ

ยงมไมเพย

งพอท

จะสน

บสนน

หรอไมส

นบสน

นขอแน

ะนาในก

ารนาไปใช หรอ

หลกฐานดานป

ระสท

ธภาพ

อาจมไมมา

กกวา

ภาวะแทรกซอนท

อาจจะเก

ดขนต

ามมา

เชน พ

ษของยา

หรอราคาของการให

ยาปอ

งกนห

รอการรก

ษาดวยวธอนค

าแนะนาในระดบ

นจะจดไวเป

นแนวทางเล

อกอยางห

นง (o

ption

al) ขอ

งการร

กษา

ระดบ

D

หลกฐานมน

าหนกมากป

านกลางท

แสดงถงการขาดประสทธภาพห

รอหลกฐานม

นาหน

กมากปา

นกลางสาห

รบผล

ลพธของผล

ขางเค

ยง คา

แนะนาในระดบน

โดย

ทวไปไมแนะนาให

มการน

าไปใช

ระดบ

E

หลกฐานมน

าหนกชดเจน

มากในการแ

สดงถงการข

าดหลกฐานดานป

ระสทธภาพ

หรอหลกฐานชดเจ

นสาหรบผลลพ

ธของผลขางเค

ยง คา

แนะนาใน

ระดบน

ไมแนะนา

ใหมการน

าไปใชเลย

3 26

คาจา

กดคว

าม

โรคไซ

นสอกเสบ

หมายถงโรค

หรอภาวะทมการอ

กเสบของเยอ

บไซนสตงแต 1

ไซนสขนไป โ

ดยอาจเก

ดจากสาเหต

ใดกได

โร

คไซนสอกเสบ

แบงออกเปน

5 กลม ต

ามระย

ะเวลาและอาการท

เปนไดแ

ก 1.

ชนด

เฉยบ

พลน

(acu

te rhi

nosin

usitis

)

หม

ายถงการอกเส

บของเยอ

บไซนสทเปน

มานอยกวา

4 ส

ปดาห แล

ะอาการห

ายไป

อยางส

มบรณ

2. ชน

ดกงเฉ

ยบพล

น (su

bacu

te rhi

nosin

usitis

)

หมายถงการอกเส

บของเยอ

บไซนสทเปน

ตอเนอ

งจาก

acute

rhino

sinusi

tis แตมอาการ

ไมเกน

12 สป

ดาห

3. ชน

ดเรอ

รง (c

hronic

rhino

sinus

itis)

หมายถงการอกเส

บของเยอ

บไซนสทมอาการต

อเนองเปน

เวลานานกวา 1

2 สปดาห

4. ชน

ดเฉย

บพลน

ทกลบ

เปนซ

า (rec

urren

t acu

te rhi

nosin

usitis

)

หมายถงการอกเส

บของเยอ

บไซนสชนดเฉย

บพลนทมการกลบเปน

ซามากกวา

3 ครงตอ

ป แต

ละครงเป

นนานกวา 7

วนแตไมเกน

4 สปดาห แ

ละการอกเส

บหายไปอยางส

มบรณ

ทกครง

5. ชน

ดเรอ

รงแล

ะมกา

รกาเร

บเปน

ชนดเฉย

บพลน

(acu

te ex

acerb

ation

on

chro

nic

rhino

sinus

itis)

หม

ายถงการอกเส

บของเยอ

บไซนสท

เปนเรอรงแ

ละผป

วยมอ

าการแยลงทน

ทหรอม

อาการอกเส

บของไซนส

เกดขนใหม

อาการอกเสบ

ของไซ

นสทเป

นอยางเฉ

ยบพล

นท

เกดขนใหมจะหายไปหลงจากมอาการไ

มเกน 4

สปดาห

อากา

รทางจม

ก/ทา

งเดนอ

ากาศ

หายใจ เชน

นามก

, คดจมก

, ปวดบรเวณ

ใบหนา, เสม

หะไหล

ลงคอ

, การไ

ดกลนลดลง

,กลนปาก

, กลนเหม

นในจมก

ไอ, ปว

ดเหมอนป

วดฟน

, หออ

, ปวดหว

แผนภ

มการวน

จฉย

ABRS

ระยะเว

ลาทเป

น

เดกหรอผใหญ

?มอาการด

งเกณฑข

อ 1

Viral r

hinosi

nusiti

s

มอาการด

งเกณฑข

อ 2

สงสย

ABR

S

ตรวจรางกาย

Ante

rior

rhin

osco

py +

/- p

oste

rior

rhin

osco

py

ตรวจราง

กาย

เขาไดก

บเกณ

ฑ ขอ

2 ?

Plai

n fil

m P

NS

ปกต ?

(ดเกณฑข

อ 3)

Non-b

acter

ialrhi

nosin

usitis

Acute

bacte

rial rh

inosin

usitis

ผใหญ

มไม

ม

< 10 ว

น> 1

0 วน

เดก

ไมม

มใช

ไมปก

ต

ไมใช

ปกต

25

4

กา

รสงผ

ปวยต

อไปย

งแพท

ยผเชยว

ชาญเฉพา

ะทาง

o ควรสงผปวยตอไป

ยงแพทยผเช

ยวชาญเฉพ

าะทางเพ

อพจารณ

าดแลรกษาเพม

เตมในกรณ

ตอไปน

1) ผปวยมหรออาจจะเก

ดมภาวะแทรกซอนอยางใด

อยางห

นง

2) ผปวยทมอาการหนกตงแตเรม

แรก แล

ะอาการไ

มดขนหลงจากไดร

บยาตานจลชพท

ควรเล

อกใชอ

นดบสอง

หรอไดร

บยาตานจลชพชนดฉดแลว

3)

ผปวยทเป

นโรคไซ

นสอกเสบ

หรอเป

นชนดเฉย

บพลนทกลบเปน

ซาตงแต 4 ครงขน

ไปใน

1 ป

4)

ผปวยทมประวตสงสยจะมโรค

ภมแพ หร

อภมคมกนบ

กพรอง

โรคไซน

สอกเสบ

ชนดเฉย

บพลน

ทเกด

จากเชอ

แบคท

เรย

Acu

te ba

cteria

l rhino

sinus

itis (A

BRS)

หมายถงการอกเส

บเฉยบ

พลนของไซน

สทเกด

จากเช

อแบค

ทเรย โ

ดยใหสงสยในผปวยทม

อาการทางจ

มกและอาการแ

ยลงหลงจากเป

นไขหวดแลวภายใน

5-7 วนแรก

หรอเปน

ไขหวด

นานเก

น 10 วน

และมอาการอยางใด

อยางห

นงดงตอไปนคอ น

ามก,

คดจมก,

ปวด/ก

ดเจบ

บรเวณ

ใบหนา, นามกไหล

ลงคอ

, การไ

ดกลนลดลง

, ไข, ไอ

, ปวดเหม

อนปวดฟ

น, หออ

5

24

พยาธ

สรรวทย

าของ

โรคไซน

สอกเสบ

ไซนสหรอโพรงอ

ากาศขางจมกประกอบดวยโพ

รงอากาศ

4 คอยภายในกะโหล

กศรษะ

คอไซน

ส fron

tal,

maxill

ary,

ethmo

id และ s

phen

oid

ภายในโพรงไซ

นสบด

วย

pseu

dostr

atified

cilia

ted c

olumn

ar ep

ithelium

และตดตอกบโพรงจ

มกทางรเปด

โดยธรร

มชาต (n

atural

ostium

)

องคประก

อบสาคญ

ททาให

ไซนสเป

นปกตได ประกอบดวย

1. รเป

ดโดยธรรม

ชาตของไซน

สไมถกอดตน

(Pate

nt sin

us ost

ia)

2. ขนกวดและมกบน

เยอบไซนสทางา

นไดตามป

กต (N

ormal m

ucoc

iliary

functio

n) 3. สารคดหลงในไซน

สมคณ

ภาพและปรมาณท

เหมาะสม

(Norm

al qu

ality

& qu

antity

of

secret

ion)

ปจจยทเอ

ออานวยตอการเก

ดโรคไซ

นสอกเสบ

มดงน

1. ปจ

จยทท

าใหร

เปดข

องไซนส

อดตน

(Sinu

s osti

um ob

struc

tion) ไดแ

ก 1.1

เยอบบวม (

muco

sal sw

elling

)

อาจเก

ดจากทางเด

นอากาศหายใจ

สวนบ

นอกเส

บซงเป

นสาเห

ตทพบ

บอยทสดท

ทาใหเกด

โรคไซน

สอกเส

บ, โรคจมกอกเสบ

จากภมแพ แ

ละ จม

กอกเส

บเรอรงอนๆเชน

vas

omoto

r rhinit

is, no

n-aller

gic rh

initis w

ith eo

sinop

hilia s

yndrom

e (NA

RES)

1.2

มการอ

ดกนทางร

ะบายของไซ

นส (m

echa

nical o

bstru

ction)

อาจเก

ดจากรดสดวงจ

มก, ผนงกนจมกคด,

เนองอกใน

จมก, สงแปลกปลอมใน

จมก, กระดกเท

อรบเน

ทบวม

/โต (tu

rbina

te hyp

ertrop

hy), c

onch

a bullo

sa, กา

รบด

กลบขางของกระดกเทอ

รบเนท

อนกลาง

(para

doxic

al cu

rvatur

e ของ m

iddle

turbin

ate), H

aller’s

cell (i

nfra-o

rbital

ethmo

id ce

ll)

♦ Inf

erior

antro

stomy

และ C

aldwe

ll-Luc

Opera

tion

• ปจจบนการท

า infer

ior an

trosto

my แล

ะ Cald

well-L

uc op

eratio

n ไมแนะนาให

ทาในการรก

ษา AB

RS ยก

เวนราย

ทม ci

liary d

yskine

sia

นา

หนกข

องหล

กฐาน

และระด

บของ

คาแน

ะนา I

IIB

กา

รผาต

ด en

dosc

opic/

micro

scop

ic sin

us su

rgery

♦

การผาตด E

SS หร

อ MES

(micr

o-end

osco

pic sin

us su

rgery)

เปนการผ

าตดทโสต

ศอ

นาสกแพทยทวโลก

ใหการยอมรบวาดทสดในปจจบนสาหรบรกษาโรค

ไซนส

อกเสบ

ทตองการการผ

าตด

♦ ขอ

บงชในก

ารผา

ตด E

SS มด

งตอไป

น 1. ผปวยทมภาวะแทรกซอนจากการอกเส

บของไซน

ส 2. ผปวยทไมตอบสนองตอการรก

ษาดวยยาตานจลชพทเห

มาะสมเป

นระยะเว

ลานานเพ

ยงพอ

นา

หนกข

องหล

กฐาน

และระด

บคาแ

นะนา

IIIA

กา

รผาต

ดอนๆ

o

Aden

oidec

tomy

การท

า ade

noide

ctomy

อาจจะมประโย

ชนในการรก

ษาโรค

ไซนสอกเส

บเรอรงใน

เดกท

มตอมแอดนอยดโต

จนทาใหเกด

การอดกนทางห

ายใจข

องจมก

นา

หนกข

องหล

กฐาน

และระด

บของ

คาแน

ะนา I

II C

23

6

นา

เกลอ

o

เชอกนวาการลางจ

มกดวยนาเก

ลอจะทาใหอาการทางจ

มกดขนจากการเพ

มความชนใหแก

เยอบจมก

, เพม m

ucoc

iliary

functi

on, ลดการบ

วมของเย

อบจมก, ลดการหลง

infl

amma

tory m

ediat

ors แล

ะชะลางน

ามก

นา

หนกข

องหล

กฐาน

และระด

บคาแ

นะนา

III B

การรกษ

าดวย

การผ

าตดไซน

สและ

การผ

าตดอ

นๆ (S

urgica

l man

agem

ent )

กา

รรกษ

าดวย

การผ

าตดไซน

ส o

โดยทวไป

ABRS

สามารถรกษาใหหายได

ดวยยาตานจลชพ

การผ

าตดอาจมความจาเป

นสาหรบผปวยทรกษาดวยยาไม

ไดผล ห

รอมภ

าวะแทรกซอนทอนตราย

เชนภ

าวะแทรกซอน

ทางตาหรอทางสมอง

o

การผาตดไซ

นสสามารถจาแนกออกไดเ

ปน 2 วธใหญๆ

คอ

การผ

าตดแ

บบวธ

ดงเดม

(conv

entio

nal m

ethod

) ♦

การเจ

าะลางไซ

นส (a

ntral i

rrigati

on)

• จะทาเฉพ

าะในกรณท

มขอบงชดงน

- ไมสบายมากและมอาการรน

แรง

- ไมสบายแบบ

เฉยบพ

ลน แล

ะรกษาดวยยาทเหม

าะสมแลวอาการแ

ยลงภายใน

เวลา 4

8 – 72

ชวโมง

- ม

ภมคมกนบกพรอง

นา

หนกข

องหล

กฐาน

และระด

บคาแ

นะนา

III B

2. ปจ

จยทท

าใหเกด

การค

งของ

สงคด

หลงในไ

ซนส

(Rete

ntion

of se

cretio

n)

ไดแกมการผ

ลตสงคดหลงใน

ไซนสเพ

มขน หรอการท

ขนกวดและมกในไซน

สทางา

นผดปกต (

muco

ciliary

dysf

unctio

n) จากภาวะ i

mmotil

e cili

a syn

drome

และ

cystic

fib

rosis

3.

การต

ดเชอ

จากอ

วยวะอน

เชน ร

ากฟน

อกเสบ

4.

ภาวะภม

คมกน

ของรางกา

ยตา (

Immu

node

ficien

cy)

7 22

การวนจ

ฉยโรคไซน

สอกเสบ

ชนดเฉย

บพลน

ทเกด

จากเชอ

แบคท

เรย (A

BRS)

การแยก

ABRS

ออกจากไขห

วดในชวงตนๆของการเ

รมมอาการไ

ขหวดเปน

สงทท

าไดยาก

เพราะผปวยมกมอาการค

ลายกน

ธร

รมชา

ตของ

ไขหว

ด

o สวนมากจะมอาการใด

อาการหนงหรอหลายอาการด

งตอไป

นคอ จ

าม, น

ามก,

คดจมก,

ไดกลนลดลง,

หนวงบ

รเวณใ

บหนา

, เสมหะไหลลงคอ,

เจบคอ

, ไอ,

หออ,

ไข, ป

วดเมอ

ยกลามเนอ

โดยทอาการไ

ข ปวดเมอ

ยกลามเน

อและเจบ

คอมกจะเปน

ไมเกน

5 วน

และ

สวนมากอาการจะ

หายไป

หรอดขนมากภายใน

7-10

วน สว

นอาการค

ดจมก

, นามก, และ ไอ

อาจจะเป

นนานถงสป

ดาหท

2 และ 3

ซงถงแมจะยงคงมอาการแ

ตความรนแรงก

จะลด

นอยลงเรอยๆ

o ถ

าอาการต

างๆไมมททาวาจะดขนเล

ย ตองคดถงภาวะตดเชอ

แบคทเรย

แทรกซอนขน

o บางครงผทเปน

ไขหวดจะมน

ามกเป

ลยนส

ซงการทมน

ามกเป

ลยนสไมใชอาการแสดง

จาเพา

ะของการตดเช

อแบค

ทเรย

การทมน

ามกเข

ยวเหล

องเปน

เพราะเมด

เลอดขาวนวโทร

ฟลเคล

อนเขา

มาในเยอ

บจมก

o ม

การศกษ

าพบวาผทเป

นไขหวดนานเก

น 10 วนเมอ

เจาะดดไซนส m

axillar

y จะพบม

หนอง

และเพ

าะเชอ

แบคทเรย

ขนรอยละ 6

0

o สาหรบใ

นเดก

เนองจากการศกษ

าผลของยาสเต

ยรอยดพ

นจมกสาหรบเด

กทเปน

โรคไซน

สอกเสบ

ยงมนอยและยงไม

สามารถสรปถงผลดของการใ

หยากลมนรวมในการรก

ษาโรค

ไซนสอกเส

บ โดยเฉพ

าะในกรณท

เปนเฉย

บพลน

คณะกรรม

การจด

ทาราง

แนวทางก

ารรกษ

าโรค

ไซนสอกเส

บฉบบ

น จงแน

ะนาให

ใชยาสเตย

รอยดพน

จมกใน

การรก

ษาโรค

ไซนสอกเส

บเฉพ

าะในราย

ทเปนเร

อรง (

chron

ic) หร

อเปนแลวเปน

อก (re

curre

nt) หร

อในกรณท

เปนโรค

จมกอกเส

บจากภม

แพ (a

llergic

rhinit

is) รวมดวย

โดยตองใหการรก

ษาดวยยาตานจลชพท

เหมาะสมกอน

นา

หนกข

องหล

กฐาน

และระด

บคาแ

นะนา

IIIC

ยา

อนๆ

o ย

าตาน

ฮสตะ

มน

ในปจจบนยงไม

มหลกฐานทพส

จนไดว

าการใ

ชยาตานฮสตะมนไดผ

ลดในการรก

ษาผท

เปนโรค

ไซนสอกเส

บแตไม

มโรคภมแพ

ในกรณท

จาเปน

ตองใช

เชนผปวยเปน

โรคภม

แพ

รวมดวย แ

นะนาใหใชช

นดรนท 2

หรอ 3

โดยให

หลกเล

ยงการใช

ชนดรนท 1

เนองจากยา

รนดงกลาวมฤทธ a

ntich

olinerg

ic ซงจะทาให

นามกและสงคดหลงในไซน

สเหนยวขน ม

ผลทาใหการระ

บายหนองใน

โพรงไ

ซนสเป

นไปไดย

าก แล

ะอาจเกด

ผลเสย

ตอการรก

ษา

ABRS

นาหน

กของ

หลกฐ

านแล

ะระด

บคาแ

นะนา

IIIC

ยา

muc

olytic

o ย

งไมมหลกฐานพ

สจนวายาใน

กลมนชวยให

โรคไซน

สอกเส

บหายเรวขน

หรอหายมากกวา

กลมทไมไดร

บยา m

ucoly

tic แต

อยางใ

ด

นาหน

กของ

หลกฐ

านแล

ะระด

บคาแ

นะนา

IIIC

21

8

กา

รรกษ

าดวย

ยา D

econ

gesta

nts

o ชนด

หยอด

/พนจ

มก เชน e

phed

rine,

xylom

ethaz

oline,

naph

azolin

e, ox

ymeta

zoline

ไมควรใช

ยาตดตอกนนานเก

น 3 วน

เพราะ

อาจทาให

เกด re

boun

d effe

ct เยอ

บจมกบวม

มากขน ทเร

ยกวา

rhinit

is med

icame

ntosa

o ช

นดกน

ออกฤทธได

ภายใน

30 นา

ท และมฤทธนานป

ระมาณ

4 ชว

โมง

ฤทธขางเคยง

ทอาจจะพบ

ไดคอกระส

บกระส

าย, นอนไมหลบ, ใจส

น, ความดนโลห

ตสง, ป

สสาวะลาบาก

, มานตาขยายตว (

mydri

asis)

ยาใน

กลมนไดแ

ก ยา p

seud

oeph

edrin

e hyd

rochlo

ride

o ย

งไมมการศ

กษาทแสดงถงประสทธผลของยา d

econ

gesta

nt ในการรก

ษา ac

ute

rhino

sinus

itis

แตการใช

deco

nges

tants ร

วมกบยาตานจลชพอาจมป

ระโยชนในการ

รกษาทง

acute

และ c

hronic

rhino

sinus

itis โดยอาจใหเปน

ครงคราว

เพอบรรเท

าอาการค

ดจมก

นา

หนกข

องหล

กฐาน

และระด

บคาแ

นะนา

IIIC

Int

ranas

al Co

rticos

teroid

s o จากหลกฐานการศ

กษาวจยเทา

ทมในปจจบน และความ

เหนของคณะ

กรรมการจด

ทาราง

แนวทางก

ารตรวจ

รกษาโรค

ไซนสอกเส

บในคนไท

ย แนะนาให

ใชยาสเตย

รอยดพน

จมกเพ

อรกษาโรค

ไซนสอกเส

บในผ

ใหญในกรณท

เปนแลวเป

นอก, เปน

เรอรง หรอเพ

อปองกนไมให

กลบเป

นซา ห

รอหากมโรค

จมกอกเส

บจากภม

แพรวม

ดวย

โดย

ควรให

ยาตานจลชพท

เหม

าะสมรวม

ดวยกอน

นา

หนกข

องหล

กฐาน

และระด

บคาแ

นะนา

IB

กา

รวนจ

ฉย A

BRS

o การว

นจฉยทเป

นมาตรฐานและเป

นทยอมรบม

ากทสดในป

จจบน

(gold

stand

ard)สา

หรบ

ABRS

คอการเจ

าะดดของเห

ลว/หน

องทอยใน

ไซนส (

sinus

aspir

ation

) และทาการเพ

าะเชอ

แบคทเรย

โดยพบเช

อแบคทเร

ยมากกวา 1

04 CFU (

colon

y-form

ing un

its)/มล

ลลตร

แตหต

ถการด

งกลาวเป

นวธทคอ

นขาง

invas

ive

เสยเว

ลาในการทา ผ

ปวยเจ

บ อาจม

ภาวะแทรกซอนเก

ดขนได

o ใ

นการวน

จฉย

ABRS

ใหใชอา

การแ

ละอา

การแ

สดงเป

นเกณ

ฑทสา

คญ

ใน

เดกท

เปนไขห

วดควรนกถง A

BRS เมอ

♦

มอาก

ารดงตอไปน

1) เปน

ไขหวดนานกวา

10 วน

และอาการเปน

มากขนเร

อยๆ ห

รอ

2) มอาการไ

ขหวดตลอดนาน ≥

14 วน

ไมมททาวาจะดขน แ

ละมลกษ

ณะขอใดขอหนง

ตอไปน

- ลก

ษณะของนา

มก สาม

ารถพ

บไดในท

กลกษ

ณะ ไม

วาจะเปนน

ามกใส

(thin/

clear)

, ขน (

thick) เหล

องหรอเข

ยว (p

urulen

t) - มก

พบอาการไอ

อาจจะไอแหงหรอไอม

เสมห

ะ ผปว

ยอาจจะมอ

าการไอใน

ชวงเวลากลางว

น แตสวนใหญจ

ะไอมากใน

ตอนกลางคน

- อาการรว

มอน ๆ

ทพบไดบ

างไดแก ล

มหายใจม

กลนเห

มน, ไขตาๆ

, ปวดศรษะ

, เจบ

คอ, ป

วดบรเวณ

โพรงไ

ซนสหรอใบหนา, และหนาบวม แตอาการเห

ลานพ

บไดน

อย โดยเฉ

พาะอาการป

วดศรษะและปวดบรเวณ

ไซนสหรอใบหนาใน

เดกจะ

พบนอยมาก

3)ใ

นกรณ

ของ a

cute

severe

rhino

sinusi

tis ผปวยจะมอาการข

องไขห

วดทม

ไขสงมาก

(สง

กวา

39o ซ.

) รวมกบมน

ามกสเหล

อง-เขยวจานวนม

ากอยางน

อย 3-

4 วน

หรอ

พบมอาการบ

วมรอบๆตา

ผปวยในกลมนมกจะไมคอยมอาการไอ

(นาห

นกขอ

งหลก

ฐานแ

ละระดบ

คาแน

ะนา I

IB)

9 20

♦ อา

การแส

ดงในเดก

ทเปน A

BRS อ

าจตรวจพบ

ลกษณ

ะดงตอไป

น - เยอบจมกบวมแดง

, เทอรบเนท

บวม, นามกสเห

ลอง-เขยว

- รายทตรวจ

ภายในโพ

รงจมกดวย n

asal s

pecu

lum,

otosco

pe ห

รอ te

lesco

pe

สวนมากจะพบ

มการบ

วมและ/ห

รอหนองในบรเวณ

midd

le mea

tus

- การก

ดเจบบ

รเวณใ

บหนา

หรอปวดศรษะพบ

นอยมากใน

เดก

แตถาตรวจพบ

วากด

เจบบรเวณ

ไซนส f

rontal

หรอ m

axillar

y เพยงขา

งเดยวอาจจะสนบ

สนนวาม AB

RS

สา

หรบผ

ใหญ ให

สงสยในผทเปน

ไขหวดแลวมอาการแล

ะอาการแ

สดงดงตอไป

น -

มอาการน

านเกน

10 วน

- มน

ามกเป

นหนอง,

ปวดเห

มอนป

วดฟน

บน (

maxill

ary to

othac

he)

, ปวดใบหน

าโดยเฉ

พาะเป

นขางเดย

วหรอปวดแกม

ขางเด

ยว (u

nilater

al ma

xillary

sin

us ten

derne

ss), การไ

มตอบสนองตอยา

deco

ngest

ants,

อาการแย

ลงหลงจากดขนแลว

(do

uble

sicken

ing))

และการต

รวจพบ

หนองในโพรงจ

มกเปน

ตวทานายทบอ

กวา

นาจะเปน

ABRS

(นาห

นกขอ

งหลก

ฐานแ

ละระดบ

คาแน

ะนา

IIIA)

- ขอแนะนาใน

การใช

ประวตอาการแ

ละอาการแส

ดงดงกลาวเปน

คาแนะนาสาหรบแพทย

เวชปฏ

บตทวไป

ซงไมมเค

รองมอสาหรบตรวจ

anter

ior r

hinosc

opy และ p

osteri

or rhi

nosco

py

- สาหรบโสต

ศอ นา

สกแพ

ทยยงคงตองใช

การตรวจ

anter

ior

rhino

scopy

และ

poste

rior

rhino

scopy

รวม

ดวย และบางกรณอ

าจพจ

ารณาใช

nasal

tele

-en

dosco

py ตรวจ

ภายใน

โพรงจ

มกใหละเอย

ดขน

การท

พบมห

นองออกมาจากทาง

ระบายของไซ

นสเชน

บรเวณ

midd

le mea

tus จะ

ชวยยนยนวาผปวยนาจะเป

น ABR

S

1. Ma

crolide

s ไดแก

- C

larith

romyc

in 250

-500 ม

ก. วนละ

2 ครง

- A

zithrom

ycin 5

00 มก

. เปนเว

ลา 3 วน

3.

Fluoro

quino

lones

ไดแก

- G

atiflo

xacin

(Teq

uinR ) 4

00 มก

./วน

- L

evoflox

acin (

CravitR ) 3

00 มก

./วน

- M

oxiflo

xacin

(Ave

loxR ) 4

00 มก

. วนละครง

หม

ายเหต

ในกรณท

ผปวยมอาการม

าก อาจเลอ

กใชยาตานจลชพ

ทควรเ

ลอกใช

อนดบสองตงแต

เรมรกษาเลย

กได

♦

ยาตา

นจลช

พทคว

รเลอก

ใชอน

ดบสา

ม (Th

ird lin

e anti

biotic

s) ในกรณท

รกษาดวยยาดงกลาวขางต

นแลวไมดขนห

รอไมหาย ใ

หพจารณ

าใชยา

co

mbina

tion คอ

amox

icillin

หรอ c

lindam

ycin

สาหรบเช

อกรมบวก ร

วมกบ

ce

fpodo

xime p

roxetil

หรอ c

efixime

สาหรบกรบลบ

o

ระยะ

เวลา

ของก

ารให

ยาตา

นจลช

พ คว

รใหอยางนอย 1

0-14 ว

น หร

ออยางนอยอก

7 วนหลงจากอาการดขนแลว

o การ

เปลย

นยาต

านจล

ชพ กา

รตดส

นวาการรกษา

ดวยยาตาน

จลชพ

ชนดใดชนด

หนง

ลมเหล

ว สมค

วรเปลยนยาหรอสงตอ ใ

หดความรนแรงของโรค

รวมกบระย

ะเวลาทไดรบย

านน

ไปแลว 3

-7 วน

เชน ผ

ปวยทมอาการร

นแรงแ

ละไดร

บยามา 3

วนแลว ถ

ารอตอไปอาจม

อนตราย

ใหพจ

ารณาเป

ลยนการร

กษาเล

ย ถาอาการไ

มรนแรงอ

าจรอการตอบสนองตอยา

ไดนานถง

5-7 ว

น กอนจะพจารณ

าเปลยนยาเป

นอนดบตอไป

o น

าหนก

ของห

ลกฐานแ

ละระดบ

คาแน

ะนา I

A

19

10

การรก

ษา AB

RS ใน

ผใหญ

มขนตอนในการเล

อกยาตานจลชพด

งน

♦ ยา

ตานจ

ลชพท

ควรเล

อกใชอน

ดบแร

ก (Fi

rst-lin

e anti

biotic

s) 1.

Amox

icillin

- ไมเค

ยไดรบยาตานจลชพม

ากอนภายใน

4-6 ส

ปดาห ให

ในขนาดวนละ

2 กรม

โดยแบงให

วนละ

2 หรอ 3

เวลา

- เคยไดร

บยาตานจลชพมากอน 4

-6 สปดาห หรอใน

พนททมความชกของ

DRSP

สงให am

oxicill

in ในขนาด 3

กรมตอวน

2.

ในกรณท

แพ pe

nicillin

แตไมแพ c

epha

lospo

rin ใ

หใช c

efurox

ime a

xetil,

cefpr

ozil

แตถา

แพ c

epha

lospo

rin ดวยใหเล

อก er

ythrom

ycin

หรอ

clarith

romyci

n หรอ

azithr

omyci

n หรอ

doxyc

yline ห

รอ co

-trimo

xazole

เปน

อนดบแรก

♦ ยา

ตานจ

ลชพท

ควรเล

อกใชอน

ดบสอ

ง (Se

cond

-line a

ntibio

tics)

ใชในกรณ

ทไมตอบสนองตอ f

irst lin

e drug

ไดแก

1. ยาตานจลชพชนด

Beta-

Lacta

m - A

moxic

illin/cla

vulan

ate 50

0/125

มก. วนละ

3 เวล

า หรอ

875/1

25 มก

.วนละ

2 เวลาเช

าเยน ใ

นกรณ

ทสงสยวาจะเป

น DRS

P ใหใช a

moxic

illin 1.

5 กรมตอ

วนรวม

ดวย

- Sec

ond g

enera

tion c

epha

lospo

rins ไดแก

cefur

oxime

250-5

00 มก

. วนละ

2 ครง หรอ c

efproz

il

- Thir

d gen

eration

ceph

alosp

orin ไดแก c

efpod

oxime

proxe

til หรอ

cefdi

nir

สาหรบ c

epha

lospo

rin รนแรกไมแนะนาให

ใช เนอ

งจากไมคอยได

ผลสาหรบ

เชอ H.

influ

enza

e สาหรบยา c

efaclo

r อาจใหผลด แ

ตพบวาใน

ปจจบนม

เชอทดอยานคอนขางส

ง

การถ

ายภา

พถาย

รงสข

องไซนส

ภ

าพถา

ยรงส

แบบธ

รรมด

าของ

ไซนส

(Plai

n film

of pa

ranas

al sin

uses

)

ทถอเป

นมาตรฐา

น ไดแก

1. ทา

Wate

rs (oc

cipito-

menta

l) 2.

ทา Ca

ldwell

(occip

ito-fro

ntal)

3. ทา

latera

l ซงจะตองถายใน

ทา up

right

หรอถาทาไม

ไดใหถายเปน

cross

-table

latera

l 4.

ทา su

bmen

tovert

ex มก

จะมองเห

นไซนสไมชด

จงมป

ระโยชนนอย

o ใหพ

จารณ

าสงภาพถายรงสแบบธรรม

ดาของไซ

นสในกรณท

ผปวยมอาการเขาไดก

บโรคไซน

สอกเสบ

แตการตรวจ

ภายใน

โพรงจ

มกไมพบ

มความผดป

กตพอ

ทจะวนจฉยไดว

าเปนโร

คไซนส

อกเสบ

o ในกรณ

ทมความจาเปน

ทจะตองถายภาพรงส

แบบธรรม

ดาของไซ

นส แน

ะนาให

ถาย 3

ทาคอ

op

en

mouth

Wa

ters,

Caldw

ell และ l

ateral

(up

right)

ไมจาเปน

ตองถายทา

sub

mento

vertex

ในก

รณทตองก

ารจะใช

ภาพรงสแบบธรรม

ดาของไซ

นสในก

ารตดตามผลการรก

ษา อา

จสงเฉ

พาะ

ทาทจะใช

ประเม

นไซนสทพ

บมการอก

เสบตงแตแรก

o ภ

าพถายรงสแบบธรรม

ดาของไซ

นสทใชวนจฉยโรค

ไซนสอกเส

บไดชดเจ

นถกตองทสดคอ เมอ

ผลออกมาเป

นการข

นทบท

งหมด

(total

opac

ificatio

n), ม

ระดบน

าและอากาศ (

air-flu

id lev

el) และการหนาของเย

อบไซน

ส (mu

cope

rioste

al thic

kening

) ตงแต 5

มม.ข

นไป

(ในผใหญ

) และหนาอยางนอยเทา

กบ 4 มม

.(ในเดก

) ซงหลกเกณ

ฑนใชไ

มไดกบไซนส e

thmoid

นอกจากนพ

งระลกวาพบ

ภาพถ

ายรงส

แบบธรรม

ดาของไซ

นสมค

วามผดป

กตไดในคนปกตท

ไมมอาการท

างจมกเลย

และในผปวยทเป

นโรคทางเดนอากาศหายใจส

วนบน

อกเสบ

ดงนน

จงควรแป

ลผลดวยความระม

ดระวง ต

องใชร

วมกบอาการแล

ะอาการแ

สดงดวยเสม

อ

11

18

o ไมควรส

งถายภาพรงสแบบธรรม

ดาเพอ

วนจฉยโร

คไซนสอกเสบ

ในเดก

ทมอายตากวา

1 ปจง

เนองจากโพรงไ

ซนสมขนาดเลก

อาจมผลบวกลวง

(การขน

ทบ) จ

ากใบหน

าทไมเทา

กน แล

ะเยอ

บหนาเกน

ไปไดม

าก (re

dund

ant si

nus m

ucosa

)

o ส

าหรบการสงถายภาพถ

ายรงส

แบบธรรม

ดาในเดก

ทมอายตากวา

5 ปไมค

วรสงทา l

ateral

เพร

าะไซน

ส fron

tal และ s

phen

oid ยงไม

โตมากพอ

ทจะสามารถ

มองเห

นจากภาพถ

ายรงส

แบบธรรม

ดา

(นาห

นกขอ

งหลก

ฐานแ

ละระดบ

คาแน

ะนา I

IIB)

ภาพ

ถายร

งสไซนส

ดวยว

ธคอม

พวเตอร

(CT-s

cans

)

o ไมแนะนาใหสงตรวจ

CT-sc

ans

เพอวนจฉยหรอยนยนการวน

จฉยโร

คไซนสอกเส

บทไมม

ภาวะแทรกซอน

o จ

ะสงตรวจ

CT-sc

ans

ในผป

วยทเป

นโรคไซน

สอกเส

บทไมมภ

าวะแทรกซอน

เฉพาะเพอด

พยาธสภ

าพทเป

นสาเห

ตของโรค

ไซนสอกเส

บชนด

เฉยบพ

ลนทกลบ

เปนซา

หรอเร

อรงและม

แผนทจะทาผาตด

endo

scopic

sinu

s sur

gery

ซงอาจทาเป

น limi

ted C

T-sca

ns เพร

าะราค

าจะถกกวาและได

รบรงส

นอยกวา

full C

T-sca

ns (

นาหน

กของ

หลกฐ

านแล

ะระด

บคาแ

นะนา

IIIA)

3. Th

ird-ge

nerat

ion c

epha

lospo

rin อาจเลอ

กใชตวใดตวหนง ไดแก c

efpod

oxime

หรอ c

efdinir

(ไมควรเล

อก ce

fixime

หรอ c

eftibu

ten เพราะ

ครอบคลมเช

อกรมบวก

ไมด)

4. ในกรณท

แพยา

amox

icillin

และ c

epha

lospo

rin ใหใช

clari

throm

ycin

หรอ

azithr

omyci

n แตหากการร

กษาตงแตตน (

first

line

antib

iotics)

ไดใช

clarith

romyc

in หรอ a

zithrom

ycin ไ

ปแลว

ใหขามไปใช t

hird-l

ine an

tibioti

cs เลย

หรอสงตอไป

ยงแพทยผเช

ยวชาญ

หม

ายเหต

หากผปว

ยมอาการคอน

ขางมาก

อาจเล

อกใชยาตานจลชพท

ควร

เลอกใช

อนดบสอง ต

งแตเรม

รกษาเลย

กได

♦

ยาตา

นจลช

พทคว

รเลอก

ใชอน

ดบสา

ม (Th

ird lin

e anti

biotic

s)

ใหเลอ

กขอใด

ขอหนงดงน

1. ยา

amox

icillin

ขนาด

80-90

มก

./กก./วน

รวม

กบ th

ird

gene

ration

ce

phalo

spori

n ตวใด

กได (c

efixime

, ceft

ibuten

, cefp

odoxi

me, c

efdinir

) 2. กรณท

แพยา

amox

icillin และ c

epha

lospo

rin ให

ใชยา c

lindam

ycin ร

วมกบ

co-

trimoxa

zole

หมาย

เหต ใ

นกรณ

ทมอาการรน

แรงมาก

หรอม

ภาวะแทรกซอนท

รนแรงควรเ

รมการ

รกษาดวยาฉด

ceftri

axone

หรอ

cefot

axime

เลย

เมออาการดขนจง

เปลยนเปน

ยากนแทน

17

12

เดกท

มความเส

ยงตอ

DRSP

ไดแกเด

กทไดรบยาตานจลชพม

าในชวง 1

-3 เดอ

น หรอ

ไดรบการเลยงดในสถานรบเลย

งเดกกลางวน

หรอมอายนอยกวา 2

ป ผใ

หญทม

ความเสย

งในการเก

ด DRS

P ไดแกผท

ไดรบยาตานจลชพม

าในชวง 4

-6 สปดาห

การรก

ษา AB

RS ใน

ผปวย

เดก ม

ขนตอนในการเลอกยาตานจลชพดงน

♦ ยา

ตานจ

ลชพท

ควรเล

อกใชอน

ดบแร

ก (Fir

st-line

antib

iotics)

คอ

1. Amo

xicillin

1.1

ถาไม

มความ

เสยงตอ D

RSP ใหในขนาด 4

5-50 ม

ก./กก

./วน แ

บงใหเชา

เยน

1.2 ถามความเสย

งตอ D

RSP ใหขนาด 8

0-90 ม

ก./กก

./วน แ

บงใหเชา

เยน

2. ในก

รณทแ

พยา a

moxic

illin

แตไมแพ

ceph

alosp

orin

ใหเลอก

ใชยา

ce

phalo

spori

n รนท 2

(

seco

nd g

enera

tion c

epha

lospo

rin) ไดแก

cefur

oxime

หรอ

cepro

zil เปน

ยาอนดบ

แรก แต

ถาแพ ce

phalo

spori

n ดวยให

เลอ

ก eryt

hromy

cin

หรอ c

larithr

omyci

n หรอ a

zithrom

ycin

หรอ c

o-trim

oxazol

e เปน

อนดบแรก

♦ ยา

ตานจ

ลชพท

ควรเล

อกใชอน

ดบสอ

ง (Se

cond

-line a

ntibio

tics)

ใหเลอ

กขอใด

ขอหนงได

ดงน

1. Amo

xicillin

/clav

ulana

te ในขนาด

80-90

มก./กก./วน

(หรออาจจะเร

มดวยขนาด

45

-50 มก./กก

./วน)

ของ a

moxic

illin รว

มกบ c

lavula

nate ในขนาดทไมตากวา

6.4

มก./กก

./วน

(โดยอาจใช

amox

icillin

รวมกบ

Amox

icillin/

clavul

anate

แบบ

4:1 อย

างละเท

าๆกน

หรออาจใช

amox

icillin/

clavu

lanate

แบบ 7

:1 หรอ 1

1:1 ท

มจาหนายกได)

2. S

econ

d-gen

eration

ce

phalo

spori

n อาจเล

อกใชตวใดตวหน

ง ไดแก

cefur

oxime

หรอ c

efproz

il

ภาพ

ถายภ

าพไซนส

ดวยค

ลนสน

ามแม

เหลก

(MRI

)

o เนอ

งจาก

MRI

มราคาแพง

ใชเวล

าตรวจ

นาน แ

ละในเดก

เลกมกจะตองใช

ยาใหหลบห

รอดม

ยาสลบจงจะทา M

RI ได

จงยงไมแนะนาให

ใช MR

I ในการวน

จฉยโร

คไซนสอกเสบ

ทวไป

ไม

วาจะเปน

ชนดเฉ

ยบพล

นหรอเรอ

รง ยก

เวนในราย

ทสงสยจะมภาวะแทรกซอนท

างสม

อง

ทางตา ห

รอ ba

se of

skull ห

รอสงสยวาจะเกด

จากเช

อรา

o

ในกรณท

จาเปน

ตองถายภาพไซนสในห

ญงตงครรภ แล

ะเดกเล

กซงไม

ตองการใ

หไดรบส

ารรงส

กอาจจะสง

MRI ได

โดยใช

เทคนคพเศ

ษในเด

กเลกอาจทาใหไมจาเปน

ตองดมยาสลบ

(นาห

นกขอ

งหลก

ฐานแ

ละระดบ

คาแน

ะนา I

IIA)

การตร

วจดว

ยอลต

ราซา

วด (u

ltraso

nogra

phy)

o จากหลกฐานท

มอยใน

ปจจบน พ

บวาการใ

ชอลตราซ

าวดสาหรบการวน

จฉย A

BRS ยงไมม

ความแมนยาพอ โดยทวไปจงไมแนะนาให

ใช แตอาจพจ

ารณาใช

อลตราซาวดเพ

อชวยใน

การวน

จฉยใน

หญงตงครรภ

ทมปญ

หาในการวน

จฉยโร

คไซนสอกเสบ

(น

าหนก

ของห

ลกฐานแ

ละระดบ

คาแน

ะนา

IIIC)

T

ransill

umina

tion

o เปน

การประเ

มนการอกเส

บของไซน

ส maxi

llary และ f

rontal

ทไมม

ความแมนยา ถ

งแมวา

จะเปน

การตรวจ

ททาได

อยางร

วดเรว

ผปวยไมเจบ

ปวด แ

ตจากหลกฐานทม

อยในปจจบนไม

สนบสนนใหมการใ

ช

(น

าหนก

ของห

ลกฐาน แล

ะระด

บของ

คาแน

ะนา I

II C)

13

16

การต

รวจพ

เศษอ

นๆ

กา

รเจาะดด

ไซนส

และส

งเพาะเชอ

o เปน

มาตรฐานทดทสดในการวน

จฉยโร

ค ABR

S แตไมแนะนาให

ทาเปน

กจประจา

o ในทางปฏบ

ตจะทาการเจาะดดไซ

นสในผทเปน

ไซนส m

axillar

y อกเส

บชนดเฉย

บพลนตาม

ขอบงชดงน

ไมตอบส

นองตอการร

กษาดวยยา

ทาเพอ

หาเชอ

ทเปนส

าเหตและความไวต

อยาตานจล

ชพ ใน

ขณะเด

ยวกนจะไดท

าการล

างไซนสเพ

อลดจานวนเชอ

แบคทเรย

ในไซน

สดวย

ผท

มภมคมกนบ

กพรองเพ

ราะเชอ

อาจจะเป

นคนละชนดกบทพ

บในคนป

กต

โรคไซน

สอกเส

บชนด

เฉยบพ

ลนทเก

ดขนภ

ายในโรง

พยาบาล

(nos

ocom

ial infe

ction)

เพร

าะเชอ

อาจเป

นคนละชนดกบทเก

ดขนทวไป

ในชมชน

มอาการร

นแรงม

ากและจาเป

นตองไดร

บการร

กษาทถกตองอยางรว

ดเรว (

Sever

e illne

ss or

toxic c

ondit

ion)

o

ไมแนะนาให

แพทยทวไปทไมใชโส

ต ศอ น

าสกแพท

ยเจาะดดไซน

สเอง ถ

ามขอบงชดงกลาว

ใหสงผปวยปรกษ

าโสต ศ

อ นาสกแพท

ย (นาห

นกขอ

งหลก

ฐานแ

ละระดบ

คาแน

ะนา I

IIA)

กา

รตรวจเพม

เตมอ

นๆ

o พจารณ

าทาเฉ

พาะใน

ผปวยทสงสยวาอาจจะมโร

คทเปน

สาเหต

ใหเกด

โรคไซน

สอกเส

บเรอรง

หรอเป

นโรคไซ

นสอกเสบ

ทกลบเปน

ซา (re

curre

nt rhi

nosin

usitis

) ไดแ

กโรคภมแพ,

ภาวะ

ภมคมกนบกพรอง

, immo

tile cil

ia synd

rome ห

รอ cy

stic fib

rosis เปน

ตน

(น

าหนก

ของห

ลกฐานแ

ละระดบ

คาแน

ะนา I

IIC)

การรกษ

า

หลกใน

การรก

ษาโรค

ไซนสอกเส

บม 3 ประการค

อ o ก

าจดเช

อทเปน

สาเหต

ของโรคไซ

นสอกเสบ

o ส

งเสรมใหทางระ

บายของไซน

สดขน

o ร

กษาโร

คพนฐาน

(und

erlyin

g co

nditio

n) ทอาจเปน

สาเหต

หรอสงเส

รมใหเกด

โรคไซน

สอกเสบ

การรก

ษาประกอบดวยการร

กษาดวยยา

และอาจรวม

กบการผาตด

การรก

ษาดวยา

(Med

ical tr

eatm

ent) ป

ระกอบดวย

o ยาตานจลชพ

o ย

า dec

onge

stant

o ยาสเตย

รอยด

o ยาเส

รมอนๆ

กา

รรกษ

าดวย

ยาตา

นจลช

พ

o การเล

อกใชย

าตานจลชพ

ตอ

งคานงถงความรนแรงข

องโรค

, การดาเน

นโรค

, ปจจยทสงเส

รมใหผป

วยไดรบเชอ

แบคทเรย

ทดอตอยาตานจลชพ

เชน ก

ารทเดก

ไดรบการเ

ลยงดในสถานเลย

งเดกกลางวน

หรอการท

เพงได

รบยาตานจลชพม

ากอน

และแบบ

แผนค

วามไวของเชอ

แบคทเรย

ตอยา

ตานจลชพในแตละพนทดวย

การเล

อกใชย

าตานจลชพในผทเปน

ABRS

ทไมมภ

าวะแทรกซอนและไม

เคยไดรบการ

รกษาดวยยาตานจลชพมากอน ควรเล

อกใชย

าตานจลชพทเป

น narr

ow s

pectr

um ท

ครอบคลมเช

อ S. p

neum

oniae

และ

H. inf

luenz

ae กอน

ยาทควรเล

อกใชเ

ปนอนดบ

แรกคอ

amox

icillin รองลงมาคอ c

otrimo

xazole

15

14