Aonad 3

Cibearbhulaíocht

San aonad seo foghlaimeoidh tú

1. Cad is cibearbhulaíocht ann?

2. Samplaí de chibearbhulaíocht?

3. Conas cibearbhulaíocht a sheachaint?

4. Conas dul i ngleic le cibearbhulaíocht.

Cibearbhulaíocht

Ag seoladh teachtaireachtaí maslacha.Ag seoladh tuairimí mímhacánta.Ag scaipeadh drochghrianghraf nó grianghraif mhaslacha.Ag bagairt ar dhaoine.

Trí…

féach ar angcéad sleamhnán eile….

Cibearbhulaíocht

1. Ríomhphost2. Téacsanna3. Facebook4. Twitter5. Gréasáin

Samplaí eile de chumarsáid leictreonach go dtí 3.1 L 7. agus déan nóta den bhrí a bhaineann le cibearbhulaíocht

An cibearbhulaíocht í?ar aghaidh leat go dtí 3.2. L7.Leat féin líon isteach an tábla.Cuir ticeanna sna boscaí

An CibearBhulaíocht í Sea Ní hea Nílimcinnte

1 Seolann Darren teachtaireacht ar líne ag rá go bhfuil Pólina fhear fir?

2 Seolann Sophie téacs eile sa rang chuig Tara ag rá léi gana bheith ag déanamh plámáis leis an múinteoir

3 Déanann Marc, go rúnda, físeán dá mhúinteoir roimhchluiche agus uaslódáileann sé é ar U-Tube

4 Seolann Seán agus Daithí Tvuít sa scoil ag iarraidh ardhaltaí vótáil ar son an dalta is mó cáil sa scoil

5 Déantar athrú ar facebook Jack agus athraítear a stádasgo pósta

6 Briseann Jane a cairdeas le hAdam trí théacsáil

7 Athraíonn Leeanne pictúir de Ghráinne …déantar duineramhar di agus seolann sí é ar Íomhánna Google

8 Cuireann Pádraig agus a chairde téacs chuig Séamas ag ráleis go mbéarfaidh siad air tar éis na scoile

Is féidir leis tarlú do dhuine ar bith.

• Tá sé chomh dáiríre le bulaíocht os do chomhair amach.

• Tá sé riachtanach go mbeidh tu ábalta tu féin a chosaintnuair a bhíonn tú ar líne..

Agus a bheith ábalta cabhrú le do chairde nuair a bhíonndeacrachtaí acu.

Liosta seiceála

Ar aghaidh leat go dtí 3.3 leath 8.Féach ar an gcéad 3 sleamhnán atá le teachtagus scríobh síos 10 slí inar féidir leat tú féin a chosaint ó chibearbhulaíocht

Conas cibearbhulaíocht a sheachaint

1. Ná tabhair do phasfhocal do dhuine ar bith.

2. Déan athrú ar do phasfhocal agus ar do UAP(PIN) go rialta.

3. Má usáideann tú ríomhaire a bhaineann an pobalginearálta usáid as,bí cinnte go logálann tú amachó do ríomhphost nó ó Facebook.

Conas cibearbhulaíocht a sheachaint

4. Roghnaigh do chairde go cúramach..

5. Is féidir le gach duine breathnú ar na rudaí a sheolann tú ar Líne.

6. agus tú ag roinnt eolais le cairde Facebook, déan cinnte de go bhfuil tú sásta eolas a roinnt leo

7. Bí múinte le daoine eile..

8. Is féidir leis bheith goilliúnach nó ciotach fiúmá tá sé greannmhar.

Conas cibearbhulaíocht a sheachaint

9. Ná seol teachtaireacht chuig duine eile nuair a bhíonn fearg ort féin.

Fan go dtí go bhfuil tú ar do shuaimhneas agus seans agatsmaoineamh ar rudaí. Agus é seolta agat ní féidir leat é a tharraingtar ais.

Conas cibearbhulaíocht a sheachaint

Céard a dhéanfá.

Tar éis plé a dhéanamh ar an gcéad 3 sleamhnáneile téigh go dtí 3.4 leath. 9 agus scríobh liosta de

10 rud gurbh fhéidir leat a dhéanamh dándéanfaí cibearbhulaíocht ort féin

Conas dul i ngleic le cibearbhulaíocht

1. Ná seol freagra..

2. Is maith le bulaithe a bheith ar an eolas go bhfuilimní ort nó go bhfuil tú trí chéile.

3. Muna dtugann tú freagra , b’fhéidir go n-éireoidh siadbréan díot agus go bhfágfaidh siad tú.

4. Fág an t-idirlíon!

má chuireann séisteach go mór ar do shaol

Is féidir leat do ríomhaire agus

do d’fhón a mhúchadh

Conas dul i ngleic le cibearbhulaíocht

5. Déan athrú ar d’eolas pearsanta

Aimsigh:1. Ainm usáideora2. Seoladh ríomhphost3. Uimhir gutháin nua

Tabhair an t-eolas seo do dhlúthchairde amháin..Ní chiallaíonn sé seo go bhfuil tú ag éirí asciallaíonn sé go leanann do shaol ar aghaidh

Conas dul i ngleic le cibearbhulaíocht

6. Téigh i dteagmháil le duine éigin..má tá sé ag cur isteach ort, ná bí rúnmhar faoi..téigh i dteagmháil le tuismitheoir,cara, múinteoir nó múinteoirtreorach..brúigh an cnaipe (Press print screen)

7. Chun an leathanach a shábháil agus ansin is féidir leattuairisc a thabhairt

Conas dul i ngleic le cibearbhulaíocht

8. Má tá na teachtaireachtaí ag éirí an-dáiríre, téigh i dteagmháil leis na gardaí.

Tá sé i gcoinne na ndlíthe bagairt a dhéanamh ar dhuineeile. Tá na gardaí ann chun cabhair a thabhairt duit agusde ghnáth is maith leo bheith ar an eoals faoi stuif mar seo

Conas dul i ngleic le cibearbhulaíocht

9. Ní gá duit na teachtairechtaí a léamh ach caithfidh tú iad a choimeád…déan nóta den am agus den dáta.

Beidh sé seo ina fhianaise ma bhíonn sé ag teastáiluait. Is féidir leis an eolas seo cabhair a thabhairt do na gardaí nó don S.S.I.(ISP) Beidh siad ábalta fáilamach cad as a dtagann na teachtaireachtaí.

Conas dul i ngleic le cibearbhulaíocht

10. Cuir stop leis an seoltóir. Téigh i deagmháíl le comhlacht teleafóin nó do S.S.I.(ISP)

Is féidir leo stop a chur le

• Téacsanna

• Glaonna

• glaonna ar líne

Conas dul I ngleic le cibearbhulaíocht

Cathain is cóir teagmháil a dhéanamh le SSI

Má sheoltar post nó físeán ar shuíomh a chuireannisteach go mór ar do phríobháideachas.

Cuir fios ar an uaslódóir* go díreach…bain úsáidas seirbhís teachtaireacta an tsuíomh.

Uaireanta ní thuigeann siad go bhfuil siad ag cur isteach ort.

*= an duine a sheol an teachtaireacht

Cathain is cóir fios a chur ar an SSI

Cathain teagmhail a dhéanamh leis an SSI

1. Muna bhfuil tú in ann teagmháil a dhéanamh leis an uaslódóir.

2. Má dhiúltaíonn siad an teachtaireacht a tharraingt ar ais.

3. Téigh i dteagmháil le húinéirí an tsuíomhfaoin imní atá ort.

4. Má tá an teachtaireacht i gcoinne nandlíthe scriosfar é.

Conas teaghmháil a dhéanamh leis an SSI

Féach ar an t-aguisín ag deireadh an leabhair seo. Faigh ríomhphost, seoltaí agus uimhreachateagmhála den chuid is mó de na SSI agusde na seirbhísí teleafóin.

San aonad seo

1. Cad is cibearbhulaíocht ann?

2. Samplaí de chibearbhulaíocht?

3. Conas cibearbhulaíocht a sheachaint?

4. Conas dul i ngleic le cibearbhulaíocht