Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Bài giảng 3 · Chương trình Giảng dạy...

Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Lý thuyết ngoại thương

Trương Quang Hùng 1

Bài giảng 3

MÔ HÌNH HECKSHER-OHLIN

Chương 4

Giới thiệu

Mô hình Ricardo giải thích ngoại thương xảy ra là do sự khác nhau về năng suất lao động giữa các nước.

Trong thực tế ngoại thương xảy ra cũng được phản ánh sự khác nhau về nguồn lực giữa các nước.

Thí dụ:

Một số quốc gia dồi dào về đất đai xuất khẩu lương thực như Hoa Kỳ, Úc

Một số quốc gia dồi dào về lao động bán kỹ năng có xu hướng xuất khẩu hàng hoá thâm dụng lao động như quần áo, giày dép.



Bài giảng 3

Giới thiệu

Mô hình Hechsher-Ohlin nhấn mạnh sự khác

biệt về nguồn lực (lao động, vốn, đất đai) là

nguồn gốc cuả ngoại thương

Mô hình này cho thấy rằng lợi thế so sánh cuả

một nước được quyết định bởi:

Sự dồi dào tương đối các yếu tố sản xuất cuả một

nước

Sự thâm dụng các yếu tố tương đối cuả một loại

hàng hoá

Giới thiệu

Mô hình này có những dự đoán tương đối phù

hợp với thực tế hơn so với mô hình Ricardo

Các nước có xu hướng sản xuất hai loại hàng hoá

(không có chuyên môn hoá hoàn toàn).

Ngoại thương mang lại lợi ích cho một nước nhưng

đồng thời cũng gây ra tác động phân phối lại thu nhập

bên trong một nước.



Bài giảng 3

Giả thiết mô hình

Hai quốc gia là nước nhà (H) và nước ngoài

(F)

Có sở thích giống nhau

Tỷ lệ các yếu tố sản xuất khác nhau

Sử dụng 2 yếu tố sản xuất là lao động (L) và

vốn (K)

Các yếu tố sản xuất hoàn toàn linh hoạt trong phạm

vi một nước nhưng không linh hoạt giữa các nước

Các yếu tố sản xuất có thể thay thế cho nhau


Hai hàng hoá được sản xuất là bia và vải

Bia là hàng hoá thâm dụng vốn tương đối.

Vải là hàng hoá thâm dụng lao động tương đối

Không có sự đảo ngược các yếu tố sản xuất khi có

sự thay đổi trong giá các yếu tố

Thị trường hàng hoá và các yếu tố sản xuất

được giả thiết là cạnh tranh hoàn



Bài giảng 3


Công nghệ sản xuất được giả thiết là giống nhau giữa các nước và được mô tả bởi các phương trình:

QB = QB(KC, LC)

MPLB/ LB<0 và MPKB/ KB<0

QC = QC(KC, LC)

MPLC/ LC<0 và MPKC/ KC<0

Hàm số sản xuất đồng nhất bậc 1


Nguồn lực

Nguồn lực trong nền kinh tế cố định và được sử dụng

đầy đủ.

K = KB +KC

L = LB+LC



Bài giảng 3

Một số định nghiã

Thâm dụng yếu tố sản xuất

Sản xuất Bia được gọi là thâm dụng vốn tương đối khi

(K/L)B > (K/L)C với moị w/r.

Sản xuất Vải được gọi là thâm dụng lao động tương đối

khi (L/K)C > (L/K)B với moị w/r.

Một số định nghiã

(K/L)C

(K/L)B

L

K

0

QC

QB



Bài giảng 3

Dồi dào yếu tố sản xuất

Nước nhà dồi dào tương đối về lao động khi tỷ lệ

vốn trên lao động cuả nước nhà thấp hơn nước

ngoài.

Nước ngoài dồi dào tương đối về vốn khi tỷ lệ

vốn trên lao động cuả nước ngoài cao hơn nước

nhà.

(K/L)<(K/L)*

Cân bằng trong nền kinh tế tự cung tự cấp

PC/PB

0 QC/QB

RS

RD

(PC/PB)0

(QC/QB)0



Bài giảng 3


U0

0 QC

QB

Độ dốc=-PC/PB

Q1B

Q1c

1


0C

0B

K

L

QC QB

Độ dốc = -w/r



Bài giảng 3

Cân bằng trong nền kinh tế tự cung tự cấp Điều kiện cân bằng trong nền kinh tế đóng

Hiệu quả sản xuất: MRTCB = - PC/PB

Hiệu quả trao đổi: MRSCB = - PC/PB

Giá hàng hoá, giá yếu tố và tỷ lệ các yếu tố

w/r

PC/PB

K/L

Vải

Bia

(K/L)C

(K/L)B



Bài giảng 3

Xác định giá tương đối cân bằng khi có ngoại thương

PC/PB

0 QC/QB

RS*

RD (PC/PB)

RS RSW

(PC/PB)*

(PC/PB)W

Cân bằng khi có ngoại thương

U0

0 QC

QB

Độ dốc=-(PC/PB)W

QPB

QPc

QcB

QCc

P

C

U1



Bài giảng 3

Cân bằng khi có ngoại thương

0C

0B

K

L

k2C

k1

C

-(w/r)0

-(w/r)1

Định lý Hecksher-Ohlin

Một nước sẽ chuyên môn hoá sản xuất và xuất khẩu hàng hoá thâm dụng yếu tố sản xuất mà quốc gia đó dồi dào một cách tương đối

Thí dụ:

Việt nam dồi dào tương đối về lao động bán kỹ năng

Hàng may mặc thâm dụng lao động bán kỹ năng

Việt nam chuyên môn hoá sản xuất hàng may mặc



Bài giảng 3

Định lý Hecksher-Ohlin

U0

0 QC

QB

Độ dốc=

-(PC/PB)W

xuất

khẩu

P

C

P*

nhập

khẩu

Định lý Stolper-Samuelson

Phương trình đường đẳng phí

PC = w.aLC +r.aKC

PC là giá cuả 1 mét vải

aLC là nhu cầu lao động để sản xuất ra 1 m vải

aKC là nhu cầu vốn để sản xuất ra 1 m vải

PB = w.aLB +r.aKB

PB là giá 1 lít Bia

aLC là nhu cầu lao động để sản xuất ra 1 lít Bia

aKC là nhu cầu vốn để sản xuất ra 1 lít Bia



Bài giảng 3

Định lý Stolper-Samuelson w= PC/aLC –aKC/aLCr

dw/dr = aKC/aLC = KC/LC

PC

r

w

0

kc

w0

r0


• w= PB/aLB –aKB/aLBr

• dw/dr = aKB/aLB = KB/LB

PB

r

w

0

kB

w0

r0



Bài giảng 3


PC

r

w

0 kc

w0

r0 kB

PB


P1C

r

w

0

w1

r1 r2

PB

P2C

w2



Bài giảng 3


Khi giá cuả một loại hàng hoá tăng thì giá cuả

yếu tố sản xuất mà hàng hoá đó thâm dụng sẽ

gia tăng và giá cuả yếu tố mà hàng hoá đó

không thâm dụng sẽ giảm.

Giá tương đối cuả một mặt hàng thâm dụng lao

động tăng thì tiền lương sẽ tăng tương đối so với

suất sinh lợi cuả vốn

Tỷ lệ vốn trên lao động trong 2 khu vực sản xuất sẽ

gia tăng kéo theo sự gia tăng sản phẩm biên lao

động

Thu nhập thực cuả người lao động tăng và thu nhập

thực cuả chủ sở hữu vốn giảm


Định lý Stolper-Samuelson và ngoại thương

Khi có ngoại thương PC/PB sẽ gia tăng.

Nước nhà sẽ sản xuất với mức độ thâm dụng vốn

cao hơn, (K/L) cả hai khu vực tăng.

Sản phẩm biên cuả lao động (MPL) cả hai khu vực

tăng

Thu nhập thực cuả người lao động tăng trong khi

thu nhập thực cuả chủ sở hữu vốn giảm



Bài giảng 3


Định lý Stolper-Samuelson và ngoại thương

PC/PB cuả nước nhà tăng

Khu vực sản xuất Vải được mở rộng

L, K dịch chuyển từ khu vực sản xuất Bia sang Vải

song L dịch chuyển nhiều hơn K vì Vải thâm dụng lao

động

Dư cầu lao động và dư cung vốn

w/r tăng lên

Ngoại thương và phân phối thu nhập

Khi có ngoại thương

Chủ sở hữu yếu tố sản xuất mà hàng hoá xuất khẩu

thâm dụng sẽ có lợi

Chủ sở hữu cuả yếu tố sản xuất mà hàng hoá nhập

khẩu sẽ bị tổn thất.

Chủ sở hữu cuả yếu tố sản xuất mà nước đó dồi dào

tương đối sẽ có lợi

Chủ sở hưũ cuả yếu tố sản xuất mà nước đó khan

hiếm sẽ bị tổn thất



Bài giảng 3

Định lý ngang bằng giá yếu tố sản xuất

PC

r

w

0 kc

w0

r0 kB

PB

Định lý ngang bằng giá yếu tố sản xuất Trong nền kinh tế tự cung tự cấp

Tiền lương cuả nước nhà thấp hơn tiền lương nước

ngoài

Suất sinh lợi cuả vốn nước ngoài thấp hơn so với nước

nhà



Bài giảng 3

Định lý ngang bằng giá yếu tố sản xuất Khi có ngoại thương

PC/PB cuả nước nhà tăng và nước nhà mở rộng sản

xuất Vải .

Trong quá trình phân bổ lại nguồn lực, khu vực sản

xuất vải tăng cầu lao động lớn hơn so với vốn ở

nước nhà

Quá trình chuyên môn hoá cuả nước nhà dẫn

đến mất cân đối trên thị trường yếu tố sản xuất

Dư cung vốn và dư cầu lao động

Định lý ngang bằng giá yếu tố sản xuất w/r tăng để đưa thị trường các yếu tố sản xuất về

trạng thái cân bằng

Ở trạng thái cân bằng, hai nền kinh tế có cùng

một mức giá tương đối cuả yếu tố sản xuất (w/r)

trên thị trường

Ngoại thương có thể thay thế cho sự dịch chuyển

nguồn lực giữa các nước



Bài giảng 3

Định lý Rybczynski

Sản lương cuả hai hàng hoá sẽ thay đổi như thế

nào khi gnuồn lực trong nền kinh tế thay đổi

ngoại sinh?

Nếu một yếu tố sản xuất gia tăng thì cung hàng hoá

thâm dụng yếu tố sản xuất đó sẽ gia tăng và cung cuả

hàng hoá khác sẽ giảm đối với một mức giá tương đối

cho trước


0 QC

QB

Q1B

Q2B

Q1C Q2

C



Bài giảng 3


0C

0B

K

L

QC QB

Độ dốc =

-w/r

0’B


Sự gia tăng cung lao động ở nước nhà

Đường PPF mở rộng chệch về phiá hàng hoá Vải

Với giả thiết PC/PB cho trước, nước nhà sản xuất Vải nhiều hơn và Bia ít hơn

Tác động mở rộng lệch về một phiá cuả một sự gia tăng nguồn lực đối với đường PPF giúp chúng ta hiểu được tại sao sự khác biệt về nguồn lực là nguồn gốc cuả ngoại thương



Bài giảng 3

Bằng chứng thực tế

Suất sinh lợi cuả các yếu tố sản xuất đồng nhất có khuynh hướng hội tụ giữa các nước khi tự do ngoại thương xảy ra không?

Trực quan điều này dường như không đúng

Tiền lương cuả một bác sỹ, kỹ sư, thợ máy ở Hoa Kỳ sẽ cao hơn so với Mê-hi-cô.

Thực tế hơn có thể phát biểu ngoại thương làm giảm sự khác biệt chệch lệch về suất sinh lợi cuả yếu tố sản xuất đồng nhất giưã các nước


Tiền lương so sánh quốc tế (2000)

Quốc gia Giờ công (US =100)

Hoa Kỳ 100

Đức 121

Nhật Bản 111

Tây Ban Nha 55

Mê-hi-cô 12

SriLanka 2 Nguồn: Bureau of Labor Statistics



Bài giảng 3


Nghịch lý Leontief

Leontief (1953) sử dụng Bảng phân tích I-O cuả Hoa Kỳ để

kiểm chứng

Trở ngại: Khó tìm được số liệu cuả những nước có quan hệ

ngoại thương với Hoa Kỳ

Giải pháp: sử dụng số liệu cuả những ngành cạnh tranh với

hàng nhập khẩu cuả Hoa kỳ

Tính toán (K/L) cuả lượng hàng hoá nhập khẩu và xuất khẩu

có giá trị 1 triệu đô la

Kết quả K/L xuất khẩu = 0,23 (K/L) nhập khẩu

Kiểm chứng này lập lại vào những năm 1950 và 1960 cũng

có kết luận tương tự

Lý thuyết hố cách công nghệ

Ngoại thương xảy ra là do sự khác biệt công nghệ

giữa các quốc gia

Hoa Kỳ là một nước dẫn đầu về công nhệ sẽ xuất khẩu

háng hoá thâm dụng công nghệ bất kể tỷ lệ giưã các

yếu tố sản xuất như thế nào.



Bài giảng 3

Lý thuyết vòng đời sản phẩm

Mỗi hàng hoá đều có vòng đời sản phẩm

Vào giai đoạn đầu sản phẩm, những nước phát triển có

lợi thế sánh do có quy mô thị trường lớn và những tiến

bộ công nghệ

Khi sản phẩm được chuẩn hoá, các nước đang phát

triển sẽ có lợi thế so sánh do giá nhân công rẻ hơn

Tóm tắt Mô hình H-O nhấn mạnh vai trò cuả nguồn lực

trong ngoại thương

Định lý H-O tiên liệu rằng một nước sẽ chuyên môn hoá trong sản xuất và xuất khẩu hàng hoá thâm dụng yếu tố sản xuất mà nước đó dồi dào

Định lý S-S tiên liệu rằng một sự gia tăng trong giá trương đối cuả một hàng hoá sẽ tạo ra tác động phân phối thu nhập

chủ sở hữu yếu tố mà nước đó dồi dào sẽ có lợi nhưng chủ sở hữu cuả yếu tố khan hiếm sẽ bất lợi từ ngoại thương



Bài giảng 3

Tóm tắt

Định lý Rybczynski tiên liệu rằng, với mức gia

tương đối cho trước, khi cung một yếu tố sản xuất

tăng lên sẽ làm tăng cung hàng hoá thâm dụng

yếu tố sản xuất đó và làm giảm cung các hàng hoá

khác

Định lý ngang bằng giá các yếu tố sản xuất tiên

liệu rằng tự do ngoại thương sẽ dẫn đến sự hội tụ

giá các yếu tố sản xuất


Giải thích nghịch lý này như thế nào?

Phép kiểm định có vấn đề?

Định lý H-O không có giá trị thực tế?

Vấn đề đối với phương pháp kiểm định

Sai số đo lường

Nhầm lẫn trong việc giải thích các yếu tố.

Vấn đề đối với định lý H-O

Không có sự khác biệt về công nghệ giưã các nước?



Bài giảng 3


Giải thích tại sao trong thực tế không có sự hội tụ

về giá cuả các yếu tố sản xuất?

Không có tự do ngoại thương trong thực tế?

Khác biệt về công nghệ?


Tại sao trong thực tế không có sự hội tụ về suất

sinh lợi cuả yếu tố sản xuất đồng nhất giữa các

nước?

Không có tự do ngoại thương trong thực tế?

Khác biệt công nghệ?

Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Bài giảng 3 · Chương trình Giảng dạy...

Documents

Transcript of Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Bài giảng 3 · Chương trình Giảng dạy...