11/71/71

22/71/71

I. CHỦ NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG

II. QUAN ĐiỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ MỐI QUAN HỆ GiỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC

33/71/71

I. CHỦ NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA DUY VẬT

BiỆN CHỨNG

44/71/71

1. Vaán ñềâ cô baûn cuûa Trieát hoïc, söï ñoái laäp giöõa chuû nghóa duy vaät vôùi chuû nghóa duy taâm. a. Vaán ñeà cô baûn cuûa

trieát hoïc Trieát hoïc nghieân cöùu theá

giôùi noùi chung. Trong ñoù, taát caû caùc söï vaät, hieän töôïng ñeàu ñöôïc khaùi quaùt trong hai phaïm truø “vaät chaát” hoaëc “yù thöùc”.

55

“Vấn đề cơ bản lớn của mọi triết học, đặc biệt là của triết học hiện đại, là mối quan hệ giữa tư duy và tồn tại”

66/71/71

Vaán ñề cô baûn cuûa trieát hoïc coù hai maët : - Giöõa yù thöùc vaø vaät chaát, caùi naøo coù tröôùc, caùi naøo coù sau, caùi naøo quyeát ñònh caùi naøo? - Tö duy cuûa con ngöôøi coù theå phaûn aùnh trung thöïc theá giôùi khaùch quan khoâng? Hay noùi caùch khaùc, con ngöôøi coù khaû naêng nhaän thöùc theá giôùi hay khoâng?

77

Thân thoai Âu cơ

Kinh Thanh

Đêmôcrit

88/71/71

b. Chuû nghóa duy vaät vaø chuû nghóa duy taâm

Nhöõng nhaø duy vaät cho raèng vaät chaát coù tröôùc, yù thöùc coù sau; vaät chaát quyeát ñònh yù thöùc, hoïc thuyeát cuûa hoï hôïp thaønh caùc moân phaùi khaùc nhau cuûa chuû nghóa duy vaät.

Nhöõng nhaø duy taâm cho raèng yù thöùc coù tröôùc vaät chaát, yù thöùc quyeát ñònh vaät chaát, hoïc thuyeát cuûa hoï hôïp thaønh caùc moân phaùi khaùc nhau cuûa chuû nghóa duy taâm.

99/71/71

2.Caùc hình thöùc bieåu hieän cuûa chuû nghóa duy vaät: a.Chuû nghóa duy vaät chaát phaùc thôøi coå ñaïi. Xuaát hieän ôû nhieàu quoác gia treân theá giôùi, nhaát laø AÁn Ñoä, Trung Quoác, Hy Laïp. Quan ñieåm cuûa chuû nghóa duy vaät thôøi kyø naøy noùi chung laø ñuùng ñaén nhöng coøn chaát phaùc, giaûn ñôn, chuû yeáu döïa vaøo söï quan saùt tröïc quan, caûm tính, chöa coù caên cöù khoa hoïc.

1010/71/71

b. Chuû nghóa duy vaät maùy moùc, sieâu hình theá kyû XVII – XVIII Ñaây laø thôøi kyø phaùt trieån röïc rôõ cuûa cô hoïc khieán cho quan ñieåm xem xeùt theá giôùi theo kieåu maùy moùc, sieâu hình chieám ñòa vò thoáng trò và phaùt trieån maïnh meõ ñeán caùc nhaø duy vaät. Caùc nhaø duy vaät maùy moùc, sieâu hình xem xeùt giôùi töï nhieân vaø con ngöôøi nhö moät heä thoáng maùy moùc phöùc taïp và chæ thaáy söï vaät trong traïng thaùi bieät laäp, ngöng ñoïng, khoâng phaùt trieån.

1111/71/71

c. Chuû nghóa duy vaät bieän chöùng. Quaù trình khaéc phuïc caùc thieáu soùt maùy moùc, sieâu hình vaø duy taâm khi xem xeùt caùc hieän töôïng xaõ hoäi cuûa chuû nghóa duy vaät theá kyû XVII – theá kyû XVIII cuõng ñoàng thôøi laø quaù trình ra ñôøi hình thaùi thöù ba cuûa chuû nghóa duy vaät, ñoù laø chuû nghóa duy vaät bieän chöùng.

1212/71/71

d. Vai troø cuûa chuû nghóa duy vaät - Chuû nghóa duy vaät laø theá giôùi quan khoa hoïc, laø cô sôû lyù luaän ñuùng ñaén daãn daét, thuùc ñaåy caùc khoa hoïc phaùt trieån. Laø coâng cuï höõu hieäu giuùp nhaân loaïi tieán boä caûi taïo theá giôùi. - Giaûi phoùng con ngöôøi khoûi nhöõng nieàm tin sai leäch, baùc boû maïnh meõ ñöùc tin muø quaùng cuûa toân giaùo.

1313/71/71

3.Chuû nghóa duy taâm Chuû nghóa duy taâm cuõng xuaát hieän vaøo thôøi coå ñaïi, toàn taïi döơùi hai daïng chuû yeáu: a. Chuû nghóa duy taâm khaùch quan, baét ñaàu töø PLaton( 472-347 tröôùc coâng nguyeân) ôû Hy Laïp vaø phaùt trieån ñeán ñænh cao laø Heâghen ôû Ñöùc: cho raèng coù moät thöïc theå tinh thaàn khoâng nhöõng toàn taïi tröôùc, ñoäc laäp vôùi yù thöùc con ngöôøi maø coøn sinh ra vaø quyeát ñònh taát caû caùc quaù trình cuûa theá giôùi vaät chaát. Thöïc theå ñoù goïi laø “ yù nieäm”.

1414LỄ PHỤC SINH

1515/71/71

b. Chuû nghóa duy taâm chuû quan vôùi caùc ñaïi bieåu noåi tieáng nhö G.Beùccôli( 1684-1753) ôû Ai Len vaø Ñ. Hium(1711-1766) ôû Anh cho raèng: caûm giaùc, phöùc hôïp nhöõng caûm giaùc coù tröôùc vaø toàn taïi saün trong con ngöôøi, trong chuû theå nhaän thöùc, coøn caùc söï vaät beân ngoaøi chæ laø phöùc hôïp cuûa nhöõng caûm giaùc ñoù maø thoâi.

1616/71/71

c. Nguoàn goác cuûa chuû nghóa duy taâm. - Nguoàn goác nhaän thöùc: baét nguoàn töø caùch xem xeùt phieán dieän, tuyeät ñoái hoùa moät maët, moät ñaëc tính naøo ñoù trong quaù trình nhaän thöùc mang tính bieän chöùng cuûa con ngöôøi. - Nguoàn goác xaõ hoäi: do söï taùch rôøi lao ñoäng trí oùc vôùi lao ñoäng chaân tay vaø söï thoáng trò cuûa lao ñoäng trí oùc vôùi lao ñoäng chaân tay trong xaõ hoäi cuõ ñaõ taïo ra quan nieäm sai laàm veà vai troø quyeát ñònh cuûa nhaân toá tö töôûng tinh thaàn ñoái vôùi nhaân toá vaät chaát.

1717/71/71

II. QUAN ÑIEÅM DUY VAÄT BIEÄN CHÖÙNG VEÀ VAÄT CHAÁT, YÙ THÖÙC

VAØ MOÁI QUAN HEÄ BIEÄN CHÖÙNG GIÖÕA

VAÄT CHAÁT VAØ YÙ THÖÙC.

1818/71/71

1. Vaät chaát a.Phaïm truø vaät chaát - Quan nieäm tröôùc Maùc:

Vaät chaát ñöôïc coi laø thöïc theå, cô sôû ñaàu tieân baát bieán cuûa taát caû caùc söï vaät, hieän töôïng toàn taïi trong theá giôùi khaùch quan.

Quan nieäm veà vaät chaát cuûa caùc nhaø duy vaät coå ñaïi mang tính tröïc quan caûm tính, theå hieän ôû choã hoï ñaõ ñoàng nhaát vaät chaát vôùi nhöõng vaät theå cuï theå, coi ñoù laø cô sôû ñaàu tieân cuûa moïi toàn taïi.

1919/71/71

Ví duï: - Phaùi Cha-rô-vaùc (Ấn độ) coi cô sôû ñaàu tieân laø ñaát, nöôùc, löûa vaø khoâng khí. - Triết học cổ đại TQ coi vật chất là “Ngũ hành” - Tröôøng phaùi trieát hoïc Hy-laïp coå ñaïi coi cô sôû ñaàu tieân cuûa moïi toàn taïi laø nöôùc (Ta-leùt), khoâng khí (A-na-xi-men); lửa (Heâ-ra-clít). Ñeâ-moâ-crit, thöøa nhaän coù hai cô sôû ñaàu tieân cuûa moïi toàn taïi ñoù laø nguyeân töû vaø troáng roãng.

2020

“五行”说 KIM

MỘC

THỦY

HỎA

THỔ

2121

2222

2323/71/71

Cuoái theá kyû XIX vaø ñaàu theá kyû XX, vaät lyù hoïc coù nhöõng phaùt minh quan troïng. Cuï theå laø: - 1895, Rônghen (Đức) phaùt hieän ra tia X - 1896, Beccôren (Phaùp) phaùt hieän ra hieän töôïng phoùng xạ - 1897,Toâmxôn(Anh) phaùt hieän ra ñieän töû. -1901,Kauphman phaùt hieän ra hieän töôïng raát quan troïng laø trong quaù trình vaän ñoäng, khoái löôïng cuûa ñieän töû taêng khi vaän toác cuûa noù taêng.

2424

2525/71/71

Nhöõng phaùt minh trong vaät lyù hoïc ñaõ chöùng minh söï ñoàng nhaát vaät chaát vôùi nhöõng daïng cuï theå cuûa vaät chaát, đây là caên cöù ñeå CNDT lôïi duïng choáng laïi CNDV.

Caùc nhaø trieát hoïc duy taâm cho raèng: caùc phaùt minh trong vaät lyù hoïc ñaõ chöùng toû “Vaät chaát tieâu tan maát” vaø nhö theá toaøn boä neàn taûng cuûa CNDV bò suïp ñoå hoaøn toaøn.

2626/71/71

Chính trong hoaøn caûnh naøy, Leânin ñaõ khaùi quaùt nhöõng thaønh töïu cuûa KHTN vaø chæ roõ vaät chaát khoâng bò tieâu tan. Caùi bò tieâu tan, bò baùc boû chính laø giôùi haïn hieåu bieát veà vaät chaát, laø quan ñieåm sieâu hình, maùy moùc trong nhaän thöùc khoa hoïc cho raèng giôùi töï nhieân laø coù taän cuøng veà caáu truùc;

Treân söï phaân tích aáy, V.I.Leânin ñöa ra ñònh nghóa veà phaïm truø vaät chaát.

2727/71/71

“Vật chất là một phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại khách quan được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh và tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác.”

2828/71/71

Ñònh nghóa vaät chaát cuûa V.I Leânin bao goàm nhöõng noäi dung chính sau: * Vaät chaát – caùi toàn taïi khaùch quan beân ngoaøi yù thöùc vaø khoâng phuï thuoäc vaøo yù thöùc. * Vaät chaát – caùi gaây neân caûm giaùc moät khi taùc ñọâng tröïc tieáp hay giaùn tieáp leân caùc giaùc quan con ngöôøi. * Vaät chaát – caùi ñöôïc caûm giaùc cuûa chuùng ta cheùp laïi, chuïp laïi, phaûn aùnh töùc laø con ngöôøi coù theå nhaän thöùc ñöôïc theá giôùi.

2929/71/71

b. YÙ nghóa : - Baùc boû thuyeát khoâng theå bieát ñoàng thôøi, khaéc phuïc nhöõng khieám khuyeát trong caùc quan ñieåm maùy moùc, sieâu hình veà theá giôùi. - Đònh höôùng ñoái vôùi caùc khoa hoïc cuï theå trong vieäc tìm kieám caùc daïng hoaëc caùc hình thöùc môùi cuûa vaät theå trong theá giôùi. - Trong lónh vöïc xaõ hoäi, cho pheùp xaùc ñònh caùi gì laø vaät chaát, giuùp caùc nhaø khoa hoïc coù cô sôû lyù luaän ñeå giaûi thích nhöõng nguyeân nhaân cuoái cuøng cuûa caùc bieán coá xaõ hoäi, tìm ra caùc phöông aùn toái öu ñeå thuùc ñaåy xaõ hoäi phaùt trieån.

3030/71/71

2. Phöông thöùc vaø hình thöùc toàn taïi cuûa vaät chaát

• “Vận động hiểu theo nghĩa chung nhất, - tức được hiểu là một phương thức tồn tại của vật chất, là một thuộc tính cố hữu của vật chất, - thì bao gồm tất cả mọi sự thay đổi và mọi quá trình diễn ra trong vũ trụ, kể từ sự thay đổi vị trí đơn giản cho đến tư duy.”

3131/71/71

Theo quan ñieåm cuûa Maùc – Leânin, vaän ñoäng laø söï töï thaân vaän ñoäng cuûa vaät chaát, ñöôïc taïo neân do söï taùc ñoäng laãn nhau cuûa chính caùc thaønh toá noäi taïi trong caáu truùc cuûa vaät chaát. Quan ñieåm này ñaõ ñöôïc chöùng minh baèng nhöõng thaønh töïu cuûa khoa hoïc töï nhieân vaø nhöõng phaùt kieán cuûa khoa hoïc hieän ñaïi. Vaät chaát khoâng do ai saùng taïo ra vaø khoâng bao giôø bò tieâu dieät, cho neân vaän ñoäng vôùi tính caùch laø phöông thöùc toàn taïi taát yeáu cuûa vaät chaát cuõng khoâng theå maát ñi hoaëc ñöôïc saùng taïo ra.

3232/71/71

Thöøa nhaän söï toàn taïi vónh cửu cuûa vaät chaát, treân thöïc teá cuõng coù nghóa thöøa nhaän tính voâ sinh, voâ dieät cuûa vaän ñoäng. Neáu moät hình thöùc vaän ñoäng naøo ñoù cuûa moät söï vaät nhaát ñònh maát ñi thì taát yeáu seõ naûy sinh moät hình thöùc vaän ñoäng khaùc thay theá. Nghóa laø caùc hình thöùc vaän ñoäng chæ chuyeån hoùa laãn nhau, chöù vaän ñoäng cuûa vaät chaát noùi chung thì vónh vieãn toàn taïi cuøng vôùi söï toàn taïi vónh vieãn cuûa vaät chaát.

3333

• Chuyên dich vi tri của vật thê trong không gian

F = G.m1m2/r2

3434

KHỉ TRÊU HỔ

3535

E = mc2

88Ra226   ======> 86Rn222  + 2He4

3636

NaOH + HCl = NaCl + H2O

Fe + H2SO4 = FeSO4 + H2

3737

VỤ NỔ HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ

3838

Laø söï bieán ñoåi cuaû caùc cô theå soáng

3939

BÍ ẨN DƯớI ĐÁY ĐạI DƯƠNG

4040

4141

Nhận đinh về 20 năm đổi mới

4242/71/71

Nhöõng trình ñoä vaän ñoäng naøy töông öùng vôùi trình ñoä cuûa caùc keát caáu vaät chaát. Caùc hình thöùc vaän ñoäng cao xuaát hieän treân cô sôû caùc hình thöùc vaän ñoäng thaáp, bao haøm trong ñoù taát caû nhöõng hình thöùc vaän ñoäng thaáp hôn. Trong söï toàn taïi cuûa mình, moãi söï vaät coù theå gaén lieàn vôùi nhieàu hình thöùc vaän ñoäng khaùc nhau. Tuy nhieân, baûn thaân söï toàn taïi cuûa söï vaät ñoù bao giôø cuõng ñöôïc ñaëc tröng baèng moät hình thöùc vaän ñoäng cô baûn.

4343/71/71

Vaän ñoäng vaø ñöùng im Trong quaù trình vaän ñoäng tuyeät ñoái, vaät chaát luoân bao haøm hieän töôïng ñöùng im töông ñoái. Khaû naêng ñöùng im töơng ñối, khaû naêng caân baèng taïm thôøi laø nhöõng ñieàu kieän chuû yeáu cuûa söï phaân hoùa cuûa vaät chaát. Hieän töôïng ñöùng im töông ñoái hoaëc traïng thaùi caân baèng taïm thôøi cuûa söï vaät trong quaù trình vaän ñoäng cuûa noù, treân thöïc teá chæ xaûy ra khi söï vaät ñöôïc xem xeùt trong moät quan heä xaùc ñònh naøo ñoù.

4444/71/71

Ñaëc ñieåm cuûa hieän töôïng ñöùng im töông ñoái laø: + Hieän töôïng ñöùng im töông ñoái chæ xaåy ra trong moät moái quan heä nhaát ñònh chöù khoâng phaûi trong moïi quan heä trong cuøng moät luùc + Ñöùng im chæ xaåy ra vôùi moät hình thaùi vaän ñoäng trong moät luùc naøo ñoù, chöù khoâng phaûi vôùi moïi hình thaùi vaän ñoäng trong cuøng moät luùc.

4545/71/71

+ Ñöùng im chæ bieåu hieän cuûa moät traïng thaùi vaän ñoäng, vaän ñoäng trong thaêng baèng, trong söï oån ñònh töông ñoái, bieåu hieän thaønh moät söï vaät, moät caây, moät con…trong khi noù coøn laø noù, chöa bò phaân hoùa thaønh caùi khaùc. Khoâng coù ñöùng im töông ñoái thì khoâng coù söï vaät naøo caû. + Vaän ñoäng caù bieät coù xu höôùng hình thaønh söï vaät, hieän töôïng oån ñònh naøo ñoù, coøn vaän ñoäng noùi chung, töùc laø söï taùc ñoäng qua laïi laãn nhau giöõa söï vaät hieän töôïng laøm cho taát caû khoâng ngöøng bieán ñoåi.

4646/71/71

Khoâng gian vaø thôøi gian

Khoâng gian laø phöông thöùc toàn taïi cuûa vaät chaát xeùt veà maët quaûng tính. Noù theå hieän chieàu daøi, chieàu roäng, chieàu cao cuûa vaät theå. Thôøi gian laø phöông thöùc toàn taïi cuûa vaät chaát xeùt veà maët độ daøi dieãn bieán, theå hieän ôû söï keá tieáp nhau cuûa quaù trình vaän ñoäng cuûa vaät theå.

4747/71/71

Khoâng gian vaø thôøi gian coù nhöõng tính chaát sau ñaây: + Tính khaùch quan : Vaät chaát toàn taïi khaùch quan, khoâng gian, thôøi gian laø thuoäc tính gaén lieàn vôùi vaät chaát do ñoù, chuùng cuõng toàn taïi khaùch quan. + Tính vónh cửu vaø voâ taän : Voâ taän coù nghóa laø khoâng coù taän cuøng veà moät phía naøo caû, caû veà ñaèng tröôùc laãn ñaèng sau, caû veà phía treân laãn phía döôùi, caû veà beân phaûi laãn beân traùi. + Tính ba chieàu cuûa khoâng gian(chieàu daøi, chieàu roäng, chieàu cao) vaø tính moät chieàu của thôøi gian( töø quaù khöù tôùi töông lai)

4848/71/71

Tính thoáng nhaát vaät chaát cuûa theá giôùi

Chuû nghóa duy vaät bieän chöùng khaúng ñònh baûn chaát cuûa theá giôùi laø vaät chaát, theá giôùi thoáng nhaát ôû tính vaät chaát. Theo quan ñieåm ñoù:

- Moät laø, chæ coù moät theá giôùi duy nhaát laø theá giôùi vaät chaát; theá giôùi vaät chaát laø caùi coù tröôùc, toàn taïi khach quan, ñoäc laäp vôùi yù thöùc cuûa con ngöôøi.

- Hai laø, theá giôùi vaät chaát toàn taïi vónh vieãn, voâ taän, voâ haïn, khoâng ñöôïc sinh ra vaø khoâng bò maát ñi.

4949/71/71

- Ba laø, moïi toàn taïi cuûa theá giôùi vaät chaát ñeàu coù moái lieân heä thoáng nhaát vôùi nhau, bieåu hieän ôû choã chuùng ñeàu laø nhöõng daïng cuï theå cuûa vaät chaát, laø nhöõng keát caáu vaät chaát, coù nguoàn goác vaät chaát, do vaät chaát sinh ra vaø cuøng chòu söï chi phoái cuûa nhöõng quy luaät khaùch quan phoå bieán cuûa theá giôùi vaät chaát. Trong theá giôùi vaät chaát khoâng coù gì khaùc ngoaøi nhöõng quaù trình vaät chaát ñang bieán ñoåi vaø chuyeån hoùa laãn nhau, laø nguoàn goác, nguyeân nhaân vaø keát quaû cuûa nhau.

5050/71/71

Nhöõng thaønh töïu cuûa khoa hoïc töï nhieân hieän ñaïi ñaõ chöùng minh cho luaän ñieåm treân. Coù theå khaúng ñònh raèng, taát caû caùc söï vaät, töø treân quaû ñaát cuûa chuùng ta ñeán caùc haønh tinh xa xoâi, ñeàu coù caáu truùc vaät lyù, hoùa hoïc thoáng nhaát, ñeàu ñöôïc taïo ra töø caùc phaân töû, nguyeân töû vaø caùc haït cô baûn, thaäm chí töø caùc tröôøng vaät lyù nöõa.

Söï thoáng nhaát ôû ñaây coøn ñöôïc bao goàm taát caû giôùi voâ sinh, giôùi höõu sinh vaø xaõ hoäi vaøo moät böùc tranh theá giôùi duy nhaát, trong ñoù giöõa chuùng coøn coù söï lieân heä qua laïi, chuyeån hoùa laãn nhau, vaän ñoäng vaø phaùt trieån.

5151

Chính quaù trình naøy cho pheùp chuùng ta thaáy ñöôïc ñaày ñuû söï thoáng nhaát vaät chaát cuûa theá giôùi vôùi taát caû caùc traïng thaùi, caùc giai ñoaïn phaùt trieån, töø caùc haït cô baûn ñeán phaân töû, töø caùc phaân töû ñeán caùc cô theå soáng vaø töø cô theå soáng ñeán con ngöôøi vaø xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Nhö vaäy, theá giôùi vaät chaát toàn taïi khaùch quan, vónh vieãn vaø voâ taän. Tuy theá giôùi vaät chaát ña daïng vaø phong phuù nhöng taát caû ñeàu laø vaät chaát, ñeàu thoáng nhaát ôû tính vaät chaát cuûa noù.

5252/71/71

YÙ nghóa phöông phaùp luaän cuûa tính thoáng nhaát vaät chaát cuûa theá giôùi:

Laøm saùng toû theâm nguyeân lyù veà moái lieân heä phoå bieán, chæ ra sai laàm cuûa phöông phaùp sieâu hình veà söï baát ñoäng, tónh taïi cuûa caùc söï vaät, hieän töôïng trong theá giôùi.

5353/71/71

3. YÙ thöùc a. Nguoàn goác cuûa yù thöùc

- Nguoàn goác töï nhieân :

5454

5555/71/71

YÙ thöùc ra ñôøi laø keát quaû söï phaùt trieån laâu daøi cuûa thuoäc tính phaûn aùnh cuûa vaät chaát. Noäi dung cuûa noù laø thoâng tin veà theá giôùi beân ngoaøi. YÙ thöùc laø söï phaûn aùnh theá giôùi beân ngoaøi vaøo trong boä oùc ngöôøi. Nhö vaäy, boä oùc ngöôøi cuøng vôùi theá giôùi beân ngoaøi taùc ñoäng leân boä oùc laø nguoàn goác töï nhieân cuûa yù thöùc.

5656/71/71

- Nguoàn goác xaõ hoâi: Lao ñoäng, con người trao ñoåi kinh nghieäm, trao ñoåi tö töôûng cho nhau. Chính nhu caàu ñoù daãn ñeán söï xuaát hieän ngoân ngöõ. Ngoân ngöõ laø heä thoáng tín hieäu thöù hai, heä thoáng tín hieäu vaät chaát mang noäi dung yù thöùc.

5757/71/71

Ngoân ngöõ vöøa laø phöông tieän giao tieáp ñoàng thôøi laø coâng cuï cuûa tö duy. Nhö vaäy, nguoàn goác tröïc tieáp nhaát, quyeát ñònh söï ra ñôøi, phaùt trieån yù thöùc laø lao ñoäng, ngoân ngöõ vaø quan heä xaõ hoäi.

5858/71/71

Baûn chaát cuûa yù thöùc - YÙ thöùc laø söï phaûn aùnh hieän

thöïc khaùch quan vaøo trong boä oùc ngöôøi moät caùch naêng ñoäng, saùng taïo; laø hình aûnh chuû quan cuûa theá giôùi khaùch quan.

Treân cô sôû caùi ñaõ coù, yù thöùc coù theå saùng taïo ra tri thöùc môùi, coù theå töôûng tượng ra caùi khoâng coù trong thöïc teá, coù theå tieân ñoaùn, döï baùo töông lai, coù theå taïo ra caùc huyeàn thoaïi, giaû thuyeát, lyù thuyeát khoa hoïc heát söùc tröøu töôïng vaø khaùi quaùt cao, thaäm chí ôû moät soá ngöôøi coù khaû naêng ñaëc bieät nhö tieân tri, thoâi mieân, ngoaïi caûm,….

5959/71/71

Quaù trình yù thöùc laø quaù trình thoáng nhaát cuûa ba maët sau ñaây : + Thöù nhaát: Trao ñoåi thoâng tin giöõa chuû theå vaø ñoái töôïng phaûn aùnh. Söï trao ñoåi coù tính hai chieàu, coù ñònh höôùng vaø choïn loïc. + Thöù hai : Moâ hình hoùa ñoái töôïng trong tö duy döôùi daïng tinh thaàn, maõ hoùa caùc ñoái töôïng thaønh yù töôûng, tinh thaàn phi vaät chaát. + Thöù ba : Chuyeån moâ hình tö duy ra hieän thöïc, töùc laø quaù trình hieän thöïc hoùa tö töôûng.

6060/71/71

Tính saùng taïo cuûa yù thöùc laø saùng taïo cuûa phaûn aùnh, theo quy luaät vaø trong khuoân khoå cuûa phaûn aùnh maø keát quaû bao giôø cuõng laø hình aûnh tinh thaàn. Tóm lại: YÙ thöùc laø moät hieän töôïng xaõ hoäi baét nguoàn töø thöïc tieãn lòch söû – xaõ hoäi, phaûn aùnh nhöõng quan heä xaõ hoäi khaùch quan.

6161/71/71

Keát caáu cuûa yù thöùc Tri thöùc laø noäi dung cô

baûn cuûa yù thöùc. Tri thöùc laø keát quaû cuûa quaù trình con ngöôøi nhaän thöùc theá giôùi.

Tri thöùc coù nhieàu lónh vöïc: töï nhieân, xaõ hoäi, con ngöôøi,… vaø coù nhieàu caáp ñoä khaùc nhau: Kinh nghieäm, lyù luaän, caûm tính, lyù tính, khoa hoïc, tieàn khoa hoïc.

6262/71/71

Tình caûm laø moät hình thaùi ñaëc bieät cuûa söï phaûn aùnh quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, giöõa ngöôøi vôùi theá giôùi khaùch quan.

Tình caûm tham gia vaøo moïi hoaït ñoäng vaø taïo thaønh moät trong nhöõng ñoäng löïc quan troïng cuûa hoaït ñoäng con ngöôøi. Tri thöùc phaûi thoâng qua tình caûm, bieán thaønh tình caûm thì môùi bieán thaønh haønh ñoäng thöïc teá, phaùt huy ñöôïc söùc maïnh cuûa mình.

6363

YÙ chí laø khaû naêng huy ñoäng söùc maïnh baûn thaân ñeå vöôït qua nhöõng caûn trôû trong quaù trình thuïc hieän muïc ñích cuûa con ngöôøi.

YÙ chí ñöôïc coi laø maët naêng ñoäng cuûa yù thöùc, moät bieåu hieän cuûa yù thöùc trong thöïc tieãn maø ôû ñoù con ngöôøi töï giaùc ñöôïc muïc ñích cuûa haønh ñoäng neân töï ñaáu tranh vôùi mình vaø ngoaïi caûnh ñeå thöïc hieän ñeán cuøng muïc ñích ñaõ löïa choïn.

6464/71/71

Töï yù thöùc cuõng laø yù thöùc, laø moät thaønh toá quan troïng cuûa yù thöùc, song ñaây laø yù thöùc veà baûn thaân trong moái quan heä vôùi yù thöùc veà theá giôùi beân ngoaøi. Töï yù thöùc laø yù thöùc cuûa caù nhaân veà nhöõng haønh vi, tình caûm, tö töôûng, ñoäng cô, lôïi ích, ñòa vò cuûa mình trong xaõ hoäi. Töï yù thöùc laø yù thöùc höôùng veà nhaän thöùc baûn thaân mình thoâng qua quan heä vôùi ngöôøi khaùc vaø theá giôùi beân ngoaøi.

6565/71/71

Tieàm thöùc laø nhöõng hoaït ñoäng taâm lyù töï ñoäng dieãn ra beân ngoaøi söï kieåm soaùt cuûa chuû theå, song laïi coù lieân quan tröïc tieáp ñeán caùc hoaït ñoäng taâm lyù ñang dieãn ra cuûa chuû theå aáy.

Veà thöïc chaát, tieàm thöùc laø nhöõng tri thöùc maø chuû theå ñaõ coù ñöôïc töø tröôùc nhöng ñaõ gaàn nhö trôû thaønh baûn naêng, thaønh kyõ naêng naèm trong taàng saâu yù thöùc cuûa chuû theå.

6666/71/71

Voâ thöùc laø caùc hieän töôïng taâm lyù naèm ngoaøi phaïm vi cuûa lyù trí maø yù thöùc khoâng kieåm soaùt ñöôïc trong moät luùc naøo ñoù. Voâ thöùc bieåu hieän ra qua nhieàu hieän töôïng nhö baûn naêng ham muoán, giaác mô, bò thoâi mieân, söï lôõ lôøi… Voâ thöùc coù vai troø vaø taùc duïng nhaát ñònh, noù giuùp con ngöôøi traùnh ñöôïc tình traïng caêng thaúng, laäp laïi theá caân baèng trong hoaït ñoäng tinh thaàn.

6767/71/71

4. Moái quan heä giöõa vaät chaát vaø yù thöùc:a) Vai troø cuûa vaät chaát ñoái vôùi yù thöùc: Trong moái quan heä vôùi yù thöùc, vaät chaát laø caùi coù tröôùc, yù thöùc laø caùi coù sau; vaät chaát laø nguoàn goác cuûa yù thöùc; vaät chaát quyeát ñònh yù thöùc; yù thöùc laø söï phaûn aùnh ñoái vôùi vaät chaát. VẬT CHẤT Ý THỨC

(VẬT CHẤT (TÍNH NĂNG QUYẾT ĐỊNH) ĐỘNG CỦA Ý THỨC) Ý THƯC)

6868/71/71

b) Vai troø cuûa yù thöùc ñoái vôùi vaät chaát: Vai troø cuûa yù thöùc laø trang bò cho con ngöôøi tri thöùc veà thöïc taïi khaùch quan, treân cô sôû aáy con ngöôøi xaùc ñònh muïc tieâu, ñeà ra phöông höôùng, xaây döïng keá hoaïch, löïa choïn phöông phaùp, bieän phaùp, coâng cuï, phöông tieän v.v… ñeå thöïc hieän muïc tieâu cuûa mình.

- YÙ thöùc laø caùi phaûn aùnh theá giôùi vaät chaát, laø hình aûnh veà theá giôùi vaät chaát neân noäi dung cuûa yù thöùc ñöôïc quyeát ñònh bôûi vaät chaát. - Vaät chaát khoâng chæ quyeát ñònh noäi dung maø coøn quyeát ñònh caû hình thöùc bieåu hieän cuõng nhö moïi söï bieán ñoåi cuûa yù thöùc.

6969/71/71

- Söï taùc ñoäng trôû laïi cuûa yù thöùc ñoái vôùi vaät chaát dieãn ra theo hai höôùng: tích cöïc hoaëc tieâu cöïc. Neáu con ngöôøi nhaän thöùc ñuùng, thì haønh ñoäng cuûa con ngöôøi phuø hôïp vôùi caùc quy luaät khaùch quan, theá giôùi ñöôïc caûi taïo – ñoù laø söï taùc ñoäng tích cöïc cuûa yù thöùc; Neáu con ngöôøi phaûn aùnh khoâng ñuùng hieän thöïc khaùch quan, thì haønh ñoäng cuûa con ngöôøi ñi ngöôïc laïi caùc quy luaät khaùch quan, nó coù taùc duïng tieâu cöïc ñoái vôùi hoaït ñoäng thöïc tieãn, ñoái vôùi hieän thöïc khaùch quan.

7070/71/71

5. YÙ nghóa phöông phaùp luaän: Trong moïi hoaït ñoäng nhaän thöùc vaø thöïc tieãn ñoøi hoûi phaûi xuaát phaùt töø thöïc teá khaùch quan, toân troïng khaùch quan ñoàng thôøi phaùt huy tính naêng ñoäng chuû quan. Xuaát phaùt töø thöïc teá khaùch quan, toân troïng khaùch quan laø toân troïng quy luaät, nhaän thöùc vaø haønh ñoäng theo quy luaät;

7171/71/71

Lưu ý: Thöïc hieän nguyeân taéc toân troïng khaùch quan, phaùt huy tính naêng ñoäng chuû quan trong nhaän thöùc vaø thöïc tieãn ñoøi hoûi phaûi phoøng choáng vaø khaéc phuïc beänh chuû quan duy yù chí; Đoù laø nhöõng haønh ñoäng laáy yù chí aùp ñaët cho thöïc teá, laáy aûo töôûng thay cho hieän thöïc, laáy yù muoán chuû quan laøm chính saùch, laáy tình caûm laøm ñieåm xuaát phaùt cho chieán löôïc, saùch löôïc v.v… Ñaây cuõng laø quaù trình choáng chuû nghóa kinh nghieäm, xem thöôøng tri thöùc khoa hoïc, xem thöôøng lyù luaän, baûo thuû, trì treä, thuï ñoäng v.v… trong hoaït ñoäng nhaän thöùc vaø thöïc tieãn.