73

Chng 4 PHN TCH TNH HNH TIU TH V LI NHUN

4.1. PHN TCH TNH HNH TIU TH Tiu th l qu trnh cung cp sn phm v thu c tin hng hoc c ngi mua chp nhn thanh ton. Sn phm ca doanh nghip nu p ng c nhu cu ca th trng s tiu th nhanh, tng vng quay vn, nu gi thnh h s tng li nhun ca doanh nghip. 4.1.1. ngha v nhim v ca phn tch tnh hnh tiu th 4.1.1.1. ngha phn tch Trong iu kin kinh t th trng, cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t, t do sn xut kinh doanh. Cc sn phm do doanh nghip sn xut ra, c tiu th trn th trng vi gi c xc nh ch yu da vo quy lut gi tr, cung cu, cnh tranh v nguyn tc thun mua va bn, khi sn xut pht trin th vn quan trng trc ht khng phi l sn xut m l tiu th sn phm hng ho. Bi v: - C tiu th c sn phm hng ho, doanh nghip mi thu hi c vn, tin hnh ti sn xut m rng, tng tc lun chuyn vn, nng cao hiu qu s dng vn v pht trin sn xut. - Sn phm hng ho c tiu th c, mi xc nh c kt qu hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip l li hay l v li l mc no. - Qua tiu th tnh cht tin ch ca sn phm mi c xc nh mt cch hon ton v iu ny c th hin qua nng lc sn xut kinh doanh ca doanh nghip. - Tiu th c nhiu sn phm hng ho vi gi c ph hp khng nhng doanh nghip c li, m iu ny cn cho thy kh nng chim lnh th trng tiu th sn phm v thu ht khch hng ca doanh nghip, khng nh cht lng sn phm v nng lc cnh tranh ca doanh nghip. 4.1.1.2. Nhim v phn tch - nh gi tnh hnh tiu th ca tng loi sn phm v ton b sn phm, nh gi tnh hnh tiu th theo n t hng. - Phn tch nhng nguyn nhn nh hng n tnh hnh tiu th sn phm hng ho ca doanh nghip. - ra cc bin php nhm y nhanh tc tiu th sn phm. 4.1.2. Phn tch chung tnh hnh tiu th v khi lng sn phm Tiu th sn phm l giai on cui ca vng chu chuyn vn doanh nghip. Sn phm hng ho ca doanh nghip ch c coi l tiu th, khi doanh nghip nhn c tin bn hng hoc c khch hng chp nhn thanh ton.

74

Phn tch chung tnh hnh tiu th sn phm l xem xt, nh gi tnh hnh tiu th v khi lng tng loi sn phm v ca ton b sn phm (ton doanh nghip). ng thi xem xt mi quan h cn i gia d tr, sn xut v tiu th nhm nh gi khi qut tnh hnh tiu th v nhng nguyn nhn ban u nh hng n tnh hnh tiu th sn phm ca doanh nghip. 4.1.2.1. Phn tch tnh hnh hon thnh k hoch tiu th tng loi sn phm nh gi tnh hnh hon thnh k hoch tiu th tng loi sn phm ta tnh t l hon thnh k hoch tiu th. a. Ch tiu phn tch

S lng sn phm tiu th thc t T l hon thnh KH TT = x 100 (4.1) S lng sn phm tiu th k hoch

b. Phng php phn tch: Phng php so snh So snh s lng sn phm tiu th gia k thc t vi k k hoch hoc so snh gia thc t nm nay vi thc t nm trc c hai ch tiu s tuyt i v s tng i, tnh t l hon thnh k hoch tiu th tng sn phm v nh gi. - Nu t l hon thnh k hoch tiu th thc t so vi k hoch > 100%: Hon thnh vt mc k hoch tiu th. - Nu t l hon thnh k hoch tiu th thc t so vi k hoch =100%: Hon thnh k hoch tiu th. - Nu t l hon thnh k hoch tiu th thc t so vi k hoch < 100%: Khng hon thnh k hoch tiu th. 4.1.2.2. Phn tch tnh hnh hon thnh k hoch tiu th ton doanh nghip (ton b sn phm) a. Ch tiu phn tch i vi ton doanh nghip (ton b sn phm) nh gi tnh hnh hon thnh k hoch tiu th v khi lng ngi ta s dng ch tiu doanh thu. Cng thc:

n

iKiKi

n

iKiTi

PQ

PQK

1

1 x100 (4.2)

Chnh lch tuyt i:

n

iKiKi

n

iKiTi PQPQ

11 (4.3)

75

Trong : - K: T l hon thnh k hoch tiu th v s lng sn phm ton doanh nghip; - QTi: S lng sn phm tiu th thc t th i; - QKi: S lng sn phm tiu th k hoch th i; - PKi: n gi bn k hoch ca sn phm th i. b. Phng php phn tch: Phng php so snh - So snh doanh thu thc t tnh theo gi bn k hoch vi doanh thu k hoch tnh theo gi bn k hoch, trn c s tnh ra t l hon thnh k hoch tiu th sn phm ca ton doanh nghip. Kt qu tnh ton, K c th xy ra mt trong ba trng hp sau: + Nu K > 100%: Doanh nghip hon thnh vt mc k hoch v khi lng sn phm tiu th; + Nu K=100%: Doanh nghip hon thnh k hoch khi lng sn phm tiu th; + Nu K< 100%: Doanh nghip khng hon thnh k hoch v khi lng tiu th. Trong c ba trng hp trn, mi nhn t c bit c b tr ln nhau. C th loi sn phm ny khi lng sn phm tiu th vt mc k hoch, nhng loi sn phm khc khi lng tiu th li khng t mc k hoch. Do , nh gi mt cch ton din tnh hnh hon thnh k hoch v khi lng tiu th, cn kt hp s dng c t l hon thnh k hoch tiu th ton doanh nghip v t l hon thnh k hoch tiu th tng loi sn phm. - So snh khi lng sn phm tiu th vi khi lng sn phm sn xut v khi lng sn phm d tr u k v cui k nhm nh gi tnh cn i gia sn xut, d tr v tiu th. Trong qu trnh phn tch, ta tnh khi lng sn phm tiu th qua cc bc trung gian, theo cng thc sau:

Khi lng sn phm tiu th

= Khi lng sn phm tn u k

+ Khi lng sn phm sn xut

trong k -

Khi lng sn phm tn

cui k

(4.4)

Cn c cng thc (4.4) khi phn tch ta c th gp mt s trng hp sau y: Nu khi lng sn phm tiu th tng, trong trng hp khi lng sn phm d

tr u k tng, khi lng sn phm sn xut gim v khi lng sn phm d tr cui k tng. Trng hp ny doanh nghip c th hon thnh k hoch tiu th nguyn nhn l do khi lng d tr u k tng nu khng doanh nghip s khng hon thnh k hoch tiu th. Mt khc mc d tr cui k tng ln, r rng mc d tr u k phi tng ln vi tc ln. iu ny th hin s mt cn i gia sn xut, d tr v tiu th.

Nu khi lng sn phm tiu th tng, trong trng hp khi lng sn phm sn xut tng, sn phm d tr u k gim, tnh hung ny c th xy ra nu:

76

+ Sn phm d tr cui k tng nhm p ng nhu cu tiu th cho k sau th nh gi tch cc. Bi v tuy tn kho u k gim, nhng do y mnh sn xut, doanh nghip khng nhng cung cp y sn phm cho tiu th m cn sn phm d tr cho k sau, iu ny th hin c tnh cn i gia d tr, sn xut v tiu th. + Sn phm d tr cui k gim, lm cho doanh nghip khng thc hin c hp ng tiu th k kt k sau, y l biu hin khng tt. Tnh cn i gia sn xut, d tr v tiu th khng thc hin c. + Nu khi lng sn phm tiu th gim, khi lng sn phm sn xut tng, d tr u k gim v d tr cui k tng, tnh hnh ny nh gi khng tt. Doanh nghip khng hon thnh k hoch tiu th, gy ng vn trong khu d tr, mt cn i gia d tr, sn xut v tiu th. Nguyn nhn nh hng n tnh hnh ny c th do doanh nghip khng t chc tt cng tc tiu th, cht lng sn phm gim v.v

Nu khi lng sn phm tiu th tng, khi lng sn phm sn xut gim, d tr u k tng, d tr cui k gim vi tc ln, tnh hnh ny mc d doanh nghip hon thnh k hoch tiu th, nhng vn nh gi khng tt. Bi v sn xut khng p ng nhu cu tiu th, d tr cui k gim nh hng n tnh hnh tiu th ca k sau. Tnh cn i gia sn xut, d tr v tiu th khng thc hin c.

Cn c vo cng thc (4.4) ta c th gp mt s trng hp khc xy ra trong qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip, nh gi chnh xc ta cn ch n c im tnh hnh c th ca tng loi sn phm, tnh hnh c th tng doanh nghip, tnh hnh th trng, thu nhp ca ngi lao ng v cc ch chnh sch ca nh nc 4.1.3. Phn tch kt qu tiu th theo mt hng ch yu (theo n t hng) Ngy nay cc doanh nghip sn xut theo c ch th trng chu nh hng ca cc quy lut cung cu, cnh tranh, gi tr Do doanh nghip sn xut nhng mt hng khng n nh, c th linh hot thay i cc loi sn phm cho ph hp vi th trng v nhu cu ca x hi. Tuy nhin vn cn nhiu doanh nghip sn xut sn phm (mt hng) n nh, theo n t hng di hn ca khch hng. Mt khc trong kinh doanh hin i cc doanh nghip rt cn v lun mong mun c c nhiu n t hng, vic tm kim c cc n t hng cng th hin uy tn ca doanh nghip trong kinh doanh v kinh doanh c hiu qu. n t hng l cc hp ng kinh t m doanh nghip k vi doanh nghip khc, do sn xut v tiu th theo n t hng i hi doanh nghip phi tun th nghim ngt v s lng, cht lng, chng loi v thi gian sn xut m bo thi gian giao nhn hng. Tuy nhin, mi mt hng c cng dng khc nhau li c th hin c th trong tng n t hng ca tng khch hng ring bit. Do , i vi loi sn

77

phm ny c tiu th theo cc a ch nh trc, vi khi lng v cht lng c tho thun trong n t hng khi phn tch cn qun trit nguyn tc khng b tr ngha l khng ly s lng sn phm tiu th vt mc k hoch ca loi sn phm ny b cho s lng sn phm khng hon thnh k hoch tiu th ca loi sn phm kia. Vi nguyn tc ny, ch cn mt sn phm no s lng tiu th thc t thp hn k hoch, l ta iu kin kt lun doanh nghip khng hon thnh k hoch tiu th theo n t hng. Tuy nhin, bit r mc hon thnh k hoch theo n t hng ca doanh nghip l bao nhiu ta tnh t l hon thnh k hoch tiu th theo n t hng. a. Ch tiu phn tch Phn tch tnh hnh tiu th theo mt hng ch yu s dng ch tiu t l hon thnh k hoch tiu th theo mt hng (STT ). Cng thc:

n

iKiKi

n

iKi

TT

PQ

QiPS

1

1 x100 (4.5)

Trong : - Qi: S lng sn phm tiu th th i (thc t v k hoch): + QTi: S dng i vi nhng sn phm khng hon thnh k hoch tiu th; + QKi: S dng i vi nhng sn phm hon thnh v hon thnh vt mc k hoch tiu th. - QKi: S lng sn phm tiu th k hoch th i; - PKi: n gi bn k k hoch ca sn phm th i. b. Phng php phn tch: Phng php so snh nh gi tnh hnh tiu th theo n t hng thc t so vi k hoch, hoc thc t nm nay so vi thc t nm trc, trn c s t l hon thnh k hoch tiu th theo n t hng tnh theo cng thc (4.5) ta c th kt lun trong cc trng hp: + STT =100%: Doanh nghip hon thnh k hoch tiu th theo n t hng, nh gi tt.

+ STT < 100%: Doanh nghip khng hon thnh k hoch tiu th theo n t hng, nh gi khng tt, doanh nghip cn tm nguyn nhn c bin php khc phc.

78

V d 4.1: Ti x nghip Y nm 2011 c ti liu v tnh hnh d tr v sn xut sn phm nh sau:

Bng 4.1 S lng sn phm tn

u k (sn phm) S lng sn phm sn xut (sn phm)

S lng sn phm tn cui k (sn phm)

Sn phm

KH TT KH TT KH TT A 600 440 4.000 4.300 400 440 B 100 400 4.400 4.600 400 250 C 50 200 7.200 5.200 500 -

Yu cu: Phn tch tnh hnh tiu th sn phm. Bit rng: Gi bn k hoch ca SPA: 150.000 ng/sn phm ; SPB: 100.000 ng/sn phm ; SPC: 50.000 ng/sn phm. Bi gii: * nh gi tnh hnh hon thnh k hoch tiu th tng loi sn phm Cn c s liu bng (4.1) v cng thc (4.4), ta tnh khi lng sn phm tiu th tng k v lp bng phn tch

Bng 4.2: Bng phn tch tnh hnh tiu th Khi lng sn phm tiu th (sp) Chnh lch TT/KH

Sn phm KH TT S lng (sp) T l (%)

A 4.200 4.300 100 2,4 B 4.100 4.750 650 15,9 C 6.750 5.400 -1.350 -20

Nhn xt: X nghip hon thnh k hoch tiu th hai sn phm A v B, c th SPA tng 2,4%, SPB tng 15,9%, nh gi tt. Ring sn phm C cha hon thnh k hoch tiu th, ch t 80% x nghip cn tm nguyn nhn c bin php khc phc. * nh gi tnh hnh hon thnh k hoch tiu th ton x nghip

p dng cng thc (4.2), ta tnh t l hon thnh k hoch tiu th ton x nghip:

K = 9,10010050750.6100100.4150200.450400.5100750.4150300.4

x

xxxxxx (%)

Nhn xt: X nghip hon thnh vt mc k hoch tiu th, c th sn lng sn phm tiu th thc t so vi k hoch tng 0,9 %, nh gi tch cc. * nh gi tnh hnh hon thnh k hoch tiu th theo n t hng

p dng cng thc (4.5), tnh t l hon thnh k hoch tiu th theo n t hng:

STT = 9510050750.6100100.4150200.450400.5100100.4150200.4

x

xxxxxx (%)

79

Nhn xt: X nghip khng hon thnh k hoch tiu th theo n t hng, ch t 95%, nh gi khng tt, cn tm nguyn nhn c bin php khc phc. 4.1.4. Phn tch tnh hnh tiu th v doanh thu 4.1.4.1. Khi nim Doanh thu l biu hin bng tin ca ton b cc khon thu doanh nghip c c t hot ng sn xut kinh doanh v cung ng dchv trong mt thi k nht nh. Doanh thu bao gm: Doanh thu t hot ng kinh doanh v doanh thu t hot ng khc. 4.1.4.2. ngha ca ch tiu doanh thu L ch tiu phn nh tng hp quy m kinh doanh ca doanh nghip, ng thi qua ch tiu ny s chng t c doanh nghip sn xut v kinh doanh nhng sn phm ph hp vi nhu cu th hiu ngi tiu dng. Doanh thu l ngun ti chnh quan trng doanh nghip trang tri cc chi ph b ra trong qu trnh sn xut kinh doanh. Doanh thu l iu kin thc hin ti sn xut n gin cng nh ti sn xut m rng. Thc hin doanh thu bn hng l kt thc giai on cui cng ca qu trnh lun chuyn vn, to iu kin thun li cho qu trnh sn xut tip theo. Do vic thc hin ch tiu doanh thu bn hng nh hng rt ln n tnh hnh ti chnh ca doanh nghip. nng cao hiu qu hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip, cc nh qun tr lun quan tm n vic tng doanh thu, do vy phn tch tnh hnh bin ng ca doanh thu s gip h c ci nhn ton din v tnh hnh doanh thu ca doanh nghip. Khi phn tch doanh thu, ta c th xem xt nhiu kha cnh khc nhau nh doanh thu theo tng nhm hng, tng mt hng, doanh thu ca tng ca hng, doanh thu theo cc n v, b phn trc thuc 4.1.4.3. Phn tch ch tiu doanh thu a. Ch tiu phn tch

Phn tch doanh thu tiu th s dng ch tiu doanh thu bn hang. b. Phng php phn tch: S dng phng php so snh. So snh doanh thu thc t vi k hoch c v s tuyt i ln t trng.

80

V d 4.2: C ti liu v doanh thu bn hng ti cc ca hng thuc Cng ty thng mi Thun An trong 2 nm bo co nh sau:

Bng 4.3 Ca hng Doanh thu nm 2010 (t ng) Doanh thu nm 2011 (t ng)

A 14 15,9 B 9 6,8 C 8 11,3

Yu cu: Phn tch tnh hnh tiu th v doanh thu. Bi gii: Cn c s liu bng (4.3) ta lp bng phn tch.

Bng 4.4: Bng phn tch tnh hnh tiu th v doanh thu Doanh thu nm 2010 Doanh thu nm 2011 Chnh lch 2011/2010

Ca hng S tin (t ng)

T trng (%)

S tin (t ng)

T trng (%)

S tin (t ng)

T l (%)

A 14 45 15,9 47 1,9 13,6 B 9 29 6,8 20 - 2,2 - 24,4 C 8 26 11,3 33 3,3 41,25

Cng 31 100 34 100 3,0 9,68 Qua kt qu tnh ton bng (4.4) ta thy tng doanh thu ca cng ty Thun An nm 2011 so vi nm 2010 tng 3 t ng, t l tng 9,68% l do doanh thu ca hng A v C tng, trong doanh thu ca hng C tng nhiu nht: tng 3,3 t ng, t l tng

41,25%, y l biu hin tch cc. Cn ca hng B th doanh thu gim ng k: gim 2,2 t ng, t l gim 24,4%, cng ty cn tm nguyn nhn c bin php khc phc. Cng vi bin ng ca tng doanh thu th c cu doanh thu ca cng ty cng thay i. T trng doanh thu ca ca hng A tng t 45% ln 47%, cn doanh thu ca hng B gim t 29% xung cn 20% ta cn tm nguyn nhn c bin php khc phc. Ring doanh thu ca hng C tng t 26% ln 33% v chnh s thay i ny a doanh thu ca hng C ln v tr quan trng th 2 trong tng doanh thu ca ton cng ty, tuy nhin nh gi chnh xc hn ta cn phi hp vi phng hng kinh doanh v li nhun t c ca tng ca hng trong nm. 4.1.4.4. Cc nhn t nh hng n doanh thu ca doanh nghip a. S lng sn phm sn xut v tiu th hoc lao v, dch v cung ng S lng sn phm sn xut v tiu th hoc lao v dch v cung ng cng nhiu th doanh thu cng cao. Tuy nhin khi lng sn phm sn xut v tiu th cn ph

81

thuc vo quy m ca doanh nghip v tnh hnh t chc mng li kinh doanh tiu th sn phm. b. Gi bn sn phm Gi bn sn phm cao hay thp khng phi do doanh nghip quyt nh m tu thuc vo mc cu th trng v cht lng sn phm, trong trng hp cc nhn t khc khng i, vic thay i gi bn nh hng trc tip n vic tng (gim) doanh thu bn hng. V vy doanh nghip khi nh gi bn sn phm hoc gi cung ng dch v phi cn nhc sao cho gi bn khng qu cao nhng cng khng qu thp, gi bn phi b c chi ph b ra v c li ti u t. c. Cht lng sn phm Cht lng sn phm l yu t cnh tranh i vi cc sn phm cng loi, v iu ny quyt nh n khi lng sn phm bn ra v nh hng trc tip n doanh thu ca doanh nghip. V vy nng cao cht lng sn phm v cht lng cung ng dch v, to iu kin tiu th d dng, nhanh chng thu c tin bn hng v tng doanh thu bn hng trong k. d. Kt cu mt hng Trong qu trnh sn xut c nhng mt hng chi ph b vo tng i t nhng t sut li nhun tng i cao, nhng cng c nhng mt hng tn rt nhiu chi ph nhng t sut li nhun thp, do vic thay i kt cu mt hng cng nh hng n doanh thu bn hng. e. Cng tc t chc mng li kinh doanh v tip th Vic t chc mng li kinh doanh rng khp, cng tc t chc tip th, qung co, gii thiu sn phm, bo hnh sn phm u c ngha quan trng gp phn tng doanh thu bn hng. 4.1.5. Phn tch nhng nguyn nhn nh hng n tnh hnh tiu th Sn phm do doanh nghip lm ra c tiu th trn th trng, tiu dng ni b, lm qu tng, khuyn mi khng thu tin, biu tng cho cc t chc, c nhn hay dng tr thay lng, thng cho ngi lao ng, nhng hu ht vn l tiu th trn th trng. Do c rt nhiu nguyn nhn tc ng n qu trnh tiu th sn phm hng ho ca doanh nghip, c th chia thnh 3 nhm nguyn nhn sau. 4.1.5.1. Phn tch nhng nguyn nhn thuc bn thn doanh nghip n qu trnh tiu th sn phm hng ho C nhiu nguyn nhn thuc v bn thn doanh nghip nh hng n tnh hnh tiu th sn phm nh s lng sn phm d tr, tnh hnh thc hin k hoch sn xut v mt s lng, cht lng sn phm, kiu dng sn phm cng nh mu m, uy tn ca

82

doanh nghip, cng tc tip cn th trng, xc nh gi bn hp l, chu k sng ca sn phm v trnh t chc mng li hot ng sn xut kinh doanh v.v D l nguyn nhn no cng nh hng t nhiu n qu trnh tiu th sn phm ca doanh nghip. Sau y l mt s nguyn nhn ch yu thuc v doanh nghip nh hng n qu trnh tiu th sn phm. a. Cht lng sn phm hng ho v uy tn ca doanh nghip trn th trng: Cht lng sn phm hng ho nh l mt ci li ca chin lc pht trin sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Bi vy, doanh nghip phi thng xuyn ci tin v nng cao cht lng sn phm, khng ngng p ng nhu cu th hiu ca th trng. ng thi chnh cht lng sn phm hng ho ca doanh nghip cung cp ra th trng quyt nh uy tn ca doanh nghip trn thng trng. b. Gi bn sn phm hng ho ca doanh nghip: Gi bn sn phm hng ho ca doanh nghip trn th trng ph thuc vo nhiu yu t. Trc ht, gi bn sn phm hng ho ca doanh nghip ph thuc vo v tr ca sn phm trn th trng, sn phm ca doanh nghip l sn phm cnh tranh hay c quyn, mc cu th trng nh th no, ngi tiu dng a chung hay khng? V sn phm ny ang giai on no trong chu k sng ca sn phm. Mt khc, gi bn li l nhn t t l thun vi li nhun va c quan h vi vic tiu th nhanh hay chm, khi lng tiu th nhiu hay t. Song gi bn sn phm hng ho ph thuc nhiu vo quan h cung cu trn th trng v iu ny i hi cc nh qun l doanh nghip phi ht sc linh hot v nng ng i khi bn sn phm vi gi bn ho vn hoc thm ch b l vn cng phi bn thu hi vn. c. T chc qu trnh tiu th sn phm hng ho ca doanh nghip: y l qu trnh ht sc phong ph v a dng, i hi cc nh qun l doanh nghip phi ht sc nng ng. Vic t chc qu trnh tiu th sn phm hng ho ca doanh nghip bao gm nhiu khu nh tng cng qung co gii thiu sn phm, khuyn mi, iu tra nhu cu th trng, tip cn v chim lnh th trng, ci tin phng thc bn hng, thanh ton v thc hin tt chng trnh hu mi. Nhng nguyn nhn thuc nhm ny l nhng nguyn nhn mang tnh ch quan. Do doanh nghip phi tm mi bin php khc phc tng s lng sn phm tiu th. 4.1.5.2. Phn tch nguyn nhn thuc khch hng (ngi mua) tc ng n qu trnh tiu th sn phm hng ho ca doanh nghip Trong iu kin sn xut v kinh doanh theo c ch th trng, khch hng (ngi mua) l thng . Vy, nhng nguyn nhn ch yu thuc khch hng tc ng n qu trnh tiu th sn phm hng ho ca doanh nghip.

83

- Thu nhp: y l yu t ht sc quan trng, bi v s tho mn mi nhu cu l hon ton ph thuc vo mc thu nhp. - Nhu cu (cp thit hay mong mun). Sn phm hng ho m doanh nghip cung cp trn th trng p ng c i vi nhng i tng khch hng (ngi tiu dng) no? V y l nhu cu cp thit hay l nhu cu mong mun. - Phong tc, tp qun v thi quen ca ngi tiu dng: Sn phm hng ho m doanh nghip cung cp trn th trng, c th khng ph hp vi i tng ngi tiu dng a phng ny, vng ny, nhng li p ng nhu cu tiu dng ca ngi a phng khc, vng khc. Trong ba yu t trn, mc thu nhp l yu t c ngha quyt nh n s tho mn nhu cu hng ho, nhu cu ch tng ln khi thu nhp tng. 4.1.5.3. Phn tch nhng nguyn nhn thuc v Nh nc nh hng ti qu trnh tiu th sn phm hng ho ca doanh nghip Mi chnh sch kinh t x hi ca Nh nc trong tng thi k cng nh hng rt ln n qu trnh tiu th sn phm hng ho ca doanh nghip nh chnh sch tin lng, chnh sch tr gi, cc chnh sch v xut, nhp khu, chnh sch thu hay tnh hnh khng hong kinh t trong nc v th gii cng t nhiu tc ng n vic tiu th sn phm ca doanh nghip. Nhng nguyn nhn thuc nhm ny l nhng nguyn nhn khch quan. 4.2. PHN TCH TNH HNH LI NHUN 4.2.1. ngha, nhim v ca phn tch li nhun 4.2.1.1. ngha Li nhun l ch tiu cht lng tng hp biu hin kt qu ca qu trnh sn xut kinh doanh. N phn nh y v mt s lng v cht lng hot ng ca doanh nghip, phn nh kt qu vic s dng cc yu t c bn ca qu trnh sn xut nh lao ng, vt t, ti sn c nh, Li nhun l ngun gc quan trng doanh nghip tch lu, ti u t, tng trng, pht trin v l iu kin gp phn nng cao i sng ci thin iu kin lm vic ca ngi lao ng trong doanh nghip. L ngun thc hin cc ngha v i vi ngn sch, gp phn c bn to nn s vng mnh cho h thng ti chnh quc gia. Li nhun l mt n by kinh t quan trng, c tc dng khuyn khch ngi lao ng v cc doanh nghip ra sc pht trin sn xut, nng cao hiu qu sn xut kinh doanh, trn c s ca chnh sch phn phi ng n. Li nhun l ch tiu kinh t c bit quan trng, v vy phn tch tnh hnh li nhun c ngha l mt ni dung trng tm ca phn tch hot ng kinh doanh, ch c

84

thng qua phn tch tnh hnh li nhun mi ra cc bin php nhm khng ngng nng cao li nhun, thc y s tng trng ca doanh nghip. 4.2.1.2. Nhim v ca phn tch - nh gi tnh hnh li nhun ca tng b phn v ton doanh nghip; - Nhn bit c kh khn, thun li trong vic thc hin k hoch li nhun; - Xc nh nguyn nhn nh hng n vic thc hin k hoch li nhun; - ra cc bin php khai thc kh nng tim tng ca doanh nghip nhm khng ngng nng cao li nhun. 4.2.2. Phn tch cc b phn cu thnh li nhun ca doanh nghip Trong iu kin tn ti sn xut hng ho, quy lut gi tr cn pht huy tc dng, kt qu kinh doanh ca doanh nghip c biu hin tp trung ch tiu li nhun. Li nhun l ch tiu phn nh kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip. N bao gm li nhun t hot ng kinh doanh v li nhun khc. Trong li nhun t hot ng kinh doanh thng chim t trng ln nht. 4.2.2.1. Li nhun t hot ng kinh doanh C 2 phn ch yu: a. Li nhun bn hng v cung cp dch v y l khong chnh lch gia doanh thu thun bn hng v cung cp dch v tr i gi thnh ton b (bao gm gi vn hng ho, chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip). b. Li nhun hot ng ti chnh Li nhun thu c t hot ng ti chnh ca doanh nghip chnh l phn chnh lch gia thu v chi v hot ng ti chnh ca doanh nghip, bao gm: - Li nhun thu c t hot ng mua bn chng khon; - Li nhun thu c t hot ng gp vn lin doanh; - Li nhun thu c t hot ng kinh doanh bt ng sn; - Li nhun thu c do chnh lch li tin gi ngn hng v tin vay ngn hng; - Li nhun thu c do vay vn; - Li nhun thu c do bn ngoi t 4.2.2.2. Li nhun thu c t hot ng khc Li nhun khc l khon li nhun m doanh nghip thu c ngoi hot ng sn xut kinh doanh, ngoi d tnh hoc c d tnh n, nhng t c kh nng thc hin c hoc l nhng khon li nhun thu c khng mang tnh cht thng xuyn. Nhng khon li nhun ny thu c c th do nhng nguyn nhn ch quan hoc khch quan em li.

85

Li nhun khc l khong chnh lch gia cc khon thu nhp khc v cc khon chi ph khc pht sinh trong k. - Cc khon thu nhp khc: + Thu t khon nhng bn, thanh l ti sn c nh; + Thu t khon pht do khch hng vi phm hp ng; + Thu t cc khon thu c ngn sch Nh nc hon li; + Thu t qu biu, tng bng tin v hin vt; + Thu t cc khon n kh i x l, xo s; + Thu t cc khon n khng xc nh c ch - Cc khon chi ph khc: + Chi thanh l, nhng bn ti sn c nh; + Chi pht do vi phm hp ng 4.2.3. Phn tch chung tnh hnh li nhun Phn tch chung tnh hnh li nhun l nh gi s bin ng li nhun ca ton doanh nghip v ca cc b phn cu thnh li nhun nhm nh gi khi qut tnh hnh li nhun ca doanh nghip (xu hng chung li nhun tng th tt). 4.2.3.1. Ch tiu phn tch Phn tch chung tnh hnh li nhun s dng ch tiu tng mc li nhun v li nhun ca cc b phn cu thnh. 4.2.3.2. Phng php phn tch: S dng phng php so snh. V d 4.3: Cn c vo bo co kt qu kinh doanh ca mt doanh nghip (vt: T ng)

Bng 4.5 Cc b phn li nhun K hoch Thc t

I. Li nhun v hot ng kinh doanh 118 187 1. Li nhun ca hot ng bn hng v cung cp dch v 87 163 2. Li nhun v hot ng ti chnh 31 24 II. Li nhun khc - 0,2 - Thu nhp khc 0,8 - Chi ph khc 1,0

Tng cng 118 186,8 Cn c s liu bi cho bng (4.5) ta lp bng phn tch.

86

Bng 4.6: Phn tch chung tnh hnh li nhun Chnh lch

Cc b phn li nhun KH TT Mc (%)

I. Li nhun v hot ng kinh doanh 118 187 69 58,5 1. Li nhun ca hot ng bn hng v CCDV 87 163 76 87,4 2. Li nhun v hot ng ti chnh 31 24 -7 - 22,6 II. Li nhun khc - 0,2 - Thu nhp khc 0,8 - Chi ph khc 1,0

Tng cng 118 186,8 68,8 58,3 Nhn xt: Nhn chung doanh nghip hon thnh vt mc k hoch li nhun, c th li nhun ton doanh nghip tng 68,8 t ng, t l tng 58,3%. Nguyn nhn nh hng n tnh hnh ny l: - Do li nhun ca hot ng bn hng v cung cp dch v tng 76 t ng, t l tng 87,4 %, y l biu hin tch cc. - Li nhun hot ng ti chnh gim 7 t ng, tng ng t l gim 22,6%, y l biu hin khng tt. - Do li nhun hot ng khc trong k gim 0,2 t ng, nn lm gim li nhun ca doanh nghip. Nguyn nhn nh hng n tnh hnh ny l do cc khon chi ph khc pht sinh trong k ln hn thu nhp khc pht sinh trong k l 0,2 t ng. Li nhun ca ton doanh nghip tng ch yu l do vic tng li nhun ca hot ng bn hng v cung cp dch v, cn li nhun hot ng ti chnh v li nhun hot ng khc u c xu hng gim. Tuy nhin ta khng c ti liu chi tit nn khng th nh gi c vic li nhun t hot ng ti chnh v hot ng khc gim l do nhn t khch quan hay ch quan nn cha th kt lun v mt qun l ca doanh nghip, nhng li nhun ca 2 hot ng ny gim l biu hin khng tt cn tm nguyn nhn c bin php khc phc. 4.2.4. Phn tch tnh hnh li nhun hot ng sn xut kinh doanh Trong tng li nhun ca doanh nghip, li nhun t hot ng kinh doanh thng chim t trng ln nht. V vy, sau khi nh gi khi qut kt qu hot ng kinh doanh, ta cn tip tc i su phn tch li nhun t hot ng sn xut kinh doanh m c th l li nhun ca b phn bn hng v cung cp dch v.

87

4.2.4.1. Li nhun ca hot ng bn hng v cung cp dch v Phn tch li nhun bn hng v cung cp dch v tu thuc vo vic xc nh chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip l bin ph hay nh ph m ta la chn ch tiu phn tch thch hp. a. Trng hp chi ph bn hng v qun l doanh nghip c xem ton b l nh ph: a.1. Phn tch chung: S dng phng php so snh. Cng thc: LN = Qi (Pi - Zi) - CBH - CQL (4.6) Trong : - LN: Li nhun; - Qi: Khi lng sn phm tiu th th i; - Pi: n gi bn sn phm th i; - Zi: Gi thnh n v sn phm th i; - CBH: Chi ph bn hng; - CQL: Chi ph qun l doanh nghip. Phn tch chung l xem xt nh gi s bin ng li nhun ca hot ng bn hng v cung cp dch v gia thc t so vi k hoch, gia thc t nm nay so vi thc t nm trc, nhm nh gi khi qut tnh hnh thc hin k hoch li nhun ca b phn bn hng v cung cp dch v. - Cn c vo cng thc (4.6) xc nh li nhun k hoch v li nhun thc t. + LNK =QKi (PKi - ZKi) - CBHK - CQLK + LNT = QTi (PTi - ZTi) - CBHT - CQLT - So snh li nhun thc t vi k hoch. LNT - LNK = LN (4.7) Kt qu so snh c th xy ra mt trong cc trng hp sau: + Nu LN > 0: Kt lun li nhun tng; + Nu LN = 0: Kt lun li nhun khng thay i; + Nu LN < 0: Kt lun li nhun gim. a.2. Phn tch mc nh hng cc nhn t n tnh hnh li nhun Phn tch mc nh hng ca cc nhn t n tnh hnh li nhun l xc nh mc nh hng ca khi lng sn phm tiu th, kt cu mt hng, gi thnh sn xut, gi bn, chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip n li nhun.

Phng php phn tch: S dng phng php thay th lin hon. Trnh t sp xp cc nhn t.

88

- Khi lng sn phm tiu th; - Kt cu mt hng; - Gi thnh sn xut (gi vn hng bn); - Chi ph bn hng; - Chi ph qun l doanh nghip; - Gi bn.

Tng qut phng php phn tch Bc 1: Xc nh i tng phn tch. LN = LNT - LNK (4.8) Bc 2: Xc nh mc nh hng ca tng nhn t n li nhun. Thay th ln 1: Thay khi lng sn phm tiu th k hoch bng khi lng sn phm tiu th thc t trong iu kin gi nh nhn t kt cu mt hng v cc nhn t khc khng i. Nu ta gi QTi l khi lng sn phm tiu th thc t trong iu kin kt cu khng i ta c: QTi = K. QKi (4.9)

KiKi

KiTi

PQPQ

K..

(4.10)

Trong : - K: T l hon thnh k hoch tiu th ca ton doanh nghip; - QTi: Khi lng sn phm tiu th thc t th i; - QKi: Khi lng sn phm tiu th k hoch th i; - PKi: n gi bn k hoch sn phm th i. Li nhun trong trng hp ny l: (LNK1)

QLKn

iBHKKiKiTiK CCZPQLN

11 )( (4.11)

M ta c: QTi = K. QKi

QLKn

iBHKKiKiKiK CCZPQKLN

11 )(. (4.12)

Mc nh hng ca nhn t khi lng sn phm tiu th n li nhun LNQ = LNK1 - LNK = (K - 1) QKi (PKi - ZKi) (4.13) Lu : K: trong cng thc (4.13) tnh theo n v ln.

89

Khi lng sn phm tiu th tng lm cho tng li nhun tng v ngc li. V vy c th ni tng khi lng tiu th l mt trong nhng bin php tng li nhun cho doanh nghip. Thay th ln 2: Thay kt cu mt hng k hoch bng kt cu mt hng thc t, ngha l thay khi lng sn phm tiu th thc t vi kt cu mt hng k hoch bng khi lng sn phm tiu th thc t vi kt cu mt hng thc t (thay QTi = QTi). Li nhun trong trng hp ny (LNK2).

QLKn

iBHKKiKiTiK CCZPQLN

12 )(

Mc nh hng ca nhn t kt cu mt hng n li nhun: (LNK/C) LNK/C = LNK2 - LNK1 (4.14) Mi sn phm hng ho c t sut li nhun cao thp khc nhau, cho nn cng doanh thu nh nhau, nu tng t trng mt hng c t sut li nhun cao, gim t trng mt hng c t sut li nhun thp s lm cho tng li nhun tng v ngc li. Kt cu mt hng chu s tc ng rt ln ca quy lut cnh tranh v quy lut cung cu trn th trng. Mt khc vic tng gim t trng ca tng mt hng tiu th cn tu thuc vo chnh sch kch cu ca doanh nghip trong tng thi k. Thay th ln 3: Thay gi thnh sn xut k hoch bng gi thnh sn xut thc t. Mc ch ca vic thay th ny nhm xc nh mc nh hng ca nhn t gi thnh. Li nhun trong trng hp ny (LNK3).

QLKn

iBHKTiKiTiK CCZPQLN

13 )(

Mc nh hng ca nhn t gi thnh sn xut n li nhun: (LNZ) LNZ = LNK3 - LNK2 LNZ = - QTi (ZTi - ZKi) (4.15) Gi thnh n v sn phm c mi quan h t l nghch vi li nhun. Khi gi thnh tng s lm cho li nhun gim v ngc li. Gi thnh thay i c th do nhiu nguyn nhn ch quan v khch quan. Trong cng tc qun l, phn u gim gi thnh l mt trong nhng bin php tng li nhun. Thay th ln 4: Thay chi ph bn hng k hoch bng chi ph bn hng thc t. Mc ch ca vic thay th ny nhm xc nh mc nh hng ca nhn t chi ph bn hng n li nhun. Li nhun trong trng hp ny (LNK4).

QLKn

iBHTTiKiTiK CCZPQLN

14 )(

90

Mc nh hng ca nhn t chi ph bn hng n li nhun: (LNCBH) LNCBH = LNK4 - LNK3 LNCBH = - (CBHT - CBHK) (4.16) Chi ph bn hng c mi quan h t l nghch vi li nhun. Khi chi ph bn hng tng s lm cho li nhun gim v ngc li. Chi ph bn hng thay i c th do nhiu nguyn nhn khc nhau, trong ch yu l do vic s dng lao ng, vt t, tin vn cho b phn bn hng tt hay khng tt. Chnh v vy, t chc hp l cng tc tiu th sn phm, gim chi ph bn hng l mt trong nhng bin php tng li nhun. Thay th ln 5: Thay chi ph qun l doanh nghip k hoch bng chi ph qun l thc t, mc ch ca vic thay th ny nhm xc nh mc nh hng ca nhn t chi ph qun l doanh nghip n li nhun. Li nhun trong trng hp ny (LNK5).

TQL

n

iBHTTiKiTiK CCZPQLN

15 )(

Mc nh hng ca nhn t chi ph qun l doanh nghip n li nhun: (LNCQL) LNCQL = LNK5 - LNK4 LNCQL = - (CQLT - CQLK) (4.17) Chi ph qun l doanh nghip c mi quan h t l nghch vi li nhun. Khi chi ph qun l doanh nghip tng s lm cho li nhun gim v ngc li. Do gim chi ph qun l doanh nghip cng l mt trong nhng bin php tng li nhun. Thay th ln 6: Thay gi bn k hoch bng gi bn thc t. Mc ch ca vic thay th ny nhm xc nh mc nh hng ca nhn t gi bn n li nhun. Li nhun trong trng hp ny bng li nhun thc t (LNT). Mc nh hng ca nhn t gi bn n li nhun: (LNP) LNP = LNT - LNK5 LNP = QTi (PTi - PKi) (4.18) Gi bn c mi quan h t l thun vi li nhun. Khi gi bn tng s lm cho li nhun tng v ngc li. Gi bn thay i c th do nhiu nguyn nhn ch quan v khch quan. V d: cht lng sn phm thay i, sn phm khng ph hp th hiu tiu dng, quan h cung cu bin ng Bc 3: Tng hp mc nh hng ca cc nhn t.

LN = LNQ + LNK/C + LNZ + LNCBH + LNCQL + LNp. (4.19) V d 4.4: C s liu v tnh hnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip X trong nm 2011 th hin cc ti liu sau:

91

Bng 4.7 Khi lng sn phm

tiu th (sp) Gi thnh n v sn

phm (1.000 ng/sp) Gi bn sn phm (1.000 ng/sp) Sn phm

KH TT KH TT KH TT A 6.020 7.200 148 140 190 200 B 4.020 3.800 210 200 230 225 C 6.180 8.000 125 120 150 160

Ti liu b sung: 1. Theo k hoch tng chi ph bn hng: 204.000.000 ng v chi ph qun l doanh nghip: 240.000.000 ng. 2. Thc t doanh nghip thc hin tinh gim b my qun l, lm chi ph qun l doanh nghip gim 10% so vi k hoch, ng thi tng sc cnh tranh ca sn phm, x nghip tng cng qung co lm tng chi ph bn hng, c th chi ph bn hng k thc t l: 544.000.000 ng. Yu cu: Phn tch tnh hnh thc hin k hoch li nhun. Bi gii: Cn c s liu bng (4.7) ta lp bng phn tch

Bng 4.8: Bng phn tch tnh hnh li nhun (n v tnh: 1.000 ng)

Tng doanh thu Tng gi thnh Sn phm

QKiPKi QTiPKi QTiPTi QKiZKi QTiZKi QTiZTi A 1.143.800 1.368.000 1.440.000 890.960. 1.065.600 1.008.000 B 924.600 874.000 855.000 844.200 798.000 760.000 C 927.000 1.200.000 1.280.000 772.500 1.000.000 960.000

Cng 2.995.400 3.442.000 3.575.000 2.507.660 2.863.600 2.728.000 Tnh chi ph qun l doanh nghip k thc t (CQLT) CQLT = 240.000 x 0,9 = 216.000 (1.000 ng). * Phn tch chung tnh hnh li nhun - Li nhun k thc t. LNT = QTi (PTi - ZTi) - CBHT - CQLT = 3.575.000 - 2.728.000 - 544.000 - 216.000 = 87.000 (1.000 ng). - Li nhun k k hoch. LNK = QKi (PKi - ZKi) - CBHK - CQLK = 2.995.400 - 2.507.660 - 204.000 - 240.000 = 43.740 (1.000 ng)

92

LN = 87.000 - 43.740 = 43.260 (1.000 ng). Nhn xt: Doanh nghip hon thnh vt mc k hoch li nhun, c th li nhun thc t so vi k hoch tng 43.260.000 ng, do mc nh hng ca cc nhn t n tnh hnh li nhun. Ta xt c th tng nhn t sau: * Phn tch mc nh hng ca cc nhn t - Bc 1: Xc nh i tng phn tch. LN = 43.260 (1.000 ng) - Bc 2: Xc nh mc nh hng ca cc nhn t. + nh hng nhn t sn lng sn phm tiu th.

LNq = (K - 1) QKi (PKi - ZKi)

K = 149,1400.995.2000.3442

= (1,149 - 1)487.740 = 72.673,26 (1.000 ng) Nhn xt: Do sn lng sn phm tiu th thc t so vi k hoch tng 14,9% lm cho li nhun ca doanh nghip tng 72.673.260 ng. + nh hng nhn t kt cu mt hng. LNK/C = LNK2 - LNK1

QLKn

iBHKKiKiTiK CCZPQLN

12 )(

= 3.442.000 - 2.863.600 - 204.000 - 240.000 = 134.400 (1.000 ng)

QLKn

iBHKKiKiKiK CCZPQKLN

11 )(.

= 1,149 x 487.740 - 204.000 -240.000 = 116.413,26 (1.000 ng) LNK/C = 134.400 - 116.413,26 = 17.986,74 (1.000 ng) Nhn xt: Do kt cu mt hng thay i (kt cu c li) lm cho li nhun ca doanh nghip tng 17.986.740 ng. + nh hng nhn t gi thnh. LNZ = - QTi (ZTi - ZKi) = - (2728.000 - 2863.600) = 135.600 (1.000 ng) Nhn xt: Do gi thnh n v sn phm thc t so vi k hoch gim lm cho li nhun tng 135.600.000 ng. + nh hng nhn t chi ph bn hng. LNCBH = - (CBHT - CBHK) = - ( 544.000 - 204.000) = - 340.000 (1.000 ng)

93

Nhn xt: Do chi ph bn hng thc t so vi k hoch tng 340.000.000 ng lm cho li nhun gim 340.000.000 ng. + nh hng nhn t chi ph qun l doanh nghip. LNCQL = - (CQLT CQLK) = - ( 216.000 - 240.000) = 24.000 (1.000 ng) Nhn xt: Do chi ph qun l doanh nghip thc t so vi k hoch gim 24.000.000 ng lm cho li nhun tng 24.000.000 ng. + nh hng nhn t gi bn. LNp = QTi (PTi - PKi) = 3.575.000 - 3442.000 = 133.000 (1.000 ng) Nhn xt: Do gi bn sn phm thc t so vi k hoch tng lm cho li nhun tng 133.000.000 ng. - Bc 3: tng hp v kt lun + Tng hp: LN = 72.673,26 + 17.986,74 + 135.600 + (-340.000) + 24.000 + 133.000

= 43.260 (1.000 ng) + Kt lun: Li nhun thc t so vi k hoch tng 43.260.000 ng do nh hng ca 6 nhn t: sn lng sn phm tiu th, kt cu mt hng, gi thnh, chi ph bn hng, chi ph qun l doanh nghip v gi bn. Trong cc nhn t trn nhn t gi thnh, gi bn, sn lng, kt cu, chi ph qun l doanh nghip tc ng tch cc n li nhun cn nhn t chi ph bn hng tc ng khng tt n li nhun. b. Trng hp chi ph bn hng v qun l doanh nghip c xem ton b l bin ph b.1. Phn tch chung: S dng phng php so snh. Cng thc: LN = Qi (Pi - Zi - CBHi - CQLi ) (4.20) Trong : - LN: Li nhun; - Qi: Khi lng sn phm tiu th th i; - Pi: n gi bn sn phm th i; - Zi: Gi thnh n v sn phm th i; - CBHi: Chi ph bn hng n v sn phm th i; - CQLi: Chi ph qun l doanh nghip n v sn phm th i. Phn tch chung l xem xt nh gi s bin ng li nhun ca hot ng bn hng v cung cp dch v gia thc t so vi k hoch, gia thc t nm nay so vi thc

94

t nm trc, nhm nh gi khi qut tnh hnh thc hin k hoch li nhun ca b phn bn hng v cung cp dch v. - Cn c vo cng thc (4.20) xc nh li nhun k hoch v li nhun thc t + LNK =QKi (PKi - ZKi - CBHKi - CQLKi) + LNT = QTi (PTi - ZTi - CBHTi - CQLTi) - So snh li nhun thc t vi k hoch: LNT - LNK = LN (4.21) Kt qu so snh c th xy ra mt trong cc trng hp sau: + Nu LN > 0: Kt lun li nhun tng; + Nu LN = 0: Kt lun li nhun khng thay i; + Nu LN < 0: Kt lun li nhun gim. b.2. Phn tch mc nh hng cc nhn t n tnh hnh li nhun (Phng php, trnh t v cc bc phn tch tng t trng hp chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip l nh ph) Bc 1: Xc nh i tng phn tch. LN = LNT - LNK (4.22) Bc 2: Xc nh mc nh hng ca tng nhn t n li nhun. Thay th ln 1: Thay khi lng sn phm tiu th k hoch bng khi lng sn phm tiu th thc t trong iu kin gi nh nhn t kt cu mt hng v cc nhn t khc khng i. Li nhun trong trng hp ny l: (LNK1)

)(1

1 QLKi

n

iBHKiKiKiTiK CCZPQLN

(4.23)

M ta c: QTi = K. QKi

)(.1

1 QLKi

n

iBHKiKiKiKiK CCZPQKLN

= K. LNK (4.24) Mc nh hng ca nhn t khi lng sn phm tiu th n li nhun l: LNQ = LNK1 - LNK = K.LNK - LNK = (K - 1) LNK (4.25) Thay th ln 2: Thay kt cu mt hng k hoch bng kt cu mt hng thc t, ngha l thay khi lng sn phm tiu th thc t vi kt cu mt hng k hoch bng khi lng sn phm tiu th thc t vi kt cu mt hng thc t (thay QTi = QTi). Li nhun trong trng hp ny (LNK2).

95

)(1

2 QLKi

n

iBHKiKiKiTiK CCZPQLN

Mc nh hng ca nhn t kt cu mt hng n li nhun: (LNK/C) LNK/C = LNK2 - LNK1 (4.26) Thay th ln 3: Thay gi thnh sn xut k hoch bng gi thnh sn xut thc t. Mc ch ca vic thay th ny nhm xc nh mc nh hng ca nhn t gi thnh sn xut n li nhun. Li nhun trong trng hp ny (LNK3).

)(1

3 QLKi

n

iBHKiTiKiTiK CCZPQLN

Mc nh hng ca nhn t gi thnh sn xut n li nhun: (LNZ) LNZ = LNK3 - LNK2 LNZ = - QTi (ZTi - ZKi) (4.27) Thay th ln 4: Thay chi ph bn hng k hoch bng chi ph bn hng thc t. Mc ch ca vic thay th ny nhm xc nh mc nh hng ca nhn t chi ph bn hng n li nhun. Li nhun trong trng hp ny (LNK4).

)(1

4 QLKi

n

iBHTiTiKiTiK CCZPQLN

Mc nh hng ca nhn t chi ph bn hng n li nhun: (LNCBH) LNCBH = LNK4 - LNK3 LNCBH = - QTi (CBHTi - CBHKi) (4.28) Thay th ln 5: Thay chi ph qun l doanh nghip k hoch bng chi ph qun l doanh nghip thc t, mc ch ca vic thay th ny nhm xc nh mc nh hng ca nhn t chi ph qun l doanh nghip n li nhun. Li nhun trong trng hp ny (LNK5).

)(1

5 QLTi

n

iBHTiTiKiTiK CCZPQLN

Mc nh hng ca nhn t chi ph qun l doanh nghip n li nhun: (LNCQL) LNCQL = LNK5 - LNK4 LNCQL = - QTi (CQLTi - CQLKi) (4.29) Thay th ln 6: Thay gi bn k hoch bng gi bn thc t. Mc ch ca vic thay th ny nhm xc nh mc nh hng ca nhn t gi bn n li nhun. Li nhun trong trng hp ny bng li nhun thc t: (LNT)

96

Mc nh hng ca nhn t gi bn n li nhun: (LNP) LNP = LNT - LNK5 LNP = QTi (PTi - PKi) (4.30) Bc 3: Tng hp mc nh hng ca cc nhn t.

LN = LNQ + LNK/C + LNZ + LNCBH + LNCQL + LNp. V d 4.5: Phn tch tnh hnh li nhun bn hng v cung cp dch v cn c vo ti liu ca bng sau.

Bng 4.9 Khi lng sn phm

tiu th (sp) Gi thnh n v sn

phm (1.000 ng/sp) Gi bn sn phm (1.000 ng/sp) Sn phm

KH TT KH TT KH TT A 6.000 6.600 60 90 120 160 B 1.000 1.600 60 60 120 150 C 1.200 1.600 800 840 880 920

Ti liu v chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip. Bng 4.10

Chi ph bn hng (1.000 ng/sp) Chi ph qun l DN (1.000 ng/sp) Sn phm

KH TT KH TT A 4 6,6 3,2 6 B 3,6 4,6 3,0 4,1 C 28 36 24 32

Bi gii: T ti liu bng (4.9) v bng (4.10) ta lp bng phn tch.

Bng 4.11: Bng phn tch tnh hnh li nhun (n v tnh: triu ng)

Tng doanh thu Tng gi thnh Sn phm

QKiPKi QTiPKi QTiPTi QKiZKi QTiZKi QTiZTi A 720 792 1.056 360 396 594 B 120 192 240 60 96 96 C 1.056 1.408 1.472 960 1.280 1.344

Cng 1.896 2.392 2.768 1.380 1.772 2.034

97

Bng 4.12 (n v tnh: triu ng)

Tng chi ph bn hng Tng chi ph qun l doanh nghip Sn phm

QKiCBHKi QTiCBHKi QTiCBHTi QKiCQLKi QTiCQLKi QTiCQLTi A 24 26,4 43,56 19,2 21,12 39,6 B 3,6 5,76 7,36 3,0 4,8 6,56 C 33,6 44,8 57,6 28,8 38,4 51,2

Cng 61,2 76,96 108,52 51 64,32 97,36 Tng t phn tch tnh hnh li nhun theo cc bc nh v d (4.4) 4.2.4.2. Li nhun ca hot ng ti chnh Li nhun hot ng ti chnh l li nhun thu c t cc hot ng mua bn chng khon, gp vn lin doanh, lin kt, kinh doanh bt ng sn v.v Cc hot ng ny nhm s dng hp l cc ngun vn, tng thm thu nhp v nng cao hiu qu hot ng sn xut kinh doanh. a. Ch tiu phn tch Li nhun ca hot ng ti chnh (k kiu LTC) LTC = TTC - CTC (4.31) Trong : - TTC: Thu nhp ti chnh; - CTC: Chi ph ti chnh. b. Phng php phn tch * nh gi chung: S dng phng php so snh.

So snh gia li nhun hot ng ti chnh thc t vi k hoch (nu c), gia thc t nm nay so vi thc t nm trc. - LTC = LTCT - LTCK 0: Hon thnh k hoch li nhun ca hot ng ti chnh. -LTC = LTCT - LTCK < 0: Cha hon thnh k hoch li nhun hot ng ti chnh. * Xc nh nh hng ca cc nhn t: S dng phng php thay th lin hon. Cn xem xt cc nhn t nh hng n li nhun ca b phn ny nh cc khon thu nhp, chi ph hp l khng xut bin php thc hin ph hp. Trong qu trnh phn tch cn i chiu vi cc ch chnh sch ca tng khon li nhun v tnh hnh thc t ca doanh nghip c kt lun chnh xc. 4.2.5. Phn tch tnh hnh li nhun hot ng khc Li nhun hot ng khc l khong chnh lch thu chi v thanh l, nhng bn ti sn c nh, v pht do vi phm hp ng. B phn li nhn ny thng khng d tnh

98

trc (khng c s liu k k hoch) nn khng th so snh thc t vi k hoch m phi cn c vo ni dung ca tng khon thu nhp, chi ph v tnh hnh c th ca tng trng hp m nh gi. 4.3. PHN TCH T SUT LI NHUN T sut li nhun l ch tiu s tng i, phn nh mi quan h so snh gia li nhun vi doanh thu, vi gi thnh hoc vi vn trong k phn tch. C 3 ch tiu t sut li nhun. 4.3.1. T sut li nhun - doanh thu (TSD) T sut li nhun trn doanh thu (T sut sinh li trn doanh thu, sut sinh li ca doanh thu) l mt t s ti chnh dng theo di tnh hnh sinh li. T sut li nhun trn doanh thu trong mt k nht nh c tnh bng cch ly li nhun rng hoc li nhun sau thu trong k chia cho doanh thu trong k. a. Cng thc

Li nhun rng (li nhun sau thu) TSD = Doanh thu

x 100 (4.32)

b. ngha T s ny cho bit li nhun chim bao nhiu phn trm trong doanh thu. T s ny mang gi tr dng c ngha l cng ty kinh doanh c li; t s cng ln ngha l li cng ln. T s mang gi tr m c ngha l cng ty kinh doanh thua l. Tuy nhin, t s ny cn ph thuc vo c im kinh doanh ca tng ngnh. 4.3.2. T sut li nhun - gi thnh (TSZ) a. Cng thc

Tng mc li nhun TSZ = Gi thnh sn xut ca ton b sn phm

x 100 (4.33)

b. ngha Ch tiu ny phn nh, c 100 ng chi ph v gi thnh sn xut sn phm trong k phn tch th to ra c bao nhiu ng v li nhun. Ch tiu ny cng cao, chng t hiu qu sn xut kinh doanh ca doanh nghip cng ln. nng cao ch tiu ny, doanh nghip cn tm mi bin php tng tng mc li nhun v gim gi thnh sn xut sn phm ca doanh nghip. 4.3.3. T sut li nhun - vn: a. Cng thc

Tng mc li nhun T sut li nhun - vn =

Vn sn xut bnh qun x 100 (4.34)

99

b. ngha Ch tiu ny phn nh c 100 ng vn sn xut bnh qun c dng vo sn xut kinh doanh trong k, th to ra c bao nhiu ng li nhun. Doanh nghip thng dng ch s ny so snh mc sinh li tng qu ca mt doanh nghip hoc ca cc doanh nghip khc nhau. Ch tiu ny cng cao, chng t hiu qu s dng vn cng ln. Bi vy, nng cao ch tiu trn mt mt phi tm mi cch tng mc li nhun. Mt khc, phi s dng tit kim v hp l v c cu vn sn xut.

Cu hi n tp

1. Trnh by ngha v nhim v phn tch tnh hnh tiu th sn phm hng ho v li nhun ca doanh nghip. 2. Trnh by phng php v ni dung phn tch tnh hnh tiu th. 3. Trnh by nhng nguyn nhn ch yu nh hng n tnh hnh tiu th sn phm hng ho ca doanh nghip. 4. Trnh by phng php xc nh v phn tch li nhun t hot ng bn hng v cung cp dch v. 5. Trnh by phng php xc nh v ni dung phn tch cc ch tiu t sut li nhun ca doanh nghip.