Chapter 1 DATA AND STATISTICS -...

Chương 13

CHỈ SỐ

Ths. Nguyễn Tiến Dũng

Viện Kinh tế và Quản lý, Trường ĐH Bách khoa Hà Nội

Email: [email protected]

Mục tiêu của chương

● Sau khi kết thúc chương này, sinh viên có thể:

● Nói được khái niệm chỉ số là gì

● Phân biệt được các loại chỉ số cá thể và chỉ số tổng

hợp, chỉ số về lượng và chỉ số về giá

● Biết cách tính toán và ý nghĩa của các loại chỉ số

Laspeyres, Passche và Fisher

● Biết cách tính chỉ số giá và lượng theo khu vực

● Phân biệt được chỉ số liên hoàn và chỉ số định gốc

và ý nghĩa của trung bình nhân.

● Nắm được cách tính một số loại chỉ số thông dụng

như CPI, VN-Index

© 2013 Nguyễn Tiến Dũng 2

Các nội dung chính

● 13.1 GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CHỈ SỐ

● 13.2 CHỈ SỐ CÁ THỂ

● 13.3 CHỈ SỐ TỔNG HỢP

● 13.4 CHỈ SỐ LIÊN HOÀN VÀ CHỈ SỐ ĐỊNH GỐC

● 13.5 CHỈ SỐ KHÔNG GIAN (CHỈ SỐ ĐỊA PHƯƠNG)

● 13.6 HỆ THỐNG CHỈ SỐ

● 13.7 MỘT SỐ CHỈ SỐ THƯỜNG DÙNG TRONG THỰC TẾ


13.1 GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CHỈ SỐ

● 13.1.1 Khái niệm chỉ số

● Đại lượng, chỉ tiêu tương đối mà thể hiện quan hệ so

sánh giữa các mức độ của cùng một đại lượng hay

một chỉ tiêu

● 13.1.2 Phân loại chỉ số

● Phạm vi tính toán: CS cá thể, CS tổng hợp

● Tính chất: CS chất lượng, CS số lượng (CS khối

lượng)

● Gốc tính chỉ số: CS định gốc, CS liên hoàn

● Hình thức của chỉ số: CS dạng cơ bản, CS biến đổi


13.2 CHỈ SỐ CÁ THỂ

● 13.2.1 CS cá thể về giá

● 13.2.2 CS cá thể về lượng


1

0

100%p

pI

p

1

0

100%q

qI

q

13.3 CHỈ SỐ TỔNG HỢP

● 13.3.1 CS tổng hợp về giá

● 13.3.1.1 CS Laspeyres

● 13.3.1.2 CS Passche

● 13.3.1.3 CS Fisher

● TD Trang 394


1 0

0 0

100%i i

p

i i

p qI

p q

1 1

0 1

100%i i

p

i i

p qI

p q

1 0 1 1

0 00 1

100%i i i i

p pL pP

i ii i

p q p qI I I

p q p q

TD: Bảng 13.1 Trang 394


13.3.2 Chỉ số tổng hợp về lượng

● 13.3.2.1 CS Laspeyres

● 13.3.2.2 CS Passche

● 13.3.2.3 CS Fisher


1 0

0 0

100%i i

q

i i

q pI

q p

1 1

0 1

100%i i

q

i i

q pI

q p

1 0 1 1

0 00 1

100%i i i i

q qL qP

i ii i

q p q pI I I

q p q p

13.3.3 Chỉ số của chỉ tiêu số lượng và chất lượng

● Chỉ số của chỉ tiêu số lượng: chỉ số về lượng sản

xuất, lượng tiêu thụ ...

● Chỉ số của chỉ tiêu chất lượng: chỉ số về giá, phẩm

cấp chất lượng ...


13.4 CHỈ SỐ LIÊN HOÀN VÀ CHỈ SỐ ĐỊNH GỐC

● 13.4.1 CS liên hoàn

● 13.4.2 CS định gốc


t 0 1 2 ... n-1 n

p p0 p1 p2 ... pn-1 pn

CS liên hoàn - i1 = p1/p0 i2 = p2/p1 ... in-1 = pn-1/pn-2 in = pn/pn-1

CS định gốc - I1 = p1/p0 I2 = p2/p0 ... In-1 = pn-1/p0 In = pn/p0

● Tốc độ phát triển trung bình của n giai đoạn

1 2 1

1

. ... .n

nnt n n

t

i i i i i i


● CS giá định gốc (2000):

● Giá măng cụt năm

1995 thấp hơn giá năm

2000 là 8,32%.

● Không nói ngược lại

được là giá măng cụt

năm 2000 cao hơn

8,32% so với giá năm

1995.

TB nhân và TB cộng

Thời gian Đầu tháng 1 Cuối tháng 1 Cuối tháng 2

Lượng tiền có (tr.đ.) 100 50 100

Tốc độ phát triển liên

hoàn (lần)

- 50/100 = 0,5 100/50 = 2


TB cộng: (0,5 + 2)/2 = 1,25 (lần) đúng/sai?

TB nhân: (0,5*2)^(1/2) = 1 (lần) đúng/sai?

13.5 Chỉ số không gian (Chỉ số địa phương)

● 13.5.1 CS tổng hợp về giá theo không gian● So sánh giá ở khu vực A với giá ở khu vực

B

● 13.5.2 CS tổng hợp về lượng theo không gian● So sánh sản lượng ở khu vực A với sản

lượng ở khu vực B


(A/B)

Ai

p

Bi

A B

p QI

p Q

Q q q

( / )

Ai

q A B

Bi

q pI

q p

( )Ai Bi BiAi

Ai Bi

p q p qp

q q

( / )

Ai s

q A B

Bi s

q pI

q p

ps = giá do Nhà nước quy định

hoặc

TD Bảng 13.5 Trang 403


(A/B)

9101,2100% 98,87%

9205,4

Ai

p

Bi

p QI

p Q

( / )

4544,27100% 98,77%

4600,83

Ai

q A B

Bi

q pI

q p

13.6 HỆ THỐNG CHỈ SỐ

● 13.6.1 Hệ thống chỉ số tổng hợp

● Ipq = Ip.Iq


1 1 1 1 1 0

0 0 0 1 0 0

i i i i i i

pq pP qL

i i i i i i

p q p q q pI I I

p q p q q p

hoặc

1 1 1 0 1 1

0 0 0 0 0 1

i i i i i i

pq pL qP

i i i i i i

p q p q q pI I I

p q p q q p

Ứng dụng: PT thay thế liên hoàn, nhận diện nhân tố ảnh hưởng

13.6.2 Hệ thống chỉ số liên hoàn và định gốc

Năm 0 1 2 3 4 5

Dãy CS định gốc,

quyền số cố định - 𝑝1𝑖𝑞0𝑖 𝑝0𝑖𝑞0𝑖

𝑝2𝑖𝑞0𝑖 𝑝0𝑖𝑞0𝑖




Dãy CS liên hoàn,

quyền số cố định - 𝑝1𝑖𝑞0𝑖 𝑝0𝑖𝑞0𝑖





Dãy CS liên hoàn,

quyền số thay đổi - 𝑝1𝑖𝑞1𝑖 𝑝0𝑖𝑞1𝑖






13.6.3 Hệ thống chỉ số nghiên cứu biến động của chỉ tiêu trung bình


i i

i

f xx

f

1

0

x

xI

x

13.6.4 Hệ thống chỉ số phân tích biến động của chỉ tiêu tổng trị số

Chỉ số của chỉ

tiêu tổng trị số=

Chỉ số của chỉ

tiêu trung bìnhx

Chỉ số của chỉ tiêu

tổng lượng


1 1 11

0 0 0 0

hay

i i i

i i i

xf x f

x f fx

x f x f

I I I

13.7 Một số chỉ số thường gặp

● 13.7.1 Chỉ số giá tiêu dùng CPI (Consumer Price

Index)

● 13.7.2 Chỉ số chứng khoán VN-Index


13.7.1 Chỉ số giá tiêu dùng CPI

● Phương pháp tính CPI

● Lựa chọn rổ (danh mục) hàng hoá

tiêu dùng: có thể được điều chỉnh

theo thời gian

● Điều tra để có thông tin về giá bán

lẻ của các mặt hàng này theo

tháng

● Xác định trọng số (quyền số) của

các mặt hàng trong rổ hàng hoá

● Tính ra CPI theo công thức chỉ số

giá Laspeyres

● So với tháng trước

● So với cùng kỳ năm trước


1 0

0 0

100%i i

p

i i

p qI

p q

1 0

0 0

1 100%i i

p

i i

p qI

p q

hoặc

CPI tháng – Chỉ số giá liên hoàn


CPI theo tháng, từ 01/2012-08/2013


Các vấn đề gặp phải khi tính toán chỉ số giá tiêu dùng

● CPI phóng đại mức giá

● Khi giá cả một mặt hàng này tăng nhanh hơn so với các mặt hàng

khác thì người tiêu dùng sẽ có xu hướng ít tiêu dùng những mặt

hàng đã trở nên quá đắt đỏ mà tiêu dùng nhiều những hàng hoá đỡ

đắt đỏ hơn.

● Không phản ánh được sự xuất hiện của những hàng hoá mới vì nó

sử dụng giỏ hàng hoá cố định trong khi nếu có hàng hoá mới xuất

hiện thì một đơn vị tiền tệ có thể mua được các sản phẩm đa dạng

hơn. CPI không phản ánh được sự gia tăng sức mua này của đồng

tiền nên vì thế lại đánh giá mức giá cao hơn thực tế.

● Không phản ánh được sự thay đổi của chất lượng hàng hoá vì nếu

mức giá của một hàng hoá cụ thể nào đó tăng nhưng chất lượng

cũng tăng tương ứng thậm chí tăng hơn thì trên thực tế mức giá

không tăng. Chất lượng hàng hoá dịch vụ nhìn chung đều có xu

hướng được nâng cao nên CPI cũng đã phóng đại mức giá.


13.7.2 Chỉ số VN-Index


1 0

0 0

459.000100% 100% 103,38%

444.000VN-Index

i i

i i

p q

p q

● Khi có sự thay đổi về cơ cấu cổ phiếu niêm yết, cần điều chỉnh mẫu số (số chia)


Số chia

mới=

Tổng GT thị trường của các CP sau thay đổix

Số

chia cũTổng GT thị trường của các CP trước thay đổi

Số chia

mới=

514.028x 444.000 = 488.607,22

253.500+213.600

514.028100% 105,20%

488.067,22VN-Index

Bài tập về nhà Chương 13

● 1, 3, 5, 7, 9, 10


Chapter 1 DATA AND STATISTICS -...

Documents

Transcript of Chapter 1 DATA AND STATISTICS -...