Centrum Hilversumcentrumhilversum.nl/.../2015/03/VOORONTWERP-CENTRUMVISIE.pdfWe hebben geen glazen...
Transcript of Centrum Hilversumcentrumhilversum.nl/.../2015/03/VOORONTWERP-CENTRUMVISIE.pdfWe hebben geen glazen...
5
VOORONTWERP CENTRUM
Voorwoord
Een centrum om van te houden
Stelt u zich eens voor dat het centrum van Hilversum zo aantrekkelijk is dat mensen uit Utrecht, Amsterdam en verder er graag een dagje komen om te shoppen of te genieten van de (jonge) bouwkunst. Dat de terrassen op mooie dagen gevuld zijn met Hilversummers en toeristen. Dat de verschillende (media) evenementen aantrekkingskracht uitoefenen op een breed publiek. Dat de bioscoop, het Filmtheater, het poppodium en de restaurants geliefde plekken zijn.
Stelt u zich eens voor dat het Langgewenst landelijk als een voorbeeld geldt vaneen aantrekkelijk stadsplein. Dat het Gooilandplein de groene uitstraling heeft die bij de Tuinstad hoort, en samen met de monumentale Vituskerk, en het Theater Gooiland een mooie entree naar het centrum vormt. Dat de Kerkbrink obstakel en busvrij het oude dorpskarakter van Hilversum weer terug doet komen. Dat het centrum zowel overdag als ’s nachts veilig en gezellig is. Dat je overal het gevoel hebt dat het centrum van Hilversum het centrum is van de Mediastad.
Voor u ligt de centrumvisie van de gemeente Hilversum. Een document waarin wij vastleggen hoe wij aankijken tegen ons centrum, wat de kansen, uitdagingen en ontwikkelingen zijn waar wij de komende jaren mee om dienen te gaan.
Het centrum is een van de vijf thema’s waarop het college van B&W het verschil wil maken. Wij worden geconfronteerd met een aantal uitdagingen, met name op het gebied van beeldkwaliteit, leegstand en bereikbaarheid. Door deze uitdagingen gericht het hoofd te bieden, willen wij bijdragen aan het verbeteren en het versterken van ons centrum.
Een gevarieerd cultureel aanbod, aantrekkelijk winkelbestand en goede uitgaansvoorzieningen. Dat is wat Hilversummers belangrijk vinden. Door te investeren in pleinen, groen, bereikbaarheid en het beter beschermen van de karakteristieke panden en gebieden die het centrum kent, zorgen wij ervoor dat ons centrum de uitdagingen van deze tijd het hoofd kan bieden zónder haar unieke karakter te verliezen.
Wij bekijken ons centrum vanuit diverse perspectieven (pleinen, brinken, gebouwen, winkels, horeca, cultuur, wonen, bereikbaarheid), maar realiseren ons terdege dat dit geenszins een alomvattend werk is, of kan zijn.
We willen een visie op het centrum neerzetten, waarbij keuzes niet geschuwd worden, maar juist focus wordt aangebracht. Niet alle belangen van betrokkenen komen met elkaar overeen. Tegelijkertijd is het streven naar een aantrekkelijk centrum een punt waarin ieder zich kan verenigen.
Het centrum staat niet los van de rest van de stad, of zelfs de regio. Wij realiseren ons terdege dat de keuzes die wij nu maken ook effect hebben op de omgeving. Een aantrekkelijk centrum heeft evenwel een positief effect op de aantrekkelijkheid en leefbaarheid van heel Hilversum en de regio.
Wij kunnen deze visie als gemeente natuurlijk niet alleen realiseren. De centrum visie is mede tot stand gekomen door vanaf de start nadrukkelijk bewoners, ondernemers, culturele organisaties, vastgoedeigenaren en diverse belangenorganisaties te betrekken. Met en voor hen zullen wij deze ontwikkelingen de komende jaren mogelijk maken.
Nut en noodzaak van het werken aan het centrum worden door eenieder gedeeld. Het draagvlak is er. Ook politiek. De gemeente en andere partijen zijn bereid om te investeren en staan te popelen om te beginnen. Daarom is het goed dat dit stuk leesbaar, enthousiasmerend en relatief beknopt is. Er is genoeg gepraat, nagedacht en gefilosofeerd over het centrum.We gaan aan de slag!
Maart 2015
Floris VoorinkWethouder Centrum
7
VOORONTWERP CENTRUM
Inhoud
1. Inleiding 9
2. Identiteit 11
3. Pleinen, brinken en straten 13
4. Gebouwen 17
5. Winkelen, markt en uitgaan 19
6. Cultuur en evenementen 23
7. Media: toepassingen en festivals 27
8. Wonen 31
9. OV, fiets en auto 33
10. Organisatie 37
Bijlage 40
9
VOORONTWERP CENTRUM
1. InleidingDe huiskamer van HilversumIn het centrum komen veel voorzieningen bij elkaar. Het gaat dan onder meer om winkels, de markt, restaurants, cafés, evenementen, bioscoop, filmtheater en het museum. Het centrum is echter ook ‘gewoon’ een van de wijken van Hilversum. Met daarbinnen verschillende buurten. Er wordt gewoond en gewerkt. Het Stationsgebied is een knooppunt voor bus, trein en auto en vormt een belangrijke entree naar het centrum.
Centra staan onder drukVan oudsher heeft het centrum een lokale en (boven-)regionale functie. Door allerlei ontwikkelingen staat deze positie echter onder druk. Dat is niet uniek. Ook andere centrumgebieden hebben te maken met afnemende bezoekersaantallen, een terug lopende vraag naar vastgoed en als gevolg hiervan leegstand in winkels (en kantoren). Vooral voor centra als dat van Hilversum, met een fors voorzieningen-niveau, maar gelegen tussen grote steden als Amsterdam en Utrecht, ligt het risico op de loer dat het tij niet kan worden gekeerd.
AmbitieEen stevige aanpak is nodig. De ambitie is een aantrekkelijk centrum te realiseren dat aansluit bij de identiteit van Hilversum. Een centrum dat:• aantrekkelijk is om te bezoeken voor Hilversummers, bezoekers uit de regio en
van daarbuiten;• aantrekkelijk is om er te ondernemen en culturele initiatieven te ontplooien;• aantrekkelijk is om er te wonen.Dit kan worden bereikt door de kwaliteit en met name het onderscheidend vermogen van het centrum te verhogen. Onder het centrum verstaan we het gebied binnen de Centrumring (aan beide zijden), aangevuld met het Stationsplein en het Langgewenst.
We hebben geen glazen bolHoe realiseren we een aantrekkelijk centrum? En wat is over tien jaar aantrekkelijk? De toekomst voorspellen is lastig. Wie had bijna honderd jaar geleden kunnen voorspellen dat Hilversum zou uitgroeien tot de Mediastad? En wie had tien jaar geleden kunnen voorspellen dat we tegenwoordig zoveel producten online kunnen kopen? Hoe verbonden we zijn via allerlei social media? Of de ontwikkeling van drones kunnen voorzien? Nu tien jaar vooruit kijken is lastig. Wat betekent 3D printing voor de detailhandel? Hoe ontwikkelt het autobezit zich onder invloed van de deeleconomie? Hoe ontwikkelt zich het aantal alleenstaanden (jongeren en ouderen) met een andere kijk op wonen? Wat betekent virtuele realiteit voor het straatbeeld van de toekomst? In dit continu veranderende speelveld moet het
centrum zichzelf steeds opnieuw uitvinden. De voortdurende verandering is de uitdaging van de toekomst. Dat Hilversum mee kan in deze veranderingen heeft de Mediastad afgelopen honderd jaar bewezen.
Wendbaar en aanpasbaarHet is van belang bewust te zijn van veranderingen en daar tijdig op in te spelen. Voor een deel kan dat. Monitoren en het volgen van ontwikkelingen is onontbeerlijk. Zo kunnen inspanningen op het gebied van marketing en evenementen geregeld worden bijgesteld. Een plein richten we echter niet in voor een paar jaar, maar voor decennia. Net als dat een ondernemer niet elk jaar zijn concept en inrichting compleet vernieuwt. Dit betekent dat een plein niet te ‘trendy’ moet worden, maar zodanige kwaliteit moet hebben dat verschillend gebruik plaats kan vinden zonder dat het karakter van het plein wordt aangetast. Een bestemmingsplan maken we voor tien jaar. Dit vraagt een vooruitziende blik en flexibiliteit in bestemmingsplannen, verordeningen en beleid. Ruimte om te ondernemen, wendbaarheid en aanpasbaarheid zijn daarbij sleutelbegrippen.
Richting en focusDeze integrale visie geeft de toekomstrichting aan voor het centrum met de identiteit (vernieuwend vakmanschap en verscheidenheid) als belangrijke uitgangspunten. Een stip aan de horizon schept duidelijkheid en zekerheid voor bewoners, ondernemers, culturele organisaties, belangenorganisaties en vastgoedeigenaren. Focus wordt aangebracht en keuzes worden gemaakt. Lang niet alle wensen kunnen of moeten immers gehonoreerd worden. De visie is sterk uitvoeringsgericht. Deze aanpak werkt alleen wanneer deze consequent, langjarig wordt ingezet en uitgevoerd. Tegelijkertijd draait de wereld door en is het succes voor een belangrijk deel afhankelijk van de samenwerking met en inzet van partners (winkels, horeca, cultuur, bewoners, vastgoedeigenaren) en het inspelen op de kansen die zich voordoen.
LeeswijzerIn deze centrumvisie komen achtereenvolgens de volgende onderwerpen aan de orde.• De identiteit van Hilversum en in het bijzonder die van het centrum met
vernieuwend vakmanschap in media, architectuur, stedebouw en groen.• De ruimtelijke structuur met de verscheidenheid aan karakteristieken
(verschillende bouwperioden, het dorpse en het stedelijke) dat terug te zien is in pleinen, brinken, straten en gebouwen.
• De functionele structuur met winkelen, de markt en uitgaan, cultuur en evenementen, wonen en bereikbaarheid (OV, fiets en auto).
• De organisatie met het uitvoeringsprogramma.
11
VOORONTWERP CENTRUM
2. IdentiteitBeleving van identiteit in sfeer en karakterHoe het centrum nu en in de toekomst beleefd wordt hangt, naast ligging, aanbod en bereikbaarheid, af van het gevoel je erin thuis te voelen, je erin te herkennen en er iets van je gading te vinden. Dat gevoel van herkenning en ‘thuis voelen’ komt voort uit een gedeelde beleving van identiteit in sfeer en karakter.
Altijd al een aantrekkelijke plekVanuit historisch perspectief is Hilversum, centraal in de Gooi en Vechtstreek, altijd al een aantrekkelijke plek geweest om te wonen en te werken. Dat begon al in de tijd van de Erfgooiers waar onafhankelijke, kleinschalige boeren zich in een collectief verenigden en vanuit een centrale gemeenschap de omliggende gronden exploiteerden. Hieruit ontwikkelde zich kleinschalige thuisarbeid, later geprofessionaliseerd tot kleine industrieën, vooral gespecialiseerd in de textiel en tapijtnijverheid.
Klein stedelijk karakterIn het kielzog van rijke Amsterdammers die vanaf de 17e eeuw landhuizen stichtten in ’s-Graveland om er in de zomer te verpozen als het in de stad te benauwd en vies was, werden langs lommerrijke uitvalswegen rondom het centrum eveneens landgoederen en zomerresidenties gerealiseerd. Vanaf de 19e eeuw kwam zo een bloeiend zomertoerisme op gang. Gestimuleerd door snelle vervoersmogelijkheden van en naar de omliggende steden kwam daarna het forensenverkeer tot ontwikkeling en ontstond een meer permanent woonklimaat rond het centrum. Als gevolg hiervan nam de dienstverlening en kleinschalige handel toe. Door de bevolkingstoename transformeerde de voorheen agrarische dorpskern zich naar een centrum gericht op handel, dienstverlening en winkelnering. Verdichting en schaalvergroting gaven de aanzet voor het klein stedelijke karakter van Hilversum.
Vakmanschap in mediaDe combinatie van een goede woonomgeving, hoogwaardige dienstverlening, uitgebreide faciliteiten en goedkope grond en arbeid stimuleerde industrie en vakmanschap. De geschiedenis van Hilversum als Mediastad begint bij de opkomst van het radiotoestel en de start van de Nederlandse Seintoestellenfabriek (NSF) in 1918 aan de Naarderstraat. Omroepen vestigden hun studio’s en kantoren in Hilversum om dure telefoonkosten uit te sparen. In 1951 volgt de eerste TV-uitzending en in 1961 wordt de eerste paal geslagen voor het Omroepkwartier, later omgedoopt tot Media Park.
Heden ten dage zien we grote organisaties met internationaal bereik, een breed palet van, vaak kleinschalige, productiebedrijven, instellingen als Beeld en Geluid en een beroepsbevolking die voor maar liefst een derde in creatieve beroepen werkzaam is.
Vakmanschap in architectuur, stedebouw en groenOngebreidelde groei leidde in het begin van de 20e eeuw tot een ongewenste stede-lijke en sociale situatie. Met de aanstelling van W.M. Dudok als gemeente architect werd voor kwaliteit en vakmanschap gekozen. Ingegeven door een sociaal bewustzijn werd voor alle lagen van de bevolking een kwalitatief goede woonomgeving gemaakt, ingebed in een architectonische en stedenbouwkundige samenhang. Integratie van stad en omliggende natuur speelde een belangrijke rol bij zijn plannen aan de rand van de stad, waar toen nog heidevelden lagen. De laanstructuren en de grote diversiteit van het bomenbestand worden ook nu nog gekoesterd. In het centrum is hij er, ondanks zijn vernieuwende ideeën zo pal na de oorlog, niet in geslaagd om zijn stempel te drukken op de structuur van het centrum. Er zijn naast het C&A –gebouw slechts enkele portiekflats en woonwinkelcomplexen van zijn hand gerealiseerd.
Dorp en stadHet diverse karakter van enerzijds kwalitatief goede en groene zogenaamde arbeiders-, middenstands- en villawijken en anderzijds een hoogwaardig ontwikkeld, kleinschalig ondernemerschap kenmerkt tot op de dag van vandaag de Hilversumse identiteit. In het centrum bevinden stad en dorp zich naast elkaar, groot en klein, oud en modern, intiem en robuust. Deze diversiteit is het gevolg van (steeds weer) nieuwe plannen die slechts ten dele werden uitgevoerd. De verschillende sferen zijn karakteristiek voor Hilversum, maar worden op dit moment nauwelijks als herkenbaar en waardevol ervaren. Juist de erkenning van deze verschillen en het versterken van de verscheidenheid draagt bij aan verbetering van de ruimtelijke kwaliteit en van het verblijf in het centrum.
De rode draadDe rode draad is helder. Op korte afstand van de grote steden, centraal in de Gooi en Vechtstreek, gedijt het vernieuwend vakmanschap (media, architectuur/stedebouw, groen) goed. Zo goed dat het het Hilversums karakter is gaan uitademen. Ook de verscheidenheid in sferen is karakteristiek. In het centrum is het dorpse (kleinschalig, aangenaam, intiem, overzichtelijk) en het stedelijke (kwaliteits niveau van aanbod, levendig, verrassend, de Mediastad) te ervaren. Dit karakter, deze identiteit, is nog onvoldoende terug te zien in de stad als geheel en het centrum in het bijzonder.
VOORONTWERP CENTRUM
12
Het centraal stellen van de identiteit in deze centrumvisie zorgt voor samenhang. Het maakt dat Hilversummers, maar ook bezoekers van elders, zich in het centrum thuis gaan voelen.
Vernieuwend vakmanschap en verscheidend staan centraalIn het centrum wordt de gelegenheid tot ontmoeting en verbinding tussen inwoners van Hilversum en bezoekers vanuit de omgeving van Gooi en Vechtstreek en daarbuiten gestimuleerd. Vanuit de historische context wordt kwaliteit van vakmanschap terug gebracht in het centrum. Dit vernieuwend vakmanschap wordt beleefd:• in het aanbod aan winkels, markt, horeca, kunst, cultuur, evenementen;• in de media;• in de ruimtelijke kwaliteit van panden;• in de hoogwaardige (groene) inrichting van pleinen, brinken en straten.
Daarbij gebruikmakend van:• de kracht van de verscheidenheid;• de combinatie van het dorpse en stadse; • intieme groene pleinen en brinken waar het aangenaam vertoeven is met zicht op
media(kunst); • stoere, levendige plekken vol aangename beelden en geluiden.
13
VOORONTWERP CENTRUM
3. Pleinen, brinken en stratenVerscheidenheid is kenmerkendDe gegroeide stad met haar verschillende karakteristieken is kenmerkend voor Hilversum en voor het centrum in het bijzonder. Het oude dorp is vanaf de 19e eeuw door de explosieve bevolkingsgroei en onder invloed van verschillende plannen in de afgelopen 70 jaar getransformeerd naar een verstedelijkt centrum.
StadsplattegrondOpvallend is dat de transformatie van het centrum zich grotendeels heeft afgespeeld binnen de context van het historische stratenplan. Met uitzondering van de Centrumring , die deels nieuw is aangelegd en deels de bestaande wegen volgt, zijn het historische stratenpatroon en de historische brinken nog grotendeels intact. De structuur van het oude dorp met de verschillende brinkjes om het vee te verzamelen, is met de verstedelijking vanaf het eind van de 19e eeuw in de stad geïncorporeerd. Met de aanleg van de spoorlijn en de bouw van het station in 1874, maar zeker naar aanleiding van het Kernplan uit 1971 en het Binnenstadsplan uit 1992, is het oostelijke deel van het centrum flink veranderd en verdicht met grote schaalsprongen. Verder is het stratenpatroon op de oudste kadastrale kaart uit 1832 nog herkenbaar in de huidige plattegrond.
Dorp en stadBij herinrichting van pleinen, brinken en straten staat hoogwaardig vakmanschap centraal. Dit vakmanschap komt tot uitdrukking in het ontwerp en in de keuze van bestrating, groen en meubilair. De verscheidenheid, de combinatie van het dorpse en stadse, wordt versterkt door onderscheid te maken in gebieden die de sfeer van het ‘oude dorp’ uitstralen, zoals het gebied Kerkbrink - ’s-Gravelandseweg – Keiplein - Schoutenstraat – C&A-plein en meer stedelijke gebieden, zoals het Stationsgebied, het Langgewenst en het Gooilandplein.
Groen Hilversum is omringd door natuur. Deze is voor elke inwoner op korte afstand te bereiken. Groen in het stedelijk gebied is schaars vergeleken met andere gemeenten, terwijl dit met het oog op bijvoorbeeld klimaatverandering steeds belangrijker wordt. Hilversum telt wel veel bomen en variatie in bomen. In totaal 700 soorten bomen. Deze variatie wordt in het centrum onvoldoende ervaren. Het aantal groene plekken in en rond het centrum is beperkt. Naast de Oude Haven zijn er het Dudokpark en de begraafplaats ‘Gedenkt te sterven’ en in de toekomst het Vitushof. Gestreefd wordt naar een versterking van het groene karakter en het verhogen van de verblijfswaarde door:• de hoogwaardige inrichting van het Vitushof als groene verblijfsplek in het
centrum. Het Vitushof krijgt een openbaar karakter en blijft herkenbaar als voormalige begraafplaats.
• vergroenen van het Gooilandplein.• de aanplant van (extra) bomen op het Langgewenst en op de Kerkbrink.• de aanplant van extra bomen langs de Centrumring (Stationsplein) en op andere
strategische plekken in het centrum.• het versterken van het groene karakter van de as Gooilandplein – Groest –
Langgewenst - de Vorstin door het doorzetten en op termijn vernieuwen van de bomenstructuur.
Het groene karakter van het centrum kan ook worden versterkt door realisatie van verticale tuinen en daktuinen.
BrinkenDe herinrichting van het Keiplein en het C&A-plein hebben de oude brinken een nieuwe, dorpsuitstraling gegeven, terwijl de gele straatstenen een herkenbare verwijzing zijn naar het karakteristieke gele zand waaruit de brinken vroeger bestonden. Met het vernieuwen van de bloemenkiosk aan het C&A-plein wordt de herinrichting van deze brink afgerond. Het is wenselijk de vormentaal van beide brinken door te zetten naar andere, historische brinken (de Kerkbrink en de brink in de Herenstraat-Veerstraat) om zo de relatie tussen de verschillende brinken te versterken.
KerkbrinkVeel wordt verwacht van de herinrichting van de Kerkbrink. Uit verkennende gesprekken met verschillende partijen rond de Kerkbrink is een gedeeld toekomstbeeld ontstaan. De Kerkbrink zal door het laten vervallen van de busroute en een deel van de fietsroutes transformeren van een verkeersplein naar een aantrekkelijk, obstakelvrij verblijfsgebied. Qua profiel is de toekomstige Kerkbrink te typeren als culinair en cultureel, waarbij het Museum Hilversum veel meer dan nu naar buiten zal treden met media (kunst), zowel op pleinen als in leegstaande panden. Vastgoedeigenaren zullen bij invulling van panden rond de Kerkbrink aansluiten op het geschetste profiel. In het ontwerp zal de kracht van beide zijden van de Kerkbrink (rustig en druk) worden benut. In dit beeld is geen ruimte voor de muziektent. Hiervoor is mogelijk elders, bijvoorbeeld in het Dudokpark, een meer passende plek te vinden.
LanggewenstPlanvorming voor het Langgewenst is reeds gaande. Het Langgewenst wordt vormgegeven als een ruim stads-, markt- en evenementenplein met een eigen identiteit en vormgeving, die de bijzondere stedenbouwkundige situatie en functie benadrukken. De sfeer is die van het Lange Voorhout. Bij behoud betekent de gerestaureerde oude Eurobioscoop met een nieuwe functie en historisch uitstraling
15
VOORONTWERP CENTRUM
een attractief element op het grote plein. Dit gebouw markeert een geleidelijke overgang tussen het nieuwe grote stedelijke stadsplein naar de dorpse sfeer van de kop van de Groest. Mocht de Eurobioscoop behouden blijven dan is aan de noordzijde ruimte voor passende bebouwing. Het plein wordt omzoomd door bomenrijen. De vanuit de Groest door te trekken bomenrijen, het doorzetten van bestrating van het Langgewenst naar de kop van de Groest en vooral het omleggen van de Centrumring om de markt heen in plaats van door de Stationsstraat, zorgen voor een aantrekkelijke voetgangersverbinding vanaf de Groest ter hoogte van het Herenplein tot en met het Langgewenst. Hier ontstaat één doorlopend voetgangersgebied.
StationspleinHet Stationsplein is de belangrijkste entree van het centrum. Het gebied is op dit moment weinig aantrekkelijk, wordt ervaren als onveilig en de relatie met het centrum is zwak. Een goede balans tussen vervoersfuncties en verblijfsfuncties ontbreekt. Daarbij is de route richting centrum onvoldoende herkenbaar. Gesprekken die gevoerd worden met partijen, zoals NS, ProRail en diverse vastgoedeigenaren kunnen leiden tot een vergaande integrale benadering voor het gebied van Beatrixtunnel tot en met de Kleine spoorbomen. Uitgangspunt is dat het Stationsgebied een aantrekkelijke, veilige entree wordt richting centrum en het er prettiger wordt om er te komen en er te verblijven. Het plein moet bezoekers verwelkomen. Er liggen ook mogelijkheden om te voorzien in ruimte voor zakelijke (korte) ontmoetingen, afhaalpunten, productpresentaties, e.d. Voortbordurend op de schaal van de hier aanwezige grotere gebouwen, krijgt het plein de allure van een open groene ruimte met heldere wandelroutes van het station naar het centrum. Deze routes zijn zowel via de Leeuwenstraat als via de Stationsstraat, die door het omleggen van de Centrumring verandert in een voetgangersgebied met fietsroute en bomen. Door het beter benutten van de fietsparkeerkelder en het meer afschermen van fietsenstallingen met groen zijn de gestalde fietsen minder prominent aanwezig.
StratenDe bestrating in het hele kernwinkelgebied bestaat uit rode penterklinkers. Deze bestrating gaat nog geruime tijd mee, maar bij herinrichting van pleinen en brinken, zoals de Kerkbrink, het Langgewenst en het Stationsplein krijgen deze plekken hun eigen karakteristiek met passende bestrating en meubilair. Straten als de Biersteeg en omgeving en het Historisch Buurtje behouden hun huidige, dorpse bestrating. Tussen de kop van de Groest en de Bussumerstraat begint nu ook een ‘historisch buurtje’ te ontstaan. De Kerkstraat, Schoutenstraat, Leeuwenstraat en Stationsstraat behouden of krijgen het beeld van de rode lopers, de verbindingsstraten tussen de pleinen en brinken in het centrum. Voor de route Zeedijk - Herenstraat - Herenplein - Groest worden particuliere initiatieven die tot verbetering leiden gesteund.
GroestDe Groest, althans tussen Herenstraat en Langgewenst, behoudt zijn belangrijke rol als verblijfsfunctie, uitgaansgebied, flaneerzone met terrassen en bomenrijen. De Groest verbindt het Gooilandplein met het Herenplein en het Langgewenst. Om de Groest meer een eigen identiteit te geven als historisch belangrijke plek centraal in het centrum volgt op termijn herinrichting. De voortgang van de kastanje-bloedingsziekte is medebepalend voor het moment waarop. Bij herinrichting worden nieuwe bomen geplaatst die verder uit elkaar geplaatst zullen worden om meer licht te krijgen. Er komt daarnaast meer ruimte voor terrassen en voetgangers en een minder brede fietsroute. Fietsparkeren wordt bij voorkeur opgelost in gebouwde voorzieningen. Het zuidelijke deel van de Groest krijgt in het verlengde van de Emmastraat (tweerichtingsverkeer) – Gooilandplein een verkeersfunctie van en naar de parkeergarage Hilvertshof en zal als herkenbare verkeersweg worden heringericht. Daarbij is aandacht nodig voor verbetering van de ingang van de parkeergarage Hilvertshof.
Beheer en onderhoudBij een hoogwaardige inrichting hoort een goed niveau van beheer en onderhoud. Op dit en andere gebieden liggen er kansen in de vorm van participatiebanen. Het mes snijdt daarbij aan twee kanten. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt doen ervaring op en het centrum wordt aantrekkelijker. De uitgangspunten voor beheer en onderhoud zijn opgenomen in de handboeken Inrichting en Beheer Hilversum Buiten. Deze handboeken zullen worden geactualiseerd. Mutaties van afgelopen jaren worden verwerkt en inhoudelijke en financiële kaders voor de komende jaren worden vastgelegd. Voor groen (schoon en heel) en voor verharding geldt voor het centrum het niveau goed als uitgangspunt. Aandachtspunten zijn graffiti en kauwgom.
ProgrammaDe gemeente Hilversum draagt komende jaren op verschillende manieren bij aan aantrekkelijke pleinen, brinken en straten. • Vernieuwen van de kiosk C&A-plein• Realisatie van het Vitushof en vergroenen van het Gooilandplein• Aanplant van extra bomen langs de Centrumring (Stationsplein) en op
strategische locaties in het centrum • Herinrichting van het Langgewenst inclusief de kop van de Groest en dit deel van
de Stationsstraat• Herinrichting van de Kerkbrink • Ondersteunen van particuliere initiatieven op de route Zeedijk - Herenstraat -
Herenplein - Groest• Actualisatie van de handboeken Inrichting en Beheer Hilversum Buiten
0 250 m
Schaal 1:1000
1940
1912
1882
1882
1935 1935
1905 1905 1905
1901
1901
1902
1902
1902
1902
1901
1840
1895
1895
190050
3
5
1
4543
41
47
7
9
11
13
4
2
48
6
6a
8
49
5820
5111
10
9
7911
7912
14
5573
8687
8686
5574
7
6
5575
5
5567
5221
55
71
55725570
5112
12
2000
1908
1902
1905
19051905 1905
1908
1905
1904
2000
3
5
7
9
37
33
11
1
8
4
2
31
5657
7497
18
8215
8216
8086
5653
8087
9096
9095
56555656
26
6939
6938
5652
1901
1912
1915
19511907
2001 2001 2001 20012001
2001
2001
1940
1913
12
8
6
10
43
33a 33b 33c 33d33e
33f
35-41
45a
29
7012
8367
8368
5367
8369
8370
5368
8371
8372
7716
8373
8374
8185
7715
8769
7714
8768
1873
1930
1930
1930
1867
1925 1925 1925 1925 1928 1928 1928 19281996
1996
1980
1890
1893
1900
1925
1934
1925 1925 1925
1931
1931
1931
19071907 1907
1907
1977
1977
1889
1982
1996
1907
23
21
57 59 616349 51
53 55
1-35
16
14
12
10
8
11
799a
1315
17
24b
24
22
18
45c
45b
27
45d
25
83-85
26-2
8
47
5641
5640
7161
7160
14
6
4838
147
483965
47
6548
6670
6671
7603
8639
7606
8638
7605
4181
7216
159
1607
215
5644
5647
5645
5646
8343
8641
8342
8344
8640
70987238
41
79
7097
6970
6969
142
143
4180
1912
1909
1913
1913
1913
1883
1911
1911
1906
1906
1937
1937
1937
1937
1920
1920
1920
1920
1930
1910
1979
1979
1979
1909
1909
1925
1925
1925
1964
19631925
1925
1927
1925
1925
1974
1974
34-36
38-40
42
46
46a
46c
2a
4
44
46
16
14a
16a
14
12d
12b-c
12
32
30
28
14b
1-2
3
22a
2b
18
16
12-14
8
20
4
6
58
60
5664
5212
6549
6158
8144
5665
44
5666
8112
5663
5662
5661
5660
48
45
5659
5463
6311
5667
5668
5669
8111
6312
6550
7122
6553
6554
5463
82
636263
61
6162
9307
6068
8988
6360
607085
90
8581
8582
7123
5780
5781
6703
1978
1978
19801980
1891 1891 1891 1894 1894 1894
1905
1996
2009
2009
2009
1932
1932
1932
1937
60
30
58
32
42 4440
38
40
36
34
44
4-3
8
2
42
46-50
50 52 54 56
7549
3925
7748
8125
69
96
7607
9128
8953
9127
7449
7221
7548
132
4836
7220
7300
8126
8954
6124
6123
6125
8126
1998
1895
1933
1905
1905
1929
1880
1897
1880
1880
1896
1925
1904
1936
1927
1927
1913 1922 19631930
19301930
19301930
1930
38
40
16-1
8
7
1
1416
1812
22
20
5
3
2022
2426
28
30
21
19
25
23
32
27
2
24
26-3
6
6252
3515
6948
6947
26
61
4665
26
62
8958
8615 3514
86206898
6897
8616 68967345
177
7782
7783
7786
7784 7785
7787
9303
9302
6949
8617 86198618
7948
7954
179
178
7126
6895
8959
185
7127
7955
2000
19231923
1923
1932
1905 19051905 1905 1905
1987
1933
1933
1933
1933 1933 1933 1933 1933 1933 1933 1933 19331933
1850
1997
1997
1920
1921 1917
19351954
1920 1922 1895 1895 1901
1901
1913 1903 1901 19001900
1913
1913
1904
19001927
1927
1930
1920
1920
1920
1870
1920
19101910
1910
1920
1920
1920
1899
1899
1899
1906
1962
1915
1896
1896
1896
1896
1896
1896
1896
1896
1957
16 14 10 8a 8 6 42
56
28-26 24-22 20
32
18
42
50
44
40
30
34
46-48
54
52
50
42-4
8
2-6
11 97
24 22 20 18
37
36
38
28 26
39-45
46
8
1-11
29-5
7
58
2
61
21
19
15
13
38a
16 14 12
10
8
3
3-15
2527
3531-33
29b 29a 29
54-56
52
65
63a
63
61a
71-117
69
67
58
82
74a
74
72
68
66
64
62
58a-60
7876
276
27
5
295
3955
293
4001
54
32
5434
5041
5040
5039
282
28
1
280
40
03
54
33
6516
68
94
7318
6438
7319
6439
8346
887
4888
56
35
7899
6893
78
98
7897
7896
7865
7894
2257895
7892
7153
7154
5675
7891
7889
7890
3956
7903
7904
5688
241
7609
7870
78677900
7452
271
3913
6677
6676
6515
8345
7453
7893
7951
73
92
224
223
71
24
7391
5059
6799
6800
297
296
7150
7151
7152
312
3189
311
3188
306
5791
304
5790
4127
301
300
299
6089
9086
9085
5887
7155
5888
3928
5823
192319231892
1930
1920
1927
1960 1930 19201930192719252009
1973
1973
1973
19731973
200919301930
1980
1988
1988
1933
1988
1905
1903
19041904
1903
1900
1900
1900
88
64-8
6
4
2
90-9
2
1a 1
60
58
17 15 13 9-113
27 23
1210
86
31
29
33a-d
5-7
35-3
7
20
18
1921
14-16
8362
8363
317
61796780
6781
6541
8365
6076
83
64
24
09 3
22
6077
2410
324
325
3382
32
1
6779
6535
3163
4018
6562
347
6559
36
97
5706
57
07
3700
3702
3701
57
05
348
1930
1913
1897
1897
1920
1928
1920
1980
1987
1980
1930
19701920
1920
1978
2003
2003
2003
1998
1996
1930
1930
1930
1930
1930
1928
1930
1932
1932
1933
1932
2010 2010 2010 2010 20102010
20102010
2010
2010
2010
2010
4
43
41
3935-37
2
33
2a-c
32
12a-d
6-1
0
35
40
38
34-3
6
22a-b
22
51-53
49
61
59b
59
57
55
63
2826b
26a
26
24b
24a24
28a
39
3030b 30a 28b
45
6846
416
415
414
413
411
3739
6845
3972
8725
3971
3970
8724
3736
3969
4121
424423
410
8428
427
6914
84327144
7143
6913
6280
9304
9305
6921
4122
3952
8435
842984348433
7139
7142
7141
7140
8231
8441
8442
8232
9106
9107
9108
9109
911
0
9111
8714
8726
8727
9103
9104
7993
84408438
8439 84377976
8436
9105
9099
9098
9097
8430
9102
9100
9101
84
27
79
89
1998
1998
1998
1998
1998
19981923
1924
1923
1998
1998
1936
1936
1914
1896
1905
1920
1981
1981
1980
1896
1975
1980
1980
99
101
97
87
95
93
91
89
36-144
75
71
73
83-85
79-81
77
69
67
34
20
32
7972
7965
7971
7970
3756
79637964
446
7981
2556
8016
450
447
3996
3760
7966
452
451
8015
7135
431
462
461
41617968
41627967
9028
1931
1987
1920
19251928
1925
1925
1923
1938
1925
1925
1925
1895
1911
1911
1908
1908
1908
1924
1924
1899
1899
1980
1915
1916
1915
1916
1930
1950
110
106
6
4
4b
4a
2
112
16b
8
8c
10
19-21
3
1
17
1513
119
75
92
86
8
90
88
104
100-102
98
96
94
4909
487
488
4904
4908
489
8717
87168718
8719
4905 4906
85388539
7546473
4725673
5709
467466
7547
478
477
6603
476
6600468
474
7297
481
7118
7298
7299
7119
5038
7390
7389
1855
1855
1906
1906
1900
1925
1939
1939
1938
1938
1938
1938
1910
2007
1956
1939
1939
1918
1918
1910
1898
1898
1898 1932
1940
1940
2003
2003
1892
1971
1971
2000
1990
1885
1972
1955
1955
1955
1955
1955
1955
1955
1955
1955
1938
1938
1938
1938
1937
1937
1937
1937
1937
1937
1937
1937
1937
1937
1937
1937
1937
2
32
41a
41
39
22-28
20
18
16
20
22
24
22
28
18
16
10
68
26
24a
29b
29
27b
27a
27
15
31b
31a
31
17
19-2
5
6
29a
35
3
1
41-5
9
2-1
2
14-2
4
5
3
1
33b
33a
50-6
0
38-4
8
2a
33
20
26-3
6
7-23
26
24
28
30
4
8105
8102
3764
7883
7882
9023
5588
8480
5410
5901
5409
6190
6662
6661
6660
6186
5406
5407
5408
6189
9022
5380
4074
8479
8235
8481
8482
8094
528
6422
6470
6525
6526
8095
8104
8091
3948
3947
8622
8621
8828
9273
3683
3783
3784
37827
7187717
86258624
8509
8623
3723
6199
6196
6198
6197
6195
6194
6193
3675
6192
6188
6659
6513
6514
7264
3724
7263
2522
8100
5404
5418
6184
6185
7120
4041
4042
9272
5381
7121
5202
5589
7273
5902
8099
3685
8143
1972
1905
1905
1888
1888
1931
1931
1846
1846
1890
1481
1882
9
5a
6
4
8
10-14
4
2
6
2
1
3
6723 8826
4163
4098
4099
577
2732
574
6722
2533
4164
2532
1930
1896
c. 1950
1923
1923
1895
1914
1925
1925
1905
1905
1898
1929
1905
1903
1903
1903
1906
1906
1902
1903
1903
18911891
18931893
1893
1930
1900
1903
1931
1931
1935
1935
1935
1935
1929
1935
1935
1937
1937
1937
1937
1938
1883
6
8
4
1
22a-c
18
14
10
7
1
24c
24b
24
11
11a
9
22
16
5
23
19
17
3
25
21
13
26
24d
7
5
3
13a
24a
28
26b
26a
30
9
11
13
12
554
552
3014
550
553
7088
8381
6629
543
541
540
6855
5519
5520
5521
556
555
5575
536
5537
6499
6628
8379
8380
8651
7187
8650
8560
5517
3500
3499
3894
3501
6587
6826
6586
3893
6501
6825
6504
3966
5518
3967
542
8556
6856
3497
3498
1998
19981998
1998
1768
1998
1934
1934
1935
1935
1934
1934
117
1-7
115
113
111
107
9-15
4a
2b 2a
105
103
4b6-38
21-4
1
19 17
109
4218
7957
7512
7961
7986 4219
4216
42177987
4220
7513
1923
1923
1923
1930
19301930
19301930
1909
1800
1890
1890
1890
2003
2003
2003
1800 180019233
1933
1933
1933
2003
2003
2003
2006
2006
2006
20092009
2009
2006
2006
1912
1930
1929
1884
1884
1800
1800
1800
1800
1929
1900
1905
1905
134
132
130
75
7779
81-83
71-73
69
42
67
6
63
6a
8
26
24
12
10
12
112
323428
108
110
124
126
128
118-1
22c
114-116
43a
2
5
4
2a-b
10
8
7
6
47
1-3
43b45
6212
6213
3168601
6878
6879
6880
8574
7255
8883
9192
7256
611
609
606
3363
8738
7199
8576
7357
8575
8739
88168882
8879
8875 8874
8528
6438817
9300
9301
9010
5530
8880
5531
9004
8878
8529
6211
602
603
604
6881
5540
2642
3887
3888
8570 8568
7843
2643
8876
8569
9005
8877
9190
8571
8572
8567
73
56
7491
17391739
19951995
1996
1967
1901
1925
1925
1902
1902
1900
1900
18901890
62-6
6
90
92
19
17
2321
86-88
94
96
98
52-58
31-35 35a-37
60
30
32-5
0
8300
5860
651
8299
3889
648
8749
8301
8763
8764
7653
8387
8021
8389
8388
8023
77027701
8022
7818
6254
1975
19151986
2008
2008
2004
1930
1982
2013
1922
1900
1920
1900
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1934
1934
1850
1850
1907
18801909
1891
18911891
18911891
18911891
18911891
64
2c 2b 2a2
112
1012
14
8
110a
110
108
100
102
3-7
94
1
29 2523
9
39a
39
3735
31
16
1820
104-1
06
38
40
41b
54
52
50
48
46
44
42
41a
41
3
5
4844
4843
7394
7393
757
744
4847
4846
4845
756
2744
2743
2742
2741
2774
716
7304 9069
9162
26499163 7305
728
9064
8019
734
68149068
275327
512750
2746 27472745 2740
85
15
9089
9220
9093
4841
9092
9091
4840
9067
9079
9072
9088
9223
9224
9222
9076
7190
2755
2749
2769
2758
8408
8409
2762
7189
2836
9158
9073
2770
2763
2764
2765
2757
2752 2754
2748
2768
2771
2772
2773
9221
2760
2766
276727
56
2759
1917
1987
1987
1987
19001900
1900
1900
1938
1938
1938
1938
1938
2011
1987
1989
1994
1932
1983
1925 1925 1920
1930
1778
1880
19302004
2005
2005
2005
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006 2006 2006 2006 2006
2006 2006 2006 2006 2006
1888
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2004
1912
1912
1929
1925
1930
192218961896
1896
18
14
16
7 5
17
15
3
9
7a-b
2119
2
4
84
610
12
13
911
75
3
24 22 20
1517
37
39
41
2-64
48a 48 46 4450
50a
10
8
1a-b
1c-d
25-33
50b
23
-35
19-2
1
1-1
7
12
29
23
2
136-1
38
124
126
26-30
1
2
10-24
4-8
26
1-35
3b
3a
6
1
37
2-4
5
79
11
3e
3d
3c
122
9213
9214
9212
9209
9207
9208
8558
769
8652
8605
9215
768767
9206
8503
8788
8633
5309
8782
8778
8779
8780
8777
8781
5311
85
57
87
83
8987
8990
8989
8988
8991
8986
8985
8499
8785
8776 8992
7325
7422
7421
86
30
8770
792
7444
8774
86
04
8602
79
6
798
8601
8600
7443
8773
793
8772
8771
4409 797
9211
9210
8628
8634
6590
5214
5215
8786
6591
6592
85
01 8500
86
37
4408
8603
3899
4024
7914
7419
6786 7417
6838
7416
6837
7859
7858
7424
7817
7816
78157814
6476
64776478
7915
7418
8627
2002
1999
1999
1999
1999
1999
1999
1999 19991999
19991999 1999
1999
2-4
3g
3f3d
3e
61-67
1b
1a
1e
3a
1d
1c
3b3c
8187
8459
8462
84608463
8454
8453
84558456
8457 8458
8452
84518461
8450
8449
20042004
1998
1998
2004
2004
1936 1936 1936
1935
1935
1932
1927
1932
2004
2004
2004
2004
2004
1925
1909
1930
1930
1910
1910
1924
1885
1900
1905
1905
1930 1930 1930 1930 1930 1930 1930 1930
1897
1979
1897
18971897
1930
1979
1979
1979
1979
1979
1979
19791979
1979
19031903
1929
1932
1935
1920
1927
1920
1920
18901915
1934
1934
1934
1934
1979
1988
1988
1988
1927
1893
1903
1905
1902
1898
1898
1898
1900
1908
1988
1988
1988
1988
1988
1988
1988
1895
1895
1895
1895
1895
1895
1895
1917
1917
1920
1920
19031903
19221922
1921
1919
1902
1920
1935
18001700
1910
1910
1910
1910
1910
49
4745
4341
3937
3533
3129
2725
23
5-19
21
21-25
15-19
1b 1a
17-2
1
14-2
0
16
14
12
1013
15
11
9
18
1-3
2
4
6-10
12-18
1-3
5-7
3
15
13
11
9
8
7
9
5
7
5
17
15
13
11
43-4
3a
25-3
3
39-4
1
3836
4446
2-1
4
16-1
8
22-3
0
50
5
7-2
7
31
20-36
48
58
60
62
56
54
29
27
25
26
23
24
22
20
68 66
64a
64
32
62a
30
28
78
43b
7674
70-72
8
6
20 18
14
12
34b
38-52
16
32-34
30 28 26 24 22
5-5
354-6
6
32-52
52
29-43
53
55
4
2
69
81
79
77
75
101
99
51
85
6719
8489
8487
8493
8490
6717
6718
8488
7441
7457
8383
8382
7636
7637
76357638
7483
900
7482
7439
7685
7634764276
39
7640 7633
74377641
7632
7631
7630
7629
5346
817
816
5347
8796
814
813
819
8082
8795
8308
8317
8722
7580
8707
8980
8800
8966
8153
8151
9155
8385
6454
72006607
6789
67883717
8859
6612
88586457
6610
8150
88576456
6609
88566455
6608
6724
8657
6611
8721
8613
8767
5905
8766
5906
6300
5922
5923
5924
7583
5925
5926
5927
5928
5929
868
864
867
34177581
8366
5919
7582
8851
6999
8979
7585
8967
8968
8978
8731
8732
8734
853
855
856
8850
1224
5725
4643
6121
6122
8729
8733
8730 8735
851
8728
8307
59179154
8860
5915
6710
6707
6725
6604
6857
6462
6463
5547
5907
7584
854
5549
8492
1890
1955
1929
1929
1929
1930
1930
1978
1928
1926
1926
1930
1926
1919
1919
1935
1935
2f
2b-d
21a
10-1
2
16
6-8
29-31
10
6
4
27
21
19
2a
17
33
8
12
15
25
23
5543
6777
6778
6933
6934
2476
8045
8044
6268
8565
7328
7327
936
7381
7382
8564
933
932
1912
14-1
68
1729
1728
4628
3193
4627
1726
4655
1978
1
2-1
20
7800
1900
1900
1895
1895
1895
1895
1895
1895
1895
1895
1895
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1900
1903
1903
1903
19031977
1977
1977
1932
1932
1932
1933
1933
1932
6
4
2
162
165-1
67
169-1
71
151
153
155
157
159
161
147
137-1
39
137
135
133
131
129
127
125
123
121
119
117
115
113
111
109
107
7030
5866
5868
7027
7028
5867
4393
8960
8963
1700
1701
7029
5439
4103
4102
9289
3641
7680
5614
6774
8962
8294
8964
7679
7678
7677
7676
7554
9288
7555
7556
7557
7558
9287
9259
9286
8961
1699
8964
7026
1859
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1933
1932
1932
1932
1932
1932
197619041996
199619931996
1983
1895
18951895
19831983
1899
19071899
1978
1980
1980
16
14
12
10
8
96
98
6a
94
26
24 22 2018
3634
3230
28
2
4
40-60
78
80
82
84
86
88
90
92
40
2
4b
76
74
72
70
68
66
64
62
8
4
6
2859
6273
2575
2576
6275
7410
57121715
6449
62746276
2848
1721
6655
6657
56176656
7409
5500
2858
5501
2634
2573
2574
2853
2855
2857
2625
8067
2630
2631
2632
2633
2656
2657
7061
7060
6772
5264
2572
8823
8951
8952
8822
8066
2624
2626
5262
5261
7738
1682
7183
7182
1683
6672
6240
1687
1686
1685
1684
1720
1689
1688
8607
7739
5263
8608
8609
7736
5497
5498
2655
8610
8868
8869
8612
8065
6448
5991
1990
ca. 1980
1998
2011
2011
2011
2012
2012
1-19
25
1-24
21-41
101-145
2-70
1-13
43-113
151-199
41
7588
7589
8270
8269
8659
7354
8209
2115
9053
8658
9054
9055
9056
1892
1935
1910
1930 1930 1930 19831986
1994
1994
1996
1980
1986
1925
1994
1902
1902
1900
1921 1904
2004
1900
1921
1905 19011983
1927 1927 1927 1927 1920
19201902 1900 1930
1930
19301930
1930
2003
2004
2003
3634
3230
28
26
46-54
4-44
44-46
42 40 3854 52 48-50
6878 66
707276 74
17b
17a
17
9-1
113-1
5
17
35
2-12
33 7-273129
7336
8595
8597
8596
1854
1853
1852
1851
1850
67
95
5435
5436
5437
7564
711
4
4111
3291
1849
8406
65
30
6529
5484
7339
7562
7283
5399 7334
5400
5401
7798
1828
7331
4884
72
82
19301932 1932 1932 1932 1932 1932 1930
1903
1930 1930 1900 18931889 1894 1900
1920
1920
1920
2002
19011901
1901
1901
1920
1932 1932 1932
1902
1905
1905
1913
1928
27
25
23
2
23
2a
21
28
33-35 31 27-29 25
30
34
4-8
45
36-38
4751 4149a 39
40
44
53a 5355
46
21
19
57
1873
18
82
1881
1880
18
91
80
04
80
05
6239
7112
4108 8443
8446
8444
7617
8448
8445
8447
8472
8473
6238
2591
7615
2292
7616
2596
2593
2597
2598
2594
2595
1878
1879
7185
7186
1869
1870
5210
2590
1984
1984
1984
1914
1914
1929
1988
1988
26a
18-24 14
17
1-15
110
19
128
126
16
12
7620
8200
7320
7322
8742
8741
1919
6866
1918
7329
1996
1996
1999 19961902
1902 1902
1997
1997
1996
1999
1999
1999
1999
1937
1937
1937
1918
1918
1918
1903
1903
19371937
19371937
19371937
19371937
1937
1937
1937
1937
1937 19371937
19371937
19371937
19371937 1937
19371937
1937 19371937
19371937
19371937
19371937
19371937
1937 19371937 1937
1937
1931
1931
17
12
3
5c
5b
5a
79
1113
1517
77
1
2
9
4
11
6
13
810
15
5d
49-51
75
4547
49
51
1921
23
3739
192
188
20
27
2224
29
26
31
28
33 35
190
186
21
19
23
152
25
27
150
1614
18
25
17-21
130-148
21-47
8264
8258
6009
7349
7348
6011
8243 82448337
8338
8339
8340
8267
8266
6974
4035
4036
8048
8265
8049
3819
711
0
3834
3820
3807
6008
3821
3808
3822
3809
3810
3823
3824
82618262
2042 611
8
8259
8260
3826
5997
8148
5998
7350
7351
8245
82478246
8248
6432
3827
6433
3828
3814
3829
3815
3830
3816
3817
3831
3832
3818
3833
6296
2726
2888
2887
2890
2889
3812
3811
3825
8054
8053
5356
6835
8341
8288
611
7
1914
19981897
1982 1898
18981898
18981898
1898
1860
18801920
1898
1900
1985
1880
1880
1922
1910
1900
1927
1800
1910
1900
1930
1930
1935
1914
18901890
28-3
1
47-4
951
53
33
20
3
8
5
32
24-3
0
114
13 15 10 12
22
67
59
57
55
1
63
16
6159
57
65a 6565b
6769a
69b
1917
35-3
7
7521
1982
6927
2022
7022
1987
5739
7806
5489
6061
8523
8524
3215
8525
2012
6916
6915
2013
7016
6326
9059
7017
7148
9060
7015
7841
7021
3112
1976
7020
7019
1986
3210
7149
1977
1960
2002
1960
1960
1960
1983
1983
1983
1931
1899
1899
1919
1870
1898
2005
2005
90
8-18
2
7a
93
4
687
2-62
71
73
34
75-8
5
69
8-1
8
170-1
94
101-1
27
8598
8599
6081
6082
2280
2273
2818
3844
6146
7750
2272
7753
7214
7213
6972
2259
6971
7754
3843
7622
2012
2012
1903
1880
1980
1980
1908
1906
1980
1980
1980
1980
1925
1925
1925
19231923
19231923
80-9
8
142
144
49-7
9
1-7
56-7
8
9-47
152154 156
158
160
200
150
12-54
250
203
201
199
5218
7831
7707
7833
7706
3558
7832
7353
3561
3562
33637352
6734
7829
78
27
8041
7708
78
28
2822
2300
8040
2319
2320
1980
1975
1977
1892
1975
1870
1892
1892
1890
5
9
7
200-278
189
7808
8280
6994
8279
8281
23342333
6750
6751
2332
67522710
1927
1927
1910
1890
1890
1910
1931
1931
1931
1931
1931
1931
1993
1993
1921
1921
1921
1925
1925
1950
19301930
1930
1933
19331933
19331933
19331933
1919
1931
1931
1932
1932
1932
1932
1932
1932
1932
1923
1923
1923
36b-d
30
34
15
13
11
9
7
20b20a
20
20c
19
24b
17
24a
24
22b22a
22
36
36a
38
40
40a
40b
34a
8
6
6a
46
46a
42a
42
12
10
1416
18
1
5
3
2723
2722
2721
2720
2719
7102 70367101
7106
7105
71047103
6431
8377
8376
8378
7166
7167
2536
2449
2448
2447
2687
2679
2501
2689
2718
2500
2537
2538
5352
6430
7520
7038
7918
7593
7919
7037
9309
5351
5722
5723
9308
25
07
7592
9310
7768
1557
4142
4804
4803
1555
1556
2688
7519
1902
1902
1920
1902
1920
1920
1922
1895
1920
1890
1960
1932
1932
1885
1885
1901
1932
1934
1934
1934
1991
1911
1911
1911
1911
1911
1911
1924
1924
1927
1927
1927
2
26
22
20a
20
10
12
14-16
18
8
6
4
24
15
13
11
916
14
12
10
24
20
31-4
5
18
29
27
25
23
21
19
17
2580
2581
2582
1532
1524
1523
1522
5509
5508 2680
55076594
8995
8218
8996
25477507
7506
7505
7503
7504
1535
1534
1529
1525
1528
1527
2544
2546
1526
2545
2430
7191
7192
7193
7194
5864
5865
7195
1934
1941
1905
1905
1910
1910
1910
1910
1910
1910
1910
1910
1910
1914
1907
1907
1939
1939
1939
18941894
1902
1904
1923
1923
1923
1905
1905
1905
1937
1937
1953
24
22
20
18
16
2
44
42
40
38
36
38
36
34
32
30
28
26
13-2
1
37
35
33
31
52
46
4850
39
29
27
25
23
1505
1504
1503
1502
15011500
4821
3545
5452
4819
6925
4822
4144
4820
26821514
2674
1511
1510
1509
5719
5718 1507
1506
6145
3571
7744
7745
3979
3980
3981
2669
3964
2670
1483
1482
1487
1488
1486
1485
1484
2672
2673
1481
3672
6429
6428
1978
1933
1933
1933
1933
1933
1929
1956
2000
2000
2000
2000
1965
1965
1913
1912
1912
18941894
2000
19241924
192419241924
1885
1957
1957
1927
1974
1995
1995
1990
1909
1932
1932
1932
1932
1932
1932
1932
1930
1931 1930 1930 1930
1919
6264
66
59a 57b55c
1a
59g
1
59e
59d
59b
5755b
20-54
27-2
9
1-3
2
2-1
8
3-15
5-7
3
72
7068
9
31
545657-63
48
46
44
12
10
64
2
3-25
17-5
5
18-4
2
27-53
8
8824
8196
8522
85204823
8519
6875
68
74
7031
7032
6110
6109
1431
4824
1430
7313
4826 8521
6427
9258
2490
9126
5456
8395
8394
7314
9125
2492
8038
5502
8655 86545466
5503
7033
7034
8396
8403
9257
8402
9268
Kapels
traat
8400
1463
8517
1464
8518
7164
8399
7278
7279
8050
4881
6034
7157
6033
7156
6165
8397
8051
8401
8398
1461
1460
9267
5717
5716
8414
84138412
7988
8234
8629
6798
41
26
9081
8166
9057
3166
7801
7802
8159
5200
5649
5650
8366
5821
5651
8268
9142
3549
5110
5624
8093
5628
5534
8692
9193
7901
7902
5674
7136
91129112
9029
9306
8502
8787
8211
19952004
2005
8191
8994
66826683
5354
2668
5506
8827
's-Gravelandsew
eg
Oude To
renstra
at
Kerkbrink
Veerstraat
Scherin
g
Schie
tspoel
Zeedijk
Gro
est
Herenstraat
Herenplein
Kerkstraat
Kerkstraat
Zeedijk
Kerkstra
at
Herenstraat
Langestraat
Zon en Maanstraat
Brinkweg
Sch
apenst
raat
Schapenstraat
Prins
Bernh
ards
traat
Smidsteeg
Spuisteeg
Kam
pstraat
Biersteeg
Prins Bernhardstraat
Kam
pstra
at
Prins Berhardstraat
Schapenkam
p
Schapenkam
p
StationstunnelStationsplein
Konin
gin
new
eg
Stationsstraat
Kam
pstra
at
Spoorstraat
Leeuwenstraat
Gro
est
Kru
isst
eeg
Fabrikeursstraat
Tapijt
str
aat
Langgew
enst
Lang
gew
enst
Konin
gin
new
eg
Huizerstraat
Konin
gin
new
eg
Langgewenst
Melkpad
Melkpad
Melkpad
's-Gravelandseweg
Oud
e E
nghw
eg
Oude E
nghw
eg
Minister Hartsenlaan
Min
iste
r H
art
senla
an
Noordse Bosje
Noord
se B
osje
Bus
sum
erst
raat
Langs d
e lijn
Spoorstraat
Wilhelm
inastraat
Anth
oniu
s B
rouw
ers
traat
Veerstraat
Langestraat
Gooilandplein
Schapenkamp
St. Vitu
sstraat
Gro
est
P.C
. H
ooftw
eg
Oude Tore
nstraat
's-Gravelandsew
eg
Vaartweg
Torenlaan
Torenlaan
P.C
. H
ooftw
eg
P.C
. H
ooftw
eg
Albertus Perkstraat
Alb
ertu
s Perkste
eg
Burg
em
eeste
r Andrie
ssenstra
at
Kolenstraat
Kole
nst
raat
Hav
enst
raat
Vaartweg
Elleboogstraat
Elle
boogstra
at
Valke
nhofla
an
Valk
enhofla
an
Melkpad
Ach
tero
m
Zon en Maanstraat
Ruitersweg
Ruitersweg
Kole
nst
raat
Weve
rsw
eg
Weversweg
Weversweg
Langestraat
Langestraat
Laanst
raat
Weversplein
Kerkstra
at
Nieuwe Doelenstraat
Wagenm
ake
rssteeg
Oude DoelenWagenm
ake
rsple
in
No
ord
se B
osj
e
Bussumersteeg
Schoutenstraat
Laanst
raat
Laanst
raat
Kruissteeg
Nie
uw
e L
aanst
raat
Koorn
straat
Nieuwe Laanstraat
Herenstraat
Veerstraat
Kerks
traat
Bussum
erstra
at
Schoo
lstra
at
Hoge N
aarderweg
Neuw
eg
Koningshof
Koningshof
Koningsstraat
Koningsstraat
Koningsstraat
Konin
gsst
raat
Kapels
traat
Luitgard
eweg
Nas
saul
aan
Kruissteeg
Ruitersweg
Rui
ters
weg
Schoolstraat
Prins Berhardstraat
Monseigneur Van de Weteringstraat
Ach
tero
m
Em
mastraat
Kerklaan
N01b
N01cN01d
N02N03
N04
N05
N06N07
N08
N09N10
N11
N12
N13
N14
N15
N16
N17
N18
N19N20
N21
N22
N23
N24
N25
N26
N27N28
N29N30
N31
N32
N33
N34a
N34b
N34c
N35a
N35b
N35c
N36
N37a
N37b
N37cN37d
N38a
N38b
N38c
N38d
N38e
N38f
N38g
N38hN39a
N40
N41
N42
N39b
N01a
Hilversum 20131312301500rsu.
17
VOORONTWERP CENTRUM
4. GebouwenDiversiteit in bebouwingIn tegenstelling tot het stratenplan is de bebouwing in de loop van de jaren op veel plekken aangepast en vernieuwd. De open verkaveling met losse, vrijstaande dorpsbebouwing is getransformeerd naar aaneengesloten bouwblokken met dichte gevelwanden. Deze ontwikkeling heeft zich vanaf het eind van de 19e eeuw in verschillende fasen afgespeeld. Hierdoor zijn in het centrum verschillende typen bebouwing te vinden.
Verschillende bouwperiodenKarakteristieke, individuele winkel-woonhuizen van omstreeks 1900 staan naast rijen winkelwoonhuizen in een massieve baksteenarchitectuur met opvallende hoekaccenten uit de periode van de interbellum. De periode na het Kernplan van 1971 laat een schaalsprong zien met bebouwing die zich, zoals in die periode gangbaar was, in vormgeving en materiaal weinig van de omgeving lijkt aan te trekken. Hierna volgde het Binnenstadsplan uit 1994 waarin in het Stationsgebied en de Langestraat ruimte kwam voor hogere bouw. Tussendoor bevindt zich verspreid over het centrum nog enige kleinschalige (deels nieuwe) dorpsbebouwing en nieuwe kleinschalige nieuwbouw in onder andere de Kampstraat, rond de Bussumerstraat en de Herenstraat. Een belangrijke metamorfose van het centrum was de realisatie van de Gooische Brink, die in de jaren 90 van de vorige eeuw zowel functioneel als ruimtelijk veel betekende op deze oudste plek van het dorp. Karakteristiek in het centrum zijn ook de kwalitatief meestal fraaie hoekpanden of hoekensembles. In het centrum zijn er daar heel veel van. Voorbeelden zijn de panden van Oldenhof, Douglas, Lorenzo en Flinders, maar ook de hoeken ’s-Gravelandseweg - Oude Enghweg - Albertus Perkstraat en de hoek Schapenkamp-Spoorstraat.
Veel kwaliteit vanuit een hoge mate van vakmanschapOp dit moment worden de verschillen nauwelijks als waardevol ervaren. De sfeer van het oude dorp wordt gewaardeerd. Het vakmanschap dat in de periode van Dudok in de rest van Hilversum is gerealiseerd wordt in het centrum gemist. De nieuwbouw wordt als te groot ervaren en veel gebouwen als neutraal of weinig bijzonder gezien. Toch blijkt uit onderzoek dat architectonische kwaliteit en identiteit niet tot één periode beperkt is. De agrarische en vroeg-industriële bebouwing geven het centrum zijn dorpse identiteit. De invloed van de chique Gooische villawijken is terug te vinden in de rijke detaillering van veel winkelpanden. De groeispurt van Hilversum en de tuinstedelijke ontwikkeling zijn herkenbaar in krachtige bakstenen gevels, de opvallende hoekaccenten en hoge kappen. In het kielzog van Dudok is de aanzet gegeven voor het modernisme, die vervolgens door andere architecten in de naoorlogse periode is opgepakt.
Kwaliteit niet goed herkenbaarDe verschillende kwaliteiten zijn vaak niet meer goed herkenbaar, door soms opzichtige reclame, pragmatische wijzigingen (winkelpuien die niet passen bij de bovenbouw), toepassing van goedkope materialen en verwijdering van ornamenten in de loop van de tijd. Ook andere inzichten in welstandsbeleid en architectuurstromen hebben hier en daar geleid tot gebouwen die destijds fraai gevonden werden (zoals het voormalig UWV-pand en de bankgebouwen aan de Oude Torenstraat) maar vandaag de dag als storend ervaren worden.
Zeven karakteristiekenUit verschillende perioden zijn kenmerkende gebouwen te vinden. Er zijn zeven karakteristieken te onderscheiden:• agrarische bebouwing;• industrieel erfgoed;• villa-achtige winkel/woonhuizen;• het interbellum;• na-oorlogse bebouwing;• panden uit de periode van de expansie; • contemporain.
Deze karakteristieken zijn in het hele centrum verspreid terug te vinden, maar soms overheerst één van deze karakteristieken.• Zo hebben de winkel-woonhuizen aan de ’s-Gravelandseweg, Schoutenstraat en de
Kerkstraat nabij de Kerkbrink een overwegend verticaal en villa-achtige karakter, passend bij de bebouwing van de omliggende villawijken.
• De bebouwing rondom de Herenstraat, Leeuwenstraat en de Kerkstraat nabij Groest is daarentegen weer meer uitgevoerd in horizontale baksteenarchitectuur uit de periode van het interbellum, aansluitend op de bebouwing van de wijk Over ‘t Spoor.
• De Groest heeft een diversiteit van stijlen en kwaliteiten. Prachtige gebouwen zoals de Rex en het voormalige pand van de Gooi- en Eemlander worden afgewisseld met grofschalige appartementengebouwen en panden met een zeer matige uitstraling zoals dat van Xenos.
• De bebouwing langs de Centrumring-oost is overwegend stedelijk van karakter. • De gebieden rondom de Biersteeg en het Historisch buurtje hebben juist een
kleinschalig en dorps karakter.
Waardering en acceptatie voor verscheidenheidDe verscheidenheid van verschillende perioden, bouwstijlen, groottes en sferen naast elkaar is een karakteristiek van het centrum van Hilversum die niet kan
VOORONTWERP CENTRUM
18
worden teruggedraaid. Het oude dorp zal niet terugkomen en het dorp zal ook nooit een echte stad worden. Door de verscheidenheid als een kenmerkende eigenschap van Hilversum te zien, en waar mogelijk gebouwen met een goede architectuur te stimuleren zal de waardering en acceptatie van het centrum toenemen. Als de gemene deler kwaliteit in vormgeving, materiaal en detaillering wordt, dan kan een bijzonder mix van gebouwen ontstaan die de herkenbaarheid en beleefbaarheid van het centrum kan vergroten. In het centrum zijn recent nieuwe bouwplannen gerealiseerd, die door bezoekers van het centrum gewaardeerd worden, zoals woningen in de Herenstraat, het Aloysius College, het Filmtheater en de JT Bioscoop. Het centrum verandert niet van de ene op de andere dag. Transformatie van gebouwen is een langdurig proces, waar vastgoedeigenaren een hoofdrol in hebben. Voor de gemeente ligt er een belangrijke taak om de kwaliteit van de openbare ruimte op een hoog niveau te brengen. Hierdoor worden vastgoedeigenaren gestimuleerd om hun panden op te knappen.
Herstel bestaande architectuur zorgt voor kwaliteitsslagDe verschillende karakteristieken kunnen versterkt worden door per (cluster van) karakteristieken de kenmerken en kwaliteiten te benoemen en als uitgangspunt te nemen voor herstel en/of nieuwbouw. Herstel van de oorspronkelijke architectuur betekent al een aanzienlijke kwaliteitsslag. Door verdwenen ornamenten en gevelelementen te herstellen worden de verschillende karakteristieken weer zichtbaar. Ook inzet van media (bijvoorbeeld augmented reality) draagt bij. Het terugbrengen van oude reclame, vervangen van dichte rolluiken, het aanlichten van panden en het nemen van duurzaamheidsmaatregelen draagt bij aan de kwaliteit van panden. Een stimuleringsregeling (gevelfonds) zal eigenaren helpen dit ook daadwerkelijk te laten uitvoeren. De focus van het gevelfonds zal liggen op het kerngebied, te weten Leeuwenstraat, Groest, Langgewenst, Kerkstraat, Schoutenstraat, Kerkbrink en ’s-Gravelandseweg. Uitgangspunt is een pilot van 1,5 jaar met een plafondbedrag van 100.000 euro. Maximaal 50% van een investering en maximaal 10.000 euro per pand zal worden vergoed.
EurobioscoopMocht behoud van de Eurobioscoop tot de mogelijkheden behoren dan liggen hier kansen voor verschillende invullingen, ook in combinatie met nieuwbouw aan de noordzijde. Uitgangspunt is dat de functie levendigheid creëert gedurende de dag en de (vroege) avonduren. Een horecafunctie, in combinatie met bijvoorbeeld detailhandel, ambacht of cultuur, ligt dan voor de hand.
Oorspronkelijke karakteristieken als uitgangspunt Op het gebied van ruimtelijke kwaliteit heeft de gemeente een taak in regelgeving en toezicht. Het belangrijkste middel hierin is welstandstoezicht en de welstandsnota.
De welstandscriteria voor het centrum zijn nu sterk gericht op de verschillen van schaal en ontwikkelingssnelheid van deelgebieden in het centrum. Hierbij wordt de diversiteit van bebouwing als gegeven beschouwd, zonder dat onderscheid gemaakt wordt in de kwaliteit van de architectuur en karakteristieken. De nieuw te formuleren criteria moeten erop gericht zijn oorspronkelijke karakteristieken terug te brengen. Van aanwezige en oorspronkelijke kenmerken zal een analyse worden gemaakt, die vervolgens gewaardeerd worden en als uitgangspunt dienen voor herontwikkeling, verbouwing en/of nieuwbouw. Maatwerk en plaatsgebondenheid zijn belangrijk. Nieuwe ontwikkelingen moeten passend zijn bij maat, schaal en karakter van de omgeving.
Meer aandacht voor reclame Bij een kwalitatief hoogwaardige uitstraling past meer aandacht voor reclame-uitingen. In het centrum bevindt zich een grote verscheidenheid aan (soms opzichtige) reclame-elementen, zoals lichtbakken, uithangborden, rolluiken, banners, vlaggen en vuilnisbakken. Dit komt de kwaliteit van het centrum niet ten goede. Reclamebeleid waarbij een eenheid in reclame-uitingen wordt nagestreefd (losse reclameletters i.p.v. lichtbakken, dichte rolluiken, e.d.), passend bij de stijl van het gebouw, zal de kwaliteit van het centrum doen verbeteren. Dat geldt ook voor het vervangen van bijvoorbeeld de Ecobin afvalbakken. Bij het formuleren van nieuw reclamebeleid, als onderdeel van de welstandsnota, wordt gezocht naar een balans tussen een kwalitatief hoogwaardige uitstraling en ruimte voor ondernemerschap.
Aanwijzen monumentenVerspreid over het centrum bevinden zich historische gebouwen die geen monumenten zijn, maar die wel kenmerkend zijn voor de verschillende karakteristieken in het centrum. Door deze bebouwing als gemeentelijk monument aan te wijzen wordt voorkomen dat ze verloren gaan. Behoud ervan maakt de ontwikkelingsgeschiedenis van het centrum zichtbaar en beleefbaar en versterkt de identiteit van het centrum. Het gaat om circa 50 panden.
ProgrammaDe gemeente Hilversum investeert komende jaren op verschillende manieren in de ruimtelijke kwaliteit van het centrum.• Opstellen van een nieuwe paragraaf in de Welstandsnota voor het centrum,
waarbij de 7 karakteristieken uitgangspunt vormen en waar reclamebeleid onderdeel is
• Realiseren van een subsidie voor gevelverbetering (gevelfonds)• Aanwijzen van monumenten (circa 50 panden)• Besluitvorming over de Eurobioscoop
19
VOORONTWERP CENTRUM
5. Winkelen, markt en uitgaanCentrum als verlengde huiskamerWinkelen vormt van oudsher het belangrijkste motief voor een bezoek aan het centrum. Zo is de wekelijkse markt al sinds 1823 een regionale trekker. Winkelen is tegenwoordig minder gericht op de aankoop van producten, dat kan immers ook via internet en meer op oriëntatie. Daarnaast worden andere motieven belangrijker. Denk aan ontmoeting, eten en drinken, werken, kunst en cultuur en evenementen. Het centrum wordt steeds meer een verlengde van de huiskamer. Dit stelt hoge eisen aan kwaliteit, uitstraling, veiligheid en functionaliteit van het centrum, het kloppend hart van Hilversum.
Omvangrijk aanbod met regionale uitstralingHet centrum van Hilversum heeft een omvangrijk winkel- en horeca aanbod met van oudsher een regionale uitstraling. Qua omvang te typeren als binnenstad (1 van de 17 grootste centra in Nederland, gerekend naar aantal winkels), wordt een bezoek aan het centrum door Hilversummers zelf vaak aangeduid als ‘ik ga even naar het dorp’. Ook hier dus het beeld van dorp en stad.
Nieuwe toekomst voor het randgebiedIn de afgelopen jaren zien we een compacter kernwinkelgebied ontstaan. Al in 2008 werd geconstateerd dat straten rond het centrum functioneel geen deel meer uitmaken van het centrum. Winkelleegstand heeft hier, bijvoorbeeld in de Havenstraat, structurele vormen aangenomen. Als entrees naar het centrum zijn de straten van belang. De toekomst is voor de meeste straten echter een andere dan die als winkelstraat. Factoren, zoals de ligging ten opzichte van het kernwinkelgebied, de ligging ten opzichte van bronpunten (parkeergarages, station) en de mogelijkheden voor circuitvorming bepalen het toekomstperspectief. De gemeente kiest voor compact met perspectief voor het randgebied. Via deelname aan het experiment ‘Aangename Aanloopstraten’ van Platform31 wordt het toekomstperspectief van de straten in het randgebied bepaald. In veel gevallen zal dat minder winkels en horeca en meer ruimte om te wonen betekenen. Dat zijn lastige beslissingen, maar wel noodzakelijke. Bestaande initiatieven worden hierin uiteraard betrokken. De visie wordt gevolgd door een aanpak per straat. Vergaande maatregelen, zoals het weg bestemmen van detailhandel en horeca, stedelijke herverkaveling en actieve verplaatsing worden op voorhand niet uitgesloten.
KernwinkelgebiedDe kernwinkelstructuur omvat de as van het Langgewenst naar Groest tot en met het Herenplein, de as van het Stationsplein via de Leeuwenstraat en de Kerkstraat naar het C&A-plein en de Kerkbrink en de route Gooische Brink,
Kerkbrink via de ’s-Gravelandseweg naar het Keiplein en via de Schoutenstraat terug naar het C&A-plein. Straten en pleinen als de Zeedijk, de Bussumerstraat, het Wagenmakersplein, de Herenstraat en de Stationsstraat kunnen met specialistisch aanbod en vernieuwend vakmanschap bijdragen aan het onderscheidende karakter van Hilversum, maar zorgen vooral voor de ontsluiting van het kernwinkelgebied, te voet, met de fiets, per OV en auto. De gemeente legt de focus op de kernwinkelstructuur. Investeringen in panden, pleinen, brinken en straten worden in dit gebied gedaan. Hier wordt door inzet van een acquisiteur leegstand tegengegaan. De investering van vastgoedeigenaar Kroonenberg in de Hilvertshof is daarbij een belangrijke impuls en onderstreept het vertrouwen van grote beleggers in het centrum van Hilversum. Door het verbeteren van het winkel- en horeca aanbod, de uitstraling en de routing krijgt Hilvertshof een stevige uitgangspositie voor de toekomst. Verbetering van de uitstraling van bijvoorbeeld de hoek Kerkstraat/Zeedijk is daarbij nog een aandachtspunt.
HorecaconcentratiegebiedenHet centrum telt drie horecaconcentratiegebieden, te weten het Groestkwartier, de Restaurantzone en het zogenoemde Kernwinkelgebied met winkelondersteunende horeca.• De restaurantzone is groot (’s-Gravelandseweg, Kerkbrink, Vaartweg, Havenstraat,
Langestraat). Als gevolg hiervan zijn de restaurants verspreid gelegen en mist Hilversum een herkenbaar, compact gebied met restaurants. Concentratie in het centrum levert meer uitstraling en daardoor kracht op.
• Het karakter van de Groest verandert. Aan jongeren tot 18 jaar mag geen alcohol meer worden geschonken. Er wordt volop geïnvesteerd in veilig uitgaan. Diverse cafés maken plaats voor restaurants.
• In de winkelstraten neemt de vraag van winkels naar het mogen voeren van horeca als onderdeel van de detailhandel toe. Concepten waarbij detailhandel, horeca, ambacht, e.d. zijn geïntegreerd vormen de toekomst, maar worden nu nog, ter bescherming van de horeca, beperkt door bestaande regelgeving zoals een maximumstelsel (maximaal 10 winkels mogen ondersteunende horeca voeren).
Te weinig vernieuwingDoor het onzekere beeld van de afgelopen jaren zijn de horeca en detailhandel als geheel te weinig actief. Te weinig ondernemers kijken verder dan hun eigen zaak. Ook ontbreekt het aan vernieuwing. Gelukkig zijn er wel positieve uitzonderingen. Denk aan de initiatieven van de Stichting Uitgaan Groest en HierHilversum. In de horeca zijn verder goede voorbeelden te noemen van innovatie, zoals Wijnbar Vintage, Vida, Doppio en Burgers en vanaf deze zomer restaurant de Stadstuin
21
VOORONTWERP CENTRUM
op de kop van de Groest. Onderscheidende ondernemers in de detailhandel zijn bijvoorbeeld Oldenhof, Dille&Kamille, spellenwinkel Vendetta, Mevrouw Groen, Elias Schoenen, Van der Lee stoffen, de Danswinkel en Platenzaak Het Oor.
Fysieke winkels blijven bestaanOndanks internet wordt er ook in de toekomst nog steeds in fysieke winkels in het centrum gekocht. In het centrum:• staan ondernemers direct in contact met hun klanten;• is er een combinatie tussen aanbod dat men verwacht en aanbod dat verrast;• kunnen bezoekers producten zien en voelen;• is sprake van (on)verwachte ontmoetingen of verbinding op basis van gedeelde
interesses;• zijn er aangename plekken om te verblijven, die door de identiteit fungeren als
bindmiddel in een gemeenschap.
De eisen die worden gesteld aan het centrum nemen daarbij wel toe. Gastvrijheid staat centraal. Denk aan rust- en zitplekken, toiletvoorzieningen (ook voor minder validen), bagagelockers, babyverschoonruimten, kinderopvang, valetparking, bewegwijzering en stadsplattegronden. Andere winkeltijden (zoals donderdag tot en met zaterdag open tot 19 uur, in plaats van de huidige koopavond en maandag) passen hierbij. Ook door het gebruik van licht, geluid en geur kunnen bezoekers zich prettig en ontspannen voelen. Zo werd de muziek tijdens de TOP2000 erg gewaardeerd door bezoekers.
Verschillende winkels en kanalenConceptstores waar de beleving een integraal onderdeel is, superspecialisten, discounters met snel wisselend assortiment en mixformules sluiten aan op de eisen van deze tijd. Veel ondernemers zijn daarbij via verschillende kanalen (fysiek en online) en op verschillende manieren (zoals workshops, kinderfeestjes, product-presentaties, signeersessies, winkelen op afspraak, muziekoptredens) actief. Ook integratie tussen verschillende sectoren, zoals detailhandel, horeca, diensten, zorg, ambachten en cultuur is tegenwoordig gebruikelijk. Ondernemers die niet voldoen aan de eisen van de consument, verdwijnen vanzelf uit het straatbeeld.
Dynamiek neemt toeDe dynamiek neemt alleen maar toe. Pop-up winkels, ook als onderdeel van reguliere winkels en pop-up horeca worden een gangbaar verschijnsel. Dit soort concepten zal een substantieel deel van het aanbod gaan uitmaken. Voorspellingen gaan uit van circa 25%. In Hilversum zijn diverse pop-up winkels neergestreken. Met het grote aantal creatieven in Hilversum een logische ontwikkeling. Het stimuleren en programmeren van deze concepten zorgt voor verrassing en beleving.
Met het sluiten van een convenant voor tijdelijke invulling van leegstaande panden worden de randvoorwaarden geschapen.
Meer ruimte voor ondernemerschapVernieuwing wordt beperkt door (onnodige) regels. De regelgeving rond het gebruik van de openbare ruimte in het centrum zal tegen het licht worden gehouden. Denk aan uitstallingen, braderieën, standplaatsen, terrassen, venstertijden, reclame, e.d. Gezocht wordt naar de balans tussen kwaliteit en ruimte voor ondernemerschap. Daarbij is er ruimte om te experimenteren in een regelvrije zone en worden regels die integratie tussen bijvoorbeeld detailhandel en horeca beperken afgeschaft. Samen met ondernemers worden regels anders toegepast, verbeterd of geschrapt. Ondernemerschap wordt ook gestimuleerd door:• het ondersteunen van starters via bijvoorbeeld meestergezelconstructies;• samenwerking met het onderwijs, zoals het ROC;• begeleiding bij overname en financiering (via bijvoorbeeld crowdfunding,
microfinanciering, kredietunies, vermogende Hilversummers).
Meer focus op foodHet centrum kent veel dagelijks aanbod. Vooral de vier supermarkten (deels op slechte plekken) valt op. Maar er zijn ook diverse specialisten te vinden. Consumenten hechten steeds meer waarde aan producten, die puur, eerlijk, vers en biologisch zijn. Hierop inspelen kan door middel van een integraal concept, zoals ‘voor nu’ (het nuttigen van eten in het centrum), ‘voor straks’ (meenemen) en ‘voor later’ (producten om thuis te bereiden). Hilversummers en inwoners uit omliggende gemeenten staan meer dan gemiddeld open voor dit soort concepten. Ondernemers als saladebar VERS, Goody Foods, Biologische Slagerij Hilversum, Vishandel Hilvertshof, Toko Mee Sin, il diVino en Delicatezze Italiane spelen hier al op in.
De markt kan profiterenOok de markt kan hier, zeker wanneer kooplui uit verschillende branches samenwerken, profijt van trekken. De markt is een beleving in geur en kleur. In de foodsector komt meer de nadruk te liggen op exotische, biologische en streekproducten. De ontmoetingsfunctie van de markt krijgt steeds meer vorm door een centraal pleintje met gezellige terrasjes en aansluiting bij bestaande horeca. Ook wordt verbinding gezocht met kleinere evenementen in samenwerking met de promotiecommissie van de markt. Verder zal de markt meer kunnen aansluiten bij de vraag van de consument, door verschuiving van de openingstijden en een meer herkenbare indeling, met de bloemenkramen als entree. Het marktaanbod zal te vinden zijn op de website, ondersteund door wekelijks nieuws op social media.
VOORONTWERP CENTRUM
22
Meer verrassing en belevingBezoekers willen verrast worden. Ze willen proeven en ruiken. Ze willen gastvrij ontvangen worden, deskundig advies krijgen en iets beleven dat betekenis heeft. Ondernemers moeten hier met hun eigen bedrijf op inspelen, maar kunnen daarbij juist ook profiteren van elkaar. Een goede samenwerking tussen horeca, winkeliers, markt en culturele organisaties is cruciaal. Een mooi voorbeeld is de Rabobank die in de vestiging op de Kerkstraat sociale ondernemers letterlijk in de etalage zet. Ook themamarkten kunnen hier, mits passend bij de identiteit van Hilversum en gedragen door de centrumpartijen zelf, een goede bijdrage aan leveren.
GebiedsprofielenMet de metamorfose van Hilvertshof ontstaat hier en in de Kerkstraat (tot aan het C&A-plein) een groot aanbod aan bekende ketens voor een brede doelgroep. De andere straten, zoals de Leeuwenstraat, de Groest, de Kerkstraat (C&A-plein tot Kerkbrink), de Gooische Brink, de Kerkbrink, de ’s-Gravelandseweg, het Keiplein en de Schoutenstraat kunnen hierop aanvullen met een helder en onderscheidend profiel. Ook een straat als de Bussumerstraat met een accent op biologisch en groen kan meerwaarde bieden. Samen met ondernemers, vastgoedeigenaren en makelaars worden gebiedsprofielen opgesteld. Een door de gemeente in te zetten acquisiteur draagt door het aandragen van passende ondernemers bij aan het profiel van de verschillende gebieden. Met lancering van een pandenbank worden de randvoorwaarden geschapen voor een actieve aanpak van leegstand.
Uitgangspunten detailhandelsbeleidHet detailhandelsbeleid uit 2008 zal worden herijkt. De volgende uitgangspunten kunnen worden geformuleerd.• Ingezet wordt op een compacte winkelstructuur in het centrum. • Binnen dit gebied is volop ruimte om te vernieuwen en te ondernemen.
Onnodig beperkende regels worden aangepast. • Voor de verschillende straten/gebieden worden profielen opgesteld.
Vastgoedeigenaren en makelaars worden uitgedaagd hierbij passende ondernemers te interesseren.
• Door gezamenlijke marketing, bijvoorbeeld door het beter in de markt zetten van de cadeaubon van HierHilversum, introductie van de Gooische Gulden of andere ‘koop lokaal’ initiatieven kan het draagvlak onder Hilversummers worden vergroot.
• Door inzet van marktmeesters en marktcommissie past de markt zich aan veranderende consumentenvoorkeuren aan en zoekt daarbij heel nadrukkelijk de samenwerking met andere partijen in het centrum.
• Voor gebieden buiten het centrum is afbouw van de winkelfunctie uitgangspunt.
• Inzet op centrummanagement, waaronder een acquisiteur die zorgt voor extra slagkracht. De acquisiteur bevordert, samen met vastgoedeigenaren en makelaars, de levendigheid door actieve werving van nieuwe of te verplaatsen ondernemers. De leegstand in het kernwinkelgebied zal hierdoor in de komende jaren substantieel afnemen.
Uitgangspunten horecabeleidHet horecabeleid uit 1998, met actualisaties in 2003 en 2008, zal worden herijkt. De volgende uitgangspunten kunnen worden geformuleerd. • Ingezet wordt op sterke horecabedrijven en structuren in het centrum.• Verschillende leeftijdsgroepen moeten zich thuis voelen in het centrum.• De kwaliteiten van horecabedrijven (bijvoorbeeld restaurants) kunnen via
gezamenlijke marketing en bijvoorbeeld via een lokaal of regionaal Gilde (naar voorbeeld van Brabant) meer voor het voetlicht worden gebracht.
• Profiel en omvang van de bestaande horecaconcentratiegebieden wordt tegen het licht gehouden.
• Versterken van de Kerkbrink als culinair plein.• Binnen de horeca ontstaat volop ruimte om te vernieuwen en te ondernemen.
Onnodig beperkende regels worden aangepast. • De gemeente staat ook open voor meer (kleinschalige)
overnachtingsmogelijkheden in en rond het centrum. • Inzet is (waar landelijke wetgeving dat toelaat) een gelijk speelveld tussen
verschillende sectoren, zoals tussen horeca en detailhandel.• Samenwerking binnen de horeca, maar ook met cultuur, winkels en markt is een
voorwaarde voor succes.
Het nieuwe detailhandels- en horecabeleid zal, naast ander beleid, worden verwerkt in een nieuw bestemmingsplan centrum.
ProgrammaDe gemeente Hilversum draagt op verschillende manieren bij aan een aantrekkelijk klimaat voor winkels, de markt en horecabedrijven in het centrum.• Aanstellen van een acquisiteur, inclusief realisatie pandenbank en convenant
voor (invulling van) tijdelijke leegstand• Herijking van het detailhandelsbeleid met gebiedsprofielen en vernieuwing van
de markt• Herijking van het horecabeleid met gebiedsprofielen• Herijking van de regelgeving rond het gebruik van de openbare ruimte • Realisatie van een nieuw bestemmingsplan
23
VOORONTWERP CENTRUM
6. Cultuur en evenementenIdentiteit als inspiratiebronHilversum is de stad van contrasten. Stad en dorp, groot en klein, oud en modern, intiem en robuust bevinden zich naast elkaar. De spanning die deze verschillen met zich meebrengen kan Hilversum inzetten om vernieuwing, creativiteit en dynamiek te stimuleren. Hiervoor kan Hilversum putten uit een rijke historie met vernieuwend vakmanschap in media en muziek en architectuur.
Belang van kunst en cultuurDe kracht van kunst en cultuur is dat het identiteit en traditie met vernieuwing en dynamiek verbindt. Kunst en cultuur zijn belangrijk voor de beleving van de identiteit van de stad. Het doorlopende culturele aanbod door amateur- en professionele organisaties en de sfeer moeten aansluiten op de kern van de stad. Vanuit de ontwikkeling van Hilversum zijn er drie duidelijke pijlers , waarin Hilversum zich onderscheidt van andere plaatsen in Nederland. Inhoudelijke dragers zijn media (nieuwe media/film/fotografie), muziek (van klassiek tot jazz, pop en nieuwe muziekstijlen) en architectuur (stedenbouw, monumenten en de groene kwaliteit van de Tuinstad). Een flexibele programmering op alle kunstvormen voegt daaraan levendigheid, kwaliteit en dynamiek toe. Kunst en cultuur worden zoveel mogelijk in het centrum gepresenteerd. De programmering in het centrum trekt meer bezoekers die langer blijven, meer besteden en vaker terugkomen; het hart van de stad wordt dankzij cultuur en evenementen doorlopend gevoed.
On demand versus belevingHet cultureel aanbod ondervindt concurrentie van andere vormen van vrijetijdsbesteding en merkt de effecten van digitalisering. Twee bewegingen zijn zichtbaar. Enerzijds willen mensen steeds meer onafhankelijk van plaats en tijd van culturele uitingen genieten via verschillende media. Anderzijds neemt de behoefte aan beleving toe; het ervaren van een culturele beleving op een passende locatie. Het centrum is daar in combinatie met de modernste digitale omgeving met de diverse culturele instellingen, de mix van functies en de verscheidenheid in pleinen en brinken bij uitstek voor geschikt. Een aantrekkelijk centrum met toekomst heeft culturele trekkers nodig om de gewenste beleving te creëren. Zo er is altijd wat te doen.
Stevige culturele instellingen verbonden met de stadDe gemeente kiest voor versterking van de identiteit van de stad en de cultuurfuncties die daarbij passen. Inzet is een levendig cultureel klimaat. Er zijn meerdere professionele kunstorganisaties in het centrum gevestigd. Zij ontwikkelen zich vanuit de bestaande identiteit verder tot stevige organisaties. Daarbij verbinden ze zich met de andere partijen in het centrum.
• Poppodium de Vorstin levert naast een omvangrijk muziekaanbod ook een flinke bijdrage aan de verlevendiging van het centrum met muzikale evenementen op het Langgewenst en andere pleinen. Daartoe zal het poppodium samenwerken met alle amateurgezelschappen, met Globe en het MCO.
• Theater Gooiland laat na verbouwing van de evenementenlocatie een groeiend aantal bezoekers zien (187.000 bezoekers in 2014). Gooiland kiest voor het brede kunst en cultuuraanbod, waardoor voor alle Hilversummers en bezoekers uit de regio gedurende het gehele jaar een gevarieerd en toegankelijk aanbod geleverd wordt. Gooiland dat met zijn architectonische statuur de oude luister van de Mediastad uitdraagt, kan opnieuw tot een aantrekkelijke plaats voor professionele podiumkunsten uitgroeien. Tweerichtingsverkeer op de Emmastraat maakt Theater Gooiland aanzienlijk beter bereikbaar.
• Museum Hilversum aan de Kerkbrink verbeeldt het belang van de media voor Hilversum, geeft een blik op de lokale mediageschiedenis en op de kunstzinnige kant van de media met mediakunst. Bestaande verbindingen met Beeld en Geluid en het Filmtheater kunnen worden versterkt. Het Museum heeft de ambitie daarbij naar buiten te treden, met name op de Kerkbrink. Ook in het gebruik van tijdelijk leegstaande panden liggen kansen voor het museum en andere instellingen.
• Rondom het Filmtheater, dat met zijn omvangrijke en hoogstaande filmaanbod al jaren op continue bezoekersstromen mag rekenen, kan een kleinschalig cultuurplein ontstaan, waar kunst en cultuurevenementen plaatsvinden. Deze ontstaan vanuit een mix van professionele en amateurkunstuitingen. Het is het plein waar de culturele Hilversummer zich thuis voelt. De nieuwe gebruikers van de voormalige bioscoop kunnen hieraan een goede bijdrage leveren.
• Ook de bibliotheek, gevestigd (net) buiten het centrum, behoort tot de basisinfrastructuur. De aantrekkingskracht van de bibliotheek zou meer waarde hebben op de Kerkbrink. In de nieuwe Cultuurnota wordt het toekomstbeeld verder uitgewerkt.
• De amateurverenigingen repeteren grotendeels buiten het centrum. Optredens en voorstellingen van amateurorganisaties, zowel in de openbare ruimte als op podia in de stad worden zoveel mogelijk georganiseerd in het centrum.
Evenementen in het centrumEr komt meer ruimte voor evenementen die de identiteit van Hilversum versterken. Na herinrichting van het Langgewenst kunnen evenementen (met uitzondering van de kermis) gelijktijdig met de markt op het Langgewenst plaatsvinden. Ook andere pleinen en brinken, zoals Kerkbrink, Herenplein, Biersteeg, Wagenmakersplein, Keiplein, C&A-plein, Stationsplein en het Oosterspoorplein zijn beschikbaar. Verschillende bestaande en nieuwe evenementen dragen bij aan de identiteit.
25
VOORONTWERP CENTRUM
• Kleinschalige kwaliteitsevenementen op de cultuurpleinen. Een goed voorbeeld is Rondje35. De kracht zit in het brede, maar kleinschalige entertainment. Van theater tot beeldende kunst, van klassieke muziek tot cabaret gecombineerd met lekker eten en drinken. Daarmee weet het een nieuwe doelgroep (30-plus) op zaterdagavond het centrum in te krijgen.
• Er ontstaat meer ruimte voor kleinschalige muziekevenementen binnen of buiten. Een mooi voorbeeld is de Popronde waar Hilversum in 2015 voor het eerst aan deelneemt.
• Binnen de pijler architectuur/stedenbouw wordt een herkenbaar programma vorm gegeven met vaste waarden (Dag van de Architectuur, Monumentendag, routes, rondleidingen) en (kleinschalige) evenementen, zoals een concert op de Raadhuisvijver. Van juli 2015 tot juli 2016 worden in het kader van het Dudokjaar extra activiteiten georganiseerd.
Natuurlijk staan er naast deze evenementen ook volksfeesten, zoals Koningsdag, 5 mei, Sinterklaas, Hilversum Alive en Oud en Nieuw op het programma en vaste waarden als de Hilversum City Run. Tevens is er ruimte in het centrum voor passende eigen initiatieven of aansluiting bij landelijke en regionale cultuurroutes zoals bijvoorbeeld de Week van de Amateurkunst, beeldende kunst- en theaterevenementen. De gemeente coördineert een goed gebalanceerd cultureel jaarprogramma vol met evenementen, zodat het hart van onze start het hele jaar door gevoed wordt en daarmee gezond blijft.
Uitgangspunten evenementenkaderVoor het realiseren van een stevig evenementenprogramma stelt de gemeente meer geld beschikbaar. Met de wens de middelen gericht in te zetten wordt een nieuw evenementenkader opgesteld. Hiervoor kunnen de volgende uitgangspunten worden geformuleerd.• De beschikbare structurele middelen worden gericht ingezet voor het centrum en
binnen de drie pijlers, te weten media, muziek en architectuur.• Subsidies van de gemeente voor incidentele (culturele) activiteiten zijn een
aanvulling op het bestaande aanbod.• Daarnaast omvat het evenementenprogramma volksfeesten en vaste waarden,
zoals de Hilversum City Run.• De evenementen zijn voor een breed publiek geschikt en openbaar toegankelijk.
Maar kennen elk een eigen kwaliteitsprofiel en doelgroep.• De evenementen zijn evenwichtig(er) over het jaar en over locaties in het
centrum verspreid via een stevige jaarprogrammering.• Bij de programmering wordt aangesloten op de verschillende sferen van brinken
en pleinen.• De gemeente faciliteert de coördinatie van evenementen en bewaakt het profiel.
• Het centrummanagement krijgt een belangrijke rol bij het initiëren en realiseren van het evenementenprogramma.
KermisDe kermis is een van de vaste waarden. Met de pachtgelden worden de volksfeesten gefinancierd. Mogelijk wordt de kermis vanaf 2017 ingekort en gesitueerd op het Langgewenst. Daarmee zoude de randvoorwaarden worden geschapen voor een kwaliteitsslag. De kermis krijgt daardoor de kans de (regionale) kracht die het nu mist te realiseren. Consequentie van de kermis op het Langgewenst is dat er in die periode minder of geen plek is voor de markt en andere reguliere activiteiten.
Stevige marketingDe informatieverstrekking over wat er te beleven valt in het centrum van Hilversum is versnipperd. Verschillende partijen, zoals het Regionaal Bureau voor Toerisme (VVV), Bibliotheek, gemeente, HierHilversum, cultuurplatform en individueleculturele organisaties en evenementenorganisatoren vervullen een rol. De informatie is nergens volledig en geregeld wordt door meerdere partijen hetzelfde werk gedaan. Dat kan beter. Ambitie is het realiseren van een samenwerking, waarbij alle partners op dezelfde wijze alle relevante content verwerken. Van daaruit kan Hilversum Mediastad zich profileren via onder meer website(s), (online) televisie kanalen, beeldschermen in de openbare ruimte, widgets, (online) nieuwsbrieven, (online) magazines en meer. Waarbij ook een redactie is voorzien. Een eerste proeve, onder de noemer Cultuurhub, is beschikbaar. Lokale partijen, zoals ook de lokale omroep, kunnen aansluiten. Door herijking van de relatie met het Regionaal Bureau voor Toerisme, maar bijvoorbeeld ook die met de bibliotheek wordt realisatie van de Cultuurhub concreet en is het een belangrijke aanjager voor de doorontwikkeling van de marketing van het centrum. De marketing richt zich op lokale, regionale en(boven-)regionale bezoekers. De bovenregionale bezoeker heeft bezoekmotieven die vooral toeristisch-recreatief van aard zijn. Om deze bezoekers te trekken moet het centrum zich onderscheiden. De identiteit (media, muziek architectuur/stedebouw) biedt daarvoor goede aanknopingspunten.
ProgrammaDe gemeente Hilversum draagt op verschillende manieren bij aan een aantrekkelijk klimaat voor cultuur en evenementen.• Realisatie van een nieuwe Cultuurnota• Realisatie van een nieuw Evenementenkader met coördinatie van een stevige
jaarprogrammering• Realisatie van de Cultuurhub in combinatie met de doorontwikkeling van de
marketing van het centrum• Herijken van de relatie met het Regionaal Bureau voor Toerisme (RBT)
27
VOORONTWERP CENTRUM
7. Media: toepassingen en festivals Het belang van zichtbare mediaDe creatieve sector, en dan met name media en entertainment, is een belangrijke economische pijler voor Hilversum. De economische structuur kenmerkt zich door een beperkt aantal grote mediabedrijven met een internationaal bereik in combinatie met veel kleine bedrijven en ZZP-ers. Op dit moment heeft slechts een kwart van de ondernemers in het centrum het gevoel te ondernemen in de Mediastad. Dat moet anders, want ook de beleving in de Mediastad te wonen blijft achter terwijl Hilversum relatief veel “creatieve” inwoners heeft, dat wil zeggen actief in creatieve beroepen en omgevingen.. Ter illustratie: in Hilversum wonen meer musici per 1.000 inwoners dan waar ook in West-Europa. Om het mediaklimaat in de stad te versterken worden mogelijkheden gecreëerd voor bedrijven, (culturele) organisaties en inwoners om zich te presenteren: via interactieve en innovatieve technologie. Daarnaast wordt geïnvesteerd in festivals met een duidelijk mediakarakter. Door het zichtbaar en beleefbaar maken van de media in het centrum benut Hilversum haar onderscheidend vermogen.
ToepassingenIn de Mediastad is het vanzelfsprekend dat mediatoepassingen zichtbaar zijn in de openbare ruimte. Het is onderdeel van het meubilair van de stad. Met realisatie van interactieve beeldschermen in het centrum (Kerkbrink en Stationsplein) en op het Media Park worden de eerste stappen gezet. Bewoners, bezoekers, reizigers en mediaprofessionals krijgen content voorgeschoteld, die informeert en inspireert, waar ze zelf deel van zijn én invloed op hebben. De content, wat er te zien is, wordt geproduceerd door een combinatie van mediamakers die elkaar vinden in een stadsreactie. Bijvoorbeeld RTi Hilversum, Beeld en Geluid, mediabedrijven, Dichtbij.nl, HilversumsNieuws en centrumpartijen dragen bij aan de redactie. Inwoners kunnen eveneens een bijdrage leveren. De stadsredactie kan in het centrum worden gehuisvest op een zichtbare plek.
Naast schermen kunnen andere toepassingen volgen, te denken valt aan een Walk of fame met augmented reality techniek: beroemde mediagezichten krijgen een plek in de stad en via je smartphone wordt meer informatie zichtbaar. Televisiedecors en rekwisieten, ingezet als inspiratiebron voor kunstenaars om projecten in het centrum te ontwikkelen, maken de geschiedenis van de Mediastad beleefbaar voor een breed publiek. Muziek en radio zijn onderdeel van de beleving van het centrum. Er zijn mogelijkheden voor interactieve bewegwijzering die informatie geeft over wat er op het gekozen tijdstip te doen is in de stad.
Deelname aan het onderzoeksprogramma OBSERVE levert waardevolle inzichten. Dit onderzoeksprogramma van Hogeschool Saxion heeft ten doel kennis, software en instrumenten te ontwikkelen ten behoeve van publieksvriendelijke beeldschermen in de openbare ruimte. De beschikbaarheid van een basisinfrastructuur in het centrum, zoals WiFi en Beacons, is voor veel toepassingen een randvoorwaarde.
Festivals met impactMediafestivals hebben een landelijk bereik en versterken het profiel van de Mediastad. Ze leggen de verbinding tussen Media Park en centrum, en tussen mediamakers en mediaconsumenten. De Open Studiodagen (OSD) is een goed voorbeeld van een groot publieksevenement voor het hele gezin waar de magie van de media toegankelijk wordt gemaakt. Via workshops, kijkjes achter de schermen en live ontmoetingen met bekende Nederlanders waar je dagelijks via beeld en geluid mee in aanraking komt. Hilversum heeft orkesten van wereldformaat (Metropole Orkest, Radio Filharmonisch Orkest en Groot Omroepkoor) in huis, gevestigd in het Muziekcentrum van de Omroep en direct verbonden met radio en televisie. Zij kunnen een stevige bijdrage leveren aan de kwaliteit en uitstraling van de programmering. Het is nadrukkelijk het streven deze voor Hilversum belangrijke activiteiten en organisaties (meer) in het centrum te laten zien. Voor de verschillende mediafestivals gelden de volgende uitgangspunten.• Met ingang van 2015 worden de OSD verbreed met een programma in het
centrum en er worden arrangementen (cultuur, horeca) ontwikkeld waardoor het aantrekkelijk is na het Media Park ook het centrum te bezoeken.
• NPO Radio 2 Top2000 en Route 2000 nemen de stad over. De inzet is de 25.000 bezoekers (uit 11 miljoen luisteraars) in 2014 te doen toenemen door combinaties met (culturele) activiteiten, winkelen en verblijven in de stad. Top 2000 is volgens luisteraars een vaste waarde in feestdagenbeleving. Een bezoek aan de makers van het programma en de stad kan daarbij horen.
• Er zal een nieuw festival worden ontwikkeld, gericht op ontmoeting en presentatie van mediatalent en innovaties. Dit zal plaatsvinden in het voorjaar. Inspiratie is de Dutch Design Week die jaarlijks in Eindhoven wordt georganiseerd en zich heeft ontwikkeld tot een week waarin de hele stad is ondergedompeld in design. Combinaties met de Media Future Week en het Scenecs Filmfestival zijn mogelijk.
• In 2015 zal worden verkend of Serious Request in 2017 naar Hilversum kan komen. Deze verkenning wordt in samenwerking met ondernemers en maatschappelijke (culturele) organisaties uitgevoerd.
29
VOORONTWERP CENTRUM
MedialaboratoriumDe mogelijkheden voor vestiging van een publiek toegankelijk medialaboratorium in het centrum zullen worden onderzocht. Dit is een ontmoetingsplek met hoogstaande faciliteiten en presentatiemogelijkheden waar studenten, makers en publiek elkaar vinden. In het medialab gaat het voortdurend over de toekomstmogelijkheden van nieuwe media, beeld en geluid, creativiteit, kunst en technologie. Een dergelijk laboratorium, waarvoor bijvoorbeeld ARS Electronica in Oostenrijk als voorbeeld kan dienen, zal het centrum een innovatieve impuls geven. Voor mediaprofessionals en studenten een ontmoetingsplek. Voor centrum ondernemers een plek om nieuwe toepassingen onder de knie te krijgen. Voor de gemeente een inspiratiebron voor diensteninnovatie. Voor bezoekers een bezoek meer dan waard.
Programma• Media herkenbaar en beleefbaar maken via het Programma Mediastad met als
eerste stap de realisatie van beeldschermen in de openbare ruimte• Onderzoek naar de mogelijkheden voor realisatie van WIFI en Beacons in het
centrum als randvoorwaarde voor veel mediatoepassingen• Bundelen van bestaande en nieuwe content van meerdere partijen in één redactie
die schermen en andere toepassingen programmeert• Ontwikkelen van drie jaarlijks terugkerende mediafestivals met een landelijke
uitstraling en bereik waarin Mediapark en centrum verbonden worden• Verkenning van Serious Request Hilversum in 2017• Onderzoek naar de mogelijkheden voor een medialaboratorium in het centrum
31
VOORONTWERP CENTRUM
8. WonenCentrum als woonwijkHet centrum kent een regionaal voorzieningenaanbod, maar is ook ‘gewoon’ eenwoonwijk. De wijk Centrum telt vier buurten; Centrum, Havenstraatbuurt, SintVitusbuurt en Langgewenstbuurt. De buurt Centrum en de Langgewenstbuurtvormen grofweg het gebied dat in deze centrumvisie centraal staat.
Rode en gele leefstijlBeide buurten samen hebben 4.250 inwoners, verdeeld over 2.350 woningen.In meerderheid, maar zeker niet uitsluitend, gaat het om een- en tweepersoons-huishoudens. De bewoners zijn, op basis van het kwadrant leefstijlen, te typeren als rood (assertieve, energieke mensen) en geel (sociale, open mensen). Deze mensen waarderen de dynamiek die past bij wonen in het centrum.
Centrumstedelijk wonen is geliefdHilversum en omliggende regio Gooi en Vechtstreek kent een grote diversiteit aanwoonmilieus. Centrumstedelijk wonen, zoals in het centrum van Hilversum, isgeliefd. Jongeren, maar ook jonge gezinnen waarderen de dynamiek en nabijheid vanvoorzieningen. Het centrum kent dan ook relatief veel bewoners tussen de 15-25 en25-45 jaar.
Toevoeging van woningen is wenselijkOp de regionale woningmarkt zijn de kansen voor jongeren tot 30 jaar en jongegezinnen (30-45 jaar) beperkt. Met name voor lagere en (midden)inkomens. Ook voorhogere inkomens en bijvoorbeeld senioren is het centrum, met alle voorzieningenin de buurt, aantrekkelijk. Meer centrumbewoners betekent meer draagvlak voor(dagelijkse) voorzieningen en ook meer ogen op straat. Zo vormt wonen bovenwinkels een welkome toevoeging waar het gaat om sociale veiligheid.
Verschillende projecten en initiatievenHet centrum kent op dit moment enkele kleinschalige woningbouwprojecten, zoalsNoordse Bosje, Veerstraat en de locatie op de hoek Langestraat en Brinkweg. Op dezelaatste locatie wordt een corporatiehotel gerealiseerd.
Wonen boven winkelsRealisatie van woningen boven winkels is goed voor de sociale veiligheid en zorgtvoor lagere huurprijsniveaus voor de winkel. Door het benutten van de bestaandeparkeerbijdrageregeling zijn reeds diverse initiatieven mogelijk gemaakt. Meerplekken zijn interessant, zoals de etages boven de Rabobank op het C&A-plein.
Transformatie van kantoorpandenDe kansen van bestaand vastgoed worden inmiddels ontdekt. Door transformatie(of sloop en nieuwbouw) van voormalige kantoorpanden kan substantieel aanbodworden gerealiseerd. Bijkomend voordeel is dat een substantieel aantal kantoormetersuit de markt wordt gehaald en de kantorenmarkt in het centrum weer in balanskomt.
Kwaliteit staat vooropIn het woningbeleid staat kwaliteit voorop. Niet alleen bebouwingskwaliteit, maar ookdifferentie in woonmilieus, het kunnen verbinden van wonen, werken en zorg aanhuis en een kwalitatief hoogwaardige inrichting van de openbare ruimte met groenen mogelijkheden voor sport en spel. Voor het centrum wordt in het kader van eennieuwe lokale visie op wonen een woonprofiel opgesteld. Dit profiel geeft zicht op debehoefte (omvang, prijsniveau, karakter), waardoor het programma voor de komendejaren van naar verwachting zeker 250 woningen goed kan worden aangesloten op degedifferentieerde vraag.
CentrumtafelBewoners in het centrum zijn (nog) niet georganiseerd. Contacten van bewonersmet de gemeente zijn daardoor ad-hoc en doorgaans gericht op een concreetprobleem. Tijdens een eerste Centrumtafel bewoners in januari 2015 is met eentwintigtal bewoners gesproken over wonen in het centrum. De setting, informeel en(nu eens) niet in het kader van een concreet project of probleem werd gewaardeerd.Afgesproken is de centrumtafel bewoners vaker te organiseren en daarmee blijvendaandacht te schenken aan wonen in het centrum. Mogelijk groeit het initiatief uit toteen collectief van bewoners in het centrum.
Leefbaarheid en veiligheidTevredenheid over wonen in het centrum overheerst. Het grote aanbod aan winkelsen horeca op steenworpafstand wordt gewaardeerd. En men is ook trots op deeigen straat en buurt. Toch zijn er ook zorgen over leefbaarheid (afval, overlast,weinig groen, leegstand) en veiligheid. Realisatie van het Integraal Veiligheidsplan,met thema’s als sociale veiligheid, veilig uitgaan, veilige winkelgebieden, veiligeevenementen, veilig Stationsgebied en jeugdoverlast draagt bij aan een aantrekkelijkcentrum. Als onderdeel van het programma Buurten zal een buurtperspectief wordenopgesteld. Dit perspectief geeft meer zicht op de opgaven die er liggen, bijvoorbeeldook waar het gaat om buurt- en wijkvoorzieningen.
Ondergrondse afvalinzamelingDoor het plaatsen van afvalbakken onder de grond behoren vuilniszakken op straatstraks tot het verleden. De vervuiling door te vroeg geplaatste of kapotte zakkenis een doorn in het oog van veel bewoners en ondernemers. Met de gescheidenafvalinzameling wordt ook bijgedragen aan de duurzaamheidsdoelstellingen vande gemeente. De focus van het project ligt in eerste instantie op bewoners, maarondernemers kunnen aansluiten op dit systeem. Op termijn zal het scheiden vanafval in openbare afvalbakken ook gangbaar worden.
EnergiebesparingNaast afvalscheiding wordt ingezet op energiebesparing. Zo realiseert KroonenbergWKO’s (warmte koude opslag) ten behoeve van de Hilvertshof. Ook andereondernemers kunnen, via het op te richten gevelfonds, worden gestimuleerdmaatregelen te nemen. Als het gaat om particuliere woningverbetering dan zijnde vele VVE’s in het centrum een interessante doelgroep. Er zal meer bekendheidworden gegeven aan de bestaande duurzaamheidsleningen. In het nieuweUitvoeringsprogramma Duurzaamheid zal het centrum een van de aandachtsgebiedenzijn.
ProgrammaDe gemeente Hilversum draagt op verschillende manieren bij aan een aantrekkelijkewoon- en leefomgeving.• Opstellen van een woonprofiel als onderdeel van een lokale woonvisie• Het ondersteunen van wonen boven winkels en de transformatie van (voormalige
kantoor)panden naar woningen waarbij differentiatie voorop staat• Het ondersteunen van kleinschalige nieuwbouwprojecten zoals Noordse Bosje,
Veerstraat en Langestraat• Organiseren van centrumtafels voor bewoners• Realisatie van het Integraal Veiligheidsplan• Opstellen van een buurtperspectief als onderdeel van het programma Buurten• Realisatie van afvalbakken onder de grond in het centrum• Opstellen van een nieuw Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid met het centrum
als aandachtsgebied
33
VOORONTWERP CENTRUM
9. OV, fiets en autoVerdere verbeteringen wenselijkEen bezoeker ervaart een centrum alleen als aantrekkelijk als hij of zij er gemakkelijk kan komen. Een goede bereikbaarheid te voet, per fiets, openbaar vervoer en auto is een randvoorwaarde. Net als het comfortabel parkeren van auto en fiets. Met de investeringen in de afgelopen jaren is de bereikbaarheid van Hilversum aantoonbaar verbeterd. Toch wordt dit niet altijd als zodanig ervaren. Er blijft op dit vlak nog het nodige te wensen over, zoals:• een betere bereikbaarheid en toegankelijkheid voor autoverkeer; • optimaliseren van de bewegwijzering naar en in het centrum;• comfortabelere parkeervoorzieningen voor de auto met passend parkeerregime;• kwalitatief goede fietsparkeervoorzieningen;• beperken fietsverkeer door het voetgangersgebied;• aantrekkelijkere wandel- en fietsroutes naar en in het centrum, toegankelijk voor
iedereen;• beperken van de omvang en de overlast van laad- en losverkeer.
Door realisatie van Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) ontstaan betere regionale busverbindingen met het station. Ook op het vlak van stedelijke distributie liggen er kansen.
Denkrichtingen autobereikbaarheidDe Centrumring is uitgevoerd als eenrichtingsverkeer tegen de klok in. De bereikbaarheid en toegankelijkheid van het centrum wordt hierdoor met name vanuit noordelijke en zuidelijke richting als matig ervaren. Met behoud van ruimte voor de fiets, een goede oversteekbaarheid en verkeersveiligheid wordt op onderdelen van de ring tweerichtingsverkeer teruggebracht.
In de Structuurvisie Hilversum 2030 is opgenomen dat:• tweerichtingsverkeer in de Emmastraat wordt teruggebracht;• tweerichtingsverkeer op de Schapenkamp wordt teruggebracht..
Om het Langgewenst volwaardig deel te laten uitmaken van het centrum is in de structuurvisie opgenomen, dat:• de Stationsstraat autoluw wordt door de Centrumring om het Langgewenst heen
te leggen.
Met deze verbeteringen wordt de Centrumring vanaf het Gooilandplein via de Schapenkamp en Koninginneweg om het nieuwe marktplein heen gelegd in twee richtingen. Belangrijke functies aan de ‘stedelijk kant’ van het centrum
(station, Silverpoint, markt, JT bioscoop en Hilvertshof) worden daardoor beter bereikbaar via een heldere route, zonder dat het autoverkeer weer de hele Centrumring rond hoeft te gaan op de terugweg. In een onderzoek zijn de verkeerskundige consequenties uitgewerkt.
Tweerichtingsverkeer Emmastraat Met het realiseren van tweerichtingsverkeer op de Emmastraat rijden bezoekers weer rechtstreeks via het Gooilandplein (in plaats van het Achterom) het centrum in naar de parkeergarage van Hilvertshof. Deze rechtstreekse ontsluiting maakt het centrum aan deze zijde beter toegankelijk. Bezoekers ervaren met deze entree tussen Gooiland en Sint-Vituskerk ook de pracht van Hilversum. Realisatie van tweerichtingsverkeer is mogelijk met inachtneming van een aantal randvoorwaarden.• Herinrichting van het Gooilandplein om verkeer beter te laten doorstromen.
Mogelijke maatregelen zijn een bypass voor rechts afslaand verkeer, herinrichting tot een kruising met verkeerslichten of herinrichting tot voorrangspleintje.
• Herinrichting van de Groest-Zuid tot aan de parkeergarage Hilvertshof, zodat een herkenbare, veilige route naar de parkeergarage ontstaat.
• Om tweerichtingsverkeer mogelijk te maken zal een parkeerstrook in de Emmastraat moeten vervallen.
• Realisatie van goede oversteekplaatsen voor de langzaam verkeersdeelnemers.• Uitgangspunt is dat het huidige verkeersregime in het Achterom (50 km per uur)
behouden blijft.
Tweerichtingsverkeer SchapenkampMet het terugbrengen van tweerichtingsverkeer op de Schapenkamp wordt het station met de auto eenvoudiger bereikbaar, net als de parkeergarage Silverpoint. Gedachte is om de bus mee te laten rijden met het autoverkeer en aan de centrumzijde een ruim fietspad in twee richtingen te realiseren. Realisatie van tweerichtingsverkeer op de Schapenkamp is mogelijk met inachtneming van een aantal randvoorwaarden.• Invoering van tweerichtingsverkeer betekent een substantiële toename van
verkeer op de Koninginneweg. De geluidbelasting neemt toe met meer dan 5 dB. Wettelijk (Wet Geluidhinder) is daarbij compensatie verplicht in de nabije omgeving. Deze compensatie is mogelijk door het autoluw maken van de Stationsstraat. Herinrichting van de Schapenkamp kan daarmee niet los worden gezien van het omleggen van de Centrumring rond het Langgewenst.
• De gewijzigde verkeersstromen en verkeerdruk rond de Beatrixtunnel maken herinrichting van de aansluiting Beatrixtunnel / Schapenkamp noodzakelijk.
Binnenring
Invalswegen
Entree station
Entree �ets
Stalling �etsen
Parkeerregime
Parkeerplaats
Parkeergarage
Station
Bushalte
Binnenring
Invalswegen
Entree station
Entree �ets
Stalling �etsen
Parkeerregime
Parkeerplaats
Parkeergarage
Station
Bushalte
35
VOORONTWERP CENTRUM
Integrale visie op het StationsgebiedVoor het uiteindelijk ontwerp van de Schapenkamp zijn ook de ontwikkelingen in het Stationsgebied relevant. Er lopen momenteel gesprekken met diverse partijen, zoals NS, ProRail en vastgoedeigenaren c.q. projectontwikkelaars, die kunnen leiden tot nieuwe inzichten voor het Stationsgebied. Uitgangspunt is dat het Stationsgebied een aantrekkelijke, veilige entree wordt richting centrum. Belangrijke thema is de relatie tussen Stationsgebied enerzijds en Leeuwenstraat en Stationsstraat anderzijds. Ook het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit, met minder blik (fietsen) en meer groen in de openbare ruimte is belangrijk. Opgave is een integrale visie te ontwikkelen op het hele gebied (van Beatrixtunnel tot en met Kleine spoorbomen).
Omleggen Centrumring Het omleggen van de Centrumring om het Langgewenst en daarmee autoluw maken van de Stationsstraat heeft effect op de Koninginneweg, de Schoolstraat en het Langgewenst. De verkeersdruk neemt hier toe. Doordat het verkeer afkomstig uit de richting van de Kleine spoorbomen voorrang moet krijgen op de Centrumring zouden zonder aanvullende maatregelen in de spitsuren lange wachtrijen ontstaan. De verkeersafwikkeling ter hoogte van de aansluiting Schoolstraat/Koninginneweg is daarmee een risicofactor. Reconstructie is noodzakelijk. Uit verkeerskundige optiek kan voor de Kleine spoorbomen gedacht worden aan het instellen van eenrichtingsverkeer (stad uit) of het geheel afsluiten van de Kleine spoorbomen voor gemotoriseerd verkeer. Ook sloop van panden, waardoor de aansluiting anders kan worden vormgegeven, wordt in dit stadium niet uitgesloten. Oplossingsrichtingen worden nader uitgewerkt. Daarbij behoort op termijn realisatie van een nieuwe parkeergarage bij het Langgewenst tot de mogelijkheden.
Herinrichting LanggewenstHet Langgewenst wordt in 2016 heringericht. In het ontwerp worden de kop van de Groest en het tussenliggende deel van de Stationsstraat al meegenomen. Dit betekent dat de auto voorlopig ‘te gast’ is in dit deel van de Stationsstraat.
Herinrichting Kerkbrink De Kerkbrink kan op dit moment, door buslijn en fietsroutes, als niet anders dan een verkeersplein worden gekarakteriseerd. Sinds december 2014 rijden er al minder bussen over de Kerkbrink. De bussen naar het station rijden sinds die tijd over de Brinkweg. Zomer 2015 wordt de kruising Kerkbrink/Vaartweg/ Brinkweg eenvoudiger vormgegeven, waardoor het verkeer beter kan doorstromen. Voor de bussen van het station naar Loosdrecht en Kerkelanden worden alternatieve routes onderzocht. Bedoeling is om de Kerkbrink eind 2015 helemaal vrij van buslijnen te hebben, zodat herinrichting van de Kerkbrink, van verkeersplein naar verblijfsgebied, mogelijk wordt. Het toekomstig karakter van verblijfsgebied, betekent ook dat fietsroutes over de Kerkbrink anders worden vormgegeven.
AutoparkerenHet parkeren van de auto moet eenvoudig en comfortabel zijn. Dat betekent een goede (digitale) geleiding naar de verschillende parkeergarages en -locaties, de modernste technieken zoals kentekenparkeren en mobielparkeren, sociaal veilige parkeergarages met comfortabele entrees en acceptabele tarieven en -tijden in de garages en op straat. Daarbij is het bijvoorbeeld logisch het Langgewenst onderdeel te laten uitmaken van het parkeerregime centrumgebied. Het parkeerbeleid zal in de volle breedte worden herzien. Experimenteren mag. Ook de (ontheffingsmogelijkheden voor) parkeernormen bij bouwplannen maken deel uit van deze herziening. Aandachtspunten daarbij zijn woningen boven winkels en transformatielocaties (vaak omzetting van kantoor naar wonen). Deze ontwikkelingen zijn wenselijk maar de mogelijkheden om te voorzien in de eigen parkeerbehoefte zijn soms beperkt waardoor realisatie nu niet mogelijk blijkt. Maatwerk is hier vereist.
FietsroutesSteeds meer bezoekers pakken de fiets naar het centrum. Langs de centrumring liggen vrijliggende fietspaden. Ook door het centrum zelf wordt gefietst. Op plekken waar dat is toegestaan, bijvoorbeeld via de Herenstraat, de Bussumerstraat en de Groest maar ook op plekken waar dit problemen geeft, zoals de Kerkstraat en Leeuwenstraat. Dat is onwenselijk. Met herinrichting van de Kerkbrink zullen fietsers worden gestimuleerd c.q. verleid via de Herenstraat te fietsen in plaats van de Kerkstraat. Ook het plaatsen van klapborden (fietsen afstappen) door ondernemers tijdens winkeltijden werkt goed in andere steden. In de Structuurvisie Verkeer en Vervoer is aandacht voor verdere verbetering van de fietsroutes van en naar het centrum.
Fietsparkeren CentrumHet realiseren van fietsparkeervoorzieningen aan de rand van het kernwinkelgebied zal een belangrijke irritatie van bezoekers en ondernemers wegnemen. Rond het centrum zijn er op diverse locaties mogelijkheden om de fiets te stallen. Afgelopen twee jaar is op verschillende plekken bijgeplaatst. Bezoekers parkeren de fiets echter bij voorkeur direct voor de winkel. De behoefte aan fietsparkeervoorzieningen neemt naar verwachting ook nog verder toe. Handhaving is alleen reëel wanneer dat hand in hand gaat met een kwaliteitsslag en uitbreiding van de capaciteit, om tegemoet te kunnen komen aan de verwachte verdere groei van de behoefte. Wensbeeld is realisatie van bebouwde, gratis (eerste dag), bewaakte fietsparkeervoorzieningen. Hierbij zijn locaties in beeld rond respectievelijk Stationsstraat/Langgewenst, Hilvertshof/Groest en Zeedijk/Gooische Brink.
VOORONTWERP CENTRUM
36
Elders zouden fietsenstallingen in de openbare ruimte gehandhaafd kunnen blijven, bijvoorbeeld op het Keiplein, het Wagenmakersplein en het Noordse Bosje. Voor exploitatie van de fietsparkeervoorzieningen kunnen mogelijk participatiebanen worden gecreëerd.
Fietsparkeren StationsgebiedVolgens ramingen is de capaciteit in het Stationsgebied voor de komende jaren nog voldoende. Het gebruik is echter onevenwichtig. Er is leegstand in de bewaakte stalling en Langs de Lijn. Elders rond het station zijn er overvolle stallingsplekken. Op langere termijn wordt een verdere groei van de behoefte verwacht en daarmee een tekort. Voor de korte termijn is het beter benutten van de (betaalde) fietsenstalling onder het station een belangrijk aandachtspunt. Mogelijk met een concept waarbij de eerste dag gratis is. Het Stationsgebied (beide zijden van het station) zou daarmee iets minder vol staan met gestalde fietsen. De ruimtelijke kwaliteit neemt hierdoor toe.
ProgrammaDe gemeente Hilversum investeert op verschillende manieren in een goed bereikbaar centrum met comfortabele parkeervoorzieningen.• Herinrichting van de kruising Kerkbrink/Vaartweg/Brinkweg• Een alternatief realiseren voor de busroute over de Kerkbrink• Realisatie van Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV)• Tweerichtingsverkeer Emmastraat, inclusief aanpassing rotonde Gooilandplein en
herinrichting Groest-Zuid met verbetering entree parkeergarage Hilvertshof• Omleggen van de Centrumring rond het Langgewenst, inclusief het herinrichten
van de Stationsstraat• Integrale visie op het Stationsgebied (van Beatrixtunnel tot en met Kleine
spoorbomen)• Verbeteren fietsparkeren Centrum en Stationsgebied• Herijking parkeerbeleid
37
VOORONTWERP CENTRUM
10. Organisatie Tal van projecten en activiteitenDe Centrumvisie geeft richting. Ambitie is het realiseren van een aantrekkelijk centrum voor bewoners, bezoekers, ondernemers en culturele organisaties. Dat betekent een compact centrum:• met pleinen, brinken, straten en gebouwen die de identiteit van Hilversum
onderstrepen;• met aanbod (winkels, markt, horeca, cultuur, evenementen) dat uitnodigend
is voor Hilversummers en mensen vanuit de regio en daarbuiten;• dat goed bereikbaarheid is voor alle bezoekers.
Tal van projecten en activiteiten dragen bij aan het realiseren van deze ambitie. De gemeente kan en gaat fors investeren in het centrum. Een aantrekkelijk centrum maak je samen. Ook andere partijen, zoals ondernemers, culturele instellingen en vastgoedeigenaren zullen naar vermogen bijdragen. Bewoners zijn (potentiële) ambassadeurs. Belangrijke opgave is om alle initiatieven die passen binnen de visie blijvend op elkaar af te stemmen. De gemeentelijke rol is kaderstellend, ondersteunend en verbindend.
Programma CentrumIn deze centrumvisie is een uitvoeringsprogramma opgenomen met projecten en activiteiten die bijdragen aan een aantrekkelijk centrum. Dit uitvoeringsprogramma maakt deel uit van het Programma Centrum. Daarin worden jaarprogramma’s opgesteld en wordt dekking van geld en capaciteit georganiseerd.
ProgrammasturingHet Programma Centrum is een van de vijf thema’s waarop de gemeente verschil wil maken. Een daadkrachtige programmaorganisatie (programmamanager en programmateam) is verantwoordelijk voor realisatie van de projecten en activiteiten binnen het programma. Het programmateam is aanspreekpunt voor alle partners; bewoners, ondernemers, culturele organisaties en vastgoedeigenaren.
SamenwerkingEen goede samenwerking met bewoners, ondernemers, culturele instellingen, vastgoedeigenaren, makelaars en andere betrokkenen is cruciaal voor het realiseren van de ambitie. Er zijn verschillende bestaande overlegstructuren (binnenstadsoverleg, horecaoverleg, cultuurplatform, marktoverleg). Met bewoners is, vanwege het ontbreken van een collectief, geen structureel overleg. Mogelijk dat de Centrumtafel uitgroeit tot een bewonerscollectief. Ook vastgoedeigenaren zijn (nog) niet georganiseerd.
In de aanloop naar deze visie is uitgebreid, en op nieuwe manieren, een start gemaakt om alle stakeholders nadrukkelijk te betrekken bij onze doelstellingen en ambities. Met bewoners, bedrijven, ondernemers en instellingen is veelvuldig overlegd, maar daarnaast hebben we ook een aantal raadsleden meegenomen in plannen en planning. Verder is met een aantal ervaren stedebouwkundigen een dag gekeken naar onze plannen en het huidige centrum. Doelstelling is om dit een meer structureel karakter te geven middels een bestuurlijke werkgroep. Na de zomer komen wij met een voorstel hoe we deze vruchtbare, en innovatieve werkwijze, gestalte kunnen geven.
Bestaande overlegstructuren zullen verbonden worden in een Platform Centrum waarin alle relevante partijen vertegenwoordigd zijn. Deze samenwerking zal niet vrijblijvend zijn. In een convenant kunnen afspraken gemaakt worden over rollen en verantwoordelijkheden. Het Stadsfonds kan ambities van ondernemers, culturele organisaties en vastgoedeigenaren financieel ondersteunen.
Centrummanagement zorgt voor verbindingSamen met centrumpartijen stelt de gemeente een centrummanager aan. Deze centrummanager zal bijdragen aan het leggen van verbindingen tussen winkels, horeca, markt, culturele instellingen, vastgoedeigenaren, bewoners en gemeente. Met partners in het centrum zal meer beleving, vermaak en verblijfskwaliteit worden georganiseerd. De centrummanager zorgt voor een goed evenementenprogramma en stevige marketing. De inzet van de centrummanager zal worden uitgebouwd tot een formele vorm van centrummanagement.
Monitor CentrumOm vinger aan de pols te houden, het effect van de inspanningen te kunnen meten en op tijd te kunnen inspelen op ontwikkelingen die zich voordoen wordt een Monitor Centrum ontwikkeld. Daarvoor kunnen de omnibusenquête, het burgerpanel, bezoekersonderzoek, passantentellingen en ondernemersonderzoek worden ingezet. Daarbij staat de gemeente open voor nieuwe (digitale) toepassingen.
CommunicatiestrategieMet de realisatie van de website www.centrumhilversum.nl zijn eerste stappen gezet voor wat betreft de communicatie over het programma centrum. De website wordt inmiddels goed gevonden. Door het opstellen en realiseren van een communicatiestrategie wordt structureel en consequent gewerkt aan de beeldvorming, samen met de partners in het centrum.
VOORONTWERP CENTRUM
38
Communicatie inspanningen worden op elkaar afgestemd. Daarbij wordt ingespeeld op actualiteiten en vormen mijlpalen of successen van projecten communicatiemomenten. De investeringen van de gemeente zullen daarbij, bijvoorbeeld via bouwborden, inzichtelijk worden gemaakt.
UitvoeringsprogrammaVoor de komende jaren staat een groot aantal projecten en activiteiten op het programma. Navolgend overzicht geeft de prioriteiten aan. In het uitvoeringsprogramma zijn ook onderwerpen benoemd die formeel niet binnen het Programma Centrum vallen, maar voor het realiseren van een aantrekkelijk centrum wel relevant zijn. Gewerkt wordt met jaarprogramma’s, bestaande uit een mix van voorbereidende en uitvoerende activiteiten met inspanningen van de gemeente en partners. De jaarprogramma’s worden in overleg met partners opgesteld.
Pleinen, brinken en straten• Vernieuwen van de kiosk C&A-plein• Realisatie van het Vitushof en vergroenen van het Gooilandplein• Aanplant van extra bomen langs de Centrumring (Stationsplein) en op
strategische locaties in het centrum • Herinrichting van het Langgewenst inclusief de kop van de Groest• Herinrichting van de Kerkbrink• Ondersteunen van particuliere initiatieven op de route Zeedijk - Herenstraat -
Herenplein - Groest• Actualisatie van de handboeken Inrichting en Beheer Hilversum Buiten
Gebouwen• Opstellen van een nieuwe paragraaf in de Welstandsnota voor het centrum
(inclusief reclamebeleid)• Realiseren van een subsidie voor gevelverbetering (gevelfonds)• Aanwijzen van monumenten (circa 50 panden)• Besluitvorming over de Eurobioscoop
Winkelen, markt en uitgaan• Aanstellen van een acquisiteur, inclusief pandenbank en convenant voor invulling
van tijdelijke leegstand• Herijking van het detailhandelsbeleid met gebiedsprofielen en vernieuwing van
de markt• Herijking van het horecabeleid met gebiedsprofielen• Herijking van de regelgeving rond gebruik van de openbare ruimte • Realisatie van een nieuw bestemmingsplan
Cultuur en evenementen• Realisatie van een nieuwe Cultuurnota• Realisatie van een nieuw Evenementenkader met coördinatie van een stevige
jaarprogrammering• Realisatie van de Cultuurhub in combinatie met de doorontwikkeling van de
marketing van het centrum• Herijken van de relatie met het Regionaal Bureau voor Toerisme (RBT)
Media: toepassingen en festivals• Media herkenbaar en beleefbaar maken via het Programma Mediastad met als
eerste stap de realisatie van beeldschermen in de openbare ruimte• Onderzoek naar de mogelijkheden voor realisatie van WIFI en Beacons in het
centrum als randvoorwaarde voor veel mediatoepassingen• Bundelen van bestaande en nieuwe content van meerdere partijen in één redactie
die schermen en andere toepassingen programmeert• Ontwikkelen van drie jaarlijks terugkerende mediafestivals met een landelijke
uitstraling en bereik waarin Mediapark en centrum verbonden worden• Verkenning van Serious Request Hilversum in 2017• Onderzoek naar de mogelijkheden voor een medialaboratorium in het centrum
Wonen• Opstellen van een woonprofiel als onderdeel van een lokale woonvisie• Het ondersteunen van wonen boven winkels en de transformatie van (voormalige
kantoor)panden naar woningen waarbij differentiatie voorop staat• Het ondersteunen van kleinschalige nieuwbouwprojecten zoals Noordse Bosje,
Veerstraat en Langestraat• Organiseren van centrumtafels voor bewoners• Realisatie van het Integraal Veiligheidsplan• Opstellen van een buurtperspectief als onderdeel van het programma Buurten• Realisatie van afvalbakken onder de grond in het centrum• Opstellen van een nieuw uitvoeringsprogramma duurzaamheid met het centrum
als aandachtsgebied
OV, fiets en auto• Herinrichting van de kruising Kerkbrink/Vaartweg/Brinkweg• Een alternatief realiseren voor de busroute over de Kerkbrink• Realisatie van Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV)• Tweerichtingsverkeer Emmastraat, inclusief aanpassing rotonde Gooilandplein en
herinrichting Groest-Zuid met verbetering entree parkeergarage Hilvertshof• Omleggen van de Centrumring rond het Langgewenst, inclusief Stationsstraat
39
VOORONTWERP CENTRUM
• Integrale visie op het Stationsgebied (van Beatrixtunnel tot en met Kleine spoorbomen)
• Verbeteren van fietsparkeren Centrum en Stationsgebied• Herijking van het parkeerbeleid
Organisatie• Aanstellen van een Centrummanager• Doorontwikkelen van de bestaande overlegstructuren naar het Platform Centrum• Ondersteunen van planvorming van het Stadsfonds• Communicatiestrategie opstellen en realiseren• Monitor Centrum opstellen
VOORONTWERP CENTRUM
40
BijlageHet centrum in drie plannenIn de loop van de tijd zijn verschillende plannen en visies gemaakt voor het centrum, die niet of slechts deels werden gerealiseerd, maar wel hun sporen nalieten, waardoor er tot op de dag van vandaag een grote diversiteit is te zien aan bebouwing, openbare ruimten en schaal.
Kernplan 1946
Dudok had voor het centrum een rigoureus en ambitieus plan gemaakt (Kernplan 1946), met grootschalige sloop van de oude dorpskern en met veel ruimte voor verkeerswegen (o.a. Groest, Herenstraat en Kerkbrink-verkeersplein) en tunnels onder het spoor door. Van dit plan is vrijwel niets uitgevoerd. Het zou toen al een flinke metamorfose en een totaal andere identiteit van het dorp Hilversum hebben betekend. Het groen was vooral geconcentreerd in de groene middenbermen van de verkeerwegen en op het grote rechthoekige Kerkbrinkplein (op de plek van de Oude Kerk). Hoewel Dudok in het centrum vrijwel niets heeft gebouwd (op het C&A gebouw na) zijn er in de loop van de tijd in verschillende tijdsperiodes door andere architecten panden en ensembles gerealiseerd van hoogstaande kwaliteit.
Plan voor de Kern 1971
In 1971 werd het Plan voor de Kern vastgesteld. Deze visie heeft ondanks de gedeeltelijke uitvoering daarvan, op veel plekken in het centrum een forse schaalsprong opgeleverd in het centrum. Van de grote ringweg om het centrum is alleen de Schapenkamp uitgevoerd. Maar grootschalige nieuwbouw in het Stationsgebied en de parkeergarage Noordse Bosje zijn logische ontwikkelingen vanuit die visie. Ook latere bouwplannen hebben op deze visie voortgeborduurd, zoals het voormalig UWV-kantoor, Silverpoint, de bankgebouwen bij de Oude Torenstraat en de flat bebouwing in de Langestraat.
Ook toen al koos men voor een compact centrum dat volledig voetgangersgebied zou moeten worden. Tegenover de Hilvertshof zou de Groest worden verbreed, zodat daar de markt gehouden zou kunnen worden in plaats van op het Langgewenst. De karakteristieke bebouwing in de Kerkstraat, Schoutenstraat en ’s-Gravelandseweg bleef gespaard. Vrijwel alle andere bestaande (veelal kleinschalige) bebouwing zou moeten worden vervangen door grootschalige complexen.
41
Het centrum moest goed vanuit de stad en de regio bereikbaar worden voor de auto middels een ruime rondweg met daarlangs verschillende parkeergarages en extra tunnels onder het spoor door. Het groen werd gesitueerd aan de zuid- west- en noordwestzijde van het centrum met ruime groene parken met wooncomplexen daarin, op een paar kleinere pleintjes en brinken in het centrum en in een deel van de Groest.
Binnenstadsplan 1992In het Binnenstadsplan uit 1992 (‘Binnenstad Beter in Beeld’) is gekozen voor diversiteit en contrasten in het centrum: Dorp én Stad: • De grote schaal langs de Schapenkamp, Gooilandplein en de Langestraat,• en de ‘dorpse’ schaal in het centrum.
Binnenstad beter in Beeld 1992
• Het ‘Historisch Buurtje’ (Laanstraat en omgeving) werd herbouwd met oude ooit gesloopte pandjes en de Biersteeg e.o. werd ook ingericht als oud dorpserf.
Ook werden op basis hiervan de Kerkbrink, Keiplein, Kerkstraat, Groest en Leeuwenstraat als voetgangersgebied ingericht (kernwinkel- en verblijfsgebied).• De Groest werd van doorgaande verkeersroute heringericht als voetgangersgebied
met veel bomen. • De vier pleinen aan de uiteinden van de assen Kerkstraat-Leeuwenstraat en
Groest: Langgewenst, Stationsplein, Gooilandplein en Kerkbrink, zouden alle een verschillende functie en identiteit krijgen
Het groen in het centrum is vooral te vinden in de Groest, langs het zuidelijke deel van het Schapenkamp en op de brinken en pleintjes in het centrum. Om het kernwinkelgebied te duiden is gekozen voor eenheid in materiaal, straatmeubilair en verlichting in het voetgangersgebied.
Het verkeer ging in twee richtingen om het centrum heen met insteken naar de verschillende parkeergarages en met een autoluwe Langestraat nabij het ‘Oude Dorp’. Enige jaren later werd met het Verkeersplan ‘Wegen’ het eenrichtingsverkeer ingevoerd en werden de Langestraat en de Brinkweg onderdeel van de Centrumring. De autobereikbaarheid werd hierdoor duidelijk minder ten gunste van de fiets en het openbaar vervoer.
LessenIn het verleden zijn slechts delen van visies gerealiseerd en waren visievorming en uitvoering onvoldoende gekoppeld. Niet gerealiseerd werden onder andere het Langgewenst en tweerichtingsverkeer Centrumring. Daarnaast zijn de Brinkweg en de Langestraat toch onderdeel geworden van de Centrumring. Ook werden tal van compromissen gesloten. Voorbeelden hiervan zijn het invoeren van eenrichtingsverkeer op de Schapenkamp (links rijden), op de Kerkbrink en de Groest toch maar bussen en/of fietsen toelaten in plaats van te kiezen voor een aangenaam verblijfs klimaat voor voetgangers. Heldere keuzes worden gemaakt om aan vast te houden, ook al is lang niet alles op korte termijn te realiseren.