ÁCAROS QUE OCORREM EM CITROS · 1/ Temperatura de 30 oC. 2/ Biologia em algodoeiro, cultivar...
Transcript of ÁCAROS QUE OCORREM EM CITROS · 1/ Temperatura de 30 oC. 2/ Biologia em algodoeiro, cultivar...
10/03/2015
1
ÁCAROS QUE OCORREM EM CITROS
PEDRO TAKAO YAMAMOTO
Taxonomia de Ácaros
Filo: Arthropoda
Subfilo: Chelicerata
Classe: Arachinida
Subclasse: Acari
Ordem: Opilioacariformes
Parasitiformes
Acariformes
Krantz (1970)
10/03/2015
2
• Ordem ParasitiformesA. Subordem Tetrastigmata
Superfamília HolothyroideaB. Subordem Mesostigmata
Grande grupo Monogynaspidaa. Grupo Sejina
1. Superfamília Sejoideab. Grupo Uropodina
1. Superfamília Protodinychoidea2. Superfamília Trachytoidea3. Superfamília Uropoidea
c. Grupo Diarthrophallina1. Superfamília Diarthrophalloidea
d. Grupo Gamasida1. Superfamília Parasitoidea
Família: PhytoseiidaeIphiseiodes zuluagai, Euseius citrifolius, Euseius concordis
Taxonomia de Ácaros
B. Subordem Mesostigmata
Grande grupo Trigynaspida
a. Grupo Cercomegistina
1. Superfamília Cercomegistoidea
b. Grupo Antennophorina
1. Superfamília Celaenopsoidea
2. Superfamília Megisthanoidea
3. Superfamília Antennophoroidea
4. Superfamília Fedrizzioidea
Taxonomia de Ácaros
10/03/2015
3
• Ordem Acariformes
A. Subordem Prostigmata
Grande grupo Hetrostigmata
Grupo Tarsonemina
1. Superfamília Tarsonemoidea
Família Tarsonemidae
Polyphagotarsonemus latus
Taxonomia de Ácaros
• Ordem Acariformes
A. Subordem Prostigmata
Grande grupo Endeostigmata
Grupo Pachignathina
1. Superfamília Pachygnathoidea
Grande grupo Promata
a. Grupo Eupodostigmatina
1. Superfamília Eupodoidea
2. Superfamília Tydeoidea
Família Tydeidae
Lorryia formosa, Pseudolorrya mumai
3. Superfamília Bdelloidea
4. Superfmaília Halacaroidea
Taxonomia de Ácaros
10/03/2015
4
• Ordem Acariformes
A. Subordem Prostigmata
Grande grupo Promata
b. Grupo Stomatostigmatina
1. Superfamília Labidostommoidea
c. Grupo Eleutherogonina
1. Superfamília Caeculoidea
2. Superfamília Raphignathoidea
Família Stigmaeidae
Agistemus floridanus, Agistemus brasiliensis, Zetzelia
malvinae
3. Superfamília Iolinoidea conti....
Taxonomia de Ácaros
• Ordem Acariformes
A. Subordem Prostigmata
c. Grupo Eleutherogonina
4. Superfamília Tetranychoidea
Família Tenuipalpidae
Brevipalpus phoenicis
Família Tetranychidae
Eutetranychus banksi, Panonychus citri,
Tetranychus mexicanus, Tetranychus
cinnabarinus, Aponychus chiavegatoi conti....
Taxonomia de Ácaros
10/03/2015
5
• Ordem Acariformes
A. Subordem Prostigmata
c. Grupo Eleutherogonina
5. Superfamília Anystoidea
6. Superfamília Cheyletoidea
Família Cheyletidae
Cheletogenes ornatus, Hemicheyletia wellsi
Taxonomia de Ácaros
• Ordem Acariformes
A. Subordem Prostigmata
Grande grupo Promata
d. Grupo Tetrapodilina
1. Superfamília Eriophyoidea
Família Eriophydae
Aceria sheldoni, Aculopis pelekassi, Calacarus
citrifolii, Phyllocoptruta oleivora, Tegolophus
brunnei
Taxonomia de Ácaros
10/03/2015
6
• Ordem Acariformes
A. Subordem Prostigmata
Grande grupo Parasitengona
1. Superfamília Erythraeoidea
2. Superfamília Trombidioidea
Grande grupo Hydrachnellae
1. Superfamília Hydrovolzioidea
2. Superfamília hydrophanthoidea
1. Superfamília Hydrachnoidea
2. Superfamília hygrobatoidea
Taxonomia de Ácaros
• Ordem Acariformes
B. Subordem Astigmata
Grande grupo Acaridia
1. Superfamília Acaroidea
2. Superfamília Trombidioidea
Taxonomia de Ácaros
10/03/2015
7
• Ordem Acariformes
c. Subordem Cryptostigmata
Grande grupo Palaeacari
1. Superfamília palaeacaroidea
Grande grupo Oribatei Inferiores
Grande grupo Oribatei Superiores
a. Grupo Pscnonoticina
b. Grupo poronoticina
Taxonomia de Ácaros
• Família Eriophyidae
Aceria sheldoni, Aculops pelekassi, Calacarus citrifolii, Phyllocoptruta oleivora,
Tegolophus brunneus
• Família Tarsonemidae
Polyphagotarsonemus latus
• Tenuipalpidae
Brevipalpus phoenicis
• Tetranychidae
Eutetranychus banksi, Panonychus citri, Tetranychus mexicanus, Tetranychus
cinnabarinus, Aponychus chiavegatoi
• Tydeidade
Lorryia formosa, Pseudolorrya mumai
• Phytoseiidae
Iphiseiodes zuluagai, Euseius concordis, Euseius citrifolius
• Stigamaeidae
Agistemus brasiliensis, Agistemus floridanus, Zetzelia malvinae
• Cheyletidae
Cheletogenes ornatus, Hemicheyletia wellsi
Taxonomia de Ácaros
10/03/2015
8
Taxonomia de Ácaros
Taxonomia de Ácaros
10/03/2015
9
Inseto
Ácaro
X
Ácaros - morfologia
Taxonomia de Ácaros
10/03/2015
10
Taxonomia de Ácaros
Ácaros - morfologia
Taxonomia de Ácaros
10/03/2015
11
Taxonomia de Ácaros
• Família Eriophyidae
Aceria sheldoni, Aculopis pelekassi , Calacarus citrifolii,
Phyllocoptruta oleivora, Tegolophus brunneus
Taxonomia de Ácaros
Ácaro da Ferrugem –
Phyllocoptruta oleivora
Ácaro das Gemas –
Aceria sheldoni
Aculopis pelekassi
10/03/2015
12
• Família Eriophyidae
Aceria sheldoni, Aculopis pelekassi , Calacarus citrifolii,
Phyllocoptruta oleivora, Tegolophus brunneus
Taxonomia de Ácaros
Dois pares de pernas
Corpo anelado evermiforme
Tarso com Unhas raiada
• Família Eriophyidae
Aceria sheldoni, Aculopis pelekassi , Calacarus citrifolii,
Phyllocoptruta oleivora, Tegolophus brunneus
Taxonomia de Ácaros
Ovo – dois estágios ninfas - adultos
10/03/2015
13
Taxonomia de Ácaros
Devido ao pequeno tamanho dos estiletes do ácaro (7 um), a alimentação é restrita a
camada de células epidérmicas (não atingem as células oleíferas)
Densidade de 50 a 200 ácaros/cm2 causam emissão significativa de etileno
A emissão de etileno acelera o processo de maturação dos frutos
• Família Eriophyidae
Aceria sheldoni, Aculopis pelekassi , Calacarus citrifolii,
Phyllocoptruta oleivora, Tegolophus brunneus
Alimentação de Ácaros
10/03/2015
14
� Sexuada, porém não há cópula
Espermatóforos
Papila genital� Partenogênese arrenótoca (origina apenas machos)
Reprodução de Eriophyideos
• Família Tarsonemidae
Polyphagotarsonemus latus
Taxonomia de Ácaros
Ácaro Branco –
Polyphagotarsonemus
latus
10/03/2015
15
• Família Tarsonemidae
Polyphagotarsonemus latus
Taxonomia de Ácaros
Corpo segmentado
40. Pernas da fêmeasterminam em duassetas
Ovo – larva – ninfa quiecente - adulto
• Família Tarsonemidae
Polyphagotarsonemus latus
Taxonomia de Ácaros
10/03/2015
16
• Família Tarsonemidae
Polyphagotarsonemus latus
Taxonomia de Ácaros
Descoloração e prateamento/bronzeamento da superfície das folhas e ramos herbáceos
Células do tecido em rápido crescimento entram em colapso
As folhas novas, em vias de expansão, ficam estreitas, rígidas e torcidas e não se desenvolvem, enrolado seus bordos para
baixo ou para cima
• Tenuipalpidae
Brevipalpus phoenicis
Taxonomia de Ácaros
Ácaro da Leprose –
Brevipalpus phoenicis
10/03/2015
17
• Tenuipalpidae
Brevipalpus phoenicis
Taxonomia de Ácaros
Presença de Sutura
Ácaros Chatos
• Tenuipalpidae
Brevipalpus phoenicis
Taxonomia de Ácaros
10/03/2015
18
Taxonomia de Ácaros
10/03/2015
19
Taxonomia de Ácaros
Brevipalpus
californicusBrevipalpus
phoenicis
Brevipalpus
obovatus
Fonte: Miranda, 2008
10/03/2015
20
• Tetranychidae
Eutetranychus banksi, Panonychus citri, Tetranychus mexicanus,
Tetranychus cinnabarinus, Aponychus chiavegatoi
Taxonomia de Ácaros
Ácaro Purpúreo –
Panonychus citri
Ácaro Mexicano –
Tetranychus mexicanus
Tetranychus cinnabarinus
Ácaro Texano –
Eutetranychus banksi
• Tetranychidae
Eutetranychus banksi, Panonychus citri, Tetranychus mexicanus,
Tetranychus cinnabarinus, Aponychus chiavegatoi
Taxonomia de Ácaros
10/03/2015
21
• Tetranychidae
Eutetranychus banksi, Panonychus citri, Tetranychus mexicanus,
Tetranychus cinnabarinus, Aponychus chiavegatoi
Taxonomia de Ácaros
10/03/2015
22
• Tetranychidae
Eutetranychus banksi, Panonychus citri, Tetranychus mexicanus,
Tetranychus cinnabarinus, Aponychus chiavegatoi
Taxonomia de Ácaros
Tetranychus
mexicanus
Panonychus
citri
Eutetranychus
banksi
• Tetranychidae
Eutetranychus banksi, Panonychus citri, Tetranychus mexicanus,
Tetranychus cinnabarinus, Aponychus chiavegatoi
Taxonomia de Ácaros
Células epidérmicas e parenquimatosas esvaziadas pela ação dos estiletes quelicerais são ocupados pelo ar =
pontuações esbranquiçadas
Ataque intenso= mancas necróticas de extensão variada, podendo causar
rasgadura e queda das folhas
10/03/2015
23
Ácaro hindu dos citros Schizotetranychus hindustanicus
Ácaro hindu dos citros Schizotetranychus hindustanicus
Ácaro da família TetranychidaePrimeiro relato no Brasil: RoraimaFevereiro/março de 2008Pequenas propriedades e fundo de quintal doMunicípio de Boa VistaOrigem: Índia (considerado praga secundária).
10/03/2015
24
• Tydeidade
Lorryia formosa, Pseudolorrya mumai
Taxonomia de Ácaros
10/03/2015
25
• Phytoseiidae
Iphiseiodes zuluagai, Euseius concordis, Euseius citrifolius
Taxonomia de Ácaros
• Stigamaeidae
Agistemus brasiliensis, Agistemus floridanus, Zetzelia malvinae
Taxonomia de Ácaros
10/03/2015
26
• Cheyletidae
Cheletogenes ornatus, Hemicheyletia wellsi
Taxonomia de Ácaros
Locais de Ocorrência de Ácaros
Po
lyp
ha
go
tars
on
emu
s
latu
s
Aceria
sheldoni
Brevipalpus
phoenicis
Lorryia
formosa
Panonychus citri
Eutetranychus banksi
Tetranychus mexicanus
10/03/2015
27
Época de Ocorrência de Ácaros
JUL DEZFEV ABR SET NOVJAN MAR MAI JUN OUTAGO
Tetraniquídeos
Ácaro branco
Ácaro da Ferrugem
Ácaro da leprose
Ácaro das gemas
Distribuição Geográfica de ÁcarosFamília e nome científico Nome Comum Ocorrência
Eriophyidae
Aceria sheldoni Ácaro das gemas Cosmopolita
Aculops pelekassi Cosmopolita
Phyllocoptruta oleivora Ácaro da falsa ferrugem Cosmopolita
Tegolophus brunneusÁcaro marrom da ferrugem dos citros
Brasil
Tarsonemidae
Polyphagotarsonemus latus Ácaro branco Cosmopolita
Tenuipalpidae
Brevipalpus phoenicis Ácaro da leprose Cosmopolita
Tetranychidae
Eutetranychus banksi Ácaro texano Américas
Panonychus citri Ácaro purpúreo Cosmopolita
Tetranychus mexicanus Ácaro mexicano Américas
10/03/2015
28
Estágios de desenvolvimento
Fruto Folha
Ovo – adulto (dias) 14,37 17,62
Longevidade (dias) 21,47 19,66
Ciclo completo (dias) 37,84 37,28
Número de ovos 39,17 8,57
Laboratório: 30oCChiavegato (1986)
Biologia de Ácaros
Ácaro da leprose –Brevipalpus phoenicis
Fases (Dias)
Umidade relativa do ar (%)
30 ±±±± 4,5 60 ±±±± 3,5 90 ±±±± 6,0
Incubação 9,50 ±±±± 1,20 8,50 ±±±± 0,35 9,50 ±±±± 0,90
Larval 6,58 ±±±± 1,66 5,55 ±±±± 0,56 6,05 ±±±± 0,80
Ninfal 11,95 ±±±± 1,26 10,94 ±±±± 0,73 13,26 ±±±± 1,27
Ovo-Adulto 28,50 ±±±± 0,77 25,46 ±±±± 0,92 28,46 ±±±± 1,44
Ovos viáveis (%) 32,30 91,00 92,20
Biologia de Ácaros
Ácaro da leprose –Brevipalpus phoenicis
10/03/2015
29
Biologia de Ácaros
SexoIncubação
(dia)
Larva (dia)
Pupa (dia)
Ovo a
Adulto (dia)
Pré-oviposição
OviposiçãoOvos/fêmea (nº)
Longevi-dade (dia)Diário Total
Fêmea 2,1±0,1 1,1±0,1 0,8±0,1 4,1±0,1 6,8±1,3 4,5±0,9 29,6±7,3 10,0±1,5
Macho 2,1±0,3 1,1±0,3 0,9±0,3 4,1±0,3 -- -- -- 8,8±1,1
Ácaro branco –Polyphagotarsonemus latus
Biologia de Ácaros
Ácaro Texano –Eutetranychus banksi
10/03/2015
30
Biologia de Ácaros
Ácaro Texano –Eutetranychus banksi
EspécieIncuba-
çãoOvo a adulto
Longevi-dade
Oviposi-ção
Brevipalpus
phoenicis 1/ 5,29 14,37 21,47 39,17
Polyphagotarsonemus
latus – Fêmea2/ 2,1 4,1 10,0 29,6
Polyphagotarsonemus
latus - macho2/ 2,1 4,1 8,8 ---
Phyllocoptruta
oleivora 3/ 3,07,0 –10,0
23,0 29,0
Eutetranychus
banksi 4/ 6,6 12,8 12,6 11,9
Panonychus
citri 5/ 28,9 77,2
Biologia de Ácaros
1/ Temperatura de 30oC. 2/ Biologia em algodoeiro, cultivar IAC-20, a 28,5±0,3oC, umidade relativa de 71,0±2,6% e fotofase de 14 horas. 3/ Condições de verão. 4/ Biologia em Laranja Lima, 26 ± 0,2°C, 65 ± 7% U.R. e 12h de fotofase. 5/ Folhas de limão Siciliana.