ÇALIŞKAN ÇALIŞKAN CANAVARLARCANAVARLAR

Ders:Fen ve TeknolojiDers:Fen ve Teknoloji

Konu:Vücudumuzun Bilmecesini ÇözelimKonu:Vücudumuzun Bilmecesini Çözelim

Öğretmen:Latif SakçıÖğretmen:Latif Sakçı

İyi eğlenceler. Pardon iyi seyirler. İyi eğlenceler. Pardon iyi seyirler.

Amann boşver ikisi birlikte. Amann boşver ikisi birlikte.

Destek ve HareketDestek ve Hareket

Soluk Alıp VermeSoluk Alıp Verme

Kanın Vücutta DolaşımıKanın Vücutta Dolaşımı

Egzersiz YapalımEgzersiz Yapalım

Destek ve HareketDestek ve HareketKemik, Eklem, KasKemik, Eklem, Kas

Kemik, eklem ve kaslarımız birlikte çalışarak;Kemik, eklem ve kaslarımız birlikte çalışarak;

Vücudumuza şeklini verir.Vücudumuza şeklini verir.

İç organlarımızı korur.İç organlarımızı korur.

Hareket etmemizi sağlar.Hareket etmemizi sağlar.

Kemik:Kemik:Vücudumuza şekil veren sert yapılara denir.Vücudumuza şekil veren sert yapılara denir.

Kemikler üçe ayrılır:Kemikler üçe ayrılır:

YASSI KEMİKYASSI KEMİK

UZUN KEMİKUZUN KEMİK

KISA KEMİKKISA KEMİK

Yassı Kemik:Yassı Kemik:Geniş yüzeylidirler. Kafatası, göğüs Geniş yüzeylidirler. Kafatası, göğüs kafesi ve kalça kemiklerinde bulunur.kafesi ve kalça kemiklerinde bulunur.

Uzun Kemik:Uzun Kemik:Boyları enlerinden daha uzundur. Kol ve Boyları enlerinden daha uzundur. Kol ve bacak kemiklerinde bulunur.bacak kemiklerinde bulunur.

Kısa Kemikler:Kısa Kemikler:Boyları enlerinden kısadır. El, ayak Boyları enlerinden kısadır. El, ayak bilekleri ve omurgada bulunur. bilekleri ve omurgada bulunur.

Eklem:Eklem:Kemiklerin birbirine bağlandıkları yere denir.Kemiklerin birbirine bağlandıkları yere denir.

Eklemler üçe ayrılır:Eklemler üçe ayrılır:

OYNAR - OYNAMAZ – YARI OYNAR

EKLEM

Oynar Eklem:Oynar Eklem:Kafatasında bulunan eklemlerdir.Kafatasında bulunan eklemlerdir.

Oynamaz Eklem:Oynamaz Eklem:Omurgada ve göğüs kafesindeOmurgada ve göğüs kafesinde

bulunan eklemlerdir.bulunan eklemlerdir.

Yarı Oynar Eklem:Yarı Oynar Eklem:Kolay ve çok yönlü hareket edebilenKolay ve çok yönlü hareket edebilen

eklemlerdir.eklemlerdir.

Kas:Kas:Vücudumuza biçim kazandıran,Vücudumuza biçim kazandıran,

iskeletimizi ve iç organlarımızı hareketiskeletimizi ve iç organlarımızı hareket

ettiren yapılara denir. ettiren yapılara denir.

Kaslar;Kaslar;

İskeletin dış kısmını örter.İskeletin dış kısmını örter.

Vücudumuza şeklini verir.Vücudumuza şeklini verir.

Eklemler ve kemikler ile birlikte hareket Eklemler ve kemikler ile birlikte hareket etmemizi sağlar.etmemizi sağlar.

Soluk alıp vermeye yardımcı olur.Soluk alıp vermeye yardımcı olur.

Kasılıp gevşeyebilirler.Kasılıp gevşeyebilirler.

Kasılınca boyları kısalır ve kalınlaşır.Kasılınca boyları kısalır ve kalınlaşır.

Gevşeyince boyları uzar ve incelir.Gevşeyince boyları uzar ve incelir.

Birbirlerine zıt yönlü çalışırlar.Birbirlerine zıt yönlü çalışırlar.

İSKELETİSKELET

Değişik şekillerde ve Değişik şekillerde ve uzunluklardaki uzunluklardaki kemiklerin kemiklerin birleştirilmesiyle oluşan birleştirilmesiyle oluşan yapıya denir.yapıya denir.

Harbiden içimi

kuruttun.

İSKELETİN BÖLÜMLERİİSKELETİN BÖLÜMLERİ

İskelet dört bölümde incelenir:İskelet dört bölümde incelenir:

KAFATASIKAFATASI

OMURGAOMURGA

GÖĞÜS KAFESİGÖĞÜS KAFESİ

KOLLAR VE BACAKLARKOLLAR VE BACAKLAR

Kafatası;Kafatası;

Yassı kemiklerden oluşur.Yassı kemiklerden oluşur.

Birbirine fermuarın dişleri gibi kenetlenmiştir.Birbirine fermuarın dişleri gibi kenetlenmiştir.

Hareket etmezler.Hareket etmezler.

Sert ve sağlamdırlar.Sert ve sağlamdırlar.

Sadece alt çene kemiği hareketlidir.Sadece alt çene kemiği hareketlidir.

Dişlerimi sıkmaktan

kafam çatladı.

Omurga:Omurga:Vücudun üst kısmını destekleyen iskeletVücudun üst kısmını destekleyen iskelet bölümüdür.bölümüdür.

SS biçiminde kıvrıktır.biçiminde kıvrıktır.

Vücudumuza esneklik kazandırır.Vücudumuza esneklik kazandırır.

Dik durmamızı sağlar.Dik durmamızı sağlar.

Vücut ağırlığının eşit dağılmasını sağlar.Vücut ağırlığının eşit dağılmasını sağlar.

Omur adı verilen 33 kısa kemiğin üst üste Omur adı verilen 33 kısa kemiğin üst üste dizilmesiyle oluşur.dizilmesiyle oluşur.

Göğüs kafesi;Göğüs kafesi;

Göğüs kemiği ile 12 çift kaburgadan oluşur.Göğüs kemiği ile 12 çift kaburgadan oluşur.

Göğüs kafesi içinde kalp ve akciğerler bulunur.Göğüs kafesi içinde kalp ve akciğerler bulunur.

Soluk alıp vermemize yardım eder.Soluk alıp vermemize yardım eder.

Kollar ve bacaklar:Kollar ve bacaklar:VücudumuzunVücudumuzun en çok hareket en çok hareket eden bölümleridir.eden bölümleridir.

Kollar ve bacaklardaki kemikler;Kollar ve bacaklardaki kemikler;

Yürürken,Yürürken,

Top oynarken,Top oynarken,

Yazı yazarken yapan kemiklerdir.Yazı yazarken yapan kemiklerdir.

Soluk Alıp VermeSoluk Alıp Verme Vücudumuz için gerekli olan oksijenin Vücudumuz için gerekli olan oksijenin

solunum organları yardımıyla solunum organları yardımıyla vücudumuza alınmasını vücudumuza alınmasını soluk alma soluk alma denir. denir.

Vücudumuzdaki karbondioksitin Vücudumuzdaki karbondioksitin solunum organları yardımıyla dışarı solunum organları yardımıyla dışarı verilmesine verilmesine soluk verme soluk verme denir.denir.

Canlıların Canlıların besinbesin ve ve oksijeni oksijeni vücutlarına vücutlarına alarak enerji ihtiyaçlarını karşıladıktan alarak enerji ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra sonra karbondioksitkarbondioksit ve ve susu buharınıbuharını dışarı dışarı vermelerine vermelerine solunum solunum denir.denir.

Solunumda Görevli Organlar;Solunumda Görevli Organlar;Burun,Burun,

Yutak,Yutak,

Gırtlak,Gırtlak,

Soluk borusu veSoluk borusu ve

Akciğerlerdir.Akciğerlerdir.

Ağız, soluk alıp-verme organı değildir.Ağız, soluk alıp-verme organı değildir.

BURUNBURUN Havayı dış ortamdan vücudumuza alan organdır. İçinde Havayı dış ortamdan vücudumuza alan organdır. İçinde

kıllar ve sümüksü salgı maddesi vardır.kıllar ve sümüksü salgı maddesi vardır. Burun, içinden geçen havayı;Burun, içinden geçen havayı;

Isıtır,Isıtır,

Nemlendirir, Nemlendirir,

Mikrop ve yabancı maddelerden temizleyerek yutağa iletir.Mikrop ve yabancı maddelerden temizleyerek yutağa iletir.

Bu nedenle ,nefesimizi burnumuzdan almak daha Bu nedenle ,nefesimizi burnumuzdan almak daha doğrudur.doğrudur.

Burun, hem koku alma hem de solunum organıdır.Burun, hem koku alma hem de solunum organıdır.

YUTAKYUTAK Ağız ve burun boşluğuyla, yemek Ağız ve burun boşluğuyla, yemek

borusu ve soluk borusunun birleştiği borusu ve soluk borusunun birleştiği bir kavşak gibidir.bir kavşak gibidir.

Yutak;Yutak;

Havanın, soluk borusuna, Havanın, soluk borusuna,

Besinlerin, yemek borusuna Besinlerin, yemek borusuna iletilmesini sağlar.iletilmesini sağlar.

GIRTLAKGIRTLAK Soluk borusunun başlangıç kısmıdır. Soluk borusunun başlangıç kısmıdır.

Burundan geçen hava yutaktan sonra Burundan geçen hava yutaktan sonra gırtlağa gelir.gırtlağa gelir.

Gırtlak;Gırtlak;

Yutkunma dışında sürekli soluk borusunuYutkunma dışında sürekli soluk borusunu

açık tutar.açık tutar.

Havayı soluk borusuna iletir.Havayı soluk borusuna iletir.

Besinleri yutarken soluk borusunu kapatır.Besinleri yutarken soluk borusunu kapatır.

Yediklerimizin yemek borusuna geçmesiniYediklerimizin yemek borusuna geçmesini

sağlar, soluk borusuna kaçmasını önler.sağlar, soluk borusuna kaçmasını önler.

SOLUK BORUSUSOLUK BORUSU Gırtlak ile akciğer arasında uzanan uzun Gırtlak ile akciğer arasında uzanan uzun

borudur.borudur.YY şeklindedir.Akciğerlere girerken şeklindedir.Akciğerlere girerken iki dala ayrılır. Havanın akciğerlere iki dala ayrılır. Havanın akciğerlere iletilmesini sağlar. iletilmesini sağlar.

AKCİĞERLERAKCİĞERLER Solunum olayında havadan alınan oksijen ile Solunum olayında havadan alınan oksijen ile

vücutta oluşan karbondioksitin değişimi vücutta oluşan karbondioksitin değişimi akciğerlerde gelişir.akciğerlerde gelişir.

Akciğerlerin altında göğüs boşluğu ile karın Akciğerlerin altında göğüs boşluğu ile karın boşluğunu ayıran düz ve kaslı yapıya boşluğunu ayıran düz ve kaslı yapıya diyafram diyafram denir.denir.

KANIN VÜCUTTA DOLAŞIMIKANIN VÜCUTTA DOLAŞIMIVücudumuzdaki;Vücudumuzdaki;

Yararlı maddelerin taşınması, Yararlı maddelerin taşınması,

Zararlı maddelerin atılmasıZararlı maddelerin atılması

kan dolaşımı kan dolaşımı ile gerçekleşir.ile gerçekleşir.

Vücudumuzda kan dolaşımı;Vücudumuzda kan dolaşımı;

Kan, Kan,

Kalp veKalp ve

Damarlar ile gerçekleşir.Damarlar ile gerçekleşir.

KanKan

Bir yerimiz kesildiğinde akan kırmızı, ılık Bir yerimiz kesildiğinde akan kırmızı, ılık sıvınınsıvının kankan olduğunu biliyoruz.olduğunu biliyoruz.

Kan;Kan;

Vücudumuzun her noktasına besin ve Vücudumuzun her noktasına besin ve oksijen taşır.oksijen taşır.

Vücudu mikroplara karşı korur.Vücudu mikroplara karşı korur.

Karbondioksit ve diğer zararlı maddelerin, Karbondioksit ve diğer zararlı maddelerin, vücut dışına atılmasına yardımcı olur.vücut dışına atılmasına yardımcı olur.

Damarlar Damarlar Kanın, bütün vücudu dolaşmasını sağlayan Kanın, bütün vücudu dolaşmasını sağlayan

yapılara yapılara damar damar denir.denir.

Damarlar; Damarlar;

Vücudun kan ihtiyacına göre farklı Vücudun kan ihtiyacına göre farklı kalınlıklarda olabilir.kalınlıklarda olabilir.

Bitki yapraklarındaki gibi küçük dallara Bitki yapraklarındaki gibi küçük dallara ayrılarak tüm vücudu sarar.ayrılarak tüm vücudu sarar.

Kesik ve yaralanma olmadığı sürece kanın Kesik ve yaralanma olmadığı sürece kanın vücut dışına çıkmasını önler.vücut dışına çıkmasını önler.

KalpKalp Kalp;Kalp;

Göğüs kafesinin içinde ve iki akciğer arasındadır.Göğüs kafesinin içinde ve iki akciğer arasındadır.

Özel bir kastan oluşmuştur.Özel bir kastan oluşmuştur.

Kanı vücuda pompalar.Kanı vücuda pompalar.

Kasılıp gevşeyerek kanın damarlar içinde Kasılıp gevşeyerek kanın damarlar içinde hareket etmesini sağlar.hareket etmesini sağlar.

Kan yoluyla besin ve oksijenin tüm vücuda Kan yoluyla besin ve oksijenin tüm vücuda dağıtılmasını sağlar.dağıtılmasını sağlar.

Kalp bir pompa gibi çalışır.Kalp bir pompa gibi çalışır.

Oksijen bakımından zengin kan,Oksijen bakımından zengin kan,

Açık kırmızı renktedir veAçık kırmızı renktedir ve

Kalbin sol tarafındadır.Kalbin sol tarafındadır.

Karbondioksiti fazla olan kan,Karbondioksiti fazla olan kan,

Koyu kırmızıdır veKoyu kırmızıdır ve

Kalbin sağ tarafındadır.Kalbin sağ tarafındadır.

EK BİLGİEK BİLGİ

Kalp;Kalp;

Dört odacığa ayrılmıştır.Dört odacığa ayrılmıştır.

Üstteki odacıklara Üstteki odacıklara kulakçık, kulakçık, alttaki alttaki odacıklara odacıklara karıncık karıncık denir.denir.

Kalpte gerçekleşen kasılma-gevşeme Kalpte gerçekleşen kasılma-gevşeme hareketinehareketine kalp atışıkalp atışı denir.denir.

Elimizi sol göğsümüze bastırdığımızda Elimizi sol göğsümüze bastırdığımızda kalp atışımızı hissederiz.kalp atışımızı hissederiz.

Kalp atışları nabız sayesinde tespit Kalp atışları nabız sayesinde tespit edilir.edilir.

Kalbin kasılmasıyla damarlara Kalbin kasılmasıyla damarlara pompalanan kanın damar duvarına pompalanan kanın damar duvarına yaptığı vuruşayaptığı vuruşa nabıznabız denir.denir.

Nabız sayısı;Nabız sayısı;

Ateşli hastalıklarda,Ateşli hastalıklarda,

Yeni doğan bebeklerde,Yeni doğan bebeklerde,

Korktuğumuzda,Korktuğumuzda,

Heyecanlandığımızda ve Heyecanlandığımızda ve

Soğuk havalarda artar.Soğuk havalarda artar.

Yürüme, koşma ve diğer vücut Yürüme, koşma ve diğer vücut egzersizlerinde artar.egzersizlerinde artar.

Sınırlıdır. Egzersiz sürse de belirli bir Sınırlıdır. Egzersiz sürse de belirli bir noktadan sonra artmaz.noktadan sonra artmaz.

Bir dakikadaki nabız sayısı;Bir dakikadaki nabız sayısı;

Bebeklerde 100 – 120Bebeklerde 100 – 120

Çocuklarda 80 – 100Çocuklarda 80 – 100

Yetişkinlerde ise 70 – 80 civarındadır.Yetişkinlerde ise 70 – 80 civarındadır.

İlerleyen yaşlarda vücudun enerji ihtiyacı İlerleyen yaşlarda vücudun enerji ihtiyacı azalır. Bu nedenle nabız sayısı da azalır.azalır. Bu nedenle nabız sayısı da azalır.

STETOSKOPSTETOSKOP

Kalp atışları ve soluk alıp verme Kalp atışları ve soluk alıp verme olayıolayı

stetoskopstetoskop denilen aletle dinlenir.denilen aletle dinlenir.

Stetoskop sesleri yükselterek Stetoskop sesleri yükselterek duymamızıduymamızı

sağlar.sağlar.

EGZERSİZ YAPALIMEGZERSİZ YAPALIM Günümüz teknolojik araçları (otomobil, Günümüz teknolojik araçları (otomobil,

asansör, yürüyen merdiven, vb.) insanların asansör, yürüyen merdiven, vb.) insanların hareketlerini kısıtlamıştır.hareketlerini kısıtlamıştır.

Bu yüzden;Bu yüzden;

Yürüyüş,Yürüyüş,

Hafif koşu,Hafif koşu,

Bisiklete binme veBisiklete binme ve

Yüzme gibi düzenli ve sürekli egzersizler çok Yüzme gibi düzenli ve sürekli egzersizler çok önemlidir.önemlidir.

Neden Egzersiz?Neden Egzersiz?

Vücudumuzun;Vücudumuzun;

Düzenli uykuya,Düzenli uykuya,

Dengeli beslenmeye veDengeli beslenmeye ve

Egzersizlere ihtiyacı vardır.Egzersizlere ihtiyacı vardır.

Düzenli bir egzersiz;Düzenli bir egzersiz;

Sağlıklı olmamızı,Sağlıklı olmamızı,

Daha dinç görünmemizi veDaha dinç görünmemizi ve

Kendimizi daha iyi hissetmemizi sağlar.Kendimizi daha iyi hissetmemizi sağlar.

Egzersiz yapılmaması sonucu kilo alınır. Egzersiz yapılmaması sonucu kilo alınır. Bu kilolar farklı hastalıklara neden olabilir. Bu kilolar farklı hastalıklara neden olabilir.

Televizyon ve bilgisayar başında Televizyon ve bilgisayar başında gereğinden fazla vakit geçirmek yerine sık gereğinden fazla vakit geçirmek yerine sık sık egzersiz yapmalıyız.sık egzersiz yapmalıyız.