CA DAO - TUC NGU
Transcript of CA DAO - TUC NGU
CA DAO - TUÏC NGÖÕ VIEÄT NAM
A1. Ai buồn, ai khóc thiết tha Tui vui, tui cũng chan hòa giọt châu
2. Ai cũng tưởng bậu hiền Cắn cơm không bể, cắn tiền bể hai
3. Ai đem con sáo sang sông Ðể cho con sáo sổ lồng bay cao
4. Ai đi đâu ấy hỡi ai Hay là trúc đã nhớ mai đi tìm Tìm ai như thể tìm chim Chim bay biển Bắc, đi tìm biển Ðông
5. Ai kêu là rạch, em gọi là sông Phù sa theo nước chảy mênh mông Sông ơi, thấm mát đời con gái Chẳng muốn lìa sông, chẳng muốn lấy chồng
6. Ai làm Nam Bắc phân kỳ Cho hai giòng lệ đầm đìa nhớ thương
7. Ai mà hảo ngọt thì ăn bánh cam Ai mà nhát gan thì sợ bánh tét Ai ham trồng kiểng thì mê bánh bông lan Còn như bánh tráng thì để hàng trai tơ Chỉ mấy ả giang hồ, bánh bèo đớp sạch
8. Ai mà nói dối cùng ai Thì trời giáng hạ cây khoai giữa đồng Ai mà nói dối cùng chồng Thì trời giáng hạ cây hồng bờ ao
9. Ai nhứt thì tôi đứng nhì Ai mà hơn nữa, tôi thì thứ ba
10. Ai ơi bưng bát cơm đầy Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần
1
11. Ai ơi, chơi lấy kẻo già Măng mọc có lứa, người ta có thì Chơi Xuân kẻo hết Xuân đi Cái già sòng sọc nó thì theo sau
12. Ai ơi, chớ lấy chồng chung Chồng chung hai vợ, một mùng Day qua con vợ nọ, chọc khùng con vợ kia
13. Ai ơi chớ lấy học trò Dài lưng tốn vải ăn no lại nằm Hay nằm thời có võng đào Dài lưng thời có áo chào nhà vua Hay ăn thời có gạo kho Việc gì mà chẳng ăn no lại nằm
14. Ai ơi, chớ nghĩ mình hèn Nước kia dù đục lóng phèn cũng trong
15. Ai ơi chớ vội cười nhau Cười người hôm trước hôm sau người cười
16. Ai ơi chớ vội cười nhau Nhìn mình cho tỏ trước sau hãy cười
17. Ai ơi chẳng chóng thì chầy Có công mài sắt, có ngày nên kim
18. Ai ơi đã quyết thì hành Ðã đốn thì vác cả cành lẫn cây
19. Ai ơi ở chí cho bền Dù ai xoay hướng đổi nền mặc ai
20. Ai phụ tôi có đất trời chứng giám Phận tôi nghèo, tôi không dám phụ ai Tưởng giếng sâu, tôi nối sợi dây dài Ai dè giếng cạn, tiếc hoài sợi dây
21. Ai về ai ở mặc ai Áo dà ở lại, đến mai hãy về
2
22. Ai về ai ở mặc ai Thiếp như sầu đượm thắp hoài năm canh
23. Ai về Bình Ðịnh mà coi Ðàn bà cũng biết múa roi, đi quờn (quyền)
24. Ai về cho thiếp theo cùng Ðói no thiếp chịu, lạnh lùng thiếp cam.
25. Ai về em gởi bức thơ Hỏi người bạn cũ bây giờ nơi nao Non kia ai đắp mà cao Sông kia, biển nọ ai đào mà sâu
26. Ai về tôi gửi buồng cau Buồng trước kính mẹ, buồng sau kính thầy
27. Ăn cháo, đá bát 28. Ăn một buổi giỗ, chạy ba cánh đồng 29. Ăn bữa giỗ, lỗ bữa cày 30. Ăn cá nhả xương, ăn đường nuốt chậm 31. Ăn cây nào, rào cây nấy 32. Ăn chưa no, lo chưa tới 33. Ăn cơm không rau như nhà giàu chết không nhạc 34. Ăn cơm có canh như tu hành có bạn 35. Ăn cơm mới, nói chuyện cũ 36. Ăn dầm, nằm dề 37. Ăn đi giỗ trước, lội nước theo sau
38. Ăn được, ngủ được là tiên Không ăn không ngủ, mất tiền thêm lo
39. Ầu ợ.. Ví dầu ví dẫu ví dâu Ví qua ví lại ví trâu vô chuồng
40. Ăn gửi, nằm nhờ 41. Ăn hết đánh đòn, ăn còn mất vợ 42. Ăn kỹ no lâu, cày sâu tốt lúa 43. Ăn mày quen ngõ 44. Ăn miếng chả, trả miếng nem 45. Ăn ngay, nói thẳng 46. Ăn ngay ở thật, mọi tật mọi lành
3
47. Ăn nhai, nói nghĩ 48. Ăn như xáng xúc, làm như lục bình trôi 49. Ăn no, ngủ kỹ 50. Ăn no tức bụng, làm lắm cực thân 51. Ăn ốc, nói mò
52. Ăn sao cho được mà mời Thương sao cho được vợ người mà thương
53. Ăn sung ngồi gốc cây sung Lấy anh thì lấy, nằm chung không nằm
54. Ăn tàn ăn mạt, ăn nát cửa nhà Con gà nuốt trộng, cá bống nuốt tươi
55. Ăn, thì ăn những miếng ngon, Làm thì chọn việc cỏn con mà làm.
56. Ăn thì vùa, thua thì chạy
57. Ăn trái nhớ kẻ trồng cây Uống nước nhớ người đào giếng
58. Ăn trông nồi, ngồi trông hướng
59. Anh buồn có chỗ thở than Em buồn như ngọn nhang tàn nửa khuya
60. Anh đánh thì em chịu đòn Tánh em hoa nguyệt, mười con chẳng chừa
61. Anh đâu phải mê bông quế mà bỏ phế cái bông lài Quế thơm ban ngày, lài ngát ban đêm
62. Anh đi đường ấy xa xa Ðể em ôm bóng trăng tà năm canh Nước non một gánh chung tình Nhớ ai ai có nhớ mình hay chăng
63. Anh đi em một ngó chừng Ngó sông sông rộng, ngó rừng rừng sâu
4
64. Anh đi em một ngó chừng Ngó trăng trăng lặn, ngó rừng rừng sâu
65. Anh đi, em ở lại nhà Hai vai gánh vác mẹ già, con thơ Lầm than bao quản muối dưa Anh đi, anh liệu ganh đua với đời
66. Anh đi kiệu lộng ba bông Bỏ em cấy lúa đồng không một mình
67. Anh em như thể tay chân.
68. Anh gặp em hồi đứng bóng đang trưa Trách trời sao vội tối, anh chưa phân cạn lời
69. Anh Hai, anh tính đi "mô"? Tôi đi chợ Tết, mua khô cá thiều
70. Anh hít cái bông bưởi, anh còn hửi cái bông cam Anh thích nấm tràm, anh lại ham nấm mối
71. Anh lấy được em bỏ công ao ước Em lấy được anh thỏa dạ ước ao
72. Anh mau thức dậy học bài Mong cho anh sớm thành tài Trước làm đẹp mặt nở mày mẹ cha Sau là không phụ tình ta bao ngày
73. Anh này rõ khéo làm ăn Ði cày chẳng biết, chít khăn mượn người
74. Anh nói với em nhiều tiếng thâm trầm Nằm đêm nghĩ lại nát bằm lá gan
75. Anh ơi, anh giận em chi Anh muốn vợ bé, em thì lấy cho
76. Anh ơi, anh ở lại nhà Thôi đừng vui thú nguyệt hoa chơi bời
5
Còn tiền kẻ rước, người mời Hết tiền, chẳng thấy một người nào ưa
77. Anh ơi đã có vợ chưa? Mà anh ăn nói gió đưa ngọt ngào Mẹ già anh ở nơi nao Ðể em tìm vào hầu hạ thay anh
78. Anh ơi em chẳng lấy đâu Anh đừng cạo mặt, nhổ râu tốn tiền
79. Anh ơi nơm cá xong chưa Xuồng em neo đợi chờ trưa anh về
80. Anh thương em, thương quấn thương quít Anh bồng ra gốc mít, anh bồng khít gốc chanh Anh bồng quanh đám sậy, anh bồng bậy vô mui Anh bồng lui sau lái, anh bồng ngoáy trước mũi
81. Anh thương em trầu hết lá lươn Cau hết nửa vườn, cha mẹ nào hay Dầu mà cha mẹ có hay Nhứt đánh nhì đày, hai lẽ mà thôi Gươm vàng để đó em ôi Chết thì chịu chết, lìa đôi anh không lìa
82. Anh về đô thị hôm nao Gió lay cây choại, lệ trào mi em
83. Anh về em chẳng dám đưa Hai hàng nước mắt như mưa tháng Mười
84. Anh về làm rể ăn cơm với cá Em về làm dâu ăn rau má với rạm đồng
85. Anh với em mà tựa vai kề Nay dù em có lạc Sở sang Tề Thì em cũng nên gởi thơ về một lá đặng anh hay
86. Ao có bờ, sông có bến
6
87. Ao sâu thì lắm ốc nhồi, Chồng mình lịch sự nửa người nửa ta Ghen lắm thì đứt ruột ra, Chồng mình sẽ tới tay ta phen này
88. Áo dài, chớ tưởng là sang, Bởi không áo ngắn, mới mang áo dài
89. Áo mặc sao qua khỏi đầu
90. Ầu ợ.. Anh về bán đất cây da Ðể khuya em đắp gió Tây lạnh lùng
91. Ầu ợ.. Bồng bống bồng bồng Lớn lên con phải cố công học hành Thứ nhất học đạo làm người Con đừng lêu lổng kẻ cười người chê
92. Ầu ợ.. Cháu ơi cháu ngủ cho lâu Mẹ cháu đi cấy đồng sâu chưa về Bắt được con trắm con trê Tròng cổ mang về bà cháu mình ăn
93. Ầu ợ.. Chim quyên lẻ bạn, than thở một mình Bây giờ mình lẻ bạn (ơ) một mình, mình thở than
94. Ầu ợ.. Em tôi khát sữa bú tay Ai cho bú thép ngày rày mang ơn
95. Ầu ợ.. Gió đưa gió đẩy, Về rẫy ăn còng Về sông ăn cá, về đồng ăn cua
96. Ầu ợ.. Má ơi đừng đánh con đau Ðể con hát bội làm đào má coi
97. Ầu ợ.. Má ơi đừng đánh con đau Ðể con bắt cá hái rau má dùng Bắt cá, cá lội trên đàng Hái rau, rau héo. Hỏi sao má dùng hả con?...
7
98. Ầu ợ.. Mười hai giờ kiểng đổ nhà thờ Sao anh không học đặng nhờ tấm thân?
99. Ầu ợ.. Quạ kêu nam đáo nữ phòng Người dưng khác họ đem lòng nhớ thương Liệu bề đát được thì đương Ðừng gầy rồi bỏ thói thường cười chê
100. Ầu ợ.. Ví dầu cá bống đánh đu Tôm càng hát bội, cá thu cầm chầu
101. Ầu ợ.. Ví dầu cá lóc nấu canh Bỏ tiêu cho ngọt, bỏ hành cho thơm
102. Ầu ợ.. Ví dầu tình bậu muốn thôi Bậu gieo tiếng dữ cho rồi bậu ra Bậu ra bậu lấy ông câu Bậu câu cá bống chặt đầu kho tiêu Kho tiêu kho ớt kho hành Kho ba lượng thịt để dành mẹ ăn
B1. Ba cô đội gạo lên chùa Một cô yếm thắm bỏ bùa cho sư Sư về, sư ốm tương tư Ốm lăn ốm lốc nên sư trọc đầu Ai làm cho dạ sư sầu Cho ruột sư héo như bầu đứt dây
2. Ba đồng một mớ đàn ông Ðem về mà bỏ vào lồng cho kiến nó tha Ba trăm một mụ đàn bà Ðem về mà trải chiếu hoa mời ngồi
3. Ba đồng một mớ trầu cay Sao anh không hỏi những ngày còn không? Bây giờ em đã có chồng Như chim trong lồng, như cá mắc câu Cá cắn câu biết đâu mà gỡ Chim vào lồng biết thuở nào ra?
8
4. Ba năm ở với người đần Chẳng bằng một lúc ghé gần người khôn
5. Ba năm trấn thủ lưu đồn Ngày thì canh điếm, tối dồn việc quan
6. Bãi bể, nương dâu
7. Bao giờ cạn rạch Ðồng Nai Nát chùa Thiên Mụ mới phai lời nguyền
8. Bao giờ cho chuối có cành, Cho sung có nụ, cho hành có hoa, Bao giờ chạch đẻ ngọn đa, Sáo đẻ dưới nước thì ta lấy mình Bao giờ rau diếp làm đình, Gỗ lim thái ghém thì mình lấy ta
9. Bao giờ nước ngọt đường cay, Gánh vừa lon gạo thì thằng Tây ở tù
10. Bao giờ sen mọc biển đông Cha con nhà Nguyễn bế bồng nhau đi
11. Bao phen lên ngựa ra về Cầm cương níu lại, xin đề vần thơ Một bào ba bốn câu thơ Câu đợi, câu chờ, câu nhớ, câu mong
12. Bao phen quạ nói với diều Cù lao Ông Chưởng có nhiều cá tôm
13. Bao phen quạ nói với diều Sau nhà cô Huệ có nhiều gà con
14. Ban ngày quan lớn như cha Ban đêm quan lớn rầy rà hơn con
15. Bán anh em xa, mua láng giềng gần 16. Bán trời không mời thiên lôi 17. Bán trời không văn tự 18. Bán vợ, đợ con
9
19. Bánh cả mâm, sao em kêu rằng bánh ít? Trầu cả chợ, sao em gọi là trầu không? Trai nam nhi không đối đặng Gái má hồng xin thử đối xem!
20. Bà còng đi chợ mua rau Con tôm con tép đi sau theo hầu Con cua lẽo đẽo đi sau Cái chầy rơi xuống vỡ đầu con cua
21. Bà còng đi chợ trời mưa Cái tôm cái tép đi đưa bà còng
22. Bà chúa đứt tay còn hơn ăn mày đổ ruột
23. Bà con khó xin đừng bỏ Kẻ lạ dầu sang cũng chớ đua
24. Bà già đã tám mươi tư Ngồi trong cửa sổ gởi thư lấy chồng
25. Bà già đeo bị hạt tiêu Sống bao nhiêu tuổi nhiều điều đắng cay Ðời người được mấy gang tay Ai hay ngủ ngày chỉ được nửa gang
26. Bà già đi chợ Cầu Bông Bói xem một quẻ lấy chồng lợi chăng? Xem xong thầy bói phán rằng: Lợi thì có lợi, nhưng răng chẳng còn
27. Bạc Liêu nước chảy lờ đờ Dưới sông cá chốt, trên bờ Triều Châu
28. Bắc thang lên hái hoa vàng Vì ai cho thiếp biết chàng từ đây
29. Bắc thang lên hỏi ông trời Ðem tiền cho gái có đòi được chăng!
30. Bắc thang lên hỏi ông Trăng Hỏi rằng chị Nguyệt đã chừng mấy con
10
31. Bàn tay trắng, bàn tay đen Chè đậu đen nước dừa cát trắng Bỏ con rắn vô nồi nước sôi Ðánh tùng tùng, tùng tùng
32. Bảo một đường, làm một nẻo 33. Bắp non mà nướng lửa lò Ðố ai ve được con đò Thủ Thiêm
34. Bảo sôi ừ sôi, bảo thịt ừ thịt
35. Bắt con ngựa ngựa ô, ngựa ô tra khớp Lục lạc đồng đen, em mang hài tốt Ngấy ngây muôn dặm đường dài Cá rô róc rách ruộng cày Ai ghẹo gì mày hỡi cá rô con?
36. Bảy với ba tính ra một chục Còm tam tứ lục tính lại cửu chương Liệu bề dát được thì thương Ðừng gầy rồi bỏ, thế thường cười chê
37. Bây giờ mận mới hỏi đào Vườn hồng đã có ai vào hay chưa? Mận hỏi thời đào xin thưa Vườn hồng có lối nhưng chưa ai vào!
38. Bây giờ tui biết phận tui Chỉ là cơm nguội phòng khi đói lòng 39. Bấy lâu vắng mặt khát khao Bây giờ thấy mặt muốn cào mặt ra
40. Bầu ơi thương lấy bí cùng Tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn
41. Bậu buồn, qua dễ chẳng buồn Cá dưới sông biếng lội, chim trên nguồn biếng bay
42. Bé nhưng mà bé hạt tiêu Bé cay, bé đắng, bé xiêu lòng người
43. Bé xé ra to
11
44. Bên kia sông, ai lập kiểng chùa Tân Thiện Bên này sông, qua lập cái huyện Hà Ðông Cái huyện Hà Ðông để cho ông Bao Công xử kiện Cái chuà Tân Thiện nhiều kẻ tu hành Chim kêu dưới suối trên cành Qua không bỏ bậu, sao bậu đành bỏ qua?
45. Bên này sông em bắc cây cầu mười tấm ván Bên kia sông em lập cái quán mười hai từng Bán buôn nuôi mẹ cầm chừng đợi anh
46. Bến em có gốc dừa tơ Ðêm trăng em đứng em chờ đợi aỉ
47. Biết bao gái đẹp như hoa Vỡ trâm, gãy xuyến, chìm thoa, rơi vàng
48. Biết người biết ta, trăm trận trăm thắng.
49. Biết một mà chẳng biết hai
50. Biết nhau từ thuở buông thừng Trăm chắp nghìn nối, xin đừng quên nhau
51. Biết thì thưa thốt, Không biết dựa cột mà nghe
52. Biển sâu, con cá lớn vẫy vùng Trời cao muôn trượng, cánh chim hồng bay cao
53. Biển trời đua sắc vẫy vùng Nữ nhi sánh với anh hùng được nao!
54. Biểu về nói với ông câu Cá ăn thì giựt, để lâu hết mồi
55. Bì phấn so với bì vôi Bì con ông lái với tôi chân sào
56. Bìm bịp kêu nước lớn anh ơi Buôn bán không lời, chèo chống mỏi mê
12
57. Bịnh quỉ có thuốc tiên 58. Bói ra ma, quét nhà ra rác 59. Bỏ thì thương, vương thì tội
60. Bồ câu bồ các Tha rác lên cây, Gió đánh lung lay Là vua Cao Tổ, Những người mặt rổ Là chú Tiêu Hà, Tính toán chẳng ra Là dượng Tào Tháo Ðánh bạc cầm áo Là anh Trần Bình
61. Bồng bồng mẹ bế con sang Ðò dọc quan cấm, đò ngang không chèo Muốn sang thì bắc phù kiều Muốn con hay chữ thời yêu kính thầy
62. Bốn ông mà ngồi một bàn Cùng uống một chén, cùng than một lời
63. Bới đất, nhặt cỏ 64. Bới lông, tìm vết
65. Bờ sông lại lở xuống sông Ðàn bà mà lấy đàn ông, thiệt gì
66. Bởi anh đành đoạn Ðốn ngọn cây bần Không cho ghe cá đậu gần ghe tôm Thương anh em phải sớm hôm
67. Bởi anh trăm việc canh nông Cho nên mới có bồ trong bịch ngoài
68. Bởi ham mới mắc, bởi mê mới lầm 69. Buôn gặp thời, câu gặp chỗ
70. Buồn ngủ lại gặp chiếu manh Hay ăn, làm biếng gặp anh đứng đường
13
71. Buồn về một nỗi tháng Giêng Con chim, cái cú, nằm nghiêng thở dài Buồn về một nỗi tháng Hai Ðêm ngắn, ngày dài, thua thiệt người ta Buồn về một nỗi tháng Ba Mưa rầu, nắng lửa, người ta lừ đừ Buồn về một nỗi tháng Tư Con mắt lừ đừ cơm chẳng muốn ăn Buồn về một nỗi tháng Năm Chửa đặt mình nằm gà gáy, chim kêu
72. Buổi chợ đông, con cá hồng, chê lạt Buổi chợ tàn, con tép bạc cũng mua
73. Bút sa gà chết
74. Bùn xa bèo, bùn khô, bèo héo Lựu xa đào, lựu xéo, đào xiên Vàng cầm trên tay rớt xuống không phiền Chỉ phiền một nỗi nợ duyên không tròn
75. Bụng đói, đầu gối phải bò 76. Bụng đói, tai điếc 77. Bụng làm dạ chịu 78. Bụt nhà không thiêng
79. Bươm bướm mà đậu cành bông Ðã dê con chị, lại bồng con em
80. Bước lên xe kiếng đi viếng mả chồng Mả chưa cỏ mọc trong lòng đậu thai
81. Bước sang canh một, anh thắp ngọn đèn vàng Chờ con bạn ngọc thở than đôi lời Canh hai vật đổi sao dời Tính sao nàng tính trọn đời thủy chung. Canh ba cờ phất trống rung Mặc ai ai thẳng ai dùn mặc ai Canh tư hạc đậu cành mai Sương sa lác đác khói bay mịt mờ Canh chầy tơ tưởng tưởng tơ Chiêm bao thấy bậu dậy rờ chiếu không
14
82. Bước vô trường án, vỗ ván cái rầm Bủa xua ông Tham biện, bạc tiền ông để đâủ
83. Bước xuống ruộng sâu, em mảng sầu tấc dạ Tay em ôm bó mạ, lụy ứa hai hàng Ai làm lỡ chuyến đò ngang Cho loan với phượng đôi hàng biệt ly
84. Bực mình chẳng muốn nói ra Muốn đi ăn giỗ chẳng ma nào mời
C1. Cá bống còn ở trong hang Lá rau tập tàng còn ở ruộng dâu Ta về, ta sắm cần câu Câu lấy cá bống, nấu rau tập tàng
2. Cá buồn cá lội tung tăng Em buồn em biết đãi đằng cùng ai?
3. Cá kèo mà gặp mắm tươi Như nơi đất khách gặp người cố tri
4. Cá không ăn muối cá ươn Con cãi cha mẹ, trăm đường con hư
5. Cá nục nấu với dưa hồng Lơ mơ có kẻ mất chồng như chơi
6. Cá tươi xem lấy đôi mang, Người khôn xem lấy đôi hàng tóc mai Tóc mai sợi vắn sợi dài Có đâu mặt rỗ đá mài không trơn
7. Cà Mau hãy đến mà coi Muỗi kêu như sáo thổi Ðỉa lội lềnh như bánh canh
8. Cả vú lấp miệng em
9. Cách sông mới phải luỵ thuyền Còn như đường liền ai phải luỵ ai
15
10. Cái ách giữa đàng, mang vào cổ
11. Cái cò lặn lội bờ sông Gánh gạo đưa chồng, tiếng khóc nỉ non
12. Cái cò lặn lội bờ sông Muốn lấy vợ đẹp, nhưng không có tiền
13. Cái cò mày đi ăn đêm Ðậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao Ông ơi, ông vớt tôi nao Tôi có lòng nào, ông hãy sáo măng Có sáo, thì sáo nước trong Ðừng sáo nước đục, đau lòng cò con
14. Cái kiến mày kiện củ khoai Chê em tao khó, lấy ai cho giàu Nhà tao chín đụn, mười trâu Lại thêm ao cá bắc cầu rửa chân Cầu này là cầu ái ân Một trăm con gái rửa chân cầu này Có rửa thì rửa chân tay Chớ rửa chân mày, chết cá ao anh
15. Cái Răng, Ba Láng, Vàm Xáng, Phong Ðiền Anh thương em cho bạc cho tiền Ðừng cho lúa gạo, xóm giềng họ hay! 16. Cái Răng, Ba Láng, Vàm Xáng, Xà No Anh có thương em, xin sắm một con đò Ðể em qua lại mua cò gởi thơ
17. Cái khó bó cái khôn 18. Cái nết đánh chết cái đẹp
19. Cái ngủ mày ngủ cho lâu Mẹ mày đi cấy ruộng sâu chưa về Cái ngủ mày ngủ cho say Mẹ mày vất vả chân tay suốt ngày
20. Cái ngủ mày ngủ cho lâu Mẹ mày đi cấy ruộng sâu chưa về Bắt được con trắm, con trê Xách cổ mang về cho cái ngủ ăn
16
Cái ngủ ăn chẳng hết Ðể dành đến Tết mồng Ba Mèo già ăn vụng Mèo ốm phải đòn Mèo con phải vạ Con quạ có lông Nồi đồng có nắp
21. Cái răng cái tóc là gốc con người 22. Câm hay ngóng, ngọng hay nói 23. Câm như hến
24. Cầm tay em như ăn bì nem gỏi cuốn Dựa lưng nàng như uống chén rượu ngon
25. Cần tái, cải nhừ
26. Cầm vàng mà lội qua sông Vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng
27. Cần Thơ là tỉnh Cao Lãnh là quê Anh đi lục tỉnh bốn bề Mảng lo buôn bán không về thăm em
28. Canh khuya gà gáy ó o Quân tử thức dậy còn mò đi đâu?
29. Canh khuya thắp chút dầu dư Tim loan cháy lụn, trầm tư một mình
30. Cao su đi dễ khó về Khi đi trai tráng khi về bủng beo
31. Cao su đi dễ khó về Trai đi mất vợ gái về thêm con
32. Cáo chết ba năm quay đầu về núi
33. Cát bay, vàng lại ra vàng Những người quân tử dạ càng đinh ninh
17
Ðinh ninh ta để dạ này Có công mài sắt, có ngày nên kim
34. Cau già, dao bén thì ngon Người già trang điểm phấn son cũng già
35. Cây cao bóng mát không ngồi Ra ngồi chỗ nắng, trách trời không mây
36. Cây đa Chợ Ðũi Nay nó trụi lủi, trốc gốc, mất tàng Tình xưa còn đó, ngỡ ngàng nan phân!
37. Cây khô không có lộc Người độc không có con
38. Cây khô không thể mọc chồi Mẹ già không dễ sống đời với con
39. Cây khô không trái, gái độc không con
40. Cây không trồng nên lòng không tiếc Con không đẻ nên mẹ ghẻ không thương
41. Cây muốn lặng, gió chẳng muốn ngừng
42. Cây trên rừng hoá kiểng Cá dưới biển hoá long Con cá lòng tong ẩn bóng ăn rong Anh đi lục tỉnh giáp vòng Ðến đây trời khiến đem lòng thương em
43. Cây vông đồng không không trồng mà mọc Con gái xóm này chẳng chọc mà theo
44. Cây xanh thời lá cũng xanh Cha mẹ hiền lành để đức cho con Mừng cây rồi lại mừng cành Cây tốt lắm chồi, người đức lắm con Ba vuông sánh với bảy tròn Ðời cha vinh hiển, đời con sang giàu
18
45. Cậu cai buông áo em ra Ðể em đi chợ kẻo mà chợ trưa Chợ trưa dưa nó héo đi Lấy chi nuôi mẹ, lấy gì nuôi em?
46. Cha chung chẳng ai khóc
47. Cha đời cái áo rách này Mất chúng, mất bạn vì mày áo ơi!
48. Cha mẹ anh có đánh quằn đánh quại Bắt anh ra treo tại nhành dương Biểu từ ai, anh từ đặng Chớ biểu anh từ người thương, anh không từ
49. Cha mẹ nuôi con bằng trời bằng biển Con nuôi chạ mẹ, con tính từng ngày
50. Cha mẹ nuôi con biển hồ lai láng Con nuôi cha mẹ tính tháng tính ngày
51. Cha nào con nấy, rau nào sâu nấy
52. Chanh chua thì khế cũng chua Chanh bán có muà, khế bán quanh năm
53. Cháo nóng, liếm quanh
54. Cháu ơi, cháu ngủ cho ngon Của dì, dì giữ ai bò mặc ai
55. Chàng về cho thiếp theo cùng Ðói no thiếp chịu, lạnh lùng thiếp cam
56. Chàng ôi, giận thiếp mà chi Thiếp như cơm nguội đỡ khi đói lòng
57. Chàng về để áo lại đây Ðể khuya em đắp gió khuya lạnh lùng
58. Chàng về để áo lại đây Phòng khi em nhớ cầm tay đỡ buồn
19
59. Cháy nhà ra mặt chuột
60. Chặt không đứt, bứt không rời Phơi không khô, chụm không cháy (Ðố là con gì? Con sam)
61. Chẳng ai giàu ba họ, chẳng ai khó ba đời
62. Chẳng ốm, chẳng đau làm giàu mấy chốc
63. Chẳng tham ruộng cả, ao tiền Chỉ tham cái bút, cái nghiên anh đồ 64. Chân cứng, đá mềm
65. Chân đi ba bước lại dừng Tuổi em còn bé chưa từng đi buôn Ði buôn cho đáng đi buôn Ði buôn cau héo có buồn hay không
66. Chân trời, góc biển
67. Chập chập rồi lại cheng cheng Con gà sống thiến để riêng cho thầy Ðơm sôi thì đơm cho đầy Ðơm mà vơi đĩa thì thầy không ưng 68. Chén tình là chén say sưa Nón tình anh đội nắng mưa trên đầu
69. Chẻ tre bện sáo cho dầy Chận ngang sông Mỹ có ngày gặp em
70. Chê đắng chê hôi Ðã chê xôi không dẻo Lại chê kẹo không ngọt
71. Chê đây, lấy đấy sao đành Em chê cam sành, lấy phải quít hôi Quít hôi bán một đồng mười Cam ba đồng một, quít ngồi trơ trơ
72. Chết trước được mồ, được mả Chết sau nằm ngả, nằm nghiêng
20
73. Chì khoe chì nặng hơn đồng Sao chì chẳng đúc nên cồng, nên chuông
74. Chị em dâu như bầu nước lã
75. Chị kia bới tóc đuôi gà Nắm đuôi chị lại hỏi nhà chị đâu? Nhà tui ở dưới đám dâu Ở trên đám đậu đầu cầu ngó qua
76. Chị lấy chồng, em gặm giò heo Giò heo chị để chị treo Em lấy giò mèo, em gặm em chơi
77. Chị ngã, em nâng
78. Chỉ đâu mà buộc ngang trời Thuốc đâu mà chữa con người lẳng lơ
79. Chỉ đâu mà buộc ngang trời Tay đâu mà bụm miệng người thế gian
80. Chiếc khăn cô đội trên đầu Gió xuân đưa đẩy rơi vào tay tôi Bâng khuâng tôi chẳng muốn rời Trao cô thì tiếc, giữ thời không yên
81. Chiếc tàu lặn chạy mau đường gió Cái xe hơi chạy lẹ như dông
82. Chiếu bông mà trải góc đền Muốn vô làm bé biết có bền hay không?
83. Chiều chiều, buồn miệng nhai trầu Nhớ người quân tử bên cầu ngẩn ngơ
84. Chiều chiều chim vịt kêu chiều Bâng khuâng nhớ bạn chín chiều ruột đau
85. Chiều chiều lại nhớ chiều chiều Nhớ người aó trắng khăn điều vắt vai
21
86. Chiều chiều lại nhớ chiều chiều Trông về quê mẹ chín chiều ruột đau
87. Chiều chiều, ông chánh về Tây Cô Ba ở lại lấy thầy Thông Ngôn Thông ngôn, ký lục, bạc chục không màng Lấy chồng thợ bạc đeo vàng đỏ tay
88. Chiều chiều ông Lã Ðông Tân Vai mang bầu rượu, tay cầm chiếc nem
89. Chiều chiều ra đứng ngõ sau Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều
90. Chiều chiều tui buồn tui ra sông cái, tự ải cho rồi Sống làm chi mà chia ly thục nữ Thác cho rồi đặng chữ thủy chung
91. Chiều chiều trước bến Văn Lâu Ai ngồi, ai câu, ai sầu, ai thảm Ai thương, ai cảm, ai nhớ, ai trông Thuyền ai thấp thoáng bên sông Ðưa câu mái đẩy chạnh lòng nước non
92. Chiều chiều vịt lội, cò bay Ông voi bẻ mía chạy ngay vô rừng Vô rừng bứt một sợi mây Ðem về thắt gióng cho nàng đi buôn
93. Chim chìa vôi bay ngang đám thuốc Cá bãi trầu lội tuốt mương cau
94. Chim đa đa đậu nhánh đa đa Chồng gần không lấy, đi lấy chồng xa Một mai cha yếu mẹ già Chén cơm, đôi đũa, tách trà ai dâng
95. Chim khỏi lồng không mong trở lại
96. Chim khôn kêu tiếng rảnh rang Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe
22
97. Chim khôn lựa cành mà đậu
98. Chim khôn mắc phải lưới hồng Hễ ai gỡ được, đền công bạc vàng Anh rằng anh chẳng lấy vàng Hễ anh gỡ được, thì nàng lấy anh
99. Chim quyên ăn trái nhãn lồng Lia thia quen chậu, vợ chồng quen hơi
100. Chim quyên xuống đất ăn trùn Anh hùng lỡ vận, lên rừng đốt than
101. Chim trời ai dễ đếm lông Nuôi con ai dễ kể công tháng ngày
102. Chim trời cá nước, ai bắt được nấy ăn
103. Chim lìa cành còn thương nhớ cội Người xa người tội lắm người ơi! Chẳng thà không gặp thì thôi Gặp rồi mỗi đứa một nơi sao đành
104. Chính chuyên chết cũng ra ma Lẳng lơ chết cũng đem ra ngoài đồng
105. Cho em trở lại đường xưa Ðể em tìm lại gốc dừa cạnh ao Lời anh âu yếm chiều nào Thoảng vang trong gió rì rào chớm thu
106. Chó ăn đá, gà ăn muối 107. Chó cậy gần nhà, gà cậy cần chuồng 108. Chó treo, mèo đậy
109. Chồi thược dược mơ mòng thụy vũ Ðóa hải đường thức ngủ xuân tiêu
110. Chồng chài, vợ lưới, con câu Thằng rể đóng đáy, con dâu đi nò
23
111. Chồng chung chồng chạ Ai khéo hầu hạ thì được chồng riêng
112. Chồng chung, vợ chạ
113. Chồng em áo rách em thương Chồng người áo gấm, xông hương mặc người
114. Chồng em vốn kẻ đa tình Già không bỏ, nhỏ không tha Xấu như ma hắn cũng hú hí Xấu như quỉ hắn cũng ăn nằm
115. Chồng già vợ trẻ là duyên Vợ già, chồng trẻ là tiên ba đời
116. Chồng già vợ trẻ là tiên Vợ già, chồng trẻ là duyên trên đời
117. Chồng già vợ trẻ là tiên Vợ già chồng trẻ là duyên nợ trần
118. Chồng giận thì vợ làm lành Miệng cười chúm chím: Thưa anh giận gì? Thưa anh, anh giận em chi Muốn lấy vợ bé em thì lấy cho
119. Chồng nóng thì vợ bớt lời Cơm sôi bớt lửa chẳng rơi hột nào
120. Chồng thấp mà lấy vợ cao Nồi tròn, vung méo úp sao cho vừa
121. Chồng thấp mà lấy vợ cao Như đôi đũa lệch so sao cho bằng
122. Chơi hoa cho biết mùi hoa Cầm cân cho biết cân già, cân non
123. Chuối non giú ép, chát ngầm Trai tơ đòi vợ khóc thầm thâu đêm
24
124. Chuồn chuồn bay thấp thì mưa Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm
125. Chuồn chuồn có cánh thì bay Có thằng bé tí thò tay bắt mày
126. Chuột kêu chút chít trong rương Em đi cho kheó đụng giường mẹ hay
127. Chuột sa chĩnh gạo
128. Chuyện đời chẳng ít thì nhiều Không dưng, ai dễ đặt điều cho ai
129. Chuyện đời, vợ vợ chồng chồng Thương nhau cũng vội, dứt lòng cũng mau
130. Chuyện người mặc kệ người lo Hơi đâu đáy nước, mình mò bóng trăng
131. Chữ trinh đáng giá ngàn vàng Từ anh chồng cũ đến chàng là năm Còn như yêu vụng nhớ thầm Họp chợ trên bụng hàng trăm sá gì
132. Chưa đỗ ông Nghè đã đe hàng tổng 133. Chưa học bò, đã lo học chạy 134. Chưa làm giàu, đã lo ăn cướp
135. Chừng nào đá nổi rong chìm Muối chua, chanh mặn anh tìm được em
136. Chửa đui, chửa què, đừng khoe rằng tốt 137. Có bột mới gột nên hồ
138. Có bún nào ngon hơn bún Chợ Gạo Có đứa nào xạo bằng thằng út Gò Công
139. Có cây mới có dây leo Có cột có kèo, mới có đòn tay
140. Có công mài sắt, có ngày nên kim
25
141. Có cha, có mẹ thì hơn Không cha, không mẹ như đờn đứt dây
142. Có chí làm quan, có gan làm giàu 143. Có chí thì nên
144. Có chồng ghiền như ông tiên nho nhỏ Ngó vô nhà đèn đỏ đèn xanh Có chồng say như trong chay ngoài hội Ngó vô nhà như hội tầm vu
145. Có chồng nghiền như ông tiên nho nhỏ Thắp ngọn đèn sáng tỏ như sao Tay cầm tiêm như phò mã múa đao Chân vắt chéo như Khổng Minh xem sách
146. Có chồng mà chẳng có con Khác gì hoa nở trên non một mình
147. Có chum cá mới ở đìa Có em anh mới sớm khuya chốn này
148. Có con mà gả chồng gần Nửa đêm đốt đuốc đem phần cho cha Có con mà gả chồng xa Ba phần ruộng rẻo chẳng ma nào cày
149. Có con phải khổ vì con Có chồng phải gánh giang sơn nhà chồng
150. Có con phải khổ vì con Có chồng phải ngậm bồ hòn đắng cay
151. Có công mài sắt có ngày nên kim
152. Có của thì có mẹ nàng Có bạc có vàng thì có kẻ ưa Chị là con gái nhà giầu Ăn mặc tốt đẹp vào chầu tòa sen Em là con gái nhà hèn Ăn mặc rách rưới mon men ngoài hè
26
153. Có duyên không phận
154. Có duyên lấy được chồng già Ăn xôi bỏ cháy, ăn gà bỏ xương
155. Có đâu sen ấu một bồn? Có đâu chanh khế sánh phần lựu lê?
156. Có đỏ mà chẳng có thơm Như hoa dâm bụt nên cơm cháo gì!
157. Có gió giông hung mới biết tùng bá cứng Nhờ ngọn lửa hồng mới rõ thức vàng cao Thuyền quyên sánh với anh hào Vốn không thả lý, gieo đào như ai!
158. Có học phải có hạnh
159. Có làm mới có ăn Ngồi không ai dễ đem phần tới cho
160. Có lòng xin tạ ơn lòng Xin đừng đi lại mà chồng em ghen
161. Có mặt thì mắng, vắng mặt thì thương
162. Có mợ thì chợ cũng đông Mợ đi lấy chồng thì chợ vẫn vui
163. Có mới thì nới cũ ra Mới để trong nhà, cũ để ngoài sân
164. Có nghén thì đẻ, có ghẻ đâu mà lây
165. Có phước, đẻ con biết lội Có tội, đẻ con hay trèo
166. Có phước lấy được vợ già Sạch cửa sạch nhà, lại ngọt canh cơm Vô phước, lấy phải trẻ ranh Nó ăn, nó phá tan tành nó đi
27
167. Có qua có lại mới toại lòng nhau 168. Có tật, giật mình 169. Có thực mới vực được đạo 170. Có tích mới dịch nên tuồng 171. Có tiếng, không có miếng 172. Có tiếng mà chẳng có miếng 173. Có tiền mua tiên cũng được
174. Có yêu thời nói rằng yêu Chẳng yêu, thì nói một điều cho xong Làm chi dở đục, dở trong Lờ đờ như nước cho lòng chẳng an
175. Cỏ mọc bờ giếng cheo leo Lâm chung có bậu, hiểm nghèo có qua
176. Cô ấy mà lấy anh này Chẳng phải đi cấy đi cày nữa đâu Ngồi trong cửa sổ têm trầu Có hai con nhỏ đứng hầu hai bên
177. Cô kia bỏ tóc đuôi gà Nắm đuôi kéo lại, hỏi nhà ở đâu? Nhà tôi ở trước đám dâu Ở sau đám cải đầu cầu ngó qua
178. Cô kia bỏ tóc đuôi gà Nắm đuôi cô lại, hỏi nhà cô đâu? "Nhà em ở dưới đám dâu Ở bên đám dậu đầu cầu ngó qua Ngó qua dám bắp trổ cờ Ðám dưa trổ nụ đám cà trổ bông
179. Cô kia cắt cỏ một mình Cho anh cắt với chung tình làm đôi Cô kia cắt nữa hay thôi Cho anh cắt với làm đôi vợ chồng!
180. Cô kia má đỏ hồng hồng Cô chưa lấy chồng, còn chờ đợi ai Buồng không lần lữa hôm mai Ðầu xanh mấy chốc, da mồi tóc sương
28
181. Cố đấm ăn xôi
182. Cổ tay em trắng lại tròn Ðể cho ai gối nó mòn một bên
183. Cờ bạc là bác thằng bần Áo quần bán hết ngồi trần tô hô
184. Cờ bạc là bác thằng bần Cửa nhà bán hết, tra chân vào cùm
185. Con ai đem bỏ chùa này A di đà Phật, con thầy thầy nuôi
186. Con cá buôi quạt đuôi ra biển Bắc Bơi dọc lội ngang không chắc trở về
187. Con cá đối nằm trên cối đá Chim đa đa đậu nhánh đa đa Chồng gần không lấy, bậu lấy chồng xa Mai sau cha yếu, mẹ già Chén cơm, đôi đũa, chén trà ai dưng?
188. Con cá sẩy là con cá lớn
189. Con cá trong lờ đỏ hoe con mắt, Con cá ngoài lờ ngúc ngoắc muốn vô
190. Con chim chết dưới cội hoa Tiếng kêu rụng giữa giang hà xanh xao Mai anh chết dưới cội đào Khóc anh xin nhỏ lệ vào thiên thu
191. Con chim chích choè Nó đậu cành chanh Tôi ném hòn sành Nó quay lông lốc Tôi làm một chốc Ðược ba mâm đầy Ông thầy ăn một Bà cốt ăn hai Cái thủ, cái tai Tôi đem biếu chúa
29
Chúa hỏi chim gì Con chim chích choè...
192. Con chim mày ở trên cây Tao đứng dưới gốc mày bay đường nào Con cá mày ở dưới ao Tao tát nước vào mày sống được chăng
193. Con chim nho nhỏ Ðỏ mỏ, xanh lông Ðỏ mồng xanh kiếng Nó kêu xao xuyến Nhiều tiếng lạ lùng Kêu sao cho quân tử nghe cùng Phải duyên thì kết, phải lòng thì thương
194. Con có cha mẹ đẻ Không ai ở lỗ nẻ chui lên
195. Con cóc là cậu ông trời Ai mà đánh nó thì trời đánh cho Con cóc là cậu thầy nho Hễ ai đánh chết, trời cho quan tiền
196. Cơm kể ngày, cày kể buổi
197. Cơm khô là cơm chảo Cơm nhão là cơm hà tiện
198. Con công hay múa Nó múa làm sao Nó rụt cổ vào Nó xoè cánh ra Nó đậu cành đa Nó kêu ríu rít Nó đậu cành mít Nó kêu vịt chè Nó đậu cành tre Kêu bè rau muống Nó đậu dưới ruộng Nó kêu tầm vông Con công hay múạ..
30
199. Con dại, cái mang
200. Con đỉa đeo bà Con gà cục tác Mỏ nhác cầm chèo Con mèo cầm lái Con rái chạy buồm Con tôm tát nước...
201. Con gà cục tác lá chanh Con lợn ủn ỉn mua hành cho tôi Con chó khóc đứng khóc ngồi Bà ơi đi chợ mua tôi đồng giềng
202. Con gái giống cha, giàu ba họ Con trai giống mẹ, khó ba đời
203. Con gái mà gả chồng xa Một là mất giỗ, hai là mất con Con gái mà gả chồng gần Có chén canh cần, nó cũng đem cho
204. Con gái mười bảy bẻ gẫy sừng trâu
205. Con gái mười bảy chớ ngủ cùng cha Con trai mười ba đừng nằm cùng mẹ
206. Con gái ông Bang che dù che lọng Con gái bà bống thổi lửa tắt đèn, cà rùm tùm xèng...
207. Con hát, mẹ khen hay 208. Con hơn cha, nhà có phúc 209. Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà
210. Con kiến mày ở trong nhà Tao đóng cửa lại mày ra đường nào? Con cá mày ở dưới ao Tao tát nước vào mày sống được chăng
211. Con không cha như nhà không nóc Con không mẹ, con khóc tối ngày
31
212. Con không chê cha mẹ khó Chó không chê chủ nhà nghèo
213. Con lên ba, cả nhà học nói
214. Con mèo mà trèo cây cau Hỏi thăm chú chuột đi đâu vắng nhà Chú chuột đi chợ đường xa Mua mắm, mua muối giỗ cha con mèo
215. Con mèo, con chuột có lông Cây tre có mắt, nồi đồng có quai
216. Con nhà lính, tính nhà quan 217. Con nhà quan đứt tay hơn con nhà nghèo đổ ruột 218. Con nhà tông, chẳng giống lông cũng giống cánh
219. Con quốc kêu réo rắt trên ngàn Gà rừng táo tác gọi con tha mồi Lạnh lùng thay láng giềng ôi Láng giềng lạnh ít, sao tôi lạnh nhiều
220. Con người có tổ có tông Như cây cội, như sông có nguồn
221. Con ngựa đau cả tàu không ăn cỏ
222. Con ơi, học lấy nghề bà Trầu xin thì lấy, trầu mua thì đừng
223. Con ơi học lấy nghề cha Một đêm ăn trộm bằng ba năm làm
224. Con ơi, mẹ bảo con này Học buôn, học bán cho tày người ta Chứ đừng học thói chua ngoa Họ hàng ghét bỏ, người ta chê người
225. Con ơi nhớ lấy câu này Cướp đêm là giặc, cướp ngày là quan
32
226. Con rồng, cháu tiên
227. Con sâu làm rầu nồi canh Một người làm xấu, nhơ danh cả nhà
228. Con sông bên lở, bên bồi Bên lở thì đục, bên bồi thì trong Sông kia nước chảy đôi dòng Biết rằng bên đục, bên trong bên nào!
229. Con thợ cấy khó lấy con ông chủ điền Con bán chuối chiên xứng duyên anh giò cháo quảy
230. Con út, con ít như mít chín cây Gái cũng như trai, ai ai cũng chuộng
231. Con vua thì lại làm vua Con sãi ở chùa lại quét lá đa Bao giờ dân nổi can qua Con vua thất thế lại ra quét chùa
232. Còn ăn còn ngủ còn gân Không ăn không ngủ có mần được chi
233. Còn cha gót đỏ như son Ðến khi cha thác, gót con đen xì
234. Còn cha gót đỏ như son Ðến khi cha chết gót con như bùn
235. Còn duyên, kẻ đón người đưa Hết duyên, đi sớm về trưa một mình
236. Còn duyên kén những trai tơ Hết duyên ông lão cũng quơ làm chồng
237. Còn duyên như tượng tô vàng Hết duyên như ổ ong tàn ngày mưa Còn duyên kẻ đón người đưa Hết duyên đi sớm về trưa một mình
33
238. Còn đêm nay nữa mai đi Lạng vàng không tiếc, tiếc chi ngồi kề Còn đêm nay nữa, mai về Lạng vàng không tiếc, tiếc kề má son
239. Còn nước, còn tát
240. Còn sống, con chẳng chịu nuôi Linh đình làm giỗ cho ruồi nó bâu
241. Còn trời còn nước còn non Còn cô bán rượu, anh còn say sưa
242. Cơn đàng Ðông, vừa trông vừa chạy Cơn đàng Nam, vừa làm vừa chơi Cơn đàng Tây, chẳng mưa dây cũng bão giật
243. Cong môi hay hót Mỏng môi hay hờn, dầy môi ăn vụng
244. Còng số 8 như vàng mười tám Anh vào tù như hoàng tử nhập cung Coi đấm đá như bài ca vọng cổ
245. Cõng rắn cắn gà nhà Rước voi dày mả tổ
246. Công anh chẻ nứa đan bồ Con chị đi mất, anh vồ con em Công anh rọc lá gói nem Con chị đi mất, con em trốn chồng
247. Công anh xúc tép nuôi cò Cò ăn, cò lớn cò dò đi đâu?
248. Công cha như núi Thái Sơn Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra Một lòng thờ mẹ kính cha Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con
249. Cu kêu ba tiếng cu kêu Kêu mau đến Tết, dựng nêu ăn chè
34
250. Cu kêu từng cặp trên cây Tào khương nghĩa nặng, sao mầy bỏ tao
251. Cúc mọc dưới sông anh kêu là cúc thủy Sàigòn xa, chợ Mỹ cũng xa Gởi thơ thăm hết nội nhà Trước thăm phụ mẫu, sau là thăm em
252. Cùng nhau tớ trước, thầy sau Chim kêu, vượn hú thêm đau đớn lòng
253. Của chồng, công vợ
254. Của chua ai nấy cũng thèm Em cho chị mượn chồng em vài ngày Chồng em đâu phải trâu cày Mà cho chị mượn cả ngày lẫn đêm
255. Của kho, không lo cũng hết 256. Của không ngon, đông con cũng hết
257. Của làm ra để trên gác Của cờ bạc để ngoài sân Của phù vân để ngoài ngõ
258. Của mình, mình giữ bo bo Của người thì thả cho bò nó ăn
259. Của một đồng, công một lượng Công thì thưởng, tội thì trừng Ðặng không mừng, mất không lo Ăn chưa no, lo chưa tới Ăn cơm mới, nói chuyện cũ Cha mẹ cú, đẻ con tiên Cha mẹ hiền, sinh con thảo
260. Của phù vân không chân hay chạy 261. Của thiên, trả địa
262. Của vào nhà quan như than đổ lò Của vào nhà khó như gió vào nhà trống
35
263. Củi khô dễ nấu, chồng xấu dễ xài
264. Cũ người thì lại mới ta Người chê rách rưới, ta cho là gấm nhung
265. Cũng trũng, cũng gò, cũng rẫy, đồng Một bề biển lớn, ba bề sông Bèo theo nước cuốn qua Vàm Láng Nắng mở đường lên họp Chợ Giồng Thế sự nếu dồn cơn nước nổi Tình quê xin thắp bóng đèn chong Ruộng biền, muối mặn đời thanh đạm Dấu giữa phù hoa, há lạt lòng
266. Cười người chớ vội cười lâu Cười người hôm trước hôm sau người cười
267. Cứu vật, vật ơn Cứu nhân, nhân oán
D1. Da mồi tóc bạc
2. Dao cau rọc lá trầu vàng Mắt anh anh liếc, mắt nàng nàng đưa
3. Day qua bên trái gặp bảy mũi dùi Day qua bên mặt gặp mười mũi giáo
4. Dạy con từ thủa còn thơ Dạy vợ từ thủa ban sơ mới về
5. Dạy con từ thuở còn thơ Dạy vợ dạy thuở bơ vơ mới về
6. Dã tràng xe cát biển Ðông Nhọc nhằn mà chẳng nên công cán gì
7. Dâu ông nọ ném tằm bà kia
36
8. Dầu bông bưởi, dầu bông lài Xức vô tới Tết còn hoài mùi cứt trâu
9. Dầu bông quế, dầu bông hường Hải đường, thơm thiệt là thơm Tóc em như lông con chó xồm Xức dầu thì xức, ai thèm dòm, bớ em Hai
10. Dầu bông sứ, dầu bông ngâu Xức tóc con Thị Mầu Nó đứng đầu cầu Nắng dãi mưa dầu, hôi hãy còn hôi
11. Dầu cù là hiệu Ông Tiên Xức vô chót mũi, nổi điên tức thời
12. Dẫu xây chín bậc phù đồ Không bằng làm phước cứu cho một người
13. Dốc một lòng lấy chồng hay chữ Ðể ra vào kinh sử lắng nghe
14. Dốt đặc cán mai
15. Duyên phải duyên kim cải Ngãi phải ngãi giao hòa Rồi mai mốt đây con bạn nói dìa nhà Cho qua nhắn kỉnh thăm cô bác với ông bà đặng bình an
16. Dù ai buôn bán nơi đâu Mồng Mười, tháng Tám chọi trâu thì về
17. Dù ai cho bạc cho vàng Chẳng bằng trông thấy mặt chàng hôm nay
18. Dù ai nói ngã nói nghiêng Thì ta vẫn vững như kiềng ba chân
19. Dương Ðông gió lạnh không tình sưởi Rượu đã say mèm vẫn nhớ thương
37
20. Ðà Lạt có thác Camly Ai muốn sầu bi về hồ Than Thở
21. Ðàn bà nói có là không Nói yêu là ghét, nói buồn là vui
22. Ðàn bà tốt tóc thì sang Ðàn ông tốt tóc thì mang nặng đầu
23. Ðàn đâu mà gảy tai trâu Ðạn đâu bắn sẻ, gươm đâu chém ruồi
24. Ðàn kêu tích tịch tình tang Ai đem công chúa lên thang mà về
25. Ðàn ông đi biển có đôi Ðàn bà đi biển mồ côi một mình
26. Ðàn ông không râu bất nghì Ðàn bà không vú lấy gì nuôi con
27. Ðàn ông năm bảy lá gan Lá ở cùng vợ, lá toan cùng người
28. Ðàn ông nông nổi giếng khơi Ðàn bà sâu sắc như cơi đựng trầu
29. Ðánh bạc quen tay Ngủ ngày quen mắt Ăn vặt quen mồm
30. Ðánh chết cái tật chẳng chừa Ðến mai ra chợ, bánh dừa lại ăn
31. Ðánh chó phải nể mặt chủ nhà 32. Ðánh trống qua cửa nhà sấm 33. Ðầu voi, đuôi chuột
34. Ðẻ con chẳng dạy chẳng răn Thà rằng nuôi lợn cho ăn lấy lòng
38
35. Ðem chuông đi đánh xứ người Không kêu cũng đánh ba hồi cho kêu
36. Ðêm khuya gà gáy ó o Quân tử thức dậy còn mò đi đâu??
37. Ðêm tháng Năm chưa nằm đã sáng Ngày tháng Mười chưa cười đã tối
38. Ðèn Sài Gòn ngọn xanh, ngọn đỏ Ðèn Mỹ Tho ngọn tỏ, ngọn lu Anh về học lấy chữ nhu Chín trăng em cũng đợi, mười thu em cũng chờ
39. Ðèn cầu tàu ngọn lu, ngọn tỏ Anh trông không rõ, anh ngỡ đèn màu Rút gươm đâm họng, máu trào Ðể em ở lại, em kiếm thằng nào hơn anh
40. Ðèn nhà lầu hết dầu, đèn tắt Lửa nhà máy hết cháy thành than Nhang chùa Ông hết mạt, nhang tàn Kể từ khi em biết được chàng Ðêm về em lăn lộn như con chim phượng hoàng bị tên
41. Ðèo nào cao bằng đèo Châu Ðốc Xứ nào dốc bằng xứ Nam Vang Một tiếng anh than ba bốn đôi vàng em không tiếc Anh lấy đặng em rồi anh trốn biệt lánh thân
42. Ðèn nào sáng bằng đèn Sa Ðéc Gái nào đảm bằng gái Nha Mân Anh thả ghe câu lên xuống mấy lần Thương em đứt ruột, nhưng tới gần lại run
43. Ðèn treo ngang quán Tỏ rạng bờ kinh Em có thương anh thì ăn nói cho thiệt tình Ðừng để cho anh lên xuống một mình bơ vơ
44. Ðêm khuya nguyệt lặn sao tàn Ðồng hồ điểm nhặt nhớ chàng không quên
39
45. Ðêm khuya thắp chút dầu dư Tim loan cháy lụn, sầu tư một mình
46. Ðêm khuya thiếp mới hỏi chàng Cau xanh ăn với trầu vàng xứng chăng?
47. Ðêm khuya, trăng dọi lầu son Vào ra thương bạn, héo hon ruột vàng Bển qua đây đàng đã xa đàng Dầu tui có lâm nguy thất thế Hỏi con bạn vàng nó cứu không? Chiều rồi kẻ Bắc, người Ðông Trách lòng người nghĩa, nói không thiệt lời
48. Ðêm nằm tàu chuối có đôi Hơn nằm chiếu tốt lẻ loi một mình
49. Ðêm qua, đêm lạnh, đêm lùng Ðêm đắp áo ngắn, đêm chung áo dài Bây giờ chàng đã nghe ai Aó ngắn chẳng đắp, aó dài không chung Bây giờ sự đã nhạt nhùng Giấm thanh đổ biển mấy thùng cho chua Cá lên mặt nước, cá khô Vì anh, em phải giang hồ tiếng tăm
50. Ðêm qua nguyệt lặn về Tây Sự tình kẻ ấy, người đây còn dài Trúc với mai, mai về trúc nhớ Trúc trở về, mai nhớ trúc không Bây giờ kẻ Bắc, người Ðông Kể sao cho xiết tấm lòng tương tư
51. Ðêm qua ra đứng bờ ao Trông cá, cá lặn trông sao sao mờ Buồn trông con nhện giăng tơ Nhện ơi, nhện hỡi nhện chờ mối ai? Buồn trông chênh chếch sao mai Sao ơi, sao hỡi nhớ ai sao mờ Ðêm đêm nhìn dải Ngân Hà Ngôi sao Tinh đẩu đã ba năm tròn Ðá mòn, nhưng dạ chẳng mòn Ngàn năm nước chảy, dạ còn trơ trơ
40
52. Ðêm thanh cảnh vắng Thức trắng năm canh Một duyên, hai nợ, ba tình Ðường kia,nỗi nọ, phận mình ra sao?
53. Ðến đây đất nước lạ lùng Con chim kêu cũng sợ, con cá vẫy vùng cũng lo
54. Ðến ta mới biết của ta Trăm nghìn năm trước biết là của ai
55. Ðề huề chồng vợ Như bí rợ nấu kiểm với khoai lang Như tép rang ăn cặp với canh khoai mỡ
56. Ði chùa lạy Phật cầu chồng Hộ pháp liền bảo đờn ông hết rồi
57. Ði đâu cho thiếp theo cùng Ðói no thiếp chịu, lạnh lùng thiếp cam
58. Ði đâu mà chẳng biết ta Ta con ông Sấm, cháu bà Thiên Lôi Xưa kia ta ở trên trời Ðứt dây rơi xuống làm người thế gian
59. Ði đâu mà vội mà vàng Mà vấp phải đá mà quàng phải dây Thủng thỉnh như chúng anh đây Thì đá nào vấp, thì dây nào quàng
60. Ði một ngày đàng, học một sàng khôn
61. Ði cho biết đó biết đây Ở nhà với mẹ biết ngày nào khôn
62. Ði qua nhà nhỏ Thấy đôi liễn đỏ có bốn chữ vàng Thạnh suy anh chưa biết chớ thấy nàng anh vội thương
41
63. Ði với bụt mặc áo cà sa Ði với ma mặc áo giấy
64. Ðiểu tận, cung tàn
65. Ðò từ Ðông Ba, đò qua Ðập Ðá Ðò từ Vỹ Dạ, thẳng ngã Ba Sình Lờ đờ bóng ngã, trăng chênh Tiếng hò xa vọng nghĩa tình nước non
66. Ðó đây trước lạ sau quen Chẳng gần, qua lại đôi phen cũng gần
67. Ðói ăn rau, đau uống thuốc
68. Ðói lòng, ăn đọt chà là Ðể cơm nuôi mẹ, mẹ già yếu răng
69. Ðói lòng, ăn nắm lá sung Chồng một thì lấy, chồng chung thì đừng
70. Ðói lòng, ăn nửa trái sim Uống lưng bát nước đi tìm người thương
71. Ðói lòng, nuốt trái khổ qua Nuốt vô sợ đắng, nhả ra con bạn cười
72. Ðón cửa trước, rước cửa sau 73. Ðòn xóc hai đầu
74. Ðôi ta chẳng được sum vầy Khác nào cánh nhạn lạc bầy kêu sương Vì sương nên núi bạc đầu Cành lay bởi gió hoa sầu vì mưa
75. Ðôi ta đã trót lời thề Con dao lá trúc đã kề tóc mai Dặn rằng: Ai chớ quên ai!
76. Ðôi ta như loan với phượng Nỡ lòng nào để phượng lià cây Muốn cho có đó, có đây
42
Ai làm nên nỗi nước này chàng ôi Thà rằng chẳng biết thì thôi Biết rồi gối chiếc lẻ loi thêm phiền
77. Ðôi ta như thể con tằm Cùng ăn một lá, cùng nằm một nong Ðôi ta như thể con ong Con quấn con quít, con trong con ngoài Ðôi ta như thể con bài Chồng đánh, vợ kết chẳng sai con nào
78. Ðồn rằng quan tướng có oai Cưỡi ngựa một mình, chẳng phải vịn ai Vua khen rằng: "Ấy, mới tài" Ban cho cái áo, với hai quan tiền Ðánh giặc thì chạy trước tiên Xông vào trận tiền, cởi khố giặc ra Giặc sợ giặc chạy Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân
79. Ðông sao thời nắng, vắng sao thời mưa 80. Ðông tay hơn hay làm
81. Ðố ai biết lúa mấy cây Biết sông mấy khúc, biết mây mấy từng Ðố ai quét sạch lá rừng Ðể ta khuyên gió, gió đừng rung cây Rung cây, rung cỗi, rung cành Rung sao cho chuyển lòng anh với nàng
82. Ðố ai lặn xuống vực sâu Ru con không hát, em chừa nguyệt hoa
83. Ðố anh con rít mấy chưn Cầu Ô mấy nhịp, chợ Ðinh mấy người Mấy người bán áo con trai Chợ trong bán chỉ, chợ ngoài bán kim
84. Ðổ lửa than nên vàng lộn trấu Anh mảng thương thầm chưa thấu dạ em
85. Ðời vua Thái Tổ, Thái Tông Lúa rụng đầy đồng, gà chẳng cần ăn
43
86. Ðồng Ðăng có phố Kỳ Lừa Có nàng Tô Thị, có chùa Tam Thanh Ai lên xứ Lạng cùng anh Bõ công bác mẹ sinh thành ra em Tay cầm bầu rượu nắm nem Mải vui quên hết lời em dặn dò Gánh vàng đi đổ sông Ngô Ðêm nằm mơ tưởng đi mò sông Thương Vào chùa thắp một nén hương Tay khấn, miệng vái, bốn phương chùa này
87. Ðồng Tháp Mười cò bay thẳng cánh Nước Tháp Mười lóng lánh cá tôm Muốn ăn bông súng mắm kho Thì vô Ðồng Tháp ăn no đã thèm
88. Ðồng tiền Vạn lịch Thích bốn chữ vàng Anh tiếc công anh gắn bó với nàng bấy lâu Bây giờ nàng lấy chồng đâu? Ðể anh giúp đỡ trăm cau nghìn vàng
89. Ðồng vợ đồng chồng, Tát biển Ðông cũng cạn
90. Ðổng Kim Lân hồi còn nhỏ, đi bán giỏ nuôi mẹ Anh gặp em đây không cửa không nhà Muốn vô gá nghĩa, biết là đặng chăng?
91. Ðốt than nướng cá cho vàng Lấy tiền mua rượu cho chàng uống chơi
92. Ðờn cò lên trục kêu vang Qua còn thương bậu, bậu khoan có chồng Muốn cho nhơn nghĩa đạo đồng Qua đây thương bậu hơn chồng bậu thương Chiều nay qua phản bạn hồi hương Nghe bậu ở lại vầy vương nơi nào Ghe tui tới chỗ cắm sào Nghe bậu có chốn muốn nhào xuống sông
93. Ðu đủ tía, bạc hà cũng tía Ngọn lang đâm, ngọn mía cũng đâm
44
Anh thấy em tốt mã anh lầm Bây giờ anh biết rõ, vàng cầm anh cũng buông
94. Ðưa nhau đổ chén rượu hồng Mai sau em có theo chồng đất xa Qua đò gõ nhịp chèo ca Nước xuôi làm rượu quan hà chuốc say
95. Ðục nước, béo cò 96. Ðủng đỉnh như ông Từ vào đền 97. Ðược làm vua, thua làm giặc 98. Ðược voi, đòi tiên 99. Ðứng mũi, chịu sào
100. Ðường trơn trợt gượng đi kẻo té Áo còn nguyên ai nỡ xé vá quàng Hồi sớm mai, gặp em sao anh không hỏi Hay dạ của chàng nay đã hết thương?
101. Ðường vô xứ Nghệ quanh quanh Non xanh nước biếc như tranh hoạ đồ
102. Ðứt tay một chút còn đau Huống chi nhân nghĩa, lìa sao cho đành
E1. Em có chồng sao em không nói? Ðể anh theo anh chọc em hoài Chắc có ngày anh sẽ bị ăn dao phay!
2. Em đeo chiếc kim hườn Em còn chờn vờn chiếc kim xuyến Hườn xuyến vuột tay rồi, buồn nghiến, ai thương!
3. Em liều một cái bánh bò Con nào chót chét, cặp giò em chặt hai
4. Em liều một chén dầu chanh Con nào hỗn dữ, vuốt nanh em bẻ liền
5. Em liều một trái sầu riêng Con nào độc hiểm, em nghiền ra tro
45
6. Em là con gái đồng trinh Em đi qua đình, ông Nghè cho lính ra ve Trăm lạy ông Nghè, tôi đã có con Có con thì mặc có con Thắt lưng cho ròn đặng lấy chồng quan
7. Em nghĩ thân em, như kiếng lấm lem cát bụi Ai đó lau chùi, biết tới buổi nào xong?
8. Em như hoa gạo trên cây Anh như một đám cỏ may bên đường Lạy trời cho cả gió sương Hoa gạo rụng xuống, lại luồn cỏ may
9. Em như một cái sập vàng Anh như manh chiếu bên đàng bỏ quên Lạy trời cho gió nổi lên Cho manh chiếu rách lên trên sập vàng
10. Em nhớ thương ai mà mặt mày ngơ ngác Nhớ tên hốt rác hay thương thằng vét đường mương?
11. Em ơi, anh bảo em này Sông sâu chớ lội, đò đầy chớ đi
12. Em ơi, em có thương anh Em ra canh lính cho anh leo tường!
13. Em ơi, em ở lại nhà Vườn dâu em hái mẹ già em thương Mẹ già một nắng hai sương Chị đi một bước trăm đường xót xa Cậy em em ở lại nhà
14. Em thấy anh em cũng muốn chào Sợ anh chồng cũ, nó đứng bờ rào nó trông
15. Em thấy anh em cũng muốn chào Sợ rằng chị ả dắt dao trong mình Dao trong mình, gươm anh cặp nách Thuận nhơn tình khoét vách sang chơi
46
16. Em thương nhớ ai ngơ ngẩn bên đầu cầu Lược thưa biếng chải, gương Tàu biếng soi Cái sập đá bỏ vắng em không ngồi Vườn hoa hoang lạnh mặc người vào ra
17. Em về hỏi mẹ cùng cha Có cho em lấy chồng xa hay đừng
18. Én bay thấp, mưa ngập bờ ao Én bay cao, mưa rào lại tạnh
G1. Gà đẻ, cục tác
2. Gà đen chân trắng, mẹ mắng cũng mua Gà trắng chân chì, mua chi giống ấy
3. Gà nào hay bằng gà Cao Lãnh Gái nào bảnh bằng gái Nha Mân
4. Gà què ăn quẩn cối xay Ăn đi, ăn lại cối tày một bên
5. Gan teo mấy đoạn, ruột thắt mấy từng Mình bảy buôi lỗ miệng đặng cầm chừng xa tui
6. Gái có chồng như gông đeo cổ Gái không chồng như phản gỗ long đanh
7. Gái có chồng như gông đeo cổ Trai có vợ như rợ buộc chân
8. Gái không chồng như thuyền không lái Trai không vợ như ngựa không cương
9. Gái lấy trai, đúng là gái dại Trai lấy rồi, trai lại bán rao Gái đâu có thứ hỗn hào Trai chưa làm rể, gái vào làm dâu
10. Gái một con, trông mòn con mắt
47
11. Gái Tầm Vu đồng xu ba đứa Con trai Thủ Thừa cỡi ngựa xuống mua
12. Gái Thới Bình lòng ngay dạ thẳng Trai bạc tình một cẳng về quê
13. Gạo Ba Thắt trắng như bông bưởi Nước phông-tên tiền rưỡi một đôi Saigon vui lắm em ơi Lấy chồng về đó, một đời sướng thân
14. Gạo chợ, nước sông, củi đồng, nồi đất
15. Gạo ngon nấu cháo chưa nhừ Mặt chị có thẹo, ảnh chừa đôi bông
16. Gẫm xem sự thế nực cười Một con cá lội, mấy người buông câu
17. Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng
18. Gập ghềnh nước chảy qua đèo Bà già tập tễnh mua heo cưới chồng
19. Ghe anh đỏ mũi xanh lườn Ở trên Gia Ðịnh xuống vườn thăm em
20. Ghe anh mỏng ván, bóng láng nhẹ chèo Xin anh bớt mái, nương lèo đợi em
21. Ghe em rẽ vô ngọn, anh chẳng đón chẳng chờ Ghe anh tách bến tách bờ, em buồn cho trăng mờ sao lặn Mình lấy nhau chẳng đặng bởi bà mai lưỡi vắn ít lời
Mật đường dù chẳng đi đôi Chút hương rớt lại, một đời chưa quên
22. Ghe lên ghe xuống dầm dề Sao anh không gởi thơ về thăm em?
48
23. Ghét con xẩm lai mê trai, mi lai nhãn khứ Ôm bụng trống chầu, bỏ xứ ra đi
24. Ghét của nào trời trao của đó! 25. Già kén, kẹn hom
26. Già thì đặc bí bì bì Con gái đương thì rỗng toác toàng toang Ngoài xanh trong trắng như ngà Ðàn ông cũng chuộng, đàn bà cũng yêu (Ðố là quả gì? - quả cau dầy)
27. Giàu ba mươi tuổi chớ mừng Khó ba mươi tuổi em đừng vội lo
28. Giàu cha, giàu mẹ thì ham Giàu cô giàu bác, ai làm nấy ăn
29. Giàu đâu đến kẻ ngủ trưa Sang đâu đến kẻ say sưa rượu chè
30. Giàu đổi bạn, sang đổi vợ 31. Giàu từ trong trứng giàu ra 32. Giàu út ăn, khó út chịu 33. Giàu vì bạn, sang vì vơ.
34. Giả đò mua khế bán chanh Giả đi đòi nợ thăm anh kẻo buồn
35. Giặc Tây đánh tới Cần Giờ Bậu đừng thương nhớ đợi chờ uổng công
36. Giặc đến nhà, đàn bà phải đánh 37. Giận cá, chém thớt
38. Giận chồng xách gói ra đi Chồng theo năn nỉ, khoái tù ti trở về
39. Giấy hồng đơn bán mấy Cho anh mua lấy một tờ Viết thơ quốc ngữ Dán trên trái bưởi
49
Thả xuống giang hà Bớ cô gánh nước bên bờ Xuống sông vớt bưởi để mà xem thơ
40. Gieo gió gặt bão
41. Gió đưa bụi chuối sau hè Anh mê vợ bé bỏ bè con thơ Con thơ tay ẵm, tay bồng Tay dắt mẹ chồng, đầu đội thúng bông
42. Gió đưa bụi trúc ngã quỳ Ba năm trực tiết còn gì là xuân
43. Gió đưa cây cải về trời Rau răm ở lại, chịu lời đắng cay
44. Gió đưa gió đẩy bông trang Bông búp về nàng, bông nở về anh
45. Gió đưa gió đẩy Về rẫy ăn cua, về đồng ăn cá
46. Gió đưa liễu yếu, mai quằn Liễu yếu mặc liễu, mai quằn mặc mai
47. Gió đưa mụ đội lên dinh Ông đội buồn tình, xách nón chạy theo Ông đội đòi cưới ba heo Mụ đội đòi cưới con mèo cụt đuôi
48. Gió đưa cành trúc la đà Tiếng chuông Thiên Mụ, canh gà Thọ Xương
49. Gió đưa tàu chuối la đà Tiếng chuông Xá Lợi, canh gà Thủ Thiêm
50. Gió đưa trăng thì trăng đưa gió Con trăng lặn rồi gió biết đưa ai?
51. Gió mùa Thu, mẹ đưa con ngủ Năm canh dài thức đủ năm canh
50
52. Gió Nam non thổi lòn hang dế Con bạn xa rồi để nhớ, để thương
53. Gió Nam non thổi lòn hang dế Em đi lấy chồng nâng túi sửa khăn
54. Gió thổi một ngày năm bảy trận giông Anh đi nằm bãi sao không thấy về
55. Gió vàng hiu hắt đêm thanh Ðường xa, dặm vắng xin anh đừng về Mảnh trăng đã trót lời thề Sao anh để gánh nặng nề riêng em
56. Giọt máu đào hơn ao nước lã
57. Gò Công giáp biển, nổi tiếng mắm tôm chà Mắm tôm chua ai ai cũng chắt lưỡi hít hà Saigon, chợ Mỹ ai mà không hay
58. Gối rơm theo phận gối rơm Có đâu dưới thấp mà chồm lên cao
59. Gỗ cẩm lai cậy cứng Gỗ huỳnh đàn cậy thơm Rác nọ chê rơm Như cá cơm ghét cá rói
G1. Gà đẻ, cục tác
2. Gà đen chân trắng, mẹ mắng cũng mua Gà trắng chân chì, mua chi giống ấy
3. Gà nào hay bằng gà Cao Lãnh Gái nào bảnh bằng gái Nha Mân
4. Gà què ăn quẩn cối xay Ăn đi, ăn lại cối tày một bên
51
5. Gan teo mấy đoạn, ruột thắt mấy từng Mình bảy buôi lỗ miệng đặng cầm chừng xa tui
6. Gái có chồng như gông đeo cổ Gái không chồng như phản gỗ long đanh
7. Gái có chồng như gông đeo cổ Trai có vợ như rợ buộc chân
8. Gái không chồng như thuyền không lái Trai không vợ như ngựa không cương
9. Gái lấy trai, đúng là gái dại Trai lấy rồi, trai lại bán rao Gái đâu có thứ hỗn hào Trai chưa làm rể, gái vào làm dâu
10. Gái một con, trông mòn con mắt
11. Gái Tầm Vu đồng xu ba đứa Con trai Thủ Thừa cỡi ngựa xuống mua
12. Gái Thới Bình lòng ngay dạ thẳng Trai bạc tình một cẳng về quê
13. Gạo Ba Thắt trắng như bông bưởi Nước phông-tên tiền rưỡi một đôi Saigon vui lắm em ơi Lấy chồng về đó, một đời sướng thân
14. Gạo chợ, nước sông, củi đồng, nồi đất
15. Gạo ngon nấu cháo chưa nhừ Mặt chị có thẹo, ảnh chừa đôi bông
16. Gẫm xem sự thế nực cười Một con cá lội, mấy người buông câu
17. Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng
18. Gập ghềnh nước chảy qua đèo Bà già tập tễnh mua heo cưới chồng
52
19. Ghe anh đỏ mũi xanh lườn Ở trên Gia Ðịnh xuống vườn thăm em
20. Ghe anh mỏng ván, bóng láng nhẹ chèo Xin anh bớt mái, nương lèo đợi em
21. Ghe em rẽ vô ngọn, anh chẳng đón chẳng chờ Ghe anh tách bến tách bờ, em buồn cho trăng mờ sao lặn Mình lấy nhau chẳng đặng bởi bà mai lưỡi vắn ít lời
Mật đường dù chẳng đi đôi Chút hương rớt lại, một đời chưa quên
22. Ghe lên ghe xuống dầm dề Sao anh không gởi thơ về thăm em?
23. Ghét con xẩm lai mê trai, mi lai nhãn khứ Ôm bụng trống chầu, bỏ xứ ra đi
24. Ghét của nào trời trao của đó! 25. Già kén, kẹn hom
26. Già thì đặc bí bì bì Con gái đương thì rỗng toác toàng toang Ngoài xanh trong trắng như ngà Ðàn ông cũng chuộng, đàn bà cũng yêu (Ðố là quả gì? - quả cau dầy)
27. Giàu ba mươi tuổi chớ mừng Khó ba mươi tuổi em đừng vội lo
28. Giàu cha, giàu mẹ thì ham Giàu cô giàu bác, ai làm nấy ăn
29. Giàu đâu đến kẻ ngủ trưa Sang đâu đến kẻ say sưa rượu chè
30. Giàu đổi bạn, sang đổi vợ 31. Giàu từ trong trứng giàu ra 32. Giàu út ăn, khó út chịu 33. Giàu vì bạn, sang vì vơ.
53
34. Giả đò mua khế bán chanh Giả đi đòi nợ thăm anh kẻo buồn
35. Giặc Tây đánh tới Cần Giờ Bậu đừng thương nhớ đợi chờ uổng công
36. Giặc đến nhà, đàn bà phải đánh 37. Giận cá, chém thớt
38. Giận chồng xách gói ra đi Chồng theo năn nỉ, khoái tù ti trở về
39. Giấy hồng đơn bán mấy Cho anh mua lấy một tờ Viết thơ quốc ngữ Dán trên trái bưởi Thả xuống giang hà Bớ cô gánh nước bên bờ Xuống sông vớt bưởi để mà xem thơ
40. Gieo gió gặt bão
41. Gió đưa bụi chuối sau hè Anh mê vợ bé bỏ bè con thơ Con thơ tay ẵm, tay bồng Tay dắt mẹ chồng, đầu đội thúng bông
42. Gió đưa bụi trúc ngã quỳ Ba năm trực tiết còn gì là xuân
43. Gió đưa cây cải về trời Rau răm ở lại, chịu lời đắng cay
44. Gió đưa gió đẩy bông trang Bông búp về nàng, bông nở về anh
45. Gió đưa gió đẩy Về rẫy ăn cua, về đồng ăn cá
46. Gió đưa liễu yếu, mai quằn Liễu yếu mặc liễu, mai quằn mặc mai
54
47. Gió đưa mụ đội lên dinh Ông đội buồn tình, xách nón chạy theo Ông đội đòi cưới ba heo Mụ đội đòi cưới con mèo cụt đuôi
48. Gió đưa cành trúc la đà Tiếng chuông Thiên Mụ, canh gà Thọ Xương
49. Gió đưa tàu chuối la đà Tiếng chuông Xá Lợi, canh gà Thủ Thiêm
50. Gió đưa trăng thì trăng đưa gió Con trăng lặn rồi gió biết đưa ai?
51. Gió mùa Thu, mẹ đưa con ngủ Năm canh dài thức đủ năm canh
52. Gió Nam non thổi lòn hang dế Con bạn xa rồi để nhớ, để thương
53. Gió Nam non thổi lòn hang dế Em đi lấy chồng nâng túi sửa khăn
54. Gió thổi một ngày năm bảy trận giông Anh đi nằm bãi sao không thấy về
55. Gió vàng hiu hắt đêm thanh Ðường xa, dặm vắng xin anh đừng về Mảnh trăng đã trót lời thề Sao anh để gánh nặng nề riêng em
56. Giọt máu đào hơn ao nước lã
57. Gò Công giáp biển, nổi tiếng mắm tôm chà Mắm tôm chua ai ai cũng chắt lưỡi hít hà Saigon, chợ Mỹ ai mà không hay
58. Gối rơm theo phận gối rơm Có đâu dưới thấp mà chồm lên cao
59. Gỗ cẩm lai cậy cứng Gỗ huỳnh đàn cậy thơm
55
Rác nọ chê rơm Như cá cơm ghét cá rói
H1. Hà Nội, ba sáu phố phường Hàng mật, hàng đường, hàng muối trắng tinh Từ ngày ta phải lòng mình Bác mẹ đi rình đã mấy mươi phen
2. Hàm chó, vó ngựa
3. Hát bội làm tội người ta Ðàn ông bỏ vợ, đàn bà bỏ con
4. Hát hay không bằng hay hát
5. Hèn lâu mới gặp thầy Hai Thuận tay điếu hút, điếu vấn, điếu vắt lỗ tai
6. Hèn mà làm bạn với sang Kẻ ngồi người đứng có ngang nhau bao giờ
7. Hổ phụ sanh hổ tử, lân mẫu xuất lân nhi 8. Hổ xuống bình nguyên bị chó lờn
9. Hoa thơm, ai chẳng muốn đeo Người khôn, ai nỡ cứ theo nặng lời
10. Hoa thơm ai chẳng nâng niu Người khôn ai chẳng mến yêu mọi bề
11. Hoành hoạch, hoành hoạch Giặt áo chồng tao Giặt áo phải giặt cho sạch Phơi áo thì phơi trên sào Ðừng phơi hàng rào rách áo chồng tao
12. Họa hổ họa bì, nan họa cốt Tri nhân tri diện, bất tri tâm
56
13. Hoạ vô đơn chí, phúc bất trùng lai 14. Học ăn, học nói, học gói, học mở 15. Học đi đôi với hành
16. Học hành thi cử mà chi Sáng sáng ăn no, tối ngủ khì
17. Học thầy không tầy học bạn
18. Học trò đi mò cơm nguội Lỡ trượt vỏ dưa, té cái đụi, la trời
19. Học trò thò lò mũi xanh Cầm miếng bánh đúc, chạy quanh nhà thầy
20. Hỏi vợ thì cưới liền tay Chớ để lâu ngày lắm kẻ dèm pha
21. Hôm nay có đám giỗ gần Trong bụng bần thần, chẳng muốn nấu cơm
22. Hôm qua anh đến chơi nhà Thấy mẹ nằm võng, thấy cha nằm giường Thấy em nằm đất. anh thương Anh đi mua gỗ đóng giường tám thang Bốn góc thì anh bịt vàng Bốn chân bịt bạc, tám thang chạm rồng
23. Hôm qua tát nước đầu đình Bỏ quên chiếc áo trên cành hoa sen Em bắt được thì cho anh xin Hay là em để làm tin trong nhà Áo anh sứt chỉ đường tà Vợ anh chưa có, Mẹ già chưa khâu Áo anh sứt chỉ đã lâu Mai mượn cô ấy sang khâu cho dùm Khâu rồi anh sẽ trả công Mai mốt lấy chồng anh sẽ giúp cho Giúp em một thúng xôi vò Một con lợn béo, một vò rượu tăm Giúp em đôi chiếu em nằm Ðôi chăn em đắp, đôi tằm em đeo
57
Giúp em quan tám tiền cheo Quan hai tiền cưới, lại đèo buồng cau
24. Hòn đất mà biết nói năng Thì thầy địa lý hàm răng không còn
25. Hỗn như gấu
26. Hơn nhau manh aó, tấm quần Cởi ra mình trần, ai cũng như ai
27. Hỡi cô tát nước bên đàng Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi
28. Hỡi người kẻ đóng then gài Có hay, có biết kẻ ngoài trùng dương
29. Huệ nhớ thương Lan, héo vàng xác Huệ Anh quá thương nàng, trối kệ thị phi
30. Hút sách là chuyện chẳng lành Trâu bò vườn ruộng hoá thành khói mây
31. Hùm dữ chẳng ăn thịt con
I1. Ích kỷ hại nhơn 2. Im hơi, lặng tiếng 3. Im lặng là vàng 4. Im như thóc 5. Im thin thít miệng mình 6. Im thin thít như thịt nấu đông
K1. Kẻ bằm chả, người gói nem Kẻ dệt trướng, người thêu rèm, ngang nhau
2. Kết cỏ, ngậm vành
3. Khác nào quạ mượn lông công Ngoài hình xinh đẹp, trong lòng xấu xa
58
4. Khách đến nhà, chẳng gà cũng vịt 5. Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm
6. Khi vui miếng thuốc, miếng trầu Khi buồn đi mất, biết đâu mà tìm
7. Khi vui, non nước cũng vui Khi buồn, sáo thổi, kèn đôi cũng buồn
8. Khi xưa ai cấm duyên bà Bây giờ bà già, bà cấm duyên con
9. Khôn ba năm, dại một giờ
10. Khôn cho người ta vái Dại cho người ta thương Dở dở ương ương, chỉ tổ cho người ta ghét
11. Khôn cũng chết, dại cũng chết, biết thì sống
12. Khôn dại tại tâm Hay giận âm thầm là người ích kỷ
13. Khôn ngoan chẳng lọ là nhiều Người khôn mới nói nửa điều đã khôn
14. Khôn ngoan cũng thể đàn bà Dẫu rằng vụng dại cũng là đàn ông
15. Khôn ngoan đối đáp người ngoài Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau
16. Khôn ngoan hiện ra mặt Què quặt hiện ra chưn tay
17. Khôn nhờ, dại chịu
18. Khôn thì trong trí lượng ra Dạy thì học lóm người ta bề ngoài
19. Khôn từ trong trứng khôn ra Dại dẫu đến già cũng dại
59
20. Không ai giàu ba họ Không ai khó ba đời
21. Không chồng ăn bữa nồi năm Ăn đói ăn khát mà cầm lấy hơi Có chồng ăn bữa nồi mười Ăn đói ăn khát mà nuôi lấy chồng
22. Không chồng mà chửa mới ngoan Có chồng mà chửa, thế gian sự thường
23. Không chùi để vậy lu li Chùi ra tỏ rạng khác gì trăng thu
24. Không thầy, đố mầy làm nên
25. Khuyên chàng đọc sách ngâm thơ Dầu cạn thiếp rót, đèn mờ thiếp khêu
26. Khuyên em chớ giận anh chi Thoa son, giồi phấn rồi đi chụp hình
27. Kiến tha lâu cũng đầy tổ
28. Kiềng ba chân vững như bàn thạch Bỏ chuyện người tọc mạch ngoài tai Sông sâu thì có sào dài Ai cầm bị gậy ăn mày nên thân
29. Kiểng vật còn đây, em đành đi mất Bạn ngọc xa rồi, gia thất ai coi?
30. Kiểng vật còn đây, người đà đâu mất Con bạn xa rồi, trời đất quạnh hiu
31. Kim đâm vô thịt thì đau Thịt đâm vô thịt nhớ nhau suốt đời
32. Kim vàng ai nỡ uốn câu Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời
60
33. Kỳ nhông là ông kỳ đà, Kỳ đà là cha cắc ké Cắc ké là mẹ kỳ nhông
L1. Lá khô lủng lẳng treo cành Giận thì nói vậy, sao đành bỏ nhau
2. Lá lành đùm lá rách 3. Lá rụng về cội
4. Lác khô đi trước Lác ướt đi sau Mầy cùng với tao, hè, gãi!
5. Lạc làng theo chân chó, Lạc ngõ nắm đuôi trâu
6. Làm anh ăn trước bước đầu Dạy dỗ em út ngõ hầu thay cha
7. Làm dâu khó lắm em ơi Nhịn ăn nhịn mặc nhịn lời mẹ cha Nhịn cho nên cửa, nên nhà Nên kèo, nên cột, nên xà tầm vông Nhịn cho nên vợ nên chồng Rồi em coi sóc lấy trong cửa nhà
8. Làm dâu khổ lắm ai ơi Vui chẳng dám cười, buồn chẳng dám than
9. Làm hoa cho người ta hái Làm gái cho người ta trêu
10. Làm khách sạch ruột 11. Làm quan, sang cả họ
12. Làm người ai muốn cùi đui Phải sao chịu vậy, không vui chẳng buồn
13. Làm rể chớ nấu thịt trâu Làm dâu chớ đồ xôi lại
61
14. Làm thì chẳng sánh bằng ai Ăn thì thứ nhất, thứ hai trong làng
15. Làm trai chí ở cho bền Ðừng lo muộn vợ, đừng phiền muộn con
16. Làm trai cho đáng nên trai Phú Xuân cũng trải, Ðồng Nai cũng từng
17. Làm trai cho đáng nên trai Xuống Ðông, Ðông tĩnh. Lên Ðoài, Ðoài an
18. Làm trai lấy được vợ hiền Như cầm đồng tiền mua được của ngon
19. Làm trai quyết chí tang bồng Sao cho tỏ mặt anh hùng mới cam
20. Làm trai quyết trí tu thân Công danh chớ vội, nợ nần chớ lo
21. Lá vàng còn ở trên cây Lá xanh rụng xuống trời hay chăng trời
22. Lan Huệ sầu ai, Lan Huệ héo Lan Huệ sầu tình, trong héo ngoài tươi
23. Lanh như cắt 24. Lạnh như tiền
25. Lạy trời cho thổi gió Nồm Ðể cho chúa Nguyễn thuận buồm về kinh
26. Lạy trời mưa xuống Lấy nước tôi uống Lấy ruộng tôi cày Lấy bát cơm đầy Lấy khứa cá to
27. Lắm con lắm nợ, lắm vợ lắm cái oan gia 28. Lắm mối, tối nằm không 29. Lắm sãi không ai đóng cửa chùa
62
30. Lẳng lơ thì cũng chẳng mòn Chính chuyên cũng chẳng sơn son để thờ
31. Lẳng lơ vầng quế soi thềm Hương đưa bát ngát càng thêm bận lòng Gió thu thổi ngọn phù dung Dạ nàng sắt đá anh rung cũng mềm
32. Lấy chàng từ thuở mười ba Ðến năm mười tám thiếp đà năm con Ra đường thiếp hãy còn son Về nhà thiếp đã năm con cùng chàng
33. Lấy chồng cho đáng tấm chồng Bõ công trang điểm, má hồng răng đen
34. Lấy chồng cờ bạc là tiên Lấy chồng say rượu là duyên nợ nần
35. Lấy chồng làm lẽ khỏi lo Cơm nguội đầy rá, cá kho đầy nồi
36. Lấy chồng làm lẽ khổ thay Ði cấy, đi cày chị chẳng kể công Ðến tối chị giữ lấy chồng Chị cho manh chiếu nằm không nhà ngoài Canh Tư chị gọi: Bớ Hai Thức dậy nấu cám, thái khoai, đâm bèo
37. Lấy chồng phải biết mặt chồng Ðêm nằm tư tưởng nghĩ ông láng giềng
38. Lấy chồng sang như chiếc vòng vàng Lấy chồng thất học như gặp thằng mọi vọc phẩm tiên
39. Lấy chồng từ thuở mười lăm Chồng chê tôi bé chẳng nằm cùng tôi Ðến năm mười tám, đôi mươi Tôi nằm dưới đất, chồng lôi lên giường Một rằng thương, hai rằng thương Có bốn chân giường gãy một còn ba
63
Ai về nhắn mẹ cùng cha Chồng tôi nay đã giao hoà với tôi
40. Lấy thúng úp voi
41. Lấy vợ kiêng tuổi đàn bà Làm nhà kiêng tuổi đàn ông
42. Lận đận lao đao phải sao chịu vậy Bởi số ăn mày bị gậy phải mang
43. Lập vườn thời phải khai mương Làm trai hai vợ phải thương cho đồng
44. Lên non mới biết non cao Nuôi con mới biết công lao mẹ hiền
45. Lênh đênh chiếc lá giữa dòng Thương thân góa bụa phòng không lỡ thì Gió đưa trúc ngã mai quì Ba năm trực tiết còn gì là xuân
46. Lênh đênh một chiếc thuyền tình Mười hai bến nước biết gửi mình về đâu
47. Lêu lâu mặt thớt Lỡ trợt té dài Kêu con xẩm lai Ðem vài cục mỡ Thoa mặt thoa mày Cho hết mắc cở
48. Liếc dọc thằng trọc rụng rời Liếc ngang ông hoàng bủn rủn Liếc ngay thằng nài chết héo Liếc xéo thằng vẹo chết khô
49. Liệu cơm, gắp mắm Liệu con gả chồng
50. Liệu mà thờ kính mẹ cha Ðừng tiếng nặng nhẹ người ta chê cười
64
51. Lòng anh như gió giữa đàng Lòng em như ngọn nhang tàn giữa khuya
52. Lọng vàng che nải chuối xanh Tiếc cho con chim phượng hoàng đậu cành tre khô
53. Lộc còn ẩn bóng cây tùng Thuyền quyên đợi khách anh hùng sánh vai
54. Lộn con toán, bán con trâu
55. Lỗ miệng thì nói Nam mô Trong lòng thì đựng ba bồ dao găm
56. Lỗ mũi em thì tám gánh lông Chồng yêu, chồng bảo râu rồng trời cho Ðêm nằm thì ngáy o o Chồng yêụ chồng bảo ngáy cho vui nhà Ði chợ thì hay ăn quà Chồng yêu, chồng bảo về nhà đỡ cơm Trên đầu những rác cùng rơm Chồng yêu, chồng bảo hoa thơm giắt đầu
57. Lời đường thốt nốt đưa qua Lời đường cát mỡ gà đưa lại
58. Lời nói chẳng mất tiền mua Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau
59. Lù đù vác lu mà chạy
60. Lúa tháng Năm trông trăng rằm tháng Tám Lúa tháng Mười trông mùng tám tháng Tư
61. Lúc nghèo thì chẳng ai nhìn Ðến khi đỗ trạng chín nghìn bà con
62. Lục bình bông trắng, điên điển bông vàng Ðiên điển mọc ở đất làng Lục bình trôi nổi như chàng hát rong...
65
63. Lục tỉnh có hạt Ba Xuyên Bạc Liêu chữ đặt, bình yên dân rày Mậu Thìn vốn thiệt năm nay Một ngàn hai tám, tiếng rày nổi vang Phong Thạnh vốn thiệt tên làng Giá Rai là quận, chợ làng kêu chung Anh em Mười Chức công khùng Bị tranh điền thổ, rùng rùng thác oan...
64. Lụy nhỏ lúc biệt ly, anh đi em ở Cái mảnh tình chung ai nỡ xé đôi
65. Lưu ly nửa nước nửa dầu Nửa thương cha mẹ nửa sầu căn duyên
66. Lười như hủi
67. Lưỡi không xương nhiều điều lắt léo Miệng không vành mó méo tứ tung
68. Lửa gần rơm lâu ngày cũng bén 69. Lửng lơ con cá vàng
M1. Má hồng hồng, muốn chồng thành dịch
2. Má ơi, con má hư rồi Còn đâu má gả, má đòi bạc trăm
3. Má ơi, con má hư rồi Má đừng trang điểm phấn giồi uổng công
4. Má ơi, con má luông tuồng Có ngày thiên hạ lột truồng ô danh
5. Má ôi, con má phá thai Nước da tái mét, trong ngoài đều hay
6. Má ôi, con má thất tình Ăn khay trầu quế, uống chình rượu hương
66
7. Má ơi, đừng gả con xa Chim kêu, vượn hú biết nhà má đâủ
8. Mai thích Huế, xế thích Quảng
9. Mâm thau chùi sáng Ðể nằm trên ván Bóng lộn thấy hình Cháo đậu xanh kia, đường cát nọ Nhớ mình quên ăn
10. Màn hoa lại trải chiếu hoa Bát ngọc thì phải đũa ngà, mâm son
11. Mày thì cong tợ trăng non Mặt thuôn trứng ngỗng, ngó mòn lông nheo
12. Mạch trong nước chảy ra trong Thế nào đi nữa, con dòng vẫn hơn
13. Măng non nấu với gà đồng Chơi nhau một trận, xem chồng về ai
14. Mắng mèo, chửi chó
15. Mắt long lanh vốn kẻ đa tình Tướng ngoe nguẩy là người dâm đãng Mình xà uốn khúc Trường túc bất chi lao Hồng diện, đa dâm đa thủy
16. Mặt em rỗ có ngày lì Tay anh cán vá, ông nội em trì cũng không ra
17. Mặt má bầu, ngó lâu muốn chửi Mặt chữ điền, tiền rưỡi cũng mua
18. Mặt trời vừa lặn, mặt trăng vừa ló Nè em Hai ôi, lại đây cho anh tỏ một đôi lời Nước bèo gặp gỡ vậy thôi Mai anh ra cửa biển, em sống đời biệt ly
67
19. Mặt trời vừa lặn, mặt trăng vừa ló Quới nương em ơi, anh xin tỏ với nàng Con gái ông Bang, con gái ông Phủ Qua cũng không màng Chỉ chuộng con bạn ngọc biết đá vàng, thủy chung
20. Mật lắm, ruồi nhiều 21. Mật ngọt, chết ruồi 22. Mất lòng trước đặng lòng sau
23. Mất trâu mất ruộng không màng Mất cây cuốc mục ra làng kiện thưa
24. Máu chảy ruột mềm Môi hở răng lạnh
25. Mây xanh thì nắng, mây trắng thì mưa
26. Mây xưa cũng bỏ non về Em xưa cũng giả câu thề đó đây Nhớ đành biết mấy tầm tay Chim bay biển Bắc, hoa gầy bãi Ðông!
27. Mấy đời bánh đúc có xương Mấy đời dì ghẻ mà thương con chồng
28. Mẫu đơn nở cạnh bờ ao Ðôi ta trinh tiết đợi nhau suốt đời
29. Mèo đến nhà thì khó, Chó đến nhà thì sang
30. Mẹ cha trượng quá khuôn vàng Ðền bồi sao xiết muôn vàn công ơn
31. Mẹ cú con tiên, mẹ hiền con thảo
32. Mẹ gà con vịt chắt chiu Mấy đời dì ghẻ mà yêu con chồng
33. Mẹ già lo bảy lo ba Lo cau trổ muộn, lo già hết duyên
68
34. Mẹ già như chuối ba hương Như xôi nếp mật, như đường mía lau
35. Mẹ già ở túp lều tranh Sớm khuya tối viếng mới đành dạ con
36. Mẹ mong gả thiếp về vườn Ăn bông bí luộc, dưa hường nấu canh
37. Mẹ nuôi con bằng trời bằng bể Con nuôi mẹ, con kể từng ngày
38. Mèo khen mèo dài đuôi Chuột khoe chuột nhỏ dễ chui, dễ trèo
39. Mèo mù vớ cá rán
40. Minh mông nổi nước Su đước rườm rà Ở đây anh tính sao rả Sắm bông hột lựu đặng mà cưới em!
41. Miếng ngon là miếng dữ Miếng cử là miếng lành
42. Miếng trầu giải phá cơn sầu Ăn cơm chẳng đặng, ăn trầu giải khuây
43. Miếng trầu là đầu câu chuyện Con trâu là đầu cơ nghiệp
44. Mía sâu có đốt, nhà dột có nơi
45. Mình có thương, mình cắt tóc mình thề Chỉ trời, vạch đất chớ hề bỏ nhau
46. Mình đành, cha mẹ chẳng đành Cũng như gáo nước tưới hành không tươi
47. Mình nói dối ta mình chửa có chồng Ta đi qua ngõ, mình bồng con ra
69
Con mình kheó giống con ta Con mình bảy rưỡi, con ta ba phần
48. Mình nói dối ta mình hãy còn son Ta đi qua ngõ thấy con mình bò Con mình những trấu cùng tro Ta đi xách nước rửa cho con mình
49. Mình về em chẳng cho về Em nắm vạt áo em đề câu thơ
50. Mình về em chẳng cho về Em nắm vạt áo em đề câu thơ Câu thơ ba chữ đành rành Chữ trung, chữ hiếu, chữ tình là ba Chữ trung thì để phần cha Chữ hiếu phần mẹ, đôi ta chữ tình
51. Mỏi gối chồn chân
52. Mồ côi cha ăn cơm với cá Mồ côi mẹ liếm lá đầu đường
53. Môn đăng hộ đối
54. Mồng chín tháng chín có mưa Thì con sắm sửa cày bừa làm ăn Mồng chín tháng chín không mưa Thì con bán cả cày bừa đi buôn
55. Mồng năm, mười bốn, hăm ba Ði chơi cũng thiệt, lọ là đi buôn
56. Một câu nhịn chín câu lành
57. Một cây làm chẳng nên non Ba cây chụm lại nên hòn núi cao
58. Một con ngư.a đau, cả tàu bỏ cỏ ! 59. Một con sâu làm rầu nồi canh
70
60. Một chờ, hai đợi, ba trông Bốn thương, năm nhớ Bảy tám chín mong, mười tìm
61. Một duyên, hai nợ, ba tình Chiêm bao lẩn quất bên mình năm canh Ðêm nằm lại nghĩ một mình Ngọn đèn khêu tỏ bóng quỳnh bay cao Trông ra nào thấy đâu nào Ðám mây vơ vẩn ngôi sao mập mờ Mong người, lòng những ngẩn ngơ
62. Một đàn cò trắng bay quanh Cho loan nhớ phượng, cho mình nhớ ta Mình nhớ ta như cà nhớ muối Ta nhớ mình như cuội nhớ trăng Mình về mình nhớ ta chăng Ta về ta nhớ hàm răng mình cười
63. Một đêm tựa mạn thuyền rồng Còn hơn chín kiếp ngồi trong thuyền chài
64. Một điều nói dối, sám hối bảy ngày
65. Một lần cho tởn tới già Ðừng đi nước mặn cho hà ăn chân 66. Một liều ba bảy cũng liều Cầm bằng như trẻ chơi diều đứt dây
67. Một lo đứng cửa trông ra Hai lo đi lấy chồng xa nước người Ba lo sợ chị em cười Bốn lo đi ngược, về xuôi sao đành Năm lo lúc tử, lúc sinh Sáu lo con gái một mình đường xa Bảy lo nhớ cửa nhớ nhà Tám lo còn chút mẹ già ai nuôi Chín lo em thiệt cả mười Ðể em kiếm lối tìm nơi đi về
68. Một ly nhâm nhi tình bạn Hai ly uống cạn lòng sầu Ba ly mũi chảy tới râu
71
Bốn ly ngồi đâu gục đó Năm ly cho chó ăn chè Sáu ly vợ đè cạo gió
69. Một mai trống lủng khó hàn Dây dùn khó dứt, bạn lang khó tìm
70. Một miếng giữa đàng bằng một sàng xó bếp 71. Một miếng khi đói bằng một gói khi no
72. Một mình thong thả mần ăn Khỏe quơ chài kéo, mệt quăng câu dầm
73. Một năm là mấy tháng xuân Một đời người được mấy lần vinh hoa
74. Một năm một tuổi một già Ba năm một mối gắng mà đợi anh
75. Một nhà hai chủ không hòa Hai vua một nước ắt là không yên
76. Một nong tằm bằng năm nong kén Một nong kén bằng chín nén tơ Em thương anh tháng đợi năm chờ Lòng nào dứt mối lià tơ cho đành
77. Một ông sao sáng, Hai ông sáng sao Tôi đố anh chị nào đếm sao cho được
78. Một giọt máu đào hơn ao nước lã
79. Một thương hai nhớ ba sầu Cơm ăn chẳng được, ăn trầu cầm hơi Thương chàng lắm lắm chàng ơi Biết đâu thanh vắng mà ngồi thở than
80. Một thuyền một lái chẳng xong Một chĩnh hai gáo còn nong tay vào Em xót thương anh phất ngọn cờ đào Còn thò tay bẻ mận em dạ nào dám ưng
72
Một thương tóc bỏ đuôi gà Hai thương ăn nói mặn mà có duyên Ba thương má lúm đồng tiền Bốn thương ăn nói dịu hiền dễ nghẹ..
81. Một tiếng chào cao hơn mâm cỗ
82. Một trăm con gái Thủ Một lũ con gái chợ Anh cũng không màng Anh chỉ thương con gái ruộng cơ hàn nắng mưa
83. Một trăm người bán, một vạn người mua
84. Một vợ ngủ giường lèo Hai vợ nằm chèo queo Ba vợ ngủ chuồng heo
85. Một xị rượu, ba bốn xị dầu 86. Mới chuộng, cũ vong
87. Mua bộ bà ba Ðôi ba cặp vịt Cam quít bưởi hồng Vài gói Ô Long Vài phong Bổn Lập Cây dù mái sập Ðôi võng thêu cườm Khăn lụa vàng lườm Dầu chanh thơm ngát...
88. Mua cau chọn những buồng sai Mua trầu chọn những trăm hai lá vàng Cau tiện ngang, trầu vàng ngắt ngọn Thời buổi này kén chọn làm chi Sao em chẳng lấy chồng đi!
89. Mua cá thì phải xem mang Mua bầu xem cuống mới toan không lầm
90. Mua trâu, cưới vợ, làm nhà Cả ba việc ấy đều là khó thay
73
91. Muốn ăn cơm trắng cá kho Trốn cha, trốn mẹ xuống đò thăm anh
92. Muốn ăn bánh ít lá gai Lấy chồng Bình Ðịnh ngại dài đường đi
93. Muốn ăn phải lăn vào bếp Muốn chết phải lết vô hòm
94. Muốn cho êm ấm cửa nhà Vợ kêu chồng dạ bẩm bà, con đây!
95. Muốn sang thì bắc cầu kiều Muốn yêu cô chị phải chiều cậu em
96. Múa gậy vườn hoang 97. Múa rìu qua mắt thợ
98. Mùa hè đang nắng, cỏ gà mọc trắng trời mưa Tháng Bảy heo may, chuồn chuồn bay thì bão
99. Mũi dại, lái chịu đòn
100. Mười giờ tàu chạy Bến Thành Xúp lê vội thổi bộ hành xôn xao
101. Mười năm cắp sách theo thầy Năm thứ mười một vác cày theo trâu
102. Mười năm lưu lạc giang hồ Một ngày tu tỉnh, cơ đồ lại nên
103. Mực văng vô giấy khó chùi Vào vòng chồng vợ, đui cùi cũng phải theo
N1. Nam Hà đi dễ khó về Trai đi có vợ, gái về có con
2. Nam mô Bồ Tát Chẻ lạt, đứt tay
74
Ði cày, trâu húc Ði súc, phải cọc Ði học, thày đánh Ði gánh, đau vai Nằm dài, nhịn đói
3. Nàng Bân may áo cho chồng May ba tháng ròng, mới được cổ tay
4. Nay em còn cha còn mẹ, còn cô còn bác Nên em không dám tự tung tự tác một mình Anh có thương em cậy mai dong đến nói Cha mẹ đành em cũng sẽ ưng
5. Nát gỗ hãy còn bờ tre
6. Nàng dâu khôn lanh, nấu canh cho ngọt Canh sôi hớt bọt, thêm ớt rắc tiêu Mẹ chồng cay đắng đủ điều Mẹ ghét cứ ghét, chồng chiều cũng vui
7. Nàng ơi anh quyết với mình Công anh dan díu chẳng thành thời thôi Con sông bên lở, bên bồi Bên lở thì đục, bên bồi thì trong Sông kia nước chảy hai dòng Biết rằng bên đục, bên trong bên nào
8. Năm canh thì ngủ lấy ba Hai canh coi sóc cửa nhà làm ăn
9. Năm hết, Tết đến
10. Nắng đổ chang chang Thấy mặt con bán khoai lang Tui bàng hoàng muốn làm cử rét Trời mưa sấm sét Thấy mặt con bán bánh tét Tui muốn hét rụng rờị..
11. Nắng hổng ưa, mưa hổng chịu
75
12. Nắng lên cho héo lá lan Cho đáng kiếp chàng, phụ rẫy tình xưa Nắng lên cho héo ngọn dừa Ðánh chết chẳng chừa cái thói đổi thay Nắn lên cho héo nhánh mai Tui rủa tối ngày kẻ chẳng thủy chung
13. Nắng mưa là bệnh của trời Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng
14. Nắng tốt dưa, mưa tốt lúa
15. Nằm giường lèo lại đòi trèo trướng phụng Dẫu ai trề nhún, nó cũng làm ngang Một khi bị đạp xuống sàn Ngủ chung với chó, còn than nỗi gì
16. Nâng như nâng trứng, hứng như hứng hoa
17. Nè em Tiên Bửu ôi Nhớ em chưa ăn xôi mà anh như gặp hồi no bụng Chưa ăn bún mà anh cũng no hơi Thương em quên đứng, quên ngồi Ngứa đầu quên gãi, đứt ruột rồi quên đau
18. Nếm muỗng đường om (nồi đất), mùi thơm vị ngọt Qua thương nhớ bậu thức trót canh gà Phận bậu như hạt mưa sa Phận qua như gió thổi tuốt ra vàm ngoài
19. Nếu anh ác gian, đem dạ phụ phàng Cho con kiến hôi bò dưới đất Con kiến vàng bò trên nhánh cây Nếu anh mê đó, bỏ đây Cho con cá lội dưới nước Con chim bay trên trời
20. Nếu làm hoa làm hoa hướng dương Nếu làm đá làm đá hoa cương
21. Ngày đi, trúc chửa mọc răng Ngày về, trúc đã cao bằng ngọn tre
76
Ngày đi, lúa chửa có vè Ngày về, lúa đã đỏ hoe ngoài đồng Ngày đi, em chửa có chồng Ngày về, em đã con quấn, con quít, con bồng, con mang
22. Ngày nào, anh nói em đành Bụi tre trước ngõ để dành đan nôi Bây giờ, anh nói em thôi Bụi tre trước ngõ đan nôi ai nằm?
23. Ngày nào anh nói em đành Cuốc đất trồng hành, gieo cải, vãi kê Bây giờ, anh nói em chê Ðể cải anh héo, cho kê anh tàn
24. Ngày nào ra đứng bờ sông Sông xa, xa tít cho lòng em đau
25. Ngày qua tháng lại Vật đổi sao dời Nòng nọc đứt đuôi Nhảy lên mặt đất Rõ ràng cóc thật Chẳng phải trê nào! Cả xóm xôn xao Ðồn đi khắp huyện Cóc cho nghe chuyện Tìm đến thử coi Nhận rõ con rồi Lại xin lỗi vợ Trăm nghìn lạy mợ Vì trót quá ghen Ở không trọn nghĩạ..
26. Ngày rằm, mùng một ăn chay Ghét con mỏ nhọn tưởng hoài chả nem
27. Ngày xưa anh bủng anh beo Tay bưng chén thuốc tay đèo múi chanh Bây giờ anh khỏi anh lành Anh theo duyên mới anh đành phụ em
77
28. Ngày xưa quả báo thì chầy Ngày nay quả báo trước ngay nhãn tiền
29. Nghe vẻ nghe ve Nghe vè nói ngược Ngựa đua dưới nước Tàu chạy lên bờ Lên núi đặt lờ Xuống sông đốn củị..
30. Ngó lên nhang tắt đèn mờ Mẫu thân đâu vắng bàn thờ lạnh tanh
31. Ngó lên tàng cây thấy cặp cu trốn nắng Ngó ra ngoài ruộng thấy đôi cò trắng bay xa Ði về lập miễu thờ cha Cất chùa thờ mẹ, lập trang thờ bà
32. Ngó qua bên bến Tô Châu Thấy em gánh nước trên đầu giắt trâm
33. Ngọc hoàng ngồi tựa ngai vàng Thấy con uống rượu hai hàng lệ rơi
34. Ngồi buồn gởi bức thư sang Có con rồng bạch chắn ngang giữa trời Vậy nên thư chẳng tới nơi Trong thư ai biết những lời làm sao
35. Ngồi buồn vuốt bụng thở dài Nhớ chồng thì ít, nhớ trai thì nhiều
36. Ngày đêm trông bóng trăng tàn Muốn riêng với nguyệt mà than một lời Nguyệt rằng: Vật đổi sao dời Thân này vẫn để cho người soi chung
37. Người ta tuổi Ngọ, tuổi Mùi Còn em thì chịu bùi ngùi tuổi (tủi) Thân
38. Người trên ở chẳng chính ngôi Khiến cho kẻ dưới chúng tôi hỗn hào
78
Người trên ở chẳng được cao Khiến cho kẻ dưới lộn nhào lên trên
39. Người trồng cây hạnh người chơi Ta trồng cây đức để đời về sau
40. Nhà ai chồng quỉ vợ ma Hễ ông ăn chả thì bà ăn nem Ðói cơm khát nước tèm lem No cơm ấm áo lại thèm nọ kia
41. Nhà Bè nước chảy chia hia Ai về Gia Ðịnh, Ðồng Nai thì về
42. Nhà có ngạch, vách có lỗ tai
43. Nhà em cao, hàng rào em kín Nhà em tám, chín, mười từng Con ong bay vô không lọt Biểu con bướm đừng xôn xao Anh về sắm lễ cho cao Cậy mai dong cho giỏi Mới bước vào nhà em
44. Nhà giàu tham việc, thất nghiệp tham ăn
45. Nhà hát bóng chào rào chộn rộn Sở chụp hình ngồi đứng chỉnh tề Thăm em một chút anh về Chơi khuya lính bắt khó bề phân bua
46. Nhà không chủ như tủ không khóa
47. Nhà sạch thì mát, bát sạch ngon cơm 48. Nhà sạch thì mát, bát sạch thì ngon
49. Nhà ta ba bốn chị em Mẹ ta còn thèm một chút rể xa Ta về ta bảo mẹ ta Rể gần cho ruộng, rể xa cho tiền
79
50. Nhà tôi có dãy vườn hoa Có ba dãy nhãn, có ba dãy dừa Dù anh đi sớm, về trưa Sao anh chẳng nghĩ dãy dừa nhà tôi Sao anh chẳng đứng, chẳng ngồi Hay là anh phải duyên tôi anh buồn Anh buồn, anh lại đi buôn Có tiền lấy vợ, thôi buồn làm chi
51. Nhất cận thị, nhị cận giang, tam cận lộ 52. Nhất con, nhì cháu, thứ sáu người dưng 53. Nhất quỉ, nhì ma, thứ ba học trò 54. Nhất mẹ, nhì cha, thứ ba bà ngoại
55. Nhất sĩ nhì nông Hết gạo chạy rông, nhất nông nhì sĩ
56. Nhất thân, nhì thế, tam ngân, tứ chế
57. Nhất thì bộ lại, bộ binh Nhì thì bộ hộ, bộ hình cũng xong Thứ ba thì đến bộ công Nhược bằng bộ lễ, lạy ông xin về
58. Nhất tự vi sư, bán tự vi sư 59. Nhập giang tùy khúc, nhập gia tuỳ tục
60. Nhện sa xuống nước nổi phình Kiếu huynh kiếu đệ kiếu người tình tôi lui
61. Nhiễu điều phủ lấy giá gương Người trong một nước phải thương nhau cùng Phu thê trong nghĩa tương phùng Chăn loan, gối quế, chữ tùng cùng ai Tấm đá hoa ghi tạc để đời
62. Nhìn nhau lệ ứa đôi hàng Tàu lui ốc thổi, tui chàng rẽ phân
63. Nhìn ra sậy xám, lau vàng Ngày lu, nắng úa, bóng chàng nơi đâủ
64. Nhịn đói nằm co còn hơn ăn no vác nặng 80
65. Nhỏ thì nhờ mẹ nhờ cha Lớn lên nhờ vợ, về già nhờ con
66. Nhớ ai bổi hổi bồi hồi Như đứng đống lửa, như ngồi đống than
67. Nhớ ai con mắt lim dim Chân đi thất thểu như chim tha mồi Nhớ ai hết đứng lại ngồi Ngày đêm tơ tưởng một người ở xa
68. Nhớ ai nhớ mãi thế này Nhớ đêm quên ngủ, nhớ ngày quên ăn
69. Nhờ cô nhờ bác giúp lời Chị em giúp của, ông trời định đôi
70. Nhứt nước, nhì phân, tam cần, tứ giống
71. Nhứt thích ăn trái chua Hai ưa mua áo tốt Ba tìm lột quần trai
72. Những người chước độc mưu thâm Tai kia vạ nọ ngấm ngầm đến ngay
73. Những người thắt đáy lưng ong Vừa khéo chiều chồng, vừa khéo nuôi con Những người béo trục béo tròn Ăn vụng như chớp, đánh con cả ngày
74. Những người ti hí mắt lươn Trai thì trộm cắp, gái buôn chồng người
75. No bụng, đói con mắt 76. No mất ngon, giận mất khôn
77. Non cao cũng có đường trèo Bệnh dẫu hiểm nghèo cũng có thuốc tiên
78. Non cao cũng có đường trèo Ðường có hiểm nghèo cũng có lối đi
81
79. Non kia ai đắp lên cao Sông kia biển nọ ai đào chi sâu
80. Nói bóng nói gió
81. Nói chín thì làm nên mười Nói mười làm chín kẻ cười người chê
82. Nói đẩy đưa cho vừa lòng bạn Con sông Giang Hà chỗ cạn chỗ sâu
83. Nói gần, nói xa, chẳng qua nói thật
84. Nói lời thì giữ lấy lời Ðừng như con bướm đậu rồi lại bay
85. Nói người chẳng nghĩ đến ta Thử sờ lên gáy xem xa hay gần
86. Nói như dùi đục chấm nước mắm 87. Nói như nước đổ đầu vịt
88. Nói ra thì nhớ lấy lời Ðừng như ong bướm đậu rồi lại bay
89. Nói toạc móng heo 90. Nói với người say như vay không trả
91. Nồi đồng mà úp vung đồng Con gái xứ Bắc lấy chồng Ðồng Nai Giậm chân xuống đất than dài Chồng tôi vô Quảng biết ngày nào ra
92. Nội trong lục tỉnh Nam Kỳ Thấy em ăn nói nhu mì anh thương Có mặt tui mình nói mình thương Tui về chốn cũ mình vấn vương nơi nào?
93. Nửa đêm, giờ Tý, canh Ba Vợ tôi, con gái đàn bà, nữ nhi
82
94. Núi cao chi lắm núi ơi Núi che mặt trời, chẳng thấy người thương
95. Nước chanh giấy rưới vô mắm mực Rau mũi viết trộn lẫn giấm son Bốn mùi họp lại càng ngon Cũng như qua gần bậu, chẳng còn chờ trông
96. Nước chảy đá mòn 97. Nước đến chân mới nhảy
98. Nước giữa dòng chê trong, chê đục Vũng trâu đầm hì hục khen ngon
99. Nước không ra nước Dầu không ra dầu Lỡ quan, lỡ lính lỡ làng Lỡ lòng dân giả, lỡ hàng công khanh
100. Nước lã mà vã nên hồ Tay không mà nổi cơ đồ mới hay
101. Nước lên, cuốn sáo nhổ đăng Trong tay em có ngọc cũng không bằng có anh
102. Nước lên rồi nước lại ròng Ðố ai bắt được con còng trong hang
103. Nước mắm ngon dầm con cá liệt Em có chồng nói thiệt anh hay
104. Nước mắt nhỏ sa lấy khăn mu xoa nàng chặm Quyến luyến nhau rồi ngàn dặm khó quên
105. Nước sông, gạo chợ
106. Nước trong khe suối chảy ra Mình chê ta đục, mình đà trong chưa?
107. Nửa đời sương gió ngang tàng Trái tim lụy chỉ vì nàng đấy thôi
83
108. Nửa về, nửa muốn ở đây Về nhà nhớ bạn, ở đây nhớ nhà
109. Nực cười châu chấu đá xe Tưởng rằng chấu ngã, ai dè xe nghiêng
O1. Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài
2. Ở đâu cũng có anh hùng Ở đâu cũng có thằng khùng thằng điên
3. Ở đâu mà chẳng biết ta Ta con ông Sấm, cháu bà Thiên Lôi Xưa kia ta ở trên trời Ðứt dây rơi xuống làm người thế gian
4. Ở đời có bốn cái ngu Làm mai, lãnh nợ, gác cu, cầm chầu
5. Ở đời muôn sự của chung Hơn nhau một tiếng anh hùng mà thôi
6. Ở hiền gặp lành
7. Ở sao cho vừa lòng người Ở rộng người cười, ở hẹp người chê Cao chê ngổng, thấp chê lùn Béo chê béo trục béo tròn Gầy chê xương sống, xương sườn phơi ra
8. Ở xa anh tưởng là tiên Lại gần mới biết em chẳng hiền hơn ai
9. Ở xa mỏi chân, ở gần mỏi miệng
10. Ốc tưởng rằng ốc vắn Dè đâu ruột ốc trường Lươn chê lịch, lịch chê lươn nhớt!
84
11. Ôi, ba bảy lá gan, lá tươi lá héo Ruột chín chiều, chiều nở chiều teo
12. Ơn dưỡng dục chưa thỏa tình báo bổ Nghĩa minh linh nguyện gắng sức tài bồi
13. Ơn trời mưa nắng phải thì Nơi thì cày ruộng nơi thì bừa sâu Công ơn chẳng quản bao lâu Ngày nay nước bạc, ngày sau cơm vàng Ai ơi chớ bỏ ruộng hoang Bao nhiêu tấc đất tấc vàng bấy nhiêu
14. Ông chết, thì thiệt thân ông Bà tôi sắp sửa lấy chồng nay mai Bà chết, thì thiệt thân bà Ông tôi sắp sửa lấy ba nàng hầu
15. Ông nói gà, bà nói vịt Ông bảo làm thịt, bà bảo để nuôi
16. Ớt nào là ớt chẳng cay Gái nào là gái chẳng hay ghen chồng Vôi nào là vôi không nồng Gái nào là gái có chồng chẳng ghen
P1. Phải duyên phải kiếp thì theo Cám còn ăn được, nữa bèo như anh
2. Phấn son tô điểm sơn hà Làm cho rỡ mặt đàn bà nước Nam
3. Phong lưu là cạm ở đời Hồng nhan là bẫy những người tài hoa
4. Phượng hoàng đậu nhánh vông nem Phải dè năm ngoái cưới em cho rồi Ngã tư Chợ Gạo nước hồi Tui chồng, mình vợ còn chờ đợi ai
85
5. Phượng hoàng đậu nhánh sa kê Ông thần ổng hổng vật mấy thằng dê cho rồi
6. Phượng hoàng ở chốn cheo leo Sa cơ lỡ vận phải theo đàn gà Bao giờ gió thuận mưa hòa Thay lông đổi cánh lại ra phượng hoàng
Q1. Qua đình ngã nón trông đình Ðình bao nhiêu ngói thương mình bấy nhiêu!
2. Quan văn mất một đồng tiền Xem bằng quan võ mất quyền quận công
3. Quả cau nho nhỏ, cái vỏ vân vân Nay anh học gần, mai anh học xa Lấy anh từ thuở mười ba Ðến năm mười tám thiếp đà năm con Ra đường thiếp hãy còn son Về nhà thiếp đã năm con với chàng
4. Quả cau nho nhỏ, cái vỏ vân vân Nay anh học gần, mai anh học xa Tiền gạo thì của mẹ cha Cái nghiên, cái bút thật là của em
5. Quân tử là quân tử Tàu Ăn cơm thì ít, ăn rau thì nhiều
6. Quân tử nhất ngôn là quân tử dại Quân tử nói đi, nói lại là quân tử khôn
7. Quít làm, cam chịu
R1. Ra đi là sự đã liều Nắng mai phố lạ, mưa chiều thôn xưa
2. Ra đi ngó trước ngó sau Ngó nhà thấy cột, ngó nhau thấy buồng
86
3. Ra đường bà nọ bà kia Về nhà không khỏi cái nia cái sàng Ra đường võng lộng nghêng ngang Về nhà hỏi vợ cơm rang đâu rồi
4. Ra sông mới biết cạn sâu Ở trong lạch hói, biết đâu mà dò
5. Ra về bụng nhớ người thương Tay vỗ thanh giường chép miệng thở than!
6. Ra về ruột nọ quặn đau Nhơn sâm sắc uống mấy tàu cho nguôi?
7. Rau muống bắt cuống rau răm Làm chi đến nỗi chàng cầm cổ tay
8. Rau răm đất cứng dễ bứng khó trồng Dù thương cho lắm cũng chồng người ta
9. Rau răm hái ngọn còn tươi Lạng nghe anh nói mấy lời mà cay Kể chi những chuyện trước đây Lòng em tưởng những núi này, non kia
10. Râu tôm nấu với ruột bầu Chồng chan, vợ húp gật đầu khen ngon
11. Rèm xưa ba bức mành manh Mắt cô thế ấy tu hành được đâu
12. Rồng chầu ngoài Huế, ngựa tế Ðồng Nai Nước sông trong chảy lộn sông ngoài Thương người quân tử lạc loài tới đây
13. Rồng nằm bể cạn phơi râu Mấy lời anh nói giấu đầu hở đuôi
14. Rồng vàng tắm nước ao tù Người khôn ở với người ngu bực mình
87
15. Ru con con ngủ cho rồi Mẹ ra chỗ vắng, mẹ ngồi than thân
16. Ruộng ai thì nấy đắp bờ Duyên ai nấy gặp, đừng chờ uổng công
17. Rủ nhau đi cấy đi cày Bây giờ khó nhọc, có ngày phong lưu Trên đồng cạn, dưới đồng sâu Chồng cày vợ cấy, con trâu đi bừa
18. Rủ nhau xuống bể mò cua Ðem về nấu quả me chua trên rừng Em ơi chua, ngọt đã từng Non xanh, nước bạc ta đừng quên nhau
19. Ruộng đồng mặc sức chim bay Nước sông lai láng cá bầy đua bơi
20. Rượu lạt uống lắm cũng say Người khôn nói lắm, dẫu hay cũng nhàm
21. Rượu nằm trong nhạo chờ nem Qua nằm thuyền vắng chờ em một mình
22. Rừng có mạch, vách có tai Người trong chưa tỏ, người ngoài đã hay
23. Rừng như biển thánh khôn dò Nhỏ mà không học, lớn mò sao rả
S1. Sa chân bước xuống ruộng dưa Dẫu ngay cho chết cũng ngờ người gian
2. Sa cơ lỡ bước
3. Sá gì một nải chuối xanh Năm bảy người giành cho mủ dính tay
4. Sai một ly, đi một dặm
88
5. Sáng ngày cắp nón ra đi Gặp thằng nhỏ hỏi rằng: Dì đi đâu Dì rằng: Mang giỏ hái dâu Gặp dượng thằng nhỏ ngồi câu bên đường Thấy dì, dượng nó cũng thương
6. Sáng trăng giã gạo ngoài trời Cám bay phảng phất nhớ lời em than
7. Sáng trăng trải chiếu hai hàng Bên anh đọc sách, bên nàng quay tơ
8. Sáng về con Hai nó cắt Con Ba nó dột Con Tư nó lược Con Năm nó viền Con Sáu kết nút Con Bảy nó đơm khuy Sáng ngày anh cất bước ra đi Con Tám nó kéo Con Chín nó trì Mười ơi để vậy còn gì áo anh
9. Sanh nghề tử nghiệp
10. Sao Vua chín cái nằm kề Thương em từ thưở mẹ về cùng cha
11. Sao vắng thì mưa, sao thưa thì nắng 12. Sẩy cha còn chú, sẩy mẹ bú dì
13. Số giàu đem đến dửng dưng Lọ là con mắt tráo trưng mới giàu
14. Số giàu tay trắng cũng giàu Số nghèo chín đụm mười trân cũng nghèo
15. Sông Cửu Long chín cửa hai dòng Người thương anh vô số, Nhưng anh chỉ một lòng với em
16. Sông Mơ, sông Mận, sông Ðào Ba ngọn sông ấy chảy vào sông Ri
89
Em yêu anh bụng đã phát phì Thuốc thang đâu khỏi anh thì chữa thôi Yêu anh dễ đứng khó ngồi
17. Sông có khúc, người có lúc 18. Sông cạn, đá mòn
19. Sông dài cá lội biệt tăm Phải duyên chồng vợ trăm năm cũng chờ
20. Sông kia rày đã nên đồng Chỗ làm ruộng lúa, chỗ trồng ngô khoai Ðêm nghe tiếng ếch bên tai Giật mình còn tưởng tiếng ai gọi đò
21. Sông sâu cá lặn biệt tăm Chín trăng cũng đợi, mười năm cũng chờ Sông sâu cá lặn vào bờ Lấy ai thì lấy, đợi chờ nhau chi
22. Sông sâu có thể bắc cầu Lòng người nham hiểm biết đâu mà mò
23. Sông sâu còn có thể dò Nào ai lấy thước mà đo lòng người
24. Sông sâu nước chảy ngập kiều Dù anh phụ bạc còn nhiều nơi thương
25. Sông sâu sào cắm khôn dò Người khôn ít nói, khó đo tấc lòng
26. Sông sâu sào vắn khó dò Nào ai lấy thước mà đo lòng người
27. Sông trào cho chiếc lá nhồi Căn duyên trắc trở đứng ngồi sao yên?
28. Sống thời con chẳng nên ăn Chết thời xôi, thịt làm văn tế ruồi
90
29. Súp lê một còn than còn thở Súp lê hai nửa ở nửa về Súp lê ba tàu ra biển Bắc Tay vịn song sắt miệng chắc lưỡi kêu trời Chồng Nam vợ Bắc sống đời đặng sao
T1. Ta về ta tắm ao ta Dù trong dù đục ao nhà vẫn hơn
2. Tai em nghe anh đau đầu chưa khá Em băng đồng chi sá, đi bẻ nạm lá về xông Ở làm sao đây cho trọn nghĩa vợ chồng Ðổ mồ hôi em chặm, ngọn gió lồng em che
3. Tam sao thất bản
4. Tấn thối lưỡng nan, cực khổ trăm bề Ở đây khó ở, ra về khó ra!
5. Tập tàng đem nấu với suông Lấy chàng, thiếp quyết đổi buồn làm vui
6. Tập tầm vông Chị lấy chồng, em ở giá Chị ăn cá, em mút xương Chị nằm giường, em nằm đất Chị hút mật, em liếm ve Chị ăn chè, em liếm bát Chị coi hát, em vỗ tay Chị ăn mày, em xách bị Chị làm đĩ, em xỏ tiền Chị đi thuyền, em đi bộ Chị kéo gỗ, em lợp nhà Chị trồng cà, em trồng bí Chị tuổi tí, em tuổi thân Chị tuổi Dần em tuổi Mẹo Chị ăn kẹo, em mút câỵ..
7. Tàu súp lê một còn trông còn đợi Tàu súp lê hai còn đợi còn chờ Tàu súp lê ba, tàu ra biển Bắc...
91
Hai tay tôi vịn song sắt, nước mắt chảy ròng ròng Miệng kêu bớ chú tài cồng... khoan khoan, chậm chậm Vợ chồng tôi thôi đành ngàn dặm cách phân...
8. Tay bưng dĩa muối chấm gừng Gừng cay muối mặn xin đừng bỏ em
9. Tay mang khăn gói sang sông Mẹ kêu mặc mẹ, thương chồng cứ đi
10. Tay mang túi bạc kè kè Nói bậy nói bạ thiên hạ nghe rầm rầm
11. Tay tiên rót chén rượu đào Ðổ đi thời tiếc, uống vào thời say
12. Thà rằng chẳng biết cho xong Biết ra như xúc, như đong lấy sầu
13. Thà rằng ăn nửa quả hồng Còn hơn ăn cả chùm sung chát lè
14. Thà thua xuống láng, xuống bưng Bỏ ra đầu giặc, lỗi chưn quân thần
15. Tham thì thâm
16. Than rằng gối gấm không êm Gối lụa không mềm bằng gối tay em
17. Thân em như giếng giữa đường Người khôn rửa mặt, người thường rửa chân
18. Thân em như hạt mưa sa Hạt rơi xuống giếng, hạt sa cánh đồng
19. Thân em như hạt mưa rào Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa Thân em như hạt mưa sa Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày
92
20. Thân em như tấm lụa đào Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?
21. Thân em như thể trái chanh Lắt lẻo trên cành nhiều kẻ ước mơ
22. Thân tui thui thủi một mình Ðêm đêm lạnh lẽo buồn tình lang thang Nếu ai nghĩ chuyện đá vàng Tôi xin được dạo cung đàn tình chung
23. Tháng Ba cơm gói ra hòn Muốn ăn trứng nhạn phải lòn Hang Mai (Hang Khỉ)
24. Tháng Giêng là tháng ăn chơi Tháng Hai trồng đậu, trồng khoai, trồng cà Tháng Ba thì đậu đã già Ta đi, ta hái về nhà phơi khô Tháng Tư đi tậu trâu bò Ðể cho ta lại làm mùa tháng Năm Sớm ngày đem lúc ra ngâm Bao giờ mọc mầm ta sẽ vớt ra Gánh đi ta ném ruộng ta Ðến khi lên mạ, thì ta nhổ về Lấy tiền mượn kẻ cấy thuê Cấy xong rồi mới trở về nghỉ ngơi Cỏ lúa dọn đã sạch rồi Nước ruộng vơi mười, còn độ một hai Ruộng thấp đóng một gầu giai Ruộng cao thì phải đóng hai gầu sòng Chờ cho lúa trổ đòng đòng Bấy giờ ta sẽ trả công cho người Bao giờ cho đến tháng mười Ta đem liềm hái ra ngoài ruộng ta Gặt hái ta đem về nhà Phơi khô, quạt sạch ấy là xong công
25. Tháng Tám có lệnh vua ra Cấm quần không đáy, người ta hãi hùng Không đi thì chợ không đông Mà đi thì lấy quần chồng sao đang
93
26. Thằng Bờm có cái quạt mo Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu Bờm rằng Bờm chẳng lấy trâu Phú ông xin đổi ao sâu cá mè Bờm rằng Bờm chẳng lấy mè Phú ông xin đổi một bè gỗ lim Bờm rằng Bờm chẳng lấy lim Phú ông xin đổi con chim đồi mồi Bờm rằng Bờm chẳng lấy mồi Phú ông xin đổi nắm xôi, Bờm cười Cười lên ba tiếng Bờm ơi Cười lên ba tiếng cho đời đắng cay
27. Thành thị chỗ nào cũng xí xô xí xào khách trú Em ăn cơm bảy phủ, dạo đủ khắp nơi Bán buôn một vốn ba bốn tiền lời Chê anh dân ruộng, chơn mốc cời quanh năm
28. Thất là mất Tồn là còn Tử là con Tôn là cháu Lục là sáu Tam là ba Gia là nhà Quốc là nước Tiền là trước Hậu là sau Ngưu là trâu Mã là ngựa
29. Thấy bạn mà chẳng thấy chàng Bâng khuâng như mất lạng vàng trong tay
30. Thấy mặt đặt tên 31. Thật thà là cha ăn cướp
32. Thẩn thơ tựa gốc mai già Hỏi thăm bà Nguyệt có nhà hay không
33. Thế gian chuộng của, chuộng công Nào ai có chuộng người không bao giờ
94
34. Thế gian được vợ, mất chồng Ðâu phải như rồng mà được cả đôi
35. Thói thường gần mực thì đen Anh em bạn hữu phải nên chọn người
36. Thò tay mà ngắt cọng ngò Thương em đứt ruột giả đò ngó lơ
37. Thôi em xanh mắt bồ câu Vàng tơ sợi nhỏ xin hầu kiếp sau
38. Thôi thà đừng biết cho xong Biết bao nhiêu lại đau lòng bấy nhiêu
39. Thứ nhứt Thế Ðức gan gà Thứ hai Lưu Bội, thứ ba Mạnh Thần
40. Thứ nhứt đom đóm vô nhà Thứ nhì chuột rúc, thứ ba hoa đèn
41. Thứ nhứt là tu tạ.i gia Thứ nhì ở chợ, thứ ba tại chùa
42. Thứ nhứt rượu đã ngà ngà Thứ nhì chàng ở phương xa mới về
43. Thua trời một vạn không bằng thua bạn một ly
44. Thuận vợ, thuận chồng tát biển Ðông cũng cạn
45. Thuốc đắng giã tật, lời thật mất lòng
46. Thương ai ví bằng thương chồng Vì chồng cờ bạc nên lòng chẳng thương
47. Thương cho roi, cho vọt Ghét cho ngọt, cho bùi
48. Thương em anh biết để đâu Ðể vào tay áo, lâu lâu lại dòm
95
49. Thương em anh để trong lòng Việc quan anh cứ phép công anh làm
50. Thương em không dám vô nhà Ði qua đi lại hỏi có gà bán không?
51. Thương em thương cái hang dài Súng anh chực sẵn tối nay lảy còi
52. Thương người như thể thương thân Nhường cơm sẻ áo lòng nhân mới là
53. Thương nhau, cau sáu bổ ba Ghét nhau, cau sáu bổ ra làm mười
54. Thương nhau cởi áo cho nhau Về nhà mẹ hỏi qua cầu gió bay Thương nhau cởi nhẫn cho nhau Về nhà mẹ hỏi qua cầu đánh rơi
55. Thương nhau đứng đợi ngồi trông Ðêm khuya hiu quạnh loan phòng thì thôi Mình nay đã có vợ rồi Còn theo đón hỏi chi tôi thế nàỷ
56. Thương nhau mấy núi cũng trèo Mấy sông cũng lội, mấy đèo cũng qua
57. Thương nhau nên phải đi tìm Nhớ nhau một lúc như chim lạc đàn
58. Thương nhau, thương cả tông chi Ghét nhau, ghét cả đường đi lối về
59. Thương nhau trái ấu cũng tròn Ghét nhau trái bồ hòn cũng méo
60. Thương sao thương quá bất nhơn Bữa nay gặp mặt, thương hơn bữa nào
61. Thương thì quả ấu cũng tròn Không thương thì quả bồ hòn cũng méo!
96
62. Thượng điền tích thủy, hạ điền khan Ruộng trên đầy nước, ruộng dưới khô khan
63. Thực lộc chi thê, là con cá trê ăn cứt Tề Thiên Ðại Thánh Ðánh với Hồng Hải Ðại chiến cả ngày Bất phân thắng bại ...Là con số 7 Tào thua Xích Bích Tào đương bôn tẩu Gặp Quan Công Hầu Tào lại kể ơn ...Con 60 trơn Dẹp tan gian tặc Non nước thái bình Bổng lộc thân vinh Ðịch gia đoàn tụ Thoại Ba Công Chúa Liền được rước về Má dựa vai kề Muôn dân cung kính ...Là con 89 Bon bon nước chảy bon bon Con vượn bồng con Lên non hái trái Tôi cảm thương nàng Phận gái mồ côi ...Là con số 1 ôi! Nhắm tây Liêu Quốc Ðình Quí dẫn đường Ðến Hỏa Xa Cang Thầy trò đi lạc Lộn qua Ðông Bắc Tới trước Thôn Trào Gặp thời Thiên Long Là quan giữ đi ...Là con số 7 chi Ra quân chống lại Ngũ tướng ra oai Một phen trổ tài Thiên Long khiếp đảm ...Là con số 8 Tài hèn sức kém
97
Long bị chặt đầu Tin đến Thôn Trào Chúa tôi bàn tính ...Là con số 9
64. Thuyền đây nhớ bến vô cùng Ngặt vì đồn bót ngại ngùng khó qua
65. Thuyền đây ý cũng muốn qua Thuế má đóng đủ, gãy chạ.. cái cột buồm
66. Thuyền ơi có nhớ bến chăng Bến thì một dạ khăng khăng nhớ thuyền
67. Thuyền phải theo lái, gái phải theo chồng Chồng đi hang rắn hang rồng vợ cũng phải theo
68. Thuyền tôm kia nói có Ghe cá nọ nói không Phải chi miễu ở gần sông Em chỉ tay thề lại kẻo lòng anh nghi
69. Tiên học lễ, hậu học văn
70. Tiếc công xúc tép nuôi cò Cò ăn, cò béo, cò dò lên cây
71. Tiếc thay hột gạo trắng ngần Ðã vo nước đục, lại vần than rơm
72. Tiếc thay cây quế giữa rừng Ðể cho thằng Mán, thằng Mường nó leo
73. Tiếng chào cao hơn cỗ
74. Tiền trao cháo múc Không tiền cháo trút trở ra
75. Tin nhau buôn bán cùng nhau Thiệt hơn, hơn thiệt, trước sau như lời Thay gì lừa đảo kiếm lời Một nhà ăn uống, tội trời riêng mang
98
Theo chi những thói gian tham Pha phôi thực giả tìm đường dối nhau Của phi nghĩa có giàu đâu Ở cho ngay thật giàu sau mới bền
76. Tính rằng đêm bảy ngày ba Mỗi đêm có sáu, gà đà sang canh Chém cha con gà trống nó đậu trên cành Giá biết như vậy bà đã làm gỏi, nấu canh ăn rồi
77. Tìm em như thể tìm chim Chim bay biển Bắc, anh tìm biển Nam
78. Tình cờ bắt gặp nàng đây Hỏi rằng duyên ấy tình này ra sao Cái gì là mận, là đào Cái gì là ngãi tương giao với nàng
79. Tình ta như quế với gừng Mai kia cách trở, xin đừng quên nhau
80. Tóc em dài em cài hoa thiên lý Miệng em cười có ý anh thương
81. Tóc mai sợi vắn sợi dài Lấy nhau chẳng đặng thương hoài ngàn năm
82. Tóc quăn chải lược đồi mồi Chải đứng chải ngồi, quăn vẫn hoàn quăn
83. Tốt gỗ hơn tốt nước son Xấu người đẹp nết, còn hơn đẹp người
84. Tới đây dầu đói giả no Dầu khôn giả dại đặng dò ý em
85. Tới đây không hát thì hò Không hò không hát chớ mò tới đây
86. Tới đây mướp lại gặp dưa Bầu kia gặp bí sao chưa chung giàn?
99
87. Tới đây thì ở lại đây Chừng nào bén rễ quen cây hãy về
88. Tờ thơ đo đỏ Anh dán con cò đen Gởi về thăm bạn có tên em trong nầy
89. Trai anh hùng năm thê bảy thiếp Gái trung trinh trăm tuổi một chồng
90. Trai ba mươi tuổi còn xinh Gái ba mươi tuổi như bình mắm nêm
91. Trai ba mươi tuổi còn xoan Gái ba mươi tuổi đã toan về chiều
92. Trai khôn tìm vợ chợ đông Gái khôn tìm chồng giữa chốn ba quân
93. Trai lỡ thời như trái chín cây Trái chín cây người ta làm mứt Gái lỡ thời như cứt trôi sông Cứt trôi sông không ai thèm ngó
94. Trai tân, gái góa thì chơi Ðừng chơi có vợ, đừng chơi có chồng
95. Trai thấy gái lạ như quạ thấy gà con
96. Trai thời năm thê, bảy thiếp Gái chính chuyên chỉ lấy một chồng
97. Trai thì cày ruộng khiển trâu Gái thì phải biết bổ cau têm trầu
98. Trai tơ lấy gái góa chồng Như mua nồi đồng đem nấu cám heo
99. Trai tơ lấy gái góa chồng Như vũng nước trong, quậy bùn nổi đục
100
100. Trách ai chẳng khéo lường cân Ðào tiên không bẻ, bẻ trái bần làm chi
101. Trách ai đào mận luông tuồng Khi vui giỡn sóng, khi buồn giỡn trăng
102. Trách ai rẽ khế, chia chanh Cãi nhau mấy tiếng giận anh sao đành
103. Trách ai tham đó bỏ đăng Bần khinh phú trọng nên chăng bạn tình
104. Trách ai tham giấy bỏ bìa Khi thương thương vội, khi lìa lìa xa
105. Trách ai tính chuyện đa đoan Ðã hái được mận lại toan bẻ đào
106. Trách cha, trách mẹ nhà chàng Cầm cân chẳng biết rằng vàng hay thau Thực vàng chẳng phải thau đâu Ðừng đem thử lửa mà đau lòng nàng
107. Trách người quân tử vô danh Chơi hoa xong lại bẻ cành bán rao
108. Trai, cò mổ nhau, Ngư ông đắc lợi
109. Trái cau lửa, sao mà anh gọi là cau không nóng Tóc dợn sóng, sao mà sóng không trào Trai nam nhi mà đối đặng gái má đào xin theo
110. Trái gần anh hái, chẳng hái trái xa Dễ kiếm thịt gà tìm đâu ra thịt phụng
111. Trăm bề ruột nọ quặn đau Nhơn sâm sắc uống mấy tàu cho nguôi
112. Trăm năm bia đá còn mòn Ngàn năm bia miệng hãy còn trơ trơ
101
113. Trăm năm còn có gì đâu Miếng trầu liền với con trâu một vần
114. Trăm năm lòng gắn dạ ghi Nào ai thay nút, đổi khuy cũng đừng
115. Trăm năm se sợi chỉ hồng Bắt người tài sắc buộc trong khuôn trời Bao giờ tài sắc có lời Thì ta lại cởi khuôn trời cho ra
116. Trăng bao nhiêu tuổi trăng già Núi bao nhiêu tuổi gọi là núi non Trăng bao nhiêu tuổi trăng tròn Núi bao nhiêu tuổi núi còn trơ trơ
117. Trăng khuyết rồi trăng lại tròn Mẹ già kén rể con còn góa lâu
118. Trâu bò được ngày phá đỗ Con cháu được ngày giỗ ông
119. Trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết
120. Trâu đồng ta ăn cỏ đồng ta Tuy rằng cỏ cụt nhưng mà cỏ thơm
121. Trâu kia kén cỏ bờ ao Anh kia không vợ đời nào có con Người ta con trước, con sau Thân anh không vợ như cau không buồng Cau không buồng như tuồng cau đực Trai không vợ cực lắm anh ơi Người ta đi đón, về đôi Thân anh đi lẻ, về loi một mình
122. Trầu Bà Ðiểm xé ra nửa lá Thuốc Gò Vấp hút đã một hơi Buồn tình gá nghĩa mà chơi Hay là anh quyết ở đời với em?
123. Trầu không ăn sao ngon, sao béo Nghĩa nhơn cho khéo để kẻo lòng phiền
102
Chờ chàng bóng ngả trăng nghiêng Nỗi vui có bạn, ưu phiền riêng em
124. Trầu này trầu nghĩa trầu tình Trầu nhơn trầu ngãi trầu mình với ta
125. Trầu vàng nhá lẫn cau xanh Duyên em sánh với tình anh tuyệt vời
126. Trèo lên cây bưởi hái hoa Bước xuống vườn cà, hái nụ tầm xuân Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc Em lấy chồng, anh tiếc lắm thay Ba đồng một mớ trầu cay Sao anh không hỏi từ ngày còn không Bây giờ em đã có chồng Như chim vào lồng, như cá cắn câu Cá cắn câu biết đâu mà gỡ Chim vào lồng biết thuở nào ra
U1. Ước gì anh hoá ra hoa Ðể em nâng lấy rồi mà cài khăn Ước gì anh hoá ra chăn Ðể cho em đắp em lăn cùng giường
2. Ước gì anh hoá ra gương Ðể cho em cứ vấn vương soi mình
3. Ước gì sông hẹp một gang Bắc cầu trải gấm cho chàng sang chơi
4. Uốn tre uốn thuở còn măng Dạy vợ dạy thuở băn khoăn mới về
5. Uống nước, nhớ nguồn
6. Uống rượu ăn nói cù cưa Chuyện có một chút Mà hết cả buổi trưa cằn nhằn
103
V1. Vạn sự khởi đầu nan 2. Vải thưa, che mắt thánh 3. Văn hay chẳng lọ dài dòng 4. Văn hay, chữ tốt
5. Văn thi phú lục chẳng hay Trở về làng cũ, học cày cho xong Ngày ngày vác cuốc thăm đồng Hết nước thì lấy gàu sòng tát lên Hết mạ ta lại quảy thêm Hết lúa ta lại mang tiền đi đong Nữa mai lúa chín đầy đồng Gặt về đập sảy bỏ công cấy cày
6. Vắng chủ nhà gà mọc đuôi tôm 7. Vắng chủ nhà, gà vọc niêu tôm
8. Vắng đàn ông quạnh nhà Vắng đàn bà quạnh bếp
9. Vắng sao hôm có sao mai Vắng chàng thiếp đã có trai trong nhà
10. Vân Tiên cõng mẹ chạy ra Ðụng phải cột nhà, cõng mẹ chạy vô Vân Tiên cõng mẹ chạy vô Ðụng phải cái bồ, cõng mẹ chạy ra
11. Vân Tiên cõng mẹ trở ra Ðụng phải Chà Và cõng mẹ trở vô Vân Tiên cõng mẹ trở vô Ðụng phải ông Tây cồ cõng mẹ trở ra
12. Vầng trăng ai xẻ làm đôi Ðường trần ai vẽ ngược xuôi hỡi chàng Ðưa nhau một bước, một đàng Cỏ xanh hai dãy mấy hàng châu sa
13. Vất vả có lúc thanh nhàn Không dưng ai dễ cầm tàn che cho
104
14. Vật đổi, sao dời 15. Việc người thì sáng, việc mình thì quáng
16. Ví dầu cá bống hai mang Cá trê hai ngạnh, tôm càng sáu râu Sáu râu lột vỏ bỏ đuôi Giã gạo cho trắng đặng nuôi mẹ già
17. Ví dầu cầu ván đóng đinh Cầu tre vắt vẻo, ghập ghềnh khó đi Khó đi mượn chén ăn cơm Mượn ly uống rượu, mượn đờn kéo chơi Kéo chơi ba tiếng đờn cò Ðứt dây đứt nhợ quên hò sự xang
18. Ví dầu thiếp chẳng yêu chàng Xin đưa thiếp xuống đò ngang thiếp về
19. Ví dầu lịch vắn lươn dài Quạ đen, cò trắng, thằng chài xanh lông
20. Vì chưng bác mẹ em nghèo Cho nên em phải băm bèo, thái khoai
21. Vì mây nên núi lên trời Vì cơn gió thổi, hoa cười với trăng
22. Vì sông nên phải lụy thuyền Chớ như đường liền, ai phải lụy ai!
23. Vì tình em phải tới nơi Trăm năm duyên phải một ngày mà nên
24. Vị gì một giải Sông Ngân Làm cho Chức Nữ chẳng gần Ngưu Lang
25. Vô chùa lạy Phật cầu chồng Ông Phật ổng nói đờn ông hết rồi
26. Vỗ tay, vỗ tay Bà cho ăn bánh
105
Không vỗ tay Bà đánh trên tay
27. Vui từ trong cửa vui ra Buồn từ ngã bảy, ngã ba buồn về
28. Vườn rộng đừng trồng tre ngà Nhà rộng chớ chứa người ta
29. Vừa ăn cướp vừa la làng
30. Vừa đi, vừa đợi, vừa chờ Nhanh chân thì kịp, lờ đờ thì thôi
X1. Xa mỏi chân, gần mỏi miệng
2. Xa xôi, em chớ ngại ngùng Xa người, xa tiếng nhưng lòng không xa
3. Xa xôi, xích lại cho gần Làm thân con nhện mấy lần giăng tơ
4. Xay lúa thì khỏi bồng em 5. Xấu hay làm tốt, dốt hay nói chữ
6. Xấu xa cũng thể chồng ta Dù cho tốt đẹp cũng ra chồng người
7. Xẩm lai ăn chay sình bụng Ăn vụng rụng răng Ăn măng rách lưỡi Ăn bưởi the thẹ..
8. Xẩm lai đái góc xoài Bị phạt đồng hai Kêu chú cai phạt đồng chín Kêu chú lính phạt hai đồng...
9. Xe ngựa lướt bụi tuôn bờ Bánh niền sắt cứ khua rột rột
106
Tui ra chợ mua đường thốt nốt Tui mua cân bột cùng gói đậu xanh Tui về nấu chè trôi nước đặt lại tên anh Ðể cho trong trào ngoài quận Biết tiếng thằng Sở Khanh điếm đàng
10. Xỉa cá mè, đè cá chép Tay nào đẹp thì đi buôn nem Tay nào đen thì ở nhà sờ tí mẹ
11. Xin ai chớ tính thiệt hơn Mận nhà dù lạt, còn hơn đào người
12. Xin anh chớ nói yêu thương Mỡ nạc anh ăn hết, cái xương anh chẳng chừa
13. Xin đừng ra dạ Bắc Nam Ðừng chê lươn ngắn, chớ tham trạch giàu
14. Xin em đừng giận đừng hờn Anh lỡ đạp cứt, chặt chơn sao đành?
15. Xỏ lá ba que
16. Xuân hạ thu đông đủ bốn mùa Thuốc thì hay hút, chẳng hay mua Thấy ai mở gói xề xề lại Miệng hỏi, tay rứt đùa
17. Xưa kia ăn đâu ở đâu Bây giờ có bí, chê bầu rằng hôi
18. Xưa kia có thế này đâu Bởi vì sợ vợ, nên râu quặp vào
19. Xưa kia ngọc ở tay ta Bởi ta chểnh mảng ngọc qua tay người
20. Xưa kia ngọc ở tay ta Vì ta thiếu đức, ngọc qua tay người
107
Y1. Yêu em anh cũng muốn vô Sợ truông nhà Hồ, sợ phá Tam Giang
2. Yêu con cho roi, cho vọt Ghét con cho ngọt, cho bùi
3. Yêu nhau chín bỏ làm mười 4. Yêu nhau lắm, cắn nhau đau
5. Yêu nhau chữ vị là vì Chữ dục là muốn, chữ tùy là theo
6. Yêu nhau cởi áo cho nhau Về nhà mẹ hỏi qua cầu gió bay Yêu nhau cởi nhẫn cho nhau Về nhà mẹ hỏi qua cầu đánh rơi Yêu nhau cởi nón trao nhau Về nhà mẹ hỏi qua cầu gió bay
7. Yêu nhau đắp điếm mọi bề Một trăm chỗ lệch cũng kê cho bằng
8. Yêu nhau sinh tử cùng liều Thương nhau lội suối qua đèo có nhau
9. Yêu nhau tam, tứ núi cũng trèo Thất, bát sông cũng lội Tam thập lục đèo cũng qua
10. Yêu nhau thời ném miếng trầu Ghét nhau ném đá vỡ đầu nhau ra Yêu nhau cau sáu bổ ba Ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười
11. Yêu nhau yêu cả đường đi Ghét nhau ghét cả tông chi họ hàng
CA DAO NHI ĐỒNG VIỆT NAM ( Tiếp Theo )
108
I.LUÂN LÝ
1. DẠY CON TỪ THUỞ TIỂU SINHDạy con từ thuở tiểu sinh,Gần thầy gần bạn tập tành lễ nghi.Học hành cách vật chí tri,Văn chương chữ nghĩa nghĩ gì cũng thông.
2. CÔNG ĐỨC SINH THÀNHMẹ cha công đức sinh thành,Ra trường thầy dạy, học hành cho hay.Muốn khôn thì phải có thầy,Không thầy dạy dỗ đố mày làm nên.Mười năm luyện tập sách đèn,Công danh gặp bước chớ quên ơn thầy.Yêu kính thầy mới làm thầy,Những phường bội-bạc sau này ra chi.
3. CÂY XANH THÌ LÁ CŨNG XANHCây xanh thì lá cũng xanh,Cha mẹ hiền lành để đức cho con.Mừng cây rồi lại mừng cành,Cây đức lắm chồi, người đức lắm con.Ba vuông sánh với bảy tròn,Đời cha vinh hiển, đời con sang giàu.
4. CÂY KHÔ CHƯA DỄ MỌC CHỒICây khô chưa dễ mọc chồi,Bác mẹ chưa dễ ở đời với ta.Non xanh bao tuổi mà già,Bởi vì sương tuyết hoá ra bạc đầu.
5. CÔNG CHA NGHĨA MẸCông cha như núi Thái SơnNghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.Một lòng thờ mẹ kính cha,Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.
6. NGÀY NÀO EM BÉ CỎN CONNgày nào em bé cỏn conBây giờ em đã lớn khôn thế này.Cơm cha áo mẹ công thầy,Lo sao cho đáng những ngày ước mong.
109
7. THỜ CHA MẸ Ở HẾT LÒNGThờ cha mẹ ở hết lòng,Aáy là chữ hiếu ở trong luân thường.Chữ đễ nghĩa là nhường,Nhường anh, nhường chị, lại nhường người trên.Ghi lòng tạc dạ chớ quên,Con em phải giữ lấy nền con em.
8. EM THỜI ĐI CẤY RUỘNG BÔNGEm thời đi cấy ruộng bông,Anh đi cắt lúa để chung một nhàĐem về phụng dưỡng mẹ cha,Muôn đời tiếng hiếu người ta còn truyền.
9. CÔNG CHA NHƯ NÚI NGẤT TRỜIRu ơi ru hỡi ru hời,Công cha như núi ngất trời,Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển đông.Núi cao, biển rộng mênh mông,Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi.
10. ANH EM NÀO PHẢI NGƯỜI XAAnh em nào phải người xa,Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân.Yêu nhau như thể tay chân,Anh em hoà thuận hai thân vui vầy.
11. CON ƠI MUỐN NÊN THÂN NGƯỜICon ơi muốn nên thân người,Lắng tai nghe lấy những lời mẹ cha.Gái thời chăm chỉ trong nhà,Khi vào canh củi, khi ra thêu thùa.Trai thì đọc sách ngâm thơ,Dùi mài kinh sử để chờ kịp khoa.Nữa mai nối được nghiệp nhà,Trước là đẹp mặt, sau là hiển thân.
12. LÀM TRAI QUYẾT CHÍ TU THÂNLàm trai quyết chí tu thân,Công danh chớ vội, nợ nần chớ lo.Khi nên trời giúp công cho,Làm trai năm liệu, bảy lo mới hào.Trời sinh, trời chẳng phụ nào.Công danh gặp hội, anh hào ra tay.Trí khôn sắp để dạ này,
110
Có công mài sắc, có ngày nên kim.
13. LÀM TRAI NẾT ĐỦ TRĂM ĐƯỜNGLàm trai nết đủ trăm đường,Trước tiên điều hiếu, đạo thường xưa nay.Công cha, đức mẹ cao dày,Cưu mang trứng nước những ngày ngây thơ.Nuôi con khó nhọc đến giờ,Trưởng thành con phải biết thờ hai thân.Thức khuya, dậy sớm cho cần,Quạt nồng, ấp lạnh giữ phần đạo con.
14. CON ƠI MẸ BẢO ĐÂY NÀYCon ơi mẹ bảo đây này,Học buôn học bán cho tày người ta.Con đừng học thói chua ngoa,Họ hàng ghét bỏ người ta chê cười.Dù no dù đói cho tươi,Khoan ăn, bớt ngủ, liệu bài lo toan.Phòng khi đóng góp việc làng,Đồng tiền bát gạo lo toan cho chồng.Trước là đắc nghĩa cùng chồng,Sau là họ mạc cũng không chê cười.Con ơi, nhớ bấy nhiêu lời !
15. LÀM NGƯỜI CHO BIẾT TIỆN TẦNLàm người cho biết tiện tần, Đồ ăn thức mặc có ngần thì thôi.Những người đói rách rạc rời,Bởi phụ của trời làm chẳng nên ăn.
16. TRỨNG RỒNG LẠI NỞ RA RỒNGTrứng rồng lại nở ra rồng,Hạt thông lại nở cây thông rườm rà.Có cha sinh mới ra ta,Làm nên thời bởi mẹ cha vun trồng.Khôn ngoan nhờ ấm cha ông,Làm nên phải đoái tổ tông phụng thờ.Đạo làm con, chớ hững hờ,Phải đem hiếu kính mà thờ từ nghiêm.
17. TRẮNG NHƯ THUỶ TINHTrắng như thủy tinhTrong như giá lọc,Nhún mình như đồng đen.
111
Ai ơi chớ nghĩ rằng hèn,Kìa như nước đục đánh phèn lại trong.
18. TRỜI SINH RA ĐÃ LÀM NGƯỜITrời sinh ra đã làm ngườiHay ăn, hay nói, hay cười hay chơi.Khi ăn thời phải lựa mùi,Khi nói, thì phải lựa lời chớ sai.Cả vui chớ có vội cười,Nơi không lễ phép chớ chơi làm gì.
19. BỒNG BỐNG BỒNG BÔNG.Bồng bống bồng bông.Giai ơn vua chầu chực sân rồng,Gái ơn chồng ngồi võng ru con.Ơn vua xem nặng bằng non,Ơn chồng đội đức tổ tôn giõi chuyền.Làm trai lấy được vợ hiền,Như cầm đồng tiền lấy được của ngon.Phận gái lấy được chồng khôn,Xem bằng cá vượt Vũ-môn hoá rồng.Bồng bống bồng bông.
20. BỒNG BỒNG MẸ BẾ CON SANGBồng bồng mẹ bế con sang,Đò dọc quan cấm đò ngang không chèo.Muốn sang thì bắc cầu Kiều,Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy.
II.NHỮNG BÀI HÁT VUI
21. CHÈ LA, CHÈ LÍTChè la, chè lít,Bà cho ăn quýt,Bà đánh đau tay,Chắp tay lạy bà.
22. KÉO CƯA LỪA XẺKéo cưa lừa xẻ,Thợ khoẻ cơm vua,Thợ thua cơm làng,Thợ nào dẻo dang,Về nhà bú tí.
112
23. KÉO CƯA KÉO KÍTKéo cưa kéo kít,Làm ít ăn nhiều,Nằm đâu ngủ đấy,Nó lấy mất cưa,Lấy gì mà kéo ?!
24. XU XOA XU XUÝTXu-xoa xu-xuýtBán quýt chợ đông,Bán hồng chợ tây,Ba đồng một quả,Mua vậy thì mua.
25. VUÔN VẢI VUÔN VAIVuôn vải vuôn vaiChóng lớn chóng dài,Đi chơi với trẻ,Sức khoẻ sống lâuBạc đầu cồi cội.
26. NAM MÔ BỒ TÁTNam mô bồ tát,Chẻ lạt đứt tay,Đi cày trâu húc,Đi xúc phải cọc,Đi học thầy đánh,Đi gánh đau vai,Nằm dài nhịn đói.
27. CHIỀU CHIỀU CON QUẠ LỢP NHÀ Chiều chiều con quạ lợp nhà,Con cu chẻ lạt, con gà đưa tranh *Chèo-bẻo nấu cơm nấu canh,Chìa vôi đi chợ mua hành về nêm
(*) Đưa tranh đây tức là đưa gianh (cỏ) lên để lợp nhà
28. CÁI BỐNG LÀ CÁI BỐNG BANG (I)Cái bống là cái bống bang.Mẹ bống yêu bống, bống càng làm thơ.Ngày sau bống đỗ ông đồ,Đi võng lá sắn, đi dù lá khoai.
29. CÁI BỐNG LÀ CÁI BỐNG BANG (II)
113
Cái bống là cái bống bang,Cơm ăn bằng sàn, bốc muối bằng vung.Mẹ giận mẹ giẩy xuống sông,Con ra đường biển lấy chồng lái buôn.Khát nước thì uống nước nguồn,Lạc đường thì bảo lái buôn đưa về.
30. CÁI BỐNG LÀ CÁI BỐNG BÌNHCái bống là cái bống bình,Thổi cơm nấu, nướng một mình mồ hôi.Sáng ngày có khách đến chơi,Cơm ăn, rượu uống cho vui lòng chồng.Rạng ngày ăn uống vừa xong,Tay nhắc mâm đồng, tay giải chiếu hoa.Nhịn miệng đãi khách đằng xa,Aáy là của gửi chồng ta ăn đàng *
(*) Ý nói nhịn miệng đãi khách như vậy cũng như chuẩn bị gửi của cho chồng đi xa vào những dịp sau này. Ý nghĩ thật thực tế!
31. CÁI BỐNG ĐI CHỢ CẦU CANHCái Bống đi chợ Cầu Canh,Con tôm đi trước củ hành theo sau.Con cua lạch đạch theo hầu,Cái chày rơi xuống vỡ đầu con cua.
32. CÁI BỐNG CÒN Ở TRONG HANGCái bống còn ở trong hang,Cái rau tập tàng* còn ở ruộng dâu.Ta về ta sắm cần câu,Câu lấy cá bống nấu rau tập-tàng.
(*) Người ta giải thích rau tập-tàng là láo nháo nhiều thứ rau hái về để nấu canh cá bống.
33. BỒ CU BỒ CÁCBồ-cu, bồ các,Tha rác lên cây.Gió đánh lung lay,Là vua Cao-tổ.Những người mặt rổ,Là ông Tiêu-Hà.Nước chảy qua đường,Là giượng Tào Tháo.Đánh bạc cố áo,Là anh Trần Bình.
114
34. CÓC CHẾT BỎ NHÁI MỒ CÔICóc chết bỏ nhái mồ côi,Chẩu ngồi, chẩu khóc :”Chàng ôi là chàng!”ỄÂÂnh ương đánh lệnh đã vang,Tiền đâu mà trả, nợ làng ngoé ơi!
35. CON CÓC LÀ CẬU ÔNG TRỜICon cóc là cậu ông trờiHễ ai đánh nó thì trời đánh cho.Con cóc là cậu thầy nho,Hễ ai đánh chết trời cho quan tiền.
36. TÌNH TÍNH TANG TANG TÌNH TANGTình tính tang, tang tình tang,Súng vác vai, hoả mai tọng nạp,Gươm tuốt trần, giáo cắp, mộc mang.Tang tình tang.Giương cung mà bắn con cò,Con cốc nó lội con cò nó bay.Tính tình tang, tang tình tang.
37. CON GÀ CỤC TÁC LÁ CHANHCon gà cục tác lá chanhCon lợn ủn ỉn mua hành cho tôi.Con chó khóc đứng khóc ngồi,Bà ơi đi chợ mua tôi đồng riềng.
38. CON KIẾN MÀY KIỆN CỦ KHOAICon kiến mày kiện củ khoai,Mày chê tao khó lấy ai cho giầu.Nhà tao chín đụn mười trâu,Lại thêm ao cá bắt cầu rửa chân.
39. SAO HÔM LÓNG LÁNHSao hôm lóng lánh,Sao mai lóng lánh,Cuốc đã sang canh,Gà kia gáy rúc,Chích choè lìa tổ,Trời đã rạng đông.
40. HỒ KHOAN, HỒ UẨYHồ khoan, hồ uẩy!Hồ khoan, hồ uẩy!
115
Aên đã vậy,Múa gậy làm sao?Chân thấp chân cao,Cho mau cho chóng,Năng khiếp, năng dũng,Hữu khuất hữu thân*Cao-tổ thời nhân,Hạng-vương thời bạoNhân hiền tại mạỉoTrắng gạo ngon cơm.Hồ khoan, hồ uẩy!Hồ khoan, hồ uẩy!
(*) Khiếp : nhát gan, trái với dũng là mạnh mẽ, can đảm. Khuất : co lại, cúi xuống, trái với thân là duỗi ra.
41. CON CHÓ CHÊ KHỈ LẮM LÔNGCon chó chê khỉ lắm lông,Khỉ lại chê chó ăn dông ăn dài,Lươn ngắn lại chê trạch dài,Thờn-bơn méo miệng chê chai lệch mồm.
42. RÉT NÀNG BÂNTháng giêng rét đài,Tháng hai rét lộc.Tháng ba rét nàng Bân.Nàng Bân may áo cho chồng,May ba tháng ròng mới được cửa tay.
CHÚ THÍCH : toàn bài ý nói tháng giêng có những ngày rét để cây nảy đài, tháng hai có những ngày rét để cây nảy lộc, tháng ba đã chuẩn bị sang đầu hạ rồi, rất hiếm có rét. Thảng hoặc có được một ngày rét vớt-vát thì đó là cái rét có tính cách khôi hài của Hoá-công để riễu cô nàng lười – nàng Bân – may áo cho chồng. (Đây là nói khí hậu miền Bắc)
43. THẰNG CUỘI NGỒI GỐC CÂY ĐAThằng cuội ngồi gốc cây đa,Để trâu ăn lúa gọi cha lời ời.Cha còn cắt cỏ trên trời,Mẹ còn cưỡi ngựa đi chơi cầu vồng.
44. THẰNG BỜM CÓ CÁI QUẠT MOThằng Bờm có cái quạt mo,Phú ông xin đổi ba bò chín trâu.Bờm rằng : Bờm chẳng lấy trâu!Phú ông xin đổi ao sâu cá mè.
116
Bờm rằng : Bờm chẳng lấy mè !Phú ông xin đổi một bè gỗ lim.Bờm rằng : Bờm chẳng lấy lim!Phú ông xin đổi con chim đồi mồi.Bờm rằng : Bờm chẳng lấy mồi !Phú ông xin đổi nắm xôi, Bờm cười.
45. TAY CẦM CON DAOTay cầm con dao,Làm sao cho sắc.Để mà dễ cắt,Để mà dễ chặt.Chặt lấy củi cành,Trèo lên rừng xanh,Chạy quanh sườn núi.Một mình thui thủi,Chặt cây chặt củi.Tìm chốn mà ngồi,Ngồi mát thảnh thơi.Kìa một đàn chim,Ở đâu bay đến,Ở đâu bay lại.Con đang cắn trái,Con đang tha mồi,Qua lối nọ nó ăn.Cái con hươu kia,Mày đang ăn lộc,Lộc vả lộc sung.Mày trông thấy tớ,Tớ không đuổi mày,Mày qua lối nọ làm chi?
46. ÔNG TRĂNG MÀ LẤY BÀ TRỜIÔng Trăng mà lấy bà Trời,Tháng năm đi cưới, tháng mười nộp cheo.Sỏ lợn lớn hơn sỏ mèo,Làng ăn chẳng hết đem treo cột đình. Ông Xã đánh trống thình-thình,Quan viên mũ áo ra đình xem cheo.
CHÚ THÍCH : Tục lệ xưa của ta sau khi hai người làm lễ cưới thì phải nộp cheo (chữ Hán gọi là Lan Nhai) cho làng. Theo ông Nguyễn-Văn-Tố thì bài trên nầy do trẻ em tại Thái-bình hát để riễu những người không được sòng phẳng trong lệ nộp cheo. (Xin đọc : Nguyễn-Văn-Tố, “A Propos de Chants et de Jeux d’Enfans” IIEH 1943, Tome VI Hanoi, 1943, p.175.)
117
47. ÔNG GIĂNG MÀ LẤY BÀ SAOÔng Giăng mà lấy bà Sao,Đến mai có cưới cho tao miếng giầu.Có cưới thì cưới con trâu,Chớ cưới con nghé nàng dâu không về.
48. CON NHỆN Ở TRÊN MÁI NHÀCon nhện ở trên mái nhà,Nó đương làm cỗ cúng bà nó mai.Nó rằng nó chẳng mời ai,Mời một ông chú với hai bà dì.
49. THÌA LA THÌA LẢYThìa-la thìa lảy!Con gái bảy nghề *Ngồi lê là một,Dựa cột là hai,Theo trai là ba,Ăn quà là bốn,Trốn việc là năm,Hay nằm là sáu,Láu táu là bảy.
* Bảy nghề : đây tức là bảy tật xấu.
50. XẤU HỔXấu hổ,Lấy rổ mà cheLấy nong mà đè,Lấy đấu mà đong,Lấy chầy đâm bong.
CHÚ THÍCH : Bài hát riễu em hay xấu hổ này thường được nghe thấy ở các vùng Hà-đông và Bắc-ninh.
51. GIÓ ĐẬP CÀNH ĐAGió đập cành đa,Gió đánh cành đa,Thầy nghĩ là ma,Thầy ù thầy chạy.Ba thằng ba gậy,Đi đón thầy về.
CHÚ THÍCH : Bài nầy hát riễu thầy phù-thủy nhát ma. Cũng như hai bài tiếp đây riễu thầy bói dốt.
118
52. SỐ CÔ CHẲNG GIÀU THÌ NGHÈOSố cô chẳng giàu thì nghèo,Ba mươi tết có thịt treo trong nhà.Số cô có mẹ có cha,Mẹ cô đàn bà, bố cô đàn ông.Số cô có vợ có chồng,Sinh con đầu lòng chẳng gái thì trai.
53. NHẤT HÀO NHỊ HÀO TAM HÀONhất hào, nhị hào, tam hào …Chó chạy bờ ao.Chuột chạy bờ rào.Quẻ này có động.Nhà này có quái trong nhà,Có con chó đực cắn ra đằng mồm.
54. CON CHIM SÁO SẬUCon chim sáo-sậuĂn cơm nhà cậuUống nước nhà côĐánh vỡ bát ngôBà cô phải đền.
55. LÚC NGÔ LÀ CÔ ĐẬU NÀNHLúa ngô là cô đậu nành,Đậu nành là anh dưa chuột.Dưa chuột là ruột dưa gang.Dưa gang là nàng dưa hấu.Dưa hấu là cậu lúa ngô.Lúa ngô là cô đậu nành …
CHÚ THÍCH : Bài này cũng như một số bài kế tiếp thuộc loại “bài hát bất tận” như đi theo một vòng tròn, lúc nào muốn ngừng thì ngừng.
56. CON CHIM MANH MANHCon chim manh manh,Nó đậu cành chanh,Tôi ném hòn sành,Nó quay lông-lốc.Tôi làm một chốc,Được ba mâm đầy,Ông thầy ăn một,Bà cốt ăn hai.Còn cái thủ, cái tai,Tôi đem biếu chúa.
119
Chúa hỏi chim gì?Con chim chích chòe.
57. CON CÔNG HAY MÚACon công hay múa,Nó múa làm sao?Nó rụt cổ vào.Nó xòe cánh ra.Nó đậu cành đa,Nó kêu ríu-rít.Nó đậu cành mít,Nó kêu vịt chè.Nó đậu cành tre,Nó kêu bè muống. Nó đáp xuống ruộng,Nó kêu tầm vông.Con công hay múa …
58. CÁI KIẾN MÀY ĐẬU CÀNH ĐÀOCái kiến mày đậu cành đàoLeo phải cành cộc leo vào leo ra.Con kiến mày đậu cành đaLeo phải cành cộc, leo ra leo vào…
59. BA BÀ ĐI BÁN LỢN CONBa bà đi bán lợn con,Bán đi chẳng được lon-xon chạy về.Ba bà đi bán lợn sề,Bán đi chẳng được chạy về lon-xon.
60. MẸ EM ĐI CHỢ ĐƯỜNG NGOÀIMẹ em đi chợ đường ngoài,Mua em cây mía vừa dài vừa cong.Mẹ em đi chợ đường trong,Mua em cây mía vừa cong vừa dài…
61. GIÃ ƠN CÁI CỐI CÁI CHÀY Giã ơn cái cối cái chày,Nửa đêm gà gáy có mày có tao.Giã ơn cái cọc cầu ao,Nửa đêm gà gáy có tao có mày …
62. CON VỎI CON VOICon vỏi con voi !Cái vòi đi trước,
120
Hai chân trước đi trước,Hai chân sau đi sau,Cái đuôi đi sau rốt,Tôi xin kể nốt,Cái chuyện con voi …
63. ÔNG NỈNH ÔNG NINHÔng Nỉnh ông Ninh,Ông ra đầu đình gặp ông Nảng ông Nang.Ông Nảng ông Nang,Ông ra đầu làng ông gặp ông Nỉnh ông Ninh.
64. CÁI NGỦ MÀY NGỦ CHO LÂUCái ngủ mày ngủ cho lâu,Mẹ mày đi cấy đồng sâu chưa về.Bắt được mười tám mười chín con trê,Cầm cổ lối về cho cái ngủ ăn.Cái ngủ ăn chẳng hếtĐể dành đến tết mùng ba.Mèo già ăn trộm,Mèo ốm phải đòn,Mèo con phải vạ,Con quạ đứt đuôi,Con ruồi đứt cánh,Đòn gánh có mấu,Củ ấu có sừng,Bánh chưng có lá,Con cá có vây,Ông thầy có sách,Thợ ngạch có dao,Thợ rào có búa,Sảy lúa có sàng,Việc làng có mõ,Cắt cỏ có liềm,Câu liêm có lưỡi,Cây bưởi có hoa,Cây cà có trái,Con gái có chồng,Đàn ông có vợ,Kẻ chợ có vua,Trên chùa có bụt,Cái bút có ngòi,Con voi có quản.
CHÚ THÍCH : bài này và một số bài kế tiếp thuộc loại vô nghĩa, chỉ cần có vần có điệu,
121
tương đương với lọai của Anh Mỹ gọi là “Nonsense”.
65. CÁI CÁO MẶC ÁO EM TAOCái cáo mặc áo em tao,Làm tổ cây cà,Làm nhà cây chanh,Đọc canh bờ giếng,Mỏi miệng tiếng kèn.Hỡi cô trồng sen !Cho anh hái lá.Hỡi cô trồng bưởi !Cho anh hái hoa.Cứ một cụm ca,ụLà ba cụm lý.Con nhà ông lý,Mặc áo tía-tô.Con nhà thằng Ngô,Mặc áo lang khách.Hai con chim khách,Đánh nhau trên cây.Hai cái bánh giày,Đánh nhau mâm cỗ.Có hai hạt đỗ,Đánh nổ nồi rang.Hai con kiến càng,Đánh nhau lọ mật.Có hai hòn đất,Đánh vật bờ ao.Mày tát chuôm tao,Tao tát ao mày.Mày đầy rổ cá,Tao đầy rổ tôm.Mày đi chợ Cầu-nôm,Tao đi chợ Cầu-rền.Mày bán cửa đền,Tao bán cửa vua.Mày làm mắm chua,Tao làm mắm thính.Mày con ông Chính,Tao con ông Xã.Mày là cái cả,Tao là thằng hai.Mày đội bồ đài.*Tao đội nón méo,Mày cầm cái kéo,
122
Tao cầm con dao.Mày làm sao,Tao làm vậy.Mày đi buôn cậy,**Tao đi buôn hồng.Mày đi lấy chồng,Tao đi lấy vợ.Mày lên kẻ chợ ***Tao về nhà quê.
(*) : Bồ đài : cái mo cau gập lại dùng để múc nước.(**): Cậy : một thứ cây như cây hồng, quả nhỏ, có nhựa dùng để phất quạt.(***): Kẻ chợ : chỗ đô hội.
66. ÔNG TIỂN ÔNG TIÊNÔng tiển ông tiên,Ông có đồng tiền,Ông gài mái tai,Ông cài lưng khố,Ông ra hàng phố,Ông mua miếng trầu,Ông nhai tóp tép,Ông mua con tép,Về nhà ăn cơm,Ông mua mớ rơm,Về nhà ông thổi,Ông mua cái chổi,Về ông quét nhà,Ông mua con gà,Về cho ăn thóc,Ông mua con cóc,Về thả gậm giường,Ông mua nén hương,Về nhà cúng cụ.
67. ÔNG GIẲNG ÔNG GIĂNG (I)Ông giẳng ông giăng,Xuống chơi với tôi,Có bầu có bạn,Có ván cơm xôi,Có nồi cơm nếp,Có nệp bánh chưng,Có lưng hũ rượu,Có chiếu bám đu,Thằng cu xí-xóa,
123
Bắt trai bỏ giỏ,Cái đỏ ẵm em,Đi xem đánh cá,Có rá vo gạo,Có gáo múc nước,Có lược chải đầu,Có trâu cày ruộng,Có muống thả ao,Ông sao trên trời.
68. ÔNG GIẲNG ÔNG GIĂNG (II)Ông giẳng ông giăng,Ông giằng búi tóc,Ông khóc ông cười,Mười ông một cỗ,Đánh nhau lỗ đầu,Đi cầu hàng huyện,Đi kiện hàng phủ,Một lũ ông già,Mười ba ông điếc.
69. ÔNG GIẲNG ÔNG GIĂNG (III)Ông giẳng ông giăng,Xuống chơi ông Chính,Ông Chính cho mõ,Xuống chơi nồi trõ,Nồi trõ cho vung,Đến chơi cành sung,Cây sung cho nhựa,Đến chơi con ngựa,Con ngựa cho gan,Đến chơi bà quan,Bà quan cho bạc,Đến chơi thợ giác,Thợ giác cho bầu,Đến chơi cần câu,Cần câu cho lưỡi,Đến chơi cây bưởi,Cây bưởi cho hoa,Đến chơi cây cà,Cây cà cho trái,Đến chơi con gái,Con gái cho chồng,Đến chơi đàn ông,Đàn ông cho vợ,
124
Đến chơi kẻ chợ,Kẻ chợ cho voi,Đến chơi cây sòi,Cây sòi cho lá,Đến chơi con cá,Con cá cho vây,Đến chơi ông thầy,Ông thầy cho sách,Đến chơi thợ ngạch,Thợ ngạch cho dao,Đến chợ thợ rào,Thợ rào cho búa,Trả búa thợ rào,Trả dao thợ ngạch,Trả sách ông thầy,Trả vây con cá,Trả lá cây sòi,Trả voi kẻ chợ,Trả vợ đàn ông,Trả chồng con gái,Trả trái cây cà,Trả hoa cây bưởi,Trả lưỡi cành câu,Trả bầu thợ giác,Trả bạc bà quan,Trả gan con ngựa,Trả nhựa cây sung,Trả vung nồi trõ,Trả mõ ông Chính.
CHÚ THÍCH : bài này cũng như bài : “Bắt được con công” kế tiếp có một kỹ thuật kể xuôi rồi trả ngược đặc biệt ngộ nghĩnh.
70. BẮT ĐƯỢC CON CÔNGChú bé bắt được con công,Đem về biếu ông,Ông cho con gà,Đem về biếu bà,Bà cho quả thị.Đem về biếu chị,Chị cho quả chanh.Đem về biếu anh,Anh cho tu-hú.Đem về biếu chú,Chú cho buồng cau,
125
Chú thím đánh nhau,Buồng cau trả chú,Tu hú trả anh,Quả chanh trả chị,Quả thị trả bà,Con gà trả ông,Con công phần tôi.
71. BAO GIỜ CHO ĐẾN THÁNG BABao giờ cho đến tháng ba,Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng.Hùm nằm cho lợn liếm lông,Một chục quả hồng nuốt lão tám mươi.Nắm sôi nuốt trẻ lên mười,Con gà, be rượu nuốt người lao đao,Lươn nằm cho trúm bò vào,Một đoàn cào-cào đuổi bắt cá-rô.Lúa mạ nhảy lên ăn bò,Cỏ năn cỏ lác rình mò bắt trâu.Gà con đuổi bắt diều hâuChim ri đuổi đánh vỡ đầu bồ nông.
CHÚ THÍCH : Bài này và hai bài kế tiếp “Bước sang tháng sáu giá chân” và “Vè nói ngược” thuộc loại những bài ca ngược đời tương đương với những bài Anh Mỹ mệnh danh là “Contradiction”.
72. BƯỚC SANG THÁNG SÁU GIÁ CHÂNBước sang tháng sáu giá chân,Tháng một nằm trần bức đổ mồ hôi.Con chuột kéo cầy lồi lồi,Con trâu bốc gạo vào ngồi trong cong.Vườn rộng thì thả rau rong.Ao sâu giữa đồng, vãi cải làm dưa.Đàn bò đi tắm đến trưa,Một đàn con vịt đi bừa ruộng nương.Voi kia nằm ở gặm giường,Cóc đi đánh giặc bốn phương nhọc nhằn.Chuồn kia thấy cám liền ăn,Lợn kia thấy cám nhọc nhằn bay qua.Trời mưa cho mối bắt gà, Thòng-đong cân-cấn đuổi cò lao xao.Lươn nằm cho trúm bò vào,Một đàn cào cào đuổi bắt cá rô.Thóc giống cắn chuột trong bồ,Một trăm lá mạ đuổi vồ con trâu.
126
Chim chích cắn cổ diều hâu,Gà con tha quạ biết đâu mà tìm.Bong bóng thì chìm, gỗ lim thì nổi.Đào ao bằng chổi, quét nhà bằng mai.Hòn đá giẻo dai, hòn xôi rắn chắc.Gan lợn thì đắng, bồ hòn thì bùi.Hương hoa thì hôi, nhất thơm thì cú.Đàn ông to vú, đàn bà rậm râu.Hay cắn thì trâu, hay cày thì chó.
73. VÈ NÓI NGƯỢCNghe vẻ vè ve,Nghe vè nói ngược.Ngựa đua dưới nước,Tàu chạy trên bờ,Trên núi đặt lờ.Dưới sông bửa củi,Gà cồ hay ủi,Heo nái hay bươi,Nước kém mùng mười,Ba mươi nước lớn.
74. Ù Ỳ CÚT KÍTÙ ỳ cút kít,Xay lúa lấy gạo ăn mai,Có một thợ cấy với hai thợ cày.Thợ cấy mà lấy thợ cày,Để cho thợ mạ khóc ngày khóc đêm.
75. VÀO VƯỜN XEM VƯỢN HÁI HOAVào vườn xem vượn hái hoa,Xem voi đi guốc, xem gà nhuộm răng.Xuống sông xem cá đấu roi,Xem tôm quần thảo, xem trai giỏ mình.
76. CHIM XUẤT QUÂNTùng tùng, đánh ba hồi trống !Sắp quân cho chỉnh,Phượng hoàng thống lĩnh,Bạch hạc hiệp đồng,Tả chi thì công,Hữu chi thì sếu, Giang cao ngất nghểu,Đi trước tiên phong,Cả mỏ bồ nông,
127
Đi sau tiếp hậu,Sáo đen, sáo sậu,Rán giục đôi bên,Chú quạ thông tin,Dóng dả ba quân,Đội lương đi trước,Một đàn vịt nước,Chú két, chú le,Sắm sửa thuyền bè,Cho bọn trảy thủy,Chim chích, chim ri,Bé mọn biết gì,Ở nhà coi sóc,Chú cò chú cốc,Coi sóc các làng,Chèo bẻo nỏ nang,Bầu cho làm huyện,Đêm hôm đi tuần,Phó cho chú vạc,Chú ngỗng nghếch ngác,Như thể đàn bà,Chú vịt, chú gà,Nhắc võng ông già,Trèo lên núi chiều,Giặc thấy đã nhiều,Chạy như con cút.
77. TÒ VÒ MÀ NUÔI CON NHỆNTò vò mà nuôi con nhện,Đến khi nó lớn, nó quện nhau đi.Tò vò ngồi khóc tỉ ti,Nhện ơi nhện hỡi, mày đi đằng nào.
78. LẠY TRỜI CHO CHÚA TÔI GIÀULạy trời cho chú tôi giàu,Cho tôi hút mỡ, ăn dầu quanh năm.Lạy trời cho chúa tôi hoang,Cho tôi mắc võng nghênh ngang cửa nhà.
CHÚ THÍCH : Hai câu trên là lời con gián; hai câu dưới là lời con nhện.
79. LẠY TRỜI MƯA XUỐNG Lạy trời mưa xuống,Lấy nước tôi uống,Lấy ruộng tôi cày,
128
Lấy đầy bát cơm,Lấy rơm nấu bếp.
80. CON KIẾN MÀY Ở TRONG NHÀCon kiến mày ở trong nhà,Tao đóng cửa lại mày ra đường nào?Con cá mày ở dưới ao,Tao tát nước vào mày chạy đường mô?
CHÚ THÍCH : Bài này còn có một bài biến thể khác như sau :
Con kiến mày ở trong nhà,Tao đóng cửa lại mày ra lối nào?Con cá mày ở dưới ao,Tao tháo nước vào chết lụt đêm nay!Con chim mày ở trên cây,Tao đốn dưới gốc mày bay đường nào.
81. CON MÈO MÀ TRÈO CÂY CAUCon mèo mày trèo cây cau,Hỏi thăm chú chuột đi đâu vắng nhà.Chú chuột đi chợ đường xa.Mua mắm mua muối giỗ cha chú mèo.
82. ÔNG TRĂNG MÀ BẢO ÔNG TRỜIÔng trăng mà bảo ông trời,Những người hạ giới là người như tiên.Ông trời mới bảo ông trăng,Những người hạ giới mặt nhăn như tiều.
83. TRÊN TRỜI CÓ VẨY TÊ TÊTrên trời có vẩy tê te.âMột ông bảy vợ không chê vợ nào.Một vợ tát nước bờ ao,Phải trận mưa rào đứng nép bụi tre.Một vợ thì đi buôn bè,Cơn sóng, cơn gió nó đè xuống sông.Một vợ thì đi buôn bông,Chẳng may cơn táp nó giông lên trời.Một vợ thì đi buôn vôi,Khi vôi phải nước nó sôi ầm ầm.Một vợ thì đi buôn mâm,Không may mâm thủng lại nằm ăn xôi.Một vợ thì đi buôn nồi,Không may nồi méo, một nồi hai vung.
129
Một vợ thì đi buôn hồng,Không may hồng bẹp, một đồng ba đôi.Than rằng đất hỡi trời ôi!Trời cho bảy vợ như tôi làm gì.
III.CON CÒ TRONG CA DAO
84. CÁI CÒ ĐI ĐÓN CƠN MƯACái cò đi đón cơn mưa,Tối tăm mờ mịt ai đưa cò về.Cò về đến gốc cây đề,Giương cung anh bắn, cò về làm chi.Cò về thăm bá, thăm dì,Thăm cô xứ Bắc, thăm dì xứ Đông.
85. CÁI CÒ CHẾT TỐI HÔM QUACái cò chết tối hôm qua,Có hai hạt gạo với ba đồng tiền.Một đồng mua trống, mua kèn,Một đồng mua mỡ đốt đèn thờ vong.Một đồng mua mớ rau rong,Đem về thái nhỏ thờ vong con cò.
86. CÁI CÒ LÀ CÁI CÒ VÀNGCái cò là cái còn vàng,Mẹ đi đắp đàng, con ở với ai?Con ở với bà, bà không có vú,Con ở với chú, chú là đàn ông.
87. CÁI CÒ LÀ CÁI CÒ CONCái cò là cái cò con,Mẹ nó yêu nó, nó còn làm thơ. *Cái cò bay lửng bay lơ,Lại đây anh gửi xôi khô cho nàng.Đem về nàng nấu, nàng rang,Nàng ăn có giẻo, thời nàng lấy anh.
(*) Làm thơ : đây có nghĩa là làm nũng như thói quen của các em còn non nhỏ.
88. CÁI CÒ TRẮNG BẠCH NHƯ VÔICái cò trắng bạch như vôi,Cô kia lấy lẽ chú tôi thì về.Chú tôi chẳng mắng, chẳng chê,Thím tôi móc mắt, mổ mề xem gan.
130
89. CÁI CỐC MÀY LẶN AO CHÀCái cốc mày lặn ao chà*, Bay lên rủ cánh làm nhà chị nương.Yếm thắm mà nhuộm hoa nương,Cái răng hạt đỗ làm tương anh đồ.Yếm thắm mà vã nước hồ,Vã đi vã lại anh đồ yêu đương.
(*) Chà : những cành tre hay cành cây thả xuống chuôm ao để cho cá ở hay để rào đường lối : Thả chà xuống ao; cắm chà ở ngoài bờ lũy.
90. NƯỚC NON LẬN ĐẬN MỘT MÌNHNước non lận đận một mình,Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.Ai làm cho bể kia đầy,Cho ai kia cạn cho gầy cò con.
91. CÁI CÒ LẶN LỘI BỜ SÔNGCái cò lặn lội bờ sông,Gánh gạo đưa chồng, tiếng khóc nỉ non.Nàng về nuôi cái cùng con,Để anh đi trẩy *, nước non Cao Bằng.Chân đi đá lại dùng dằng,Nửa nhớ Cao Bằng, nửa nhớ vợ con.
(*) Trẩy : Cất mình đi xa : quân trẩy, trẩy hội, trẩy thủy.
92. CÁI CÒ LÀ CÁI CÒ KỲCái cò là cái cò kỳ,Ăn cơm nhà dì, uống nước nhà cô.Đêm nằm thì ngáy o o,Chửa đi đến chợ đã lo ăn quà.Hàng bánh, hàng bún bày ra,Củ từ, khoai nước cùng là cháo kê.Ăn rồi cắp đít ra về,Thấy hàng chả chó lại lê trôn vào.Chả này bà bán làm sao ?Ba đồng một gắp lẽ nào chẳng mua.Nói dối là mua cho chồng,Đem đến quãng đồng, ngả nón ra ăn.Thoạt là đau bụng lăm răm,Về nhà đau quẳn đau quăn dạ dày.Đem tiền đi bói ông thầy,Bói ra quẻ này, những chả cùng nem.Cô nàng nói dối đã quen,
131
Nào tôi ăn chả ăn nem bao giờ.
93. CON CÒ CON VẠC CON NÔNGCon cò con vạc con nông,Ba con cũng béo vặt lông con nào ?Vặt lông con vạc cho tao,Hành răm nước mắm bỏ vào mà thuôn.
94. CON CÒ MÀ ĐI ĂN ĐÊMCon cò mà đi ăn đêm,Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao.Ông ơi, ông vớt tôi nao,Tôi có lòng nào ông hãy sáo măng.Có sáo thì sáo nước trong,Đừng sáo nước đục đau lòng cò con.
95. CON CÒ LÀ CON CÒ QUĂMCon cò là con cò quăm,Mày hay đánh vợ, mày nằm với ai?Có đánh thì đánh sớm mai,Chớ đánh chập tối, chẳng ai cho nằm.
96. CÁI CÒ CÁI VẠC CÁI NÔNGCái cò cái vạc cái nông,Sao mày dẵm lúa nhà ông hỡi cò.Không, không, tôi đứng trên bờ, Mẹ con nhà nó đổ ngờ cho tôi.Chẳng tin thì ông đi đôi,Mẹ con nhà nó còn ngồi đây kia.
97. CÁI CÒ LẶN LỘI BỜ AOCái cò lặn lội bờ ao,Hỡi cô yếm đào, lấy chú tôi chăng ?Chú tôi hay tửu, hay tăm,Hay nước chè đặc, hay nằm ngủ trưa.Ngày thì những muốn trời mưa,Đêm thì những muốn đêm thừa trống canh.
98. CÁI CÒ LÀ CÁI CÒ CONCái cò là cái cò con,Mẹ đi xúc tép để con ở nhà.Mẹ đi một quãng đường xa,Mẹ sà chân xuống phải mà con lươn.Ông kia có cái thuyền nan,Chở vào ao rậm xem lươn bắt cò.
132
Ông kia chống gậy lò dò,Con lươn thụt xuống, con cò bay lên.
99. CÁI CÒ CHẾT RŨ TRÊN CÂYCái cò chết rũ trên cây,Cò con mở sách xem ngày làm ma.Cà cuống uống rượu la đà,Chim ri ríu rít bò ra chia phần.
IV.ĐỜI SỐNG NÔNG NGHIỆP – CÁC TẬP TỤC CŨ
100. VĂN CHƯƠNG PHÚ LỤC CHẲNG HAYVăn chương phú lục chẳng hay,Trở về làng cũ, học cày cho xong.Sớm ngày vác cuốc thăm đồng,Hết nước thì lấy gàu sòng tát lên.Hết mạ ta lại quảy thêm,Hết lúa ta lại mang tiền đi đong.Nữa mai lúa chín đầy đồng,Gặp về đập sảy bõ công cấy cày.
101. LÀNG TA PHONG CẢNH HỮU TÌNHLàng ta phong cảnh hữu tình,Dân cư giang khúc như hình con long.Nhờ trời hạ kế sang đông,Làm nghề cày cấy vun trồng tốt tươi.Vụ năm cho đến vụ mười,Trong làng kẻ gái người trai đua nghề.Trời ra : gắng, trời lặn: về,Ngày ngày, tháng tháng nghiệp nghề truân chuyên *.Dưới dân họ, trên quan viên.Công bình giữ mực cầm quyền cho thay.Bây giờ gặp phải hội này,Khi thời hạn hán, khi hay mưa dầm.Khi thời gió bão ầm ầm,Đồng điền lúa thóc mười phần được ba.Lấy gì đăng nạp nữa mà,Lấy gì công việc nước nhà cho đang.Lấy gì sưu thuế phép thường,Lấy gì bổ trợ đong lường làm ăn.Trời làm khổ cực hại dân,Trời làm mất mát có phần nào chăng.
(*) Truân-chuyên : gian nan, vất vả.
133
102. KHÓ THAY CÔNG VIỆC NHÀ QUÊKhó thay công việc nhà quê,Cùng năm khó nhọc dám hề khoan thai.Tháng chạp thời mắc trồng khoai,Tháng giêng trồng đậu, tháng hai trồng cà.Tháng ba cày vỡ ruộng ra,Tháng tư bắc mạ thuận hòa mọi nơi.Tháng năm gặt hái vừa rồi,Bước sang tháng sáu nước trôi đầy đồng.Nhà nhà, vợ vợ, chồng chồng,Đi làm ngoài đồng sá kể sớm trưa.Tháng sáu, tháng bảy khi vừa,Vun trồng giống lúa, bỏ chừa cỏ tranh.Tháng tám lúa rỗ đã đành,Tháng mười gặt hái cho nhanh kịp người.Khó khăn làm mấy tháng trời,Lại còn mưa nắng bất thời khổ trông.Cắt rồi nộp thuế nhà công,Từ rày mới được yên lòng ấm no.
103. THÁNG CHẠP LÀ THÁNG TRỒNG KHOAITháng chạp là tháng trồng khoai,Tháng giêng trồng đậu, tháng hai trồng cà.Tháng ba cày vỡ ruộng ra,Tháng tư làm mạ mưa sa đầy đồng.Ai ai cùng vợ cùng chồng,Chồng cày vợ cấy trong lòng vui thay.Tháng năm gặt hái đã xong,Nhờ trời một mẫu năm nong thóc đầy.Năm nong đầy em xay em giã,Trấu ủ phân, cám bã nuôi heo.Sang năm lúa tốt tiền nhiều,Em đem đóng thuế, đóng sưu cho chồng.Đói no có thiếp có chàng,Còn hơn chung đỉnh giàu sang một mình.
CHÚ THÍCH: Cả hai bài “Khó thay công việc nhà quê” và “ Tháng chạp là tháng trồng khoai” đều nói lên những nỗi cực nhọc quanh năm của nhà nông. Thực là ăn nhịp với
những câu ca dao khác:
Cày đồng đang buổi ban trưa,Mồ hôi đổ xuống như mưa ruộng cày.
hay:
134
Ai ơi bưng bát cơm đầy,Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
104. THÁNG GIÊNG LÀ THÁNG ĂN CHƠITháng giêng là tháng ăn chơi,Tháng hai trồng đậu, trồng khoai, trồng cà.Tháng ba thì đậu đã già,Ta đi, ta hái về nhà phơi khô.Tháng tư đi tậu trâu bò,Để ta sắp sửa làm mùa tháng năm.Sớm ngày đem lúa ra ngâm,Bao giờ mọc mầm ta sẽ vớt ra.Gánh đi, ta ném ruộng ta,Đến khi nên mạ, thì ta nhổ về.Lấy tiền mượn kẻ cấy thuê,Cấy xong rồi mới trở về nghỉ-ngơi.Cỏ lúa dọn đã sạch rồi,Nước ruộng vơi mười, còn độ một hai.Ruộng thấp đóng một gàu giai,Ruộng cao thì phải đóng hai gàu sòng.Chờ cho lúa có đòng đòng,Bây giờ ta sẽ trả công cho người.Bao giờ cho đến tháng mười,Ta đem liềm hái ra ngoài ruộng ta.Gặt hái ta đem về nhà,Phơi khô quạt sạch ấy là xong công.
CHÚ THÍCH : Bài này tuy cũng nói lên những cực nhọc quanh năm của nhà nông nhưng cũng còn được một tháng hưởng lạc:
Tháng giêng là tháng ăn chơi
105. MỘT NĂM CHIA MƯỜI HAI KỲMột năm chia mười hai kỳ,Thiếp ngồi, thiếp tính khó gì chẳng ra.Tháng giêng ăn tết ở nhà,Tháng hai rỗi-rãi quay ra nuôi tằm.Tháng ba đi bán vải thâm,Tháng tư đi gặt, tháng năm trở về.Tháng sáu em đi buôn bè,Tháng bảy, tháng tám trở về đong ngô.Chín mười cắt rạ đồng mùa,Một, chạp vớ được anh đồ dài lưng. Anh ăn rồi anh lại nằm,
135
Làm cho thiếp phải quanh năm lo phiền.Chẳng thà lấy chú lực điền,Gạo bồ, thóc giống còn phiền nỗi chi.
CHÚ THÍCH: Đời sống người nhà quê trong bài này đã thấy thoải mái hơn tình cảnh tả trong bốn bài trước nhiều, vì bên lợi tức công việc đồng ruộng còn thêm lợi tức những công việc phụ khác, chăm tằm, buôn vải, buôn bè. Đời sống luân lưu trong một năm như vậy vừa bớt vẻ cơ cực, vừa bớt vẻ nhàm chán của một công việc duy nhất.
106. THÁNG GIÊNG CHÂN BƯỚC ĐI CÀYTháng giêng chân bước đi cày,Tháng hai vãi lúa ngày ngày siêng năng.Thuận mưa lúa tốt đằng đằng,Tháng mười gặt lúa ta ăn đầy nhà.
107. THÁNG GIÊNG ĂN TẾT Ở NHÀTháng giêng ăn tết ở nhà,Tháng hai cờ bạc, tháng ba hội-hè.Tháng tư đong đậu nấu chè,Ăn tết đoan ngọ trở về tháng năm.Tháng sáu buôn nhãn bán trăm,Tháng bảy hôm rằm, xá tội vong nhân.Tháng tám chơi đèn kéo quân,Trở về tháng chín chung chân buôn hồng.Tháng mười buôn thóc, bán bông,Tháng một tháng chạp nên công hoàn thành.
CHÚ THÍCH: Sự hưởng lạc và phú túc của người nhà quê đi buôn thật trái ngược đến như thành mỉa mai với đời sống của những người nhà quê theo nghề nông thuần túy.
108. TRỜI CHO CÀY CẤY ĐẦY ĐỒNGTrời cho cày cấy đầy đồng,Xứ nào xứ nấy trong lòng vui ghê.Một mai gặt lúa đem về,Thờ cha kính mẹ nhiều bề hiếu trung.
109. ƠN TRỜI MƯA NẮNG PHẢI THÌƠn trời mưa nắng phải thì,Nơi thì bừa cạn, nơi thì cày sâu.Công lênh chẳng quản lâu lâu,Ngày nay nước bạc, ngày sau cơm vàng.Ai ơi chớ bỏ ruộng hoang,Bao nhiêu tấc đất, tấc vàng bấy nhiêu.
110. TRÂU ƠI TA BẢO TRÂU NÀYTrâu ơi ta bảo trâu này,
136
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta.Cấy cày vốn nghiệp nông gia,Ta đây trâu đấy ai mà quản công.
111. RỦ NHAU ĐI CẤY ĐI CÀYRủ nhau đi cấy đi cày,Bây giờ khó nhọc, có ngày phong lưu.Trên đồng cạn, dưới đồng sâu,Chồng cày, vợ cấy, con trâu đi bừa.
112. MỘT QUAN TIỀN TỐT MANG ĐIMột quan tiền tốt mang đi,Nàng mua những gì hãy tính cho ra.Thoạt tiên mua ba tiền gà,Tiền rưỡi gạo nếp với ba đồng trầu.Trở lại mua sáu đồng cau,Tiền rưỡi miếng thịt, giá rau mười đồng.Có gì mà tính chẳng thông,Tiền rưỡi gạo tẻ, sáu đồng chè tươi.Ba mươi đồng rượu chàng ôi,Ba mươi đồng mật, hai mươi đồng vàng.
113. AO TO TA THẢ CÁ CHƠIAo to ta thả cá chơi,Hồ rộng nuôi vịt, vườn khơi nuôi gà.Quanh năm khách khứa trong nhà,Ao vườn sẵn đó lọ là tìm đâu.
114. LÍNH THÚ THỜI XƯANgang lưng thì thắt bao vàng,Đầu đội nón dấu vai mang súng dài.Một tay thì cắp hỏa mai,Một tay cắp giáo quan sai xuống thuyền.Thùng thùng trống đánh ngũ liên,Bước chân xuống thuyền nước mắt như mưa.
115. BA NĂM TRẤN THỦ LƯU ĐỒNBa năm trấn thủ lưu đồn,Ngày thì canh điếm, tối dồn việc quan.Chém tre đẵn gỗ trên ngàn,Hữu thân hữu khổ phàn nàn cùng ai.Miệng ăn măng trúc măng mai,Những giang cùng nứa lấy ai bạn cùng?Nước giếng trong cá nó vẫy vùng.
137
116. SÚC SẮC SÚC SẺSúc sắc súc sẻ,Nhà nào, nhà này,Còn đèn, còn lửa,Mở cửa cho anh em chúng tôi vào.Bước lên giường cao,Thấy đôi rồng ấp.Bước xuống giường thấp,Thấy đôi rồng chầu.Bước ra đàng sau, Thấy nhà ngói lợp.Voi ông còn buộc,Ngựa ông còn cầm,Ông sống một trăm,Thêm năm tuổi lẻ,Vợ ông sinh đẻ,Những con tốt lành.Những con như tranh,Những con như vẽ *
(*) Người ta thường đọc câu này là “những con như rối”.
CHÚ THÍCH : Khoảng nửa đêm ba mươi tết trẻ con nhà nghèo đi thành từng bọn đến cửa các nhà xin tiền. Đứa đi đầu cầm một cái ống đựng tiền đã xin được lắc lên, lắc xuống thànhg tiếng “súc sắc”, vừa lắc vừa hát bài chúc tụng này.
VLINH TINH
117. LÁC ĐÁC MƯA NGÂULác đác mưa ngâu,Sình sịch mưa ngâu,Lá ngâu rụng xuống, bông lau phất cờ.Nước trong xanh, lặng ngắt như tờ,Một đàn cá lớn nhấp nhô đầu ghềnh.
118. TRĂNG BAO NHIÊU TUỔI TRĂNG GIÀTrăng bao nhiêu tuổi trăng già,Núi bao nhiêu tuổi gọi là núi non.Trăng bao nhiêu tuổi trăng tròn,Núi bao nhiêu tuổi núi còn trơ trơ.
119. TRONG ĐẦM GÌ ĐẸP BẰNG SENTrong đầm gì đẹp bằng sen,Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng.Nhị vàng bông trắng lá xanh,
138
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.
CHÚ THÍCH: Nếu cây tre đã từ lâu tượng trưng cho đức tính bất khuất của dân tộc Việt nam dưới mọi giông bão lịch sử, thì hoa sen cũng đã từ lâu được mặc nhiên chọn là thứ “quốc hoa” tượng trưng cho tâm hồn thanh cao của dân tộc, không hề biến tiết ở mọi hoàn cảnh.
120. CÔ KIA GÁNH NƯỚC QUANG MÂYCô kia gánh nước quang mây!Cho xin một gáo tưới cây ngô đồng.Ngô đồng thêm tốt, thêm xanh,Để cho chim phượng đậu cành so-le.
121. ĐỐ AIĐố ai biết lúa mấy cây,Biết sông mấy khúc, biết mây mấy từng.Đố ai quét sạch lá rừng,Để ta khuyên gió, gió đừng rung cây.
122. ĐÈN KHOE ĐÈN TỎ HƠN TRĂNGĐèn khoe đèn tỏ hơn trăng,Đèn ra ngoài gió, còn chăng hỡi đèn.Trăng khoe trăng tỏ hơn đèn,Cớ sao trăng phải chui luồn đám mây?
DOÃN QUỐC SỸSưu tập
139