BULETINI PËR ZHVILLIM TË QËNDRUESHËM JAN
4
UNITED NATIONS | North Macedonia 1 Më lejoni që me kalimin në vitin e ri, të bëjmë një pasqyrim të mënyrës sesi prioritetet globale të Sistemit për Zhvillim të OKB-së ngelin drejtpërsëdrejti relevante për OKB-në në Maqedoninë e Veriut në vitin 2021. Më 1 janar u shënua fillimi i ciklit të ri të programimit të Kornizës së Bashkëpunimit për Zhvillim të Qëndrueshëm të OKB (KBZhQ) 2021-2025, dokumenti kryesor i planifikimit strategjik të OKB-së për vendin. Gjatë vitit 2020 jemi përkushtuar me vëmendje dhe burime të konsiderueshme për t’u konsultuar me një spektër të gjerë të palëve të interesuara për prioritetet kryesore të identitetit, të cilat do t’i drejtojnë përpjekjet dhe burimet kolektive të OKB në sferat e Qëllimeve për Zhvillim të Qëndrueshëm (QZhQ), në lidhje me prosperitetin dhe njerëzit, planetin dhe paqen, me fokus të veçantë në grupet më të prekshme dhe ata që rrezikojnë të neglizhohen. Përderisa vazhdojmë t’i transformojmë planet në veprim dhe në zhvillim të politikave të shëndosha në 2021 dhe më tej, fokusi i OKB-së do të mbetet të sigurojmë që puna jonë të jetë plotësisht e mbështetur në prova, analizat më aktuale dhe të dhënat e besueshme, të shoqëruara me mbështetjen për një koordinim të përmirësuar dhe shkëmbimin e informacioneve në të gjitha nivelet. Regjistrimi mbarëkombëtar është thelbësor për këtë dhe do të kishte një ndikim afatgjatë në politikat zhvillimore të vendit. Duhet të vazhdojnë përpjekjet nga të gjithë palët e interesuar për të mbështetur dhe kërkuar konsensus për këtë operacion të rëndësishëm statistikor dhe për ta parandaluar politizimin e tij. Në vitin 2021, OKB-ja në Maqedoninë e Veriut do të vazhdojë të ofrojë mbështetje analitike, politike dhe operacionale për kundërpërgjigjen dhe rikuperim nga pasojat e KOVID-19. Meqenëse është bërë shumë për ta analizuar ndikimin e tij socio-ekonomik, duke qenë gati një vit në krizë, është me rëndësi thelbësore të vazhdohet me vlerësimin e ndikimit të pandemisë, dobësitë ekzistuese dhe ato të reja në kohë reale, duke u përqendruar në grupet më të prekura, si dhe të përdoren këto njohuri për ta mbështetur rikuperimin më të shpejtë dhe më të mirë. Digjitalizimi, rikuperimi i gjelbër, mbështetja anekënd shoqërisë për sistemet e fuqizuara të shëndetit dhe mbështetjes sociale janë vetëm disa nga mundësitë që vijnë me KOVID-19, të cilat ne bashkërisht mund t’i ofrojmë, por edhe do të vazhdojmë të investojmë në burimet dhe përpjekjet tona në vitin 2021. Kjo do të jetë në rend të parë të mbështetjes së vazhdueshme për aktivitetet e vijës së parë në luftën e përbashkët kundër pandemisë. Një përparësi e tillë e menjëhershme është mbështetja e Qeverisë për shpërndarjen efikase të vaksinave KOVID-19 të siguruara përmes mekanizmit COVAX (Mekanizmi global për qasje në vaksina për KOVID-19) dhe kanaleve të tjera. Vështirësitë logjistike, furnizimi i kufizuar dhe hezitimi në lidhje me vaksinat janë vetëm disa nga sfidat, që duhet të adresohen shpejt dhe me efikasitet, me qëllim të përmbysjes së rrjedhës së pandemisë globale. Në vitin 2020 Sistemi i OKB-së për Zhvillim ka ofruar një nxitje të konsiderueshme për përgjigje kundër pandemisë. Ne ishim në pozitë më të mirë për ta bërë këtë edhe për shkak të reformës së vazhdueshme të Sistemit të OKB-së për Zhvillim, i cili ka për qëllim të sigurojë një OKB më efikase dhe koherente që vepron dhe flet njëzëshëm. Pasi po fillojmë me vitin e dytë të Dekadës së Veprimit drejt Qëllimeve të Zhvillimit të Qëndrueshëm (vizioni ynë i përbashkët për t’i dhënë fund varfërisë, për ta mbrojtur planetin tonë të brishtë dhe për të ndërtuar një botë paqësore) koordinatorëve të përhershëm të OKB-së në mbarë botën u është kërkuar të mësojnë dhe të ndërtojnë ide nga përvojat me krizën e shkaktuar nga KOVID-19, gjegjësisht të punojnë drejt përshpejtimit të punës sonë të përbashkët drejtuar veprimeve klimatike dhe mjedisore. Në vitin 2021 së bashku do t’i përdorim burimet dhe pikat tona të forta për ta përshpejtuar mbështetjen për agjendën e klimës, një përparësi kryesore e zhvillimit të qëndrueshëm për Maqedoninë e Veriut. Rosana Duxhak Koordinator i përhershëm i OKB-së në Maqedoninë e Veriut JAN 2021 BULETINI PËR ZHVILLIM TË QËNDRUESHËM 7 EDITORIAL Koordinator i përhershëm i OKB-së TITUJT Еditorial: përparësitë për vitin 2021 page 1 KOVID-19: Aktivitetet e përgjigjes dhe rimëkëmbjes nga KOVID-19 page 2 PROGRAME TË PËRBASHKËTA page 3 Në fokus: Përgatitja për vaksinat për KOVID-19 page 4 www.facebook.com/1un.mk www.twitter.com/1UN_MK 11 Eveniment për konsultimit publik në kuadër të projektit të mbështetur nga GEF mbi Raportin e gjashtë nacional të Konventës për Diversitetin Biologjik. 16 Eveniment përmbyllës për tre aktivitetet e projektit GEF5: zhvillimi i hartave të para të bimëve pyjore për rajonin e Maleshevës; Harta e re nacionale e pikave të ndjeshme ndaj erozionit dhe thatësirës; dhe zhvillimi i një baze të të dhënave për shkallën e vulosjes së tokës dhe humbjen e lëndës organike në tre pilot rajone - në rajonin e Strumicës, Përlepit dhe atë të Ohrit. 18 Punëtoria interaktive mbi nevojat e paraqitura si rezultat i ndryshimeve klimatike e organizuar nga FAO dhe Kabineti i Zëvendëskryeministrit, përgjegjës për çështje ekonomike, si Autoritet Përgjegjës Nacional (APN) për Fondin e Klimës së Gjelbër (GCF) 18 AO dhe APN për GCF filluan një sondazh në internet për të mbledhur të dhëna mbi njohuritë, interesin dhe vullnetin e sektorit privat për financimin e projekteve që kanë të bëjnë me klimën dhe për ta ndihmuar Qeverinë që të angazhohet me sektorin privat për t’i zhvilluar/vënë në dispozicion instrumentet e financimit të klimës dhe për t’i mobilizuar investimet e sektorit privat për klimën. 23 Konsultim me palët përkatëse të projekt Studimit mbi rivalorizimin e monumentit natyror – Liqenit të Ohrit. 28 Punëtoria fillestare e projektit të FAO-s “Mbështetja e zhvillimit të tregjeve të tokave bujqësore për përfshirje në prodhim të tokës së braktisur” NGJARJET MË TË RËNDËSISHME DHJETOR
Transcript of BULETINI PËR ZHVILLIM TË QËNDRUESHËM JAN
UNITED NATIONS | North Macedonia1
Meuml lejoni qeuml me kalimin neuml vitin e ri teuml beumljmeuml njeuml pasqyrim teuml meumlnyreumls sesi prioritetet globale teuml Sistemit peumlr Zhvillim teuml OKB-seuml ngelin drejtpeumlrseumldrejti relevante peumlr OKB-neuml neuml Maqedonineuml e Veriut neuml vitin 2021
Meuml 1 janar u sheumlnua fillimi i ciklit teuml ri teuml programimit teuml Kornizeumls seuml Bashkeumlpunimit peumlr Zhvillim teuml Qeumlndruesheumlm teuml OKB (KBZhQ) 2021-2025 dokumenti kryesor i planifikimit strategjik teuml OKB-seuml peumlr vendin Gjateuml vitit 2020 jemi peumlrkushtuar me veumlmendje dhe burime teuml konsiderueshme peumlr trsquou konsultuar me njeuml spekteumlr teuml gjereuml teuml paleumlve teuml interesuara peumlr prioritetet kryesore teuml identitetit teuml cilat do trsquoi drejtojneuml peumlrpjekjet dhe burimet kolektive teuml OKB neuml sferat e Qeumlllimeve peumlr Zhvillim teuml Qeumlndruesheumlm (QZhQ) neuml lidhje me prosperitetin dhe njereumlzit planetin dhe paqen me fokus teuml veccedilanteuml neuml grupet meuml teuml prekshme dhe ata qeuml rrezikojneuml teuml neglizhohen
Peumlrderisa vazhdojmeuml trsquoi transformojmeuml planet neuml veprim dhe neuml zhvillim teuml politikave teuml sheumlndosha neuml 2021 dhe meuml tej fokusi i OKB-seuml do teuml mbetet teuml sigurojmeuml qeuml puna joneuml teuml jeteuml ploteumlsisht e mbeumlshtetur neuml prova analizat meuml aktuale dhe teuml dheumlnat e besueshme teuml shoqeumlruara me mbeumlshtetjen peumlr njeuml koordinim teuml peumlrmireumlsuar dhe shkeumlmbimin e informacioneve neuml teuml gjitha nivelet Regjistrimi mbareumlkombeumltar eumlshteuml thelbeumlsor peumlr keumlteuml dhe do teuml kishte njeuml ndikim afatgjateuml neuml politikat zhvillimore teuml vendit Duhet teuml vazhdojneuml peumlrpjekjet nga teuml gjitheuml paleumlt e interesuar peumlr teuml mbeumlshtetur dhe keumlrkuar konsensus peumlr keumlteuml operacion teuml reumlndeumlsisheumlm statistikor dhe peumlr ta parandaluar politizimin e tij
Neuml vitin 2021 OKB-ja neuml Maqedonineuml e Veriut do teuml vazhdojeuml teuml ofrojeuml mbeumlshtetje analitike politike dhe operacionale peumlr kundeumlrpeumlrgjigjen dhe rikuperim nga pasojat e KOVID-19 Meqeneumlse eumlshteuml beumlreuml shumeuml peumlr ta analizuar ndikimin e tij socio-ekonomik duke qeneuml gati njeuml vit neuml krizeuml eumlshteuml me reumlndeumlsi thelbeumlsore teuml vazhdohet me vlereumlsimin e ndikimit teuml pandemiseuml dobeumlsiteuml ekzistuese dhe ato teuml reja neuml koheuml reale duke u peumlrqendruar neuml grupet meuml teuml prekura si dhe teuml peumlrdoren keumlto njohuri peumlr ta mbeumlshtetur rikuperimin meuml teuml shpejteuml dhe meuml teuml mireuml
Digjitalizimi rikuperimi i gjelbeumlr mbeumlshtetja anekeumlnd shoqeumlriseuml peumlr sistemet e fuqizuara teuml sheumlndetit dhe mbeumlshtetjes sociale janeuml veteumlm disa nga mundeumlsiteuml qeuml vijneuml me KOVID-19 teuml cilat ne bashkeumlrisht mund trsquoi ofrojmeuml por edhe do teuml vazhdojmeuml teuml
investojmeuml neuml burimet dhe peumlrpjekjet tona neuml vitin 2021 Kjo do teuml jeteuml neuml rend teuml pareuml teuml mbeumlshtetjes seuml vazhdueshme peumlr aktivitetet e vijeumls seuml pareuml neuml lufteumln e peumlrbashkeumlt kundeumlr pandemiseuml Njeuml peumlrpareumlsi e tilleuml e menjeumlhershme eumlshteuml mbeumlshtetja e Qeveriseuml peumlr shpeumlrndarjen efikase teuml vaksinave KOVID-19 teuml siguruara peumlrmes mekanizmit COVAX (Mekanizmi global peumlr qasje neuml vaksina peumlr KOVID-19) dhe kanaleve teuml tjera Veumlshtireumlsiteuml logjistike furnizimi i kufizuar dhe hezitimi neuml lidhje me vaksinat janeuml veteumlm disa nga sfidat qeuml duhet teuml adresohen shpejt dhe me efikasitet me qeumlllim teuml peumlrmbysjes seuml rrjedheumls seuml pandemiseuml globale
Neuml vitin 2020 Sistemi i OKB-seuml peumlr Zhvillim ka ofruar njeuml nxitje teuml konsiderueshme peumlr peumlrgjigje kundeumlr pandemiseuml Ne ishim neuml poziteuml meuml teuml mireuml peumlr ta beumlreuml keumlteuml edhe peumlr shkak teuml reformeumls seuml vazhdueshme teuml Sistemit teuml OKB-seuml peumlr Zhvillim i cili ka peumlr qeumlllim teuml sigurojeuml njeuml OKB meuml efikase dhe koherente qeuml vepron dhe flet njeumlzeumlsheumlm
Pasi po fillojmeuml me vitin e dyteuml teuml Dekadeumls seuml Veprimit drejt Qeumlllimeve teuml Zhvillimit teuml Qeumlndruesheumlm (vizioni yneuml i peumlrbashkeumlt peumlr trsquoi dheumlneuml fund varfeumlriseuml peumlr ta mbrojtur planetin toneuml teuml brishteuml dhe peumlr teuml ndeumlrtuar njeuml boteuml paqeumlsore) koordinatoreumlve teuml peumlrhersheumlm teuml OKB-seuml neuml mbareuml boteumln u eumlshteuml keumlrkuar teuml meumlsojneuml dhe teuml ndeumlrtojneuml ide nga peumlrvojat me krizeumln e shkaktuar nga KOVID-19 gjegjeumlsisht teuml punojneuml drejt peumlrshpejtimit teuml puneumls soneuml teuml peumlrbashkeumlt drejtuar veprimeve klimatike dhe mjedisore
Neuml vitin 2021 seuml bashku do trsquoi peumlrdorim burimet dhe pikat tona teuml forta peumlr ta peumlrshpejtuar mbeumlshtetjen peumlr agjendeumln e klimeumls njeuml peumlrpareumlsi kryesore e zhvillimit teuml qeumlndruesheumlm peumlr Maqedonineuml e Veriut
Rosana Duxhak Koordinator i peumlrhersheumlm i OKB-seuml neuml Maqedonineuml e Veriut
JAN2021
BULETINI PEumlR ZHVILLIM TEuml QEumlNDRUESHEumlM 7
EDITORIAL Koordinator i peumlrhersheumlm i OKB-seumlTITUJTЕditorial peumlrpareumlsiteuml peumlr vitin 2021 page 1
KOVID-19 Aktivitetet e peumlrgjigjes dhe rimeumlkeumlmbjes nga KOVID-19 page 2
PROGRAME TEuml PEumlRBASHKEumlTA page 3Neuml fokus Peumlrgatitja peumlr vaksinat peumlr
KOVID-19 page 4
wwwfacebookcom1unmkwwwtwittercom1UN_MK
11 Eveniment peumlr konsultimit publik neuml kuadeumlr teuml projektit teuml mbeumlshtetur nga GEF mbi Raportin e gjashteuml nacional teuml Konventeumls peumlr Diversitetin Biologjik
16 Eveniment peumlrmbylleumls peumlr tre aktivitetet e projektit GEF5 zhvillimi i hartave teuml para teuml bimeumlve pyjore peumlr rajonin e Malesheveumls Harta e re nacionale e pikave teuml ndjeshme ndaj erozionit dhe thateumlsireumls dhe zhvillimi i njeuml baze teuml teuml dheumlnave peumlr shkalleumln e vulosjes seuml tokeumls dhe humbjen e leumlndeumls organike neuml tre pilot rajone - neuml rajonin e Strumiceumls Peumlrlepit dhe ateuml teuml Ohrit
18 Puneumltoria interaktive mbi nevojat e paraqitura si rezultat i ndryshimeve klimatike e organizuar nga FAO dhe Kabineti i Zeumlvendeumlskryeministrit peumlrgjegjeumls peumlr ccedileumlshtje ekonomike si Autoritet Peumlrgjegjeumls Nacional (APN) peumlr Fondin e Klimeumls seuml Gjelbeumlr (GCF)
18 AO dhe APN peumlr GCF filluan njeuml sondazh neuml internet peumlr teuml mbledhur teuml dheumlna mbi njohuriteuml interesin dhe vullnetin e sektorit privat peumlr financimin e projekteve qeuml kaneuml teuml beumljneuml me klimeumln dhe peumlr ta ndihmuar Qeverineuml qeuml teuml angazhohet me sektorin privat peumlr trsquoi zhvilluarveumlneuml neuml dispozicion instrumentet e financimit teuml klimeumls dhe peumlr trsquoi mobilizuar investimet e sektorit privat peumlr klimeumln
23 Konsultim me paleumlt peumlrkateumlse teuml projekt Studimit mbi rivalorizimin e monumentit natyror ndash Liqenit teuml Ohrit
28 Puneumltoria fillestare e projektit teuml FAO-s ldquoMbeumlshtetja e zhvillimit teuml tregjeve teuml tokave bujqeumlsore peumlr peumlrfshirje neuml prodhim teuml tokeumls seuml braktisurrdquo
NGJARJET MEuml TEuml REumlNDEumlSISHMEDHJETOR
UNITED NATIONS | North Macedonia2
Subjektet e OKB-seuml vazhdojneuml trsquoi mbeumlshtesin masat neuml vend kundeumlr KOVID-19 me analiza specifike dhe teuml holleumlsishme teuml peumlrqendruara neuml ccedileumlshtje brenda fushave teuml tyre peumlrkateumlse teuml ekspertizeumls
Analiza socio-ekonomike e Programit teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim (UNDP) e kryer neuml vitin 2020 mbuloi tre lloje teuml analizave ndash ateuml makroekonomike sektoriale dhe teuml bazuar neuml komuna Analiza makroekonomike nxori neuml pah deumlmet e shkaktuara ndaj ekonomiseuml nacionale nga KOVID-19 qeuml kaneuml ushtruar presion teuml madh mbi nivelin e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml dhe i kaneuml peumlrmbysur fitimet dhe rezultatet e zhvillimit para krizeumls Pandemia ka teuml ngjareuml teuml shkaktojeuml njeuml ulje vjetore teuml BPV-seuml prej 4 ndeumlrsa ekonomia nuk pritet teuml kthehet ldquoneuml normalitetrdquo para fundit teuml vitit 2023 Papuneumlsia ishte parashikuar teuml kalonte 20 neuml fund teuml vitit 2020 duke ccediluar neuml 21 rritjen e shkalleumls seuml varfeumlriseuml Teuml ardhurat e buxhetit kaneuml reumlneuml peumlr rreth 400 milion euro neuml teuml gjitha kategoriteuml gjeuml qeuml ka beumlreuml teuml rritet borxhi dhe deficitet peumlrtej atyre teuml sheumlnuara gjateuml krizeumls globale financiare nga viti 2009 Kjo do teuml ndikojeuml neuml alokimin e peumlrgjithsheumlm teuml tatimit mbi vlereumln e shtuar (TVSH) peumlr komunat neuml 2021 e cila pritet teuml ulet peumlr 78
Kriza ka pasur njeuml ndikim teuml reumlndeuml neuml industri Gjateuml gjysmeumls seuml pareuml teuml vitit 2020 eumlshteuml regjistruar reumlnie prej 146 neuml prodhimin industrial 333 reumlnie neuml qarkullimin e tregtiseuml me shumiceuml dhe 89 neuml tregtineuml me pakiceuml Industriteuml meuml teuml goditura ishin turizmi dhe hotelieria pasi bujtja gjateuml nateumls kishte reumlneuml peumlr 66 peumlrkateumlsisht 978 peumlr turisteumlt e vendit dhe teuml huaj gjateuml peseuml muajve teuml pareuml teuml vitit 2020 Disa sektoreuml teuml industriseuml janeuml provuar teuml rezistuesheumlm ndaj krizeumls dhe kaneuml sheumlnuar rritje Ato janeuml farmaceutika industria kompjuterike elektronike dhe ndeumlrtimtaria mireumlpo degeumlt e tjera industriale teuml cilat peumlrbeumljneuml deri neuml 86 teuml prodhimit industrial u ndikuan negativisht nga pandemia e KOVID-19
Teuml dheumlnat socio-ekonomike do teuml azhurnohen rregullisht peumlr ta ndjekur dinamikeumln e rimeumlkeumlmbjes ekonomike me detaje teuml disponueshme neuml platformeumln e mbeumlshtetur nga UNDP
wwwimpact-covid19mk
Organizata Ndeumlrkombeumltare peumlr Migrim (IOM) kreu rinovimin e blloqeve teuml ujeumlsjelleumlsit higjieneumls dhe ambienteve sanitare (WASH) neuml qendreumln e peumlrkohshme teuml transitit ldquoVinojugrdquo neuml Gjevgjeli neuml peumlrputhje me protokollet e mbrojtjes nga
KOVID-19 Peumlrmes keumlsaj ndeumlrhyrjeje IOM i ka rinovuar blloqet (WASH) dhe ka instaluar pika peumlr larje teuml duarve para njeumlsive individuale teuml akomodimit Ky rinovim eumlshteuml pjeseuml e projektit rajonal teuml financuar nga Bashkimi Evropian ldquoAdresimi i Sfidave teuml KOVID-19 peumlr Peumlrgjigje ndaj Migranteumlve dhe Refugjateumlve neuml Ballkanin Pereumlndimorrdquo qeuml i mbeumlshtet protagonisteumlt kryesoreuml teuml menaxhimit teuml migracionit dhe azilit neuml rajon peumlr trsquoi adresuar sfidat e shkaktuara nga pandemia dhe peumlr trsquoi mireumlmbajtur teuml gjitha sheumlrbimet e nevojshme
Organizata Ndeumlrkombeumltare e Puneumls (ILO) dhe Keumlshilli Nacional Ekonomik dhe Social filluan zbatimin e fushateumls seuml ndeumlrgjegjeumlsimit teuml bazuar neuml internet Platforma neuml internet Puna Ime Teuml drejtat e Mia wwwmojtrudmoipravamk mundeumlson qasje neuml koheuml reale neuml informacionet peumlr puneumltoreumlt dhe puneumldheumlneumlsit ajo peumlrmban informacione mbi teuml drejtat dhe detyrimet qeuml lindin nga marreumldheumlniet e puneumls neuml kategoriteuml e meumlposhtme kontrata e puneumls rroga orari i puneumls pushimi siguria dhe sheumlndeti neuml puneuml diskriminimi mobingu sigurimet shoqeumlrore dhe zgjidhja e mosmarreumlveshjeve Peumlr meuml shumeuml informacion shihni
bull Ueb faqen wwwmojtrudmoipravamk
bull Faqen e Fejsbukut httpswwwfacebookcommojtrudmoiprava
bull Videot httpswwwyoutubecomchannelUCU2Ua19qJcH_E5_6_rpyuwQ
Peseumlmbeumldhjeteuml gazetareuml nga media teuml ndryshme nacionale dhe lokale teuml lajmeve moreumln pjeseuml neuml njeuml trajnim kateumlr ditor mbi ldquoMbulimin mediatik teuml procesit teuml integrimit neuml BErdquo Trajnimi i organizuar nga Zyra e Kombeve teuml Bashkuara peumlr Sheumlrbimet e Projekteve (UNOPS) neuml koordinim me Sekretariatin peumlr Ccedileumlshtjet Evropiane (SCcedilE) synon ta forcojeuml kapacitetin e mediave peumlr krijimin e peumlrmbajtjes neuml lidhje me procesin e negociatave me BE-neuml qeuml neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml kontribuojeuml peumlrmes transparenceumls seuml shtuar teuml veteuml procesit Peumlrmbajtja dhe diskutimet nga trajnimi do teuml peumlrdoren peumlr ta peumlrgatitur njeuml Manual teuml Raportimit teuml Mediave mbi Procesin e Negocimit teuml BE-seuml UNOPS-i gjithashtu ka punuar me Ministrineuml e Puneumlve teuml Jashtme neuml realizimin e njeuml trajnimi peumlr diplomateumlt neuml fusheumln e Kapitullit 27 mbi mjedisin jeteumlsor me qeumlllim qeuml trsquoi njoftojeuml diplomateumlt profesionisteuml me tendencat aktuale neuml diplomacineuml e gjelbeumlr dhe trsquoi mbeumlshteseuml ata neuml peumlrgatitjen e adresimit teuml sfidave neuml zbatimin e politikave mjedisore teuml BE-seuml
Neuml kuadeumlr teuml Projektit peumlr Gatishmeumlri teuml Fondit teuml Dyteuml peumlr Klimeuml teuml Gjelbeumlr (GCF) neuml Maqedonineuml e Veriut Organizata e Kombeve teuml Bashkuara peumlr Ushqim dhe Bujqeumlsi (FAO) synon ta mbeumlshteseuml Qeverineuml neuml forcimin e kapaciteteve nacionale peumlr veprim klimatik dhe finalizimin e Programit teuml Puneumls neuml Vend peumlr GCF Si hap i pareuml neuml keumlteuml proces FAO ka realizuar aktivitete peumlr trsquoi identifikuar dhe vlereumlsuar nevojat
e kapaciteteve qeuml kaneuml teuml beumljneuml me veprimin dhe financimin e klimeumls peumlr ta mbeumlshtetur peumlrmbushjen e Kontributeve teuml Peumlrcaktuara Nacionale neuml vend dhe angazhimin me GCF Peumlr meuml tepeumlr FAO ka punuar me Qeverineuml peumlr trsquoi veumlneuml neuml pah protagonisteumlt e sektorit privat neuml Maqedonineuml e Veriut dhe peumlr trsquoi ndihmuar ata trsquoi shfryteumlzojneuml ploteumlsisht mundeumlsiteuml peumlr investime transformuese neuml zhvillimin ekonomik teuml qeumlndruesheumlm dhe me karbon teuml uleumlt qeuml gjithashtu mund teuml shpijeuml neuml efikasitet teuml peumlrfitimit Peumlr ta lehteumlsuar ndeumlrveprimin me sektorin privat neuml kontekstin e financimit teuml klimeumls FAO dhe Autoriteti i Peumlrcaktuar Nacional (APN) kaneuml filluar aktivitete teuml cilat synojneuml nxitjen dhe fuqizimin e interesit teuml sektorit privat dhe angazhimin neuml financimin e klimeumls peumlrfshireuml edhe burime teuml tilla siccedil eumlshteuml GCF
Duke synuar lehteumlsimin e qasjes seuml drejtpeumlrdrejteuml neuml burimet e GCF-seuml njeuml thirrje e hapur peumlr shprehjen e interesit teuml GCF-ve teuml mundshme peumlr qasjes teuml drejtpeumlrdrejteuml neuml Maqedonineuml e Veriut filloi neuml neumlntor teuml vitit 2020 dhe peumlrfundoi meuml 31 dhjetor teuml vitit 2020 Disa aplikacione janeuml doreumlzuar nga institucione publike dhe private teuml interesuara peumlr trsquou konsideruar peumlr akreditim me GCF Gjateuml tremujorit teuml pareuml teuml vitit 2021 FAO neuml bashkeumlpunim teuml ngushteuml me APN-neuml do trsquoi vlereumlsojeuml aplikuesit sipas njeuml sistemi dakorduar teuml dheumlnies seuml pikeumlve me qeumlllim qeuml ta lehteumlsojeuml njeuml proces transparent teuml peumlrzgjedhjes seuml subjekteve potenciale peumlr trsquoiu neumlnshtruar procesit teuml akreditimit peumlr GCF
AKTIVITETET E PEumlRGJIGJES DHE RIMEumlKEumlMBJES NGA KOVID-19
AKTIVITETE TJERA
UNITED NATIONS | North Macedonia 3
Pse programe teuml peumlrbashkeumltaProgram i peumlrbashkeumlt paraqet njeuml modalitet teuml zbatimit teuml projektit i cili mundeumlson qeuml shumeuml njeumlsi teuml OKB-seuml teuml punojneuml seuml bashku peumlr njeuml ccedileumlshtje apo temeuml specifike Peumlrmes programeve teuml peumlrbashkeumlta vendi dhe popullsia e tij peumlrfitojneuml nga ekspertiza e kombinuar e sistemit teuml OKB-seuml peumlr njeuml temeuml teuml caktuar duke sjelleuml njeuml zgjidhje shumeumldimensionale dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse peumlr problemet komplekse Projektet e peumlrbashkeumlta gjithashtu u mundeumlsojneuml njeumlsive ekonomike teuml punojneuml dhe veprojneuml si njeuml OKB duke e veumlneuml neuml zbatim Reformeumln e Sistemit teuml OKB-seuml peumlr Zhvillim Veccedil keumlsaj programet e peumlrbashkeumlta gjithashtu i rrisin mundeumlsiteuml e mobilizimit teuml burimeve pasi ato mundeumlsojneuml qasje neuml struktura dhe ekspertiza teuml shumeumlfishta teuml financimit global
Nga viti 2020 ekipi shteteumlror i OKB-seuml ne Maqedonineuml e Veriut ka veumlneuml neuml fokus teuml shtuar zgjerimin e portofolit teuml programeve teuml peumlrbashkeumlta Neuml keumlteuml drejtim janeuml zhvilluar koncepte dhe zgjidhje teuml reja teuml cilat kaneuml teumlrhequr financim teuml ri duke peumlrfshireuml programe teuml reja qeuml presin vendime financiare neuml tremujorin e pareuml teuml vitit 2021
ldquoPlanifikimi dhe diskursi i politikeumls seuml migracionit teuml bazuar neuml deumlshmirdquo Ky program i peumlrbashkeumlt i cili ka filluar neuml fund teuml vitit 2020 synon trsquoi mbeumlshteseuml institucionet nacionale neuml peumlrmireumlsimin e menaxhimit teuml dinamikeumls demografike dhe migracionit neuml vend Programi siguron mbeumlshtetje neuml tre fusha kryesore teuml migracionit neuml zhvillimin e njeuml politike teuml migrimi drejt teuml ardhsheumlm dhe teuml bazuar neuml prova neuml fuqizimin e qasjes neuml teuml dheumlna peumlr migracionin si dhe neuml ndikimin e narrativit mbi migranteumlt dhe refugjateumlt si protagonisteuml pozitiveuml teuml zhvillimit neuml shoqeumlri Pra programi do teuml sigurojeuml mbeumlshtetje teuml fuqishme neuml mbledhjen e teuml dheumlnave peumlrmes fuqizimit teuml
shkeumlmbimit ndeumlrinstitucional teuml teuml dheumlnave peumlr migracionin zhvillimin e profili teuml migracionit neuml vend Indeksin e Menaxhimit teuml Migracionit peumlrfshirjen e modulit teuml migrimit neuml anketeumln e forceumls seuml puneumls dhe gjenerimin e teuml dheumlnave teuml reja teuml migracionit teuml bazuara neuml metodat inovative teuml mbledhjes seuml teuml dheumlnave duke peumlrfshireuml pilotimin e analizeumls seuml teuml dheumlnave teuml meumldha Njeuml aspekt i forteuml i projektit eumlshteuml qasja e tij holistike peumlr gjitheuml qeverineuml gjitheuml shoqeumlrineuml me disa ministri institucione shteteumlrore dhe organizata teuml shoqeumlriseuml civile (OShC) teuml peumlrfshira neuml hartimin dhe zbatimin e tij OKB-ja eumlshteuml duke beumlreuml tok ekspertizeumln e tre njeumlsive teuml saj ndash IOM-in Komisionarin e Larteuml i OKB peumlr Refugjateumlt
(UNHCR) dhe Fondin e OKB mbi Popullsineuml (UNFPA) Programi financohet nga Start-ap-i Fondi peumlr migracion teuml sigurt adekuat dhe teuml rregullt Ndeumlr kontribuuesit kryesor teuml tanisheumlm teuml keumltij programi janeuml Danimarka Gjermania Norvegjia Portugalia Suedia dhe Mbreteumlria e Bashkuar (MB)
ldquoPuna nga poshteuml lart - ndeumlrtimi i njeuml modeli lokal peumlr deinstitucionaliziminrdquoKy program i peumlrbashkeumlt i implementuar neuml periudheumln qershor 2018 dhe dhjetor 2020 teuml fokusuar neuml pilotimin e modeleve peumlr sheumlrbime dhe deinstitucionalizim teuml lehteuml me fokus specifik gjeografik peumlr banuesit e institucionit teuml Banja Banskos neuml rajonin e Strumiceumls Puna e njeumlsive pjeseumlmarreumlse teuml OKB-seuml - Fondi i OKB-seuml peumlr Feumlmijeumlve (UNICEF) UNDP UN Women dhe UNFPA ndash ka arritur njeuml kontribut teuml reumlndeumlsisheumlm neuml mbeumlshtetjen e zbatimit teuml agjendeumls nacionale teuml deinstitucionalizimit peumlrmes peumlrpjekjeve shumeuml-sektoriale Duke ndeumlrtuar njeuml model teuml nivelit teuml komunitetit ekipi i
OKB-seuml ka demonstruar se si teuml ndeumlrtohen ura peumlr puneumlsim teuml personave me afteumlsi teuml kufizuara si teuml sigurohet arsimi gjitheumlpeumlrfshireumls peumlr feumlmijeumlt me afteumlsi teuml kufizuara si teuml peumlrforcohen modele teuml peumlrkujdesit shoqeumlror dhe familjar alternativ teuml bazuar neuml komunitet dhe si teuml sigurohen sheumlrbime teuml sheumlndetit seksual dhe riprodhues peumlr grateuml me afteumlsi teuml kufizuara Pjeseumlmarrja e ploteuml e personave me afteumlsi teuml kufizuara gjateuml gjitheuml procesit teuml projektit ka ndihmuar neuml identifikimin e ngeumlrccedileve dhe fuqizimin e individeumlve peumlr teuml luajtur rol aktiv Peumlrmes keumltij veprimi ekipi i OKB-seuml veumlrtetoi qeuml opsionet e bazuara neuml komunitet janeuml njeuml meumlnyreuml e mundshme dhe e peumlrballueshme peumlr ta lehteumlsuar jeteseumln e pavarur peumlr personat me afteumlsi teuml kufizuara dhe peumlr zhvillim teuml modeleve teuml sheumlrbimeve peumlr zbatim meuml teuml gjereuml Ky program eumlshteuml financuar nga Fondi Multi-donor Trust (MPTF) teuml Partneritetit teuml OKB-seuml peumlr promovim teuml teuml drejtave teuml personave me paafteumlsi (UN-PPDPP) Ndeumlr kontribuuesit kryesor teuml programit peumlrfshihen Austria Finlanda Norvegjia Suedia dhe Mbreteumlria e Bashkuar
ldquoSheumlrbime sheumlndeteumlsore teuml sigurta dhe inovative gjateuml Kovid-19 neuml Maqedonineuml e Veriutrdquo Sigurimi i sheumlndetit seksual dhe riprodhues imunizimi dhe
sheumlrbimet e mbeumlshtetjes nga dhuna me bazeuml gjinore janeuml ulur neuml meumlnyreuml dramatike qeuml nga shpeumlrthimi i KOVID-19 Synimi i keumltij projekti teuml peumlrbashkeumlt - i zbatuar nga UNFPA-ja UNICEF-i dhe Organizata Boteumlrore e Sheumlndeteumlsiseuml (OBSH) - eumlshteuml ta peumlrmireumlsojeuml qasjen neuml keumlto sheumlrbime peumlr grateuml vajzat adoleshente dhe feumlmijeumlt me njeuml fokus teuml veccedilanteuml neuml popullateumln meuml teuml prekshme neuml zonat e largeumlta dhe me meuml pak sheumlrbime Projekti peumlrfshin sheumlrbime inovative sheumlndeteumlsore teuml ofruara nga ekipet mjekeumlsore neuml klinikat
mobile gjinekologjike qeuml synojneuml ta peumlrmireumlsojneuml qasjen neuml sheumlrbimet gjinekologjikeobstetrike dhe fuqizojneuml referimin dhe mbeumlshtetjen e integruar ndaj dhuneumls me bazeuml gjinore neuml zonat e thella duke e peumlrmireumlsuar mbulimin e imunizimit dhe mbledhjen e teuml dheumlnave peumlrmes peumlrfshirjes seuml regjistrit digjital teuml e-imunizimit dhe rrezikun neuml lidhje komunikimin me popullateumln skeptike ndaj imunizimit Keumlto sheumlrbime teuml peumlrmireumlsuara do ta adresojneuml uljen e konsiderueshme teuml ofrimit teuml tyre qeuml nga shpeumlrthimi i KOVID-19 dhe do teuml mundeumlsojneuml administrim meuml efikas dhe politika relevante mbi teuml dheumlnat neuml koheuml reale peumlr imunizimin si dhe mbeumlshtetje meuml teuml madhe publike peumlr vaksinimin Projekti eumlshteuml financuar nga Fondi i Sekretarit teuml Peumlrgjithsheumlm teuml OKB-seuml peumlr peumlrgjigje dhe rikuperim nga Kovid-19 kontribuuesit kryesor teuml tij janeuml Austria Danimarka Republika e Koreseuml Holanda Norvegjia Suedia dhe Zvicra
Peumlrtej keumltyre tre programeve Zyra e OKB-seuml neuml Maqedonineuml e Veriut eumlshteuml duke e peumlrgatitur njeuml program teuml ri teuml peumlrbashkeumlt peumlr barazineuml dhe peumlrfshirjen e personave me paafteumlsi peumlrmes reformave sistematike teuml cilat janeuml objekt i aprovimit financiar teuml UN-PRPD MPTF dhe neuml pritje teuml vendimit peumlrfundimtar teuml financimit peumlr programin e peumlrbashkeumlt teuml Fondit teuml Peumlrbashkeumlt QZhQ peumlr financim teuml gjelbeumlr qeuml synon teuml peumlrmireumlsojeuml ndjesheumlm mundeumlsineuml e financimit teuml peumlrballuesheumlm peumlr ndeumlrmarrjet e vogla dhe teuml mesme dhe individeumltfamiljet peumlr investime neuml energji teuml rinovueshme dhe zgjidhje teuml efikasitetit teuml energjiseuml si dhe nxitjen e inovacionit neuml keumlto sektoreumlt Rezultatet e arritura peumlrmes keumltyre dhe iniciativave teuml tjera teuml peumlrbashkeumlta teuml OKB do teuml vazhdojneuml teuml ndahen peumlrmes keumltij Buletini dhe kanaleve tjera
PROGRAME TEuml PEumlRBASHKEumlTA
UNITED NATIONS | North Macedonia 4
Peumlrgatitja peumlr vaksinat peumlr KOVID-19 Vaksinat peumlr KOVID-19 janeuml mjete kritike peumlr teuml ndihmuar neuml veumlnien neumln kontroll teuml pandemiseuml kuptohet neuml kombinim me testimet efektive dhe masat ekzistuese teuml parandalimit Ka disa kandidateuml premtues teuml vaksinave neuml rrjedheuml e sipeumlr ndeumlrsa disa janeuml neumln shqyrtim peumlr peumlrdorim emergjent Vaksinat Pfizer BioNTech Moderna dhe Oxford-AstraZeneca janeuml miratuar tashmeuml peumlr peumlrdorim nga disa organe rregullatore teuml rrepta rajonale dhe nacionale keumlshtu qeuml gara peumlr njeuml vaksineuml teuml sigurt dhe efektive ka hyreuml neuml njeuml fazeuml teuml re Ky azhurnim synon teuml japeuml peumlrgjigje peumlr disa nga pyetjet e ngutshme qeuml kaneuml teuml beumljneuml me vaksineumln KOVID-19
SI zhvillohen vaksinat KOVID-19Vaksinat funksionojneuml duke imituar njeuml agjent infektiv - viruse baktere ose mikroorganizma tjereuml qeuml mund teuml shkaktojneuml seumlmundje Kjo ldquoe meumlsonrdquo sistemin toneuml imunitar teuml peumlrgjigjet me shpejteumlsi dhe neuml meumlnyreuml efektive kundeumlr keumltyre mikroorganizmave
Tradicionalisht vaksinat e kaneuml beumlreuml keumlteuml veprim duke e prezantuar njeuml formeuml teuml dobeumlsuar teuml njeuml agjenti infektiv qeuml lejon sistemin toneuml imunitar teuml ndeumlrtojeuml njeuml memorie peumlr teuml Neuml keumlteuml meumlnyreuml sistemi yneuml imunitar mund ta njoheuml dhe luftojeuml shpejt peumlrpara se teuml na beumljeuml teuml seumlmureuml Kjo eumlshteuml meumlnyra se si po peumlrgatiten disa kandidateuml aktualeuml teuml vaksinave KOVID-19
Vaksinat e tjera teuml mundshme qeuml peumlrdorin qasje teuml reja dhe po zhvillohen zakonisht referohen si vaksina ADN (acidi dezoksiribonukleik) dhe ARN (acidi ribonukleik) Neuml vend qeuml teuml fusin antigjene (njeuml substanceuml qeuml beumln qeuml sistemi yneuml imunitar teuml prodhojeuml antitrupa) vaksinat e ARN-seuml dhe ADN-seuml e nxisin trupin toneuml teuml gjenerojeuml njeuml proteineuml qeuml veteuml neuml meumlnyreuml teuml sigurt shkakton njeuml peumlrgjigje imune Meuml shumeuml informacione mbi zhvillimin e vaksineumls KOVID-19 mund teuml gjenden neuml ueb faqen e OBSH-seuml dhe neuml ueb faqen e Koalicionit peumlr Inovacione teuml Gatishmeumlriseuml Epidemike (CEPI)
Cilat janeuml dobiteuml e marrjes seuml vaksineumls KOVID-19KOVID-19 transmetohet lehteumlsisht dhe mund teuml ccedilojeuml neuml seumlmundje serioze dhe vdekje madje edhe peumlr njereumlzit qeuml janeuml teuml rinj dhe teuml sheumlndetsheumlm Vaksinat kundeumlr KOVID-19 do teuml aprovohen peumlr peumlrdorim neuml Maqedonineuml e Veriut veteumlm neumlse studime teuml shumta teuml rrepta dhe teuml holleumlsishme shkencore do teuml tregojneuml se ato i ulin neuml meumlnyreuml teuml sigurt rreziqet e infektimit me KOVID-19 Ato do ta arrinin keumlteuml duke e peumlrgatitur mbrojtjen natyrore teuml trupit toneuml - sistemin imunitar - peumlr ta njohur dhe luftuar virusin qeuml shkakton KOVID-19
Shkenceumltareumlt po studiojneuml neumlse njereumlzit qeuml vaksinohen peumlr KOVID-19 do teuml kishin meuml pak gjasa ta peumlrcjellin virusin KOVID-19 te njereumlzit e tjereuml Neumlse eumlshteuml keumlshtu vaksinimi mund teuml jeteuml njeuml meumlnyreuml e fuqishme jo veteumlm peumlr ta mbrojtur veten por edhe gjitheuml komunitetin toneuml
A do teuml ofrojneuml vaksinat KOVID-19 mbrojtje afatgjateEumlshteuml shumeuml hereumlt teuml dihet neumlse vaksinat KOVID-19 do teuml sigurojneuml mbrojtje afatgjateuml andaj do teuml nevojiten keumlrkime
shteseuml peumlr trsquoiu peumlrgjigjur keumlsaj pyetjeje Sidoqofteuml eumlshteuml inkurajuese qeuml teuml dheumlnat e disponueshme sugjerojneuml qeuml shumica e njereumlzve qeuml sheumlrohen nga KOVID-19 zhvillojneuml njeuml peumlrgjigje imune qeuml siguron teuml pakteumln njeuml mbrojtje kundeumlr infektimit teuml serisheumlm ndash ndoneumlse ne ende jemi duke meumlsuar se sa e forteuml eumlshteuml kjo mbrojtje dhe sa zgjat ajo
Sa shpejt do teuml mund vaksinat KOVID-19 ta veumlneuml neuml kontroll pandemineumlNe nuk e dimeuml sakteumlsisht se sa shpejt vaksinat KOVID-19 mund ta veumlneuml neumln kontroll pandemineuml Kjo do teuml varet nga shumeuml faktoreuml siccedil eumlshteuml niveli i efektivitetit teuml vaksineumls sa shpejt aprovohen dhe prodhohen ato sa njereumlz vaksinohen si dhe vazhdimi i masave siccedil janeuml distanca fizike dhe peumlrdorimi i maskave
Neumlse merrni njeuml vaksineuml KOVID-19 a do teuml duhet peumlrseumlri teuml ndeumlrmerrni masa teuml kujdesit siccedil eumlshteuml distanca fizikePo Tani peumlr tani rekomandohet qeuml teuml gjitheuml - peumlrfshireuml ata qeuml janeuml vaksinuar - teuml vazhdojneuml trsquoi peumlrdorin teuml gjitha mjetet neuml dispozicion peumlr ta ndaluar peumlrhapjen e KOVID-19 teuml tilla si distancimi fizik dhe peumlrdorimi i maskave Peumlrdorimi i teuml gjitha keumltyre mjeteve neuml kombinim do teuml sigurojeuml mbrojtje meuml teuml mireuml teuml mundshme kundeumlr marrjes dhe peumlrhapjes seuml KOVID-19 Ky rekomandim mund teuml ndryshojeuml neuml teuml ardhmen pasi teuml vaksinohen shumeuml njereumlz dhe teuml meumlsojmeuml meuml shumeuml rreth mbrojtjes seuml ldquoboteumls realerdquo teuml mundeumlsuar nga vaksinat KOVID-19
Peumlrgatitur nga UNICEF
wwwunmk
Neuml fokus peumlrgatitja peumlr vaksinat peumlr KOVID-19
The latest version of the Sustainable Development Bulletin is available on UN North Macedonia website For additional information please contact rc-northmacedoniaunorg Produced by the UN Resident Coordinatorrsquos Office in North Macedonia | 8 February 2021
Vaccine preparation Photo credit UNICEF2020Georgiev
Mite the fakte lidhur me Kovid-19
Dr Kejt O Brajan nga OBSh i thyen disa prej miteve meuml teuml shpeshta lidhur me infertilitetin ADN-neuml dhe peumlrbeumlrjen e vaksinave
Llojet e ndryshme teuml vaksinave Kovid-19
Peumlrse ka aq shumeuml vaksina neuml zhvillim dhe cilat janeuml llojet e ndryshme teuml vaksinave
Source WHO
QUICK LINKS
UNITED NATIONS | North Macedonia2
Subjektet e OKB-seuml vazhdojneuml trsquoi mbeumlshtesin masat neuml vend kundeumlr KOVID-19 me analiza specifike dhe teuml holleumlsishme teuml peumlrqendruara neuml ccedileumlshtje brenda fushave teuml tyre peumlrkateumlse teuml ekspertizeumls
Analiza socio-ekonomike e Programit teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim (UNDP) e kryer neuml vitin 2020 mbuloi tre lloje teuml analizave ndash ateuml makroekonomike sektoriale dhe teuml bazuar neuml komuna Analiza makroekonomike nxori neuml pah deumlmet e shkaktuara ndaj ekonomiseuml nacionale nga KOVID-19 qeuml kaneuml ushtruar presion teuml madh mbi nivelin e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml dhe i kaneuml peumlrmbysur fitimet dhe rezultatet e zhvillimit para krizeumls Pandemia ka teuml ngjareuml teuml shkaktojeuml njeuml ulje vjetore teuml BPV-seuml prej 4 ndeumlrsa ekonomia nuk pritet teuml kthehet ldquoneuml normalitetrdquo para fundit teuml vitit 2023 Papuneumlsia ishte parashikuar teuml kalonte 20 neuml fund teuml vitit 2020 duke ccediluar neuml 21 rritjen e shkalleumls seuml varfeumlriseuml Teuml ardhurat e buxhetit kaneuml reumlneuml peumlr rreth 400 milion euro neuml teuml gjitha kategoriteuml gjeuml qeuml ka beumlreuml teuml rritet borxhi dhe deficitet peumlrtej atyre teuml sheumlnuara gjateuml krizeumls globale financiare nga viti 2009 Kjo do teuml ndikojeuml neuml alokimin e peumlrgjithsheumlm teuml tatimit mbi vlereumln e shtuar (TVSH) peumlr komunat neuml 2021 e cila pritet teuml ulet peumlr 78
Kriza ka pasur njeuml ndikim teuml reumlndeuml neuml industri Gjateuml gjysmeumls seuml pareuml teuml vitit 2020 eumlshteuml regjistruar reumlnie prej 146 neuml prodhimin industrial 333 reumlnie neuml qarkullimin e tregtiseuml me shumiceuml dhe 89 neuml tregtineuml me pakiceuml Industriteuml meuml teuml goditura ishin turizmi dhe hotelieria pasi bujtja gjateuml nateumls kishte reumlneuml peumlr 66 peumlrkateumlsisht 978 peumlr turisteumlt e vendit dhe teuml huaj gjateuml peseuml muajve teuml pareuml teuml vitit 2020 Disa sektoreuml teuml industriseuml janeuml provuar teuml rezistuesheumlm ndaj krizeumls dhe kaneuml sheumlnuar rritje Ato janeuml farmaceutika industria kompjuterike elektronike dhe ndeumlrtimtaria mireumlpo degeumlt e tjera industriale teuml cilat peumlrbeumljneuml deri neuml 86 teuml prodhimit industrial u ndikuan negativisht nga pandemia e KOVID-19
Teuml dheumlnat socio-ekonomike do teuml azhurnohen rregullisht peumlr ta ndjekur dinamikeumln e rimeumlkeumlmbjes ekonomike me detaje teuml disponueshme neuml platformeumln e mbeumlshtetur nga UNDP
wwwimpact-covid19mk
Organizata Ndeumlrkombeumltare peumlr Migrim (IOM) kreu rinovimin e blloqeve teuml ujeumlsjelleumlsit higjieneumls dhe ambienteve sanitare (WASH) neuml qendreumln e peumlrkohshme teuml transitit ldquoVinojugrdquo neuml Gjevgjeli neuml peumlrputhje me protokollet e mbrojtjes nga
KOVID-19 Peumlrmes keumlsaj ndeumlrhyrjeje IOM i ka rinovuar blloqet (WASH) dhe ka instaluar pika peumlr larje teuml duarve para njeumlsive individuale teuml akomodimit Ky rinovim eumlshteuml pjeseuml e projektit rajonal teuml financuar nga Bashkimi Evropian ldquoAdresimi i Sfidave teuml KOVID-19 peumlr Peumlrgjigje ndaj Migranteumlve dhe Refugjateumlve neuml Ballkanin Pereumlndimorrdquo qeuml i mbeumlshtet protagonisteumlt kryesoreuml teuml menaxhimit teuml migracionit dhe azilit neuml rajon peumlr trsquoi adresuar sfidat e shkaktuara nga pandemia dhe peumlr trsquoi mireumlmbajtur teuml gjitha sheumlrbimet e nevojshme
Organizata Ndeumlrkombeumltare e Puneumls (ILO) dhe Keumlshilli Nacional Ekonomik dhe Social filluan zbatimin e fushateumls seuml ndeumlrgjegjeumlsimit teuml bazuar neuml internet Platforma neuml internet Puna Ime Teuml drejtat e Mia wwwmojtrudmoipravamk mundeumlson qasje neuml koheuml reale neuml informacionet peumlr puneumltoreumlt dhe puneumldheumlneumlsit ajo peumlrmban informacione mbi teuml drejtat dhe detyrimet qeuml lindin nga marreumldheumlniet e puneumls neuml kategoriteuml e meumlposhtme kontrata e puneumls rroga orari i puneumls pushimi siguria dhe sheumlndeti neuml puneuml diskriminimi mobingu sigurimet shoqeumlrore dhe zgjidhja e mosmarreumlveshjeve Peumlr meuml shumeuml informacion shihni
bull Ueb faqen wwwmojtrudmoipravamk
bull Faqen e Fejsbukut httpswwwfacebookcommojtrudmoiprava
bull Videot httpswwwyoutubecomchannelUCU2Ua19qJcH_E5_6_rpyuwQ
Peseumlmbeumldhjeteuml gazetareuml nga media teuml ndryshme nacionale dhe lokale teuml lajmeve moreumln pjeseuml neuml njeuml trajnim kateumlr ditor mbi ldquoMbulimin mediatik teuml procesit teuml integrimit neuml BErdquo Trajnimi i organizuar nga Zyra e Kombeve teuml Bashkuara peumlr Sheumlrbimet e Projekteve (UNOPS) neuml koordinim me Sekretariatin peumlr Ccedileumlshtjet Evropiane (SCcedilE) synon ta forcojeuml kapacitetin e mediave peumlr krijimin e peumlrmbajtjes neuml lidhje me procesin e negociatave me BE-neuml qeuml neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml kontribuojeuml peumlrmes transparenceumls seuml shtuar teuml veteuml procesit Peumlrmbajtja dhe diskutimet nga trajnimi do teuml peumlrdoren peumlr ta peumlrgatitur njeuml Manual teuml Raportimit teuml Mediave mbi Procesin e Negocimit teuml BE-seuml UNOPS-i gjithashtu ka punuar me Ministrineuml e Puneumlve teuml Jashtme neuml realizimin e njeuml trajnimi peumlr diplomateumlt neuml fusheumln e Kapitullit 27 mbi mjedisin jeteumlsor me qeumlllim qeuml trsquoi njoftojeuml diplomateumlt profesionisteuml me tendencat aktuale neuml diplomacineuml e gjelbeumlr dhe trsquoi mbeumlshteseuml ata neuml peumlrgatitjen e adresimit teuml sfidave neuml zbatimin e politikave mjedisore teuml BE-seuml
Neuml kuadeumlr teuml Projektit peumlr Gatishmeumlri teuml Fondit teuml Dyteuml peumlr Klimeuml teuml Gjelbeumlr (GCF) neuml Maqedonineuml e Veriut Organizata e Kombeve teuml Bashkuara peumlr Ushqim dhe Bujqeumlsi (FAO) synon ta mbeumlshteseuml Qeverineuml neuml forcimin e kapaciteteve nacionale peumlr veprim klimatik dhe finalizimin e Programit teuml Puneumls neuml Vend peumlr GCF Si hap i pareuml neuml keumlteuml proces FAO ka realizuar aktivitete peumlr trsquoi identifikuar dhe vlereumlsuar nevojat
e kapaciteteve qeuml kaneuml teuml beumljneuml me veprimin dhe financimin e klimeumls peumlr ta mbeumlshtetur peumlrmbushjen e Kontributeve teuml Peumlrcaktuara Nacionale neuml vend dhe angazhimin me GCF Peumlr meuml tepeumlr FAO ka punuar me Qeverineuml peumlr trsquoi veumlneuml neuml pah protagonisteumlt e sektorit privat neuml Maqedonineuml e Veriut dhe peumlr trsquoi ndihmuar ata trsquoi shfryteumlzojneuml ploteumlsisht mundeumlsiteuml peumlr investime transformuese neuml zhvillimin ekonomik teuml qeumlndruesheumlm dhe me karbon teuml uleumlt qeuml gjithashtu mund teuml shpijeuml neuml efikasitet teuml peumlrfitimit Peumlr ta lehteumlsuar ndeumlrveprimin me sektorin privat neuml kontekstin e financimit teuml klimeumls FAO dhe Autoriteti i Peumlrcaktuar Nacional (APN) kaneuml filluar aktivitete teuml cilat synojneuml nxitjen dhe fuqizimin e interesit teuml sektorit privat dhe angazhimin neuml financimin e klimeumls peumlrfshireuml edhe burime teuml tilla siccedil eumlshteuml GCF
Duke synuar lehteumlsimin e qasjes seuml drejtpeumlrdrejteuml neuml burimet e GCF-seuml njeuml thirrje e hapur peumlr shprehjen e interesit teuml GCF-ve teuml mundshme peumlr qasjes teuml drejtpeumlrdrejteuml neuml Maqedonineuml e Veriut filloi neuml neumlntor teuml vitit 2020 dhe peumlrfundoi meuml 31 dhjetor teuml vitit 2020 Disa aplikacione janeuml doreumlzuar nga institucione publike dhe private teuml interesuara peumlr trsquou konsideruar peumlr akreditim me GCF Gjateuml tremujorit teuml pareuml teuml vitit 2021 FAO neuml bashkeumlpunim teuml ngushteuml me APN-neuml do trsquoi vlereumlsojeuml aplikuesit sipas njeuml sistemi dakorduar teuml dheumlnies seuml pikeumlve me qeumlllim qeuml ta lehteumlsojeuml njeuml proces transparent teuml peumlrzgjedhjes seuml subjekteve potenciale peumlr trsquoiu neumlnshtruar procesit teuml akreditimit peumlr GCF
AKTIVITETET E PEumlRGJIGJES DHE RIMEumlKEumlMBJES NGA KOVID-19
AKTIVITETE TJERA
UNITED NATIONS | North Macedonia 3
Pse programe teuml peumlrbashkeumltaProgram i peumlrbashkeumlt paraqet njeuml modalitet teuml zbatimit teuml projektit i cili mundeumlson qeuml shumeuml njeumlsi teuml OKB-seuml teuml punojneuml seuml bashku peumlr njeuml ccedileumlshtje apo temeuml specifike Peumlrmes programeve teuml peumlrbashkeumlta vendi dhe popullsia e tij peumlrfitojneuml nga ekspertiza e kombinuar e sistemit teuml OKB-seuml peumlr njeuml temeuml teuml caktuar duke sjelleuml njeuml zgjidhje shumeumldimensionale dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse peumlr problemet komplekse Projektet e peumlrbashkeumlta gjithashtu u mundeumlsojneuml njeumlsive ekonomike teuml punojneuml dhe veprojneuml si njeuml OKB duke e veumlneuml neuml zbatim Reformeumln e Sistemit teuml OKB-seuml peumlr Zhvillim Veccedil keumlsaj programet e peumlrbashkeumlta gjithashtu i rrisin mundeumlsiteuml e mobilizimit teuml burimeve pasi ato mundeumlsojneuml qasje neuml struktura dhe ekspertiza teuml shumeumlfishta teuml financimit global
Nga viti 2020 ekipi shteteumlror i OKB-seuml ne Maqedonineuml e Veriut ka veumlneuml neuml fokus teuml shtuar zgjerimin e portofolit teuml programeve teuml peumlrbashkeumlta Neuml keumlteuml drejtim janeuml zhvilluar koncepte dhe zgjidhje teuml reja teuml cilat kaneuml teumlrhequr financim teuml ri duke peumlrfshireuml programe teuml reja qeuml presin vendime financiare neuml tremujorin e pareuml teuml vitit 2021
ldquoPlanifikimi dhe diskursi i politikeumls seuml migracionit teuml bazuar neuml deumlshmirdquo Ky program i peumlrbashkeumlt i cili ka filluar neuml fund teuml vitit 2020 synon trsquoi mbeumlshteseuml institucionet nacionale neuml peumlrmireumlsimin e menaxhimit teuml dinamikeumls demografike dhe migracionit neuml vend Programi siguron mbeumlshtetje neuml tre fusha kryesore teuml migracionit neuml zhvillimin e njeuml politike teuml migrimi drejt teuml ardhsheumlm dhe teuml bazuar neuml prova neuml fuqizimin e qasjes neuml teuml dheumlna peumlr migracionin si dhe neuml ndikimin e narrativit mbi migranteumlt dhe refugjateumlt si protagonisteuml pozitiveuml teuml zhvillimit neuml shoqeumlri Pra programi do teuml sigurojeuml mbeumlshtetje teuml fuqishme neuml mbledhjen e teuml dheumlnave peumlrmes fuqizimit teuml
shkeumlmbimit ndeumlrinstitucional teuml teuml dheumlnave peumlr migracionin zhvillimin e profili teuml migracionit neuml vend Indeksin e Menaxhimit teuml Migracionit peumlrfshirjen e modulit teuml migrimit neuml anketeumln e forceumls seuml puneumls dhe gjenerimin e teuml dheumlnave teuml reja teuml migracionit teuml bazuara neuml metodat inovative teuml mbledhjes seuml teuml dheumlnave duke peumlrfshireuml pilotimin e analizeumls seuml teuml dheumlnave teuml meumldha Njeuml aspekt i forteuml i projektit eumlshteuml qasja e tij holistike peumlr gjitheuml qeverineuml gjitheuml shoqeumlrineuml me disa ministri institucione shteteumlrore dhe organizata teuml shoqeumlriseuml civile (OShC) teuml peumlrfshira neuml hartimin dhe zbatimin e tij OKB-ja eumlshteuml duke beumlreuml tok ekspertizeumln e tre njeumlsive teuml saj ndash IOM-in Komisionarin e Larteuml i OKB peumlr Refugjateumlt
(UNHCR) dhe Fondin e OKB mbi Popullsineuml (UNFPA) Programi financohet nga Start-ap-i Fondi peumlr migracion teuml sigurt adekuat dhe teuml rregullt Ndeumlr kontribuuesit kryesor teuml tanisheumlm teuml keumltij programi janeuml Danimarka Gjermania Norvegjia Portugalia Suedia dhe Mbreteumlria e Bashkuar (MB)
ldquoPuna nga poshteuml lart - ndeumlrtimi i njeuml modeli lokal peumlr deinstitucionaliziminrdquoKy program i peumlrbashkeumlt i implementuar neuml periudheumln qershor 2018 dhe dhjetor 2020 teuml fokusuar neuml pilotimin e modeleve peumlr sheumlrbime dhe deinstitucionalizim teuml lehteuml me fokus specifik gjeografik peumlr banuesit e institucionit teuml Banja Banskos neuml rajonin e Strumiceumls Puna e njeumlsive pjeseumlmarreumlse teuml OKB-seuml - Fondi i OKB-seuml peumlr Feumlmijeumlve (UNICEF) UNDP UN Women dhe UNFPA ndash ka arritur njeuml kontribut teuml reumlndeumlsisheumlm neuml mbeumlshtetjen e zbatimit teuml agjendeumls nacionale teuml deinstitucionalizimit peumlrmes peumlrpjekjeve shumeuml-sektoriale Duke ndeumlrtuar njeuml model teuml nivelit teuml komunitetit ekipi i
OKB-seuml ka demonstruar se si teuml ndeumlrtohen ura peumlr puneumlsim teuml personave me afteumlsi teuml kufizuara si teuml sigurohet arsimi gjitheumlpeumlrfshireumls peumlr feumlmijeumlt me afteumlsi teuml kufizuara si teuml peumlrforcohen modele teuml peumlrkujdesit shoqeumlror dhe familjar alternativ teuml bazuar neuml komunitet dhe si teuml sigurohen sheumlrbime teuml sheumlndetit seksual dhe riprodhues peumlr grateuml me afteumlsi teuml kufizuara Pjeseumlmarrja e ploteuml e personave me afteumlsi teuml kufizuara gjateuml gjitheuml procesit teuml projektit ka ndihmuar neuml identifikimin e ngeumlrccedileve dhe fuqizimin e individeumlve peumlr teuml luajtur rol aktiv Peumlrmes keumltij veprimi ekipi i OKB-seuml veumlrtetoi qeuml opsionet e bazuara neuml komunitet janeuml njeuml meumlnyreuml e mundshme dhe e peumlrballueshme peumlr ta lehteumlsuar jeteseumln e pavarur peumlr personat me afteumlsi teuml kufizuara dhe peumlr zhvillim teuml modeleve teuml sheumlrbimeve peumlr zbatim meuml teuml gjereuml Ky program eumlshteuml financuar nga Fondi Multi-donor Trust (MPTF) teuml Partneritetit teuml OKB-seuml peumlr promovim teuml teuml drejtave teuml personave me paafteumlsi (UN-PPDPP) Ndeumlr kontribuuesit kryesor teuml programit peumlrfshihen Austria Finlanda Norvegjia Suedia dhe Mbreteumlria e Bashkuar
ldquoSheumlrbime sheumlndeteumlsore teuml sigurta dhe inovative gjateuml Kovid-19 neuml Maqedonineuml e Veriutrdquo Sigurimi i sheumlndetit seksual dhe riprodhues imunizimi dhe
sheumlrbimet e mbeumlshtetjes nga dhuna me bazeuml gjinore janeuml ulur neuml meumlnyreuml dramatike qeuml nga shpeumlrthimi i KOVID-19 Synimi i keumltij projekti teuml peumlrbashkeumlt - i zbatuar nga UNFPA-ja UNICEF-i dhe Organizata Boteumlrore e Sheumlndeteumlsiseuml (OBSH) - eumlshteuml ta peumlrmireumlsojeuml qasjen neuml keumlto sheumlrbime peumlr grateuml vajzat adoleshente dhe feumlmijeumlt me njeuml fokus teuml veccedilanteuml neuml popullateumln meuml teuml prekshme neuml zonat e largeumlta dhe me meuml pak sheumlrbime Projekti peumlrfshin sheumlrbime inovative sheumlndeteumlsore teuml ofruara nga ekipet mjekeumlsore neuml klinikat
mobile gjinekologjike qeuml synojneuml ta peumlrmireumlsojneuml qasjen neuml sheumlrbimet gjinekologjikeobstetrike dhe fuqizojneuml referimin dhe mbeumlshtetjen e integruar ndaj dhuneumls me bazeuml gjinore neuml zonat e thella duke e peumlrmireumlsuar mbulimin e imunizimit dhe mbledhjen e teuml dheumlnave peumlrmes peumlrfshirjes seuml regjistrit digjital teuml e-imunizimit dhe rrezikun neuml lidhje komunikimin me popullateumln skeptike ndaj imunizimit Keumlto sheumlrbime teuml peumlrmireumlsuara do ta adresojneuml uljen e konsiderueshme teuml ofrimit teuml tyre qeuml nga shpeumlrthimi i KOVID-19 dhe do teuml mundeumlsojneuml administrim meuml efikas dhe politika relevante mbi teuml dheumlnat neuml koheuml reale peumlr imunizimin si dhe mbeumlshtetje meuml teuml madhe publike peumlr vaksinimin Projekti eumlshteuml financuar nga Fondi i Sekretarit teuml Peumlrgjithsheumlm teuml OKB-seuml peumlr peumlrgjigje dhe rikuperim nga Kovid-19 kontribuuesit kryesor teuml tij janeuml Austria Danimarka Republika e Koreseuml Holanda Norvegjia Suedia dhe Zvicra
Peumlrtej keumltyre tre programeve Zyra e OKB-seuml neuml Maqedonineuml e Veriut eumlshteuml duke e peumlrgatitur njeuml program teuml ri teuml peumlrbashkeumlt peumlr barazineuml dhe peumlrfshirjen e personave me paafteumlsi peumlrmes reformave sistematike teuml cilat janeuml objekt i aprovimit financiar teuml UN-PRPD MPTF dhe neuml pritje teuml vendimit peumlrfundimtar teuml financimit peumlr programin e peumlrbashkeumlt teuml Fondit teuml Peumlrbashkeumlt QZhQ peumlr financim teuml gjelbeumlr qeuml synon teuml peumlrmireumlsojeuml ndjesheumlm mundeumlsineuml e financimit teuml peumlrballuesheumlm peumlr ndeumlrmarrjet e vogla dhe teuml mesme dhe individeumltfamiljet peumlr investime neuml energji teuml rinovueshme dhe zgjidhje teuml efikasitetit teuml energjiseuml si dhe nxitjen e inovacionit neuml keumlto sektoreumlt Rezultatet e arritura peumlrmes keumltyre dhe iniciativave teuml tjera teuml peumlrbashkeumlta teuml OKB do teuml vazhdojneuml teuml ndahen peumlrmes keumltij Buletini dhe kanaleve tjera
PROGRAME TEuml PEumlRBASHKEumlTA
UNITED NATIONS | North Macedonia 4
Peumlrgatitja peumlr vaksinat peumlr KOVID-19 Vaksinat peumlr KOVID-19 janeuml mjete kritike peumlr teuml ndihmuar neuml veumlnien neumln kontroll teuml pandemiseuml kuptohet neuml kombinim me testimet efektive dhe masat ekzistuese teuml parandalimit Ka disa kandidateuml premtues teuml vaksinave neuml rrjedheuml e sipeumlr ndeumlrsa disa janeuml neumln shqyrtim peumlr peumlrdorim emergjent Vaksinat Pfizer BioNTech Moderna dhe Oxford-AstraZeneca janeuml miratuar tashmeuml peumlr peumlrdorim nga disa organe rregullatore teuml rrepta rajonale dhe nacionale keumlshtu qeuml gara peumlr njeuml vaksineuml teuml sigurt dhe efektive ka hyreuml neuml njeuml fazeuml teuml re Ky azhurnim synon teuml japeuml peumlrgjigje peumlr disa nga pyetjet e ngutshme qeuml kaneuml teuml beumljneuml me vaksineumln KOVID-19
SI zhvillohen vaksinat KOVID-19Vaksinat funksionojneuml duke imituar njeuml agjent infektiv - viruse baktere ose mikroorganizma tjereuml qeuml mund teuml shkaktojneuml seumlmundje Kjo ldquoe meumlsonrdquo sistemin toneuml imunitar teuml peumlrgjigjet me shpejteumlsi dhe neuml meumlnyreuml efektive kundeumlr keumltyre mikroorganizmave
Tradicionalisht vaksinat e kaneuml beumlreuml keumlteuml veprim duke e prezantuar njeuml formeuml teuml dobeumlsuar teuml njeuml agjenti infektiv qeuml lejon sistemin toneuml imunitar teuml ndeumlrtojeuml njeuml memorie peumlr teuml Neuml keumlteuml meumlnyreuml sistemi yneuml imunitar mund ta njoheuml dhe luftojeuml shpejt peumlrpara se teuml na beumljeuml teuml seumlmureuml Kjo eumlshteuml meumlnyra se si po peumlrgatiten disa kandidateuml aktualeuml teuml vaksinave KOVID-19
Vaksinat e tjera teuml mundshme qeuml peumlrdorin qasje teuml reja dhe po zhvillohen zakonisht referohen si vaksina ADN (acidi dezoksiribonukleik) dhe ARN (acidi ribonukleik) Neuml vend qeuml teuml fusin antigjene (njeuml substanceuml qeuml beumln qeuml sistemi yneuml imunitar teuml prodhojeuml antitrupa) vaksinat e ARN-seuml dhe ADN-seuml e nxisin trupin toneuml teuml gjenerojeuml njeuml proteineuml qeuml veteuml neuml meumlnyreuml teuml sigurt shkakton njeuml peumlrgjigje imune Meuml shumeuml informacione mbi zhvillimin e vaksineumls KOVID-19 mund teuml gjenden neuml ueb faqen e OBSH-seuml dhe neuml ueb faqen e Koalicionit peumlr Inovacione teuml Gatishmeumlriseuml Epidemike (CEPI)
Cilat janeuml dobiteuml e marrjes seuml vaksineumls KOVID-19KOVID-19 transmetohet lehteumlsisht dhe mund teuml ccedilojeuml neuml seumlmundje serioze dhe vdekje madje edhe peumlr njereumlzit qeuml janeuml teuml rinj dhe teuml sheumlndetsheumlm Vaksinat kundeumlr KOVID-19 do teuml aprovohen peumlr peumlrdorim neuml Maqedonineuml e Veriut veteumlm neumlse studime teuml shumta teuml rrepta dhe teuml holleumlsishme shkencore do teuml tregojneuml se ato i ulin neuml meumlnyreuml teuml sigurt rreziqet e infektimit me KOVID-19 Ato do ta arrinin keumlteuml duke e peumlrgatitur mbrojtjen natyrore teuml trupit toneuml - sistemin imunitar - peumlr ta njohur dhe luftuar virusin qeuml shkakton KOVID-19
Shkenceumltareumlt po studiojneuml neumlse njereumlzit qeuml vaksinohen peumlr KOVID-19 do teuml kishin meuml pak gjasa ta peumlrcjellin virusin KOVID-19 te njereumlzit e tjereuml Neumlse eumlshteuml keumlshtu vaksinimi mund teuml jeteuml njeuml meumlnyreuml e fuqishme jo veteumlm peumlr ta mbrojtur veten por edhe gjitheuml komunitetin toneuml
A do teuml ofrojneuml vaksinat KOVID-19 mbrojtje afatgjateEumlshteuml shumeuml hereumlt teuml dihet neumlse vaksinat KOVID-19 do teuml sigurojneuml mbrojtje afatgjateuml andaj do teuml nevojiten keumlrkime
shteseuml peumlr trsquoiu peumlrgjigjur keumlsaj pyetjeje Sidoqofteuml eumlshteuml inkurajuese qeuml teuml dheumlnat e disponueshme sugjerojneuml qeuml shumica e njereumlzve qeuml sheumlrohen nga KOVID-19 zhvillojneuml njeuml peumlrgjigje imune qeuml siguron teuml pakteumln njeuml mbrojtje kundeumlr infektimit teuml serisheumlm ndash ndoneumlse ne ende jemi duke meumlsuar se sa e forteuml eumlshteuml kjo mbrojtje dhe sa zgjat ajo
Sa shpejt do teuml mund vaksinat KOVID-19 ta veumlneuml neuml kontroll pandemineumlNe nuk e dimeuml sakteumlsisht se sa shpejt vaksinat KOVID-19 mund ta veumlneuml neumln kontroll pandemineuml Kjo do teuml varet nga shumeuml faktoreuml siccedil eumlshteuml niveli i efektivitetit teuml vaksineumls sa shpejt aprovohen dhe prodhohen ato sa njereumlz vaksinohen si dhe vazhdimi i masave siccedil janeuml distanca fizike dhe peumlrdorimi i maskave
Neumlse merrni njeuml vaksineuml KOVID-19 a do teuml duhet peumlrseumlri teuml ndeumlrmerrni masa teuml kujdesit siccedil eumlshteuml distanca fizikePo Tani peumlr tani rekomandohet qeuml teuml gjitheuml - peumlrfshireuml ata qeuml janeuml vaksinuar - teuml vazhdojneuml trsquoi peumlrdorin teuml gjitha mjetet neuml dispozicion peumlr ta ndaluar peumlrhapjen e KOVID-19 teuml tilla si distancimi fizik dhe peumlrdorimi i maskave Peumlrdorimi i teuml gjitha keumltyre mjeteve neuml kombinim do teuml sigurojeuml mbrojtje meuml teuml mireuml teuml mundshme kundeumlr marrjes dhe peumlrhapjes seuml KOVID-19 Ky rekomandim mund teuml ndryshojeuml neuml teuml ardhmen pasi teuml vaksinohen shumeuml njereumlz dhe teuml meumlsojmeuml meuml shumeuml rreth mbrojtjes seuml ldquoboteumls realerdquo teuml mundeumlsuar nga vaksinat KOVID-19
Peumlrgatitur nga UNICEF
wwwunmk
Neuml fokus peumlrgatitja peumlr vaksinat peumlr KOVID-19
The latest version of the Sustainable Development Bulletin is available on UN North Macedonia website For additional information please contact rc-northmacedoniaunorg Produced by the UN Resident Coordinatorrsquos Office in North Macedonia | 8 February 2021
Vaccine preparation Photo credit UNICEF2020Georgiev
Mite the fakte lidhur me Kovid-19
Dr Kejt O Brajan nga OBSh i thyen disa prej miteve meuml teuml shpeshta lidhur me infertilitetin ADN-neuml dhe peumlrbeumlrjen e vaksinave
Llojet e ndryshme teuml vaksinave Kovid-19
Peumlrse ka aq shumeuml vaksina neuml zhvillim dhe cilat janeuml llojet e ndryshme teuml vaksinave
Source WHO
QUICK LINKS
UNITED NATIONS | North Macedonia 3
Pse programe teuml peumlrbashkeumltaProgram i peumlrbashkeumlt paraqet njeuml modalitet teuml zbatimit teuml projektit i cili mundeumlson qeuml shumeuml njeumlsi teuml OKB-seuml teuml punojneuml seuml bashku peumlr njeuml ccedileumlshtje apo temeuml specifike Peumlrmes programeve teuml peumlrbashkeumlta vendi dhe popullsia e tij peumlrfitojneuml nga ekspertiza e kombinuar e sistemit teuml OKB-seuml peumlr njeuml temeuml teuml caktuar duke sjelleuml njeuml zgjidhje shumeumldimensionale dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse peumlr problemet komplekse Projektet e peumlrbashkeumlta gjithashtu u mundeumlsojneuml njeumlsive ekonomike teuml punojneuml dhe veprojneuml si njeuml OKB duke e veumlneuml neuml zbatim Reformeumln e Sistemit teuml OKB-seuml peumlr Zhvillim Veccedil keumlsaj programet e peumlrbashkeumlta gjithashtu i rrisin mundeumlsiteuml e mobilizimit teuml burimeve pasi ato mundeumlsojneuml qasje neuml struktura dhe ekspertiza teuml shumeumlfishta teuml financimit global
Nga viti 2020 ekipi shteteumlror i OKB-seuml ne Maqedonineuml e Veriut ka veumlneuml neuml fokus teuml shtuar zgjerimin e portofolit teuml programeve teuml peumlrbashkeumlta Neuml keumlteuml drejtim janeuml zhvilluar koncepte dhe zgjidhje teuml reja teuml cilat kaneuml teumlrhequr financim teuml ri duke peumlrfshireuml programe teuml reja qeuml presin vendime financiare neuml tremujorin e pareuml teuml vitit 2021
ldquoPlanifikimi dhe diskursi i politikeumls seuml migracionit teuml bazuar neuml deumlshmirdquo Ky program i peumlrbashkeumlt i cili ka filluar neuml fund teuml vitit 2020 synon trsquoi mbeumlshteseuml institucionet nacionale neuml peumlrmireumlsimin e menaxhimit teuml dinamikeumls demografike dhe migracionit neuml vend Programi siguron mbeumlshtetje neuml tre fusha kryesore teuml migracionit neuml zhvillimin e njeuml politike teuml migrimi drejt teuml ardhsheumlm dhe teuml bazuar neuml prova neuml fuqizimin e qasjes neuml teuml dheumlna peumlr migracionin si dhe neuml ndikimin e narrativit mbi migranteumlt dhe refugjateumlt si protagonisteuml pozitiveuml teuml zhvillimit neuml shoqeumlri Pra programi do teuml sigurojeuml mbeumlshtetje teuml fuqishme neuml mbledhjen e teuml dheumlnave peumlrmes fuqizimit teuml
shkeumlmbimit ndeumlrinstitucional teuml teuml dheumlnave peumlr migracionin zhvillimin e profili teuml migracionit neuml vend Indeksin e Menaxhimit teuml Migracionit peumlrfshirjen e modulit teuml migrimit neuml anketeumln e forceumls seuml puneumls dhe gjenerimin e teuml dheumlnave teuml reja teuml migracionit teuml bazuara neuml metodat inovative teuml mbledhjes seuml teuml dheumlnave duke peumlrfshireuml pilotimin e analizeumls seuml teuml dheumlnave teuml meumldha Njeuml aspekt i forteuml i projektit eumlshteuml qasja e tij holistike peumlr gjitheuml qeverineuml gjitheuml shoqeumlrineuml me disa ministri institucione shteteumlrore dhe organizata teuml shoqeumlriseuml civile (OShC) teuml peumlrfshira neuml hartimin dhe zbatimin e tij OKB-ja eumlshteuml duke beumlreuml tok ekspertizeumln e tre njeumlsive teuml saj ndash IOM-in Komisionarin e Larteuml i OKB peumlr Refugjateumlt
(UNHCR) dhe Fondin e OKB mbi Popullsineuml (UNFPA) Programi financohet nga Start-ap-i Fondi peumlr migracion teuml sigurt adekuat dhe teuml rregullt Ndeumlr kontribuuesit kryesor teuml tanisheumlm teuml keumltij programi janeuml Danimarka Gjermania Norvegjia Portugalia Suedia dhe Mbreteumlria e Bashkuar (MB)
ldquoPuna nga poshteuml lart - ndeumlrtimi i njeuml modeli lokal peumlr deinstitucionaliziminrdquoKy program i peumlrbashkeumlt i implementuar neuml periudheumln qershor 2018 dhe dhjetor 2020 teuml fokusuar neuml pilotimin e modeleve peumlr sheumlrbime dhe deinstitucionalizim teuml lehteuml me fokus specifik gjeografik peumlr banuesit e institucionit teuml Banja Banskos neuml rajonin e Strumiceumls Puna e njeumlsive pjeseumlmarreumlse teuml OKB-seuml - Fondi i OKB-seuml peumlr Feumlmijeumlve (UNICEF) UNDP UN Women dhe UNFPA ndash ka arritur njeuml kontribut teuml reumlndeumlsisheumlm neuml mbeumlshtetjen e zbatimit teuml agjendeumls nacionale teuml deinstitucionalizimit peumlrmes peumlrpjekjeve shumeuml-sektoriale Duke ndeumlrtuar njeuml model teuml nivelit teuml komunitetit ekipi i
OKB-seuml ka demonstruar se si teuml ndeumlrtohen ura peumlr puneumlsim teuml personave me afteumlsi teuml kufizuara si teuml sigurohet arsimi gjitheumlpeumlrfshireumls peumlr feumlmijeumlt me afteumlsi teuml kufizuara si teuml peumlrforcohen modele teuml peumlrkujdesit shoqeumlror dhe familjar alternativ teuml bazuar neuml komunitet dhe si teuml sigurohen sheumlrbime teuml sheumlndetit seksual dhe riprodhues peumlr grateuml me afteumlsi teuml kufizuara Pjeseumlmarrja e ploteuml e personave me afteumlsi teuml kufizuara gjateuml gjitheuml procesit teuml projektit ka ndihmuar neuml identifikimin e ngeumlrccedileve dhe fuqizimin e individeumlve peumlr teuml luajtur rol aktiv Peumlrmes keumltij veprimi ekipi i OKB-seuml veumlrtetoi qeuml opsionet e bazuara neuml komunitet janeuml njeuml meumlnyreuml e mundshme dhe e peumlrballueshme peumlr ta lehteumlsuar jeteseumln e pavarur peumlr personat me afteumlsi teuml kufizuara dhe peumlr zhvillim teuml modeleve teuml sheumlrbimeve peumlr zbatim meuml teuml gjereuml Ky program eumlshteuml financuar nga Fondi Multi-donor Trust (MPTF) teuml Partneritetit teuml OKB-seuml peumlr promovim teuml teuml drejtave teuml personave me paafteumlsi (UN-PPDPP) Ndeumlr kontribuuesit kryesor teuml programit peumlrfshihen Austria Finlanda Norvegjia Suedia dhe Mbreteumlria e Bashkuar
ldquoSheumlrbime sheumlndeteumlsore teuml sigurta dhe inovative gjateuml Kovid-19 neuml Maqedonineuml e Veriutrdquo Sigurimi i sheumlndetit seksual dhe riprodhues imunizimi dhe
sheumlrbimet e mbeumlshtetjes nga dhuna me bazeuml gjinore janeuml ulur neuml meumlnyreuml dramatike qeuml nga shpeumlrthimi i KOVID-19 Synimi i keumltij projekti teuml peumlrbashkeumlt - i zbatuar nga UNFPA-ja UNICEF-i dhe Organizata Boteumlrore e Sheumlndeteumlsiseuml (OBSH) - eumlshteuml ta peumlrmireumlsojeuml qasjen neuml keumlto sheumlrbime peumlr grateuml vajzat adoleshente dhe feumlmijeumlt me njeuml fokus teuml veccedilanteuml neuml popullateumln meuml teuml prekshme neuml zonat e largeumlta dhe me meuml pak sheumlrbime Projekti peumlrfshin sheumlrbime inovative sheumlndeteumlsore teuml ofruara nga ekipet mjekeumlsore neuml klinikat
mobile gjinekologjike qeuml synojneuml ta peumlrmireumlsojneuml qasjen neuml sheumlrbimet gjinekologjikeobstetrike dhe fuqizojneuml referimin dhe mbeumlshtetjen e integruar ndaj dhuneumls me bazeuml gjinore neuml zonat e thella duke e peumlrmireumlsuar mbulimin e imunizimit dhe mbledhjen e teuml dheumlnave peumlrmes peumlrfshirjes seuml regjistrit digjital teuml e-imunizimit dhe rrezikun neuml lidhje komunikimin me popullateumln skeptike ndaj imunizimit Keumlto sheumlrbime teuml peumlrmireumlsuara do ta adresojneuml uljen e konsiderueshme teuml ofrimit teuml tyre qeuml nga shpeumlrthimi i KOVID-19 dhe do teuml mundeumlsojneuml administrim meuml efikas dhe politika relevante mbi teuml dheumlnat neuml koheuml reale peumlr imunizimin si dhe mbeumlshtetje meuml teuml madhe publike peumlr vaksinimin Projekti eumlshteuml financuar nga Fondi i Sekretarit teuml Peumlrgjithsheumlm teuml OKB-seuml peumlr peumlrgjigje dhe rikuperim nga Kovid-19 kontribuuesit kryesor teuml tij janeuml Austria Danimarka Republika e Koreseuml Holanda Norvegjia Suedia dhe Zvicra
Peumlrtej keumltyre tre programeve Zyra e OKB-seuml neuml Maqedonineuml e Veriut eumlshteuml duke e peumlrgatitur njeuml program teuml ri teuml peumlrbashkeumlt peumlr barazineuml dhe peumlrfshirjen e personave me paafteumlsi peumlrmes reformave sistematike teuml cilat janeuml objekt i aprovimit financiar teuml UN-PRPD MPTF dhe neuml pritje teuml vendimit peumlrfundimtar teuml financimit peumlr programin e peumlrbashkeumlt teuml Fondit teuml Peumlrbashkeumlt QZhQ peumlr financim teuml gjelbeumlr qeuml synon teuml peumlrmireumlsojeuml ndjesheumlm mundeumlsineuml e financimit teuml peumlrballuesheumlm peumlr ndeumlrmarrjet e vogla dhe teuml mesme dhe individeumltfamiljet peumlr investime neuml energji teuml rinovueshme dhe zgjidhje teuml efikasitetit teuml energjiseuml si dhe nxitjen e inovacionit neuml keumlto sektoreumlt Rezultatet e arritura peumlrmes keumltyre dhe iniciativave teuml tjera teuml peumlrbashkeumlta teuml OKB do teuml vazhdojneuml teuml ndahen peumlrmes keumltij Buletini dhe kanaleve tjera
PROGRAME TEuml PEumlRBASHKEumlTA
UNITED NATIONS | North Macedonia 4
Peumlrgatitja peumlr vaksinat peumlr KOVID-19 Vaksinat peumlr KOVID-19 janeuml mjete kritike peumlr teuml ndihmuar neuml veumlnien neumln kontroll teuml pandemiseuml kuptohet neuml kombinim me testimet efektive dhe masat ekzistuese teuml parandalimit Ka disa kandidateuml premtues teuml vaksinave neuml rrjedheuml e sipeumlr ndeumlrsa disa janeuml neumln shqyrtim peumlr peumlrdorim emergjent Vaksinat Pfizer BioNTech Moderna dhe Oxford-AstraZeneca janeuml miratuar tashmeuml peumlr peumlrdorim nga disa organe rregullatore teuml rrepta rajonale dhe nacionale keumlshtu qeuml gara peumlr njeuml vaksineuml teuml sigurt dhe efektive ka hyreuml neuml njeuml fazeuml teuml re Ky azhurnim synon teuml japeuml peumlrgjigje peumlr disa nga pyetjet e ngutshme qeuml kaneuml teuml beumljneuml me vaksineumln KOVID-19
SI zhvillohen vaksinat KOVID-19Vaksinat funksionojneuml duke imituar njeuml agjent infektiv - viruse baktere ose mikroorganizma tjereuml qeuml mund teuml shkaktojneuml seumlmundje Kjo ldquoe meumlsonrdquo sistemin toneuml imunitar teuml peumlrgjigjet me shpejteumlsi dhe neuml meumlnyreuml efektive kundeumlr keumltyre mikroorganizmave
Tradicionalisht vaksinat e kaneuml beumlreuml keumlteuml veprim duke e prezantuar njeuml formeuml teuml dobeumlsuar teuml njeuml agjenti infektiv qeuml lejon sistemin toneuml imunitar teuml ndeumlrtojeuml njeuml memorie peumlr teuml Neuml keumlteuml meumlnyreuml sistemi yneuml imunitar mund ta njoheuml dhe luftojeuml shpejt peumlrpara se teuml na beumljeuml teuml seumlmureuml Kjo eumlshteuml meumlnyra se si po peumlrgatiten disa kandidateuml aktualeuml teuml vaksinave KOVID-19
Vaksinat e tjera teuml mundshme qeuml peumlrdorin qasje teuml reja dhe po zhvillohen zakonisht referohen si vaksina ADN (acidi dezoksiribonukleik) dhe ARN (acidi ribonukleik) Neuml vend qeuml teuml fusin antigjene (njeuml substanceuml qeuml beumln qeuml sistemi yneuml imunitar teuml prodhojeuml antitrupa) vaksinat e ARN-seuml dhe ADN-seuml e nxisin trupin toneuml teuml gjenerojeuml njeuml proteineuml qeuml veteuml neuml meumlnyreuml teuml sigurt shkakton njeuml peumlrgjigje imune Meuml shumeuml informacione mbi zhvillimin e vaksineumls KOVID-19 mund teuml gjenden neuml ueb faqen e OBSH-seuml dhe neuml ueb faqen e Koalicionit peumlr Inovacione teuml Gatishmeumlriseuml Epidemike (CEPI)
Cilat janeuml dobiteuml e marrjes seuml vaksineumls KOVID-19KOVID-19 transmetohet lehteumlsisht dhe mund teuml ccedilojeuml neuml seumlmundje serioze dhe vdekje madje edhe peumlr njereumlzit qeuml janeuml teuml rinj dhe teuml sheumlndetsheumlm Vaksinat kundeumlr KOVID-19 do teuml aprovohen peumlr peumlrdorim neuml Maqedonineuml e Veriut veteumlm neumlse studime teuml shumta teuml rrepta dhe teuml holleumlsishme shkencore do teuml tregojneuml se ato i ulin neuml meumlnyreuml teuml sigurt rreziqet e infektimit me KOVID-19 Ato do ta arrinin keumlteuml duke e peumlrgatitur mbrojtjen natyrore teuml trupit toneuml - sistemin imunitar - peumlr ta njohur dhe luftuar virusin qeuml shkakton KOVID-19
Shkenceumltareumlt po studiojneuml neumlse njereumlzit qeuml vaksinohen peumlr KOVID-19 do teuml kishin meuml pak gjasa ta peumlrcjellin virusin KOVID-19 te njereumlzit e tjereuml Neumlse eumlshteuml keumlshtu vaksinimi mund teuml jeteuml njeuml meumlnyreuml e fuqishme jo veteumlm peumlr ta mbrojtur veten por edhe gjitheuml komunitetin toneuml
A do teuml ofrojneuml vaksinat KOVID-19 mbrojtje afatgjateEumlshteuml shumeuml hereumlt teuml dihet neumlse vaksinat KOVID-19 do teuml sigurojneuml mbrojtje afatgjateuml andaj do teuml nevojiten keumlrkime
shteseuml peumlr trsquoiu peumlrgjigjur keumlsaj pyetjeje Sidoqofteuml eumlshteuml inkurajuese qeuml teuml dheumlnat e disponueshme sugjerojneuml qeuml shumica e njereumlzve qeuml sheumlrohen nga KOVID-19 zhvillojneuml njeuml peumlrgjigje imune qeuml siguron teuml pakteumln njeuml mbrojtje kundeumlr infektimit teuml serisheumlm ndash ndoneumlse ne ende jemi duke meumlsuar se sa e forteuml eumlshteuml kjo mbrojtje dhe sa zgjat ajo
Sa shpejt do teuml mund vaksinat KOVID-19 ta veumlneuml neuml kontroll pandemineumlNe nuk e dimeuml sakteumlsisht se sa shpejt vaksinat KOVID-19 mund ta veumlneuml neumln kontroll pandemineuml Kjo do teuml varet nga shumeuml faktoreuml siccedil eumlshteuml niveli i efektivitetit teuml vaksineumls sa shpejt aprovohen dhe prodhohen ato sa njereumlz vaksinohen si dhe vazhdimi i masave siccedil janeuml distanca fizike dhe peumlrdorimi i maskave
Neumlse merrni njeuml vaksineuml KOVID-19 a do teuml duhet peumlrseumlri teuml ndeumlrmerrni masa teuml kujdesit siccedil eumlshteuml distanca fizikePo Tani peumlr tani rekomandohet qeuml teuml gjitheuml - peumlrfshireuml ata qeuml janeuml vaksinuar - teuml vazhdojneuml trsquoi peumlrdorin teuml gjitha mjetet neuml dispozicion peumlr ta ndaluar peumlrhapjen e KOVID-19 teuml tilla si distancimi fizik dhe peumlrdorimi i maskave Peumlrdorimi i teuml gjitha keumltyre mjeteve neuml kombinim do teuml sigurojeuml mbrojtje meuml teuml mireuml teuml mundshme kundeumlr marrjes dhe peumlrhapjes seuml KOVID-19 Ky rekomandim mund teuml ndryshojeuml neuml teuml ardhmen pasi teuml vaksinohen shumeuml njereumlz dhe teuml meumlsojmeuml meuml shumeuml rreth mbrojtjes seuml ldquoboteumls realerdquo teuml mundeumlsuar nga vaksinat KOVID-19
Peumlrgatitur nga UNICEF
wwwunmk
Neuml fokus peumlrgatitja peumlr vaksinat peumlr KOVID-19
The latest version of the Sustainable Development Bulletin is available on UN North Macedonia website For additional information please contact rc-northmacedoniaunorg Produced by the UN Resident Coordinatorrsquos Office in North Macedonia | 8 February 2021
Vaccine preparation Photo credit UNICEF2020Georgiev
Mite the fakte lidhur me Kovid-19
Dr Kejt O Brajan nga OBSh i thyen disa prej miteve meuml teuml shpeshta lidhur me infertilitetin ADN-neuml dhe peumlrbeumlrjen e vaksinave
Llojet e ndryshme teuml vaksinave Kovid-19
Peumlrse ka aq shumeuml vaksina neuml zhvillim dhe cilat janeuml llojet e ndryshme teuml vaksinave
Source WHO
QUICK LINKS
UNITED NATIONS | North Macedonia 4
Peumlrgatitja peumlr vaksinat peumlr KOVID-19 Vaksinat peumlr KOVID-19 janeuml mjete kritike peumlr teuml ndihmuar neuml veumlnien neumln kontroll teuml pandemiseuml kuptohet neuml kombinim me testimet efektive dhe masat ekzistuese teuml parandalimit Ka disa kandidateuml premtues teuml vaksinave neuml rrjedheuml e sipeumlr ndeumlrsa disa janeuml neumln shqyrtim peumlr peumlrdorim emergjent Vaksinat Pfizer BioNTech Moderna dhe Oxford-AstraZeneca janeuml miratuar tashmeuml peumlr peumlrdorim nga disa organe rregullatore teuml rrepta rajonale dhe nacionale keumlshtu qeuml gara peumlr njeuml vaksineuml teuml sigurt dhe efektive ka hyreuml neuml njeuml fazeuml teuml re Ky azhurnim synon teuml japeuml peumlrgjigje peumlr disa nga pyetjet e ngutshme qeuml kaneuml teuml beumljneuml me vaksineumln KOVID-19
SI zhvillohen vaksinat KOVID-19Vaksinat funksionojneuml duke imituar njeuml agjent infektiv - viruse baktere ose mikroorganizma tjereuml qeuml mund teuml shkaktojneuml seumlmundje Kjo ldquoe meumlsonrdquo sistemin toneuml imunitar teuml peumlrgjigjet me shpejteumlsi dhe neuml meumlnyreuml efektive kundeumlr keumltyre mikroorganizmave
Tradicionalisht vaksinat e kaneuml beumlreuml keumlteuml veprim duke e prezantuar njeuml formeuml teuml dobeumlsuar teuml njeuml agjenti infektiv qeuml lejon sistemin toneuml imunitar teuml ndeumlrtojeuml njeuml memorie peumlr teuml Neuml keumlteuml meumlnyreuml sistemi yneuml imunitar mund ta njoheuml dhe luftojeuml shpejt peumlrpara se teuml na beumljeuml teuml seumlmureuml Kjo eumlshteuml meumlnyra se si po peumlrgatiten disa kandidateuml aktualeuml teuml vaksinave KOVID-19
Vaksinat e tjera teuml mundshme qeuml peumlrdorin qasje teuml reja dhe po zhvillohen zakonisht referohen si vaksina ADN (acidi dezoksiribonukleik) dhe ARN (acidi ribonukleik) Neuml vend qeuml teuml fusin antigjene (njeuml substanceuml qeuml beumln qeuml sistemi yneuml imunitar teuml prodhojeuml antitrupa) vaksinat e ARN-seuml dhe ADN-seuml e nxisin trupin toneuml teuml gjenerojeuml njeuml proteineuml qeuml veteuml neuml meumlnyreuml teuml sigurt shkakton njeuml peumlrgjigje imune Meuml shumeuml informacione mbi zhvillimin e vaksineumls KOVID-19 mund teuml gjenden neuml ueb faqen e OBSH-seuml dhe neuml ueb faqen e Koalicionit peumlr Inovacione teuml Gatishmeumlriseuml Epidemike (CEPI)
Cilat janeuml dobiteuml e marrjes seuml vaksineumls KOVID-19KOVID-19 transmetohet lehteumlsisht dhe mund teuml ccedilojeuml neuml seumlmundje serioze dhe vdekje madje edhe peumlr njereumlzit qeuml janeuml teuml rinj dhe teuml sheumlndetsheumlm Vaksinat kundeumlr KOVID-19 do teuml aprovohen peumlr peumlrdorim neuml Maqedonineuml e Veriut veteumlm neumlse studime teuml shumta teuml rrepta dhe teuml holleumlsishme shkencore do teuml tregojneuml se ato i ulin neuml meumlnyreuml teuml sigurt rreziqet e infektimit me KOVID-19 Ato do ta arrinin keumlteuml duke e peumlrgatitur mbrojtjen natyrore teuml trupit toneuml - sistemin imunitar - peumlr ta njohur dhe luftuar virusin qeuml shkakton KOVID-19
Shkenceumltareumlt po studiojneuml neumlse njereumlzit qeuml vaksinohen peumlr KOVID-19 do teuml kishin meuml pak gjasa ta peumlrcjellin virusin KOVID-19 te njereumlzit e tjereuml Neumlse eumlshteuml keumlshtu vaksinimi mund teuml jeteuml njeuml meumlnyreuml e fuqishme jo veteumlm peumlr ta mbrojtur veten por edhe gjitheuml komunitetin toneuml
A do teuml ofrojneuml vaksinat KOVID-19 mbrojtje afatgjateEumlshteuml shumeuml hereumlt teuml dihet neumlse vaksinat KOVID-19 do teuml sigurojneuml mbrojtje afatgjateuml andaj do teuml nevojiten keumlrkime
shteseuml peumlr trsquoiu peumlrgjigjur keumlsaj pyetjeje Sidoqofteuml eumlshteuml inkurajuese qeuml teuml dheumlnat e disponueshme sugjerojneuml qeuml shumica e njereumlzve qeuml sheumlrohen nga KOVID-19 zhvillojneuml njeuml peumlrgjigje imune qeuml siguron teuml pakteumln njeuml mbrojtje kundeumlr infektimit teuml serisheumlm ndash ndoneumlse ne ende jemi duke meumlsuar se sa e forteuml eumlshteuml kjo mbrojtje dhe sa zgjat ajo
Sa shpejt do teuml mund vaksinat KOVID-19 ta veumlneuml neuml kontroll pandemineumlNe nuk e dimeuml sakteumlsisht se sa shpejt vaksinat KOVID-19 mund ta veumlneuml neumln kontroll pandemineuml Kjo do teuml varet nga shumeuml faktoreuml siccedil eumlshteuml niveli i efektivitetit teuml vaksineumls sa shpejt aprovohen dhe prodhohen ato sa njereumlz vaksinohen si dhe vazhdimi i masave siccedil janeuml distanca fizike dhe peumlrdorimi i maskave
Neumlse merrni njeuml vaksineuml KOVID-19 a do teuml duhet peumlrseumlri teuml ndeumlrmerrni masa teuml kujdesit siccedil eumlshteuml distanca fizikePo Tani peumlr tani rekomandohet qeuml teuml gjitheuml - peumlrfshireuml ata qeuml janeuml vaksinuar - teuml vazhdojneuml trsquoi peumlrdorin teuml gjitha mjetet neuml dispozicion peumlr ta ndaluar peumlrhapjen e KOVID-19 teuml tilla si distancimi fizik dhe peumlrdorimi i maskave Peumlrdorimi i teuml gjitha keumltyre mjeteve neuml kombinim do teuml sigurojeuml mbrojtje meuml teuml mireuml teuml mundshme kundeumlr marrjes dhe peumlrhapjes seuml KOVID-19 Ky rekomandim mund teuml ndryshojeuml neuml teuml ardhmen pasi teuml vaksinohen shumeuml njereumlz dhe teuml meumlsojmeuml meuml shumeuml rreth mbrojtjes seuml ldquoboteumls realerdquo teuml mundeumlsuar nga vaksinat KOVID-19
Peumlrgatitur nga UNICEF
wwwunmk
Neuml fokus peumlrgatitja peumlr vaksinat peumlr KOVID-19
The latest version of the Sustainable Development Bulletin is available on UN North Macedonia website For additional information please contact rc-northmacedoniaunorg Produced by the UN Resident Coordinatorrsquos Office in North Macedonia | 8 February 2021
Vaccine preparation Photo credit UNICEF2020Georgiev
Mite the fakte lidhur me Kovid-19
Dr Kejt O Brajan nga OBSh i thyen disa prej miteve meuml teuml shpeshta lidhur me infertilitetin ADN-neuml dhe peumlrbeumlrjen e vaksinave
Llojet e ndryshme teuml vaksinave Kovid-19
Peumlrse ka aq shumeuml vaksina neuml zhvillim dhe cilat janeuml llojet e ndryshme teuml vaksinave
Source WHO
QUICK LINKS
