British Council Turkiye Yuksekogretimde İngilizce Eğitimi Raporu Tum

7/25/2019 British Council Turkiye Yuksekogretimde ngilizce Eitimi Raporu Tum

1/110

TRKYEDEYKSEKRETMKURUMLARINDAK NGLZCE

ETM

Bir Durum Analizi

Kasm 2015

British Council


2/110

TRKYEDE YKSEKRETMKURUMLARINDAK NGLZCE ETM

Bir Durum Analizi

Kasm 2015

British Council Proje Ekibi

Richard West, Danman

Ayen Gven, Julian Parry

Tue Ergenekon

TEPAV Proje Ekibi

Gne Ak,pek Aydn,Seda Baho,Merve ankrl,

Meryem Doan, Cansu Doanay, Aycan Kulaksz, Aelya Gizem ktem,dil zdoan, Efan zen Nas, Berk Ylmaz

British Council


3/110

nsz

ngilizce eitim, uzun yllardr Trkiyenin gndeminde olan bir konu. ngilizce retim ve renimini

iyiletirme yollar, ilkokuldan yksekretime her seviyede tartlmay srdryor.

British Council, Birleik Krallk'n ngilizce eitim alanndaki uzmanlna eriim imkan salayarak,

politika belirleyicilere, eitim kurumlarna, akademisyenlere, retmenlere ve rencilere destek

oluyor.

Milli Eitim Bakanl ve Trkiye Ekonomi Politikalar Aratrma Vakf (TEPAV) ortaklnda,Trkiyede

devlet okullarnda ngilizce retimi konusunda yaplm en kapsaml aratrmalardan birinigerekletirdik. 2013 ylnn Kasm aynda yaymlanan alma, Trk kamuoyunda ve ngilizce retim

sektrnde byk ilgi uyandrarak, halen geni apta tartlmakta olan konular gndeme getirdi.

ou kendi zel ngilizce dil programna sahip 175i akn niversitesiyle, Trkiyede ngilizce retimi,

yksekretim sektrnn yaygn ekilde tartlan konular arasnda yer alyor; bizler de doal olarak,

bu sektrde ngilizce eitimde yaanan zorluklar ve elde edilen baarlar konusundasahip olduumuz

anlay derinletirmek istedik.

British Council, 2015 ylnda, Trkiye yksekretim sektrnde ngilizce dil eitimi konulu bu temel

deerlendirme almasnn finansman ve uygulamasn stlendi. TEPAV ile ibirlii ierisindeTrkiyenin 15 ilindeki 38 niversiteyi ziyaret ederek, liderlik ekiplerini, akademik kadrolarn ve

rencilerini inceledik. almann sonular, snf gzlemleriyle de desteklendi.

Yksekretimde ngilizce retimi konusunda bir lkede bugne kadar gerekletirilen en kapsaml

almalardan olan bu rapor, Trkiyenindil eitimsistemiyle ilgili birtakm temel sorunlar tespit

etmenin yan sra, niversitelerde srdrlen ve yksekretim dzeyinde ngilizce eitim kalitesini

iyiletirme ynndeki kararlln net birer gstergesi olan nice iyi giriimi de konu alyor. Raporun,

yksekretim dzeyindeki ngilizce retmen ve rencilerinin gl olduklar alanlar ve

karlatklar zorluklar konusunda deerli balamsal veriler salayacan umuyoruz.

Aratrmaya katlan tm kurumlara, katklarndan dolay teekkrlerimizi sunmak isteriz. Bu

almann gerekletirilmesinde halihazrda saladklar destek iin Yksekretim Kuruluna;

almaya katlan tm niversitelere ve aratrmaya verdikleri destek iin TEPAVa teekkr ederiz.

Julian Parry

British Council Trkiye ngilizce ve Eitim Direktr


4/110


5/110

indekiler Sayfa

Ksaltmalar ve szlkeYnetici zeti

nszTeekkr

Girin BilgiAmalar ve grev tanmRaporun yapsAratrma yntemleriAratrma etii

1 Uluslararas balam: Kreselleme1.0 Eitimde devrim1.1 niversite sralamalar1.2 Aratrma1.3 Bologna sreci1.4 Kalite gvencesi1.5 renci hareketlilii1.6 Eitim personeli hareketlilii1.7 Bulgular ve neriler

2 Ulusal balam: Eitim dili2.0 Giri2.1 Eitim dili ngilizce (ED) lisans programlar2.2 Eitim dili Trke (EDT) lisans programlar2.3 ift dilde (T-ED) lisans programlar2.4 Lisansst programlar2.5 Bulgular ve neriler

3 Kurumsal balam: Dil retim programlar3.0 Giri3.1 Salanan imkanlar ve uygunluk

3.1.1 Dil yeterlilik dzeyi3.1.2 Motivasyon

3.1.3 Zorunluluk

3.2 ngilizce retim programlarnn dalm3.3 Mfredat3.4 Kalite

3.4.1 lm ve Standartlar3.4.2 Kalite gvencesi3.4.3 Deerlendirme3.4.4 Srekli mesleki geliim (SMG)3.4.5 retmenin stats

3.5 Bulgular ve neriler


6/110

4 Departmansal balam: ngilizce retimi4.0 Giri4.1 retmenlerin ngilizce yeterlilik seviyesi4.2 Anadil kullanm

4.3 retmen yeterlilikleri ve eitimi4.4 Mfredat4.5 retim materyalleri4.6 Ders kitabna ballk4.7 Snfii etkileim4.8 Snf koullar ve kaynaklar4.9 Teknoloji kullanm4.10 Bulgular ve neriler

5 Departmansal balam: Eitim dilinin ngilizce olmas

5.0 Giri5.1 ngilizce eitimineyaklamlar5.2 ngilizce eitiminde karlalan meseleler

5.2.1 ED uygulamasnn balatlmas5.2.2 ngilizce dil yeterlilii5.2.3 renme sorumluluu5.2.4 ED retim stratejileri5.2.5 EDye ynelik eitim

5.3 Bulgular ve neriler

6 zet bulgular, neriler ve sonular6.0 Giri6.1 Bulgular ve neriler

6.1.1 Uluslararas balam: Kreselleme6.1.2 Ulusal balam: Eitim dili6.1.3 Kurumsal balam: Dil retim programlar6.1.4 Departmansal balam: ngilizce retimi6.1.5 Departmansal balam: Eitim dilinin ngilizce olmas

6.2 Etki analizi: niversite kalitesi6.3 Etki analizi: Eitim dilleri

6.4 Etki analizi: niversitelerde ngilizce retim ve renimi6.5 Etki analizi: Eitim diliolarak ngilizce6.6 Sonular

Kaynaka


7/110

Ksaltmalar ve szlke

ALTE Avrupa Dil Snav Uzmanlar Birlii (Association of Language Testers of Europe): SnavlarOrtak Avrupa Dil Referans erevesiyle uyumlu genel dil snav salayclarnn oluturduubir kurulutur. Trkiyeyi temsil eden yesi bulunmamaktadr.

BALEAP ngiltere Akademik Amal ngilizce retimGrevlileri Dernei (British Association ofLecturers in English for Academic Purposes): Uluslararas rencilere akademik amalngilizce reten niversite retim grevlilerinin oluturduu bir kurulutur. BALEAP,kalite gvencesi ve retmen geliimi iin emalar oluturmutur.

BRIC Brezilya, Rusya, Hindistan, in: G20 lkeleri arasnda,gelimekte olan en byk drtekonomiyi ifade eden bir ksaltmadr.

BRICS Brezilya, Rusya, Hindistan, in, Gney Afrika:G20 lkeleri arasnda, gelimekte olan enbyk be ekonomiyi ifade eden bir ksaltmadr.

CEA ngilizce Dil Programlar Akreditasyon Komisyonu (Commission on English LanguageProgram Accreditation):ngilizce eitim programlar iin kalite gvencesi hizmeti de verenABD merkezli bir kurulutur. Trkiyede bugn CEA akreditasyonlu ok sayda niversitebulunmaktadr.

CEFR Ortak Avrupa Dil Referans erevesi(Common European Framework ofReference for Languages):2001 ylnda yaymlanan bu Avrupa Konseyibelgesi, yabanc dil eitiminin standartlarn ortaya koyarak, alt seviyebelirlemitir (A1, A2, B1, B2, C1, C2). Trkiye'nin bir Avrupa Konseyiyesiolmas sebebiyle, Trkiye'deki niversitelerin tm yabanc dilderslerinde CEFR derecelendirilmesi uygulanmas gerekmektedir.Gnmzde rencilerin ou niversite hazrlk snflarna A1+seviyesinden balamakta ve sekiz aylk bir sre ierisinde B2 seviyesineulamalar beklenmektedir.

C2 leri

C1

B2

B1

A2

A1 Temel

CELTA Ana Dili ngilizce Olmayanlara ngilizce retim Sertifikas (Certificate in Teaching Englishto Speakers of Other Languages): Birleik Krallk merkezli Cambridge Assessmenttarafndan dzenlenen, ana dili ngilizce olmayanlara eitim veren ngilizce retmenlerineynelik, balang dzeyinde bir yeterliliktir.CELTA program, Trkiyedeki baz merkezlerdesunulmaktadr.

YDM Yabanc Diller Merkezi(Centre for Foreign Languages): Lisans ve bazen de yksek lisansrencilerine ya da personele yabanc dil eitimi veren niversitedir.

DBE Dil ve erikBtnletirilmi Eitim:Akademik eitimde (rnein ekonomi, bilim ya da tpretiminde), faklte yesi akademisyenin ya da retmenin ieriin aktarmnda kullanlandil konusunda sorumluluk ald ve rencilerinin dille ilgili sorunlarn ama abasndaolduu bir yaklamdr (ED ile kyaslayn).

AK Avrupa Konseyi: Avrupa devletlerinin oluturduu siyaset, kltr, eitim ve hukuk birliidir.

Trkiye yesidir.YK Yksekretim Kurulu: Trkiyede yksekretimin denetiminden sorumlu kurumdur.DEDAK Dil Eitimi Deerlendirme ve Akreditasyon Kurulu: Trkiyedekiniversitelerinsunduudil

derslerinin kalite gvencesi ve standartlar zerine alan bir kuruldur.DELTA Ana Dili ngilizce Olmayanlara ngilizce retim Diplomas (Diplomain Teaching English

to Speakers of Other Languages): Birleik Krallk merkezli Cambridge Assessmenttarafndan dzenlenen, ana dili ngilizce olmayanlara eitim veren ngilizce retmenlerineynelik, ileri seviyede bir yeterlilik derecesidir.DELTA program, Trkiyedeki bazmerkezlerde sunulmaktadr.

DE Diploma Eki: Uluslararas rencilere verilen, yurtdnda aldklar dersleri ve/veyayeterlilikleri gsteren belgedir. DE, Bologna sreci gerekliliklerinden olup, Trkiyedeki

niversitelerin ou tarafndan verilmektedir.AA Akademik Amal ngilizce:Akademik kitap ya da yayn okuma, akademik dev ya da


8/110

makale yazma, akademik ders dinleme ve akademik tartmalarda yer alma gibiniversiteeitiminin gerektirdii faaliyetler iin arananngilizce seviyesidir. AA ounlukla, genel(GAA) ve spesifik (SAA) olmak zere ikiye ayrlr.

EAQUALS Dil Hizmetlerinde Kalite Deerlendirme ve Akreditasyonu (Evaluation and Accreditationof Quality in Language Services: Yetikinlere ynelik dil programlar iin bir Avrupa kalite

gvencesi plandr. Trkiyede u anda, EAQUALS akreditasyonu alm tek bir niversitebulunmaktadr.ECTS Avrupa Kredi Transfer Sistemi (European Credit Transfer System): Tm niversite ders ya

da programlarnn amalarn, renim ktlarn ve eitim btesini gsteren bir sistemdir.ECTS, Bologna sreci gerekliliklerindendir.

EF Education First: Sunduu dil derslerinin yannda, senelik ngilizce Yeterlilik Endeksinin(EPI)de mimar olan svire merkezli bir eitim kuruluudur (nceki ismiyle English First).

A Akademisyenler in ngilizce:Akademisyenlere, eitim grevlilerine ve aratrmaclaraynelik bir AA tipidir.

EFL Yabanc Dil Olarak ngilizce:ngilizcenin, nfusun ounluunun ana dili olmad ve idariilerde herhangi bir resmi rol oynamad lkelerdeki (rnein Trkiyedeki) durumdur.

GAA Genel Akademik Amal ngilizce:ngilizce retiminin () bir daldr.Tm akademikdisiplin ve blmlerin rencilerine retilen akademik ngilizce (AA) trdr.ounluklaSpesifik Akademik Amal ngilizce (SAA) ile kartlk iindedir.

GM Genel Mesleki ngilizce:ngilizce retiminde(), her meslekten ve i grubundan tmkatlmclara sunulan mesleki ngilizce (M) daldr.ounlukla SAM ile kartlk iindedir.(Bkz. ekil 1)

GA Genel Amal ngilizce:ngilizce retiminin () bir daldr.Okullarda genel olarakretilen ve belirli bir eitim hedefineya da mesleki amaca ynelik olmayan tip ngilizcedir.ounlukla SA ile kartlk iindedir.(Bkz. ekil 1)

AOD Akademinin Ortak letiim Dili Olarak ngilizce:Anadilleringilizce olmayanakademisyenlerin kullandklar ngilizcedir.

ngilizce retimi: Ana dili ngilizce olmayanlara ngilizce retimi. birok dala ayrlr:

ngilizce retimi

GAGenel Amal ngilizce

SASpesifik Amal ngilizce

AAAkademik Amal

ngilizce

MMesleki ngilizce

GAAGenel

AA

SAASpesifik

AA

GMGenel M

SAMSpesifik

M

ekil 1:ngilizce retiminin dallar (Jordan 1998e gre)

ADE Ara Dili ngilizce Eitim: Ara dili ngilizce olan eitim.ED Eitim Dili olarak ngilizce: Ara dilin ngilizce olduu eitim.(Baknz DBE)M Mesleki ngilizce: mektubu yazmak, telefonda i grmesi yapmak, mesleki raporlar

okumak, ile ilgili sunum yapmak gibi kiinin i ya da mesleinde gerekli becerilerinretildii ngilizce eitimiyle ilgilenen ngilizce retimi () daldr. (Bkz. ekil 1)

EPI ngilizceYeterlilik Endeksi: Education First (EF) ynetiminde dzenlenen evrimii ngilizce

snav, lkelerin ngilizce yeterlilik seviyelerinden senelik bir endeks ya da sralamaoluturmak iin kullanlr. Trkiye, son olarak 2014te 63 lkenin katlmyla gerekleen


9/110

EPIde 47inci srada yer almtr.SAA Spesifik Akademik Amal ngilizce:Belirli bir disiplinin (ekonomi, psikoloji vb.) akademik

dilinin retimiyle ilgilenen ngilizce retimi () daldr.Bu dalda, uzmanlk terminolojisive belirli belgelerin yazm usulleri de ilenmektedir. ounlukla GA ile kartlk iindedir.(Bkz. ekil 1)

SAM Spesifik Amal Mesleki ngilizce:Belirli bir i alanna zel mesleki dilin retimiyle(rnein muhasebecilik, pilotluk, doktorluk vb.) ilgilenen ngilizce retimi () daldr.Budalda, uzmanlk terminolojisi ve belirli belgelerin yazm usulleri de ilenmektedir.ounlukla GM ile kartlk iindedir. (Bkz. ekil 1)

SA Spesifik Amal ngilizce:zel bir amaca ynelik dil retimiyle ilgilenen ngilizce retimi() daldr. ounlukla Akademik Amal ngilizce (AA) ve Mesleki ngilizce (M) olmakzere ikiye ayrlr.(Bkz. ekil 1)

AB Avrupa Birlii:Avrupa lkelerinin oluturduu ekonomik ve politik birlikY Yksekretim: Lisans ve st seviyedeeitimprogramlar sunan ve aratrmalar

dzenleyen niversiteleri de iine alan eitim sektr.YK Yksekretim kurumu:Lisans ve st seviyedeeitimprogramlar sunan ve aratrmalar

dzenleyen niversite ya da dengi kurum.IELTS Uluslararas ngilizce Dil Yeterlilik Snav(International English Language Testing System):Dil yeterlilik seviyesinin dokuz banttan oluan bir sisteme gre deerlendirildii, BirleikKrallk meneli bir ngiizce snavdr.niversiteye girilerde ve mesleki amalarla yaygnolarak kullanlmaktadr.

IWB Akll tahta:Bilgisayara balanabilen byk, etkileimli bir sunum ekran.Bilgisayarnmasastndeki grseller, projektr yoluyla tahta yzeyine yanstlr. Kullanclarburadan, kalemlerini, parmaklarn, ine ya da dier bir arac kullanarak bilgisayarakumanda edebilirler. Tahta genelde, ya duvara ya da zemin standna monte edilir.

D1 lk dil:Bir kiinin yerelya da ana dili (AD).D2 kinci dil:ocuklukandan sonra edinilen ya da renilen dil. ounlukla ilk dille (D1)

kartlk iindedir.ED Eitim Dili:Eitimde kullanlan dil.Bu almada, Trke (EDT), ngilizce (ED) ve Trke-

ngilizce kark (T-ED) olmak zere ana ED ele alnmtr.MIST Meksika, Endonezya, Gney Kore, Trkiye:Gelimekte olan G20 ekonomilerinin drdn

ifade eden bir ekonomi terimi.

AD Ana dil: Kiinin birinci dili(D1) ya da ana dili (AD).S Say:Bir deney ya da aratrmadaki toplam katlmc ya da vaka saysdr.NNS Ana Dilini Konumayan (Non-native speaker): Bir dili, ana dili (AD) olarak konumayan

kimse.

NS Ana Dilini Konuan (Native speaker): Bir dili, ana dili (AD) olarak konuan kimse.PhD Doktora Derecesi: Bologna sistemine gre yksekretimin nc ya da en st

aamasdr.KG Kalite gvencesi:Bir eitim kurumda kalitenin tam ve dzenli kontroln salayan

sistemdir. Bologna sreci gerekliliidir.QS Quacquarelli Symonds:Dnyann en iyi niversitelerini senelik olarak kademelendiren

Birleik Krallk merkezli bir kurulutur.ADU Aratrma deerlendirme uygulamas:niversite aratrmalarnn kalitesini deerlendirme

amal dzenli bir sistemdir.SETA Siyaset, Ekonomi ve Toplum Aratrmalar Vakf:Ulusal, blgesel ve uluslararas meseleler

zerinde yeniliki almalar reten, kr amac gtmeyen bir aratrma enstitsdr.A retim asistan:niversitenin, lisans rencilerinin eitimine yardm etmek iin istihdam

ettii ve genelde doktora rencileri arasndan seilen kii.T-ED Eitim dili Trke ve ngilizce: Trke ile ngilizce birlikte kullanld,ift dilde verilen

retim.TEPAV Trkiye Ekonomi Politikalar Aratrma Vakf: Bu almann aratrma orta olan TEPAV,
http://en.wikipedia.org/wiki/Computerhttp://en.wikipedia.org/wiki/Computer


10/110

merkezi Ankarada bulunan, kr amac gtmeyen, tarafsz bir dnce kuruluudur.THES Times Higher Education Supplement: MerkeziBirleik Krallkta olan, niversite eitimi

konusunda uzmanlam haftalk bir gazete. Yaynlar arasnda, dnyann en iyiniversitelerinin senelik sralamas da yer alyor.

HD Hedef Dil: Dil dersinde renilmeye allan dil.

EDT Eitim Dili Trke:Ara dilin Trke olduu eitim.TUA Trkiye Ulusal htiya Analizi: British Council ve TEPAV ibirliiyle 2013 ylnda yaymlananTrkiyedeki Devlet Okullarnda ngilizce Dilinin retimine likin Ulusal htiya Analizi.(Valeve d.2013).

TOEFL Yabanc Dil Olarak ngilizce Snav (Test of English as a Foreign Language): Amerikantemelli, niversiteye girilerde yaygn olarak bavurulan, genel amal bir yabanc dil olarakngilizce testidir.

URAP niversitelerin Akademik Performansa Gre Sralamas (University Ranking by AcademicPerformance): Ankara Orta Dou Teknik niversitesi tarafndan bir araya getirilen senelikniversite deerlendirme sistemi.

SSCB Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birlii: Eski Sovyetler Birlii.

YDEK Yksekretim Kurumlar Akademik Deerlendirme ve Kalite Gelitirme Komisyonu:Trkiyenin yksekretimde deerlendirmeyle ilgilenen kurumudur.YK Yksekretim Kurulu:Trkiyede yksekretimin denetiminden sorumlu kurumdur.


11/110

Ynetici zeti

British Council ve TEPAV, 2013 ylnn Kasm aynda, Trkiyede devlet okullarnda ngilizceretimi konusunda geni lekli bir aratrma gerekletirdi1. Trkiye Ulusal htiya Analizi(TUA)raporu kapsamnda, ngilizcenin Trkiye asndan ekonomik nemi incelendi ve snfta

ngilizce retme pratii konusunda detayl bir aratrma gerekletirildi. Raporda; Trkiyeninngilizce retimi() alanndabeklenenden dk performans gsterdii ve bu eksikliin ilkve ortaretim okullarnda verilen eitimin yetersizliinden kaynakland sonularna varld.Bunun yannda, ngilizce alanndaki bu yetersizliin Trkiyenin ekonomik geliimini tehditedebilecei belirtildi. Raporda ayrca, Trkiyede ykstlayan be temel faktrbelirlenerek,bunlar aabilme yolunda be temel neri getirildi.

TUA raporunun yaymlanmasnn ardndan, Trkiyedeki niversitelerdezerine benzer biralma yaplmas nerildi. British Council da, bir durum analizi olarak nitelendirilen buaratrmann finansman ve uygulamasn stlendi. Bu durum analizinde benimsenen yaklam,

niversitelerde uygulanan ve baka yerlerde de tekrarlanabilecek iyi uygulama rneklerininbelirlenmesi ve bu sayede dier kurumlarn en iyi uygulamalarndan alnan derslerdenyararlanarak yeniden ekillendirilmesi ynndedir. Bu yaklam, bulgular ve nerilerle dedesteklenmitir; rnein nerilerin hemen hemen tm, Trkiyedeki niversitelerdehalihazrda uygulanmakta olan rnek ve yenilikleri temel almaktadr.

Durum analizinin amac, iki geni kapsaml soruyla belirtilmitir:

Trkiyenin devlet ve vakf niversitelerinde yksekretim programlar ncesinde ve esnasnda hangikoullarda ngilizce eitimi veriliyor ve bu koullar nasl iyiletirilebilir?

Temel aratrma sorularn geni bir yorumla ele alan aratrmaclar, ngilizce retiminibirbiriyle ilikili be balamsal dzeyde inceleme yoluna gittiler:

1 Uluslararas balam: Kreselleme

2 Ulusal balam: Eitim dili

3 Kurumsal balam: Dil eitimi

4 Departmansal balam: ngilizce retimi

5 Departmansal balam: Eitim dilinin ngilizce olmas

Bu dzeylerden her biri raporun dier blmlerinde, MartNisan 2015 tarihlerinde be haftalkbir srede gerekletirilen ders gzlemleri, anketler, yaplandrlm grmeler ve odak grupalmalar zerinden detaylca ilendi. Her blmn sonunda ana bulgularn bir zeti verilmi,bunlar daha sonra son blmde aklanan sonularla eletirilmitir. Elde edilen temel bulgularve zet neriler aada belirtilmitir:


1Vale ve d.2013


12/110

Bulgular: Trkiye, getiimiz yllar iinde,dier G20 lkelerinden farkl ekilde,nicelie odaklanarak, niversitelerininsaysn ve boyutunu nemli miktardaartrmtr. Kalite ynnden de baz

iyiletirmeler yaplm ve bu sayede lkedekibazniversiteler Times Higher EducationSupplementkresel niversite sralamasnagirmeyi baarm olsa da, Trkiyedekiniversitelerden 100 halen, lkenin kendiURAP sralamalarna gre dnyann en iyi2.000 niversitesi arasna girememitir.Trkiyenin ngilizce a yksekretimkalitesini olumsuz etkileyen ve akademik

kaynaklara eriimi, uluslararas aratrma

yaynlarn ve hem personelin, hem derencilerin hareketliliini kstlayan balcaunsurlardandr.

neri:Trkiyedeki niversitelerin kalitesinigelitirme amal bir proje oluturma ve

finanse etme seenei gz nnealnmaldr.Bu, iki temel amaca hizmetedecektir:

a) Kresel sralamalardailk 200de yeralacak yksek kalitede aratrmaniversitelerinin belirlenmesi vedesteklenmesi.

b) URAP sralamalarnda u anda ilk1.000in dnda kalan ok saydaniversitede retim, aratrma vekaynak kalitesinin iyiletirilmesi.

rencilerin, bilhassa da akademikkadronun ngilizce yeterlilik seviyeleri, bu

projenin anahtar bileenlerinden olmaldr.

neriler:Bkz. Blm 1.7.

2 Ulusal balam: eitim diliBulgular: Trkiye, eitim dilinin hem Trke(EDT), hem ngilizce (ED) olduu, daha yakngemite ise, Trke-ngilizce olmak zereift dilde eitim (T-ED) verilen kkl bir

niversite eitimi gemiine sahiptir. EDniversiteler, her ne kadar, genelde EDprogram olmayan niversitelerden2dahaok tercih edilmi ve renciler ile velilernezdinde daha popler olsa da, EDT eitimprogramlarnn, zellikle de hem akademikkadronun hem de rencilerin mevcutngilizce yeterlilik seviyelerinin etkilirenimi kstlayc boyutta olmasnedeniyle, hem nicelik hem nitelik

ynnden glendirilmesi gerektii ynndesalam argmanlarda mevcuttur. ift dildeyaplan T-ED retim,bu aratrmannbulgularnn kantlad zere, ounluklaetkisiz kalm, hem eitimciler hem derenciler, ngilizce yerine Trkekullanmalarn salayacak kanmastratejileri gelitirme yoluna gitmitir.

neri:EDT programlara daha okyounlalmas, itibar edilmesi ve kaynaksalanmas neriliyor. ED programlarnkademeli olarak mfredattan karlmas

yerine, paralel EDT programlar almas(Trkiyenin kimi niversitelerinde yaplmayabaland ekilde) ve rencilere

programlara eriim imkanverilerek,deerlendirmenin bir ya da her iki dildeyaplmas neriliyor. ift dilde T-ED

programlarna yenilerinin eklenmesine izinverilmemeli; mevcut T-ED programlar isemmkn olan en ksa sredesonlandrlmaldr. Ayrca, paralel EDT-ED

modelinin mevcut ift dilde uygulananprogramlardan daha uygun maliyetli olacahesaplanmaktadr.


2Babek ve d.2013: 1819


13/110

3 Kurumsal balam: dil eitimi

Bulgular: Trkiyedeki niversitelerdengilizce retimindeki mevcut dalm vemfredatn, akademik programlara ve deuluslararaslamaya tam destek verir

nitelikte olmad gzlenmitir. rencilerhazrlk snfna ngilizce yeterlilik seviyelerive motivasyonlar dk olarakbalamaktadrlar. Hazrlk snf dersleri isemfredat ihtiyaca uygun grlmedii vedersler de rencinin akademik kariyerindeen etkili olaca dnemde verilmedii iin,bu sorunlara tam anlamyla zmolamamaktadr.

neri: alanda sistemsel deiiklikyaplmaldr:

a) Uygunluk ve standartlar:Hazrlksnflar istee balolmalve normaldeyalnz ED programlarn rencilerineak olmaldr.Hazrlk okullarna hemgirite, hem de mezuniyette uygulananalt snrlarykseltilmeli ve drtbecerinin birden deerlendirmeyealnd geerli snavlar yoluyla

deerlendirilmeli, byleliklestandartlarn karlanmas vekorunmas salanmaldr. Bustandartlar karlamayan renciler,

EDT programlarna ya da niversiteleregeri ynlendirilmelidir.

b) Mfredat:Mfredatn oda, GenelAmal ngilizceden (GA) GenelAkademik Amal ngilizceye (GAA)kaydrlmal ve GAA dersleri,rencilerin akademik uzmanlkalanlarna zel ihtiyalar karlayacak

ekilde zelletirilmelidir.Lisanseitiminin son ylnda, i arayanlar iin

semeli Mesleki ngilizce (M) dersiverilmelidir. Tm bu programlarnmfredat, eksiksiz bir ihtiya analizitemelinde hazrlanmaldr.

c) Dalm:Kredili ngilizce dil dersleri,lisans ve lisansst programlarn heraamasnda devam ettirilmelidir. Budersler tm ED renciler iin zorunlu,EDT renciler iin ise semeliolmaldr.


4 Departmansal balam:ngilizce retimi

Bulgular: niversitelerde grevli ngilizceretmenlerinin ngilizce seviyelerinin vedier yeterliliklerinin gayet iyi olduugrlm, ancak ikieksiklik yaygnolarakgzlenmitir:

neri:ngilizce retmenleri, bir kalitegvencesi ve akreditasyon plan kapsamnaalnarak, mesleki geliim frsatlarna daha

fazla eriim salayabilmelidir. zellikle deu iki temel alanda eitimler verilmelidir:

a) retmenlerin ounun AA/SAretimi konusunda eitimleri ya azdr

AA/SA:Tm ngilizce retmenleri,AA/SA3, alanlarnda ksa sreli, youn bir

3Day ve Krzanowski, 2011 temel alnyor olabilir.


14/110

ya da hi yoktur; dolaysyla da, GAA iinihtiya temelinde mfredat oluturmaya da materyal ve aktiviteleri

rencilerin younlatklarakademikdisiplinlere uygun ekilde zelletirme

becerileri eksiktir.

eitim programna katlmal ve herniversiteden seilecek retmenlere, kiminiversitelerin uzaktan salad gibi4dahauzun dnemli eitimler verilmelidir.

b) retmenlerin ou, snfa rencileraras etkileim yaratma ynndekifrsatlar srekli karmaktadr. Ksavadede bu durum, rencilerin konumabecerilerinin geliimini yavalatmakta;uzun vadede ise zgvenlerine ve lisansprogramlar boyunca snf tartmalarnaya da mnazaralara katlma becerilerinezarar vermektedir.

Konuma becerilerinin retilmesi:Tmretmenlere, renciler aras etkileimidersin her aamasna katma ve pratik edilenbeceri her ne olursa olsun yaplan tm

aktivitelere konumay dadahil etmeteknikleri konusunda eitim verilmelidir. yaymclar, niversitelere satn yaptklarmateryal paketleri kapsamnda bu gibieitimler verebilir.


5 Departmansal balam:Eitim dili ngilizceBulgular: ED akademisyenlerin ngilizceyeterlilik seviyeleri genel olarak uluslararasstandartlarda olsa da, baz niversiteler,mevcut ihtiyac karlayacak ya da EDprogramlarn kapsamngeniletecekdzeyde ngilizce bilenyeterli saydaakademisyen bulma konusunda sorunlar

yaanmaktadr. ED akademisyenlergenelde, rencilerin dille ilgili karlatklarzorluklar gz nnde bulundurmamaktaveED renimi rencilerin sorumluluuolarak grmektedir. Bu yaklam, EDretimle ilgili eitim alm akademisyensaysnn azlndan ve Trkiyedekiniversitelerde bu tr eitimlerin pek debulunmuyor olmasndankaynaklanmaktadr.

neri:Ara dilin ngilizce olduu eitimdeyaklam, ou Avrupa lkesindekigelimeler paralelinde, EDden DBEye (Dilve erikBtnletirilmi Eitim)kaydrlmaldr. ED akademisyenlerieitli

eitimlere tabi tutularak, renimikolaylatracakdizi dil ve teknoloji odakl

stratejiler benimsemeleri ve bu sayederencilerinin reniminde daha fazlasorumluluk almalar salanmaldr.


Aadaki blmlerde neriler biraz daha ayrntl bir ekilde ortaya konmu ve her birininmuhtemel etkileri analiz edilmitir.

Etki analizi: niversite kalitesiRusya, in, Hindistan ve Gney Kore gibi gelimekte olan dier G20 lkeleri , niversitelerininkalitesi ve sralamalardaki yerini iyiletirme amal projeler uygulamaya koyarken, Trkiyenicelie odaklanm ve niversite rencisi saysnda muazzam bir arta gitmitir. Trkiyehkmetine, niversitelerin kalitesini iyiletirmek iin benzer bir proje balatmas nerilir. Bu

4ngilteredeki Reading ya da Nottinghamgibi niversitelerin AA/SA alannda sunduu uzaktan renimmaster modlleri


15/110

raporda sunulan nerilerin eksiksiz olarak uygulanmas durumunda neler baarlabileceiaada zetlenmitir:

Adm Eylem neri Etki1 Aratrma

niversitelerinindesteklenmesi

Kresel sralamalardailk

200de yer alan yksekkalitede aratrmaniversiteleri belirleme vedestekleme amal bir

projenin gelitirilmesi vefinanse edilmesi.

Bu sayede, Trkiyenin en iyi

niversitelerinin sralamadakiyerlerini korumalar veykseltmeleri salanacaktr.Proje pek ok giriimi(kaynaklarn gelitirilmesi,yeterliliklerin iyiletirilmesi,seyahat frsatlar, kalitegvencesi, aratrmadeerlendirmesi vb.)beraberinde getirecek olsa da,

ayn zamanda akademikkadronun ngilizce yeterlilikdzeyinin de iyiletirilmesinigerektirecektir. ngilizceseviyesinin iyiletirilmesi ise uimkanlar douracaktr:Uluslararas aratrma

ibirliklerinin kurulmasAratrma yaynlar ve buyaynlarn yaygnlamas

Yeni lisansst programlarngelitirilmesiTrk dilleri/Trke konuulanblge dndan daha fazlayabanc renci ekilmesiYabanc eitimci ekilmesi

2 Aratrmakonusunda faal

olmayan

niversitelerin

desteklenmesi

URAP sralamasnda u andailk 1.000in dnda kalan oksayda niversitede retim,aratrma ve kaynak

kalitesini iyiletirilme amalbir projenin gelitirilmesi ve

finanse edilmesi.

Proje, bu niversitelerinakademik kalitesini ve

aratrma kapasitesiniiyiletirmeyi amalayacaktr. Bu

durum akademik kadronunngilizce yeterlilik seviyesinindaha da iyiletirilmesinigerektirecek, dolaysyla:ngilizce akademik kaynaklaraeriimi kolaylatrarak Trkedilinde eitim ve aratrmakalitesini de artracaktr.Bu niversitelerin URAPsralamalarndayukarlara

kmalar salanacaktr.


16/110

Etki analizi: Eitim dilleri

Trkiyedeki niversitelerde kullanlan eitim dilleri farkllk gstermektedir ve ounluklaakademik gerekleri ve verimi baltalar niteliktedir. ou rencinin niversiteye girite dildzeyi, bir sene hazrlk okuduktan sonra bile, ED programlardan tam anlamylafaydalanamayacak kadar dktr. renciler ounlukla, akademik gerekliliklerden ziyade,

uzun vadeli mesleki nedenlerle ngilizce eitim almak istemektedirler. Bu raporda, eitimdekullanlan dillere ilikin neride bulunulmutur. Bu raporda sunulan nerilerin eksiksizolarak uygulanmas durumunda neler baarlabileceiaada zetlenmitir:

Adm Eylem neri Etki

1 Trke eitim EDT programlara daha okyounlalmas, itibaredilmesi ve kaynak

salanmas nerilmektedir.

Trke eitim veren programlarrenci ve velilere daha okhitap edecektir. rencilerinuzmanlk konularn anadillerinde, daha etkili bir ekilde

renmeleri akademik kaliteyiartracaktr.

Mevcut ED programlaraparalel EDT programlar

almas ve rencilere,programlara bir ya da her iki

dilde birden eriim ve

deerlendirilecekleri diliseme imkan verilmesinerilmektedir.

renciler, ED programdaistedikleri bir unsur olduunda,ngilizce derslere eriimsalayabilecektir.ED programlara uluslararasrenciler de eriimsalayabilecektir.Akademik kadro, ngilizce

retme pratii kazanacaktr.2 ngilizce

eitimMevcut ED programlarnkademeli olarak mfredattankaldrlmas nerilmezken;ortaretim kurumlarngilizce yeterlilii CEFR B1seviyesinde olan mezunlar

vermeye balayana kadar,

ED programlarna yenilerinineklenmemesi nerilir.

rencilerin ngilizceyeterliliklerinin dk olmas,programlarn akademikkalitesini tehlikeye

atmayacaktr.

Ayrca, yeni EDprogramlarn, lisanstanziyade yksek lisans dzeyineodakl olmas nerilmektedir.

ED yksek lisans programlarnnartmas, daha fazla uluslararasrenci ve eitimci ekecektir.

3 ift dildeeitim

ift dilde T-ED programlarnayenilerinin eklenmesine izin

verilmemeli; mevcut

programlar ise mmkn olan

en ksa sredesonlandrlarak, yerlerine ED

ve EDT programlaralmaldr.

renciler, ngilizce aktarlanders ieriklerini anlama glekmedenkendi akademikbranlarna konsantre olabilirler.Akademik kalite ve motivasyon

artacaktr.


17/110

Etki analizi: niversitelerde ngilizce retim ve renimiBu raporda Trkiye'deki niversitelerdekimevcut durum uluslararas, ulusal, kurumsal vedepartmansal olmak zere birok farkl boyutta incelenmitir. Trkiyenin ngilizceann temelinde eitim sistemindeki sorunlarn yatt ve bunlarn giderilmesinin bir

nesil alaca aktr. O zamana kadar, niversitelerin ngilizce dzeyi 1.000+ saat (12incisnfn bitiminde tahmini ders saati) ngilizce dersinden sonra bile halen temel seviyedekalm5 rencileri kabul etmekten baka pek bir seenei yok gibi grnmektedir. Bukoullar altnda (Blm3.1.1de belirtildii gibi), sekiz aylk hazrlk snf programyla B2dzeyine ulama hedefi hemen hemen imkanszdr6; zira ok az zamanda, ok fazlasayda renciyle, ok fazla konu ilemeleri beklenmektedir. Temel problem rencimotivasyonudur ve burada ortaya konan tm nlemler de motivasyonu artrmayayneliktir.

Bu blmde, rapordaki baz nerilerin on bir admda tam olarak uygulanmas halinde

nelerin baarlabileceinin bir zeti sunulmaktadr:

Adm Eylem neri Etki1 Giri hakknn

daraltlmasHazrlk snflarnanormalde yalnzca EDrenciler alnmaldr.

renci alm azalacak vengilizce dersleri eitim diliylebyk lde ilikili grleceiiin motivasyon artacaktr.

2 Giri standardnnykseltilmesi

ED renciler iin hazrlagiri taban seviyesi CEFR

A2ye kartlmaldr.

renci alm iyiletirilmiolacaktr; ancak CEFR A2seviyesinin Avrupa

standartlarna gre halen okdk olduu dabelirtilmelidir.

3 Girideerlendirmesininiyiletirilmesi

Hazrlk giri dzeyi, drtbecerinin birden incelendiiniversite giri snavlar iledeerlendirilmelidir.

niversiteye giri snavlar,adaylar iin motive edici birhedef olacaktr.

4 Mfredatn revizeedilmesi

Mfredatn oda, GenelAmal ngilizceden (GA)Genel Akademik Amal

ngilizceye (GAA)kaydrlmal ve GAAdersleri, rencilerinakademik uzmanlkalanlarna zel ihtiyalarkarlayacak ekildezelletirilmelidir.

renciler okulda birok kezbaarsz olduklar konulartekrarlamayacaklarve

mfredatn akademikalmalaryla ilgisinigrecekleri iin motivasyonartacaktr.

5 Grevli retmeningeliimi

Tm ngilizce retmenleri,AA/ AA alanlarnda ksa

ngilizce retmenleri,rencilerin akademik

5Valeve d.2013:166Vale ve d.2013:16


18/110

sreli, youn bir eitimprogramna katlmal veher niversiteden seilecekretmenlere, kiminiversitelerin uzaktan

salad gibi daha uzundnemli eitimlerverilmelidir.

disiplinlerine

uyarlayabilecekleri ve

zelletirebileceklerimateryaller kullanarak, daha

ihtiyaca daha uygun bir eitim

verme zgvenine vebecerisine sahip olacaktr.rencilerin d motivasyonu,kendilerine hitap eden

mfredat ve materyallerleartacaktr.

6 letiimselyntembilim

Tm retmenlere,renciler aras etkileimidersin her aamasnakatma ve pratik edilen

beceri her ne olursa olsunyaplan tm aktivitelerekonumay da dahil etmeteknikleri konusunda

eitim verilmelidir

retmenler, dersleri dahaetkileimli ilemek iingereken beceri ve zgvenekavuacaklardr. rencilerin

konuma becerileri vezgveni artacaktr. Derslerindaha dinamik ilenmesi,rencilerin iselmotivasyonunu artracaktr.

7 Hazrlk snfngeistandartlarnnrevize edilmesi

Hazrlk snfn geistandartlar, dilbakmndan zorlayc

programlar iin tmbecerilerden CEFR B27;

Dil bakmndan daha azzorlayc programlar iintm becerilerden CEFRB1+8eklinde revizeedilmeli.

Birden altya kadar tmaamalarn uygulanmasdurumunda, snf gemestandartlar a) ulalabilir ve b)ED programlar iin gerekenasgari yeterlilikte olacak ve

renciler iin gereki vemotive edici standartlar

salayacaktr.

8 Hazrl geideerlendirmesininiyiletirilmesi

Hazrl gei dzeyi, drtbecerinin birden

deerlendirmeye alndgeerli gei snavlaryoluyla

deerlendirilmelidir.

Kapsaml ve geerli bir geisnav, renciler iin gerekive motive edici bir standart

oluturacak ve olumlu bir snavsonras etki yaratacaktr.

9 Ynlendirme Bu standartlarkarlamayan renciler,EDT programlarna ya daniversitelere geriynlendirilmelidir.

Dsal motivasyon salayanaamalardan biridir. Not: EDTprogramlarnn konum vekaynaklarnn da iyiletirilerekikinci en iyi seenek olmaktankarlmas nerilir (6.1.2).

10 ngilizce retimprogramlarnn

Kredili ngilizce dil dersleri,lisans ve lisansst

renciler lisans ve (yerigeldiinde) lisansst

7rnein mhendislik, kuramsal bilimler, tp, hukuk, gazetecilik, iletme vb.8rnein teknoloji, soyut matematik, ziraat vb.


19/110

dalmnn revizeedilmesi

programlarn heraamasnda devamettirilmelidir. Bu dersler

tm ED renciler iinzorunlu, EDT renciler iin

ise semeli olmaldr.

eitimleri boyunca ihtiyaduyduklar ngilizce dildesteini alacaktr.

11 Mesleki ngilizce Lisans eitiminin sonylnda, i arayanlar iinsemeli Mesleki ngilizce(M) olmaldr.

Tm renciler, bu konuda enok motive olduklar dnemdemesleki ngilizce renmefrsat bulacaktr.

Etki analizi: Eitim diliolarak ngilizce

Akademisyenlerin ounun ngilizcesinin eitim vermeye yeterli olduu grlse de,bu konuda iki temel sorun tespit edilmitir:

Birok kurumdaki kdemli akademisyenler, ngilizce yeterlilii uzmanlk konularnretecek seviyede akademisyen eksiklii yaandn belirtmitir.

ED akademisyenlerinin ounun retim tarz, rencilerinin dil sorunlarna uygunzm retmelerine izin vermemektedir.

Adm Eylem neri Etki1 ED retimin

iyiletirilmesi

Ara dilin ngilizce olduu

eitimde yaklam, ouAvrupa lkesindekigelimeler paralelinde,eitimcinin kullanlan dilkonusunda ok sorumlulukalmad EDden,rencilerindile balsnrlamalarn dikkate aldDBEye, (Dil ve erik

Btnletirilmi Eitim)

kaydrlmaldr.

Eitim grevlileri ngilizce ders

ileme konusunda kendilerindendaha emin ve etkili

hissedeceklerdir.

renciler lisans ve (yerigeldiinde) lisansst eitimleriboyunca ihtiya duyduklarngilizce dil desteinialabileceklerdir.

2 ED retimgrevlilerinineitimi

ED akademisyenleri eitlieitimlere tabi tutularak,renimi kolaylatracak dizidil ve teknoloji odaklstratejiler benimsemeleri ve

bu sayede rencilerininreniminde daha fazlasorumluluk almalarsalanmaldr.

Eitim grevlileri, rencilerindile bal snrlarna ayakuyduraca ve snfta iletiim vemotivasyonun artmasnsalayacak stratejileruygulayaca iin, rencininrenim yk azalacaktr.


20/110


21/110

nsz

Proje ekibi yeleri ve grevleriBritish Council, Birleik Krallkn kltrel ilikiler ve eitim frsatlarndan sorumlu uluslararas

kuruluudur. Birleik Krallkta hayr kurumu olarak kaytl olan British Counciln, Trkiyenin dearalarnda olduu 110 lkede ubesi bulunmaktadr. British Council, eitim reformu alannda,bilhassa da retim ve renimde, kkl deneyim ve uzmanla sahiptir. British CouncilTrkiye, hem lke ii uzmanla bavurma, hem de ngiliz deneyimine ve uluslararasdanmanlardan oluan aa erime imkanna sahiptir. British Council, mevcut projeninfinansmann salam ve proje yneticisinin talimatyla, genel ynetiminin sorumluluunustlenmitir.Richard West,bu projenin British Council danmandr. West, Manchester niversitesinde 20yl retim grevlilii yaptktan sonra, 2005te, ngilizce dil eitiminde proje ve kurumlarndeerlendirilmesi ve ulusal temel deerlendirme almalar konusunda uzman ABC Language

Consultants firmasn kurdu. Yakn dnemdeki danmanlklar arasnda Msr, zbekistan,Rusya ve Suudi Arabistanda yapt proje ve kurum deerlendirmeleri ile Rusya veUkraynadaki temel deerlendirme almalar yer alyor. Richard West bu projede, aratrmagerelerini belirledi, ders gzlemlerini gerekletirdi, retmenlerle grmeler yapt,departman profillerini kard ve nihai raporun taslan hazrlad.TEPAV, Trkiye Ekonomi Politikalar Aratrma Vakf, merkezi Ankarada bulunan, kr amacgtmeyen, tarafsz bir dnce kuruluudur. Vakf, 2004 ylnda, Trkiyenin geleceiniekillendirmede bilginin ve fikirlerin gcne inanan bir grup i adam, brokrat ve akademisyentarafndan kuruldu. Kamu politikalarnn oluturulmasna katk salama amacnda olan TEPAV,Trkiye'deki fikir tartmalarnn bilgi ieriini zenginletirmeyi hedefliyor. Ekonomik geliimeaktif katks olan projeler gerekletiren ve gndemdeki sorunlar tartmak zere balcapolitika ve fikir reticilerini bir araya getiren TEPAV, anket tasarm ve geni lekli aratrmalarkonusunda engin tecrbeye sahiptir. TEPAV bu projede, saha almas programnnoluturulmas, aratrma gerelerinin tasarmna katkda bulunma, aratrma anketleri vekurumsal profillerin datm ve analizini yapma gibi sorumluluklar stlendi.

TeekkrBritish Council, aratrmaya planlama ve saha almas aamalar boyunca destek verenYksekretim Kuruluna (YK) teekkr eder.

British Council, aratrmaya katlan tm kurumlara, yetkililere ve retmenlere, programlarnve bulumalarn ayarlanmasnda, odak grup almalar ve gzlemlerde saladklar destek,anketlerin datm ve tamamlanmas konusunda gsterdikleri ibirlii ve saha almalarboyunca sergiledikleri konukseverlikten dolay ayrca teekkr eder.


22/110

Giri

n BilgiBritish Council ve TEPAV, 2013 ylnn Kasm aynda, Trkiyede devlet okullarnda

ngilizce retimi konusunda geni lekli bir aratrma gerekletirdiler (Vale ve d.,2013). Trkiye Ulusal htiya Analizi (TUA) raporu kapsamnda, ngilizcenin Trkiyeasndan ekonomik nemi incelendi ve snfta ngilizce retme pratii konusundadetayl bir aratrma gerekletirildi.Raporda; Trkiyenin ngilizce retimi alanndabeklenenden dk performans gsterdii ve bu yetersizliin Trkiyenin ekonomikgeliimini tehdit edebilecei sonularna varld:

Trkiye, ngilizce dil yeterlilii bakmndan henz rakip ekonomileri yakalayamamtr.Trkiye, eitli ngilizce konuma ltlerine gre srekli olarak ok dk sralarda yeralmaktadr. rnein, English First tarafndan gelitirilen 2013 ngilizceYeterlilik Endeksine(EPI) gre Trkiye, 60 lke arasnda 41inci srada bulunmaktadr . 2012 ylnda, hem anadili

Trke olanlarn, hem de Trkiyede ikamet edenlerin ortalama toplam Yabanc Dil Olarakngilizce Snav (TOEFL) puan, Sudan ve Etiyopya gibi Latin alfabesi kullanmayan lkelerebenzer ekilde, 120 zerinden 75tir.

Trkiyenin konumu 2012den bu yana iyileme gstermedi. Trkiye, 2014 ylnnngilizceYeterlilik Endeksine gre dnyada 47inci ve 24 Avrupa lkesi arasndasonuncu srada:

Avrupa

SralamasDnya

Sralamaslke Avrupa

SralamasDnya

Sralamaslke

1 1 Danimarka 13 16 Romanya

2 2 Hollanda 14 17 Macaristan3 3 sve 15 18 svire4 4 Finlandiya 16 19 ek Cumhuriyeti5 5 Norve 17 20 spanya6 6 Polonya 18 21 Portekiz

7 7 Avusturya 19 22 Slovakya

8 8 Estonya 20 27 talya9 9 Belika 21 29 Fransa

10 10 Almanya 22 36 Rusya

11 11 Slovenya 23 44 Ukrayna

12 14 Letonya 24 47 Trkiye

ekil 2:2014 ngilizce yeterliliine gre Avrupa sralamalar (EPI 2014)

ekil 2de grld gibi, ngilizce yeterlilii ile ekonomik konum birbiriyle yakndanilikili9. Trkiye, Avrupann en dk EPI performansn sergileyerek, sralamann

9EF, ulusal EPI puanlarnn kii bana ihracat, kii bana gayrisafi milli gelir, hizmet ihracat ve yaam kalitesi

gibi gstergeler ile doru orantl olduunu belirtiyor. Konuyu Harvard Business Reviewnun blogu iinkalemealan EF Kdemli Bakan Yardmcs Christopher McCormick yle diyor:Aratrma, nfusun ngilizce becerileriyle lkenin ekonomik performans arasnda dorudan bir iliki olduunugsteriyor. Gayrisafi milli gelir (GSMG) ve GSYH gibi gstergeler ykseliyor [2013 ylna ait EPIye gre],incelenen 60 lke ve blgenin hemen hepsinde, ngilizce yeterlilik seviyesindeki artlarn kii ba gelir artylabalantl olduu grld. Bireysel dzeyde ise dnyann her yerinden personel alm grevlileri ve K

yneticileri, lkelerinin genel seviyesine gre istisnai ngilizce becerileri olan i adaylarnn geli rlerinin %3050daha yksek olduunu belirtiyor. (ICEF Monitor 29 Ocak 2014)
http://blogs.hbr.org/2013/11/countries-with-better-english-have-better-economieshttp://blogs.hbr.org/2013/11/countries-with-better-english-have-better-economieshttp://blogs.hbr.org/2013/11/countries-with-better-english-have-better-economieshttp://blogs.hbr.org/2013/11/countries-with-better-english-have-better-economieshttp://blogs.hbr.org/2013/11/countries-with-better-english-have-better-economieshttp://blogs.hbr.org/2013/11/countries-with-better-english-have-better-economieshttp://blogs.hbr.org/2013/11/countries-with-better-english-have-better-economies


23/110

sonunda, ekonomik gstergeleri daha zayf olan pek ok lkenin (r. Romanya,Ukrayna) gerisinde yer alyor.10

2013 raporu, Trkiyede bir ngilizce a olduunu ortaya koyduktan sonra,nedenlerini incelemeye geiyor ve odana ilk ve orta dereceli devlet okullarnda

retim standartlarnn dkln alyor:

Devlet eitim sisteminde ngilizce retim ve reniminin baar seviyesinin nispeten dkolmasnn nedenlerini belirleyen bu alma sonucunda, iki temel gerek ortayakarlmtr:

A retmenler: retmenlerin byk blm (%80den fazlas) dil retiminde etkiliolabilmek iin gereken yeterliliklere ve dil becerilerine sahiptir; dolaysyla Trkiyeninrenci nfusunun ounluu, lise 12. snftan en az orta dzeyde ngilizce konuma,dinleme, okuma ve yazma becerisi kazanm olarak mezun olabilir.

B renciler: retmenlerin potansiyeline ve olumlu snf ortamna ramen, Trkiyegenelindeki rencilerin ounun (%90dan fazlas) ngilizce yeterlilik dzeyi, 1.000

saatten fazla (12inci snfn bitiminde yaklak toplam ders saati) ngilizce dersinden

sonra bile halen temel seviyede kalmaktadr.11

Trkiyedeki Devlet Okullarnda ngilizce Dilinin retimine likin Ulusal htiyaAnalizi (TUA) sonucunda ortaya konan gerek, okullarda ngilizce retiminintemel seviyeden teye geemediidir. niversite dzeyinde ngilizce dileitiminde yaanan sorunlarn arkasnda yatan ana sebep de budur.

British Council ve TEPAV tarafndan 2013 ylnda yaymlanan bu rapordaayrcaortaya karlan gereklerin temelinde yatan be ana unsur tespit edilmi ve

sorunlarn almasna ve lke genelinde ngilizce reniminin iyiletirilmesineynelik nerilerde bulunulmutur.

Bulgular neriler

Gzlemlenen retmenlerin %80inden fazlasngilizce retmeni olarak gerekliliklerikarlayacak dzeyde mesleki yeterlilie ve dilyeterliliine sahiptir. Ancak, ziyaret edilenbtn okullarda, ngilizcenin bir iletiim diliolarak deil, bir ders olarak retildii

gzlemlenmitir.

ngilizce retmenleri iin kapsaml vesrdrlebilir bir hizmet ii eitim sistemi

gelitirilmelidir.12

Gzlemlenen tm snflarda, rencilerinngilizce iletiim kurmay ve dili, bamszolarak ilevsel bir biimde kullanmayrenemedikleri saptanmtr.

Burada, gncel ngilizce retim yntemlerive ktlar bakmndan yeterlilikleri artrmaamac gzetilmelidir. zellikle de,ngilizcenin bir iletiim arac olarakretilmesine odaklanlmaldr, (yalnzcadilbilgisi odakl bir retimyerine).

10Trkiyede kii bana den gelir, 10.815 ABD Dolar iken, bu rakam Romanyada 8.635, Ukraynada ise 2.542ABD Dolardr (Kaynak: Uluslararas Para Fonu).11

Vale ve d.2013: 15-16; balang aamasndaki retmen eitimi ile mezuniyet/niversiteye giri snavlarnn,ngilizce anda rol oynayan unsurlar arasnda gsterilmedii dikkati ekmektedir. 12TUAnin bu nerisi, mevcut rapora yansmtr; bkz. Blm 6.


24/110

Gzlemlenen snflarn hemen hemen hepsi,rencilerin ikier kiilik sralarda oturduuekilde dzenlenmitir. Ancak retmenler buoturma dzenini, rencileri gnlk snfartlarnda bamsz, iletiimsel dil pratiiyapacak ekilde, iftler ya da gruplar halinde

organize etmek iin kullanamamaktadr.

Gnlk snf uygulamalarna ikili alma vegrup almas dahil edilmeli veynetilmelidir;

Mevcut durumda, resmi ders kitaplar vemfredat, rencilerin farkllk gsterendzeylerini ve ihtiyalarn dikkate alrnitelikte deildir.

Mfredat ve ders kitaplar ile ilgili renimmateryalleri revize edilerek gelitirilmelidir.Yukarda bahsi geen revize edilmimfredat ve renim materyalleri, 2incisnftan 12inci snfa kadar gereki birilerleme sergilemelidir.

Kendileriyle grme yaplan retmenler,ngilizce retim sreci ve uygulamaskonusunda ok az sz sahibi olduklarnbelirtmilerdir. lgililerle ve retmenlerleyaplan grmeler, mevcut mfettilerin

ngilizce retiminde uzman olmadklarn,genelde ngilizce bilmediklerini ve okulziyaretleri srasnda retmenlere tavsiye veyadestek vermediklerini/veremediklerini ortaya

karmtr.

ngilizce retimine ilikin teftiler, 5-10yllk bir sre ierisinde,tefti art gzetimednmelidir. ngilizce derslerinidenetleyecek mfettiler, konunun uzmanolmaldr. Dolaysyla, bakanln bu revize

edilmi grev iin atayaca personeli,kdemli ya da ngilizce retme becerilerikantlanm ngilizce retmenleri arasndan

semesi nerilmektedir.13

TUA raporunun yaymlanmasnn ardndan, Trkiyedeki niversitelerde zerinebenzer bir alma yaplmas nerildi. British Council da, bir temel deerlendirmealmas olarak nitelendirilen bu aratrmann finansman ve uygulamasn stlendi.Temel deerlendirme almas, bir eitim sistemi, sektr ya da kurumundaki mevcutdurumu ayrntl bir ekilde ortaya koymak iin yaplan aratrma olarak tanmlanabilir.

Bu ekilde bir temel deerlendirme almas, genellikle aadaki zelikleri tar:

Reform ya da deiiklik gerekebilecek alanlar belirler, Bu reformlarn nasl uygulanabileceine dair neriler getirir, Reformlarn uygulamaya konmasndan sonraki deiimin kyaslanabilmesi iin bir

zemin oluturur.

Bir lkede niversite dzeyinde ngilizce retimi konusunda bugne kadargerekletirilen en kapsaml aratrmalardan biri olan bu temel deerlendirmealmas, niversitelerde baka yerlerde de tekrarlanabilecek iyi uygulama rneklerini

tespit ederek, dier kurumlarn en iyi uygulamalarndan edinilen dersleri uyarlamakyoluyla yeniden dzenlenebilecek bir sistem oluturmay amalamaktadr. Buyaklam, bulgular ve nerilerle de desteklenmitir; buradaki nerilerin hemen hementm, Trkiyedeki niversitelerdehalihazrda uygulanmakta olan rnek ve yenilikleritemel almaktadr.

Amalar ve grev tanmTemel deerlendirme almasnn amac, geni kapsaml iki soruyla belirtilmitir:

Trkiyenin devlet ve vakf niversitelerinde yksekretim programlar ncesinde veesnasnda hangi koullarda veriliyor ve bu koullar nasl iyiletirilebilir?

13Liselerde ngilizce seviyelerinin dk olmasnda rol olan be unsur (Vale ve d. 2013: 16-17, 54, 56)


25/110

Bu sorularla, hem mevcut koullarn tarifi, hem de bu koullarn nasliyiletirilebileceine dair nerilerirdelenmektedir. Koullar ile yalnzca Trkiyedekiniversitelerde ngilizce retiminin fiziksel ve organizasyonel koullar deil, eitliuluslararas, ulusal ve kurumsal makamlarn ngilizce retmenlerini tabi tuttuu

koullar da kastedilmektedir. ngilizce dersleri ifadesi ise yalnzca hazrlk snfndaverilen trden younlatrlm ngilizce derslerini deil, lisans ve yksek lisansseviyelerindeki, eitim dili ngilizce olan programlar da kapsamaktadr.

Temel aratrma sorularn geni bir yorumla ele alan aratrmaclar, ngilizceretimini, her biri farkl hedef kitleleri zel olarak ilgilendiren birbiriyle ilikili bebalamsal dzeyde inceleme yoluna gitmitir:

Uluslararas balam: Kreselleme

(Bologna Sreci, niversitelerin uluslararaslamas vb.)Ulusal balam: Eitim dili

Kurumsal balam: Dil eitimi

Departmansal balam

a) ngilizce retimi b) Eitim dilinin ngilizce olmas

Raporun yaps

Bu balamlardan her biri, nmzdeki blmlerde incelenecektir. Raporun yaps,Trkiyedeki niversitelerde verilen ngilizce eitimini bu balamsal ereveierisinde takip etmektedir:

1 Uluslararas balam: Kreselleme2 Ulusal balam: Eitim dili3 Kurumsal balam: Dil eitimi4 Departmansal balam: ngilizce retimi5 Departmansal balam: Eitim dili olarak ngilizce

Bu yapnn ayrca, okullarda ngilizce retimine dair ihtiya analizi yaklamndantemel olarak ayrld gzlenir. 2013 ylnda yaynlanan raporda, zellikle ngilizceretiminin kurumsal ve departmansal balamlarna odaklanlrken,14 ok dahakapsaml olan mevcut aratrmada ise Trkiyedeki niversitelerde y olumsuzynde etkileyen daha geni apl uluslararas meseleler incelenmektedir.

Aratrma yntemleriBu temel deerlendirme almas kapsamnda, MartNisan 2015 tarihlerinde, YKile fikir birlii edilerek seilen, aada grlen geni eitlilikte 38 niversitede byklekli bir aratrma gerekletirildi.

14Raporda hizmet ncesiretmen eitimine ya da ngilizcenin bitirme snavlarna dahil edilmemesininetkilerine geni apl yer verilmemesi de bu sebepten olabilir.


26/110

ngilizce, Trke ve ift dilde eitim yapan niversiteler Devlet ve vakf niversiteleri Eski ve yeni niversiteler Byk ve kk niversiteler.

Corafi yaygnl ve temsil edilebilirlii salamak iin Trkiyenin farkl blgelerinden15 ehirde gerekletirilen aratrma iin bir dizi nicel ve nitel yntem kullanld.Sonularn gvenilirliini salamak amacyla bulgular, mmkn olan her yerde enaziki veri kaynayla desteklendi. Kullanlan farkl aratrma yntemleri aadakigibidir:

AnketlerAnketler, eitim dili ngilizce olan ngilizce retmenleri, renciler veakademisyenlere ynelik olarak tasarland. Bu anketler, bir grup katlmcdan

edinilen sonularn dierleriyle rahatlkla karlatrlabilmesi iin birbirineparalel olarak dzenlendi. Anketler iin ncelikle pilot uygulama yapld,arkasndan proje orta tarafndan gzden geirildi. Anketler, be hafta srensaha almalar boyunca 22 niversitede, projenin amalarnn aklanabilmesive olas sorularn hemen yantlanabilmesi iin genelde internet ortam yerineTEPAV ekibi tarafndan yz yze datld. Sonrasnda ise istatistik adan analizedildi ve proje ortann her biri tarafndan incelendi. Yaplan anket saylaraadaki gibidir:

ngilizce retmenleri S = 350ED retmenler S = 64renciler S = 4320

GzlemGrevli danman, ziyaret edilen tm niversitelerde snf gzlemi yapt. Bukapsamda, hem hazrlk okullarnda verilen dil dersleri, hem de lisans velisansst programlarn ED/SA dersleri gzlemlendi. Nicel sreten nitel veriedinilebilmesi iin, derslerden her birinin ana unsurlar belirlendi ve tablo halinegetirildi. Gzlemlenen ders saylar, tabloda grld gibidir:

Topla

m

Kadnretmenler

Erkek

retmenlerAna dilini

konuanlarAna dilini

konumayanlar

dersleri N = 49 43 6 9 40ED/SA dersler N =16 8 8 3 13`

Yaplandrlm grmelerAratrma kapsamndaki, hem danman, hem de TEPAV D likilerKoordinatr tarafndan ziyaret edilen tm niversitelerde yaplandrlm yzyze grmeler gerekletirildi. Kurumsal profiller, niversitelerin rektrlktemsilcileriyle yaplan grmelerde tamamland; departmansal profiller iseokullarn ynetici ya da yardmcs veya ngilizce retiminden sorumludepartman araclyla oluturuldu. Yaplandrlm grmeler srasndakartlan profil saylar, tabloda grld gibidir:


27/110

Toplam Devletniversiteleri

Vakf niversiteleri

Kurumsal profiller S = 21 12 9

Departmansal

profiller

S = 24 14 10

Odak grup almalar Her niversitede, danman ve kimi sefer de BritishCouncil Proje Yneticisi, retmenlik, iyi uygulamalar ve sorunlar zerinegrlerini almak amacyla ngilizce retmenleriyle grup halinde bir arayageldiler. Bu odak grup almalar, retmenlerin fikirlerini szleriniesirgemeden, aka dile getirebilmeleri adna, ynetici ya da yneticiyardmclarnn yokluunda gerekletirildi. Odak grup almalar, drt ile 55arasnda deien sayda, ortalamada ise 15 katlmcyla gerekletirildi.almalara toplamda 351 retmen katld.

Masa ba aratrmalarGenel anlamda Trkiyede yksekretim, zel olarakise

ngilizce dil retimine ilikin belgeler kullanlarak kapsaml masa baaratrmalar gerekletirildi. Bavurulan belgelerin listesi, bu raporun iliiindekireferans blmnde, gereken yerlerde Trkeden ngilizceye evirileriyleberaber verilmitir.

Pilot almaKullanlan eitli aratrma yntemi ve aralarnn geerliliini snamak amacyla,YKn tam listesine dahil edilmeyen iki niversitede (biri devlet, biri vakf) bir pilotalmagerekletirildi. Bu pilot alma sonucunda, hem nitel hem de nicel aratrmaaralarnda eitli revizyonlara gidildi. Pilot almadan edinilen veriler, bu raporda

sunulan bulgulara mmkn olduunca dahil edildi.

Snrlamalar Aratrma, her ne kadar geni lekte gerekletirilmi olsa da,Trkiyedeki niversitelerin ancak yzde 12,5ini kapsamaktadr. Gzlemlenen vegrlen retmenler, niversitelerin kendileri tarafndan, proje ortaklarncabelirlenen klavuz ilkeler dorultusunda seilmitir.

Ziyaret ve gzlem program son derece youndu. Yirmi be gn iinde, Trkiyeninsekiz ehrinde 22 niversite ziyaret edildi. Bu sre her ne kadar gzlemler, grmelerve odak grup almalar iin yeterli olsa da, rencilerle derinlemesine bir grme

yaplmasna fazla vakit brakmyordu. Bunun yannda, plann orijinal halinde yeralmayan ED derslerin gzlemlerinin niversite ziyaretleri programna eklenmesikonusunda kimi zaman zorluklar yaand.

Zaman izelgesi Planlama ve pilot alma, ubat 2015te yapld. Saha almas iseMartNisan 2015 tarihlerinde gerekletirildi.

Aratrma etiiAratrma, Trkiyede ve Birleik Krallkta geerli eitimsel ve dilbilimsel aratrmaetii normlarna mmkn olduunca uygun ekilde gerekletirildi. Tm katlmc kiive kurumlara, aratrmann gizli ve anonim olaca konusunda bilhassa gvence verildi.Katlmclar, sonularn basl bir yayn ve ilgililerin katlmyla dzenlenecek tantm


28/110

etkinlikleriyle paylalacandan haberdar edildi.


1.0 Eitimde devrimGetiimiz on sene ierisinde, dnya genelinde meydana gelen demografik,ekonomik ve teknolojik deiikliklere cevaben, Graddolun15 tabiriyle eitimdedevrim yaand. Bunun yksekretim balamndaki sonucu ise niversitelerinkresellemesi, yani yerel veya ulusal kurumlar olmaktan kp, renci, personel vefinansman konusunda rekabet etmek zorunda olan kresel kurumlara dnmesioldu:

En iyi niversiteler, kresel bir akademik para birimine ve kresel bir igcne sahip olan,ngilizcenin giderek tek kresel dil haline geldii uluslararas akademik piyasannvatandalardr. Bu niversiteler, en iyi mezunlarn gitgide artan bir ekilde, ok ulusluirketlerde almaya ynlendiriyor. Kresel niversiteler yaratlmasna ilk olarak Amerikallar

nclk etmiti; imdilerdeyse, dier tm aktrler de sreten pay alma abasnda.16

Trkiyenin, 2023 ylna kadar dnyann en iyi on ekonomisinden biri haline gelmegayreti dahilinde, sreten pay alma gibi net bir hedefi bulunuyor. Sz konusuhedef, Temmuz 2013te YK ile British Council ortaklnda dzenlenen Bilgi,novasyon ve Byme balkl konferansta ortaya konmutu:

[Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardmcs Davut Kavranolu] Dnya standardnda birniversite sistemi ve dnya standardnda bilim insanlar ve mhendisler olmadan dnyann ilkon ekonomisi arasna giremeyeceimizin son derece farkndayz Daha akll makinelere,okullara ve niversitelere, daha akll bir ekonomiye ve daha akll irketlere sahip olmakzorundayz, szlerine, niversitelerin, Trkiyenin geliiminde ve yksek teknolojili, yksekdeer reten bir ekonomiye dnmnde hayati rol oynamas gerektii grn deekledi.

Kavranolu, 3 Temmuzda yapt al konumasnda ayrca, 2023 yl hedeflerineulaabilmek iin yksekretim sisteminde esasl bir reforma ihtiya olduunu da kabul etti.Kavranolu, Trkiyedeki mevcut niversite sistemi ile niversitelerimizin baarl olmasn

bekleyemeyiz, eklinde konutu.17

Yukardaki alnt, Trkiyenin nmzdeki yllarda ekonomik bymesine katkdabulunmak iin dnya standardnda niversitelere olan ihtiyacn aka ortayakoyuyor. Ayn zamanda, Trkiyedeki niversitelerde ngilizcenin retildii vekullanld balam da veriyor; zira grlecei gibi ngilizce, akademik aratrmayaymnda, bilgi alveriinde ve eitimde kullanlan ana dil olarak benzersiz bir roloynuyor.

15Graddol 2006: 7016

The Economist, 8 Eyll 2005, aktaran Graddol 2006: 7417`World-class universities key to knowledge economy plan, World University News280 [www.universityworldnews.com/article.php?story=201301111]


29/110

Bu ksmda Trkiyenin dnya standardnda niversiteler yaratmakta ne denli baarlolduuna baklacak. zellikle incelenecek alanlar ise aadaki gibi olacak:

1 niversite sralamalar

2 Aratrma3 Bologna sreci4 renci hareketlilii5 Eitim personeli hareketlilii6 ngilizcenin rol

1.1 niversite sralamalarGetiimiz yllarda dnyann niversitelerini kademelendiren eitli sralamalarortaya kt; bu tablolar, yalnzca en iyi niversiteleri belirlemekle kalmayp, kalite vedeiimin de yol gstericileri haline geldi. niversite sralamalar, bavurulan kriterler

ve dzenlenme ekline gre farkllk gsteriyor. En saygn deerlendirmelerden biriolan Birleik Krallk meneli Times Higher Education sralamas, Trkiyenin 2013ylndan bu yana byk aama kaydettiine iaret ediyor:

Trkiye hzl bir yl geirdi... Bugn ilk 200n arasna girmi drt niversitesi olan lkeninsralamalarnda da arpc artlar meydana geldi. Orta Dou Teknik niversitesi; itibar,uluslararas grnm ve aratrma alanndaki etkililik puanlarnda byk iyileme kaydederek,en iyi 200 niversite arasnda 85inci srada yer ald. stanbul Teknik niversitesi bu yl 165incisradan, Sabanc niversitesi ise ilk defa olmak zere, 182inci sradan ilk 200n arasnda yer

ald.18

Times Higher Education 2015 sralamalarnda, gelimekte olan ekonomiler olaraksnflandrlan lkeler iin ayr bir tablo yer alyor ve burada Trkiye yine, ilk 10da ,ilk 100de ise sekiz niversitesiyle19gl bir duru sergiliyor:

in (27)Tayvan (19)

Hindistan (11)

Trkiye (8)Rusya (7)

G. Afrika (5)

Brezilya (4)

Tayland (3)

Meksika (2)

Polonya (2)

Birleik Arap Emirlikleri (2)ek Cumhuriyeti (2)ili (2)Macaristan (2)

Malezya (1)

Pakistan (1)

Kolombiya (1)

18Times Higher Education Supplementtarafndan 2015 ylnda yaymlanan senelik niversite sralamalar. Not:

lk 200e giren drdnc Trk niversitesiolan Boazii, 139uncu srada yer ald (bkz. ekil 5).19ODT (3nc), Boazii (7inci), stanbul Teknik niversitesi (8inci), Sabanc (15inci), Bilkent (19uncu), Ko(29uncu), stanbul (51inci), Hacettepe (82nci).


30/110

Fas (1)

0 10 20 30

ekil 3:niversite sralamalar: lk 100 BRICS ve Gelimekte Olan Ekonomiler Sralamalar2015

(Kaynak: Times Higher Education Supplement: www.timeshighereducation.co.uk/world-

university-rankings)

Ancak dier alardan bakldnda, Trkiyenin performans o kadar salamgrnmyor:

lk olarak; Trkiye, Times Higher Educationn sralamasnda ilk 200de drtniversiteyle yer alrken, hesaplamalarnda farkl kriterler kullanlan QS veShanghai tablolarna girememektedir (bkz. ekil 5).

kinci olarak, sralamalarn st basamaklarnda yer alan Trk niversitelerininsays, MIST20 lkeler grubunda yer alan Meksika ve Gney Kore gibi diergelimekte olan ekonomilerden daha dktr.

nc olarak da, Trkiyenin kendi URAP sralamalarndan ok daha fazlasayda (76) niversite yer alsa da, sralamalarda ok daha alt seviyede yer alanniversiteler de bulunmaktadr.

Bu sorun aadaki tabloda grlebilir:

Sralama MEKSKA ENDONEZYA GNEY KORE TRKYE

Kaynak Urap QS Shan THE Urap QS Shan THE Urap QS Shan THE Urap QS Shan THE

1-99 0 0 0 0 0 0 0 0 1 3 0 3 0 0 0 1

100-199 1 1 0 0 0 0 0 0 3 3 1 1 0 0 0 3

200-299 0 4 1 0 0 0 0 0 2 2 4 1 0 0 0 1

300-399 0 4 0 0 1 0 4 2 4 0 2 0400-499 0 2 1 0 1 0 6 3 2 4 3 1

500-599 0 0 0 1 4 5 4 1

600-699 0 0 0 0 3 6 0 1

700-799 1 0 0 4 4 0 3 2

800-899 0 0 3 2

900-999 1 0 5 5

1.000-99 1 0 2 4

1.100-99 1 0 4 10

1.200-99 3 0 1 5

1.300-99 0 0 5 10

1.400-99 1 0 1 6

1.500-99 0 1 3 5

1.600-99 2 1 0 41.700-99 1 1 0 7

1.800-99 0 1 0 3

1.900-99 0 1 1 4

Toplamlar 13 11 2 0 5 7 0 0 52 24 11 5 76 9 1 5

Kaynaklar Urap niversitelerin Akademik Performansa Gre Sralamas (URAP) Aratrma Laboratuvar, Orta DouTeknik niversitesi Enformatik Enstits

QS BritishQuacquarelli Symonds (QS) tarafndan yaymlanan QS Dnya niversite Sralamalar.Shan Shanghai Jiao Tong niversitesi, Dnya Standardnda niversiteler Merkezi tarafndan yaymlanan

Dnya niversiteleri Akademik Sralamas.

20MIST;Meksika, Endonezya, Gney Kore ve Trkiyenin ba harflerinden oluan bir ksaltmadr. Terim,birbirinden olduka farkl drt ekonomi Brezilya, Rusya, Hindistan ve in- iin kullanlan "BRIC"ksaltmasnn

da mucidi olan Goldman Sachsda grevli ekonomist Jim O'Neill tarafndan tretilmitir. MIST ter imiyleyse,birbirinden daha da uzak drt G20 lkesi bir araya getirilerek, "gelimekte olan byk ekonomilerin"oluturduu sonraki katman ifade ediliyor.
http://en.wikipedia.org/wiki/Quacquarelli_Symondshttp://www.ft.com/cms/s/2/112ca932-00ab-11df-ae8d-00144feabdc0.html#axzz1Adlw4gQvhttp://www.ft.com/cms/s/2/112ca932-00ab-11df-ae8d-00144feabdc0.html#axzz1Adlw4gQvhttp://www.ft.com/cms/s/2/112ca932-00ab-11df-ae8d-00144feabdc0.html#axzz1Adlw4gQvhttp://en.wikipedia.org/wiki/Quacquarelli_Symonds


31/110

THE Times Higher Education Dnya niversite Sralamalar

ekil 4:MIST niversitelerinin dnya sralamalarnda yerleri

Bu sorunlardan belki de en ok kayg uyandrc olan, ncs, yani ilk 1.000indnda kalan ok sayda dk performansl niversite olmasdr. Yakn dneme

kadar, Trkiyenin 175 niversitesinden yalnzca birka kresel sralamalarda yerald iin, niversitelerin ounun ne derece zayf olduklarn ya da zayfynlerininne olduubilinmiyordu. Bu nedenle, Orta Dou Teknik niversitesi 2011 ylndan buyana her sene, dokuz performans gstergesi kullanarak kresel bir sralama karanve Trkiyedeki niversitelere akademik performans bakmndan kendilerinidenetleme ans21 veren, dnyann en iyi 2.000 niversitesini belirleyen URAP(niversitelerin Akademik Performansa Gre Sralamas) tablosunu yaymlyor.

niversite Stat Eitim diliURAP

(1.000)

QS

(800)

Shanghai

ARWU (500)

THE

(300)

SCIMAGO

(1.000)

ODT Devlet ngilizce 433 401-10 - 85 569Boazii Devlet ngilizce 575 399= - 139 (1.155)stanbul Teknik Devlet Trke & ngilizce 488 501-50 - 165= 671Sabanc Vakf ngilizce (1.192) 471-80 - 182= (1.794)Bilkent Vakf ngilizce 860 399= - 226-50 (1.274)Ko Vakf ngilizce (1.162) 461-70 - - 475Hacettepe Devlet Trke & ngilizce 525 601-50 - - (1.875)stanbul Devlet Trke & ngilizce 489 601-50 401-50 - 440Ankara Devlet Trke 535 701+ - 549Ege Devlet Trke & ngilizce 487 582Gazi Devlet Trke & ngilizce 532 522Erciyes Vakf Trke & ngilizce 791 894Dokuz Eyll Devlet Trke & ngilizce 991 907Marmara Devlet Trke & ngilizce 982 984Gaziantep Devlet ngilizce 831 (1.529)ukurova Devlet Trke& ngilizce 729 (1.126)Sleyman Demirel Devlet Trke & ngilizce 760 -Mersin Devlet Trke & ngilizce 957 (1.791=)Seluk Devlet Trke & ngilizce 978 834Yldz Teknik Devlet Trke 987 (1.343)Gaziosmanpaa Devlet Trke 1.000 (1.804)Atatrk Devlet Trke 959 890TOPLAMLAR Devlet 17

Vakf 5ED 6EDT 4

T-ED12

20 9 1 5 12

ekil 5:Trkiyenin en st sralarda yer alan niversiteleri:URAP 1.000, QS 800, Shanghai 500, THE 300, SCIMAGO 1.000

En iyi 2.000 niversiteyi gsteren URAP sralamalar her ne kadar deerli grnse de,halihazrda Trkiyenin 175 niversitesinden yalnzca 76sn ieriyor vedeerlendirme, zayf olunan alanlar dzeltmek yerine saptamaya younlayor.Kavranolunun dikkati ektii gibi (yukarda, Blm 1.0), durumu dzeltmek veTrkiyenin ok saydaki beklenenden dk performans sergileyen niversitesindekaliteyi artrmak iin reforma ihtiya vardr. Bunun iin, dier gelimekte olanekonomilerde halihazrda ne trde reformlar yapldn dikkate alarak, bunlarTrkiyenin Yksekretim Yasas iin teklif edilen deiikliklerle kyaslamakta fayda

21mruzun F ve O Alaehir (t.y.),A National Ranking for Turkish Universities: URAP-TR[file:///l:/URAP~%20%20%National%20Ranking%20for%20Turkish%20Universities]


32/110

olacaktr.

Rusyada olduka benzer bir durum yaanm, ok sayda niversite sralamalarda yeralmamt. zm arayna giren hkmet, dier lkelerdeki gelimeleri inceledi,ardndan da, en iyi niversitelerini dntrmek iin geni lekli bir program finanse

ederek uygulamaya koydu. Eitim ve Bilim Bakan Yardmcs Alexander Povalko'nunproje hakkndaki deerlendirmesi u ekildeydi:

Proje 5-100, 2013 ylnda, Rusyann en iyi niversitelerini desteklemek amacyla ve 2020 ylnakadar en azndan beini dnyann nde gelen niversite sralamalarnda ilk 100 de grmearzusuyla hayata geirildi. inin 211 ve 985 balkl projeleri, Gney Korenin Brain Korea 21program, Japonyann Global 30 projesi, Almanyann Mkemmellik Giriimi ve ok saydadier projenin konsept ve deneyimlerinden en iyilerini bir araya getirmeye altk. Proje 5 -100konseptinin yaratm sreci iin dnya standardnda niversiteler yaratma konusunda en iyiuluslararas uzmanlar alld.

Bununla beraber, sralamada en st seviyeye ulama gayesi, projenin asli amac deildir.

Sralamalar yalnzca, niversite performansn lmede dikkate alnan nemli gstergelerdenbiridir. Proje 5-100, en st seviye Rus niversitelerini, kurumlarn uluslararas rnek model veuygulamalara uygun olarak kkl ekilde dnm hedefi etrafnda buluturan kapsaml birakademik mkemmeliyet giriimidir.

Bu dnmle gzetilen hedef vardr. lk olarak, niversite ortamn deitirmek; kapsamlngilizce iletiim imkanlar, geni bir uluslararas eitim program seenei, kampste rahatkonaklama koullar ve hizmetler salayarak, dnya standardnda bir seviyeye ykseltmekistiyoruz.

kincisi, niversitemizi aratrma alannda reforma gtrmek; nde gelen uluslararas aratrmaekipleriyle ortaklk kurmak ve kendimiz de byle ekipler oluturmak; uluslararas ok referans

verilen aratrma yaynlarndaki varlmz artrmak; niversiteler ile i ve sanayi dnyasarasnda etkin ibirlii gelitirmek ve kresel inovatif rn pazarnda sunduumuz teknolojitransferi hizmetine talebi artrmak.

nc olarak, niversitelerimizin cazibesini artrarak, yetenekli uluslararas akademisyen verencileri ekmek, bylelikle eitim ve aratrma alannda kendimizi sergilemek ve Rus

niversitelerinin en iyilerini yurtdnda tannr hale getirmek istiyoruz.22

Trkiyenin durumu Rusyannkiyle birebir ayn deildir. Trkiyenin,Rusyadan farklolarak, ilk 200de (her ne kadar bazlar Povalkonun tespit ettii zayf noktalarpaylayor gibi grnse de)zaten birden fazla niversitesi vardr. Trkiye, eer en iyi

niversitelerinin kalitesini srdrmek ve dier niversitelerinin kalitesinin de ulusalgeliime katkda bulunacaklar ekilde iyilemesini salamak niyetindeyse, benzerpolitikalara ve yatrmlara ihtiya duyabilir.

Bu rapor genelinde, Trkiyedeki niversitelerin mevcut ngilizce ann23niversite faaliyetlerinin hemen hemen her alannda hakim olduu ve niversitelerinkalitesine, kresel rekabet gcne ve lkenin ekonomik geliimine katkda bulunma

22www.timeshighereductaionco.uk/world-university-rankings/2015/brics-and-emerging-

economies/analysis/push-for-the-top23

Bkz. Koru ve Akesson 2011. Bu raporda, Trkiyenin ngilizceYeterlilik Endeksi (EPI) testindeki performanstemel alnm; Trkiyenin ngilizceeksiini mesleklere gre gsteren daha ayrntl bir gncelleme iin bkz.Education First 2014; bkz. ayrca ekil 2.


33/110

kabiliyetine ciddi boyutta zarar verdii savunulacaktr.

1.2 AratrmaAratrma, niversitelerin kalitesini belirleyen anahtar gstergelerden olmasnn yansra, ulusal ekonomik geliimi etkileyen ana unsurlardan biridir. En son yaplan

Scimago aratrma deerlendirmesi24 Trkiyeyi bu konudaki dnya sralamalarnda20inci sraya yerletiriyor:

Sra lke

1 Amerika Birleik Devletleri

2 in

3 Birleik Krallk

4 Almanya

5 Japonya

6 Fransa

7 Kanada

8 talya

9 Hindistan

10 spanya

11 Avustralya

12 Gney Kore

13 Rusya Federasyonu

14 Hollanda

15 Brezilya

16 Tayvan

17 svire

18 sve

19 Polonya

20 Trkiye

21 Belika

22 srail

23 ran

24 Avusturya

25 Danimarka

ekil 6:Scimago lke Aratrma Sralamalar (2014)

Odana Orta Douyu alan yakn tarihli bir dier deerlendirmede,25 aratrmalarnBatnn gerisinde kaldn belirterek al yaplsa da, Trkiye ile rann kaydettikleribilhassa etkileyici gelimeye de dikkat ekiliyor ve blgenin aratrma makaleleri vedeerlendirmelerinin yaklak yarsn Trkiyenin rettii de not dlyor. Trkiye,aratrma ktsnda da byk bir art yaayarak, 2000 ylnda 5.000i ancak geenmakale saysnn 2009da neredeyse 22.000e ykselmi olduu; yani dnya toplamnn

24

[www.scimagojr.com/countryrank.php]; MIST lkelerinin sralamadaki yerleri: Meksika 28inci, Endonezya61inci, Gney Kore 12inci ve Trkiye 20inci.25Adams J ve d.(2011), Global Research Report Middle East, Leeds: Thomson Reuters


34/110

yzde 0,7sinden yzde 1,9una ykseldii grlyor.

Bunlar her ne kadar arpc rakamlar olsa da, deerlendirmelerden ikisi de,aratrmalarn Trkiye genelindeki niversitelere dalmn gstermiyor. Bununlaberaber, gncel Scimago deerlendirmesinde, dnyann en iyi 5.000 aratrma kurumu

arasna Trkiyeden yalnzca 60 niversitenin dahil edildii, yaklak te ikisinin isearatrma alannda aktif deil26eklinde snflandrlmas gerektii grlyor. Bu ciddibir zayf noktadr: Alt sralarda yer alan niversitelerde dahi birtakm aratrmafaaliyetleri yaplyor olmaldr ve saladklar eitim aratrmalarla ekillenmelidir. Budurum ile rnein dier lkelerde uygulanan trde bir periyodik aratrmadeerlendirme uygulamas (ADU) yoluyla, ilgilenilmesi gerekmektedir.

Burada sorulmas gereken bir baka soru da, Trkiyedeki niversitelerin faklteyeleri ve rencilerinin akademik aratrmalara ne derece eriimi olduudur.Akademik aratrmalarn ezici bir ounluu ngilizce yaymlanyor. Getiimiz yllarda,

hem akademik yaynlarn says, hem de ngilizce olmayan yayn says iki katndanfazlaya km olsa da, yakn tarihli bir ankete gre27, ngilizce genelde bilim camiasnnortak iletiim dili olarak kabul ediliyor. rnein, Scopus veri tabannda yer alanyaynlarn yaklak%80i ngilizcedir.

Daha da nemli olan bir dier nokta ise bu aratrmann Trkiyeli akademisyenler iinne denli eriilebilir olduudur:

Tm alanlarda yaplan aratrmalarn byk ounluu Trkiye dnda yaymlanyorve ngilizce yazlyor; Trkiyeli aratrmaclarn alanlarndaki aratrmalarn ouna

eriebilmek iin ngilizce seviyelerinin iyi olmas gerekiyor. Tm alanlarda yaplan aratrmalarn byk ounluu ngilizce yazldndan,aratrmalarnn yaymlanmasn ve uluslararas alanda dolama girmesini isteyenTrkiyeli aratrmaclarn ngilizce seviyelerinin iyi olmas gerekiyor.

Trkiyeli akademisyenler, akademik yayn okuma ve hakemli akademik yaynlar iinyazma becerilerinin her ikisinde de seviyelerinin yetersiz olduunu belirtiyor. Mevcutaratrmada, akademisyenlerden iyiletirme gerektiren becerilerini belirlemeleriistendi:

ngilizce retme becerinizi desteklemek iin aadaki derslerden hangisini almak isterdiniz?(0 = faydal deil, 3 = esas)ngilizce dil becerisi ED

niversitelerED& EDT

niversitelerEDT

niversitelerTm

niversitelerSra

Meslekta incelemesindengemi yayn

1,6 1,5 - 1,6 3=

Akademik okuma becerimi

gelitirmek

1,4 1,2 - 1,3 7

ekil 7: ED akademisyenlerin dil konusundaki ncelikleri (S = 64)

26

(www.scimagoir.com); bkz. ayrca ekil 527Van Weijen (2012); dier tahminler daha yksek: Barnett ve d.(2012), Scopus veri tabanndaki yaynlarnyzde 85inin ngilizce olduunu belirtiyor.
http://www.scimagoir.com/http://www.scimagoir.com/http://www.scimagoir.com/http://www.scimagoir.com/http://www.scimagoir.com/http://www.scimagoir.com/


35/110

Bu rakamlar, Trkiyedeki niversitelerde bir ngilizce a olduu ve de bu anhem niversitelerde retilen aratrmalarn nicelik ve niteliini, hem deakademisyenlerin kendi alanlarnda, retmenliklerinin ve aratrma yaynlarnnniteliini artracak aratrmalara eriim becerisine zarar verebilecei fikrini pekitirirnitelikte.

1.3 Bologna sreciniversitelerin kresellemesinde rol oynayan ikinci ana unsur, ilk olarak 1999 ylnda29 lkenin ve halihazrda 49 lkenin imzacs olduu Bologna srecidir. Trkiye,28anlamay 2001 ylnda Hrvatistan, Kbrs Rum Kesimi ve Lihtentayn ile birlikteimzalamtr. Bologna srecinin balca amalar, Avrupadaki yksekretimkurumlarnn aadaki be temel alan dorultusunda uyumlu hale getirilmesidir: yksekretim yaps ( kademeli lisans, master ve doktora sistemi) eitim derecelerinin ve dnemlerinin tannmas

birleik dereceler sosyal boyut yksekretime eriim, toplumsal cinsiyet meseleleri, yaam boyurenim vb.

kalite gvencesi.Trkiye'nin Bologna anlamasn imzalamada motivasyonu, kaliteyi arttrmak veuluslararaslamaktr:

Yksekretim alannda reform fikirlerinin temelini oluturan modernizasyon veuluslararaslama, Bologna srecinin paras olma arzusunu da aklar. Srece katlmkonusunda, yksekretim sistemindeki mevcut reform ihtiyac ve Bologna srecinin nerdiisistemi iyiletirmeye ynelik reformlara duyulan gven de motive edici olmutur. Bolognasrecinin imzacs olmak, Trk niversitelerinin uluslararas itibarn ve uluslararas piyasada

rekabet gcn artrmada nemli kabul edilmektedir.29

Trkiye, Bologna srecinin ilk alannda genel olarak iyi performans gstermi,yaam boyu renim dalnda ise ok az ilerleme kaydetmitir.30Bu proje iin yaplansaha almalar srasnda kurumsal profil oluturan niversitelerin hepsi, Bologna ileuyumlu olduklarn belirtmi, aralarndan ikisi ise uyum srecinin "devam etmekte"olduunu ifade etmitir. Bu niversitelerin yars, uyumluluklarnn kant olarakAvrupa Kredi Transfer ve Biriktirme Sistemi'ni (ECTS) gstermise de, bu eski kredisisteminin yerini alm deildir ve rencilerin ders yk ve renim ktlarkonusunda daha yaplmas gerekenler vardr.31 Sz konusu niversitelerin hemen

hepsinin Bologna srecine baklar olumdur ve bu konuda ders dokmantasyonununavantajlar, renim ktlar, rencinin deerlendirme srecine katlm, uluslararasibirlii ve hareketlilik gibi noktalar vurgulamlardr. niversitelerden yalnzca biri,

28Trkiye'nin Bologna srecine adaptasyonu konusunda genel deerlendirmeler iin bkz. Westerheijden v.d.(2010), Yac(2010), Fruzan (2012), Yakk (2012)29Westerheijden ve d.(2010), The Bologna Process Independent Assessment: The First Decade of Working on

the European Higher Education Area, [Bologna Sreci Bamsz Deerlendirmesi: Avrupa YksekretimBlgesinde lk On Yllk almalar] Cilt 2 Case Studies and Appendices [rnek Durum ncelemeleri ve Ekler],Blm 6 Trkiye, sayfa 9430 Bu proje iin yaplan saha almalar srasnda, gzlemlenen snflarda ok az sayda olgun renciyle

karlalm ve niversiteler, mevcut giri artlar dolaysyla 'geleneksel olmayan' renci almnn zor olduunubelirtmitir. Westerheijden ve d. 2010 tarafndan dorulanmtr: 99, Yac 2010: 59231Fruzan 2012: 108, Yac 2010: 590


36/110

srecin etkisini "ok da kayda deer" bulmam, bir dieri ise dnem bana 30 kredialmann renciler iin her zaman uygulanabilir olmadn belirtmitir.

1.4 Kalite gvencesiKalite gvencesi, Trkiyenin Bologna srecinde sorunlu olan (ve ngilizce retimini

etkileyen) ikinci alandr. Ulusal bir kalite gvencesi sistemi oluturulmas iin her nekadar, 2005 ylnda Yksekretim Akademik Deerlendirme ve Kalite GelitirmeKomisyonu'nun (YDEK) kurulmas gibi balang admlar atlm olsa da, Bolognagereklilikleri tamamen karlanm deildir32 ve bu gerek 2014 ylnda YK bakantarafndan da kabul edilmitir:

YK'n temel amac, kalite standartlarn belirlemek ve girdileri kontrol etmenin yannda, eitim

kurumlarmzn ktlarna odaklanan bir de kalite gvencesi sistemi oluturmaktr.33

Eksiksiz bir ulusal sistemin oturtulamad mevcut durumda, niversiteler ya kendidahili KG sistemlerini gelitirmi ya da harici/uluslararas sistemlere dahil olmulardr.niversitelerin ngilizce blmleri, hazrlk okullarnn direktrlerini bir araya getirenDEDAK (Dil Eitimi Deerlendirme ve Akreditasyon Kurulu) yoluyla bu konuda younfaaliyet gstermitir; ancak kurul halen oluum aamasndadr ve iletime gemideildir. Birleik Krallk (Pearson Assured ve BALEAP), Avrupa Konseyi (EAQUALS) veABD'nin (CEA) programlarnn uyguland uluslararas sistemler ise daha yaygndr.Saha almalar srasnda ziyaret edilen niversitelerin her birine kalite gvencesikonusunda sorular sorulmu; alnan yantlar aadaki tabloda zetlenmitir:

niversite tipi Pearson Assured34 EAQUALS35 CEA36 BALEAP37 Mevcut Deil

Devlet 4 0 1 0 8

Vakf 2 1 2 1 (uygulama) 4TOPLAM 6 1 3 1 12

ekil 8:ngilizce/Yabanc Dil departmanlarnda kullanlan akreditasyon planlar

Grld gibi, ziyaret edilen niversitelerin neredeyse yars,38 harici yoldanuluslararas akreditasyon alm ya da alma srecindedir. Burada bahsi geen PearsonAssured, EAQUALS, CEA ve BALEAP akreditasyon planlarnn, farkl hedef veyntemleri bulunur. Bunlardan Pearson Assured, tm eitim program iin uygundur,dier ise ngilizce dil eitimine zeldir; planlarn tm denetim gerektirir, ancakhepsi snf gzlemi gerektirmez; tm cretlidir, ancak cretler byk farkllk gsterir.Bu rakamlar, her halkarda, vgye deer bir giriime, kayda deer alma vedokmantasyona, uluslararas standartlarn karlandna ve effafln st seviyedeolduuna iarettir.

32Bkz. Westerheijden ve d.2010: 97, Yac 2010: 591-9233etinsaya G (2014), What does the future hold for higher education?, New Statesman, 21-27 Mart 2014,sayfa 1134nceki ismiyle EdExcel Assured, Birleik Krallk35Dil Hizmetlerinde Kalite Deerlendirme ve Akreditasyonu, Avrupa Konseyi36ngilizce Dil Programlar Akreditasyon Komisyonu, ABD37

ngiltere Akademik Amal ngilizce retim Grevlileri Dernei, Birleik Krallk38Yalnzca yaklak %25'i harici deerlendirmeye tabi olan Trk niversitelerine kyasla bu, olduka olumlu birdurumdur (Westerheijden ve d.2010: 97, Yac 2010: 596)


37/110

1.5 renci hareketliliiUluslararas renci hareketlilii, yksekretimin kresellemesinin en barizsonularndan biridir. Yksekretim pazar 1990'larn sonlarndan bu yana senedeyzde yedilik bir byme kaydetmektedir. OECD'nin 2011 ylnda yapt aratrma,

dnya genelinde 4,3 milyon rencinin eitim creti ve masraflarna tahmini 170milyar ABD Dolar harcadklarn ve bu pazarda renci saysnn 2025 ylna kadar sekizmilyona kabileceini gstermektedir.39 Eitim kurumlar bu rencileri ekmek iinkyasya bir rekabet ierisindedir ve Trkiye bu pazarn ana aktrlerinden biri olmahedefini aka ortaya koymutur.

Bir lkenin uluslararas renci ekmek istemesinin ana nedeni vardr. lkeler herne kadar bu ama dorultusunda ounlukla birden fazla gerekeyle hareket etse de,ounda hakim nedeni belirlemek mmkndr:

Nicelik: ok sayda ve dk yeterlilik seviyelerinde uluslararas renci ekerek,niversitelere ve ekonominin geneline gelir ak salamay amalar. Uluslararasrenci saysnn,yerli renci saysnn yaklak drt kat olduuKuzey Kbrs TrkCumhuriyeti, bunun Dou Akdeniz blgesindeki iyi bir rneidir.

Nitelik: Bir lkenin niversitelerinin kalitesi,yksek yeterlilik seviyesine sahip oksayda uluslararas renciyi, ounlukla yksek lisans programlarna eker. Alnanrencilerin kalitesi, birounun aratrma grevlisi ya da retim yesi olarakniversitede kalacak olmas bakmndan, niversitelerinin kalitesini daha daartracaktr. Birleik Krallk ve Hollanda gibi ok sayda Avrupa lkesininniversitelerinde bu model uygulanmaktadr.

deoloji:lkeler, cazip burs imkanlaryla uluslararas renci ekerek, ideoloji ya dakltrlerini yaygnlatrmaya alrlar. 1990 ylna kadar senede 125.000'inzerinde uluslararas renciyi, yani o dnemde dnyadaki uluslararasrencilerinyzden 10'undan fazlasn eken Sovyetler Birlii, bu modelin ilk aklagelen rneidir.

Her ne kadar Trkiyenin politikasnn nc modelin zelliklerini tad iddiaedilebilirse de, uluslararas renciler konusunda genelde ak ve belirgin bir politikaolmad sylenmektedir:

Trkiyenin etkili bir uluslararas renci politikas olduunu sylemek mmkn deildir.

Yksekretimde byme iki katna km; uluslararas renci says ise benzer bir artgstermemitir.40

Yakn dnemde, yerel medyada ve internette, Trkiye'nin uluslararas biryksekretim merkezi olarak ok reklam yaplmtr.rnein;

Jeopolitik nemi, ok kltrll ve Erasmus yesi olmasyla Trkiye, giderek artan saydauluslararas rencinin dikkatini ekiyor. ICEF Monitor'de bugn, zyein niversitesiUluslararas Ofis Direktr ve Trkiyedeki niversitelere daha fazla uluslararas renci ekme

39

Aktarlan kaynak: Daily Sabah, 5 Kasm 2014 [www.dailysabah.com/education/2014/11/05 son eriim tarihi:8 ubat 2015]40zoluve d.2012: xxv


38/110

ynndeki ibirliinin nc isimlerinden Mira zar'la greceiz. Dr. zar bizlere, hemTrkiye'nin yabanc rencilere sunduu imkanlardan, hem de batnn ortaklk kurulabilecekpotansiyeldeki kurumlarndan bahsedecek. Ayrca, Trkiye'nin yksekretimde blgesel birmerkez haline gelerek, 2015 ylnda 100.000, 2020 ylna kadar ise 150.000 renciyi arlama

hedefine ilikin genel bir deerlendirmede bulunacaz.41

Bu gibi aklamalar, Trkiye'de yksekretim konusunda aadakiler gibi birokyanl kannn yerlemesine yol amaktadr:

Trkiye ok sayda uluslararas renci ekiyor. Gerekte ise rakamlar nispetendktr.Trkiye'yi cazip bulan renciler, kelimenin tam anlamyla 'uluslararas'. Halbukiou bu blgeden, Trk diasporasndan, ya da bir niversitenin deyiiyle'Osmanldan kalan topraklardan' gelmektedir.Trkiyeninuluslararas renci girii, uluslararas renci kndan yksek. Aslnabaklrsa, Trkiyeden yurtdna giden renci says, Trkiye'ye gelen renci

saysn kat kat amaktadr; Trkiye, dnyann beinci en byk renciihracatsdr.

Uluslararas renciler Trkiye'ye ekonomik byme getirir. Bu konuda netrakamlar elde etmek her ne kadar zor olsa da, uluslararas rencilerin Trkiyeekonomisine yk olmas muhtemeldir.

Bu yanl kanlardan her biri, aada daha ayrntl olarak incelenecek.

Trkiye'nin 2003-2012 yllar arasnda ektii toplam uluslararas renci saylar ve kaynaklkeler aadaki tabloda gsterilmitir:

lke 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Azerbaycan 1.299 1.394 1.506 1.673 1.953 2.307 2.739 3.540 4.257 7.379

Trkmenistan 1.109 1.083 1.176 1.342 1.507 1.793 2.129 2.929 4.110 6.136KKTC 2.723 2.611 2.501 2.366 2.337 2.472 3.252 3.503 3.828 4.221

Almanya 125 143 202 266 391 556 794 1.143 1.383 1.822

Yunanistan 1.136 1.055 994 884 875 850 963 1.099 1.322 1.704

ran 615 682 796 859 906 975 1.087 1.305 1.488 1.690Afganistan 181 220 321 362 472 581 737 812 1.047 1.679

Bulgaristan 1.021 1.111 1.163 1.169 1.178 1.147 1.134 1.231 1.236 1.263

Suriye 262 291 279 264 260 291 339 455 608 962

Kazakistan 707 695 708 701 681 701 683 727 810 922

Krgzistan 709 675 647 590 549 528 533 602 746 904Moolistan 329 388 519 692 815 899 915 956 932 901

Rusya 662 625 604 556 524 491 495 516 567 713Irak 182 209 236 246 266 293 326 370 452 573

Makedonya 271 292 312 309 308 307 330 334 413 535

Nijerya 0 22 0 0 63 74 177 224 342 513

Arnavutluk 513 532 561 545 533 499 502 482 492 507

Grcistan 91 82 104 134 212 262 302 371 412 471Somali 1 1 0 0 2 5 11 10 252 459

Filistin 209 177 167 155 153 140 167 202 298 431

Bosna 399 462 523 494 479 518 513 674 616 430

Tacikistan 217 186 189 165 162 176 194 239 277 380

Endonezya 7 7 8 11 19 43 101 142 219 369

in 107 101 110 136 154 174 200 240 276 346

41Turkey aims to build on recent gains to host 150,000 international students by 2020, ICEF Monitor[http://monitor.icef.com/2014/06 son eriim tarihi: 08/02/2015]


39/110

ABD 29 14 26 34 45 57 133 198 221 302

Ukrayna 308 276 241 219 210 209 198 208 232 282

zbekistan 92 84 88 94 99 117 149 159 210 275TOPLAM 13.304 13.418 13.981 14.266 15.153 16.375 19.103 22.671 27.046 36.169

ekil 9:TrkiyedekiniversitelerdeOkuyan Uluslararas renciler 20032012(Kaynak: etinsaya 2014: 154 (toplamlar yeniden hesapland))

Byme oran ve senelik toplam her ne kadar etkileyici grnse de, rakamlar kreselanlamda ve hatta Trkiye'nin niversite rencisi nfusunun yzdesi olarak bile okdktr42:

lke Uluslararas rencisays

Dnyatoplamnda

pay

lkenin niversitenfusunun yzdesi

ABD 624.000 18,9 3,0

BirleikKrallk

336.000 10,1 15,0

Almanya 246.000 7,3 12,4Fransa 243.000 7,5 11,2

Avustralya 231.000 7,0 21,0

Trkiye 24.551 0,7 0,8

ekil 10:Dnya genelinde uluslararas renciler iin istatistikler (2010)43

Uluslararas rencilerin geldii lkeleri gsteren ekil 9, ayn zamanda bu rencilerinounluunun 'uluslararas' deil, 'blgesel' olduunu ortaya koyuyor. rencilerinyzde 50'sinden fazlas, Trki cumhuriyetlerden, Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti'ndenve Avrupa ile Balkanlardaki Trk diasporasndan; devletin sunduu burs imkanlarndanyararlanarak geliyor ve Trke ya da yakn bir dil konuuyor. Bu rencilere cazip

gelenin ise Sovyetler Birlii'nin dalmasyla bamszln kazanm olan Trkicumhuriyetlerden renci ekmek iin 1992'de uygulamaya konan ve 2014 ylndakitoplam deeri 96 milyon ABD Dolar olan Byk renci Projesi ile 20'den fazla bakaburs program olduu grlyor44. Bu cazip yanlarna ramen, Trkiyedekiniversitelerde yabanc rencilere ayrlan kotalar her zaman dolmuyor45 ve gelenrencilerin neredeyse yzde 40', hem mali nedenlerden, hem de dil ve kltreluyum konusunda yaadklar zorluklardan dolay, diplomalarn alamadan lkelerinegeri dnyor46.

Geleneksel blgesel pazardan gelecek toplam renci saylarnn artk muhtemel

snrna ulamakta

British Council Turkiye Yuksekogretimde İngilizce Eğitimi Raporu Tum

Documents

Transcript of British Council Turkiye Yuksekogretimde İngilizce Eğitimi Raporu Tum