Brands Biology

240

Transcript of Brands Biology

Page 1: Brands Biology
Page 2: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (2) ________________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

โครงสรางของเซลล ทฤษฎเซลล (Cell Theory) ทฤษฎเซลลกลาวไววา “สงมชวตประกอบดวยเซลล 1 เซลล หรอมากกวา ซงเซลลเปนหนวยทเลกทสดของสงมชวต และเซลลทมอยเดมจะเปนตนกาเนดของเซลลทจะเกดขนใหม” เซลลทกเซลล (All Cells) จะมองคประกอบพนฐานดงตอไปน 1. ....................................................... 2. ....................................................... 3. ....................................................... 4. ....................................................... สวนประกอบของเซลล สวนประกอบของเซลลม 3 สวนสาคญ ดงน 1. สวนทหอหมเซลล แบงออกเปน 1.1 ผนงเซลล (Cell Wall) 1.2 เยอหมเซลล (Plasma Membrane) 2. ไซโทพลาซม (Cytoplasm) ประกอบดวย 2.1 ไซโทซอล (Cytosol) 2.2 ออรแกเนลล (Organelles)

Page 3: Brands Biology

3.

นวเคลย

ส (N

ucleu

s) ปร

ะกอบ

ดวย

3.1 เยอห

มนวเม

คลยส

(Nuc

lear M

embr

ane)

3.2

นว

คลโอพล

าซม

(Nuc

leopla

sm)

3.3 โครม

าทน

(Chr

omati

n)

3.4

นว

คลโอลส

(Nuc

leolus

)

ตารางโค

รงสร

างเซลล

ของส

งมชว

ตจาพ

วกยค

ารโอต แล

ะหนา

โครงสร

าง

ขอ

มลทค

วรทร

าบ

หนาท

1.

ผนงเซ

ลล

- อย

ถดจากเยอ

หมเซลล

ออกไป

(ผนงเซ

ลลพบ

ทเซล

ลของสงมช

วตบา

งประเภท เ

ชน พช ส

าหราย

เหด รา

และ

แบคท

เรย)

- ยอ

มใหส

ารผา

นไดห

มด (ซ

งจะแ

ตกตา

งจาก

เยอ

หมเซลล

)

- ปก

ปองแ

ละคา

จนเซลล

2. เยอห

มเซล

- ปร

ะกอบ

ดวยฟ

อสโฟลพ

ด (Ph

osph

olipid

) เรย

งตวก

น 2 ชน

และ

มโปร

ตนแท

รกตว

อย

- มค

ณสมบ

ตเปน

เยอเลอ

กผาน

(Se

mipe

rmea

ble M

embr

ane)

- คว

บคมก

ารผา

นเขา

-ออก

ของส

ารระหว

างเซลล

กบสง

แวดล

อมภา

ยนอก

-

จดจาโครงสร

างขอ

งเซลล

บางช

นด

- สอ

สารระห

วางเซ

ลล

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 ________________________ วทยาศาสตร ชววทยา (3)

ผนงเซ

ลล

Page 4: Brands Biology

โครงสร

าง

ขอ

มลทค

วรทร

าบ

หนาท

3.

นวเคลย

เปนโคร

งสรางท

มเยอ

หม 2

ชน

และม

โครโม

โซม

อยภา

ยใน

- คว

บคมก

ารสง

เคราะห

โปรต

นและ

การส

บพนธ

ขอ

งเซลล

-

เปนแ

หลงเก

บโคร

โมโซม

4. โครโม

โซม

ประก

อบดว

ยดเอนเอ

(DNA

) และ

โปรต

น -

เปนแ

หลงเก

บขอม

ลทางพน

ธกรรมท

ใชเปนร

หสในกร

ะบวน

การส

งเคราะห

โปรต

5. นว

คลโอลส

ควบค

มการสง

เคราะห

rRNA

-

เปนแ

หลงส

งเคราะห

rRNA

และ

ไรโบโซม

วทยาศาสตร ชววทยา (4) ________________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

DNA

นวคล

โอลส

Page 5: Brands Biology

โครงสร

าง

ขอ

มลทค

วรทร

าบ

หนาท

6.

ไรโบโซม

- มข

นาดเลก

ประกอ

บดวย

โปรต

นและ

RNA

-

มทงไร

โบโซมอ

สระ

(ลอยอ

ยในไซโทพ

ลาซม

) แล

ะไรโบโซมย

ดเกา

ะ เชน

เกาะอย

ทเอน

โด-

พลาส

มกเรต

คลม

(ER)

- สร

างสา

รประเภทโปร

ตนสา

หรบใชภ

ายในเซลล

7. เอนโดพ

ลาส-

มกเรต

คลม

(ER)

- เปนร

ะบบเยอ

หมภา

ยในเซล

ล มอ

งดคล

ายรางแ

ห -

แบงอ

อกเปน

2 ชน

ด ดง

1) เอ

นโดพ

ลาสม

กเรต

คลมช

นดผว

ขรขร

ะ (R

ER) เปน

ER ทม

ไรโบโซม

มาเกาะ

2) เอ

นโดพ

ลาสม

กเรต

คลมช

นดผว

เรยบ

(SER)

เปน

ER ทไมมไรโบ

โซมเกา

- RE

R สร

างสา

รประเภทโปร

ตนสา

หรบส

งออก

ไปใชภา

ยนอก

เซลล

-

SER

สรางสา

รประเภทล

พด

(Lipid

) แล

กาจด

สารพ

8. กอ

ลจคอ

ม-

เพลก

- มล

กษณะ

คลาย

ถงแบ

นๆ

เรยงซ

อนกน

เปนช

- สร

างเวส

เคลห

มโปร

ตนท

RER สร

างขน

แลว

ลาเลยง

ไปยง

เยอห

มเซล

ลเพอ

สงโปรต

นออก

ไป

นอกเซล

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 ________________________ วทยาศาสตร ชววทยา (5)

หนวย

เลก

หนวย

ใหญ SER

RER

Page 6: Brands Biology

โครงสร

าง

ขอ

มลทค

วรทร

าบ

หนาท

9.

ไลโซโซม

- มล

กษณะ

เปนถ

งกลม

ๆ เรย

กวา

เวสเคล

ซงภา

ยในม

เอนไซม

ทใชส

าหรบ

ยอยส

ารตา

งๆ

บรรจอย

- ยอ

ยสลา

ยออร

แกเนลล

และเซ

ลลทเสอ

มสภา

พ -

ยอยส

ารตา

งๆ

ทเซล

ลนาเข

ามาด

วยกระบวน

การเอ

นโดไซโทซ

ส (E

ndoc

ytosis

)

10. ไมโทค

อน-

เดรย

- มเยอ

หม 2

ชน

- มข

องเหลว

อยภา

ยใน

เรยกว

า เมทร

กซ

(Matr

ix) ซ

งมไรโ

บโซม

และ

DNA

ลอย

อยใน

เมทร

กซ

- นก

ชววท

ยาตง

สมมต

ฐานว

า “ไม

โทคอ

นเดร

ยนา

จะเปนแ

บคทเรย

ทเขามาอาศย

อยภายใน

เซลล

ของส

งมชว

ตในอ

ดตกา

ล แล

วมววฒน

าการ

รวมก

นมาจนถ

งปจจ

บน”

เปนแ

หลงสรางพ

ลงงานใหแ

กเซล

ล (ไม

โทคอ

นเดร

ย สร

างพล

งงาน

จากก

ระบว

นการสล

ายสา

รอาห

ารภา

ยในเซล

ลแบบ

ใชออ

กซเจน

หร

อทเรย

กกนว

า กา

รหาย

ใจระดบ

เซลล

แบบใชอ

อกซเจน

)

11. ค

ลอโร-

พลาส

- มเยอ

หม 2

ชน

- มข

องเหลว

อยภา

ยใน

เรยกว

า สโตร

มา

(Strom

a) ซง

มไรโบ

โซม

และ

DNA

ลอยอ

ยในสโตร

มา

- นก

ชววท

ยาตง

สมมต

ฐานว

า “คลอ

โรพลา

สต

นาจะเปนแ

บคทเรย

ทเขา

มาอา

ศยอย

ภายใน

เซลล

ของส

งมชว

ตในอ

ดตกา

ล แล

วม

ววฒน

าการรวมก

นมาจนถ

งปจจ

บน”

เปนแ

หลงส

รางอ

าหารกล

โคสใหแ

กเซล

ล (คล

อโรพ

ลาสต

สรางอา

หารจาก

กระบ

วนกา

รสง

เคราะห

ดวยแ

สง)

วทยาศาสตร ชววทยา (6) ________________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ไลโซโซม

ไรโบโซม

DNA

DNA

ไรโบโซม

Page 7: Brands Biology

โครงสร

าง

ขอ

มลทค

วรทร

าบ

หนาท

12

. แวค

วโอล

- มห

ลายช

นด ห

ลายข

นาด

หลาย

รปราง

และม

หน

าทแต

กตางกน

ออกไป

เชน

ฟดแว

ควโอล

เซนท

รลแว

ควโอล

และคอน

แทรก

ไทลแ

วควโอ

ล เปนต

น -

แวคว

โอลแ

ตละช

นดพบ

ไดในเซลล

ของส

งมชว

ตทจ

าเพาะเจา

ะจง

1) ฟด

แวคว

โอล ทาหนา

ทบรรจอ

าหาร

และ

ทางาน

รวมก

บไลโซโซม

เพอย

อยอา

หาร

2) เซนท

รลแว

ควโอล

ทาหน

าทเกบส

ะสมส

ารตา

งๆ

เชน สา

รอาห

าร สารส สา

รพษ เปนต

น 3)

คอนแ

ทรกไทล

แวคว

โอล

ทาหน

าทกา

จดนา

สวนเกน

ออกจ

ากเซลล

ของส

งมชว

ตเซล

ลเดย

วทอ

าศยอ

ยในน

า เชน

ยกลน

า อะ

มบา

และ

พารามเซย

13. เซน

ทรโอล

ประก

อบดว

ยไมโคร

ทบลเรย

งตวก

นอยา

งเปน

ระเบยบ

มอง

ดคลา

ยทรงกร

ะบอก

2 อน

- สร

างเสนใยส

ปนเดลในก

ระบว

นการแบ

งเซลล

14. ไซโทส

เก-

เลตอ

มลกษ

ณะเปนร

างแห

ของเส

นใยโปร

ตน

- ชว

ยคาจนเซล

ล -

ชวยในก

ารเคลอ

นทขอ

งเซลล

-

ชวยในก

ารเคลอ

นทขอ

งเวสเคล

ภายในเซล

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 ________________________ วทยาศาสตร ชววทยา (7)

แวคว

โอล

เซนท

รโอล

Page 8: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (8) ________________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

8. เยอหมเซลล

7. ไซโทพลาซม

5. รางแหเอนโดพลาซมชนดผวขรขระ

9. ไมโทคอนเดรย

10. เซนทรโอล

6. รางแหเอนโดพลาซมชนดผวเรยบ

3. กอลจคอมเพลกซ

11. แวควโอล

2. ไรโบโซม

12. ไลโซโซม

เยอหมนวเคลยส

นวคลโอลส

โครมาทน

รของนวเคลยส

1. นวเคลยส

4. ไซโทสเกเลตอน

ไมโครทบล

ไมโครฟลาเมนต

ภาพเซลลสตว

รของนวเคลยส

6.1 ผนงเซลลของเซลลขางเคยง

7. พลาสโมเดสมาตา

6. ผนงเซลล

8.1 เยอหมแวควโอล

8. แวควโอล

9. เพอรอกซโซม

10. คลอโรพลาสต

11. ไซโทพลาซม

ไมโครฟลาเมนต

13. รางแหเอนโดพลาซม ชนดผวเรยบ

ไมโครทบล

อนเตอรมเดยทฟลาเมนต

14. กอลจคอมเพลกซ

1. นวเคลยส

นวคลโอลส

เยอหมนวเคลยส

5. เยอหมเซลล

4. ไมโทคอนเดรย

3. ไรโบโซม

2. รางแหเอนโดพลาซมชนดผวขรขระ

12. ไซโทสเกเลตอน

ภาพเซลลพช

Page 9: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 ________________________ วทยาศาสตร ชววทยา (9)

ออรแกเนลลแบงออกเปน 2 ประเภท ตามการมเยอหม ดงน 1. ออรแกเนลลทไมมเยอหม ไดแก - ไรโบโซม - เซนทรโอล - ไซโทสเกเลตอน 2. ออรแกเนลลทมเยอหม ซงแบงออกเปน 2 ประเภท ดงน 2.1 ออรแกเนลลทมเยอหม 2 ชน ไดแก - นวเคลยส - ไมโทคอนเดรย - คลอโรพลาสต 2.2 ออรแกเนลลทมเยอหมชนเดยว เชน - เอนโดพลาสมกเรตคลม (รางแหเอนโดพลาซม) - กอลจคอมเพลกซ - ไลโซโซม - แวควโอล

ตารางเปรยบเทยบโครงสรางเซลลพช และเซลลสตว

เซลลพช เซลลสตว โครงสรางภายนอก 1. ผนงเซลล ม ไมม 2. เยอหมเซลล ม ม 3. แฟลเจลลมหรอซเลย ไมม (ยกเวน สเปรมของพชบางชนด) ม (ในบางเซลล) โครงสรางภายใน 1. นวเคลยส ม ม 2. ไรโบโซม ม ม 3. ไลโซโซม ไมม ม 4. เอนโดพลาสมกเรตคลม ม ม 5. กอลจคอมเพลกซ ม ม 6. แวควโอล ม (มขนาดใหญกวานวเคลยส) ไมมหรอม (แตขนาดเลก) 7. เซนทรโอล ไมม ม 8. ไซโทสเกเลตอน ม ม 9. ไมโทคอนเดรย ม ม 10. คลอโรพลาสต ม ไมม

Page 10: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (10) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การเคลอนทของสารผานเซลล การรกษาดลยภาพของเซลลเปนหนาทสาคญของเยอหมเซลล โดยเยอหมเซลลจะควบคมการเคลอนทผานเขา-ออกของสารระหวางภายในเซลลกบสงแวดลอมภายนอก โครงสรางของเยอหมเซลล เยอหมเซลลประกอบดวยสารหลก 2 ชนด คอ ฟอสโฟลพดและโปรตน โดยฟอสโฟลพดจะจดเรยงตวเปน 2 ชน ซงจะหนสวนทไมชอบนา (สวนหาง) เขาหากน และหนสวนทชอบนา (สวนหว) ออกจากกน โดยมโมเลกลของโปรตนกระจายตวแทรกอยระหวางโมเลกลของฟอสโฟลพด นอกจากนยงมคอเลสเทอรอล ไกลโคโปรตน และไกลโคลพดเปนสวนประกอบของเยอหมเซลลดวย

ภาพโครงสรางเยอหมเซลล

เยอหมเซลลทาหนาทหอหมเซลล และรกษาสมดลของสารภายในเซลลโดยควบคมการผานเขา-ออกของสารระหวางเซลลกบสงแวดลอมภายนอก ดงนนเยอหมเซลลจงมคณสมบตเปนเยอเลอกผาน (Semipermeable Membrane) การเคลอนทของสารเขา-ออกเซลลม 2 รปแบบ ไดแก 1. การเคลอนทแบบผานเยอหมเซลล เปนการเคลอนทของสารผานฟอสโฟลพดหรอโปรตนของเยอ- หมเซลล แบงออกเปน 2 แบบดงน 1.1 การเคลอนทแบบพาสซฟ (Passive Transport) หมายถง การเคลอนทของสารเขา-ออกเซลลโดยไมตองใชพลงงาน ซงไอออน (Ion) และโมเลกลของสารบางชนดสามารถเคลอนทผานเยอหมเซลลจากบรเวณทมความเขมขนมากไปยงบรเวณทมความเขมขนนอย ซงมอย 3 วธดงน 1. การแพร (Diffusion) 2. ออสโมซส (Osmosis) 3. การแพรแบบฟาซลเทต (Facilitated Diffusion)

ฟอสโฟลพด

Page 11: Brands Biology

1.2 ก

ารเคลอ

นทแบ

บแอก

ทฟ (A

ctive

Tra

nspo

rt) ห

มายถ

ง กา

รเคลอ

นทขอ

งสารเขา-

ออกเซล

ลจาก

บรเวณ

ทมคว

ามเขมข

นนอย

ไปยง

บรเวณ

ทม

ความ

เขมข

นมาก

ซงต

องใชพล

งงาน

ในกา

รเคลอ

นท

2.

การเคล

อนทแ

บบไมผา

นเยอ

หมเซลล

เปนก

ระบว

นการลา

เลยง

สารท

มขนา

ดโมเลก

ลใหญ

เขา-

ออกเซล

ล โดยอ

าศยโคร

งสรางท

เรยกว

า “เว

สเคล

(V

esicl

e)” ซงแ

บงออ

กเปน

2 แบบ

ดงน

2.1 เอกโซไซโทซ

ส (E

xocy

tosis)

2.2

เอนโดไซโทซ

ส (E

ndoc

ytosis

) ซงม

อย 3

วธด

งน

1.

ฟาโกไซโทซส

(Pha

gocy

tosis)

2. พโนไซโทซ

ส (Pi

nocy

tosis)

3. กา

รนาส

ารเขาส

เซลล

โดยอ

าศยต

วรบ

(Rec

eptor

-Med

iated

End

ocyto

sis)

ตา

รางก

ระบว

นการเคลอ

นทขอ

งสารเขา-ออ

กเซล

กระบ

วนกา

วธกา

รทางาน

ตว

อยางการเค

ลอนท

ของส

าร

การเคล

อนทข

องสา

รแบบ

ผานเยอ

หมเซลล

โดยไมใชพ

ลงงาน

1. การแพ

1.1 กา

รแพร

ผาน

ฟอสโฟล

พด

โมเลกล

ของส

าร(ไม

มขว)

เชน

แกสอ

อกซเจน

จะเคลอ

นทจากบ

รเวณท

มความเขม

ขนมา

กไป

ยงบร

เวณทม

ความ

เขมข

นนอย

โดยเคล

อนท

ผานฟ

อสโฟลพ

ดของ

เยอห

มเซล

- กา

รเคลอ

นทขอ

งแกส

ออกซ

เจนแล

คารบ

อนไดออ

กไซด

-

การเค

ลอนท

ของแ

อลกอ

ฮอล

1.2

กา

รแพร

ผานช

อง

โปรต

น (Pr

otein

Chan

nel)

สาร

(มขว)

เชน แค

ลเซย

มไออ

อน (C

a2+ )

คล

อไรด

ไอออ

น (C

l- ) จะเค

ลอนท

จากบ

รเวณท

มความเขม

ขนมากไป

ยงบร

เวณทม

ความเขมข

นนอย

โดยเค

ลอนท

ผานช

องโปรต

น (Pr

otein

Chan

nel)

ของเย

อหมเซล

- กา

รเคลอ

นทขอ

งไอออ

นบางชน

เชน

แคลเซย

มไออ

อน

(Ca2

+ ),

คล

อไรด

ไอออ

น (C

l- ),

โซเดยม

-

ไอออ

น (N

a+),

และโพ

แทสเซย

ม-

ไอออ

น (K

+ )

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (11)

Page 12: Brands Biology

กร

ะบวน

การ

วธ

การท

างาน

ตว

อยางการเค

ลอนท

ของส

าร

2. กา

รแพร

แบบฟ

าซลเทต

:

เปนก

ารแพ

รทอา

ศย

โปรต

นตวพ

า (P

rote

in

Ca

rrier

)

โมเลกล

ของส

ารจะเคลอ

นทจากบ

รเวณท

มคว

ามเขมข

นมาก

ไปยง

บรเวณ

ทมคว

ามเขมข

นนอ

ย โดยอ

าศยโปร

ตนเปนต

วพา

(Prote

in Ca

rrier)

ทเยอห

มเซล

- กา

รเคลอ

นทขอ

งกลโคส

เขาส

เซลล

3. ออ

สโมซ

ส (กา

รเคลอ

นท

ขอ

งนาโดย

อาศย

โปรต

เฉพา

ะทชอ

วา

Aq

uapo

rins)

โมเลกล

ของน

าจะเค

ลอนท

ผานเยอ

หมเซลล

ตรง

บรเวณ

โปรต

น Aq

uapo

rins

- กา

รเคลอ

นทขอ

งนา

การเคล

อนทข

องสา

รแบบ

ผานเยอ

หมเซลล

โดยใชพ

ลงงาน

แอกท

ฟทรานส

ปอรต

โมเลกล

ของส

ารจะเคลอ

นทจากบ

รเวณท

มคว

ามเขมข

นนอย

ไปยง

บรเวณ

ทมคว

ามเขมข

นมา

ก โดยผ

านโปรต

นตวพ

า (Pr

otein

Carri

er)

และม

การใช

พลงงาน

จาก

ATP

- กร

ะบวน

การโซ

เดยม

โพแท

สเซย

ปมขอ

งเซลล

ประส

าท

การเคล

อนทข

องสา

รแบบ

ไมผา

นเยอ

หมเซลล

1.

เอกโซไซโทซ

เปนก

ารเคลอ

นทขอ

งสารทม

ขนาด

โมเลกล

ใหญ

ออกจ

ากเซลล

โดยส

ารเหลา

นนจะบร

รจอย

ในเวส

เคล

(Ves

icle)

จากน

นเวส

เคลจ

ะคอย

ๆ เคลอ

นเขา

มาเชอม

รวมก

บเยอ

หมเซลล

ทา

ให

สารท

บรรจอย

ในเวส

เคลถก

ปลอย

ออกส

นอกเซ

ลล

- กา

รหลง

เอนไซม

ของเซ

ลลตา

งๆ

- กา

รหลง

เมอก

-

การห

ลงฮอ

รโมน

- กา

รหลง

สารส

อประสา

ทของ

เซลล

ประส

าท

วทยาศาสตร ชววทยา (12) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

Aqua

porin

โมเลกล

นา

Page 13: Brands Biology

กร

ะบวน

การ

วธ

การท

างาน

ตว

อยางการเค

ลอนท

ของส

าร

2. เอ

นโดไซโทซ

2.1 ฟา

โกไซโทซส

เซลล

จะยน

สวนข

องไซโทพล

าซมไปโอบ

ลอม

สารท

มโมเลก

ลใหญ

มสถา

นะเปนข

องแข

ง แล

ะสรางเว

สเคล

หมสา

รนนแ

ลวนา

เขาส

เซลล

- กา

รกนแ

บคทเรย

ของเซ

ลลเมด

เลอด

ขาวบ

างชน

ด -

การก

นอาห

ารขอ

งอะม

บา

2.2

พโนไซโทซ

เกดก

ารเวา

ของเย

อหมเซล

ลเพอ

นาสา

รทม

สถาน

ะเปนข

องเหลว

เขาส

เซลล

ในรป

ของ

เวสเคล

- กา

รนาส

ารอา

หารเข

าสเซลล

ไขขอ

มนษย

2.3

กา

รนาส

ารเขาส

เซลล

โดยอ

าศย

ตวรบ

เปนก

ารเคล

อนทข

องสารเข

าสเซลล

เกด

ขนโดย

มโปร

ตนทอ

ยบนเยอ

หมเซลล

เปนต

วรบ

(สาร)

ซงสา

รทเคลอ

นทเขาส

เซลล

ดวยว

ธนจะตอ

งม

ความ

จาเพาะในกา

รจบก

บโปร

ตนตว

รบ(Pr

otein

Rece

ptor)

ทเยอ

หมเซลล

จงจะ

สามา

รถเขาส

เซลล

ได

- กา

รนาค

อเลส

เทอร

อลเขาส

เซลล

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (13)

Page 14: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (14) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ไซโทพลาซมของเซลลมสภาพเปนสารละลายโดยมนาเปนตวทาละลาย (Solvent) สวนไอออนและโมเลกลของสารตางๆ เชน กลโคส กรดอะมโน เปนตวละลาย (Solute) ในขณะเดยวกนสงแวดลอมทอยรอบๆ เซลลกมสภาพเปนสารละลายเชนเดยวกน ดงนนโมเลกลของนาและสารทเปนตวละลายมแนวโนมทจะเคลอนทจากบรเวณทมความเขมขนมากไปยงบรเวณทมความเขมขนนอย ความเขมขนของตวละลาย (Solute) ทงหมดในสารละลาย เรยกวา ความเขมขนออสโมตก (Osmotic Concentration) ของสารละลาย ดงนนเราจงแบงสารละลายออกเปน 3 ประเภท ตามความเขมขนของตวละลาย 1. สารละลายไฮเพอรโทนก (Hypertonic Solution) หมายถง สารละลายทมความเขมขนของ ตวละลายมาก 2. สารละลายไฮโพโทนก (Hypotonic Solution) หมายถง สารละลายทมความเขมขนของตวละลายนอย 3. สารละลายไอโซโทนก (Isotonic Solution) หมายถง สารละลายทมความเขมขนของตวละลายเทากบความเขมขนของสารละลายบรเวณขางเคยง

ภาพออสโมมเตอรบรรจสารละลายเขมขน 3% ทแชในนากลนแลวเกดการออสโมซสของนา

แรงดนออสโมตก (Osmotic Pressure) คอ แรงดนนาสงสดของสารละลายใดๆ ณ จดสมดลของการออสโมซส โดยแรงดนออสโมตกจะแปรผนตรงกบความเขมขนของสารละลาย กลาวคอ สารละลายทมความเขมขนมากจะมแรงดนออสโมตกสง และสารละลายทมความเขมขนนอยจะมแรงดนออสโมตกตา

สารละลายเขมขน 3%

นากลน

ระดบสารละลายคอยๆ สงขน

ระดบสารละลาย ณ จดสมดลของออสโมซส

เซลโลเฟน (เยอเลอกผาน)

Page 15: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (15)

การเปลยนแปลงของเซลลสตวและเซลลพชเมออยในสารละลายแตละประเภท

Hypotonic Solution Isotonic Solution Hypertonic Solution

ภาพการเปลยนแปลงของเซลลสตวและเซลลพชเมออยในสารละลายแตละประเภท

จากภาพดานบนสรปไดดงน ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................................................

Page 16: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (16) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การรกษาดลยภาพของสงมชวต กลไกการรกษาดลยภาพ สงมชวตทกชนดมการรกษาดลยภาพของสภาวะและสารตางๆ ภายในรางกาย ดงน 1. การรกษาดลยภาพของอณหภม 2. การรกษาดลยภาพของนา 3. การรกษาดลยภาพของกรด-เบส 4. การรกษาดลยภาพของแรธาต สาเหตทสงมชวตตองมกลไกการรกษาดลยภาพของรางกายเพราะวา สภาวะและสารตางๆ ภายในรางกายมผลตอการทางานของเอนไซมซงมหนาทเรงปฏกรยาชวเคมตางๆ ทเกดขนภายในเซลลและรางกาย ในทนจะนาเสนอตวอยางการรกษาดลยภาพของสงมชวต ดงตอไปน 1. การรกษาดลยภาพของนาในพช 2. การรกษาดลยภาพของนาและสารตางๆ ในรางกายคน 3. การรกษาดลยภาพของกรด-เบสในรางกายคน 4. การรกษาดลยภาพของนาและแรธาตในสงมชวตอนๆ 5. การรกษาดลยภาพของอณหภมรางกายของสตว 1. การรกษาดลยภาพของนาในพช การคายนาถอเปนกระบวนการสาคญในการรกษาดลยภาพของนาในพช ซงเปนกระบวนการทพชกาจดนาออกมาในรปของไอนาหรอหยดนา โดยไอนาจะออกมาทางปากใบ (Stoma) ซงอยทผวใบ หรอออกมาตาม รอยแตกบรเวณลาตน แตหยดนาจะออกมาทางชองเปดบรเวณขอบใบหรอปลายไป ปจจยทมผลตอการคายนาของพช 1. ลม 2. อณหภม 3. ความชนในอากาศ 4. ความกดอากาศ 5. ความเขมของแสงสวาง 6. ปรมาณนาในดน ผลจากการคายนาของพช ผลด 1. ชวยใหพชมอณหภมลดลง 2-3°C 2. ชวยใหพชดดนาและแรธาตในดนเขาสรากได 3. ชวยใหพชลาเลยงนาและแรธาตไปตามสวนตางๆ ของพชได ผลเสย คอ พชคายนาออกไปมากกวาทจะนาไปใชในการเจรญเตบโตและสรางผลผลต

Page 17: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (17)

ภาพโครงสรางใบของพชสวนใหญ ภาพปากใบ 2. การรกษาดลยภาพของนาและสารตางๆ ในรางกายคน อวยวะสาคญในการรกษาดลยภาพของนาและสารตางๆ ในรางกาย คอ ไต (Kidneys) ไต พบในสตวมกระดกสนหลง • ไตคนมลกษณะคลายเมลดถวแดง 2 เมลด อยในชองทองดานหลงของลาตว เมอผาไตตามยาวจะสงเกตเหนเนอไต 2 ชน คอ ชนนอกและชนใน ซงในเนอไตแตละขางประกอบดวยหนวยไต (Nephron) ประมาณ 1 ลานหนวย ทาหนาทกาจดของเสยในรปของปสสาวะ

ภาพลกษณะและตาแหนงของไตในรางกายคน

เซลลคม ปากใบ

ชนเนอเยอสปนจ

เซลลผวใบดานลาง

เซลลผวใบดานบน

ปากใบ เซลลคม

เสนใบ ชนเนอเยอพาลเสด

หลอดเลอดอารเทอร (เขาสไต)

หลอดเลอดเวน (ออกจากไต) ไต

ทอไต

กระเพาะปสสาวะ

ทอปสสาวะ

Page 18: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (18) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ภาพภาคตดตามยาว (Long Section) ของไต

ภาพโครงสรางของหนวยไต

ปรามดใน เนอไตชนใน

หลอดเลอดอารเทอร (เขาสไต)

หลอดเลอดเวน (ออกจากไต)

กรวยไต

ทอไต

เนอไตชนใน

ทอรวม

โบวแมนแคปซล โกลเมอรลส ทอขดสวนตน

ทอขดสวนทาย

ทอรวม

เฮนเลลป และหลอดเลอดฝอย ทมาลอมรอบ

หนวยไต (Nephron)

เนอไตชนนอก เนอไต

Page 19: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (19)

หนวยไตแตละหนวยประกอบดวยโครงสรางยอย ดงน 1. โบวแมนส แคปซล (Bowman’s Capsule) ลกษณะทรงกลมมผนง 2 ชน หอหมกลมหลอดเลอดฝอย 2. หลอดเลอดฝอย ม 2 สวน ไดแก • กลมหลอดเลอดฝอยทอยใน Bowman’s Capsule เรยกวา โกลเมอรลส (Glomerulus) • หลอดเลอดฝอยทพนอยตามทอของหนวยไต 3. ทอหนวยไต (Convoluted Tubule) แบงออกเปน 3 สวน ไดแก • ทอหนวยไตสวนตน มการดดสารทมประโยชนกลบเขาสรางกายมากทสด เชน กลโคส กรดอะมโน วตามน และนา • ทอหนวยไตสวนกลาง มขนาดเสนผานศนยกลางของทอนอยกวาทอหนวยไตสวนตนและสวนทาย ลกษณะคลายอกษรตวย (U) มชอเรยกเฉพาะวา เฮนเล ลป (Loop of Henle) เปนอกบรเวณหนงทมการดดนากลบเขาสรางกาย • ทอหนวยไตสวนทาย เปนบรเวณทมการดดนากลบเขาสรางกายภายใตการควบคมของฮอรโมน ADH และดดโซเดยมไอออน (Na+) ภายใตการควบคมของฮอรโมนแอลโดสเทอโรน (Aldosterone) 4. ทอรวม (Collecting Duct) เปนแหลงรวมของเหลวซงมลกษณะคลายปสสาวะทไดจากการทางานของหนวยไตกอนทจะสงตอไปยงกรวยไต

ภาพการดดสารกลบบรเวณทอหนวยไตเขาสหลอดเลอดฝอย

Page 20: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (20) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

กลไกการผลตปสสาวะของหนวยไต ประกอบดวย 2 กระบวนการดงน (1) การกรองสารทโกลเมอรลส (Glomerulus Filtration) ผนงของกลมหลอดเลอดฝอย “โกลเมอรลส” มคณสมบตพเศษในการยอมใหสารโมเลกลเลกทมอย ในเลอด เชน นา แรธาต วตามน ยเรย กรดยรก กลโคส และกรดอะมโนผาน สวนสารโมเลกลใหญโดยปกตแลวจะไมสามารถผานไปได เชน เมดเลอดแดง โปรตนขนาดใหญ และไขมน การกรองสารบรเวณนจะอาศยแรงดนเลอดเปนสาคญ โดยวนหนงๆ จะมการกรองสารไดประมาณ 180 ลตร (180 ลกบาศกเดซเมตร) (2) การดดสารกลบเขาสรางกาย (Reabsorption) บรเวณทอหนวยไต การดดสารกลบเขาสกระแสเลอดเกดขนททอของหนวยไตซงมหลอดเลอดฝอยพนลอมรอบทออย โดยใชวธแอกทฟทรานสปอรต (Active Transport) พาสซฟทรานสปอรต (Passive Transport) และพโนไซโทซส (Pinocytosis) วนหนงๆ รางกายจะมการดดสารกลบประมาณ 178.5 ลตร (178.5 ลกบาศกเดซเมตร) ADH หรอ วาโซเพรสซน (Vasopressin) เปนฮอรโมนสาคญททาหนาทกระตนการดดนากลบเขาสรางกายบรเวณทอรวมของหนวยไต 3. การรกษาดลยภาพของกรด-เบสในรางกายคน ถารางกายมการเปลยนแปลงความเปนกรด-เบสมากๆ จะทาใหเอนไซม (Enzyme) ภายในเซลลหรอรางกายไมสามารถทางานได ดงนนรางกายจงมกลไกการรกษาดลยภาพความเปนกรด-เบสใหคงท ซงม 3 วธ คอ 3.1. การเพมหรอลดอตราการหายใจ ถา CO2 ในเลอดมปรมาณมาก เชน หลงจากทออกกาลงกายอยางหนกจะสงผลใหศนยควบคม การหายใจ ซงคอ สมองสวนเมดลลาออบลองกาตา (Medulla Oblongata) สงกระแสประสาทไปควบคมใหกลามเนอกะบงลมและกลามเนอยดกระดกซโครงทางานมากขน เพอจะไดหายใจออกถขน ทาใหปรมาณ CO2 ในเลอดลดลง และเมอ CO2 ในเลอดมปรมาณนอย จะไปยบยง Medulla Oblongata ซงจะมผลใหกลามเนอกะบงลมและกลามเนอยดกระดกซโครงทางานนอยลง

ภาพโครงสรางสมองของคน

ไฮโพทาลามส

พอนส

เมดลลาออบลองกาตา

ไขสนหลง

Page 21: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (21)

3.2 ระบบบฟเฟอร (Buffer) คอ ระบบททาใหเลอดมคา pH คงท แมวาจะมการเพมของสารทมฤทธเปนกรดหรอเบสกตาม สารทเปนบฟเฟอรในเลอด ไดแก 1. ฮโมโกลบน (Hemoglobin) ในเมดเลอดแดง 2. โปรตน (Protein) ในพลาสมา เชน อลบมน โกลบลน 3.3 การควบคมกรดและเบสของไต ไต (Kidneys) สามารถปรบระดบกรดหรอเบสออกทางปสสาวะไดมาก ระบบนจงมการทางานมาก สามารถแกไข pH ทเปลยนแปลงไปมากใหเขาสภาวะปกต (สมดล) ได แตใชเวลานาน 4. การรกษาดลยภาพของนาและแรธาตในสงมชวตอนๆ การรกษาดลยภาพของนาและแรธาตในรางกายของสงมชวตเกยวของกบแรงดนออสโมตก (Osmotic Pressure) โดยสงมชวตแตละชนดมกลไกการรกษาสมดลของนาและแรธาตในรางกาย ดงน 4.1 โพรทสต (Protist) ใชคอนแทรกไทลแวควโอล (Contractile Vacuole) กาจดนาสวนเกนออกจากเซลล

ภาพคอนแทรกไทลแวควโอลในพารามเซยม

4.2 ปลานาจด (Osmotic Pressure ของของเหลวในรางกายมากกวานาจด) กลไกการรกษาสมดล คอ • มผวหนงและเกลดปองกนนาซมเขา • ขบปสสาวะมากและปสสาวะเจอจาง • มโครงสรางพเศษทเหงอกทาหนาทดดแรธาตกลบคนสรางกาย 4.3 ปลานาเคม (Osmotic Pressure ของของเหลวในรางกายนอยกวานาทะเล) กลไกการรกษาสมดล คอ • มผวหนงและเกลดปองกนนาซมออก • ขบปสสาวะนอยและปสสาวะมความเขมขนสง • มเซลลซงอยบรเวณเหงอกทาหนาทขบแรธาตสวนเกนออกโดยวธแอกทฟทรานสปอรต (Active Transport) • ขบแรธาตสวนเกนออกทางทวารหนก

คอนแทรกไทลแวควโอล

แมโครนวเคลยส

ไมโครนวเคลยส รองปาก

ชองขบถาย

Page 22: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (22) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ภาพกลไกการรกษาดลยภาพของนาและแรธาตในปลานาจด

ภาพกลไกการรกษาดลยภาพของนาและแรธาตในปลานาเคม 4.4 สตวทะเลชนดอนๆ (Osmotic Pressure ของของเหลวในรางกายใกลเคยงกบนาทะเล จงไมตองมกลไกในการปรบสมดลเหมอนปลาทะเล) 4.5 นกทะเล กลไกการรกษาสมดล คอ • มตอมนาซล (Nasal Gland) หรอตอมเกลอ (Salt Gland) ขบเกลอสวนเกนออกจากรางกาย

ภาพตอมนาซลของนกทะเล

นาไหลผานเขาไปในเหงอกและบางบรเวณของผวหนง

ไตขบปสสาวะในปรมาณมากและเจอจาง เหงอกดดซมเกลอจากนา

นาและอาหารเคลอนทผานปากเขาสรางกาย

ไตขบเกลอสวนเกนโดยปสสาวะ ในปรมาณนอยและเขมขน

นาไหลออกจากรางกายผานทางเหงอก และบางบรเวณของผวหนง

นาและอาหารเคลอนทผานปากเขาสรางกาย

เหงอกขบเกลอสวนเกนออกจากรางกาย

ตอมนาซล

ชองจมก

Page 23: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (23)

5. การรกษาดลยภาพของอณหภมรางกายของสตว สตวแบงออกเปน 2 ประเภท ตามการเปลยนแปลงอณหภมของรางกาย ดงน 1. สตวเลอดเยน หมายถง สตวทมอณหภมรางกายไมคงท เพราะจะเปลยนแปลงไปตามอณหภมของสงแวดลอมภายนอก ตวอยางเชน ไสเดอนดน หอย แมลง ปลา สตวสะเทนนาสะเทนบก และสตวเลอยคลาน 2. สตวเลอดอน หมายถง สตวทมกลไกรกษาอณหภมรางกายใหคงท ไมเปลยนแปลงไปตามอณหภมของสงแวดลอม ไดแก สตวปก และสตวเลยงลกดวยนานม กลไกการรกษาอณหภมรางกายของสตวเลอดอน ศนยควบคมอณหภมของรางกาย คอ สมองสวนไฮโพทาลามส (Hypothalamus) ซงจะสงสญญาณไปตามระบบประสาทและระบบตอมไรทอ ดงน

อณหภมของสงแวดลอมภายนอก

อณหภมของรางกาย

ไฮโพทาลามสสงสญญาณไปควบคม

ระบบประสาท

หลอดเลอด ตอมเหงอ กลามเนอ

ระบบตอมไรทอควบคม

อตราเมแทบอลซม

ควบคม

สงผลตอ

กระตน

แผนผงผลของอณหภมสงแวดลอมภายนอกทมตอการทางานของไฮโพทาลามส

Page 24: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (24) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

สภาพแวดลอมมอณหภมตากวาภายในรางกายมากๆ

ความรอนในรางกายจะระบายออกสภายนอกอยางรวดเรว

สงผลให

ทาให

อณหภมของรางกายลดลง

ซงจะไปกระตนให

ไฮโพทาลามส (Hypothalamus) สงสญญาณใหหลอดเลอดบรเวณผวหนงหดตว

ไฮโพทาลามส (Hypothalamus) สงสญญาณไปกระตนใหเซลลทวรางกายเพมอตราเมแทบอลซมจงทาใหอณหภมรางกายเพมขนแลวเขาสภาวะปกต

เลอดทจะไปยงผวหนงมปรมาณลดลงเพอลดการระบายความรอนออกจากรางกาย

กลามเนอทผวหนงจะหดตวทาใหขนตงชน

สงผลให

ในขณะเดยวกน

แผนผงกลไกการรกษาดลยภาพอณหภมในรางกายคน เมอสภาพแวดลอมมอณหภมตากวาภายในรางกาย

สภาพแวดลอมมอณหภมสงกวาภายในรางกายมากๆ

ซงจะไปกระตนให

ไฮโพทาลามส (Hypothalamus) สงสญญาณใหหลอดเลอดบรเวณผวหนงขยายตว

ไฮโพทาลามส Hypothalamus) สงสญญาณไปกระตนใหเซลลทวรางกายลดอตราเมแทบอลซมจงทาใหอณหภมรางกายลดลงแลวเขาสภาวะปกต

เลอดทจะไปยงผวหนงมปรมาณเพมขน ทาใหความรอนภายในรางกายระบายออกสภายนอกมากขน

สงผลให

แผนผงกลไกการรกษาดลยภาพของอณหภมในรางกายคน เมอสภาพแวดลอมมอณหภมสงกวาภายในรางกาย

Page 25: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (25)

การร

กษาด

ลยภา

พของ

อณหภ

มรางกา

หลอด

เลอด

บรเวณ

ผวหน

งขยา

ยตวเพ

อ เพมก

ารระบา

ยความร

อนออ

กนอก

รางก

าย

อณห

ภมรางก

าย

ลดลง

เปนป

กต :

ศน

ยควบ

คมอณ

หภม

หยดส

งการ

ศนย

ควบค

มอณห

ภม

ในไฮโพทา

ลามส

กระต

น อว

ยวะต

างๆ ทเกย

วของ

ตอมเหง

อขบเหง

อมาก

ขนเพอ

ระบา

ยความร

อนออ

กนอก

รางก

าย

เรมต

นทน

สงเรา

: อณห

ภมขอ

งรางกา

ยเพม

ขน

เมออ

อกกา

ลงกา

ยอยา

งหนก

หรอ

อยในสภ

าพอา

กาศร

อน

สงเรา

: อณห

ภมขอ

งรางกา

ยลดล

ง เมออ

ยในส

ภาพอ

ากาศ

หนาวเยน

เรมต

นทน

หลอด

เลอด

บรเวณ

ผวหน

งหดต

วเพอ

ลดกา

รระบ

ายคว

ามรอ

นออก

นอกร

างกา

ศนยค

วบคม

อณหภ

ม ในไฮโพทา

ลามส

กระต

น อว

ยวะต

างๆ ทเกย

วของ

กลาม

เนอเกด

อากา

รสน

เพอผ

ลตคว

ามรอ

นใหม

ากขน

อณห

ภมรางก

ายเพมข

น เปนป

กต : ศน

ยควบ

คม

อณหภ

ม หย

ดสงก

าร

ภาพก

ลไกก

ารรก

ษาดล

ยภาพ

ของอ

ณหภม

รางก

ายขอ

งสตว

เลอด

อน

Page 26: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (26) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ภมคมกนรางกาย ภมคมกน (Immunity) คอ ความสามารถของรางกายในการตอตานและกาจดจลนทรย เชน แบคทเรย หรอสงแปลกปลอมอนๆ ทเขาสรางกาย ภมคมกนรางกายแบงออกเปน 2 ประเภท ดงน 1. ภมคมกนทมมาแตกาเนด (Innate Immunity) ซงประกอบดวยกลไกภมคมกนรางกาย 2 ดาน ตามลาดบ ดงน 1.1 ระบบปกคลมรางกาย (ผวหนง) จดเปนภมคมกนดานแรกสดของรางกาย 1.2 ภมคมกนแบบไมจาเพาะ (Nonspecific Immunity) เปนภมคมกนดานทสองของรางกาย 2. ภมคมกนทเกดขนหลงกาเนด (Acquired Immunity) ซงเปนภมคมกนดานทสาม (ดานสดทาย) ของรางกาย และจดเปนภมคมกนแบบจาเพาะ (Specific Immunity) 1. ภมคมกนทมมาแตกาเนด (Innate Immunity) 1.1 ระบบปกคลมรางกาย (ผวหนง) - ตอมผลตนามนและตอมเหงอจะหลงสารชวยทาใหผวหนงมคา pH 3-5 ซงสามารถยบยง การเจรญเตบโตของจลนทรยหลายชนดได - เหงอ นาตา และนาลายมไลโซไซม (Lysozyme) ซงสามารถทาลายแบคทเรยบางชนดได - ผวหนงเปนแหลงทอยของแบคทเรยและเชอราทไมกอใหเกดโรค ซงชวยปองกนไมใหแบคทเรยทกอใหเกดโรคเขาไปในรางกายไดงาย - ผนงดานในของอวยวะทางเดนอาหาร อวยวะหายใจ และอวยวะขบถาย (ปสสาวะ) ประกอบดวย เซลลทสามารถสรางเมอก (Mucus) เพอดกจบจลนทรยได รวมถงกรดไฮโดรคลอรกในกระเพาะอาหารกสามารถทาลายแบคทเรยบางชนดได 1.2 ภมคมกนแบบไมจาเพาะ (Nonspecific Immunity) - เมดเลอดขาว 3 ชนด ทเกยวของกบระบบภมคมกนแบบไมจาเพาะ มดงน 1. นวโทรฟล (Neutrophil) 2. แมโครฟาจ (Macrophage) 3. Natural Killer Cell (NK Cell) - การอกเสบ เกดโดยการหลงสารฮสตามน (Histamine) ซงจะทาใหเลอดไหลไปยงบรเวณทอกเสบมากขน รวมทงหลอดเลอดฝอยบรเวณดงกลาวจะยอมใหสารตางๆ ผานเขาออกไดมากขน - การเปนไข (Fever) จะไปกระตนการทางานของเมดเลอดขาวกลมฟาโกไซต (Phagocyte) เพอไปยบยงการเจรญเตบโตของจลนทรยนนๆ - อนเทอรเฟอรอน (Interferon) จะปองกนการตดเชอจากไวรสโดยการทาลาย RNA ของไวรสชนดนนๆ

Page 27: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (27)

ภาพการกนแบคทเรยของเซลลเมดเลอดขาวกลมฟาโกไซต

2. ภมคมกนทเกดขนหลงกาเนด (Acquired Immunity) ภมคมกนแบบจาเพาะ (Specific Immunity) - เปนการทางานของเมดเลอดขาวกลมลมโฟไซต (Lymphocyte) โดยการสรางแอนตบอด (Antibody) ซงเปนสารประเภทโปรตนขนมาตอตานเชอโรคหรอสงแปลกปลอม (Antigen) ทเขาสรางกาย - เมดเลอดขาวกลมลมโฟไซต (Lymphocyte) มตวรบอยบรเวณเยอหมเซลลซงสามารถจดจาชนดของแอนตเจนไดและทาใหเกดภมคมกนแบบจาเพาะ - อวยวะทสงเสรมระบบภมคมกนแบบจาเพาะประกอบดวย อวยวะนาเหลองปฐมภม และอวยวะนาเหลองทตยภม อวยวะนาเหลองปฐมภม ทาหนาทสรางเซลลเมดเลอดขาว ไดแก • ไขกระดก (Bone Marrow) • ตอมไทมส (Thymus) อวยวะนาเหลองทตยภม ทาหนาทกรองแอนตเจน (จลนทรยตางๆ เชน แบคทเรย) ไดแก • มาม (Spleen) • ตอมนาเหลอง (Lymph Node) • เนอเยอนาเหลองทเกยวของกบการสรางเมอก (Mucosal-Associated Lymphoid Tissue ; MALT) ไดแก ตอมทอนซล ไสตง และกลมเซลลฟอลลเคลในชนเนอเยอเกยวพนทอยดานใตของชนเนอเยอ สรางเมอก

ฟาโกไซตPhagocyte

แบคทเรย ผวหนง บาดแผล

ฟาโกไซตกาลงกนแบคทเรย

Page 28: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (28) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

คห...ดโอ...เรองภมคมกน คห...ดโอ...คท 1 ไดแก แอนตเจน (Antigen) และ แอนตบอด (Antibody) แอนตเจน (Antigen) คอ สารหรอสงแปลกปลอมทเขาสหรอเกดขนในรางกาย แลวไปกระตนการทางานของระบบภมคมกน เชน ละอองเรณของดอกไม แบคทเรย ไวรส เซลลมะเรง แมแตวคซนทฉดเขาไปในรางกายกถอวาเปนแอนตเจน...นะจา แอนตบอด (Antibody) คอ โปรตนทเมดเลอดขาวสรางขน ทาหนาทตอตานและทาลายเชอโรคหรอสงแปลกปลอม ทเขาสรางกาย คห...ดโอ...คท 2 ไดแก วคซน (Vaccine) และ เซรม (Serum) วคซน (Vaccine) คอ เชอโรคทถกทาใหออนกาลงหรอตายลง สารสกดจากเชอโรครวมทงสารพษซงหมดสภาพความเปนพษแลวทฉดเขาไปในรางกายของคนหรอสตวเพอกระตนใหรางกายสรางแอนตบอด (Antibody) ขนมาตอตาน เซรม (Serum) คอ นาเลอดของสตวทมแอนตบอดเปนองคประกอบ ซงฉดเขาไปในรางกายเพอใหมภมคมกนทนท โดยจะใชสาหรบรกษาโรคบางชนดทอาการรนแรงเฉยบพลน

ภมคมกนแบบจาเพาะแบงออกเปน 2 ประเภท ตามแหลงทมาของแอนตบอด ไดแก 1. ภมคมกนกอเอง หมายถง ภมคมกนทเกดจากรางกายสรางแอนตบอด (Antibody) ขนมาเอง โดยเปนภมคมกนระยะยาว ซงถกกระตนจากปจจยตอไปน - การฉดวคซนปองกนโรคตางๆ - การฉกทอกซอยด (Toxoid) ปองกนโรคบางชนด - การคลกคลหรอใกลชดกบบคคลทเปนโรคนนๆ ประเภทของวคซน วคซนแบงออกเปน 3 ประเภท ตามวตถดบ ดงน 1) เชอโรคทตายแลว 2) เชอโรคทถกทาใหออนฤทธลง 3) สารพษจากเชอโรค (Toxoid) ซงถกทาใหหมดสภาพความเปนพษแลว 2. ภมคมกนรบมา หมายถง ภมคมกนทเกดจากรางกายรบแอนตบอด (Antibody) จากภายนอกเขามา เพอตอตานเชอโรคทเขาสรางกายไดทนท และเปนภมคมกนในระยะสน ตวอยางภมคมกนรบมา เชน - การฉดเซรมเพอรกษาโรคบางชนด เชน เซรมปองกนโรคพษสนขบา - การดมนานมแมของทารก - การไดรบภมคมกนจากแมของทารกทอยในครรภ ความผดปกตของระบบภมคมกนในรางกาย เมอใดกตามทภาวะภมคมกนมนอยหรอมากเกนไป จะมผลทาใหรางกายเกดโรคตางๆ ได ตวอยางโรคทเกดจากความผดปกตของระบบภมคมกนของรางกาย มดงน 1. โรคภมแพ (Allergy) สาเหต : เกดจากปฏกรยาทผดปกตของรางกายในการสราง Antibody เพอตอตาน Antigen ทาใหเกดการแพสงตางๆ ทงนโรคภมแพมกจะมความเกยวของกบพนธกรรม ตวอยางโรค : โรคภมแพละอองเกสรดอกไม ภมแพยา ภมแพสารเคม ฯลฯ

Page 29: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (29)

2. โรคการสรางภมตานทานเนอเยอตนเอง (Autoimmune Disease) สาเหต : เกดจากความผดปกตในการสรางภมคมกนทไมสามารถแยกแยะความแตกตางระหวางเซลลของตนเองและสงแปลกปลอมทเขาสรางกายออกจากกนได ตวอยางโรค : โรคเอสแอลอ (SLE) ซงเกดจาก Antibody ไปจบและทาลายอวยวะสวนใดสวนหนงของรางกาย จงทาใหเกดการอกเสบของอวยวะนน 3. เอดส (AIDS : Acquired Immune Deficiency Syndrome) สาเหต : เกดจากเชอไวรส HIV (Human Immunodeficiency Virus) เขาไปทาลายเมดเลอดขาวชนดเซลลทผชวย (Helper T-cells) จงทาใหภมคมกนของรางกายบกพรอง ไมสามารถสราง Antibody เพอตอตานเชอโรคตางๆ ได ลกษณะพเศษของไวรส HIV 1. ทาลายเมดเลอดขาวชนดเซลลทผชวย 2. เพมจานวนและกลายพนธไดงาย 3. เจรญและเพมจานวนอยในเซลลทผชวย โดยใชองคประกอบตางๆ ภายในเซลลของเซลลทผชวยในการเพมจานวน 4. มสารพนธกรรมเปน RNA แตเมอเขาสเซลลจะสรางสารพนธกรรมในรป DNA และแทรกเขาไปอยใน DNA ของเซลล ระบบนาเหลอง (Lymphatic System) หนาทของระบบนาเหลอง 1. นาของเหลวทอยระหวางเซลลกลบเขาสระบบหมนเวยนเลอด 2. ดดซมสารอาหารประเภทไขมนบรเวณลาไสเลก 3. เปนสวนหนงของระบบภมคมกนรางกาย สวนประกอบของระบบนาเหลอง ไดแก 1. นาเหลอง 2. หลอดนาเหลอง 3. อวยวะนาเหลอง แบงออกเปน 2 ประเภท ดงน 3.1 อวยวะนาเหลองปฐมภม ไดแก ไขกระดก และตอมไทมส 3.2 อวยวะนาเหลองทตยภม ไดแก มาม ตอมนาเหลอง และตอมทอนซล 1. นาเหลอง (Lymph) คอ ของเหลวไมมสทซมผานผนงหลอดเลอดฝอยออกมาอยบรเวณชองวางระหวางเซลล ซงของเหลวดงกลาวจะเคลอนทเขาสหลอดนาเหลองตอไป นาเหลองมสวนประกอบคลายคลง กบเลอด แตมจานวนและปรมาณโปรตนนอยกวา รวมทงไมมเมดเลอดแดงและเกลดเลอด ทศทางของนาเหลอง นาเหลองจะเขาสหวใจหองบนขวารวมกบเลอดเสยจากสวนตางๆ ของรางกาย ซงการไหลเวยนของนาเหลองภายในหลอดนาเหลองจะอาศยการหดตวของกลามเนอทอยรอบๆ โดยภายในหลอดนาเหลองจะมลนกนเพอควบคมทศทางการเคลอนทของนาเหลองใหไปในทศทางเดยวกน

Page 30: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (30) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ภาพระบบนาเหลองของมนษย

2. หลอดนาเหลอง (Lymphatic Vessels) หลอดนาเหลองมหลายขนาด เปนหลอดทมปลายดานหนงตน หลอดนาเหลองบรเวณอก (Thoracic Duct) จะมขนาดใหญทสด ทาหนาทลาเลยงนาเหลองไปยงหลอดเลอดดาบรเวณไหปลารา (Subclavian Vein) เพอสงเขาสหลอดเลอดดาใหญ (Vena Cava) ตอไป

ภาพโครงสรางหลอดนาเหลองและทศทางการไหลของนาเหลอง

3. อวยวะนาเหลอง (Lymphoid Organs) แบงออกเปน 2 ประเภท ดงน 3.1 อวยวะนาเหลองปฐมภม ไดแก ไขกระดก และตอมไทมส 1. ไขกระดก (Bone Marrow) เปนเนอเยอทอยในโพรงกระดก ทาหนาทสรางเซลลเมดเลอดขาวและเมดเลอดแดง รวมทงเกลดเลอดดวย 2. ตอมไทมส (Thymus) เปนอวยวะนาเหลองทเปนตอมไรทอ (สรางฮอรโมนได) อยตรง ทรวงอกรอบหลอดเลอดเอออรตา (Aorta) ตอมไทมสมหนาทดงน - สรางและพฒนาเซลลเมดเลอดขาวชนดลมโฟไซต (Lymphocyte) : ลมโฟไซตทไทมสไมสามารถตอสกบเชอโรคทเขาสรางกายได แตเมอโตเตมทจะเขาสระบบหมนเวยนเลอดเพอไปยงอวยวะนาเหลองอนๆ และสามารถตอสกบเชอโรคได

ไขกระดก

มาม

ตอมนาเหลอง

ตอมไทมสตอมทอนซล

หลอดนาเหลอง

เซลล ของเหลวในชองวางระหวางเซลล

ชองเปดเขาสหลอดนาเหลอง เซลลผนงหลอดนาเหลอง

Page 31: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (31)

3.2 อวยวะนาเหลองทตยภม ไดแก มาม ตอมนาเหลอง และตอมทอนซล 1. มาม (Spleen) เปนอวยวะนาเหลองทมขนาดใหญทสด มลกษณะนม สมวง อยในชองทองดานซายใตกะบงลมตดกบดานหลงของกระเพาะอาหาร ภายในมามมแมโครฟาจ (Macrophage) และเมดเลอดแดงอยเปนจานวนมาก

ภาพตอมไทมสและมามของคน

มามมหนาทดงน - กรองจลนทรย (แบคทเรย) และสงแปลกปลอมออกจากเลอด - สรางและทาลายเซลลเมดเลอดขาว - ทาลายเซลลเมดเลอดแดงทหมดอายแลว - เปนอวยวะเกบสารองเลอดไวใชในยามฉกเฉน เชน ภาวะทรางกายสญเสยเลอดมาก 2. ตอมนาเหลอง (Lymph Node) มลกษณะคอนขางกลม มหลากหลายขนาด กระจายตวอยภายในหลอดนาเหลองทวรางกาย พบมากตามบรเวณคอ รกแร และขาหนบ เปนตน ซงภายในตอมนาเหลอง จะพบเซลลเมดเลอดขาวอยรวมกนเปนกระจก มลกษณะคลายฟองนา ตอมนาเหลองมหนาทดงน - กรองเชอโรคหรอสงแปลกปลอมออกจากนาเหลอง - ทาลายแบคทเรยและไวรส 3. ตอมทอนซล (Tonsils) มหนาทปกปองไมใหเชอโรคหรอสงแปลกปลอมเขาสหลอดอาหารและกลองเสยง ซงมอย 3 บรเวณ ดงน 3.1 ตอมทอนซลบรเวณเพดานปาก 3.2 ตอมทอนซลบรเวณคอหอย 3.3 ตอมทอนซลบรเวณลน

ภาพตอมทอนซล

ตอมไทมส

มาม

ทอนซลทโคนลน

ทอนซลบรเวณคอหอย

ทอนซลทเพดานปาก

Page 32: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (32) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การแบงเซลล ความรและคาศพทพนฐานทควรรกอนเรยนเรองการแบงเซลล 1. เซลลในรางกายของเราแบงออกเปน 2 ประเภท ดงน 1.1 เซลลรางกาย (Somatic Cell) 1.2 เซลลสบพนธ (Sex Cell) 2. โครโมโซมในเซลลแตละประเภท แบงออกเปน 2 ชนด ดงน 2.1 โครโมโซมรางกาย หรอออโตโซม (Autosome) 2.2 โครโมโซมเพศ (Sex Chromosome) 3. เซลลทมโครโมโซม 2 ชด เรยกวา ดพลอยดเซลล (Diploid Cell) 4. เซลลทมโครโมโซม 1 ชด เรยกวา แฮพลอยดเซลล (Haploid Cell) 5. เซลลเรมตนในการแบงเซลล เรยกวา เซลลแม 6. เซลลใหมทเกดจากการแบงเซลล เรยกวา เซลลลก 7. การแบงเซลลประกอบดวย 2 ขนตอน ตามลาดบดงน 7.1 การแบงนวเคลยส (Karyokinesis) 7.2 การแบงไซโทพลาซม (Cytokinesis) 8. คาศพททควรร 8.1 โครมาทน (Chromatin) 8.2 เซนโทรเมยร (Centromere) 8.3 โครมาทด (Chromatid) 8.4 โครโมโซม (Chromosome) 8.5 โฮโมโลกสโครโมโซม (Homologous Chromosome) วฏจกรของเซลล (Cell Cycle) วฏจกรของเซลล คอ วงจรการเจรญเตบโตและการแบงเซลลเพอสรางเซลลรนใหมขนมาทดแทนเซลล รนเกาทหมดอายขยหรอเสยหายไป ซงพบในการแบงเซลลแบบไมโทซสเทานน วฏจกรของเซลลประกอบดวย 3 ระยะใหญ ไดแก 1. ระยะอนเตอรเฟส (Interphase) ม 3 ระยะยอยตามลาดบ ดงน 1.1 G1 1.2 S 1.3 G2 2. ระยะไมโทซส (Mitosis) ม 4 ระยะยอยตามลาดบ ดงน 2.1 โพรเฟส (Prophase) 2.2 เมทาเฟส (Metaphase) 2.3 แอนาเฟส (Anaphase) 2.4 เทโลเฟส (Telophase) 3. ระยะแบงไซโทพลาซม (Cytokinesis)

ภาพวฏจกรของเซลล

Page 33: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (33)

วฏจกรของเซลลสตว (การแบงเซลลแบบไมโทซสของเซลลสตว)

ระยะอนเตอรเฟส - โครมาทน (แตละหนวย) จาลองตวเองขนมาอก 1 copy ทาใหโครมาทนแตละหนวยประกอบดวย 2 โครมาทด - เซนทรโอล (ในเซลลสตว) จาลองตวเองขนมาอก 1 ค

โพรเฟส - โครมาทนขดสน อดแนน เหนเปนแทงชดเจน เรยกวา โครโมโซม - เยอหมนวเคลยส และนวคลโอลสสลายไป ไมปรากฏใหเหน - เซนทรโอลเคลอนทออกจากกนเพอไปยงขวเซลล และมการสรางเสนใยสปนเดล

เมทาเฟส - โครโมโซมแตละแทงมาเรยงตวในแนวกงกลางเซลล โดยมเสนใยสปนเดลยดจบตรงตาแหนงเซนโทรเมยรของโครโมโซม

แอนาเฟส - โครมาทดของโครโมโซมแตละแทงถกเสนใยสปนเดลดงใหแยกออกจากกนเพอไปยงขวเซลล

โครมาทน

นวคลโอลส

เยอหมนวเคลยส

เสนใยสปนเดล

เซนทรโอล

Page 34: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (34) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

เทโลเฟส - เยอหมเซลล (สตว) จะคอดเขาหากน - เยอหมนวเคลยสปรากฏใหเหน

ระยะแบงไซโทพลาซม (Cytokinesis) - การแบงเซลลเสรจสมบรณ โดยเกด 2 เซลลลก ตอ 1 เซลลแม และจานวนโครโมโซมในเซลลลกเทากบเซลลแม ซงโครโมโซมจะคลายตวกลายเปนเสนใยโครมาทนดงเดม

ภาพวฏจกรของเซลลพช (การแบงเซลลแบบไมโทซสของเซลลพช)

การแบงเซลลแบบไมโอซส (Meiosis) การแบงแบบไมโอซสมวตถประสงคเพอลดจานวนโครโมโซมของเซลลใหมทจะเกดขนใหเหลอเปนครงหนงของจานวนโครโมโซมในเซลลเรมตน ในสตวจะพบการแบงเซลลแบบไมโอซสทอณฑะและรงไข สวนในพชดอก จะพบการแบงเซลลแบบไมโอซสทอบเรณและรงไข การแบงเซลลแบบไมโอซสมการแบงนวเคลยส 2 ครงตอเนองกน คอ ไมโอซส I และ ไมโอซส II ไมโอซส I เปนขนตอนของการแลกเปลยนสารพนธกรรม (ยน) ระหวางโฮโมโลกสโครโมโซม (Homologous Chromosome) และในระยะทายสดของไมโอซส I จะไดเซลลลก 2 เซลล ตอ 1 เซลลแม ซงจานวนโครโมโซมในเซลลลกจะลดลงเหลอเปนครงหนงของจานวนโครโมโซมในเซลลแม ไมโอซส II เปนขนตอนตอเนองจากไมโอซส I โดยเซลลลกทเกดขนในระยะไมโอซส I จะเขาสการแบงนวเคลยสครงท 2 ซงการเปลยนแปลงของนวเคลยสและโครโมโซมในระยะนจะคลายคลงกบการแบงเซลลแบบ ไมโทซส แตตางกนตรงทโครโมโซมในแตละเซลลจะไมมคเหมอน (Homologous) อย และเมอสนสดการแบงเซลลในระยะไมโอซส II จะไดเซลลลกทงหมด 4 เซลล

Page 35: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (35)

ลกษณ

ะของ

เซลล

แมกอ

นทจะ

มการ

จาลอ

งตวเอง

ของโคร

โมโซม

1 โค

รโมโซมป

ระกอ

บดวย

2

โครม

าทด

การจาลอ

งตวเอ

ง ขอ

งโครโม

โซม

การจาลอ

งตวเอ

ง ขอ

งโครโม

โซม

โพรเฟส

เซล

ลลกท

เกดข

นในไมโอซ

ส II

โฮโมโลกส

โครโม

โซมม

าเขาค

กน

เมทา

เฟส

แอนา

เฟส

I และ

เทโลเฟส

I

เซลล

ลก

ทเกด

ขน

ในไมโอซส

I

โครโม

โซมม

าเรยง

ตวกน

ในแน

วกงก

ลางเซ

ลล

โฮโมโลกส

โครโม

โซม

มาเรย

งตวก

น ในแน

วกงก

ลางเซ

ลล

โพรเฟส

I

เมทา

เฟส

I

แอนา

เฟส แล

ะ เทโลเฟส

เซล

ลลก

การแ

บงเซลล

แบบไมโทซ

ส แล

ะไมโอซ

สของ

เซลล

สตว

ไคแ

อสมา

Page 36: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (36) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

Spermatocyte(Diploid)

Spermatids(Haploid)

Sperm Cells(Haploid)

I ไมโอซส IIไมโอซส

ภาพการแบงเซลลแบบไมโอซสเพอสรางอสจของสตว

ตารางเปรยบเทยบการแบงเซลลแบบไมโทซสและไมโอซส

ลกษณะเปรยบเทยบ ไมโทซส ไมโอซส 1. วตถประสงคของการแบง เพอเพมจานวนเซลล เพอลดจานวนโครโมโซม 2. จานวนครงในการแบงนวเคลยส 1 ครง 2 ครง 3. จานวนเซลลลกทไดตอ 1 เซลลแม 2 เซลล 4 เซลล 4. จานวนโครโมโซมในนวเคลยสของ เซลลลก เทาเซลลแม เปน 2

1 ของเซลลแม

5. ขอมลทางพนธกรรมของเซลลลก เหมอนกบเซลลแมทกประการ แตกตางจากเซลลแม 6. ตวอยางแหลงทพบ ผวหนง, กระเพาะอาหาร,

ไขกระดก, บรเวณปลายยอดและปลายรากของพช

อณฑะ, รงไขของคน, อบเรณ และรงไขของพชดอก

Page 37: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (37)

การถายทอดลกษณะทางพนธกรรม ความรพนฐานในการเรยนเรองการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม 1. เซลลทเปนสวนประกอบของสงมชวตจาพวกยคารโอตสามารถแบงออกเปน 2 ประเภท ตามหนาท ดงน 1. เซลลรางกาย (Somatic Cells) หมายถง เซลลทเปนสวนประกอบของเนอเยอและอวยวะตางๆ ภายในรางกาย (ยกเวนเซลลสบพนธ) เชน เซลลหวใจ เซลลตบ เซลลเมดเลอดขาว เปนตน ซงโดยทวไปเปนเซลลทมจานวนโครโมโซมภายในนวเคลยสเทากบ 2n (2 ชดโครโมโซม) 2. เซลลสบพนธ (Sex Cells) หมายถง เซลลทจะเกดการปฏสนธในกระบวนการสบพนธ เชน อสจ(Sperm) ไข (Egg Cell) เปนตน ซงเปนเซลลทมจานวนโครโมโซมเปนครงหนงของจานวนโครโมโซมในเซลลรางกายของสงมชวตชนดนนๆ หรอกลาวอกนยหนงวา มโครโมโซมเทากบ n (1 ชดโครโมโซม) 2. โครโมโซม 2.1 รปราง ลกษณะ และจานวนโครโมโซม โครโมโซมของเซลลทยงไมมการแบงเซลล จะมลกษณะเปนเสนเลกยาวขดพนกนอยภายในนวเคลยส เรยกวา โครมาทน (Chromatin) โครโมโซมของเซลลทกาลงแบงตว จะมลกษณะขดสน อดแนน เหนเปนแทงชดเจน สงมชวตทมโครโมโซม 2 ชด เรยกวา ดพลอยด (Diploid) เชน คน โดยโครโมโซมชดหนง ไดรบมาจากพอ อกชดหนงไดรบมาจากแม ซงเมอมการแบงเซลลแบบไมโอซส โครโมโซมทเปนคเหมอน (Homologous Chromosome) จะมาเขาคกน เกดการแลกเปลยนสารพนธกรรมซงกนและกน แลวแยกออกจากกนไปยงเซลลลกทถกสรางขน เมอเสรจสนการแบงเซลลแบบไมโอซสโครโมโซมในเซลลลกจะเหลอเปนครงหนงของเซลลแม เรยกวา แฮพลอยด (Haploid) 2.2 สวนประกอบของโครโมโซม โครโมโซม หมายถง โครงสรางทอยภายในนวเคลยสประกอบดวย DNA และโปรตน

ภาพโครงสรางของโครโมโซม

นวคลโอโซม (Nucleosome)

โปรตนDNA

เซนโทรเมยร (Centromere)

ซสเตอร โครมาทด (Sister Chromatids)

Page 38: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (38) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

โครโมโซมของสงมชวตจาพวกยคารโอต (สงมชวตทเซลลมนวเคลยส) โครโมโซมจะประกอบดวย DNA 1 ใน 3 และอก 2 ใน 3 เปนโปรตน ซงประกอบดวยฮสโตนโปรตน (Histone Protein) และนอนฮสโตนโปรตน (Non-Histone Protein) นวคลโอโซม (Nucleosome) คอ โครงสรางของโครโมโซมทมลกษณะคลายเมดลกปด ประกอบดวยโปรตนฮสโตน 8 โมเลกล พนรอบดวยสายเกลยวของ DNA ยาวประมาณ 150 คเบส โครโมโซมของสงมชวตจาพวกโพรคารโอต (แบคทเรย) มจานวนโครโมโซมชดเดยว และมเพยงโครโมโซมเดยวเปนรปวงแหวน ลอยอยในไซโทพลาซม ประกอบดวย DNA 1 โมเลกล และไมมฮสโตนเปนองคประกอบ จโนม (Genome) หมายถง สารพนธกรรมทงหมดของโครโมโซม 1 ชด ของสงมชวตชนดหนงๆ 2.3 โครโมโซมทอยในเซลลแตละประเภท แบงออกเปน 2 ชนด ตามบทบาทหนาท ดงน 1. โครโมโซมรางกาย หรอ ออโตโซม (Autosome) เปนโครโมโซมทเกยวของกบการควบคมลกษณะทวไปของรางกายซงไมเกยวของกบเพศ 2. โครโมโซมเพศ (Sex Chromosome) เปนโครโมโซมทกาหนดเพศ และเกยวของกบการควบคมลกษณะทเกยวเนองกบเพศ มนษยมโครโมโซมทงหมด 46 แทง (2n = 46) หรอ 23 ค โดย 44 แทงแรก (22 คแรก) เปนออโตโซม และ 2 แทงสดทาย (คสดทาย) เปนโครโมโซมเพศ เพศชายและเพศหญงมจานวนโครโมโซมเทากนแตไมเหมอนกน ดงน เพศชายมโครโมโซม 46 แทง เปนแบบ 44 + XY หรอ 46, XY เพศหญงมโครโมโซม 46 แทง เปนแบบ 44 + XX หรอ 46, XX 3. องคประกอบทางเคมของ DNA

ภาพโครงสรางของ DNA

Page 39: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (39)

DNA ทาหนาทเปนสารพนธกรรมของสงมชวต และบางสวนของ DNA แตละโมเลกลทาหนาทเปนยน (Gene) คอ สามารถควบคมลกษณะทางพนธกรรมของสงมชวตได DNA เปนกรดนวคลอกชนดหนง มโครงสรางเปนพอลเมอร (Polymer) สายยาวประกอบดวยมอนอเมอร (Monomer) ทเรยกวา นวคลโอไทด ซงแตละนวคลโอไทดของดเอนเอ ประกอบดวยสาร 3 ชนด ดงตอไปน

ภาพองคประกอบของนวคลโอไทด 1. นาตาลเพนโทส (Pentose) ทมชอวา นาตาลดออกซไรโบส (Deoxyribose) 2. ไนโตรจนสเบส (Nitrogenous Base) มโครงสรางเปนวงแหวน (Ring) แบงออกเปน 2 ประเภท ดงน 2.1 เบสเพยวรน (Purine) ม 2 ชนด คอ กวานน(Guanine) และอะดนน (Adenine) 2.2 เบสไพรมดน (Pyrimidine) ม 2 ชนด คอ ไซโทซน (Cytosine) และไทมน (Thymine) 3. หมฟอสเฟต ( -3

4PO )

ภาพพอลนวคลโอไทดของ DNA

pentose sugar

นวคลโอไทด

พอลนวคลโอไทด หรอ กรดนวคลอก

องคประกอบของนวคลโอไซด

เบสเพยวรน

เบสไพรมดน

Page 40: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (40) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

A TC G

พนธะไฮโดรเจน

จากภาพพอลนวคลโอไทดของ DNA จะไดวา การเชอมตอกนของนวคลโอไทดแตละโมเลกลใน DNA เกดจากการสรางพนธะโคเวเลนซระหวางหมฟอสเฟตของนวคลโอไทดหนงกบหมไฮดรอกซลซงอยทคารบอนตาแหนงท 3 ของโมเลกลนาตาลในอกนวคลโอไทดหนง การเรยกตาแหนงปลายของพอลนวคลโอไทดแตละสายของ DNA มรายละเอยดดงน • เรยกปลายดานทมหมฟอสเฟตซงเกาะอยกบนาตาลดออกซไรโบสตรงคารบอนตาแหนงท 5 วา ปลาย 5' (5 ไพรม) • เรยกปลายดานทมหมไฮดรอกซลตรงคารบอนตาแหนงท 3 ของนาตาลดออกซไรโบสวาปลาย 3' (3 ไพรม) รไว...Hiso Hiso 1 : กรดนวคลอก (Nucleic Acid) ม 2 ชนด ไดแก 1. RNA (RiboNucleic Acid) 2. DNA (DeoxyriboNucleic Acid) Hiso 2 : หนวยยอย (Monomer) ของกรดนวคลอกคอ นวคลโอไทด (Nucleotide) Hiso 3 : ตารางเปรยบเทยบองคประกอบของ RNA nucleotide และ DNA nucleotide

ชนดของนวคลโอไทด

องคประกอบของนวคลโอไทด RNA nucleotide DNA nucleotide หมายเหต

1. หมฟอสเฟต -34PO -3

4PO เหมอนกน 2. ไนโตรจนสเบส A, U, C, G A, T, C, G ตางกน

3. นาตาลคารบอน 5 อะตอม (เพนโทส) Ribose sugar (C5H10O5)

Deoxyribose sugar (C5H10O4)

ตางชนดกน Hiso 4 : ไนโตรจนสเบสทเปนองคประกอบของนวคลโอไทด 1 โมเลกล มเพยง 1 ชนดเทานน หมายความวา 1 นวคลโอไทด : 1 ไนโตรจนสเบส Hiso 5 : เบสทง 4 ชนดทพบในสายเกลยวค DNA จะอยกนเปนคๆ โดยมพนธะไฮโดรเจนยดเหนยวกนไว ดงน A ค T ยดกนดวย 2 พนธะไฮโดรเจน C ค G ยดกนดวย 3 พนธะไฮโดรเจน Hiso 6 : นาตาลไรโบสทพบใน RNA และนาตาลดออกซไรโบสทพบใน DNA เปนนาตาลทมคารบอน 5 อะตอม แตตางกนทโครงสราง ดงภาพดานลางจา...

Page 41: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (41)

Hiso 7 : ถาเปรยบสายเกลยวคของ DNA เปนบนไดเวยน จะไดวา คเบส (complementary basepair) = ขนบนได หมฟอสเฟตและนาตาล = ราวบนได Hiso 8 : ลาดบของเบสบนสาย DNA จะเปนตวกาหนดลกษณะทางพนธกรรมของสงมชวตแตละชนด ดงนนลกษณะทแตกตางกนของสงมชวตเกดจากลาดบหรอการเรยงตวของเบสบนสาย DNA ตางกนนนเอง

คาศพททเกยวของกบการศกษาการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม 1. เซลลสบพนธ (Gamete) หมายถง อสจ (Sperm) เซลลไข (Egg Cell) และรวมถงโครงสรางอนๆ ททาหนาทเชนเดยวกนซงจะพบในพช 2. ยน (Gene) หมายถง หนวยควบคมลกษณะทางพนธกรรมตางๆ ของสงมชวตซงอยเปนค และจะถายทอดจากพอแมไปสลก โดยในทางพนธศาสตรไดมการกาหนดสญลกษณแทนยนไวหลายแบบ แตทนยมใช คอ อกษรภาษาองกฤษชนดตวพมพ เชน อกษรภาษาองกฤษตวพมพใหญ แทน ยนเดน และตวพมพเลก แทน ยนดอย 3. แอลลล (Allele) หมายถง แบบของยนแตละยนทควบคมลกษณะทางพนธกรรม เชน ยนเอ เปนยนควบคมลกษณะผวของคน ซงมอย 2 แบบ คอ A และ a (กลาวไดวายนเอม 2 แอลลล) โดยแอลลล A ควบคมผวปกต และแอลลล a ควบคมผวเผอก ยนไอ เปนยนควบคมหมเลอดระบบ ABO ซงมอย 3 แบบ คอ IA, IB และ i (กลาวไดวายนไอม 3 แอลลล) 4. โฮโมไซกสยน (Homozygous Gene) หมายถง คของยนทเหมอนกนอยในตาแหนงเดยวกนบน โฮโมโลกสโครโมโซมเพอควบคมลกษณะของสงมชวต เชน TT, tt, IAIA เปนตน โฮโมไซกสยน เรยกอกอยางหนงวา พนธแท โฮโมไซกสยน แบงออกเปน 2 แบบ ดงน 4.1 โฮโมไซกส โดมแนนท (Homozygous Dominance) หมายถง คของยนเดนทเหมอนกนอยดวยกน หรอเรยกวา เปนพนธแทของลกษณะเดน เชน AA, TT เปนตน 4.2 โฮโมไซกส รเซสซฟ (Homozygous Recessive) หมายถง คของยนดอยทเหมอนกนอยดวยกน หรอเรยกวา เปนพนธแทของลกษณะดอย เชน aa, tt เปนตน 5. เฮเทอโรไซกสยน (Heterozygous Gene) หมายถง คของยนทตางกนอยในตาแหนงเดยวกนบน โฮโมโลกสโครโมโซมเพอควบคมลกษณะของสงมชวต เชน Tt, Rr, IAi IAIB เปนตน เฮเทอโรไซกสยน เรยกอกอยางหนงวา พนธทาง 6. ลกษณะเดน (Dominance หรอ Dominant Trait) หมายถง ลกษณะทแสดงออกมาเมอมแอลลล เดนเพยง 1 แอลลล ซงจะพบในเฮเทอโรไซกส หรอเมอมแอลลลเดน 2 แอลลล ซงจะพบในโฮโมไซกสโดมแนนท(Homozygous Dominance) 7. ลกษณะดอย (Recessive Trait) หมายถง ลกษณะทถกขมเมออยในรปของเฮเทอโรไซกส แตจะแสดงออกเมออยในรปของโฮโมไซกสรเซสซฟ (Homozygous Recessive)

Page 42: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (42) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

8. ฟโนไทป (Phenotype) หมายถง ลกษณะของสงมชวตทสามารถสงเกตไดดวยประสาทสมผส (ตา ห จมก ลน และผวหนง) เชน สของดอกถว สผวของคน จานวนชนของหนงตา ลกษณะของเสนผม หมเลอด กลนของดอกกหลาบ รสขมของบอระเพด เปนตน 9. จโนไทป (Genotype) หมายถง รปแบบของคยน (คแอลลล) หรอกลมยนทควบคมฟโนไทปตางๆ เชน จโนไทปทควบคมความยาวของลาตนถวมได 3 แบบ ไดแก TT, Tt, และ tt ยน (Gene) ยน คอ สวนของโมเลกลดเอนเอ (DNA) ทาหนาทเปนหนวยควบคมลกษณะทางพนธกรรมของสงมชวต เนองจาก DNA เปนสวนประกอบของโครโมโซม ดงนนยนจงมตาแหนงอยบนโครโมโซม จานวนโครโมโซมของสงมชวตสวนใหญจะเปนจานวนค และมคเหมอน (Homologous) ดงนนยนจงอยกนเปนคๆ บนโครโมโซมทเปน คเหมอน (Homologous Chromosome)

ภาพคยนทอยบนโครโมโซมคเหมอน (Homologous Chromosome)

ภาพการทางานของยน

สาย DNA

การถอดรหส

กรดอะมโน

การแปลรหส โคดอน (Codon)

พอลเพปไทด

Page 43: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (43)

การถายทอดลกษณะทางพนธกรรม

ภาพวงจรชวตของมนษย

กฎของเมนเดล เมนเดลทาการศกษาการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมของสงมชวต จนสามารถสรปเปนกฎ (Law) ทใชอธบายกระบวนการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมได 2 ขอ ดงน กฎขอท 1 กฎแหงการแยกตว (Law of Segregation) กฎแหงการแยกตว มใจความสาคญสรปไดดงน ยนทอยกนเปนคจะแยกออกจากกนในระหวางกระบวนการสรางเซลลสบพนธ (เกดขนในระยะแอนาเฟส I ของไมโอซส) จงทาใหเซลลสบพนธแตละเซลลมยนควบคมลกษณะนนๆ เพยง 1 หนวย ซงจะกลบมาเขาคกนอกเมอเซลลสบพนธมาปฏสนธกน กฎขอท 2 กฎแหงการรวมกลมอยางอสระ (Law of Independent Assortment) กฎแหงการรวมกลมอยางอสระ มใจความสาคญสรปไดดงน เซลลสบพนธเพศผและเพศเมยจะมการรวมกลมของยนทควบคมลกษณะตางๆ อยางอสระ จงทาใหสามารถทานายผลทจะเกดขนในรนลกรนหลานได

Page 44: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (44) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ระดบการแสดงลกษณะเดน 1. ลกษณะเดนสมบรณ (Complete Dominance) หมายถง การแสดงออกของลกษณะเดนทเกดจากการทยนเดนสามารถขมการแสดงออกของยนดอยได 100% ทาใหจโนไทปทเปนโฮโมไซกสยนของลกษณะเดน (Homozygous Dominance) และเฮเทอโรไซกสยน มการแสดงออกของฟโนไทปทเหมอนกน เชน TT และ Tt ควบคมลกษณะถวตนสงเหมอนกน เปนตน

ภาพการถายทอดลกษณะเดนแบบสมบรณ 2. ลกษณะเดนไมสมบรณ (Incomplete Dominance) หมายถง การแสดงออกของลกษณะเดนเปนไปไมเตม 100% ทงนเกดจากการทางานของยนเดนรวมกบยนดอย เพราะยนเดนไมสามารถขมการแสดงออกของ ยนดอยได 100% จงทาใหจโนไทปทเปนเฮเทอโรไซกสมลกษณะคอนไปทางโฮโมไซกสของลกษณะเดน เชน ดอกลนมงกรสชมพ ทเกดจากการผสมพนธระหวางดอกลนมงกรสแดงและดอกลนมงกรสขาว เปนตน

RR Rr rr (ดอกสแดง) (ดอกสชมพ) (ดอกสขาว)

ภาพการถายทอดลกษณะเดนแบบไมสมบรณ 3. ลกษณะเดนรวมกน (Co-Dominance) หมายถง การแสดงออกของลกษณะใดลกษณะหนงของสงมชวตทเกดจากการทางานรวมกนของยนทควบคมลกษณะเดนทงค เนองจากไมสามารถขมกนและกนได เชน หมเลอด AB ในคน ทถกควบคมโดยจโนไทป IAIB เปนตน

ดอกสมวง (WW) ดอกสขาว (ww)

รนพอแม (รน P)

รนลก (รน F1)

ดอกสมวง ดอกสมวง ดอกสมวง ดอกสมวง

Page 45: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (45)

มลตเปลแอลลล (Multiple Allele) มลตเปลแอลลล คอ ยนทมแอลลลมากกวา 2 แบบขนไป ซงควบคมลกษณะพนธกรรมเดยวกน ตวอยางเชน หมเลอดระบบ ABO มยนควบคมอย 3 แอลลล หมเลอดระบบ ABO แอลลล (Allele) ทควบคมการแสดงออกของหมเลอดระบบ ABO มทงหมด 3 แบบ ดงน IA, IB, และ i ซงหนาทของแอลลลแตละแบบ คอ ควบคมการสรางแอนตเจนทเยอหมเซลลเมดเลอดแดง ดงน แอลลล IA ควบคมการสรางแอนตเจน A แอลลล IB ควบคมการสรางแอนตเจน B แอลลล i ควบคมไมใหมการสรางแอนตเจนทง 2 ชนด แอลลล i เปนแอลลลดอย สวนแอลลล IA และ IB เปนแอลลลเดน ซงแอลลลเดนทง 2 แบบ สามารถ ขมแอลลล i ไมใหแสดงออกได แตไมสามารถขมซงกนและกนได และจากทกลาวมาขางตนแลววา ยนทควบคมการแสดงออกของหมเลอดระบบ ABO จะอยกนเปนค ซงรปแบบของคยน (จโนไทป) มทงหมดดงน

จโนไทป ผลทเกดขนกบเซลลเมดเลอดแดง ชนดหมเลอด (ฟโนไทป) 1. IAIA มการสรางแอนตเจน A ทผวเมดเลอดแดง หมเลอด A 2. IAi มการสรางแอนตเจน A ทผวเมดเลอดแดง หมเลอด A 3. IBIB มการสรางแอนตเจน B ทผวเมดเลอดแดง หมเลอด B 4. IBi มการสรางแอนตเจน B ทผวเมดเลอดแดง หมเลอด B 5. IAIB มการสรางทงแอนตเจน A และ แอนตเจน B

ทผวเมดเลอดแดง หมเลอด AB

6. ii ไมมการสรางแอนตเจนทผวเมดเลอดแดง หมเลอด O จากตารางจะเหนวา ชนดหมเลอดจะตรงกบชนดของแอนตเจนทถกสรางขนทผวเมดเลอดแดง กลาวคอ บคคลทมหม A จะมแอนตเจน A ทผวเมดเลอดแดง บคคลทมเลอดหม AB จะมทงแอนตเจน A และแอนตเจน B ทผวเมดเลอดแดง สวนบคคลทมหมเลอด O ไมมแอนตเจนทผวเมดเลอดแดง จากการศกษาพบวาในพลาสมา (นาเลอด) มแอนตบอด (Antibody) ทจาเพาะตอหมเลอด ซงมอย 2 ชนด คอ แอนตบอด A และแอนตบอด B โดยชนดของแอนตบอดในพลาสมาของบคคลใดบคคลหนงจะตรงขามกบชนดของแอนตเจนทผวเมดเลอดแดง เชน บคคลทมเลอดหม A จะมแอนตเจน A ทผวเมดเลอดแดง และมแอนตบอด B ในพลาสมา สวนบคคลทมหมเลอด O ไมมแอนตเจนทผวเมดเลอดแดง แตมแอนตบอด A และแอนตบอด B ในพลาสมา

Page 46: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (46) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ตารางแสดงความสมพนธระหวางหมเลอด แอนตเจนทผวเมดเลอดแดง และแอนตบอดในพลาสมา ของหมเลอดระบบ ABO

หมเลอด แอนตเจนทผวเมดเลอดแดง แอนตบอดในพลาสมา

A A B B B A AB A และ B ไมม O ไมม A และ B

ตารางชนดของแอนตเจนและแอนตบอดของแตละหมเลอดในระบบ ABO

การใหเลอด บคคลทเกยวของกบการใหเลอด คอ ผให (เลอด) และผรบ (เลอด) ซงในการใหเลอด ผทมความเสยงตอชวต คอ ผรบ เพราะถาเลอดของผรบไมสามารถเขากบเลอดของผใหไดจะทาใหเซลลเมดเลอดแดงของผรบจบตวกนเปนกลมแลวตกตะกอนอดตนหลอดเลอด ซงจะนาไปสการเสยชวตไดในทสด ดงนนผใหและผรบควรมเลอดหมเดยวกนจงจะปลอดภยทสด หลกการสาคญในการใหและรบเลอดอยางปลอดภย คอ แอนตเจน (Antigen) ของผใหตองไมตรงกบแอนตบอด (Antibody) ของผรบ

A B AB O

(เมดเลอดแดง)

(นาเลอด)

(หมเลอด)

Page 47: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (47)

ตารางแสดงหมเลอดของผใหและผรบทสามารถใหและรบเลอดกนได โดยไมเกดอนตราย

หมเลอดของผให หมเลอดของผรบ A B AB O A

B

AB

O

หมายเหต : หมายถง ใหและรบเลอดกนได หมายถง ใหและรบเลอดกนไมได

พอลยน (Polygene) พอลยน คอ กลมของยนหรอยนหลายๆ ค ทอยบนโครโมโซมคเดยวกน หรอตางคกน (กได) ทาหนาทรวมกนในการควบคมลกษณะพนธกรรมหนงๆ ของสงมชวต ซงเปนลกษณะทไมสามารถสงเกตเหนความแตกตางไดอยางชดเจน เชน ลกษณะสผวของคน ความสง สตปญญา โดยการแสดงออกของลกษณะเหลานจะขนอยกบอทธพลของสงแวดลอมดวย ตวอยางพอลยน มดงน การถายทอดลกษณะสของเมลดขาวสาล แบงออกเปน 2 กรณ ดงน 1. กรณถกควบคมโดยยน 2 ตาแหนง A, B ควบคมเมลดสแดง (Red) a, b ควบคมเมลดสขาว (White) 2. กรณทถกควบคมโดยยน 3 ตาแหนง A, B, C ควบคมเมลดสแดง (Red) a, b, c ควบคมเมลดสขาว (White) การถายทอดลกษณะสตาของคน ประเภทของลกษณะทางพนธกรรม การแปรผนของลกษณะทางพนธกรรมแบงออกเปน 2 ประเภท 1. ลกษณะทางพนธกรรมทมความแปรผนตอเนอง (Continuous Variation Trait) คอ ลกษณะทางพนธกรรมทมปรมาณลดหลนกนและไมสามารถบอกความแตกตางออกเปนกลมๆ ไดอยางชดเจน ถกควบคมโดยยนหลายค และสงแวดลอมมอทธพลตอการแสดงออกของยน เชน ความสง สตปญญา สผว เปนตน ลกษณะเหลานสามารถตรวจวดเชงปรมาณได จงเรยกไดอกชอหนงวา ลกษณะเชงปรมาณ (Quantitative Trait) 2. ลกษณะทางพนธกรรมทมความแปรผนไมตอเนอง (Discontinuous Variation Trait) คอ ลกษณะทางพนธกรรมทสามารถบอกความแตกตางเปนกลมๆ ไดอยางชดเจน ถกควบคมโดยยน 1 ค (1 ตาแหนง) สงแวดลอมไมมอทธพลตอการแสดงออกของยน เชน หมเลอด ลกษณะหอลนไดและหอลนไมได ลกษณะผวเผอกและผวปกต เปนตน

Page 48: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (48) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การถายทอดลกษณะทางพนธกรรมทถกควบคมโดยยนดอยบนออโตโซม (Autosome) และโครโมโซมเพศ (Sex Chromosome) ตวอยางลกษณะทางพนธกรรมทถกควบคมโดยยนดอยบนออโตโซม 1. อาการผวเผอก (Albino) 2. โรคทาลสซเมย (Thalassemia) 3. โรคโลหตจางชนดซกเคลเซลล (Sickle Cell Anemia) ตวอยางลกษณะทางพนธกรรมทถกควบคมโดยยนดอยบนโครโมโซม X 1. โรคฮโมฟเลย (Hemophilia) 2. โรคตาบอดส (Color Blindness) 3. โรคกลามเนอแขนขาลบ 4. โรค G-6-PD เพดกรหรอพนธประวต (Pedigree) เพดกร คอ แผนภาพแสดงความสมพนธในการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมของครอบครวหรอตระกลหนงๆ ตวอยางเชน

ภาพเพดกรการถายทอดลกษณะทถกควบคมโดยยนเดนบนออโตโซม

มวเทชน (Mutation) มวเทชน คอ การเปลยนแปลงทเกดขนกบยนหรอโครโมโซม ซงจะกอใหเกดลกษณะทางพนธกรรมทดหรอไมดกได มวเทชนทเกดขนกบยน (Gene Mutation หรอ DNA Mutation) คอ การเปลยนแปลงของยนใน DNA อยางถาวร ซงจะสงผลตอการทางานของยน พนธวศวกรรม (Genetic Engineering) พนธวศวกรรม เปนเทคนคการสราง DNA สายผสม หรอรคอมบแนนท ดเอนเอ (Recombinant DNA) เพอใหไดสงมชวตทมลกษณะตามตองการ ซงเทคนควธดงกลาวจะตองอาศยเอนไซมพนฐานสาคญ 2 ชนด คอ เอนไซมตดจาเพาะ (Restriction Enzyme) และเอนไซมดเอนเอไลเกส (DNA Ligase Enzyme)

Page 49: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (49)

จเอมโอ (GMOs) จเอมโอ หมายถง สงมชวตทผานกระบวนการตดตอยนแลว หรออาจกลาวไดวาเปนสงมชวตทมดเอนเอสายผสม (Recombinant DNA) อยภายในเซลล ซงยนทถกใสเขาไปใน DNA ของสงมชวตเจาบาน (Host) นน จะทาใหสงมชวตชนดนนๆ มลกษณะตามทมนษยตองการ

ภาพการสรางแบคทเรย GMO ทสามารถผลตฮอรโมนอนซลนได การโคลน (Cloning) การโคลน หมายถง การสรางสงมชวต (ตวหรอตน) ใหม ซงมลกษณะทางพนธกรรมเหมอนสงมชวตตนแบบทกประการ เชน การปกชา การตอกง การทาบกง การเพาะเลยงเนอเยอ เปนตน วธการโคลนสตว คอ การนานวเคลยสของเซลลรางกาย (Somatic Cell) ใสเขาไปในเซลลไขทถกดดเอานวเคลยสออกแลว

พลาสมด โครโมโซม

การตดชนสวนยนบนโครโมโซม

ยนทควบคมการสงเคราะหอนซลน ยนควบคมการสงเคราะหอนซลนถกใสเขาไปในพลาสมด

พลาสมดถกนาออกมาจากเซลลแบคทเรย

พลาสมดถกตดยนสวนหนงออกไป

พลาสมดทมยนควบคมการสงเคราะหอนซลน

ใ ไ ใ

แบคทเรยทจะใชในการทดลอง

สามารถ สงเคราะหอนซลนได

การเพมจานวนของแบคทเรย ทมพลาสมดลกผสม

เซลลของมนษย เซลลของแบคทเรย

Page 50: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (50) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ภาพการโคลนแกะ

ลายพมพดเอนเอ (DNA Fingerprint) ลายพมพดเอนเอ คอ รปแบบของแถบดเอนเอ ซงแสดงความแตกตางของขนาดโมเลกลดเอนเอในสงมชวตแตละตวหรอแตละบคคลได ดงนนลายพมพดเอนเอจงเปนเอกลกษณของแตละบคคล

ภาพการเปรยบเทยบลายพมพดเอนเอของผตองสงสยกบลายพมพดเอนเอตวอยาง

เซลลไข ของแกะหนาดาเพศเมย

เซลลเตานมและเซลลไข รวมตวกนโดยใชไฟฟากระตน

การแบงเซลลเพอ เพมจานวนตวเอง

เอมบรโอถกใส เขาไปในมดลก ของแกะหนาดา

ลกทคลอดออกมาเปนแกะหนาขาว

ลายพมพ DNA ตวอยาง

เซลลเตานม ของแกะหนาขาว

Page 51: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (51)

ความหลากหลายทางชวภาพ ความหลากหลายทางชวภาพ (Biological Diversity) ความหลากหลายทางชวภาพ คอ ความหลากหลายของสงมชวตชนดตางๆ ในการดารงชวตอยในแหลง ทอยอาศยเดยวกนหรอแตกตางกน ซงสงมชวตตางชนดกนจะมความแตกตางกนทงในดานชนดและจานวน หรอแมเปนสงมชวตชนดเดยวกนกอาจมความแตกตางหลากหลายไดเชนกน

แผนผงประเภทของความหลากหลายทางชวภาพ ประเภทของสงมชวต สงมชวตแบงออกเปน 2 ประเภท ตามจานวนเซลล ดงน 1. สงมชวตเซลลเดยว เชน อะมบา ยกลนา พารามเซยม และแบคทเรย เปนตน 2. สงมชวตหลายเซลล เชน คน สตว และพช เปนตน สงมชวตแบงออกเปน 2 ประเภท ตามการมเยอหมนวเคลยส ดงน 1. โพรคารโอต (Prokaryotic Cells) เปนสงมชวตทเซลลไมมเยอหมนวเคลยส เชน แบคทเรย และสาหรายสเขยวแกมนาเงน เปนตน 2. ยคารโอต (Eukaryotic Cells) เปนสงมชวตทเซลลมเยอหมนวเคลยส ไดแก เหด รา สาหรายชนดตางๆ (ยกเวนสาหรายสเขยวแกมนาเงน) โพรโทซว พช และสตว สงมชวตแบงออกเปน 5 อาณาจกร ตามลกษณะรวมภายนอกและภายในเซลล ดงน 1. อาณาจกรมอเนอรา (Monera Kingdom) โพรคารโอต 2. อาณาจกรฟงไจ (Fungi Kingdom) 3. อาณาจกรโพรทสตา (Protista Kingdom) 4. อาณาจกรพช (Plantae Kingdom) 5. อาณาจกรสตว (Animalia Kingdom)

ความหลากหลายทางชวภาพ

ความหลากหลายทางพนธกรรม ความหลากหลายทางชนดพนธ ความหลากหลายทางระบบนเวศ

แบงออกเปน 3 ประเภท ดงน

ยคารโอต

Page 52: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (52) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ภาพโครงสรางเซลลของแบคทเรย การจดหมวดหมของสงมชวต เราสามารถจดหมวดหมของสงมชวตออกเปน 7 หมวดหมหลกๆ จากใหญไปเลกไดดงน Kingdom Phylum Class Order Family Genus Species สปชส (Species) คอ กลมสงมชวตชนดเดยวกนสามารถผสมพนธกนแลวไดลกทไมเปนหมน

โครโมโซม

แฟลเจลลม

พลาสมด

ไซโทพลาซม

เยอหมเซลล

ผนงเซลล

แคปซล

เมดอาหาร

พลส

ไรโบโซม

Page 53: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (53)

ภาพสงมชวตใน 5 อาณาจกร

ทมา : หนงสอเรยนชวตกบสงแวดลอม สงมชวตกบกระบวนการดารงชวต ชนมธยมศกษาปท 6

อาณาจกรเหดราและยสต อาณาจกรพช อาณาจกรสตว

อาณาจกรมอเนอรา

อาณาจกรโพรทสตา

Page 54: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (54) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

รไว...ไวรส ไวรส (Virus) ไมมลกษณะเปนเซลล เนองจากไมมเยอหมเซลล ไซโทพลาซม และไรโบโซม แตเปนอนภาคทประกอบดวยโปรตนซงหอหมสารพนธกรรมเอาไว ไวรสมขนาดเลกมากซงเราจะมองเหนไดโดยใชกลองจลทรรศนอเลกตรอนเทานน ไวรสสามารถเพมจานวนตวเองไดเมอเขาไปอยในเซลลหรอรางกายของสงมชวตชนดอน ดงนนในสภาวะดงกลาว จงถอวาไวรสเปนสงมชวต ในทางตรงกนขามถาไวรสไมไดอยภายในเซลลหรอรางกายของสงมชวตชนดอน ไวรสกไมสามารถเพมจานวนตวเองได ดงนนในสภาวะเชนนจะถอวา ไวรสไมใชสงมชวต โรคตางๆ ทเกดจากไวรส ไมสามารถรกษาดวยยาปฏชวนะ (Antibiotic) ได ตวอยางเชน • ไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 • โรคตบอกเสบ • เอดส • โรคหด • ไขเลอดออก • โรคอสกอใส • ไขหวดนก • โรคตาแดง • โรคชคนกนยา • โรคพษสนขบา • ไขสมองอกเสบ • งสวด

ภาพไวรสชนดตางๆ

Page 55: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (55)

สงมชวตกบสงแวดลอม ไบโอม (Biomes) ไบโอม หมายถง ระบบนเวศใดกตามทมองคประกอบของปจจยทางกายภาพ และปจจยทางชวภาพ โดยสงมชวตทอาศยอยในไบโอมตางๆ จะมการปรบตวใหเขากบปจจยทางกายภาพในแตละเขตภมศาสตร ไบโอมแบงออกเปน 2 ประเภทใหญ ดงน 1. ไบโอมบนบก 2. ไบโอมในนา 1. ไบโอมบนบก ใชเกณฑปรมาณนาฝนและอณหภมเปนตวกาหนด ตวอยางไบโอมบนบก 1. ไบโอมปาดบชน • พบไดในบรเวณใกลเขตศนยสตรของโลกในทวปอเมรกากลาง ทวปอเมรกาใต ทวปแอฟรกา ทวปเอเชยตอนใต และบรเวณบางสวนของหมเกาะแปซฟก • ลกษณะภมอากาศรอนและชน • มฝนตกตลอดป ปรมาณนาฝนเฉลย 200-400 เซนตเมตรตอป • มความหลากหลายของสงมชวตโดยเฉพาะพชและสตว • มความอดมสมบรณสงมาก 2. ไบโอมปาผลดใบในเขตอบอน 3. ไบโอมทงหญาเขตอบอน 4. ไบโอมสะวนนา 5. ไบโอมปาสน 6. ไบโอมทะเลทราย 7. ไบโอมทนดรา 2. ไบโอมในนา ประกอบดวยไบโอมแหลงนาจด และไบโอมแหลงนาเคม ไบโอมแหลงนาเคมแตกตางจากไบโอมแหลงนาจด ตรงทมนาขนและนาลงเปนปจจยทางกายภาพทสาคญ

Page 56: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (56) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

นยามศพทเกยวกบระบบนเวศ ระบบนเวศ (Ecosystem) คอ หนวยของความสมพนธระหวางสงมชวตกบสงแวดลอมทงทเปนสงมชวต และสงไมมชวต ของแหลงทอยอาศยแหลงใดแหลงหนง ประชากร (Population) คอ สงมชวตชนด (Species) เดยวกนทงหมดทอาศยอยในแหลงเดยวกน ในชวงเวลาใดเวลาหนง กลมสงมชวต (Community) คอ สงมชวตตงแต 2 ชนด (Species) ขนไป ทงหมดมาอยรวมกนในแหลงใดแหลงหนง ณ ชวงเวลาใดๆ

A: 25% B: 25% C: 25% D: 25% A: 80% B: 5% C: 5% D: 10% กลมสงมชวตท 1 กลมสงมชวตท 2

ภาพกลมสงมชวต แหลงทอยอาศย (Habitat) คอ สถานทซงสงมชวตอาศยอยชวคราวหรอถาวร เพอใชเปนแหลงอาหาร หลบภย ผสมพนธ วางไข และเลยงตวออน (สงมชวตจะตองมปฏสมพนธกบสถานทนนๆ จงจะถอวาสถานทแหงนนเปนแหลงทอยอาศย) ชวบรเวณ (Biosphere) คอ ผลรวมของทกบรเวณบนโลกทมสงมชวตอาศยอย องคประกอบของระบบนเวศ 1. องคประกอบทไมมชวต หรอปจจยทางกายภาพ (Physical Factor) เชน แสงสวาง อณหภม ความกดดน นา ดน ลม เปนตน 2. องคประกอบทมชวต หรอปจจยทางชวภาพ (Biotic Factor) เปนปจจยทแสดงถงความสมพนธระหวางสงมชวต ซงม 2 แบบ คอ 2.1 ความสมพนธระหวางสงมชวตในเชงอาหาร 2.2 ความสมพนธในการอยรวมกนของสงมชวต 2.1 ความสมพนธระหวางสงมชวตในเชงอาหาร สงมชวตในระบบนเวศมความสมพนธเชงอาหารตางบทบาทกน ดงน 1) ผผลต (Producers) หมายถง สงมชวตทสามารถสรางอาหารเองไดจากกระบวนการสงเคราะหดวยแสง โดยสวนใหญใชแกสคารบอนไดออกไซด (CO2) และนา (H2O) เปนวตถดบ สงมชวตททาหนาทเปนผผลต ไดแก - ไซยาโนแบคทเรย (สาหรายสเขยวแกมนาเงน) - แพลงกตอนพช - สาหรายชนดตางๆ เชน ไดอะตอม (สาหรายสนาตาลแกมเหลอง) สไปโรไจรา และคลอเรลลา (สาหรายสเขยว) - พช

Page 57: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (57)

2) ผบรโภค (Consumers) หมายถง สงมชวตทกนผผลตหรอผบรโภคดวยกนเองเปนอาหาร แบงออกเปน 4 กลมใหญๆ ไดแก 2.1 ผบรโภคพช (Herbivores) 2.2 ผบรโภค (เนอ) สตว (Carnivores) 2.3 ผบรโภคทงพชและสตว (Omnivores) 2.4 ผบรโภคซากอนทรย (Detritivores) 3) ผยอยสลาย (Decomposers) หมายถง สงมชวตททาหนาทหลงเอนไซมออกมายอยซากสงมชวตเพอใหตนเองไดรบพลงงาน ซงการทาหนาทของผยอยสลายนนถอไดวาเปนขนตอนสาคญของวฏจกรของสารบางชนด เชน วฏจกรคารบอน สงมชวตททาหนาทเปนผยอยสลาย เชน แบคทเรย เหด รา และจลนทรยอนๆ เปนตน

ภาพความสมพนธระหวางสงมชวตในเชงอาหาร

2.2 ความสมพนธในการอยรวมกนของสงมชวต แบงออกเปน 3 แบบใหญ ๆ คอ 1. ซมไบโอซส (Symbiosis) คอ การอยรวมกนแบบไมมฝายใดเสยประโยชน ไดแก 1.1 ภาวะเกอกล (Commensalism) เปนรปแบบความสมพนธของสงมชวต 2 ชนดทอย รวมกน โดยมฝายหนงไดประโยชนแตอกฝายไมเสยประโยชน เชน การอยรวมกนของพชองอาศย (กลวยไม, ชายผาสดา เปนตน) กบพชยนตน เหาฉลามกบปลาฉลาม ดอกไมทะเล (ซแอนโมน) กบปลาการตน ฯลฯ

ภาพฉลามกบเหาฉลาม

Page 58: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (58) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

1.2 ภาวะพงพา (Mutualism) เปนรปแบบความสมพนธของสงมชวต 2 ชนดทอยรวมกน โดยตางฝายตางไดประโยชน ซงถาแยกออกจากกนจะเกดการตาย เชน ไลเคนส แบคทเรย ไรโซเบยมกบรากพชตระกลถว โพรโทซวในลาไสปลวก แบคทเรย E.coli ในลาไสใหญของคน แบคทเรยในกระเพาะรเมนของสตวเคยวเออง แหนแดงกบแอนาบนา ฯลฯ

ภาพปมรากถวทมไรโซเบยมอาศยอย ภาพแบคทเรย E.coli ในลาไสใหญของคน

ภาพแหนแดงกบแอนาบนา

1.3 ภาวะไดประโยชนรวมกน (Protocooperation) เปนรปแบบความสมพนธของสงมชวต 2 ชนดทอยรวมกน โดยตางฝายตางไดประโยชน แตกสามารถแยกกนอยไดโดยไมมการตายเกดขน เชน นกเอยงกบควาย ดอกไมกบแมลง ปเสฉวนกบซแอนโมน (ดอกไมทะเล) มดดากบเพลย กงพยาบาลกบปลาผเสอ จระเขลมแมนาไนลกบนกจระเข ฯลฯ

ภาพปเสฉวนกบซแอนโมน ภาพจระเขลมแมนาไนลกบนกจระเข

แหนแดง

แอนาบนา

Page 59: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (59)

2. แอนทาโกนซม (Antagonism) คอ การอยรวมกนแบบมฝายเสยประโยชน ไดแก 2.1 ภาวะปรสต (Parasitism) เปนรปแบบความสมพนธทสงมชวตชนดหนงอาศยอยกบ สงมชวตอกชนดหนง โดยผอาศย (Parasit) ไดประโยชน แตผถกอาศย (Host) เสยประโยชน เชน พยาธใบไมในตบของคน กาฝากกบตนไม พยาธตวตดในอวยวะทางเดนอาหารของสตว เหบกบสนข เหากบหวคน ฯลฯ 2.2 ภาวะลาเหยอ (Predation) เปนรปแบบความสมพนธทสงมชวตหนงเปนผลา (Predator) จบสงมชวตทเปนเหยอ (Prey) กนเปนอาหาร โดยผลาไดประโยชน เหยอเสยประโยชน (ตาย) เชน กบกนแมลง งกนกบ นกกนง แมงมมกนแมลง ฯลฯ 2.3 ภาวะแขงขน (Competition) เปนรปแบบความสมพนธทสงมชวตทง 2 ฝาย ตางแกงแยงชงผลประโยชนบางอยางจากกนและกน เชน อาหาร แสงสวาง แหลงทอยอาศย แกสออกซเจน สตวเพศเมย ฯลฯ 2.4 ภาวะการสรางสารยบยง (Antibiosis) เปนรปแบบความสมพนธทสงมชวตฝายหนงสรางและหลงสารเคมไปยบยงการเจรญของอกฝายหนง เชน ราเพนซลเลยมหลงสารยบยงการเจรญเตบโตของแบคทเรย ฯลฯ 3. นวทรลลซม (Neutralism) เปนรปแบบความสมพนธทไมมฝายใดไดหรอเสยประโยชน เพราะเปนสงมชวตทตองการสงทจาเปนตอการดารงชวตตางกน เชน กระตายและไสเดอนดนอาศยอยในทงหญาเดยวกน ฯลฯ บทบาทของสงมชวตในระบบนเวศ 1. สงมชวตทสรางอาหารเองได (Autotroph) หมายถง สงมชวตทสามารถสงเคราะหดวยแสงไดซงมบทบาทเปนผผลตอาหาร (Producer) ไดแก พชทกชนด โพรทสตบางชนด (สาหราย) และแบคทเรยบางชนด 2. สงมชวตทสรางอาหารเองไมได (Heterotroph) หมายถง สงมชวตทไมสามารถสงเคราะหดวยแสงได จงมบทบาทเปนผบรโภค (Consumer) หรอผยอยสลาย (Decomposer) ผบรโภคแบงออกเปน 4 กลม ดงน 1) ผบรโภคพช (Herbivores) 2) ผบรโภคเนอสตว (Carnivores) 3) ผบรโภคทงพชและเนอสตว (Omnivores) 4) ผบรโภคซากอนทรย (Detritivores)

ภาพผยอยสลายในระบบนเวศ

Page 60: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (60) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การถายทอดพลงงานในระบบนเวศ ผผลตสามารถนาพลงงานแสงมาเกบไวในโมเลกลของอาหารไดเพยง 0.5-3.5% โดยพลงงานแสงบางสวนจะสะทอนออกสบรรยากาศ 10-15% ผบรโภคไดรบพลงงานจากการกนผผลต โดยพลงงานสวนหนงจะใชไปในการประกอบกจกรรม บางสวนกลายเปนกากอาหารขบถายทงไป แตสวนใหญจะกลายเปนพลงงานความรอนจากการหายใจ พลงงานทผบรโภคนาไปสรางเนอเยอของตนเองจงเหลอเพยง 10% ของพลงงานศกยทงหมดในสงมชวตทเปนอาหารของตนเอง

ภาพกฎ 10% ของการถายทอดพลงงานในโซอาหาร

รปแบบของการถายทอดพลงงาน 1. โซอาหาร (Food Chain) คอ ความสมพนธเชงอาหารซงมการถายทอดพลงงานเคมโดยการกนกนเปนทอดๆ จากผผลตสผบรโภค และจากผบรโภคสผบรโภคลาดบถดไป

ภาพโซอาหาร

พชดอก

หนอนผเสอ

กบ

นกฮก

Page 61: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (61)

โซอาหารอาจแบงเปน 4 แบบใหญ ๆ คอ 1.1 โซอาหารแบบลาเหยอ 1.2 โซอาหารแบบปรสต 1.3 โซอาหารแบบกนเศษอนทรย 1.4 โซอาหารแบบผสม 2. สายใยอาหาร (Food Web) คอ ความสมพนธระหวางโซอาหารตงแต 2 โซอาหารขนไป ทาใหมโอกาสถายทอดพลงงานไดหลายทศทาง และสงมชวตบางชนดอาจมหลายบทบาท เชน เปนทงผบรโภคอนดบ 1 และ 2 เปนตน

ภาพสายใยอาหาร

การถายทอดสารปนเปอนในโซอาหารและสายใยอาหาร

ภาพการถายทอดสาร DDT ในโซอาหาร

Page 62: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (62) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

พระมดปรมาณของสงมชวตหรอพระมดนเวศ (Ecological Pyramid) พระมดนเวศเปนแผนภาพแสดงความสมพนธของสงมชวตในดานปรมาณของผผลตกบผบรโภคลาดบตางๆ ในแหลงทอยอาศยเดยวกน ชวงเวลาเดยวกน แบงออกเปน 3 ประเภท ตามหนวยทใชวดปรมาณของแตละลาดบขนเชงอาหาร ไดแก 1. พระมดจานวน (Pyramid of Number) เปนพระมดทบอกจานวนสงมชวตในแตละลาดบขนเชง อาหารในหนวยตนหรอตว ตอหนวยพนทหรอปรมาตร

a. b.

ภาพพระมดจานวน 2. พระมดมวลชวภาพ (Pyramid of Biomass) เปนพระมดแสดงปรมาณสงมชวตในแตละลาดบ ขนเชงอาหาร ในหนวยนาหนกแหง หรอจานวนแคลอร ตอหนวยพนทหรอปรมาตร

ภาพพระมดมวลชวภาพ

หญา

หนนา

หนอน

ตนโอค

นกฮก

นกกนหนอน

เหยยว

ตนโอค

หนอน

นกกนหนอน

เหยยว

Page 63: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (63)

3. พระมดพลงงาน (Pyramid of Energy) เปนพระมดแสดงปรมาณสงมชวตโดยบอกเปนอตราการถายทอดพลงงาน หรออตราผลตของแตละลาดบขนเชงอาหาร ในหนวยของพลงงาน ตอหนวยพนทหรอปรมาตร ตอหนวยเวลา

ภาพพระมดพลงงาน

ประชากร (Population) ประชากร คอ กลมสงมชวตสปชสเดยวกน ทอาศยอยในแหลงเดยวกนในชวงเวลาใดเวลาหนง สมบตของประชากร มดงน 1. ขนาดของประชากร หมายถง จานวนประชากรทอาศยอยในพนททกาหนด ซงการหาขนาดประชากรมกใชการสมตวอยางเนองจากประชากรของสงมชวตสวนใหญมมากเกนไป ทงนขนาดประชากรจะขนอยกบอตราการเกด อตราการตาย การอพยพเขา และการอพยพออก 2. ความหนาแนนประชากร คอ จานวนสงมชวตสปชสเดยวกนตอพนทหรอปรมาตร การหาความหนาแนนของประชากร ทาไดดงน 1. การนบจานวนประชากรทงหมด 2. การสมตวอยาง วธการทนยมใชม 2 วธ คอ 2.1 การใชควอแดรท (Quadrat)

ภาพการศกษาความหนาแนนประชากรโดยใชควอแดรท

2.2 การทาเครองหมายแลวปลอยไปเพอจบใหม (Marking Recapture Method) โดยมสตรคานวณหาประชากรดงน จานวนประชากรทงหมด = จานวนสตวตวอยางทจบมาตดเครองหมายทงหมดในครงแรก × จานวนสตวตวอยางทงหมดทจบไดในครงทสอง

จานวนสตวตวอยางทมเครองหมายทจบไดในครงทสอง

หญา

ตกแตน

หน

นกฮก

Page 64: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (64) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ภาพการทาเครองหมายแลวปลอยไปเพอจบใหม

3. การแพรกระจายของประชากร ซงจะสมพนธกบปจจยจากดของประชากรนนๆ ไดแก ปจจยทางกายภาพ (อณหภม แสง pH) และปจจยทางชวภาพ (ผลา อาหาร) 4. การรอดชวตของประชากร สงมชวตแตละชนดจะมแบบแผนการรอดชวตของประชากร ซงขนอยกบชวงอายขยของสงมชวตแตละชนด กราฟการรอดชวตของประชากรม 3 รปแบบ ดงน • รปแบบท 1 สงมชวตมอตราการรอดชวตสงสดในวยแรกเกดและจะคงทเมอโตขน หลงจากนนจะตาเมอสงวยขน เชน คน ชาง มา หมา • รปแบบท 2 สงมชวตมอตราการรอดชวตทเทากนในทกวย เชน ไฮดรา เตา นก • รปแบบท 3 สงมชวตมอตราการรอดชวตตาในระยะแรกของชวงชวต หลงจากนนเมออายมากขนอตราการรอดชวตจะสง เชน หอย ปลา และสตวไมมกระดกสนหลงสวนใหญ

ภาพกราฟการรอดชวตของประชากรสงมชวต

หอยทาก เครองหมายบนเปลอกหอยทาก

Page 65: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (65)

การหมนเวยนของสารทสาคญในระบบนเวศ วฏจกรของสารแบงออกเปน 2 แบบ คอ 1. วฏจกรแบบแกส (Gaseous Cycle) เปนการหมนเวยนของสารทมบรรยากาศเปนแหลงหมนเวยน ทสาคญ ไดแก นา คารบอน ออกซเจน ซลเฟอร และไนโตรเจน

ภาพวฏจกรคารบอน (อยางงาย)

2. วฏจกรแบบตะกอน (Sedimentary Cycle) เปนการหมนเวยนของสารทมแผนดนเปนแหลงหมนเวยน ทสาคญ ไดแก แคลเซยม ฟอสฟอรส การเปลยนแปลงแทนทของกลมสงมชวตในระบบนเวศ (Ecological Succession) การเปลยนแปลงแทนทของกลมสงมชวตในระบบนเวศ หมายถง การแทนทของกลมสงมชวตเปนยคๆ จาก ยคแรกจนถงยคสงคมสงมชวตขนสด (Climax Community) เนองจากสงแวดลอมเปลยนแปลงไป การเปลยนแปลงแทนทแบงตามลกษณะการเกดออกเปน 2 ประเภท ไดแก 1. การเปลยนแปลงแทนทแบบปฐมภม (Primary Succession) คอ การเปลยนแปลงแทนทของกลมสงมชวตในสถานททไมมสงมชวตใดอาศยอยกอนเลย 2. การเปลยนแปลงแทนทแบบทตยภม (Secondary Succession) คอ การเปลยนแปลงแทนทของกลมสงมชวตในบรเวณทเคยมสงมชวตอาศยอยกอน แตถกทาลายดวยปจจยบางอยาง เชน นาทวมนานๆ ไฟไหมปา เปนตน มนษยกบสภาวะแวดลอม และทรพยากรธรรมชาต สภาวะแวดลอมมการเปลยนแปลงตลอดเวลาซงเปนปกต แตถาหากมการเปลยนแปลงไปมากจนเปนอนตรายตอการดารงชวตในดานใดดานหนงแลวจนถงเปนอนตรายตอสงมชวต จะเรยกวา มลพษ (Pollution) มลพษทางนา วธการตรวจนาเสยทาได 2 วธหลก ดงน 1. วดปรมาณแบคทเรยโคลฟอรม

การเผาไหม

การหายใจ

การสงเคราะห ดวยแสง

ผบรโภคอนดบ 1

ผบรโภคอนดบ 2

เกดการยอยสลายโดย จลนทรยในดนและอนๆ

CO2 ในบรรยากาศ

ตายกลายเปนซาก

Page 66: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (66) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

2. วดปรมาณแกสออกซเจนในนา ซงทาได 3 วธ ดงน 2.1 วดคา DO (Dissolved Oxygen) คอ ปรมาณ O2 ทละลายในนา ถา DO นอยกวา 3 mg/lit แสดงวา นาเสย 2.2 วดคา BOD (Biochemical Oxygen Demand) คอ ปรมาณ O2 ในนาทจลนทรยตองการใชในการยอยสลายสารอนทรย ถาคา BOD มากกวา 100 mg/lit แสดงวา นาเสย 2.3 วดคา COD (Chemical Oxygen Demand) คอ ปรมาณ O2 ทใชในการสลายสารอนทรยในนาโดยใชสารเคม เชน โพแทสเซยมไดโครเมต เปนตน มลพษทางอากาศ อากาศทมสวนประกอบเปลยนแปลงไปจากปกตมสาเหตหลายประการ สาเหตสาคญ เชน การปลอยสารตางๆ เขาสชนบรรยากาศของโรงงานอตสาหกรรม หรอบรเวณทมการกอสราง ซงอาจทาใหมสารเจอปนอยในอากาศปรมาณมากจนกอใหเกดผลเสยตอการดารงชวตของคน สตว พช รวมถงสงมชวตชนดอนในบรเวณนน ปรากฏการณเรอนกระจก (Greenhouse Effect) คอ ปรากฏการณทแกสเรอนกระจกในบรรยากาศมปรมาณมากเกนไป ซงแกสเหลานนจะดดซบความรอนและคายความรอนคนสโลกจงทาใหโลกมอณหภมสงขน

ภาพปจจยทมผลทาใหโลกรอนขน

แกสเรอนกระจกทสาคญ เชน แกสคารบอนไดออกไซด (CO2) แกสมเทน (CH4) ออกไซดของไนโตรเจน และไอนา (H2O) แกสเหลานมความสามารถในการเกบกกความรอนไดด การทาลายโอโซนในบรรยากาศ การลดลงของโอโซน (O3) ในบรรยากาศจะสงผลใหรงสอลตราไวโอเลต (UV) จากดวงอาทตยสองผานมายงโลกไดมากขน และสาร CFC เปนสาเหตสาคญในการทาลายโอโซน ซงสารดงกลาวจะอยในบรรจภณฑแบบฉดพน (สเปรยตางๆ) และสารทาความเยนในผลตภณฑหลายชนด พธสารเกยวโต (Kyoto Protocol) คอ สนธสญญาเกยวกบภมอากาศของโลก ซงกาหนดเปนมาตรการทางกฎหมายทใชในการดาเนนการเพอนาไปสเปาหมายการลดปรมาณการปลอยแกสเรอนกระจกใหได โดยประเทศไทยไดลงนามรบรองพธสารเกยวโต เมอวนท 2 กมภาพนธ พ.ศ. 2542 และไดใหสตยาบนเมอวนท 28 สงหาคม พ.ศ. 2545

รงสความรอน สะทอนกลบ

รงสความรอนถกดดซบโดยชนบรรยากาศ

รงสความรอนทผาน ชนบรรยากาศออกไปได

รงสความรอนถกดดซบโดยแกสเรอนกระจก

การเผาไหมของเครองยนต การเผาไหมของ โรงงานอตสาหกรรม

การเผาไมทาลายปา

Page 67: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (67)

แบบฝกหด ตอนท 1 : โครงสรางของเซลล 1. ขอความใดสรปทฤษฎเซลลไดดทสด 1) เซลลประกอบดวยนวเคลยส เยอหมเซลล และไซโทพลาซม 2) เซลลมรปรางและขนาดตางกน 3) เซลลสามารถมองเหนไดดวยกลองจลทรรศน 4) เซลลเปนสวนประกอบของสงมชวต 2. ลกษณะรวมกนของสงมชวตทกชนดคอขอใด 1) มดเอนเอ 2) มสวนประกอบหลายอยาง มอวยวะ 3) สบพนธโดยวธไมโทซส 4) ตองการออกซเจนเพอการอยรอด 3. องคประกอบใดพบไดในเซลลทกชนด 1) ไซโทพลาซม นวเคลยส และโครโมโซม 2) นวเคลยส เยอหมเซลล และไซโทพลาซม 3) ไรโบโซม ไลโซโซม และไมโทคอนเดรย 4) ไรโบโซม ไซโทพลาซม และโครโมโซม 4. โครงสรางในขอใดททงหมดไมมเยอหม 1) ไมโทคอนเดรย ไรโบโซม ไลโซโซม 2) นวเคลยส เอนโดพลาสมกเรตคลม กอลจคอมเพลกซ 3) ไซโทสเกเลตอน นวคลโอลส ไรโบโซม 4) แวควโอล ไลโซโซม คลอโรพลาสต 5. ออรแกเนลลใดพบไดในทงเซลลโพรคารโอตและเซลลยคารโอต 1) ไรโบโซม 2) ไลโซโซม 3) นวเคลยส 4) ไมโทคอนเดรย 6. ออรแกเนลลใดทบรรจเอนไซมสาหรบยอยสลายเซลลทเสอมสภาพแลว 1) นวเคลยส 2) ไรโบโซม 3) ไลโซโซม 4) กอลจคอมเพลกซ 7. ออรแกเนลลใดทาหนาทเปนแหลงเกบรวบรวมและบรรจสาร 1) ไรโบโซม 2) ไลโซโซม 3) กอลจคอมเพลกซ 4) ไมโทคอนเดรย 8. ในระหวางกระบวนการเมตามอรโฟซสของลกออดเพอเจรญไปเปนกบ ออรแกเนลลใดททาหนาทยอยสลาย

เซลลบรเวณหางของลกออดใหหายไป 1) ไรโบโซม 2) ไลโซโซม 3) กอลจคอมเพลกซ 4) รางแหเอนโดพลาซม 9. หนาทของรางแหเอนโดพลาซมชนดผวเรยบคอขอใด 1) สรางไรโบโซม 2) สงเคราะหลพด 3) เกบกรดนวคลอก 4) ยอยสลายคารโบไฮเดรต 10. กระบวนการสงเคราะหโปรตนเกดขนทออรแกเนลลใด 1) ไรโบโซม 2) นวเคลยส 3) กอลจคอมเพลกซ 4) ไมโทคอนเดรย 11. แอนตบอดถกสรางขนทโครงสรางใดของเซลลเมดเลอดขาว 1) นวเคลยส 2) นวคลโอลส 3) ไรโบโซม 4) กอลจคอมเพลกซ

Page 68: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (68) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

12. เมอเรารบประทานอาหาร อาหารจะอยในกระเพาะเปนเวลาหลายชวโมงขนอยกบชนดของอาหาร และเมอสงมชวตเซลลเดยว เชน พารามเซยมกนอาหาร อาหารจะอยในโครงสรางใด

1) คลอโรพลาสต 2) ไมโทคอนเดรย 3) นวเคลยส 4) แวควโอล 13. ออรแกเนลลใดไมมดเอนเออยภายใน 1) ไมโทคอนเดรย 2) คลอโรพลาสต 3) นวเคลยส 4) รางแหเอนโดพลาซม 14. ความสมพนธระหวางออรแกเนลลและสารทถกสรางขนจากออรแกเนลลดงกลาวในขอใดถกตอง 1) นวคลโอลส - DNA 2) ไมโทคอนเดรย - ATP 3) กอลจคอมเพลกซ - ลพด 4) รางแหเอนโดพลาซมชนดผวเรยบ - โปรตน 15. ออรแกเนลลใดไมเกยวของกบการสรางโปรตนของเซลล 1) ไรโบโซม 2) เอนโดพลาสมกเรตคลมชนดผวขรขระ 3) เอนโดพลาสมกเรตคลมชนดผวเรยบ 4) กอลจคอมเพลกซ 16. หนาทของเอนโดพลาสมกเรตคลมชนดผวขรขระคอขอใด 1) กาจดสารพษและลาเลยงยาไปยงเปาหมาย 2) ปรบเปลยนโครงสรางและกระตนการทางานของฮอรโมน 3) สงเคราะหและลาเลยงเอนไซม 4) ปลอยเอนไซมออกมายอยอาหารทอยในฟดแวควโอล 17. ขอใดเรยงลาดบของโครงสรางทสงเคราะหและหลงโปรตนเพอลาเลยงออกสนอกเซลลไดถกตอง 1) ไมโทคอนเดรย → กอลจคอมเพลกซ → เยอหมเซลล 2) เยอหมเซลล → กอลจคอมเพลกซ → ไมโทคอนเดรย 3) กอลจคอมเพลกซ → รางแหเอนโดพลาซมชนดผวขรขระ → เยอหมเซลล 4) รางแหเอนโดพลาซมชนดผวขรขระ → กอลจคอมเพลกซ → เยอหมเซลล 18. เมอเปรยบเทยบเซลลพชและเซลลสตว ขอใดกลาวถกตองทสด 1) พบไรโบโซมในเซลลสตว แตไมพบในเซลลพช 2) พบคลอโรพลาสตในเซลลพชทกเซลล แตไมพบในเซลลสตว 3) พบเยอหมเซลลทเซลลพช แตไมพบทเซลลสตว 4) พบคลอโรพลาสตในเซลลพชบางเซลล แตไมพบในเซลลสตว 19. ขอใดเปนองคประกอบของทงเซลลโพรคารโอตและเซลลยคารโอต 1) ผนงเซลล 2) คลอโรพลาสต 3) กอลจคอมเพลกซ 4) ไมโทคอนเดรย ตอนท 2 : การเคลอนทของสารผานเซลล 1. เยอหมเซลลมสารใดเปนองคประกอบพนฐาน 1) นาตาล และฟอสเฟต 2) ฟอสโฟลพด และโปรตน 3) คารโบไฮเดรต และเซลลโลส 4) กรดนวคลอก และฟอสโฟลพด 2. สารใดตอไปนสามารถเคลอนทเขา-ออกเซลลไดงายทสด 1) นา 2) กลโคส 3) โซเดยมไอออน 4) โพแทสเซยมไอออน 3. สารใดตอไปนไมสามารถเคลอนทผานเยอหมเซลลได 1) แปง 2) กลเซอรอล 3) กรดอะมโน 4) กลโคส

Page 69: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (69)

4. จากภาพดานลางแสดงกระบวนการของสงมชวตเซลลเดยว

กระบวนการดงภาพเรยกวาอยางไร 1) ฟาโกไซโทซส 2) พโนไซโทซส 3) เอกโซไซโทซส 4) แอกทฟทรานสปอรต 5. ปจจยเรมแรกทจะกอใหเกดการแพรของสารคออะไร 1) โมเลกลทเปนตวนาพาสาร 2) ความแตกตางของความเขมขน 3) พลงงานทจะใชในการเคลอนทของสาร 4) จานวนไมโทคอนเดรยทจะสรางพลงงานในการเคลอนท 6. การลาเลยงสารเขา-ออกเซลลดวยวธการใด ตองอาศยโปรตนทเยอหมเซลลเปนตวพา 1) เอนโดไซโทซสและเอกโซไซโทซส 2) แอกทฟทรานสปอรตและฟาโกไซโทซส 3) ออสโมซสและการแพร 4) การแพรแบบฟาซลเทตและแอกทฟทรานสปอรต 7. ขอใดเปนตวอยางของแอกทฟทรานสปอรต 1) คารบอนไดออกไซดเคลอนทจากเลอดเขาสเนอเยอ 2) โพแทสเซยมไอออนเคลอนทกลบเขาสไซโทพลาซมของเซลลประสาท 3) แกสออกซเจนเคลอนทออกจากถงลมในปอดเขาสหลอดเลอดฝอยทอยรอบๆ 4) นาเคลอนทเขาสเซลลเมอเซลลอยในสารละลายไฮโพโทนก 8. ขอใดเปนตวอยางของการเคลอนทแบบใชพลงงาน (Active Transport) 1) ไอออนเคลอนทในนาเลอด 2) กลโคสเคลอนทเขาสเซลลของวลไล 3) กลโคสเคลอนทจากบรเวณทมความเขมขนตา 4) นาเคลอนทภายในลาตนเนองจากแรงดงจากการคายนา 9. โมเลกลของสารใดตอไปนแพรผานเยอหมเซลลไดงายทสด 1) เอทลแอลกอฮอล 2) กลโคส 3) กรดแอสคอรบก 4) กรดอะมโน 10. ขอใดไมใชกระบวนการนาสารเขาสเซลล 1) เอกโซไซโทซส 2) เอนโดไซโทซส 3) พโนไซโทซส 4) ฟาโกไซโทซส 11. กระบวนการทใชในการลาเลยงกลโคสเขาสเซลลสตวคอขอใด 1) แอกทฟทรานสปอรต 2) การแพรแบบฟาซลเทต 3) เอนโดไซโทซส 4) เอกโซไซโทซส 12. นกวทยาศาสตรสงเกตพบวา สารไซยาไนดมผลยบยงการหายใจแบบใชออกซเจนของเซลลสตวกระบวนการใด

ตอไปนจะไดรบผลกระทบ 1) แอกทฟทรานสปอรตของสารผานเยอหมเซลล 2) การแพรของสารผานเยอหมเซลล 3) พาสซฟทรานสปอรตของสารผานเยอหมเซลล 4) ขนาดของไรโบโซมในไซโทพลาซม 13. กระบวนการลาเลยงสารของเซลลในขอใดแตกตางจากขออนมากทสด 1) การทาลายแบคทเรยของนวโทรฟล 2) การกนโพรทสตขนาดเลกทอาศยอยในนาของอะมบา 3) การดดสารกลบเขาสระบบหมนเวยนเลอดของเซลลบภายในทอหนวยไต 4) การหลงแอนตบอดของเมดเลอดขาวเขาสพลาสมา

Page 70: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (70) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

14. เหตการณในขอใดอาศยกระบวนการเอกโซไซโทซส 1) การทาลาย Bacillus ของเมดเลอดขาว 2) การนาแบคทเรยในนาเขาสเซลลอะมบา 3) การขบเกลอแรสวนเกนออกทางเหงอกของปลาทะเล 4) การหลงเอนไซมยอยซากอนทรยของเหดรา 15. กระบวนการใดตอไปนจะไดรบผลกระทบโดยตรง ถาไมโทคอนเดรยของเซลลไมสามารถทางานได 1) การดดซมแอลกอฮอลของเซลล 2) การเคลอนทของนาเขาและออกเซลล 3) การเคลอนทของแกสออกซเจนผานเยอหมเซลล 4) การเคลอนทของกลโคสจากความเขมขนนอยไปยงความเขมขนมาก 16. สารละลายโซเดยมคลอไรดเขมขน 0.9% เปนสารละลายไอโซโทนกตอเซลลเมดเลอดแดง เมอนาเซลล

เมดเลอดแดงไปแชในสารละลายโซเดยมคลอไรดเขมขน 0.3% จะเกดผลอยางไร 1) นาเคลอนทเขาสเซลลเมดเลอดแดง ทาใหเมดเลอดแดงแตก 2) นาเคลอนทออกจากเซลลเมดเลอดแดง ทาใหเมดเลอดแดงแตก 3) นาเคลอนทเขาสเซลลเมดเลอดแดง ทาใหเมดเลอดแดงเหยว 4) นาเคลอนทออกจากเซลลเมดเลอดแดง ทาใหเมดเลอดแดงเหยว 17. เซลลไขกบถกนาไปแชในสารละลายไอโซโทนกจะเกดผลอยางไร 1) เซลลแตก 2) เซลลเหยว 3) เซลลยงคงสภาพเดม 4) เซลลมปรมาตรเพมขน 18. เมอนาเซลลสตวไปไวในสารละลายไฮโพโทนกจะเกดผลอยางไร 1) เซลลเตง 2) เซลลเหยว 3) เซลลจะหลงเอนไซม 4) เซลลยงคงสภาพเดม 19. สภาวะใดทจะทาใหเซลลเมดเลอดแดงแตก 1) pH = 7.5 2) อณหภม 37°C 3) ถกนาไปไวในนากลน 4) ถกนาไปไวในสารละลายเกลอแกง 11% 20. ของเหลวทมแรงดนออสโมตกเทาใดตอไปนจดเปนไฮโพโทนกตอเซลลทมแรงดนออสโมตก 5,200 มลลเมตรปรอท 1) 5,400 มลลเมตรปรอท 2) 5,200 มลลเมตรปรอท 3) 5,000 มลลเมตรปรอท 4) ตวเลอก 1) และ 3) 21. ถาความเขมขนในไซโทพลาซมของเซลลเทากบ 0.05% ถานาเซลลนไปไวในสารละลายชนดหนงปรากฏวา

เซลลบวมเตงแลวแตก แสดงวาสารละลายนมความเขมขนเทาใด 1) 0.005% 2) 0.05% 3) 0.5% 4) 5% 22. นกเรยนคนหนงทาการทดลองโดยนาไขกบไปไวในสารละลายเกลอแกง เมอเวลาผานไปปรากฏวาเซลลม

มวลเพมขนอยางมนยสาคญ ขอใดกลาวถกตองเกยวกบสารละลายดงกลาว 1) เปนสารละลายไฮเพอรโทนกตอไขกบ 2) เปนสารละลายไฮโพโทนกตอไขกบ 3) เปนสารละลายไอโซโทนกตอไขกบ 4) เปนสารละลายอมตว

Page 71: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (71)

23. นาจะออสโมซสเขาไปภายในเซลล ถาเซลลนนถกนาออกจากสารละลาย .......... ........... ไปไวในสารละลาย .......... ........... ตามลาดบ

และ คออะไร ตามลาดบ 1) สารละลายไอโซโทนกและสารละลายไฮโพโทนก 2) สารละลายไอโซโทนกและสารละลายไฮเพอรโทนก 3) สารละลายไฮโพโทนกและสารละลายไอโซโทนก 4) สารละลายไฮโพโทนกและสารละลายไฮเพอรโทนก 24. ถาความเขมขนของสารละลาย A สงกวาความเขมขนของสารละลาย B ขอใดกลาวถกตอง 1) สารละลาย A เปนไอโซโทนกตอสารละลาย B 2) สารละลาย A เปนออสโมตกตอสารละลาย B 3) สารละลาย A เปนไฮโพโทนกตอสารละลาย B 4) สารละลาย A เปนไฮเพอรโทนกตอสารละลาย B 25. เหตการณใดจะเกดขนเมอนาเมดเลอดแดงของมนษยไปแขวนลอยในสารละลายไฮเพอรโทนก 1) ไมมอะไรเกดขน เพราะเมดเลอดแดงปกตกแขวนลอยอยในสารละลายไฮเพอรโทนกอยแลว 2) นาจะแพรออกจากเซลลเมดเลอดแดง ทาใหเซลลเหยว 3) มแรงดนออสโมตกสง นาจะแพรเขาสเซลล ทาใหเซลลแตก 4) นาจะแพรออกจากเซลล แตผนงเซลลมความแขงแรงจงชวยใหเซลลคงรปรางไวได 26. ถานกเรยนลอกผนงเซลลใบวานกาบหอยออก แลวนาเซลลไปแชในสารละลายไฮโพโทนกจะเกดอะไรขนกบเซลล 1) เซลลตาย เพราะเซลลพชไมสามารถมชวตอยไดถาไมมผนงเซลล 2) เซลลขยายขนาดและแตกในทสด 3) เซลลเหยวเพราะแวควโอลในเซลลมขนาดเลกลง 4) นวเคลยสของเซลลจะแตก แตเซลลยงคงสภาพเดม 27. ถาเซลลอยในสารละลายไอโซโทนก ขอใดตอไปนกลาวถกตอง 1) นาออสโมซสเขาสเซลลจงทาใหเซลลเตงและแตกในทสด 2) เซลลจะคงสภาพเดม เพราะไมมการเคลอนทของนา 3) นาออสโมซสออกจากเซลลจงทาใหเซลลเหยว 4) เกดการออสโมซสของนาเขาและออกเซลลเทาๆ กนจงทาใหเซลลยงคงสภาพเดม 28. จงศกษาขอมลจากตารางทกาหนด แลวตอบคาถาม

ตารางความเขมขนของไอออนธาตตางๆ ในสารละลายแวควโอลของสาหรายไฟทอยในสระนาจด และความเขมขนของไอออนในนาของสระ

ความเขมขนของไอออน (mg/1,000 cm3) สารละลาย โพแทสเซยม โซเดยม แมกนเซยม แคลเซยม คลอไรด

ในนาจด 0.05 1.2 3.0 1.3 1.0 ในแวควโอล 59 86 22 19 107

ขอใดกลาวถกตอง 1) ไอออนของธาตตางๆ จะเคลอนทเขาสเซลลของสาหรายไฟดวยวธการแพร 2) ไอออนของธาตตางๆ จะเคลอนทเขาสเซลลของสาหรายไฟดวยวธการออสโมซส 3) ไอออนของธาตตางๆ จะเคลอนทเขาสเซลลของสาหรายไฟดวยวธแอกทฟทรานสปอรต 4) ไอออนของธาตตางๆ จะเคลอนทเขาสเซลลของสาหรายไฟดวยวธการเอนโดไซโทซส

Page 72: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (72) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

29. เดกชายสมปองหนมนฝรงออกเปน 4 ชน นาแตละชนไปชงมวลและใสลงในนาเชอมทมความเขมขนแตกตางกน หลงจากนน 4 ชวโมง นามนฝรงแตละชนออกจากสารละลาย ทาใหแหงแลวชงมวลอกครง มวลของมนฝรงแตละชนกอนและหลงแชในนาเชอมเปนดงตารางดานลาง

นาเชอม มวลกอนแช(g) มวลหลงแช(g) A 24 22 B 25 34 C 28 23 D 32 35

นาเชอมชนดใดเจอจางมากทสด 1) A 2) B 3) C 4) D ตอนท 3 : การรกษาดลยภาพของสงมชวต 3.1 การรกษาดลยภาพของพช 1. พชทเตบโตอยในทะเลทรายมกจะมใบขนาดเลกและปากใบนอย การปรบตวดงกลาวเพอวตถประสงคใด 1) เพอลดการคายนา 2) เพอปองกนไมใหใบพชถกเผาไหมดวยแสงอาทตย 3) เพอเพมอตราการสงเคราะหดวยแสง 4) เพอปองกนไมใหสตวมากดกนใบ 2. การปรบตวในขอใดทชวยในการควบคมอณหภมของพช 1) มใบขนาดใหญเพอชวยเพมความเยน 2) เพมการผลตเมลด 3) การลาเลยงกลโคสไปยงราก 4) การระเหยของนาออกจากปากใบ 3. การคายนาของพชจะเกดขนสงสดเมออยในสภาวะใด 1) ทรมและลมสงบ 2) ทรมและมลมพด 3) กลางแดดและลมสงบ 4) กลางแดดและมลมพด 3.2 การรกษาดลยภาพของนาและสารตางๆ ภายในรางกาย 1. แอนตไดยเรตกฮอรโมน (ADH) ถกหลงจากอวยวะใด 1) ไต 2) ตบออน 3) ตอมใตสมองสวนหนา 4) ตอมใตสมองสวนหลง 2. ขอใดเปนบทบาทของวาโซเพรสซน 1) เพมการดดกลบนาทไต 2) เพมการดดกลบนาตาลทไต 3) ลดการดดกลบนาทไต 4) ลดการดดกลบนาตาลทไต 3. เมอปรมาณ ADH ในเลอดเพมขนจะเกดผลอยางไร 1) มการดดกลบนานอย และปรมาณปสสาวะเพมขน 2) มการดดกลบนานอย และปรมาณปสสาวะลดลง 3) มการดดกลบนามาก และปรมาณปสสาวะลดลง 4) มการดดกลบนามาก และปรมาณปสสาวะเพมขน

Page 73: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (73)

4. ถาระดบ ADH ในเลอดสงขนจะเกดเหตการณดงขอใด 1) เพมการขบนาออกจากรางกาย 2) ลดแรงดนในการกรองสารทหนวยไต 3) ลดการดดกลบกลโคส 4) เพมความเขมเขนของปสสาวะ 5. ขอใดเปนผลจากการหลง ADH ของรางกาย 1) ความดนเลอดเพมขน 2) เพมการดดกลบโซเดยมไอออนของหนวยไต 3) ลดปรมาณยเรยในปสสาวะ 4) ลดการดดกลบโซเดยมไบคารบอเนตของทอหนวยไต 6. ขอใดตอไปนเปนสาเหตใหไตผลตปสสาวะทเขมขน 1) ปรมาตรเลอดเพมขน 2) การดมแอลกอฮอล 3) ความดนเลอดลดลง 4) การหลงฮอรโมน ADH ลดลง 7. ในภาวะปกตรางกายของเราจะกาจดนาสวนเกนออกจากรางกายในรปของสารใดบาง เรยงลาดบจากมากสด

ไปนอยสด 1) ปสสาวะ > เหงอ > อจจาระ > ลมหายใจออก 2) ปสสาวะ > เหงอ > ลมหายใจออก > อจจาระ 3) ปสสาวะ > อจจาระ > เหงอ > ลมหายใจออก 4) ปสสาวะ > อจจาระ > ลมหายใจออก > เหงอ 8. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบไตของคน 1) ทาหนาทสะสมสารอาหาร เชน ไกลโคเจน 2) ผลตปสสาวะทเจอจางเมอทอรวมดดกลบนาไดนอยลง 3) ตอบสนองตอฮอรโมน ADH โดยการเพมการสรางปสสาวะ 4) กาจดยเรยออกจากรางกายโดยการขบเขาสหวงเฮนเล 9. ขอใดไมใชหนาทของไตในสตวเลยงลกดวยนม 1) รกษาสมดลนา 2) ควบคมโซเดยมไอออนในเลอด 3) สรางยเรย 4) กาจดนาสวนเกน 10. เหตการณใดจะไมเกดขน ถารางกายขาดนา 1) กระหายนามากขน 2) เลอดเขมขนมากขน 3) ความดนเลอดเพมขน 4) ไฮโพทาลามสกระตนการทางานของตอมใตสมองสวนทาย 3.3 การรกษากรด-เบสในรางกาย 1. หลงการออกกาลงกายอยางหนก เลอดในรางกายจะมสภาพอยางไร 1) เลอดมสภาพเปนเบส เพราะม OH- ในเลอดตา 2) เลอดมสภาพเปนเบส เพราะม OH- ในเลอดสง 3) เลอดมสภาพเปนกรด เพราะม H+ ในเลอดตา 4) เลอดมสภาพเปนกรด เพราะม H+ ในเลอดสง 2. ขอใดแสดงสภาวะของเลอดในคนกอนและหลงการออกกาลงกายใหมๆ ไมถกตอง คาทวด กอนออกกาลงกาย หลงออกกาลงกาย 1) คา pH ของเลอด 7.4 7.8 2) ความเขมขนของออกซเจน (หนวย/ซม3) 30 20 3) ความเขมขนของคารบอนไดออกไซด (หนวย/ซม3) 60 65 4) ความเขมขนของกรดแลกตก (หนวย/ซม3) 15 35

Page 74: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (74) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

3.4 การรกษาดลยภาพของนาและแรธาตในสงมชวตอนๆ 1. นกชววทยาศกษาความเขมขนของปสสาวะของสตวเลยงลกดวยนมทอาศยอยบนบก ปลานาจด และปลานาเคม ขอใดตอไปนถกตอง สตวเลยงลกดวยนมทอาศยอยบนบก ปลานาจด ปลานาเคม 1) ผลตปสสาวะเจอจาง ผลตปสสาวะเขมขน ผลตปสสาวะเจอจาง 2) ผลตปสสาวะเขมขน ผลตปสสาวะเจอจาง ผลตปสสาวะเจอจาง 3) ผลตปสสาวะเจอจาง ผลตปสสาวะเขมขน ผลตปสสาวะเขมขน 4) ผลตปสสาวะเขมขน ผลตปสสาวะเจอจาง ผลตปสสาวะเขมขน

2. ปลานาจดทนาไปเลยงในนาทะเลจะตายอยางรวดเรว ทงนเปนเพราะเหตใด 1) นาทะเลมปรมาณแกสออกซเจนนอยกวานาจด 2) คารบอนไดออกไซดในรางกายถกกาจดออกไปไดยาก 3) ไอออนเคลอนทออกจากรางกายโดยการออสโมซส 4) นาในรางกายออสโมซสสภายนอก 3. ปลาทะเลมกลไกการควบคมสมดลของนาและเกลอแรดวยวธตอไปน ยกเวนขอใด 1) มตอมขบเกลอออกจากรางกาย 2) มเซลลทเหงอกกาจดเกลอสวนเกนออก 3) กนนาทางปากเพอชดเชยนาทสญเสยไป 4) ขบปสสาวะทเจอจางเพอรกษาเกลอแรในรางกายใหคงท 4. การเปรยบเทยบลกษณะของปลานาจดและปลาทะเลในขอใดไมถกตอง ปลานาจด ปลาทะเล

1) ผวหนงและเกลดปองกนไมใหนาซมเขาสรางกาย ผวหนงและเกลดปองกนไมใหแรธาตจากนาทะเลซมเขาสรางกาย

2) แรงดนออสโมตกของของเหลวในรางกายตากวานาในแหลงอาศย

แรงดนออสโมตกของของเหลวในรางกายสงกวานาทะเล

3) ขบปสสาวะบอย ปรมาณมาก และเจอจาง ขบปสสาวะนอย และมความเขมขนสง 4) เหงอกคอยดดซมแรธาตกลบเขาสรางกาย เหงอกขบแรธาตสวนเกนออกจากรางกาย

5. อวยวะในขอใดทาหนาทแตกตางจากอวยวะในขออนอยางชดเจน 1) เหงอกของปลาท 2) ตอมทอนซลของคน 3) ตอมนาซลของนกทะเล 4) ตอมขบเกลอทผวใบของตนแสม

Page 75: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (75)

3.5 การรกษาดลยภาพอณหภมรางกาย 1. สงมชวตกลมใดตอไปนทใชพลงงานจากเมแทบอลซมในการรกษาอณหภมรางกายใหคงท ก. ปลา ข. สตวปก ค. สตวเลอยคลาน ง. สตวสะเทนนาสะเทนบก จ. สตวเลยงลกดวยนม 1) ก., ข., ค., ง., และ จ. 2) ข., ค., และ จ. 3) ข. และ จ. 4) จ. เทานน 2. ในการทดลองไฮโพทาลามสของหนถกทาใหมอณหภมตากวาอณหภมรางกายปกต 2 องศาเซลเซยส

เหตการณใดจะเกดขน 1) เพมการไหลเวยนเลอดไปทผวหนง 2) เพมอตราการเกดเมแทบอลซม 3) เพมการหลงเหงอ 4) ลดกจกรรมการทางานของกลามเนอแขนขา 3. ขอใดเปนการตอบสนองตออณหภมของสงแวดลอมทตาลงของสตวเลอดอน 1) ลดปรมาณออกซเจนทจะเขาไปในรางกาย 2) ลดการทางานของกลามเนอ 3) ลดปรมาณเลอดทจะไหลไปยงบรเวณผวหนง 4) ลดอตราเมแทบอลซมภายในเซลล 4. อณหภมรางกายของงจะแปรเปลยนตลอดวน ขอใดกลาวถกตอง 1) งเปนสตวเลอดเยน 2) ควบคมสมดลของนาในรางกายคอนขางยาก 3) การปรบตวใหเขากบสงแวดลอมคอนขางยากลาบาก 4) ไมมการปรบตวทางดานโครงสรางเพอตอบสนองตออณหภมของสงแวดลอมทเปลยนไป 5. ขอความใดกลาวถกตองเกยวกบการควบคมอณหภมรางกายของสตว 1) สตวนาทงหมดเปนสตวเลอดอน 2) อณหภมรางกายของสตวเลอดเยนจะเทากบอณหภมของสงแวดลอมเสมอ 3) การหายใจระดบเซลลของสตวเลอดเยนไมมพลงงานความรอนเกดขน 4) อตราการหายใจระดบเซลลของสตวเลอดอนจะขนอยกบอณหภมของสงแวดลอม 6. แผนภาพดานลางแสดงการรกษาสมดลของอณหภมในรางกายของสตวเลอดอน

อณหภมรางกายเพมขนการตอบสนอง X หนวยรบรการเปลยนแปลง

อณหภมทางาน

สมองตรวจสอบกระแสประสาททสงเขามา

การตอบสนอง Yอณหภมรางกาย

ลดลง

หนวยรบรการเปลยนแปลงอณหภมทางาน

สมองตรวจสอบกระแสประสาททสงเขามา

การตอบสนอง X คออะไร 1) เพมอตราการผลตและขบเหงอ 2) ลดอตราการผลตและขบเหงอ 3) เพมอตราการผลตและขบปสสาวะ 4) ลดอตราการผลตและขบปสสาวะ

Page 76: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (76) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

7. นกวทยาศาสตรนาสตว 4 ชนด มาศกษาการเปลยนแปลงของอณหภมรางกายในหองทดลองโดยจาลองสภาพทอยอาศยเสมอนจรงสาหรบสตวแตละชนด จากนนวดอณหภมรางกายของสตวแตละชนดเมอสงแวดลอม มอณหภมเปลยนไป ผลการศกษาเปนดงกราฟ

อณหภมรางกาย (°C)

อณหภมของสงแวดลอม (°C)

ขอความใดสอดคลองกบขอมลจากกราฟมากทสด 1) สตว I มรกษาอณหภมของรางกายใหคงท โดยการสนของกลามเนอเมอสงแวดลอมมอณหภมตากวา 37°C 2) สตว II รกษาอณหภมของรางกายใหคงทได เมออณหภมของสงแวดลอมอยในชวง 0–30°C 3) สตว I และ II นาจะเปนสตวเลยงลกดวยนม 4) สตว IV นาจะเปนสตวเลยงลกดวยนมทอาศยอยในทะเล 8. ถารางกายของนกเรยนมอณหภมตาลง รางกายจะมกลไกทหลากหลายเพอรกษาสมดลของอณหภมใหคงท

ขอใดไมใชวธการทางสรระทจะตอบสนองเมออณหภมของรางกายลดตาลง 1) เกดการหดตวของกลามเนอทาใหขนลกชนขน 2) เพมอตราเมแทบอลซมไขมน 3) ลดอตราการผลตเหงอ 4) หลอดเลอดทผวหนงขยายขนาดเสนผานศนยกลางใหมากขน 9. เมออณหภมรางกายสงกวา 37°C จะไมเกดเหตการณใดขน 1) ตอมเหงอทางานมากขน 2) อตราเมแทบอลซมมากขน 3) หลอดเลอดทผวหนงขยายตวมากขน 4) ปรมาณเลอดทจะไปยงผวหนงมากขน 10. ขอใดเปนตวอยางของการรกษาสมดลของรางกาย (Homeostasis) 1) การหายใจเขาเพอรบออกซเจน 2) การกาจดกากอาหารทยอยไมไดออกทางทวารหนก 3) การควบคมนาตาลในเลอด 4) การขบปสสาวะออกจากกระเพาะปสสาวะจนหมด ตอนท 4 : ภมคมกนของรางกาย 1. ภมคมกนระยะยาวเปนผลมาจากสงใดตอไปน 1) การฉดวคซนปองกนโรคโปลโอ 2) การอกเสบจากการถกผงตอย 3) การฉดอมมโนโกลบลน 4) ฟตสไดรบภมคมกนจากแม 2. ขอใดเปนลกษณะของระบบนาเหลอง 1) หลอดนาเหลองไมมลนกน 2) มเมดเลอดแดงเปนสวนประกอบ 3) มฟาโกไซตเปนสวนประกอบ 4) นาเหลองสามารถไหลไดสองทศทาง

Page 77: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (77)

3. ขอใดเกยวของกบภมคมกนดานแรกเมอมแบคทเรยเขามาในรางกาย 1) Lysozyme 2) Interferons 3) Antibody 4) Killer T cells 4. โรคคอตบมสาเหตมาจากรางกายไดรบเชอแบคทเรย Corynebacteria Diphtheriae เดกทารกอาย 6 เดอน

จะมภมคมกนรบมาถาเปนดงขอใด 1) ไดรบเลอดจากพอ 2) ไดรบการฉดแกมมาโกลบลนจากแม 3) ไดดมนานมแม 4) ไดรบการฉดแบคทเรยทกอใหเกดโรคคอตบทตายแลว 5. วคซนกอใหเกดภมคมกนไดอยางไร 1) เปนสาเหตใหรางกายสรางแอนตบอด 2) ปองกนเชอโรคทกชนดทจะเขาสรางกาย 3) กนและทาลายแบคทเรยทเขาสรางกาย 4) สรางแอนตเจนเพอทาลายแบคทเรย 6. แอนตเจน (Anigen) คอ 1) สารเคมทใชในการตอตานเชอโรค 2) สงมชวตทเปนสาเหตใหเกดโรคตางๆ 3) สงแปลกปลอมทเปนสาเหตใหรางกายเกดการสรางแอนตบอด 4) สารเคมทหลงออกมาในระหวางกระบวนการสรางภมคมกนของรางกาย 7. หนาทของฟาโกไซตในรางกายมนษยคอ 1) สรางแอนตเจน 2) กนจลนทรยทเขาสรางกาย 3) ทาลายแอนตบอด 4) สรางแอนตบอด 8. สงใดตอไปนชวยปองกนไมใหเชอโรคเขาสรางกาย 1) ซเลย 2) แอนตเจน 3) ลมโฟไซตชนดบ 4) การอกเสบ 9. แอนตบอดสงเคราะหโดยเซลลใด 1) ลมโฟไซตชนดบ 2) ฟาโกไซต 3) เซลลทผชวย 4) นวโทรฟล 10. เพราะเหตใดการใชแบคทเรยทตายแลวหรอแบคทเรยทออนฤทธลงในการสรางภมคมกน จงชวยปองกน

ไมใหรางกายตดเชอได 1) แอนตบอดจะถกสรางขนมาเพอตอตานแบคทเรยเหลานน 2) รางกายจะมไขซงจะไปฆาแบคทเรยทมประโยชนตอรางกาย 3) วงจรชวตของแบคทเรยถกยบยง 4) ไวรสทจะตอสกบแบคทเรยถกกระตนใหทางาน 11. หนาทสาคญของระบบนาเหลองในสตวเลยงลกดวยนมคอขอใด 1) นาของเหลวทออกไปจากหลอดเลอดฝอยกลบเขาสระบบหมนเวยนเลอด 2) ควบคมความเขมขนของสารละลายในรางกายใหมแรงดนออสโมตกทเหมาะสม 3) ตอตานเชอโรคโดยลาเลยงนาเหลองจากบรเวณทเชอโรคเขาสรางกายไปกรองทไต 4) ลาเลยงนาเหลองไปยงบรเวณทไดรบอนตรายของรางกาย เชน บรเวณทถกมดบาด 12. หนาทของตอมนาเหลองคอขอใด 1) กรองซากของเซลล 2) ผลตเกลดเลอด 3) ทาลายเซลลเมดเลอดแดงทหมดอายแลว 4) ผลตนาเหลอง

Page 78: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (78) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

13. ขอใดเรยงลาดบเหตการณทเกดขนในระหวางเกดการอกเสบไดถกตอง ก. เกดหนองบรเวณทไดรบบาดเจบ ข. เซลลทไดรบอนตรายหลงฮสตามน ค. ความสามารถในการยอมใหสารผานเขา-ออกของหลอดเลอดฝอยเพมขน ง. เกดอาการบวมแดงบรเวณทไดรบบาดเจบ 1) ก. → ข. → ง. → ค. 2) ข. → ก. → ค. → ง. 3) ข. → ค. → ง. → ก. 4) ค. → ง. → ข. → ก. 14. เหตการณใดตอไปนจะเกดขนเมอมแอนตเจนเขาสรางกาย 1) เกดการผลตเกลดเลอดเพมมากขน 2) เมดเลอดแดงฟาโกไซโทซสแอนตเจน 3) แอนตบอดจะปรบเปลยนรปรางใหเหมาะสมกบแอนตเจน 4) มการสรางแอนตบอดทมความจาเพาะตอแอนตเจน 15. เมอมแบคทเรยในเลอดจะเปนสาเหตใหรางกายผลตสารใด 1) เมอก 2) แอนตเจน 3) แอนตบอด 4) กรดไฮโดรคลอรก 16. เอดส (AIDS) มสาเหตมาจากไวรส HIV บคคลทเปนเอดสมโอกาสเสยงทจะเปนโรคแทรกซอนอนๆ เชน

โรคตดเชอตางๆ และโรคมะเรงซงเกดจากระบบภมคมกนบกพรอง ทงนเปนเพราะไวรส HIV ไปทาลายเซลลชนดใดของรางกาย

1) เซลลบ (B-cell) 2) แมโครฟาจ (Macrophage) 3) เซลลท (T-cell) 4) เซลลพลาสมา (Plasma cell) 17. ภมคมกนแบบไมจาเพาะของมนษยคอขอใด 1) การสรางแอนตบอดโดยพลาสมาเซลล 2) การตอบสนองตอแบคทเรยแตละชนดแตกตางกน 3) การทาลายเซลลแบคทเรยโดยเอนไซมในนาลาย 4) ตวเลอก 1) และ 3) 18. ขอใดไมใชภมคมกนแบบไมจาเพาะเจาะจง (Non-Specific Immune) 1) กรดเกลอในกระเพาะอาหาร 2) ไลโซไซมในนาตา 3) นวโทรฟลฟาโกไซไทซสแบคทเรย 4) พลาสมาเซลลสรางแอนตบอดตอตานแบคทเรย 19. อวยวะใดไมใชอวยวะนาเหลอง ก. มาม ข. ตอมไทมส ค. ตอมไทรอยด ง. ตอมหมวกไต 1) ก. เทานน 2) ง. เทานน 3) ก. และ ข. 4) ค. และ ง. 20. ขอใดจะกอใหเกดภมคมกนแบบรบมา 1) การฉดวคซนปองกนวณโรค 2) การฉดเซรมแกพษง 3) การตดไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 จากเพอน 4) การฉดทอกซอยดปองกนโรคบาดทะยก 21. โรคหรออาการใดตอไปนสามารถรกษาไดดวยยาปฏชวนะ (Antibiotic) 1) อสกอใส 2) เอดส 3) ไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 4) อาการเจบคอ

Page 79: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (79)

22. ขอใดเกยวของกบภมคมกนกอเอง ก. ทารกแรกเกดดดนานมจากอกแมเปนเวลานาน 6 เดอน ข. การฉดเซรมปองกนพษงใหแกชาวนาทถกงเหากด ค. การฉดทอกซอยดปองกนโรคคอตบใหแกทารกอาย 2 เดอน ง. การตดเชอไวรสจากการเลนกบเพอนทเปนไขหวด 1) ก. และ ข. 2) ก. และ ง. 3) ข. และ ค. 4) ค. และ ง. 23. ขอใดไมถกตอง 1) มามเปนอวยวะนาเหลองทมขนาดเลกกวาตอมไทมส 2) ตอมนาเหลองอยภายในหลอดนาเหลอง และกระจายตวอยทวรางกาย 3) หลอดนาเหลองมลนกนอยภายในเปนระยะๆ 4) ตอมไทมสเปนทงอวยวะนาเหลอง และตอมไรทอ 24. อวยวะนาเหลองใดกรองเชอโรคออกจากเลอด 1) มาม 2) ทอนซล 3) ตอมนาเหลอง 4) ตอมไทมส 25. ขอใดไมใชลกษณะเฉพาะของไวรส HIV 1) กลายพนธไดงาย 2) ทาลายเซลลเมดเลอดทกชนด 3) เพมจานวนโดยใชวตถดบจากเซลลทถกทาลาย 4) ถายทอดไดทางเพศสมพนธ หรอรบเลอดจากผตดเชอ 26. ไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 ซงเรมเกดขนในประเทศเมกซโกเมอเดอนเมษายน 2552 เกดขนจาก

สงมชวตชนดใด 1) แบคทเรย H1N1 2) ไวรส H1N1 3) แบคทเรย H5N1 4) ไวรส H5N1 27. ขอความใดกลาวไมถกตอง 1) วคซนปองกนโรคคอตบ บาดทะยก สกดจากสารพษทอกซอยด 2) วคซนปองกนโรคไอกรน ไทฟอยด สกดมาจากจลนทรยทตายแลว 3) การฉดวคซนทาใหรางกายมภมคมกนทนทและเกดภมคมกนอยนาน 4) วคซนปองกนโรคโปลโอ หดเยอรมน และคางทม สกดมาจากจลนทรยทมชวตอย 28. อวยวะใดทาหนาทในระบบนาเหลอง

1) 1 2) 2 3) 3 4) 4 29. วคซนปองกนโรคใดทยงไมตองฉดใหแกเดกทอยในระยะแรกเกดถง 6 เดอน 1) หด 2) ไอกรน 3) วณโรค 4) ตบอกเสบชนดบ

1

2

3

4

Page 80: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (80) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

30. สงใดตอไปนไมจดเปนแอนตเจน 1) เซลลมะเรงทตบ 2) ฝนละอองทเขาสรางกาย 3) แบคทเรยทอาศยอยในลาไสคน 4) เกสรดอกไมทเขาสทางเดนหายใจ 31. ขอใดไมใชปราการดานแรกของระบบภมคมกนตนเองจากเชอโรคหรอสงแปลกปลอมทเขาสรางกายของมนษย 1) นาตามไลโซไซม 2) ผวหนงมเคอราตน 3) กระเพาะอาหารมกรดเกลอ 4) เมดเลอดขาวสรางแอนตบอด ตอนท 5 : การแบงเซลล 1. วฏจกรของเซลล (Cell Cycle) ประกอบดวย 1) ไมโทซส และไมโอซส 2) G1, S, และ G2 3) โพรเฟส, เมทาเฟส, แอนาเฟส และเทโลเฟส 4) อนเตอรเฟส และไมโทซส 2. ขอใดเปนผลทเกดจากการแบงเซลลแบบไมโอซส 1) เซลลลก 2 เซลล ทมขอมลทางพนธกรรมเหมอนกนทกประการ 2) เซลลลก 2 เซลล ทมขอมลทางพนธกรรมแตกตางกน 3) เซลลลก 4 เซลล ทมขอมลทางพนธกรรมเหมอนกนทกประการ 4) เซลลลก 4 เซลล ทมขอมลทางพนธกรรมแตกตางกน 3. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบเซลลทเกดขนจากการแบงเซลลแบบไมโอซส เมอเทยบกบเซลลเรมตน 1) มปรมาณไซโทพลาซมเปนสองเทา และมปรมาณ DNA เปนครงหนง 2) มจานวนโครโมโซมเปนครงหนง และมปรมาณ DNA เปนครงหนง 3) มจานวนโครโมโซมเทากน และมปรมาณ DNA เปนครงหนง 4) มจานวนโครโมโซมเทากน และมปรมาณ DNA เทากน 4. จานวนโครโมโซมถกลดลงระหวางการแบงเซลลแบบไมโอซส ทงนเปนเพราะการแบงเซลลดงกลาวประกอบดวย 1) การแบงเซลลสองครง โดยมการจาลองตวเองของโครโมโซมสองครง 2) การแบงเซลลครงเดยว โดยมการจาลองตวเองของโครโมโซมครงเดยว 3) การแบงเซลลสองครง โดยมการจาลองตวเองของโครโมโซมเพยงครงเดยว 4) การแบงเซลลสครง โดยมการจาลองตวเองของโครโมโซมเพยงครงเดยว 5. สเปรมของ Phodopus Sungorus มโครโมโซม 14 แทง แลวไซโกตของสงมชวตนจะมโครโมโซมเทาใด 1) 7 แทง 2) 14 แทง 3) 28 แทง 4) 42 แทง 6. เซลลของใบพช Qqercus Alba มโครโมโซม 24 แทง แลวเซลลรากและเซลลไขมโครโมโซมเทาใด

ตามลาดบ 1) 12 แทง และ 12 แทง 2) 24 แทง และ 24 แทง 3) 48 แทง และ 12 แทง 4) 24 แทง และ 12 แทง 7. หนเพศผมโครโมโซมเปนดพลอยด 40 แทง ขอใดกลาวถกตอง 1) โครโมโซมแตละแทงมโครโมโซมคเหมอน 2) เซลลผวหนงมโครโมโซม 20 แทง 3) ระหวางการแบงเซลลแบบไมโทซสจานวนโครโมโซมจะลดลง 4) ระยะสดทายของไมโทซสแตละเซลลจะประกอบดวย 10 โครโมโซม

Page 81: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (81)

8. ขอใดกลาวถงไมโทซสไดถกตอง 1) เซลลดพลอยด 1 เซลลจะเกดเปนเซลลดพลอยด 2 เซลล 2) การจาลองดเอนเอเกดขนในระหวางเกดไมโทซส 3) ไรโบโซมสรางเสนใยสปนเดล 4) ระยะสดทายของไมโทซสใชเวลานานกวาอนเตอรเฟส 9. ในการแบงเซลลแบบไมโอซสมการแบงไซโทพลาซม (Cytokinesis) เกดขนกครง 1) 1 2) 2 3) 3 4) 4 10. ไมโอซสแตกตางจากไมโทซส เพราะไมโอซสมลกษณะดงขอใด 1) เซลลสบพนธทเกดขนมลกษณะทางพนธกรรมเหมอนกน 2) เซลลลกทเกดขนมขนาดใหญกวาเซลลแม 3) เกด 2 เซลลลก ทกๆ เซลลแม 1 เซลล 4) เซลลใหมทเกดขนมโครโมโซมเพยงครงเดยวของเซลลแม 11. ความแตกตางระหวางไมโทซสและไมโอซสในขอใดถกตอง 1) เซลลจะเกดไซโทไคนซสในไมโทซสเทานน 2) DNA จะจาลองตวเองกอนการแบงเซลลแบบไมโอซสเทานน 3) เสนใยสปนเดลประกอบดวยไมโครทบลถกสรางขนในไมโทซสเทานน 4) การแลกเปลยนสารพนธกรรมเกดขนในไมโอซสเทานน 12. เซลลในขอใดทมขอมลทางพนธกรรมแตกตางกน 1) เซลลกลามเนอ 2 เซลล ทแตละเซลลมาจากฝาแฝดรวมไข 2 คน 2) เซลลประสาท 2 เซลลของบคคลเดยวกน 3) เซลลไข 2 เซลลของบคคลเดยวกน 4) เซลลตบและเซลลกลามเนอของบคคลเดยวกน 13. ภาพแสดงเซลลทกาลงแบงตวแบบไมโทซส B คอสงใด 1) โครโมโซม 2) เซนทรโอล 3) ไมโทคอนเดรย 4) เอนโดพลาสมกเรตคลม 14. เซลลสบพนธ P และ Q ผสมกนกลายเปนเซลล R จากนนเซลล R เจรญเตบโตจนสามารถสรางเซลล-

สบพนธได 4 ชนด คอ S, T, U, และ V ดงแผนภาพดานลาง

ขอใดกลาวเกยวกบจานวนโครโมโซมในแตละเซลลไดถกตองทสด 1) จานวนโครโมโซมในเซลล P และ Q ไมเทากน 2) จานวนโครโมโซมในเซลล P และ S เทากน 3) จานวนโครโมโซมในเซลล S เปน 1/4 ของจานวนโครโมโซมในเซลล R 4) จานวนโครโมโซมในเซลล T เปนครงหนงของจานวนโครโมโซมในเซลล Q

Page 82: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (82) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

15. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบเซนทรโอล 1) จาลองตวเองไดกอนการแบงเซลล 2) ปรากฏขณะมการแบงเซลลเทานน 3) ประกอบดวยดเอนเอและโปรตน 4) พบไดในเซลลพช 16. ภาพ A และ B แสดงขนตอนสดทายของการแบงเซลล 2 เซลล

กระบวนการใดทเกดขนบรเวณ 1 และ 2 ของเซลลทงสอง 1) การสรางแผนกนเซลลบรเวณ 1, และการคอดเขาหากนของเยอหมเซลลบรเวณ 2 2) การคอดเขาหากนของเยอหมเซลลบรเวณ 1, การสรางแผนกนเซลลบรเวณ 2 3) การจาลองตวเองของโครโมโซมในบรเวณ 1, เสนใยสปนเดลยดเกาะทเยอหมนวเคลยสและเยอหมเซลล

ในบรเวณ 2 4) เสนใยสปนเดลยดเกาะทเยอหมนวเคลยสและเยอหมเซลลในบรเวณ 1, การจาลองตวเองของโครโมโซม

ในบรเวณ 2 17. ภาพดานลางแสดงเซลลทมโครโมโซม 4 แทง

ถาเซลลดงภาพเกดการแบงเซลลแบบไมโอซส เซลลลกทเกดขนในไมโอซส I จะมลกษณะอยางไร

1) 2)

3) 4)

18. ระหวางการแบงเซลลแบบไมโอซส ถาม 40 โครมาทดในระยะโพรเฟส I จะมโครมาทดจานวนเทาใดในแตละ

เซลลลกเมอสนสดระยะเทโลเฟส II 1) 5 2) 10 3) 20 4) 40 19. เซลลประกอบดวย 40 โครมาทด ในระยะเรมตนของไมโทซส เมอสนสดจะไดเซลลลกทมโครโมโซมกแทง 1) 5 2) 10 3) 20 4) 40

เยอหมนวเคลยส เรมปรากฏ

นวคลโอลสเรมปรากฏ

1

Page 83: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (83)

20. เพราะเหตใดไมโอซส (Meiosis) จงเกดในกระบวนการสรางเซลลสบพนธ 1) เพอเพมจานวนเซลลสบพนธเปน 2 เทา 2) เพอปองกนการสบพนธแบบไมอาศยเพศทจะเกดขนในวงจรชวต 3) เพอปองกนการแปรผนลกษณะทางพนธกรรมของสงมชวต 4) เพอสรางเซลลสบพนธทมจานวนโครโมโซมเปนแฮพลอยด 21. เหตการณใดไมไดเกดขนในระยะอนเตอรเฟส (Interphase) 1) การสงเคราะหโปรตน 2) โครโมโซมจาลองตวเอง 3) โครโมโซมปรากฏใหเหนชดขน 4) การลาเลยงโปรตนเขาไปภายในนวเคลยส 22. ขอความใดกลาวเกยวกบไมโทซสไดถกตอง 1) เกดขนในรางกายของสตวเทานน 2) เกดขนในรางกายของพชเทานน 3) กอใหเกดการเจรญเตบโตของสงมชวต 4) กอใหเกดการสรางเซลลสบพนธของสงมชวต 23. การจาลองดเอนเอ (DNA Replication) เปนกระบวนการสาคญทจะเกดขนกอนกระบวนการใดของเซลล 1) การสงเคราะหโปรตน 2) การสงเคราะห mRNA 3) การแบงเซลล 4) การสรางเอนไซม 24. ขอใดตอไปนไมใชความแตกตางระหวางการแบงเซลลแบบไมโทซส และไมโอซส 1) ชนดของเซลลทสรางขน 2) จานวนโครโมโซมในเซลลลก 3) จานวนครงของการแบงนวเคลยส 4) โครโมโซมจาลองตวเปน 2 เทาในระยะอนเตอรเฟส 25. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบการแบงเซลลทปลายรากหอม 1) มการคอดเขาหากนของผนงเซลลเพอใหเกดเซลลใหม 2) มการแบงนวเคลยส 2 ครง ตอเนองกน 3) มการจาลองตวโครโมโซมขนมาอก 1 ชด 4) มระยะทโฮโมโลกสโครโมโซมแยกออกจากกนไปยงขวเซลล 26. ขอใดเกดขนในไมโอซส แตไมไดเกดในไมโทซส 1) การเกดครอสซงโอเวอร 2) การสรางเสนใยสปนเดล 3) การหายไปของเยอหมนวเคลยสและนวคลโอลส 4) เกด 4 เซลลลก ตอนท 6 : การถายทอดลกษณะทางพนธกรรม 1. DNA ประกอบดวยโมเลกลของสารใด 1) ไรโบส 2) นวคลโอไทด 3) กรดนวคลอก 4) กรดอะมโน 2. ขอใดไมใชลกษณะของ DNA 1) มโครงสรางเปนสายเกลยวค 2) อะดนนสรางพนธะยดจบกบไทมน 3) นาตาล และหมฟอสเฟตเปรยบเสมอนราวบนได 4) พนธะระหวางสายเกลยว 2 สาย คอ พนธะไอออนก

Page 84: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (84) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

3. ขอใดตอไปนอธบายโมเลกลของดเอนเอ 1) เปนสายเกลยวของฟอสเฟตและไนโตรจนสเบส 2) เปนสายเกลยวคของนาตาลกลโคสและฟอสเฟต 3) เปนโครงสรางทมลกษณะคลายบนไดประกอบดวยไขมนและนาตาล 4) เปนสายคของพอลนวคลโอไทดทยดเหนยวกนดวยพนธะไฮโดรเจน 4. กรดดออกซไรโบนวคลอก (DNA) มโครงสรางเปนสายเกลยวค ขอใดตอไปนกลาวถกตองเกยวกบสายเกลยวค

ทงหมดของ DNA 1) จานวนอะดนนเทากบกวานน 2) จานวนกวานนเทากบไซโทซน 3) จานวนไทมนเทากบไซโทซน 4) จานวนอะดนน, กวานน, ไทมน และไซโทซน มเทาๆ กน 5. ขอใดแสดงการเขาคกนของเบสในดเอนเอไดถกตอง 1) อะดนน - กวานน และ ไทมน - ยราซล 2) กวานน - ไซโทซน และ อะดนน - ยราซล 3) อะดนน - ไทมน และ กวานน - ไซโทซน 4) กวานน - ไทมน และ อะดนน - ไซโทซน 6. เบสคสมในโมเลกลของ DNA ขอใดถกตอง 1) G — C, A — U 2) T — U, A — G 3) G — T, A — C 4) G — C, A — T 7. อตราสวนของ .................... ใน DNA เทากบ 1 : 1 1) กวานนและอะดนน 2) อะดนนและไทมน 3) ไซโทซนและอะดนน 4) ยราซลและไทมน 8. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบ DNA 1 โมเลกล 1) A = C, T = G 2) A = G, T = C 3) A + T = G + C 4) A + G = T + C 9. นวคลโอไทดทประกอบดวยเบสชนดใดจะพบไดใน mRNA แตไมพบใน DNA 1) ยราซล 2) อะดนน 3) กวานน 4) ไซโทซน 10. ขอใดตอไปนจดเปนเพยวรนเบส (Purine Base) 1) ไซโทซน 2) กวานน 3) ไทมน 4) ยราซล 11. สวนของยนมไนโตรจนสเบสเรยงลาดบดงน T-C-G-A-A-T แลวลาดบเบสทเปนคสายของยนดงกลาว

คอขอใด 1) A-C-G-T-A-A 2) A-C-G-U-U-A 3) A-G-C-T-T-A 4) U-G-C-A-A-U 12. ถาโมเลกลของ DNA ประกอบดวยเบสไทมน 35% แลวจะประกอบ ดวยเบสตอไปนรอยละเทาใด 1) อะดนน 30% 2) ไซโทซน 30% 3) กวานน 15% 4) ยราซล 35% 13. รอยละ 20 ของเบสทเปนองคประกอบของ DNA ในมนษย คอ กวานน (G) แลวเบสอะดนน (A) ทเปน

องคประกอบของ DNA มนษยมเทาใด 1) 20% 2) 30% 3) 40% 4) 80%

Page 85: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (85)

14. ขอใดกลาวถกตองทสด 1) ยนเปนสวนหนงของดเอนเอ 2) โครโมโซมแตละแทงอยภายในดเอนเอ 3) ดเอนเอแตละโมเลกลอยภายในยนแตละยน 4) โครโมโซมแตละแทงประกอบดวยดเอนเอ 4 โมเลกล 15. ระหวางไมโอซส โฮโมโลกสโครโมโซมจะเปนดงภาพ

จานวนโมเลกลของ DNA ในโฮโมโลกสโครโมโซมดงภาพมเทาใด 1) 100 โมเลกล 2) 46 โมเลกล 3) 4 โมเลกล 4) 2 โมเลกล 16. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบแอลลลเดน (Dominant Allele) 1) ไมกอใหเกดมวเทชน 2) เปนหนวยทควบคมลกษณะของเพศชาย 3) เปนสาเหตของการเกดลกษณะทเปนอนตราย 4) กอใหเกดฟโนไทปเดยวกนในเฮเทอโรไซโกตและโฮโมไซโกต 17. ชาวสวนคนหนงผสมพนธดอกไมสแดงกบดอกไมสขาว ปรากฏวาลกทเกดขนมดอกสชมพ เหตการณดงกลาว

เกยวของกบสงใด 1) การขมแบบสมบรณ 2) การขมแบบไมสมบรณ 3) การแสดงออกรวมกน 4) การถายทอดลกษณะเดน 18. ในมนษย B แทน ยนเดนควบคมตาสนาตาล, b แทน ยนดอยควบคมตาสฟา จโนไทปของพอแมทมตา

สนาตาลทงคในขอใดทจะมโอกาสไดลกตาสฟา 1) BB และ Bb 2) BB และ bb 3) bb และ bb 4) Bb และ Bb 19. สงมชวตชนดหนงมจโนไทป GgTt เซลลสบพนธของสงมชวตชนดนจะมจโนไทปแบบใดไดบาง 1) G, g, T, t 2) Gg, gT, GT, gt 3) GG, gg, TT, tt 4) GT, Gt, gT , gt 20. ถานกเรยนผสมสงมชวตทเปนดพลอยดโฮโมไซกสรเซสซฟกบสงมชวตทเปนเฮเทอโรไซกส โอกาสทจะไดลก

ทมฟโนไทปเปนโฮโมไซกสรเซสซพเปนเทาใด 1) 0% 2) 25% 3) 50% 4) 100% 21. โครโมโซมเพศทผหญงไดรบมาจากแมมกแทง 1) 1 2) 2 3) 23 4) 46 22. ลกษณะใดของคนทมความแปรผนไมตอเนอง 1) หมเลอด 2) นาหนก 3) ความสง 4) ความกวางของฝามอ 23. ลกษณะใดของมนษยทถกควบคมโดยยนเทานน 1) อายตาย 2) หมเลอด 3) มะเรงปอด 4) โรคภาวะบกพรองทางโภชนาการ

Page 86: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (86) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

24. มนษยแตละคนอาจมเลอดหม A, B, O หรอ AB ซงเปนลกษณะทางพนธกรรมทถกกาหนดโดย 1) ฟโนไทป 2) มลตเปลอลลล 3) ยนบนโครโมโซม X 4) โฮโมโลกสโครโมโซม 3 แทง 25. การใหและรบเลอดในขอใดผรบจะไมเปนอนตราย 1) ผใหหมเลอด A ผรบหมเลอด O 2) ผใหหมเลอด A ผรบหมเลอด B 3) ผใหหมเลอด O ผรบหมเลอด B 4) ผใหหมเลอด AB ผรบหมเลอด O 26. คนทมเลอดหม A สามารถรบเลอดไดจากบคคลทมจโนไทปแบบใด 1) IAIB 2) IBIB 3) IBi 4) ii 27. ผหญงเลอดหม AB แตงงานกบชายเลอดหม B ลกทเกดมาไมมโอกาสเลอดหมใด 1) A 2) B 3) AB 4) O 28. พอ-แมทมหมเลอดระบบ ABO แบบใด มโอกาสใหกาเนดลกทมฟโนไทปแตกตางกนไดถง 4 แบบ 1) B × B 2) A × B 3) O × AB 4) AB × AB 29. ชายคนหนงเลอดหม A ซงมพอเลอดหม O แตงงานกบหญงทมเลอดหม B ซงมแมเลอดหม O ลกของ

ชาย-หญง คนจะมเลอดหมใด 1) AB เทานน 2) A หรอ B เทานน 3) AB หรอ O เทานน 4) A, B, AB หรอ O 30. หญงคนหนงหมเลอด A เฮเทอโรไซกส แตงงานกบชายหมเลอด B เฮเทอโรไซกส โอกาสทจะมลกชาย

หมเลอด O หรอเลอดหม A รอยละเทาใด หมเลอด O (%) หมเลอด A (%) 1) 0 50 2) 50 50 3) 50 0 4) 25 25 31. ถานกเรยนมเลอดหม O และตองการจะถายเลอด หมเลอดใดทจะกอใหเกดการตกตะกอนของเมดเลอดแดง

ในเลอดของนกเรยน ก. A ข. AB ค. B ง. O 1) ข. เทานน 2) ง. เทานน 3) ก. และ ค. 4) ก., ข., และ ค. 32. เดกหญงแกวมเลอดหม O เปนลกสาวคนแรกของนางอลนและนายพสธา ซงนางอลนมเลอดหม A สวน

นายพสธาไมทราบหมเลอดของตนเอง แตทราบวาพอและแมของตนมเลอดหม B จากขอมลขางตน ขอใดตอไปนกลาวถกตองทสด

1) นางอลนมจโนไทป IAIA และนายพสธามจโนไทป ii เดกหญงแกวจงมเลอดหม O 2) นางอลนมจโนไทป IAi และนายพสธามจโนไทป ii เดกหญงแกวจงมเลอดหม O 3) เพราะพอ-แมของนายพสธามเลอดหม B ทงค ดงนนนายพสธาไมใชพอของเดกหญงแกว 4) เพราะนางอลนมเลอดหม A ดงนนเดกหญงแกวตองมเลอดหม A 33. ลกทจะเกดจากหญงทตาบอดสจะมลกษณะอยางไร 1) ลกผหญงทกคนตาบอดส 2) ลกผชายทกคนตาบอดส 3) ลกผหญงครงหนงตาบอดส 4) ลกผชายครงหนงตาบอดส

Page 87: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (87)

34. ฮโมฟเลยเปนลกษณะทางพนธกรรมทถกควบคมโดยยนดอยบนโครโมโซม X ขอใดตอไปนกลาวไมถกตอง 1) หญงทเปนฮโมฟเลยตองมพอเปนฮโมฟเลย 2) ชายทเปนฮโมฟเลยตองมแมเปนฮโมฟเลย 3) ชายทเปนฮโมฟเลยตองมปเปนฮโมฟเลย 4) หญงทเปนฮโมฟเลยตองมยาทเปนฮโมฟเลย 35. จากเพดกร ลกษณะทถกถายทอดถกควบคมโดยแอลลลประเภทใด

1) Autosomal Dominant 2) Sex-Linked 3) X-Linked Dominant 4) X-Linked Recessive 36. การถายทอดโรคทางพนธกรรมชนดหนงทปรากฏในพนธประวตของครอบครวมลกษณะดงน

การถายทอดลกษณะทางพนธกรรมนมแบบแผนอยางไร 1) การถายทอดยนทไมเกยวเนองกบเพศ และลกษณะทผดปกตเปนลกษณะดอย 2) การถายทอดยนทไมเกยวเนองกบเพศ และลกษณะทผดปกตเปนลกษณะเดน 3) การถายทอดยนทเกยวเนองกบ X (X-Linked Gene) และลกษณะทผดปกตเปนลกษณะดอย 4) การถายทอดยนทเกยวเนองกบ X (X-Linked Gene) และลกษณะทผดปกตเปนลกษณะเดน 37. จากเพดกร

ลกษณะผดปกตทแสดงออกในเพดกร นาจะเกดจากการถายทอดพนธกรรมแบบใด 1) Autosomal Dominance 2) Autosomal Recessive 3) X-Linked Inheritance 4) Multiple Alleles 38. เพดกรในขอใดแสดงการถายทอดลกษณะทเกดจากยนดอยบนโครโมโซม x ก. ข.

ค. ง.

1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ค. และ ง. 4) ก. และ ค.

Page 88: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (88) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

39. แบบแผนใดทสอดคลองกบเพดกรของครอบครวทแสดงดงภาพ

1) Autosomal Recessive 2) Autosomal Dominant 3) Sex-Linked Recessive 4) Sex-Linked Dominant 40. ขอใดแสดงลาดบเหตการณทนาไปสการแสดงออกทางพนธกรรมไดถกตอง 1) DNA → RNA → กรดอะมโน → โปรตน → การแสดงออกทางพนธกรรม 2) RNA → กรดอะมโน → DNA → โปรตน → การแสดงออกทางพนธกรรม 3) DNA → กรดอะมโน → โปรตน → RNA → การแสดงออกทางพนธกรรม 4) RNA → โปรตน → DNA → กรดอะมโน → การแสดงออกทางพนธกรรม 41. สาหรบมนษย คาวา “จโนมในนวเคลยส” หมายถง ยนทงหมดบนโครงสรางใด 1) ออโตโซมทงหมด 2) โครโมโซม X 3) โครโมโซม Y 4) ออโตโซมทงหมด + โครโมโซมเพศ 42. ลกษณะทางพนธกรรมใดถกควบคมโดยยนดอยบนโครโมโซม X ก. ทาลสซเมย ข. ฮโมฟเลย ค. ผวเผอก ง. ตาบอดส 1) ก. และ ข. 2) ก. และ ค. 3) ข. และ ง. 4) ค. และ ง. 43. รงสหรอสารเคมบางชนดเปนสาเหตทกอใหเกดมวเทชนของยนหรอโครโมโซม ทงนมวเทชนทเกดขนจะถก

ถายทอดไปยงรนลกถาเกดขนกบเซลลชนดใด 1) เซลลสมอง 2) เซลลกลามเนอหวใจ 3) เซลลสบพนธ 4) เซลลมดลก 44. สมาคมวทยาศาสตรมการสาธตการขยายพนธสตวโดยเทคนคการโคลนนง (Cloning) ซงมนประกอบดวย

วธการดงขอใด 1) ฉดอสจของเพศผเขาไปในเซลลไขของสงมชวตเพศเมยทเปนสปชสเดยวกน 2) สกดและนาเอานวเคลยสของเซลลไขออกไป แลวนานวเคลยสของเซลลรางกายของสงมชวตสปชส

เดยวกนฉดเขาไปแทนท 3) ฉดนวเคลยสของเซลลไขเซลลหนงเขาไปในเซลลไขอกเซลลหนงของสงมชวตเพศเมยตวเดยวกน 4) สกดและนาเอานวเคลยสของเซลลรางกายออกไป แลวนานวเคลยสของเซลลไขของสงมชวตสปชส

เดยวกนฉดเขาไปแทนท

Page 89: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (89)

45. ตวอยางดเอนเอของเดกชายคนหนง แม และชาย 4 คนทคาดวาจะเปนพอของเดก ถกนาไปตรวจสอบความสมพนธทางสายเลอดดวยวธเจลอเลกโตรโฟรซส (Gel Electrophoresis) ผลการตรวจสอบเปนดงภาพ ใครทมแนวโนมจะเปนพอของเดกมากทสด

1) A 2) B 3) C 4) D 46. ขอใดเปนตวอยางของสงมชวตทผานกระบวนการพนธวศวกรรม 1) พชทม DNA ของแบคทเรยซงสามารถสรางสารฆาแมลงไดตามธรรมชาต 2) พชชนดใหมทเกดจากการผสมเกสรขามดอก 3) ผลไมไรเมลดซงเกดจากการเสยบกงของพชชนดหนงบนพชอกชนดหนง 4) พชทมคณสมบตทางยาใชรกษาโรคบางอยางได ตอนท 7 : ความหลากหลายทางชวภาพ 1. เซลลของโพรคารโอตมโครงสรางใด 1) กรดนวคลอก 2) คลอโรพลาสต 3) นวเคลยสขนาดเลก 4) ออรแกเนลลทมเยอหม 2. ขอใดเปนลกษณะของโพรคารโอต 1) มผนงเซลล 2) มนวเคลยส 3) ไมมไรโบโซม 4) ไมมออรแกเนลลทมเยอหม 3. แบคทเรยซงเปนโพรคารโอตกเซลลมความแตกตางจากยคารโอตกเซลลอยางไร 1) เซลลแบคทเรยมไรโบโซมสาหรบสรางโปรตน 2) แบคทเรยเกบขอมลทางพนธกรรมไวใน DNA 3) เซลลแบคทเรยไมมเยอหมนวเคลยส 4) แบคทเรยมเยอหมเซลล 4. นกอนกรมวธานพบสงมชวตชนดหนงในขณะทเดนทางเขาไปในปาฝนเขตรอนทาการตรวจสอบพนฐานพบวา

สงมชวตชนดนมไคทนเปนองคประกอบและไดรบสารอาหารโดยการดดซม สงมชวตนนาจะอยในอาณาจกรใด 1) โพรทสตา 2) แบคทเรย 3) ฟงไจ 4) พช 5. ฉนเปนสงมชวตทมผนงเซลลประกอบดวยไคทน และฉนเปนเฮเทอโรไทรพ ฉนคออะไร ก. เหด ข. ยสต ค. เพนซลเลยม ง. Escherichia coli (E. coli) จ. สาหรายสเขยว 1) ก. เทานน 2) จ. เทานน 3) ก., ข. และ ค. 4) ค. และ ง.

เดกชาย แม A B C D A B D C เดกชาย แม โลคสท 1 โลคสท 2

รองหยอด DNA

รองหยอด DNA

Page 90: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (90) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

6. ตามคานยามทางชววทยาของคาวา “สปชส” สงมชวตในขอใดคอสปชสเดยวกน 1) พชทมโครงสรางดอกเหมอนกนทดงดดแมลงชนดเดยวกน 2) โพรทสตทมรปรางเหมอนกนและโครงสรางในการเคลอนทเหมอนกน 3) สตวทสามารถผสมพนธกนไดและใหลกทสามารถสบพนธตอไปได 4) เหดทมสเหมอนกนและสามารถเจรญอยบนตนไมชนดเดยวกน 7. ขอใดคอลกษณะของไวรส 1) ถกทาลายไดโดยแอนตไบโอตก 2) หลงสารพษเขาไปภายในรางกายของสงมชวตทมนอาศยอย 3) ใช DNA ของเซลลเจาบานในการเพมจานวนตวเอง 4) ระบบภมคมกนของสงมชวตไมสามารถกาจดไวรสได 8. ขอใดกลาวถกตอง 1) ไวรสทกชนดเปนอนตรายตอมนษย 2) ไวรสเปนสงมชวตจาพวกโพรคารโอต 3) ไวรสมขนาดใหญกวาแบคทเรยเลกนอย 4) ไวรสสามารถเขาไปครอบครองเซลลของยคารโอตได 9. ไวรสเพมจานวนไดในสภาวะใด ก. ในเซลลสตว ข. ในเซลลพช ค. ในอาหารสงเคราะห ง. ในซากสงมชวต 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก., ข. และ ง. 4) ก., ข., ค. และ ง. 10. พช 2 ตนจะเปนพชสปชส (Species) เดยวกนได ถามลกษณะอยางไร 1) มลกษณะใบเหมอนกน 2) มจานวนใบเลยงเทากน 3) ผสมพนธกนแลวใหลกทไมเปนหมน 4) สามารถสรางคลอโรฟลลชนดเดยวกนได 11. สงมชวตในอาณาจกรตอไปนทกชนดหรอบางชนดทาหนาทเปนผผลตในระบบนเวศ ยกเวนขอใด 1) อาณาจกรพช 2) อาณาจกรฟงไจ 3) อาณาจกรโพรทสตา 4) อาณาจกรมอเนอรา 12. สงมชวตทเปนสาเหตของโรคในพชและโรคในสตว แตไมสามารถมองเหนไดภายใตกลองจลทรรศนแบบใชแสง

สงมชวตชนดนคอ 1) ไวรส 2) แบคทเรย 3) รา 4) โพรโทซว 13. การเรยงลาดบววฒนาการของสงมชวตในขอใดถกตองทสด 1) ราเมอก → แบคทเรย → ดาวทะเล 2) ดาวทะเล → หนอนตวกลม → ฟองนา 3) อะมบา → สาหรายสเขยวแกมนาเงน → ผเสอ 4) สาหรายสเขยวแกมนาเงน → สาหรายสเขยว → อารโทรพอด 14. สงมชวตในขอใดทไมสามารถเกดเมแทบอลซมได 1) พารามเซยม 2) แบคทเรย 3) สาหรายสเขยวแกมนาเงน 4) ไวรส

Page 91: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (91)

15. สาหรายเกลยวทอง (Spirulina) มโครงสรางพนฐานของเซลลดงตอไปน ยกเวนขอใด 1) ม DNA เปนสารพนธกรรม 2) มไรโบโซมจาเพาะไวสรางโปรตน 3) มไมโทคอนเดรยทาหนาทสลายอาหารไหไดพลงงาน 4) มสารคลอโรฟลลไวสงเคราะหดวยแสงเพอสรางคารโบไฮเดรต 16. สงมชวตชนดหนงมหลายเซลล และเซลลจดเรยงเปนเนอเยอ สรางอาหารไดเองจากกระบวนการสงเคราะห

ดวยแสง ผนงเซลลมเซลลโลสเปนองคประกอบสาคญ สงมชวตชนดนนาจะอยในกลมใด 1) ปะการง 2) แบคทเรย 3) ไบรโอไฟต 4) ไซโกไมโคตา 17. สงมชวตในขอใดทอยในอาณาจกรเดยวกนกบ “ราเมอก” 1) สาหรายสเขยว 2) เบสดโอไมโคตา 3) แอสโคไมโคตา 4) สาหรายสเขยวแกมนาเงน 18. ขอใดกลาวไมถกตอง 1) สงมชวตสปชสเดยวกนมความแตกตางกนได 2) สงมชวตตางสปชสกนไมมโอกาสผสมพนธกนได 3) สงมชวตสปชสเดยวกนจะมพฤตกรรมการสบพนธคลายคลงกน 4) สงมชวตแตละสปชสจะมลกษณะเดนเฉพาะทแตกตางไปจากสปชสอน 19. ขอใดตอไปนกลาวถกตองทสด 1) เตาเหลอง เตาเดอย และเตาปลเปนสงมชวตสปชสเดยวกน 2) ลกออดและกบทอาศยอยในแหลงนาเปนสงมชวตสปชสเดยวกน 3) สงมชวตสปชสเดยวกนจะมลกษณะตางๆ เหมอนกนทกประการ 4) สงมชวตทมลกษณะภายนอกคลายคลงกนเปนสงมชวตสปชสเดยวกนเสมอ ตอนท 8 : สงมชวตกบสงแวดลอม 1. จากภาพดานลาง สงมชวตทอยในระดบใดทไดรบพลงงานสงสด

ก.

ข.

ค.

ง.

1) ก. 2) ข. 3) ค. 4) ง.

Page 92: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (92) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

2. ขอใดกลาวเกยวกบระบบนเวศไดถกตอง 1) ระบบนเวศสามารถดารงอยไดทงทมหรอไมมแหลงพลงงานเขาสระบบ 2) ระบบนเวศตองมผบรโภค และสามารถดารงอยไดถาไมมผผลต 3) ระบบนเวศเกยวของกบปฏสมพนธระหวางปจจยทางชวภาพและปจจยทางกายภาพ 4) ระบบนเวศสามารถดารงอยไดบนบก แตไมสามารถดารงอยไดในทะเลสาบ แมนา หรอมหาสมทร 3. สงมชวต 2 สปชสพยายามทจะใชแหลงอาศย แหลงอาหาร และแหลงนาเดยวกน จดเปนความสมพนธ

แบบใด 1) Saprophytic 2) Predation 3) Competition 4) Symbiotic 4. ขอใดตอไปนทาใหอณหภมเฉลยของโลกสงขน 1) การใชเชอเพลงฟอสซลมากขน 2) การเพมขนของสาหรายในมหาสมทร 3) การปลอยคารบอนไดออกไซดสบรรยากาศลดลง 4) การเพมขนจานวนสปชสของสตว 5. สงมชวตทอยในสนามหลงบานมดงน แบคทเรย ตนหญา ไมพม ไมยนตน แมลง แมงมม นก และสตว

เลยงลกดวยนมขนาดเลก การอยรวมกนในสนามหญาของสงมชวตเหลานเรยกวาอยางไร 1) อาณาจกร 2) สงคมสงมชวต 3) ประชากร 4) ตวเลอก 1) และ 2) 6. สงมชวตถกจาแนกออกเปนผผลตและผบรโภคตามสงใด 1) อตราเรวในการเคลอนท 2) ขนาดของสงคมสงมชวต 3) วธการไดรบอาหาร 4) วธการสบพนธ 7. ปลวกกนเนอไม แตไมสามารถยอยได ในอวยวะทางเดนอาหารของปลวกเปนแหลงทอยของโพรโทซวขนาด

เลกมากซงสามารถผลตเอนไซมยอยสลายเนอไมได ถาไมมโพรโทซวดงกลาวแลวปลวกจะอดตาย ความสมพนธ ระหวางปลวกและโพรโทซวเปนแบบใด

1) ภาวะเกอกล (Commensalism) 2) ภาวะพงพา (Mutualism) 3) ภาวะปรสต (Parasitism) 4) ภาวะลาเหยอ (Predation) 8. ตารางดานลางแสดงปรมาณสารกมมนตรงสในแหลงนาซงเกดจากการทงกากกมมนตรงสลงไป

ตวอยางทเกบไดจากแหลงนา ความเขมขนของสารกมมนตรงส (หนวยขนอยกบชนดตวอยาง) นา 1 โคลน 20 พชนา 300 ปลาเลก 1,000 ปลาใหญ 3,000

จากตารางแสดงใหเหนการเปลยนแปลงความเขมขนของสารกมมนตรงสอยางไร 1) ลดลงตามลาดบขนของโซอาหาร 2) เพมขนตามลาดบขนของโซอาหาร 3) สะสมอยในผผลตมากกวาผบรโภค 4) สะสมอยในผผลตและผบรโภคในปรมาณทเทาๆ กน

Page 93: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (93)

9. แผนภาพดานลางแสดงโซอาหารทมการสะสมปรมาณสารฆาแมลง พช → ปลาเลก → ปลาใหญ → นกกนปลา

ความเขมขนของสารฆาแมลงในเนอเยอ (mg/kg)

สงมชวต00.10.20.30.40.5

A B C D แผนภมแทงใดทแสดงความเขมขนของสารฆาแมลงในเนอเยอของปลาใหญ 1) A 2) B 3) C 4) D 10. พลงงานสวนใหญทมนษยโลกใชกนอยทกวนนมาจากการเผาไหมเชอเพลงฟอสซล พธสารเกยวโต (Kyoto

Protocol) เปนขอตกลงระหวางชาตในการลดการปลอยแกสคารบอนไดออกไซด (CO2) และแกสอนๆ และแสดงใหเหนถงสถานการณสงแวดลอมในปจจบน การเผาไหมเชอเพลงฟอสซลมากเกนไปจะทาใหเกดเหตการณดงขอใด

1) ฝนกรดมากขน และชนโอโซนเพมขน 2) ปรากฏการณเรอนกระจกมากขน และระดบนาทะเลเพมขน 3) อณหภมของโลกลดลง และระดบนาทะเลเพมขน 4) ชนโอโซนถกทาลาย และปรากฏการณเรอนกระจกลดลง 11. จากแผนผงแสดงวฏจกรไนโตรเจนดานลาง การยอยสลายเกดขนในชวงใด

1) A 2) B 3) C 4) D 12. กระบวนการใดไมไดกอใหเกดคารบอนไดออกไซดสบรรยากาศ 1) การเผาไหมถานหน 2) การหายใจของสตว 3) การยอยสลายใบไมในดน 4) การสงเคราะหดวยแสงในพช

แกสไนโตรเจน

ไนเตรต

โปรตนในพช

โปรตนในสตว

แอมโมเนย

Page 94: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (94) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

13. แผนภาพดานลางแสดงโซอาหาร ผผลต → สตวกนพช → สตวกนเนอ → สตวกนเนออนดบสงสด ลาดบขนเชงอาหาร : 1 2 3 4

ถาสตวกนเนอในลาดบขนเชงอาหารท 3 ตายอยางรวดเรวเนองมาจากเปนโรค สงมชวตในลาดบขนเชงอาหารใดจะมจานวนลดลง

1) 2 2) 1 และ 2 3) 1 และ 4 4) 2 และ 4 14. ขอใดไมใชสวนหนงของวฏจกรคารบอน 1) สตวกนพช 2) การระเหยของนาในแมนา 3) ฟงไจยอยสลายสงมชวตทตายแลว 4) พชดดซบแกสคารบอนไดออกไซด 15. แผนภาพดานลาง คอ พระมดชวมวลของสงมชวตทงหมดในระบบนเวศแหงหนง สงมชวตใดคอสงมชวตกน

พช (Herbivores)

1) A 2) B 3) C 4) D 16. ตนไมชนดหนงเปนอาหารของประชากรหนอนผเสอขนาดใหญ นกขนาดเลกจานวนมากกนหนอนผเสอเปนอาหาร

และนกขนาดเลกถกกนโดยนกขนาดใหญ ขอใดคอพระมดจานวนของโซอาหารดงกลาว 1) 2)

3) 4)

17. ขอความใดกลาวถกตองทสดเกยวกบการถายทอดสารและพลงงานในระบบนเวศ 1) ผผลตไดรบโปรตนจากผบรโภคอนดบท 1 2) ผบรโภคไดรบคารโบไฮเดรตจากผยอยสลาย 3) ผบรโภคไดรบนาจากการหายใจของผยอยสลาย 4) พลงงานถกถายทอดจากผบรโภคอนดบท 2 ไปยงผบรโภคอนดบท 1 18. ภาพดานลางแสดงพระมดจานวนในระบบนเวศ โครงสรางใดของพระมดทบอกใหทราบวาสงมชวตแตละตว/ตน

มขนาดใหญทสด

1) A 2) B 3) C 4) D

Page 95: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (95)

19. กระบวนการเปลยนสารของวฏจกรไนโตรเจนจะเกดขนโดยกจกรรมของสตว แบคทเรย และพช ดงขอใด สตว แบคทเรย พช 1) ไนเตรตเปนกรดอะมโน โปรตนเปนไนโตรเจนแกส ไนไตรตเปนไนเตรต 2) ยเรยเปนโปรตน แกสไนโตรเจนเปนแอมโมเนย กรดอะมโนเปนโปรตน 3) โปรตนเปนยเรย ไนไตรตเปนไนเตรต ไนเตรตเปนกรดอะมโน 4) ยเรยเปนแอมโมเนย ยเรยเปนโปรตน โปรตนเปนแกสไนโตรเจน 20. กราฟในขอใดทแสดงการเปลยนแปลงของจานวนสตวกนพช (Herbivores) เมอสตวกนเนอลดจานวนลง ณ

เวลา X 1) จานวนสตวกนพช

เวลาX

2) จานวนสตวกนพช

เวลาX

3) จานวนสตวกนพช

Xเวลา

4) จานวนสตวกนพช

Xเวลา

21. จากสายใยอาหาร (Foob Web) ดานลาง ถาปลาลดจานวนลงอยางรวดเรวจะทาใหประชากรหนลดจานวนลงดวย

ทงนเปนเพราะเหตใด

นก

เหยยว

ปลา

กง

สาหรายหน

ขาว 1) เพราะออกซเจนมปรมาณนอยลง 2) เพราะประชากรขาวลดจานวนลง 3) เพราะถกเหยยวลากนเปนอาหารมากขน 4) เพราะหนเปนผบรโภคอนดบท 1 เชนเดยวกบปลา

Page 96: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (96) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

22. ขอใดกลาวเกยวกบโซอาหารและการถายทอดพลงงานในระบบนเวศไมถกตอง 1) สงมชวตชนดใดชนดหนงอาจเปนผบรโภคหลายอนดบ 2) ไสเดอนดนและกงกอสามารถกนสงมชวตไดในหลายลาดบขนเชงอาหาร (Trophic Level) ยกเวนผผลต 3) ลาดบขนเชงอาหารตาสด จะไดรบพลงงานมากกวาผบรโภคอนดบสงขนไป 4) สายใยอาหารประกอบดวย 2 โซอาหารขนไป 23. เพราะเหตใดคารบอนไดออกไซดจงถกเรยกวากรนเฮาสแกส 1) มปรมาณมากเสมอในกรนเฮาส 2) เกยวของกบการสงเคราะหดวยแสงของพช 3) ดดกลนรงสอนฟราเรด 4) ดดกลนและปลอยรงสอลตราไวโอเลต 24. สงมชวตชนดใดทจะไดรบผลกระทบมากทสดเมอมยาฆาแมลงอยในระบบนเวศ 1) ผบรโภคอนดบท 1 เชน ตกแตน 2) ผผลตปฐมภม เชน พช 3) ผลาอนดบสดทาย เชน เหยยว 4) ผบรโภคอนดบท 2 เชน หนทกนแมลง 25. ขอใดเปนผลนอยทสดจากการเปลยนแปลงอณหภมของโลก 1) ระดบนาทะเลลดลงทาใหแนวปะการงและทอยบรเวณชายฝงถกทาลาย 2) เพมความถในการเกดพายรนแรง 3) นาทวมมากขน 4) เกดการแพรกระจายของโรคไปยงเขตรอน 26. ความสมพนธระหวางสปชสในขอใด ทไมมผลไปลดขนาดประชากร 1) Commensalism 2) Predation 3) Competition 4) Amensalism 27. ขอใดเปนตวอยางทแสดงใหเหนวามการแทนทแบบปฐมภม (Primary Succession) 1) การเกดดนบรเวณปลองภเขาไฟทดบแลว 2) การเจรญเตบโตของตนสนหลงจากไฟไหมปาครงใหญ 3) ดาวทะเลอาศยอยรวมกบแนวปะการง 4) ตนสนเจรญเตบโตบนบกหลงจากปาถกตดไมทาลายปาไปจนหมด 28. ในระบบนเวศแหลงนา เชน ทะเลสาบมการปนเปอนของ DDT ในแหลงนา สงมชวตในขอใดนาจะมปรมาณ

DDT สะสมมากทสด 1) นกนางนวล 2) แพลงกตอนสตว 3) แพลงกตอนพช 4) ปลา 29. ขอใดเปนตวอยางของภาวะเกอกล (Commensalism) 1) ผงดดนาหวานจากตอมนาหวานของดอกไม 2) พยาธปากขอเจรญอยในตวสนข 3) ไรโซเบยมทอาศยอยในเซลลของรากถว 4) ปลาการตนอาศยอยบรเวณเทนทาเคลทเปนพษของซแอนโมน

Page 97: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (97)

30. ถานกเรยนไดรบมอบหมายใหวดความหนาแนนของหนบนเกาะแหงหนงโดยใชวธทาเครองหมาย ปลอยไปแลวจบใหม นกเรยนจบหนมาได 200 ตว ทาเครองหมายดวยปายชอ (Tag) แลวปลอยไป 1 สปดาหตอมานกเรยนจบหนมาได 500 ตว และนบวาจานวนหนทมปายชอ (Tag) สมการดานลางจะทาใหนกเรยนประมาณขนาดประชากรของหนบนเกาะได ขอใดตอไปนจะตองเกดขนเพอใหการประมาณความหนาแนนของหนมความถกตองแมนยามากทสด จานวนสตวทงหมดทจบมาทาเครองหมายแลวปลอยไป

ขนาดประชากร = จานวนสตวทงหมดทมเครองหมายทจบไดในครงทสอง

จานวนสตวทงหมดทจบไดในครงทสอง

1) หนททาเครองหมายตองไมออกไปไกลจากบรเวณทปลอยมนไป 2) หนททาเครองหมายตองเปนตวแทนของหนทงหมด 3) หนททาเครองหมายตองปะปนกบประชากรหนทเหลอ 4) อตราการตายในประชากรของหนตองตา 31. นกปกษวทยาศกษาจานวนประชากรนกบนเกาะชางโดยจบนกมาตดเครองหมาย 50 ตว แลวปลอยไป หนง

เดอนตอมา จบนกอกครงได 100 ตว พบวาในจานวนนมนกทตดเครองหมายอยแลว 2 ตว ดงนนประชากรนกบนเกาะนมจานวนประมาณเทาใด

1) 150 ตว 2) 250 ตว 3) 1,250 ตว 4) 2,500 ตว 32. นกนเวศวทยาตองการศกษาจานวนประชากรของนกตทองในปาแหงหนง โดยครงแรกจบนกมาได 100 ตว

ทาเครองหมายไวทปกนกแลวปลอยไป หลงจากนน 1 สปดาห จบนกครงทสองได 250 ตว พบวามนกททาเครองหมายไวอย 50 ตว ประชากรของนกตทองในปาแหงนเปนเทาใด

1) 250 ตว 2) 350 ตว 3) 500 ตว 4) 850 ตว 33. นกนเวศวทยาทาการวดจานวนประชากรของปลานลในบอแหงหนง โดยสมตวอยางปลามาทาการตดเครองหมาย

จานวน 140 ตว แลวปลอยกลบลงบอ จบใหมอกครงโดยทงระยะเวลาหางจากการจบครงแรก 3 วน ปรากฏวาปลาทสมจบขนมาทงหมด 250 ตว เปนปลาตวทมเครองหมายจานวน 20 ตว ประชากรของปลานลทงหมดในบอเปนเทาใด

1) 370 ตว 2) 970 ตว 3) 1,250 ตว 4) 1,750 ตว 34. วฏจกรของสารใดในระบบนเวศทมความสมพนธกบการเกดฝนกรดมากทสด 1) ฟอสฟอรส 2) คารบอน 3) แคลเซยม 4) ไฮโดรเจน 35. การสงเคราะหดวยแสงมอทธพลตอปรมาณของธาตใดในบรรยากาศมากทสด 1) ซลเฟอร 2) คารบอน 3) ฟอสฟอรส 4) ไนโตรเจน 36. ปจจยใดในระบบนเวศทไมไดหมนเวยนเปนวฏจกร (Cycle) 1) นา 2) คารบอน 3) พลงงาน 4) ไนโตรเจน 37. วฏจกรของสารใดไมมการหมนเวยนในรปของสารประกอบทเปนแกสในบรรยากาศ 1) กามะถน 2) คารบอน 3) ไนโตรเจน 4) ฟอสฟอรส

Page 98: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (98) _______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

38. ภาพพระมดนแสดงถงจานวนของสงมชวตในโซอาหารใด

1) หญา → กระตาย → ง → เหยยว 2) หญา → ตกแตน → แมงมม → กบ 3) ตนไม → เพลย → ดวงเตาลาย → กบ 4) ตนไม → หนอนผเสอ → แตนเบยน → ผยอยสลายอนทรยสาร 39. พระมดนเวศแบบใดจะมลกษณะหวตงเสมอ 1) พระมดมวลชวภาพ 2) พระมดพลงงาน 3) พระมดจานวน 4) พระมดประชากร 40. ขอความในขอใดไมถกตอง 1) นาทเนาเสยจะมคา BOD สง 2) การยอยสลายแบบใชออกซเจนเปนสาเหตใหนามกลนเหมน 3) เมอนาเนาเสยมากๆ ปลามกจะตายเนองจากขาดออกซเจน 4) การใชปยในการเกษตรกรรมมากๆ อาจทาใหแหลงนาทอยบรเวณใกลเคยงเกดมลภาวะได 41. ดชนทแสดงวานาในแหลงนาธรรมชาตมคณภาพดคอขอใด 1) นาทมคา OD สง 2) นาทมคา COD สง 3) นาทมคา BOD ตา 4) นาทมอณหภมสงและมคา DO ตา 42. ถาจะระบวาแหลงนามคณภาพด จะสงเกตไดจากอะไร 1) มแมลงปอมาวางไข 2) มสาหรายชนดเดยวในนา 3) มจลนทรยในนาเปนจานวนมาก 4) มหนอนแดงในนาเพมขนอยางรวดเรว 43. การทงนาเสยลงในคลองมผลทาใหออกซเจนในนาลดลง เพราะเหตใด 1) เกดนาเนา 2) สารอนทรยทปนมากบนาเนาเสยใชออกซเจนในการดารงชวต 3) มแกสคารบอนไดออกไซดเพมขน 4) แบคทเรยใชออกซเจนในการสลายสารทปนมากบนาเสย 44. กจกรรมใดตอไปนทาใหโลกรอนขนมากทสด 1) ใชไมจากการทาลายปา 2) ใชไฟฟาจากโรงไฟฟานวเคลยร 3) ใชพลงงานลมผลตกระแสไฟฟา 4) ใชพลงงานจากเซลลแสงอาทตย 45. แกสในขอใดไมใชเปนแกสเรอนกระจก 1) มเทน 2) ฮเลยม 3) ไนตรสออกไซด 4) คารบอนไดออกไซด

Page 99: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (99)

46. แกสในขอใดจดเปนแกสเรอนกระจก 1) คารบอนไดออกไซด คลอโรฟลออโรคารบอน มเทน 2) มเทน คารบอนไดออกไซด ออกไซดของไนโตรเจน 3) ไนโตรเจน ออกซเจน คารบอนไดออกไซด 4) มเทน ออกไซดของไนโตรเจน คลอโรฟลออโรคารบอน 47. มเทนเปนแกสเรอนกระจกเชนเดยวกบคารบอนไดออกไซด แหลงนาขงทมคารบอนอนทรยจะปลอยมเทน

ออกมา ทใดตอไปนเปนแหลงปลอยมเทนมากทสด 1) คลอง 2) ลาธาร 3) นาขาว 4) สระบว 48. ขอใดตอไปนกลาวไมถกตองเกยวกบภาวะโลกรอน 1) ภาวะโลกรอนมผลนอยมากตอการอยรอดของสงมชวตในมหาสมทร 2) ภาวะโลกรอนทาใหบรเวณทชมชนมฝนตกมากขน และเกดพายรนแรง 3) ภาวะโลกรอนทาใหเกดความแหงแลงจนอาจทาใหบางพนทกลายเปนทะเลทราย 4) ภาวะโลกรอนทาใหสารประกอบมเทนเยอกแขงทฝงตวอยในชนนาแขงหลอมเหลวและระเหยเปนแกสมากขน 49. ขอใดไมใชสาเหตททาใหอณหภมของโลกสงขน 1) มการใชสารซเอฟซมากขน 2) บรรยากาศชนบนมแกสโอโซนเพมมากขน 3) บรรยากาศทหอหมโลกมแกสตางๆ เพมมากขน 4) รงสอลตราไวโอเลตสองผานมายงโลกไดมากขน 50. ขอความในขอใดถกตองทสด 1) กจกรรมตางๆ ของมนษยเปนสาเหตใหเกดปรากฏการณเรอนกระจก 2) แกสคารบอนไดออกไซดเปนสาเหตสาคญของการทาลายโอโซนในบรรยากาศ 3) ปรากฏการณเรอนกระจกเปนปรากฏการณธรรมชาตทเกดขนเปนปกตของโลก 4) การใชเชอเพลงฟอสซลเปนสาเหตสาคญใหสารคลอโรฟลออโรคารบอนเพมมากขน 51. ขอความในขอใดไมถกตองมากทสด 1) ปรากฏการณเรอนกระจกเปนปรากฏการณธรรมชาตทเกดขนเปนปกตของโลก 2) การใชเชอเพลงฟอสซลเปนสาเหตสาคญของการทาลายโอโซนในชนบรรยากาศ 3) แกสคารบอนไดออกไซดเปนแกสทมความสามารถในการเกบกกความรอนไดด 4) กจกรรมบางอยางของมนษยเปนสาเหตใหอณหภมของบรรยากาศโลกเพมมากยงขน 52. การเกดสมอก (Smog) จดเปนมลพษทางใด 1) มลพษทางดน 2) มลพษทางนา 3) มลพษทางเสยง 4) มลพษทางอากาศ 53. ขอใดกลาวไมถกตองเกยวกบ CFC 1) บรรจอยในกระปองสเปรยตางๆ 2) เปนสารทาความเยนในตเยน 3) ชวยเพมปรมาณโอโซนในชนบรรยากาศ 4) เปนปจจยสาคญททาใหโลกรอนขน 54. เหตการณใดตอไปนบงบอกวาเกดมลพษ 1) ฝงนกบนกลบรงกอนเวลาปกต 2) มดดาขนไขยายรงจากดนหนเขาสในบานคน 3) แมลงปอจานวนมากบนตาเรยตดยอดหญา 4) เกดปะการงออนสเหลองทองขนตามชายฝงทะเล

Page 100: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (100) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

55. ในระบบนเวศการถายทอดพลงงานทมประสทธภาพตาสดคอขอใด 1) งกนปลา 2) ววกนหญา 3) ปกนซากกง 4) แมวกนหน 56. วธการใดตอไปนเปนการลดการใชสารเคมโดยอาศยวธทางชววทยา 1) ทาเลาหมบนบอปลา 2) ทานากงแบบระบบปด 3) ใชแบคทเรยฆาลกนายง 4) ปลกหญาอาหารสตวบนดนเคม 57. ระบบนเวศแบบใดทภาวะยอยสลายเกดขนไดอยางรวดเรว 1) ปาชายเลน 2) ปาพรในภาคใต 3) ปาดบชนแถบรอน 4) ปาผลดใบในแถบหนาว

เฉลยตอนท 1 : โครงสรางของเซลล 1. 4) 2. 1) 3. 4) 4. 3) 5. 1) 6. 3) 7. 3) 8. 2) 9. 2) 10. 1) 11. 3) 12. 4) 13. 4) 14. 2) 15. 3) 16. 3) 17. 4) 18. 4) 19. 1)

เฉลยตอนท 2 : การเคลอนทของสารผานเซลล 1. 2) 2. 1) 3. 1) 4. 1) 5. 2) 6. 4) 7. 2) 8. 3) 9. 1) 10. 1) 11. 2) 12. 1) 13. 4) 14. 4) 15. 4) 16. 1) 17. 3) 18. 1) 19. 3) 20. 3) 21. 1) 22. 2) 23. 1) 24. 4) 25. 2) 26. 2) 27. 4) 28. 3) 29. 2)

เฉลยตอนท 3 : การรกษาดลยภาพของสงมชวต 3.1 การรกษาดลยภาพของพช 1. 1) 2. 4) 3. 4) 3.2 การรกษาดลยภาพของนาและสารตางๆ ภายในรางกาย 1. 4) 2. 1) 3. 3) 4. 4) 5. 1) 6. 3) 7. 2) 8. 2) 9. 3) 10. 3) 3.3 การรกษากรด-เบสในรางกาย 1. 4) 2. 1) 3.4 การรกษาดลยภาพของนาและแรธาตในสงมชวตอนๆ 1. 4) 2. 4) 3. 4) 4. 2) 5. 2) 3.5 การรกษาดลยภาพอณหภมรางกาย 1. 3) 2. 2) 3. 3) 4. 1) 5. 4) 6. 2) 7. 2) 8. 4) 9. 2) 10. 3)

Page 101: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 ______________________ วทยาศาสตร ชววทยา (101)

เฉลยตอนท 4 : ภมคมกนของรางกาย 1. 1) 2. 3) 3. 1) 4. 2) 5. 1) 6. 3) 7. 2) 8. 1) 9. 1) 10. 1) 11. 1) 12. 1) 13. 3) 14. 4) 15. 3) 16. 3) 17. 3) 18. 4) 19. 4) 20. 2) 21. 4) 22. 4) 23. 1) 24. 1) 25. 2) 26. 2) 27. 3) 28. 4) 29. 1) 30. 3) 31. 4)

เฉลยตอนท 5 : การแบงเซลล 1. 4) 2. 4) 3. 2) 4. 3) 5. 3) 6. 4) 7. 1) 8. 1) 9. 3) 10. 4) 11. 4) 12. 3) 13. 2) 14. 2) 15. 1) 16. 1) 17. 2) 18. 2) 19. 3) 20. 4) 21. 3) 22. 3) 23. 3) 24. 4) 25. 3) 26. 1)

เฉลยตอนท 6 : การถายทอดลกษณะทางพนธกรรม 1. 2) 2. 4) 3. 4) 4. 2) 5. 3) 6. 4) 7. 2) 8. 4) 9. 1) 10. 2) 11. 3) 12. 3) 13. 2) 14. 1) 15. 3) 16. 4) 17. 2) 18. 4) 19. 4) 20. 3) 21. 1) 22. 1) 23. 2) 24. 2) 25. 3) 26. 4) 27. 4) 28. 2) 29. 4) 30. 4) 31. 4) 32. 2) 33. 2) 34. 3) 35. 1) 36. 2) 37. 3) 38. 4) 39. 2) 40. 1) 41. 4) 42. 3) 43. 3) 44. 2) 45. 2) 46. 1)

เฉลยตอนท 7 : ความหลากหลายทางชวภาพ 1. 1) 2. 1) 3. 3) 4. 3) 5. 3) 6. 3) 7. 3) 8. 4) 9. 1) 10. 3) 11. 2) 12. 1) 13. 4) 14. 4) 15. 3) 16. 3) 17. 1) 18. 2) 19. 2)

เฉลยตอนท 8 : สงมชวตกบสงแวดลอม 1. 4) 2. 3) 3. 3) 4. 1) 5. 2) 6. 3) 7. 2) 8. 2) 9. 2) 10. 2) 11. 4) 12. 4) 13. 3) 14. 2) 15. 3) 16. 2) 17. 3) 18. 4) 19. 3) 20. 3) 21. 3) 22. 2) 23. 3) 24. 3) 25. 1) 26. 1) 27. 1) 28. 1) 29. 4) 30. 3) 31. 4) 32. 3) 33. 4) 34. 2) 35. 2) 36. 3) 37. 4) 38. 3) 39. 2) 40. 2) 41. 3) 42. 1) 43. 4) 44. 1) 45. 2) 46. 1) 47. 3) 48. 1) 49. 2) 50. 3) 51. 2) 52. 4) 53. 3) 54. 3) 55. 3) 56. 3) 57. 3)

Page 102: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (102) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ความรพนฐานทางชววทยา ชววทยา คอ การศกษาเรองราวเกยวกบสงมชวต มาจากภาษากรก : bios หมายถงสงมชวต และ logos หมายถง ความคดและเหตผลการศกษาเกยวกบ สงมชวต สามารถศกษาไดหลายระดบ - ศกษาในระดบใหญ เชน การศกษาความสมพนธระหวางประชากรสงมชวตและสงแวดลอม การศกษาความสมพนธระหวางสงมชวตกลมตางๆ การศกษาลกษณะรปราง การดารงชวต และการจดจาแนกสงมชวต - ศกษาในระดบยอยลงมา เชน การศกษาองคประกอบของสงมชวต ไดแก อวยวะ เนอเยอ และเซลล ทงในดานโครงสรางและหนาทการทางาน นอกจากนยงครอบคลมถงการศกษาเกยวกบสงมชวตในระดบโมเลกล อะตอม ทเปนองคประกอบทางเคมของ เซลล เชน โมเลกล DNA, RNA โมเลกลของสารอนทรยและอะตอมของธาตตางๆ ทพบในสงมชวต รวมถง การศกษาเรอง ปฏกรยาเคม และพลงงานทเกดขนในรางกายสงมชวตอกดวย - ชววทยา จงเกยวของกบความรตางๆ หลายสาขา ทงทางดานเคม ฟสกส คณตศาสตร และคอมพวเตอร ทสามารถประยกตนามาใชอธบาย หรอจาลองความเปนไปของสงมชวต เพอตอบปญหาตางๆ ทมนษยสงสยเกยวกบ สงมชวตได

Page 103: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (103)

เคมพนฐานในสงมชวต ในรางกายของสงมชวตประกอบดวยสารหลายชนด สารอนนทรยประกอบดวย นา แรธาต ออกซเจน สารอนทรยประกอบดวย ไขมน โปรตน คารโบไฮเดรต กรดนวคลอก และวตามน สารอนนทรย - เปนสารทไมมธาตคารบอน และ ไฮโดรเจนเปนองคประกอบโมเลกลขนาดเลก โครงสรางไมซบซอน - นา H2O เปนสารทพบมากทสดในสงมชวตประกอบดวยอะตอมของ H และ O มสตร H2O อะตอมของ H และ O ยดดวย Covalent Bond โมเลกลของนาเปนโมเลกลทมขว โดยอะตอมของ O แสดงประจลบ สวนอะตอมของ H แสดงประจบวกมสมบตเปนตวทาละลาย (Solvent) ทด เปนองคประกอบทสาคญของ Protoplasm เปนตวทาละลายทดในสงมชวต ควบคมอณหภมรางกายใหสมาเสมอชวยในการลาเลยงสารอาหาร อวยวะทมปรมาณนามากทสด คอ สมอง (>70%) นอยทสด คอ ฟน (5%)

แรธาต (Minerals) เปนสารอนนทรยทเปนองคประกอบของสารอนทรยอนๆ โดยเฉพาะเอนไซมและโปรตนตางๆ - แรธาตจะอยในรปของอออน เชน Na+ Mg2+ NO3- - ทาใหของเหลวในรางกายมคณสมบตเปนกรด-เบสตามตองการ - รกษาความเขมขนของเซลล - Ca2+ เปนแรธาตทพบมากทสดในรางกาย - เกลอ Oxalate ในกระเฉด ชะอม จะตกตะกอน เกดนว - Goitrin ในกะหลาปล จะขดขวางการดดซม Iodine ของรางกาย

Page 104: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (104) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

สารอนทรย (สารชวโมเลกล (Biomolecules)) - เปนสารทมธาต Carbon และ Hydrogen เปนองคประกอบ บางชนดอาจมธาตอน เชน Nitrogen Phosphorus Sulfur เปนองคประกอบรวมดวย - มขนาดโมเลกลใหญ เกดจากปฏกรยาควบแนนของ Monomer แตละชนด พบอยในสงมชวตเทานน - แบงเปนหลายประเภทไดแก ไขมน คารโบไฮเดรต โปรตน วตามน DNA และ RNA ไขมนและนามน (Lipid) - ประกอบดวย CHO แต H : O = 2 : 1 - ใหพลงงานมากทสด (1 gm ใหพลงงาน 9 calories) - ละลายไดนอยในนา ละลายไดดในตวทาละลายอนทรย (benzene, hexane, ether, ethanol) - ชวยควบคมอณหภมในรางกาย ปองกนอวยวะภายใน • มชอทางเคมวา ไตรกลเซอไรด (Triglycerides) • เปนสารประกอบประเภทเอสเทอร โดยไขมนมสถานะของแขง สวนนามนมสถานะของเหลว ทอณหภม 25 องศาเซลเซยส - เปนสารประกอบทเกดจากการทาปฏกรยาระหวาง glycerol 1 โมเลกล กบกรดไขมน 3 โมเลกล

กรดไขมน (Fatty Acid) - กรดอนทรย ประกอบดวยโซคารบอนทมจานวนแตกตางกน และมหมคารบอกซล ( COOH) เปนหมฟงกชน - พบในไขมนหรอนามนจากเซลลพชหรอสตว แบงเปน 2 ชนด ไดแก 1. กรดไขมนอมตว เปนกรดไขมนทไมมพนธะ C C อยในโมเลกล 2. กรดไขมนไมอมตว เปนกรดไขมนทมพนธะ C C อยางนอย 1 พนธะในโมเลกล - จะเปนไขมนหรอนามน ถาเปนกรดไขมนอมตวมาก จะเปนไขมน เชน กรดปาลมตก (C16) กรดสเตยรก (C18) - ถาเปนกรดไขมนไมอมตว จะเปนนามน เชน กรดโอเลอก (C18)

Page 105: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (105)

สมบตของไขมนและนามน - ละลายไดดในตวทาละลายไมมขว - เกดกลนเหมนหนเมออากาศรอน เพราะเกดปฏกรยาออกซเดชนทตาแหนงพนธะค ไดแอลดไฮด และกรดไขมน หรอเกดไฮโดรไลซสโดยจลนทรย ไดกรดไขมนอสระ

ขอควรร - สารประเภทไขมนหรอนามนจะมความสามารถในการละลายแตกตางกนคอ เฮกเซน > เอทานอล > นา - กรดไขมนจาเปน ไดแก กรดไขมนทรางกายจะขาดไมได และตองไดรบจากสารอาหาร ทรบประทาน ไดแก กรดไลโนเลนก (Linolenic acid) และกรดไลโนเลอก (Linoleic acid)

Page 106: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (106) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

โปรตน (Protein) - มรากศพทมาจากภาษากรกทแปลวา “สงสาคญอนดบแรก” ประกอบดวยธาต C, H, O, N เปนองคประกอบสาคญ และมธาตอนๆ เชน S, P, Fe, Zn - เปนสารพวก Polymer เกดจากการเรยงตวของกรด Amino ดวย Peptide Bond ไดสารประกอบ เชงซอน เรยกวา Polypeptide

- กรดอะมโน มหมอะมโน ( NH2) และหมคารบอกซล ( COOH) เปนหมฟงกชน ในสงมชวตมกรดอะมโน ประมาณ 20 ชนด - เปนกรดอะมโนทจาเปน รางกายไมสามารถสงเคราะหได 10 ชนด คอ อารจนน ฮสทดน ไอโซลวซน ลวซน ไลซน เมไทโอนน ฟนลอะลานน ทรโอนน ทรปโตเฟน และแวลน

Page 107: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (107)

โปรตนแบงตามหนาท - เอนไซม (Enzyme) มหนาทในการเรงปฏกรยาเคมตางๆ ในรางกาย เชน เอนไซมในกระบวนการหายใจ การสงเคราะหโปรตน - ถาเอนไซมทาหนาทยอยอาหารจะเรยกวา นายอย เชน อะไมเลส เพปซน ไลเปส - โปรตนขนสง (Transport Protein) ไดแก โปรตนททาหนาทในการขนสงสารตางๆ ในรางกาย เชน เฮโมโกลบน (Hemoglobin) ขนสงออกซเจนในเลอด ไมโอโกลบน (Myoglobin) ชวยลาเลยงออกซเจนในเซลล กลามเนอลาย อลบมน (Albumin) ชวยขนสงไขมน - โปรตนโครงสราง (Structural Protein) เปนองคประกอบของโครงสรางของรางกาย เชน เคราทน (Keratin) ในเสนผมและขนสตว คอลลาเจน (Collagen) ของเนอเยอเกยวพนและกระดก โปรตนพวกนจะม กรดอะมโน Cysteine ซงมกามะถนเปนองคประกอบอยมากทาใหคงตวมาก - โปรตนสะสม (Storage Protein) เปนโปรตนทสะสมเปนคลงอาหาร เชน อลบมนในไข (Albumin) - โปรตนเคลอนไหว (Contractile Protein) เปนโปรตนททาใหเกดการเคลอนไหวหรอเคลอนท เชน โปรตนทเปนสวนประกอบของไมโครทบล (Microtubule) ซเลย (Cilia) แฟลเจลลา (Flagella) โปรตนใน เซลลกลามเนอ ไดแก แอกทน (Actin) และไมโอซน (Myosin) - พษ (Toxin) เปนโปรตนทเปนสารพษตางๆ เชน พษง พษจากเชอแบคทเรยบางชนด

Enzyme คอ สารเคมพวกโปรตนทเซลลผลตขน เพอทาหนาทเรงปฏกรยาเคมใหเกดเรวขน โดยลด พลงงานกระตนของปฏกรยา คณสมบตในการเปนตวเรงปฏกรยาของเอนไซม 1. ทาใหอตราเรวของปฏกรยาเพมขน เมอปฏกรยาสนสดเอนไซมจะไมมการเปลยนแปลงเกดขน สามารถ เรงปฏกรยาไดอก 2. ความเขมขนของเอนไซมทตองใชในการเปลยน Substrate ไปเปน Product ของปฏกรยาจะนอย เมอ เปรยบเทยบกบความเขมขนของ Substrate 3. มความจาเพาะกบสารทเปน Substrate 4. เรงปฏกรยาไดโดยไมตองใชอณหภมและความดนทสง

Page 108: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (108) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ปฏกรยาระหวาง Enzyme และ Substrate 1. Lock and Key Theory Substrate ทเขารวมกบ Enzyme ท Active Site ของ Enzyme ได จะตองมโครงสรางทสวมพอด เหมอนแมกญแจและลกกญแจ 2. Induced Fit Theory Substrate จะไปเหนยวนาให Active Site ของ Enzyme เปลยนแปลงมาสวมกบ Substrate ไดพอด แต Enzyme จะเปลยนโครงสรางไปในขณะทรวมกบ Substrate (ES-complex) แตเมอสนสดปฏกรยา Enzyme จะกลบมามโครงสรางเหมอนเดม ปจจยทมผลตอการทางานของเอนไซม 1. ความเขมขนของ Substrate - ถาเพมความเขมขนของ Substrate ใหสงขน อตราการเกดปฏกรยาจะสงขนจนถงจดหนง แลวจะคงท 2. ความเขมขนของ Enzyme - ถาเพมความเขมขนของ Enzyme ใหสงขน อตราการเกดปฏกรยาจะสงขนจน ถงจดหนงแลวจะคงท 3. อณหภม - เอนไซมแตละชนดจะทางานทอณหภมทเหมาะสม (Optimum Temperature) - ถาอณหภมสงเกนไปจะทาให Active Site ของ Enzyme เสยสภาพไป (Denature) และไมสามารถ ทางานได

Page 109: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (109)

4. ความเปนกรด-เบส - เอนไซมแตละชนดจะทางานทความเปนกรด-เบสทเหมาะสม (Optimum pH) - เอนไซมททางานในเซลล จะทางานท pH ประมาณ 7

5. ตวยบยงเอนไซม (Enzyme Inhibitor) - เปนสารเคมททาใหปฏกรยาทมเอนไซมเกดไดชาลง หรอหยดปฏกรยา

5.1 ยบยงแบบแขงขน (Competitive Inhibitor) - โครงสรางคลาย Substrate แยงจบท Active Site ของ Enzyme 5.2 ยบยงแบบไมแขงขน (Non-Competitive Inhibitor) - สวนใหญเปนโลหะหนก จบท Allosteric Site ของ Enzyme - ทาใหโครงสรางของเอนไซมเปลยนไป จงจบกบ Substrate ไมได 5.3 ตวยบยงแบบจบกบ enzyme-substrate (Uncompetitive inhibitor) - จบกบ ES-complex เกดเปน ESI-complex จงเกดปฏกรยาไมได

Page 110: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (110) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

คารโบไฮเดรต เปนทงแหลงพลงงาน และ สวนประกอบโครงสรางของสงมชวต - ประกอบดวยธาตคารบอน ไฮโดรเจน และออกซเจนอตราสวนโดยอะตอมของ H : O = 2 : 1 อาจเขยนสตรไดเปน (CH2O)n- Polyhydroxy Aldehydes หรอ Ketones เปนสารทสามารถถกไฮโดรไลซ (เตมนา) ใหเปนนาตาล

Polysaccharide Oligosaccharides Monosaccharides H+

H2O H+

H2O

[C12H20O10]n

starch(a polysaccharide)

nH2O H+

maltose(a disaccharide)

glucose(a monosaccharide)

H2O H+

nn C12H22O11 2n C6H12O6

คารโบไฮเดรต แบงตามขนาดของโมเลกลได 3 ประเภท คอ 1. Monosaccharide 2. Disaccharide 3. Polysaccharide

Page 111: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (111)

Monosaccharide = เปนนาตาลโมเลกลเดยวทไมสามารถแตกตวเปนโมเลกลเลกไดอก มจานวนคารบอน ในโมเลกลตงแต 3 ถง 8 อะตอม เชน C3H6O3, C6H12O6 (เฮกโซส) มกลโคส ฟรกโตส กาแล กโตส

Disaccharide = เปนนาตาลโมเลกลค ประกอบดวยนาตาลโมเลกลเดยว 2 โมเลกล และเสยโมเลกล ของนาออกไป เมอถกไฮโดรไลสดวยกรดจะกลายเปนนาตาลโมเลกลเดยว ซโครส + H2O, H+ → กลโคส + ฟรกโตส แล กโตส + H2O, H+ → กลโคส + กาแล กโตส มอลโทส + H2O, H+ → กลโคส + กลโคส Polysaccharide เปนคารโบไฮเดรตโมเลกลขนาดใหญ เกดจาก Mnosaccharide จานวนมาก ตงแต 100-10,000 หนวย มารวมตวกนและเสยนาออกไป เชน แปง ไกลโคเจน วน เซลลโลส และอนซลน เปนตน โครงสรางอาจเปน โซตรง หรอโซกง

สายโซตรง Linear Polysaccharide

โซกง Branch-chain Polysaccahride

Page 112: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (112) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

พอลแซกคาไรดทสาคญ 1. แปง (Starch) ประกอบดวยพอลแซกคาไรด 2 ชนด ไดแก Amylose กบ Amylopectin มสตรทวไป เปน (C6H10O5)n การหมก C12 + H22O11 + H2O → 2C6H12O6 → 4C2H5OH + 4CO2 2. เซลลโลส (Cellulose) เปนพอลเเซกคาไรดทพบมากทสดในธรรมชาต เปนโครงสรางของพชทประกอบดวย กลโคสประมาณ 5,000 หนวย ตอกนเปนเสนยาวตรงมลกษณะเปนไฟเบอรเหนยว ทนทาน และไมละลายนา 3. ไกลโคเจน • เปนพอลเเซกคาไรดทสะสมอยในคนและสตว โดยเฉพาะในตบและในกลามเนอของคน • มสตรเชนเดยวกบแปงแตม n ตางกน (C6H10O5n)n การทดสอบคารโบไฮเดรต การทดสอบนาตาล Benedict test เปนการทดสอบการเปนตวรดวซ มอนอแซกคาไรดทมหม H C O หรอ 2R C O

การทดสอบแปง Iodine Test เปนการทดสอบแปงดวยสารละลายไอโอดน สารตวอยาง + สารละลายไอโอดน → สารละลายเปลยนเปนสนาเงน Vitamin - กลมของสารอนทรยแตเปนสารทไมใหพลงงาน รางกายตองการนอยแตจาเปนตอรางกาย เพอชวยให ปฏกรยาเคมตางๆ ในรางกายดาเนนไปตามปกต แบงออกได 2 ประเภท คอ 1. วตามนทละลายในนา เปนวตามนทประกอบดวยธาต CHO และธาตอนๆ เชน N S Co ไดแก วตามน B รวมตางๆ วตามน C 2. วตามนทละลายในนามนหรอไขมน เปนวตามนทประกอบดวยธาต CHO เทานน ไดแก วตามน A D E และ K หนาทสาคญของวตามน - เปนสวนประกอบของเอนไซม และ Coenzyme (ถอเปนหนาทหลก) โดยทาหนาทรวมกบเอนไซม ในการเรงปฏกรยา

Page 113: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (113)

วตามน A (Retinol) • พบมากในผกใบเขยว ตบ • เกยวของกบการเจรญของกระดก เยอบผว กระจกตา และเปนสวนประกอบของสารทชวยในการมองเหน ในทมด (อยท Retina ของตา) • ถาขาดวตามนนจะทาใหเกดโรค Night Blindness ในเดกจะเจรญเตบโตชา วตามน B1 (Thiamine) • พบมากในขาวซอมมอ เนอสตว นม ถวเหลอง • เปนองคประกอบของ Thiamine Pyrophosphate Coenzyme ในปฏกรยาการหายใจระดบเซลล • ถาขาดวตามนนจะทาใหเกดโรคเหนบชา (Beriberi) วตามน B2 (Riboflavin) • พบมากใน เนอสตว นม ไข ยสต • เปนองคประกอบของ FAD Coenzyme ในปฏกรยาการหายใจระดบเซลล • ถาขาดวตามนนจะทาใหเกดโรคปากนกกระจอกวตามน B12 (Cyanocobalamin) • พบมากใน เนอสตว ไข เนย • ชวยในการสงเคราะห DNA รวมกบกรดโฟลก และการสรางเมดเลอดแดง • ถาขาดวตามนนจะทาใหเกดโรคโลหตจางทเมดเลอดแดงม Hemoglobin นอย (Pernicious Anemia) วตามน C (Ascorbic acid) • พบมากใน ผลไมทมรสเปรยว ผกใบเขยว • ชวยในการสราง Collagen และกระดกออน • ชวยเพมการดดซมเหลกทลาไสเลก ชวยในการปองกนจากโรคหวด • ชวยลดระดบของซรมคลอเลสเตอรอล (เพราะวตามนซจะรวมตวกบคลอเลสเตอรอลและแคลเซยม ทาใหคลอเลสเตอรอลแตกกระจายในนาได) • ชวยเพมภมคมกนตอโรคหด คางทม หากไดรบวตามนซในปรมาณสงมาก จะชวยเพมความตานทานตอ เซลลมะเรง และสามารถทาลายเซลลมะเรงแบบ Melanoma ได มผลใหสามารถยดอายของผปวยทเปนโรคมะเรง • ถาขาดวตามนนจะทาใหเกดเลอดออกตามไรฟน (Scurvy) ภมตานทานรางกายลดลง วตามน D (Calciferol) • พบมากใน นามนตบปลา ไข เนย • รางกายสามารถสงเคราะหไดจากรงสอลตราไวโอเลตซงมอยในแสงแดดชวยในการดดซม Ca และ P ทลาไส และการเกาะจบของ Ca และ P ทกระดกและฟน และควบคมปรมาณของแคลเซยมในเลอด • ถาขาดวตามนนจะทาใหเกดโรคกระดกออนในเดก โรคกระดกพรนในผใหญ วตามน E (Tocopherol) • พบมากใน ไขมนจากพช (รา ถวเหลอง) และพชใบเขยว • ชวยปองกนการแตกสลายของเยอหมเซลล ปองกนการเปนหมนในสตวตวผ • ถาขาดวตามนนจะทาใหโรคโลหตจางเนองจากเมดเลอดแดงแตกงาย เปนหมนในเพศชาย

Page 114: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (114) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

วตามน K (Naphthoquinone) • พบมากใน ผกใบเขยว เนอสตว การสงเคราะหของ E. coli ในลาไส • ชวยในการสงเคราะหโปรตนหลายชนดทเกยวของกบการแขงตวของเลอด • ถาขาดวตามนนจะทาใหเลอดออกงายและแขงตวชา Nucleic acid สารชวโมเลกลทมขนาดใหญ เปนพอลเมอรทพบบนโครโมโซมในนวเคลยส ของเซลลมสมบตเปนกรด • หนาทควบคมการสงเคราะหโปรตนซงนาไปสการทาหนาทเกบ และถายทอดขอมลทางพนธกรรม ของสงมชวตจากรนหนงไปยงรนตอไป • เพอใหแสดงลกษณะตางๆ ของสงมชวต รวมทงยงทาหนาทควบคมการเจรญเตบโต และกระบวนการตางๆ ของสงมชวต • ม 2 ชนด คอ DNA (Deoxyribonucleic Acid) และ RNA (Ribonucleic Acid) โดยปกต DNA ประกอบดวยเกลยวสายพอลเมอร 2 สาย ทยดตดกนดวยพนธะไฮโดรเจนลกษณะคลายบนไดวน

โดยแตละสายของพอลเมอรเกดจากโมโนเมอรทเรยกวา Nucleotides โมเลกลของกรดนวคลอกประกอบดวยหนวยยอยทเรยกวา นวคลโอไทด (Nucleotide) โมเลกลของนวคลโอไทดประกอบดวยสวนยอย 3 สวน ไดแก • หมฟอสเฟต (กรดฟอสฟอรก) • นาตาลทมคารบอน 5 อะตอม (Pentose) มอย 2 ชนด คอ นาตาลไรโบส และนาตาลดออกซไรโบส นาตาลทงสองตางกนตรงทนาตาลดออกซไรโบสขาดหมไฮดรอกซ ( OH) ทคารบอนตาแหนงทสอง • เบสทมไนโตรเจนเปนองคประกอบนวคลโอไทดมอยดวยกน 5 ชนด ซงแตกตางกนทองคประกอบทเปนเบส นวคลโอไทดจะเรยงตวตอกนเปนสายยาวเรยกวา พอลนวคลโอไทด (Polynucleotide) • เบสไนโตรเจน มอย 2 กลม คอ เบสพวรน (Purine) ไดแก Adenine กบ Guanine อกกลมหนง คอ เบสไพรมดน (Pyrimidine) ไดแก Thymine, Cytosine และ Uracil

Page 115: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (115)

• หนวยยอยทง 3 มาประกอบกนขนเปน Nucleotide โดยมนาตาลเปนตวเชอม กรดฟอสฟอรก เชอมตอกบนาตาลเพนโทสดวยพนธะ Ester ทคารบอนตาแหนงท 5 ของนาตาล สวนเบสไนโตรเจนนน จะมาเชอมตอกบนาตาลทคารบอน ตาแหนงท 1 ดวยพนธะ Glycosidic

โครงสรางของ DNA

- ประกอบดวยพอลนวคลโอไทด 2 สายเรยงตวสลบทศทางกน และมสวนของเบสเชอมตอกนดวย พนธะไฮโดรเจน โมเลกลบดเปนเกลยวคลายบนไดเวยน สวน RNA เปนพอลนวคลอกเพยงสายเดยว - DNA และ RNA มนาตาลทเปนองคประกอบตางกน ใน DNA เปนนาตาลดออกซไรโบส (Deoxyribose Sugar) สวนใน RNA เปนนาตาลไรโบส (Ribose Sugar) เบสทพบใน DNA และ RNA มบางชนด ทเหมอนกน และบางชนดตางกน

Page 116: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (116) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

โครงสรางของ RNA • มโครงสรางคลาย DNA คอ ประกอบดวยนวคลโอไทดเรยงตอกนดวยพนธะ Phosphodiester เปน Polynucleotide แตองคประกอบของนวคลโอไทดแตกตางกนทนาตาล และเบส

สวนประกอบของ DNA/RNAมแตใน DNA มทงใน DNA และ RNA มแตใน RNA

purines

pyrimidines

sugarsOCH2

HOH

H H

OH

base

H

phosphateOCH2

HOH

H H

H

base

H

phosphate

deoxyribose ribose

N

N

O

NH2

HCytosine

Adenine Guanine

N

N

O

O

H

H

Uracil

N

N

O

O

H

H CH3

Thymine • โดยนาตาลใน RNA เปนไรโบส สวนเบสใน RNA ม Uracil (U) มาแทน Thymine (T) • RNA ยงเปนโพลนวคลโอไทดสายเดยว ซงตางจาก DNA ซงเปนเกลยวค หนาททางชวภาพของนวคลโอไทด 1. เปนหนวยยอยสาหรบการสรางกรดนวคลอก โดยทไรโบนวคลโอไทดเปนหนวยโครงสรางของ RNA และดออกซไรโบนวคลโอไทดเปนหนวยโครงสรางของ DNA 2. เปนสารตวกลางเกบพลงงาน พลงงานทไดจากการเผาผลาญสารอาหาร สามารถเกบไวในรปพลงงาน พนธะเคม ระหวางหมฟอสเฟต (Anhydride Bond) ภายในโมเลกลของนวคลโอไทดทมฟอสเฟตมากกวา 1 หม สารตวกลางเกบพลงงานทรจกกนด ไดแก ATP 3. เปนตวกลางในการออกฤทธของฮอรโมน เชน cAMP 4. เปน Coenzyme เชน FAD FMN NAD NADP การแบงเซลล • เปนการเพมจานวนเซลล เซลลทไดจะมขนาดเลกลง แตมจานวนเซลลมากขน สงมชวตนนจง เจรญเตบโตขน • Chromosome คอ สวนสาคญในเซลลททาหนาทนาคณสมบตของเซลลแมไปยงเซลลลก • ในชวงทยงไมแบงเซลล Chromosome จะอยในสภาพของ Chromatin • มทงการแบงนวเคลยส (Karyokinesis) และแบงไซโทพลาซม (Cytokinesis) ในสงมชวตพวกยคารโอต การแบงเซลลจะประกอบดวย 2 ขนตอน คอ 1. การแบงนวเคลยส (Karyokinesis) จะเกดขนกอนเพอแบงปรมาณสารพนธกรรมในนวเคลยส ม 2 แบบ คอ การแบงเซลลแบบไมโทซส (Mitosis) และการแบงเซลลแบบไมโอซส (Meiosis) 2. การแบงไซโทพลาซม (Cytokinesis) จะเกดขนหลงจากมการแบงนวเคลยสเสรจสนลง โดยในเซลลสตว จะเวาเขา สวนเซลลพชจะแบงออกมาจากดานในเซลล

Page 117: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (117)

การแบงนวเคลยสแบบไมโทซส (Mitosis) - เปนการแบงเซลล เพอเพมจานวนเซลลของเซลลรางกาย (Somatic cell) - ไมมการลดจานวนชดโครโมโซม (เชน จากเซลลเรมตน 2n จะไดเซลลใหม เปน 2n หรอเซลลเรมตน n จะไดเซลลใหมเปน n เหมอนเดม) - เมอสนสดการแบงเซลลจะได 2 เซลลใหมทมโครโมโซมเทาๆ กน และเทากบเซลลตงตน - ในพชพบทเนอเยอเจรญปลายยอด, ปลายราก, แคมเบยม - ในสตว เชนคนทโตเตมวยแลวพบในเนอเยอบผว, เซลลไขกระดก, เซลลผวหนง ขน ผม เลบ สวนในเดกทยงอายไมถง 20 ป พบในทกเซลลทยงมการเพมขนาดและจานวน เชน เซลลหวใจ ตบ กลามเนอ ยกเวนเซลลสมองทไมแบงเซลลเพมอก โดยเซลลจะมการเปลยนแปลงหมนเวยนไปตลอดเรยกวา “วฏจกรเซลล” (Cell Cycle) หมายถง ชวงระยะเวลาการเปลยนแปลงของเซลล ในขณะทเซลลมการแบงตว ซงประกอบดวย 2 ระยะไดแก อนเตอรเฟส (Interphase) เปนการเตรยมตวใหพรอมทจะแบงตว และระยะทมการแบงเซลลไมโตซส (Mitotic Phase/ M phase) ระยะอนเตอรเฟส (Interphase) ระยะนเปนระยะเตรยมตว ภายในนวเคลยสจะม การเปลยนแปลงของสารพนธกรรม • เซลลเตบโตเตมทใชเวลานานทสด มการเปลยนแปลงทางเคมมากทสด จงเรยกวา Metabolic stage • โครโมโซมเปนเสนใยยาวขดไปมาเรยกวา เสนใยโครมาทน (Chromatin) • มการสงเคราะห DNA ขนมาอก 1 เทาตว ดงนนโครโมโซม 1 แทงจะม 2 ขา เรยกแตละขานนวา chromatid • Nucleus เปนกอนกลมและเหน nucleolus ชดเจน แบงออกเปน 3 ระยะยอย คอ 1. ระยะ G1 เปนระยะกอนการสราง DNA ซงเซลลมการเจรญเตบโตเตมทมขนาดใหญขน ระยะน จะมการสรางสารบางอยางโดยเฉพาะโปรตน เอนไซม เพอใชสราง DNA ในระยะตอไป และมการแบงตวของ เซนโทรโซม เพมขน (1เซนโทรโซมมเซนตรโอล 1 ค) จงเปนชวงทมเมตาบอลซมสง เรยกวา “Metabolic stage” นวคลโอลสมขนาดใหญเหนไดชดเจน - ใชระยะยาวนานทสด 2. ระยะ S เปนระยะทมการสราง DNA จากการจาลองตวเองของดเอนเอ หรอโครโมโซม (DNA Replication / Chromosome replication) จงได DNA เพมขนอกหนงเทาตว แตโครโมโซมทจาลองขน ยงตดกบทอนเกา ทปมเซนโทรเมยร (Centromere) หรอไคเนโตคอร (kinetochore) และมองเหนเปนลกษณะ เสนใย เรยก “โครมาตน” - ใชเวลานอยกวา G1 แตนานกวา G2 3. ระยะ G2 เปนระยะหลงสราง DNA ซงเซลลมการเตรยมพรอม ทจะแบง มการสรางโปรตน และออรแกเนลลตางๆ เพมขน - ม DNA เปน 2 เทาของระยะ G1

Page 118: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (118) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

สรปอนเตอรเฟส (Interphase) - มการเปลยนแปลงทางเคมมากทสด (Metabolic Stage) เพอสรางสารสาคญสาหรบการแบงเซลล โดยเฉพาะชวง G1 - มการเพมจานวนโครโมโซม (Chromosome replication / DNA Replication) ขนมาอกชดหนง และเชอมกนดวยเซนโทรเมยร มลกษณะเปนเสนใยเรยก “โครมาตน” โดย 1 โครโมโซม จะม 2 โครมาทด ในชวง S - มองเหนนวเคลยสมขนาดใหญเกอบเตมเซลล - ใชเวลานานทสด, โครโมโซมมความยาวมากทสด

ระยะ M (M-phase) ระยะ M (M-phase) เปนระยะทมการแบงนวเคลยส และแบงไซโทพลาซม ซงโครโมโซมจะม การเปลยนแปลง หลายขนตอนกอนทจะถกแบงแยกออกจากกนประกอบดวย 4 ระยะยอย หลงจากทเซลลมการ แบงนวเคลยสเสรจสนลงจะมการแบงไซโทพลาซมออกเปน 2 สวนใหกบ 2 เซลลลก ทเกดขน ในเซลลบางชนด เชน เซลลเนอเยอเจรญของพช เซลลไขกระดก เพอสรางเมดเลอดแดง เซลลบผว พบวาเซลลจะมการแบงตวอยเกอบตลอดเวลา จงกลาวไดวาเซลลเหลานอยในวฏจกรของเซลลตลอด แตเซลล บางชนดเมอแบงเซลลแลวจะไมแบงตวอกตอไป นนคอเซลลจะไมเขาสวฏจกรของเซลลอก เขาส G0 จนกระทง เซลลชราภาพ (Cell Aging) และตายไป (Cell Death) ในทสด แตเซลลบางชนด จะพกตวหรออยใน G0 ชวระยะเวลาหนง ถาจะกลบมาแบงตวอกกจะเขาวฏจกรของเซลลตอไป การแบงแบบไมโตซส • เกดขนทเซลลรางกาย (Somatic Cell) • เพอเพมจานวนเซลล ทาใหจานวนเซลลของรางกายมจานวนมากขน สงมชวตจงเจรญเตบโตขน • แบงได 4 ระยะยอย คอ Prophase, Metaphase, Anaphase และ Telophase หลงจากแบงเซลล โครโมโซมของ Daughter Cell จะมโครโมโซมเทากบ Mother Cell Prophase การเปลยนแปลง คอ Chromatid เรมหดสน ไมเปนระเบยบ Nucleolus หายไป Nucleus ยงมเยอหม - โครมาตนหดสน ทาใหมองเหนเปนแทงโครโมโซมชดเจนขน - ในเซลลสตว Centriole เคลอนทอยตรงขามกนในแตละขวเซลลและสราง Microtubule เรยกวา Mitotic Spindle และไปเกาะท Centromere ดงนนรอบ Centriole จงม Mitotic Spindle ยนออกมาโดยรอบ เรยกวา Aster

Page 119: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (119)

- ไมโทตก สปนเดลไปเกาะทไคนโตคอร ซงเปนโปรตนทจด เซนโทรเมยร - เซลลพชไมม Centriole แตม Mitotic Spindle กระจายออกจากขวทอยตรงขามกน (Polar Cap) ใชระยะเวลานานทสดของ Mitosis Metaphase • Nuclear Membrane สลายตว, Mitotic Spindle หดตว ดงให Chromatid เรยงตวอยในแนว กงกลางเซลล (Equatorial Plate) • Chromatid หดสนมากทสด สะดวกตอการเคลอนท • โครโมโซมหดตวสนและหนาทสด เหนไดชดเจน เหมาะตอการนบโครโมโซม และศกษารปรางโครงสราง ของโครโมโซม ระยะทเหมาะสมทสดในการศกษาการจดเรยงโครโมโซมเปนคๆ (Karyotype) เหมาะตอการศกษารปราง ความผดปกตของโครโมโซม • ตอนปลายระยะมการแบงตวของ Centromere ทาให Chromatid พรอมทจะแยกจากกน • โครโมโซมหดสนมากทสด สะดวกตอการเคลอนท แอนาเฟส (Anaphase) - ไมโทตก สปนเดลหดตว โครมาทดซงมเซนโตรเมยรของตวเอง จะถกดงแยกออกจากกนไปยงขวเซลล กลายเปนโครโมโซมอสระ - โครโมโซมเพมเปน 2 เทาตว หรอจาก 2n เปน 4n (Tetraploid) ใชเวลาสนทสด โครโมโซมทแยกจากกน จะเรยกวา Daughter Chromosome และมเพยง 1 Chromatid Telophase • Chromosome รวมกลมในแตละขวของเซลล • มการสราง Nuclear Membrane ลอมรอบโครโมโซม Nucleolus ปรากฏขน Mitotic Spindle สลายไป • มการแบงไซโทพลาซมออกเปน 2 สวน ไดเซลลใหม 2 เซลลมขนาดเทากนเสมอ • Nucleus เซลลใหมมองคประกอบและสมบตเหมอนกบนวเคลยสในระยะ Interphase ของเซลลเรมตน • เยอหมนวเคลยส และนวคลโอลสเรมปรากฏ Cytokinesis มการแบงไซโทพลาซมตามมา โดยเซลลสตว เยอหมเซลลคอดเขาไปบรเวณกลางเซลล เซลลพช เกดเซลลเพลท (Cell plate) กนแนวกลางเซลล ขยายออกไปตดกบผนงเซลลเดม ได 2 เซลลใหม เซลลละ 2n เหมอนเดมทกประการ • ในพช มการสรางถงทหลดจาก Golgi body ภายในบรรจ pectin และ cellulose • ถงมาเรยงอยกลางเซลลเรยกวา Middle Lamella ตอมาม Cellulose มาสะสมดานขาง Middle Lamella เกดเปน Cell Wall • ในสตว Cell Membrane จะคอดเวาเขาเรยกวา Cleavage Furrow เกดจากการเคลอนตวของ Microfilament ทอยใต Cell Membrane เขาหากน

Page 120: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (120) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การแบงนวเคลยสแบบไมโอซส (Meiosis) เปนการแบงเซลลของเซลลตนกาเนดเซลลเพศ (Germ Line Cells) ในสตวพบทอณฑะ (Testis) และรงไข (Ovary) ในพชพบทอบเรณ (Anther) และรงไข (Ovule) เพอสรางเซลลสบพนธ โดยมการแบงนวเคลยส 2 ครง ผลลพธคอไดเซลลสบพนธ (Gametes) 4 เซลล ทมสารพนธกรรมหรอโครโมโซมเพยงครงหนงของเซลลเดม มกระบวนการแบงนวเคลยสและไซโตพลาสซม 2 ครง แต DNA มการจาลองตวเองครงเดยว จดประสงคของการแบงนวเคลยสแบบไมโอซส 1. เพอสรางเซลลสบพนธของสงมชวต ทสบพนธแบบอาศยเพศ 2. เพอใหไดลกทมโครโมโซมเทากบพอและแม 3. เพอใหไดลกทมลกษณะทางพนธกรรมทแตกตางจากรนพอ และแม (พนธทาง)

Page 121: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (121)

การแบงนวเคลยสแบบ Meiosis ม 2 ขนตอนใหญๆ เชนเดยวกบการแบงนวเคลยสแบบ Mitosis คอ ระยะเตรยมความพรอม (Interphase) และระยะ M หรอ (M phase) แตจะมการแบงตดตอกน 2 ครง จงแบงเปน - Meiosis I แบงเพอลดจานวนโครโมโซมจาก 2 ชดเหลอ 1 ชด แตละโครโมโซมในเซลลลกจะม 2 Chromatid - Meiosis II แบงเหมอน Mitosis เพอแยกแตละ Chromatid ออกจากกนไปอยในเซลลใหม เรมจากเซลลทมโครโมโซม 1 ชดแตม 2 Chromatid แบงแลวเหลอ 1 Chromatid - เมอสนสดการแบงเซลลจะไดเซลลลก 4 เซลลทมโครโมโซม 1 ชด Interphase Cell เตรยมพรอมเชนเดยวกบ Mitosis ม G1, S และ G2 การจาลองตวเองของ DNA อาจจะยง ไมสนสดในระยะ S อาจจะเลยไปถง Meiosis I ปรมาตรของนวเคลยสมขนาดใหญกวาของเซลล Mitosis การแบงไมโอซสครงท 1 (Meiosis I) แบงเปนชวงตางๆ คอ Inter phase I (ชวงเตรยมความพรอม กอนการแบงเซลล) → prophase I → metaphase I → anaphase I → telophase I จะไดเซลลลก 2 เซลลทมชดโครโมโซมลดลงครงหนง (Diploid 2n → Haploid n) Prophase I เปนกระบวนการทซบซอนและใชระยะเวลานานมากกวา Prophase ของ Mitosis มการจบคของ Homologous Chromosome - Leptotene เรมมการพนเกลยวของโครโมโซมใหสนเขา และหนาขน โครโมโซมมลกษณะเปนสายยาวบาง ยงเหน Nucleolus ชดเจน - Zygotene โครโมโซมทเปนคกนจะมาแนบชดกนตามความยาวของโครโมโซม โครโมโซมคเหมอนจะ มาเขาคกน (Synapsis) คของโครโมโซมทเขาคกนเรยกวา Bivalent - Pachytene ไบวาเลนทหดตวสนเขาและหนาขน และการแนบชดของโครโมโซม ทเปนคกนจะสมบรณ และสนสดลง บางตาแหนงของโครโมโซมคเหมอนเกดการแลกเปลยนชนสวนของโครโมโซม (Crossing Over) ของ Non-sister Chromatid เกดการจดเรยงยนบนโครโมโซมแตกตางไป จากเดมทเรยกวา Gene Recombination ทาใหเกด Genetic Variation - Diplotene โครโมโซมทเปนคกนจะเรมแยกออกและถาม Crossing Over เกดขนในbivalent อาจพบจดตดกนของ Non-sister Chromatid เรยกจดตดกนนวา Chiasma (pl. chiasmata) - Diakinesis คลายกบดโพลทน แตโครโมโซมหด ตวสนกวา โครโมโซมเปนรป วงแหวน กากบาท เยอหมนวเคลยสและนวคลโอลสเรมสลายตว เปนระยะสดทายของ Prophase I ; Nuclear Membrane และ Nucleolus เรมสลายตวในชวงปลาย Diakinesis และมการสราง Mitotic Spindle ขน Bivalent ทงหมดเคลอนตวเขาสบรเวณกลางเซลล metaphase I จดสงเกต จะเหนไบวาเลนทอยกลางเซลล Nuclear membrane สลายตวหมดไป Homologous ปลายดานหนงของ Kinetochore Microtubule จะเกาะท Kinetochore ของแตละโครโมโซม

Page 122: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (122) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

Anaphase I Homologous Chromosome แยกตวออกจากกนไปยงขวของเซลล โดยไมมการแบงตวของ Centromere ในโครโมโซมแตละแทง Chromosome ทแยกออกไปยงขวเซลลประกอบดวย 2 Chromatid อาจเรยกวา Diad ทาใหจานวนโครโมโซมทขวเซลลทงสองตางลดจานวนลงครงหนง Telophase I มการสราง Nuclear Membrane ทบรเวณขวเซลล ไดเซลลลก 2 เซลลทมโครโมโซมเปน Haploid (n) เซลลสวนใหญยงไมแบงไซโทพลาซมตามในระยะน ระยะอนเตอรเฟส II (Inter Phase II) เปนชวงระยะเวลาสนๆ หรออาจไมมเลยในบางเซลล จะผานเขา Prophase II ไมมการจาลอง DNA เพม Meiosis II คลายกบ Mitosis มากแตมขอแตกตางกน คอ Meiosis II ม Chromosome ชดเดยว Chromatid ทงสองชนดของแตละโครโมโซมมหนวยพนธกรรมไมเหมอนกน - Metaphase II โครโมโซมมาเรยงกนทบรเวณกงกลางเซลล - Anaphase II โครมาทดของแตละโครโมโซมแยกตวเคลอนไปทขว - Telophase II ไดนวเคลยส 4 หนวย แตละหนวยมคณสมบตทางพนธกรรมเฉพาะตว การแบงในชวง M phase II จะคลายคลงกบการแบงเซลลแบบไมโตซส มการแยกตวของโครมาตด เกดขน เมอสนสดระยะนจะได 4 เซลลทมจานวนโครโมโซมลดลงครงหนงเปนแฮพลอยด และ 4 เซลลทไดม จานวนโครโมโซมและพนธกรรมแตกตางจากเซลลเรมตน 1. โปรเฟส II (Prophase II) โครโมโซมของ แตละเซลลจะเรมปรากฏขนมาใหมโครมาทดจะ หดสนมากขน ไมมการเกดไซแนปซส, ไคแอสมา ครอสซงโอเวอร เหมอน Prophase I แตจะคลายไมโตซส 2. เมตาเฟส II (Metaphase II) เยอหมนวเคลยสลายไป แตละโครโมโซมทประกอบดวย 2 โครมาตด จะเคลอนตวมาเรยงบรเวณตรงกลางเซลล มเสนใยสปนเดลยดระหวางไคนโตคอรของเซนโตรเมยร แตละโครมาตด 3. แอนาเฟส II (Anaphase II) เซนโทรเมยรของแตละโครโมโซมจะแบงตว จาก 1 เปน 2 และโครมาตด จะแยกออกจากกน ไปยงขวของเซลล ทาหนาทเปนโครโมโซมใหม 4. ทโลเฟส II (Telophase II) เกดเยอหมนวเคลยสขนมาลอมรอบโครโมโซมทขว เมอเกดการแบง ไซโทพลาสซมอกจะไดเซลลลก 4 เซลล แตละเซลลมจานวนโครโมโซมเปนแฮพลอยด และมพนธกรรมแตกตาง จากเซลลเรมตน

Page 123: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (123)

แบบฝกหด 1. ถาตองการศกษาผลของปยไนโตรเจนตอการเกดใบใหมของตนกหลาบ การใชตวแปรในขอใดถกตอง ก. ตวแปรอสระ ไดแก ปรมาณปยไนโตรเจน ข. ตวแปรอสระ ไดแก ปรมาณนาทรดตนกหลาบแตละครง ค. ตวแปรตาม ไดแก จานวนใบใหมของตนกหลาบ ง. ตวแปรควบคม ไดแก อายและพนธของตนกหลาบ 1) ก., ค. และ ง. 2) ข., ค. และ ง. 3) ก., ข. และ ค. 4) ถกตองทกขอ 2. จากการทดลองเลยงปลาชนดเดยวกน 2 ตว ในสงแวดลอมเดยวกนทกประการ ยกเวนอาหารปลา ใหตวท 1

กนลกนาและตวท 2 กนอาหารสาเรจรป ปรากฏวาในสปดาหตอมาปลาตวท 2 ตาย สวนปลาตวท 1 ปกตด ขอใดสรปผลการทดลองถกตอง

1) อาหารสาเรจรปทาใหปลาตวท 2 เปนโรคและตาย 2) อาหารสาเรจรปทาใหนาเนาเสย ปลาตวท 2 จงตาย 3) อาหารสาเรจรปมสารพษ ทาใหปลาตวท 2 ตาย 4) เปนไปไดทกขอ 3. การศกษาสาขาวชาใดทเกยวของกบการสรางพชทมการดดแปลงพนธกรรมไดสาเรจในปจจบน 1) Evolution 2) Morphology 3) Genetic Engineering 4) Bacteriology

Page 124: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (124) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

4. เมอศกษาแผนสไลดทตดตวอกษร โดยกลองจลทรรศนใชแสงแบบธรรมดา (Compound light microscope)

ถาตองการใหภาพทเหนผานเลนสใกลตาเปนภาพตวอกษร “ภ” ตวอกษรทตดอยบนแผนสไลดตองอยในลกษณะใด

1) ภาพ A 2) ภาพ B 3) ภาพ C 4) ภาพ D 5. การจดตวของโครโมโซมในภาพ A และ B แสดงการแบงนวเคลยสในระยะใด และจะพบในเซลลใด

ก. Metaphase ข. Anaphase ค. เซลลสรางเซลลสบพนธของตกแตน ง. เซลลทปลายรากหอม 1) ภาพ A คอ ก. และ ง. , ภาพ B คอ ข. และ ค. 2) ภาพ A คอ ข. และ ค. , ภาพ B คอ ข. และ ง. 3) ภาพ A คอ ก. และ ค. , ภาพ B คอ ก. และ ง. 4) ภาพ A คอ ข. และ ง. , ภาพ B คอ ก. และ ค. 6. กลนเหมนหนเกดขนไดอยางไร 1) เกดปฏกรยาออกซเดชนทตาแหนงพนธะคไดแอลดไฮด 2) เกดปฏกรยาออกซเดชนทตาแหนงพนธะคไดแอลกอฮอล 3) เกดปฏกรยารดกชนทตาแหนงพนธะคไดแอลดไฮด 4) เกดปฏกรยารดกชนทตาแหนงพนธะคไดแอลกอฮอล 7. ขอใดถกตอง ก. เซลลโลสเปน disaccharide ทพบมากทสดในธรรมชาต ข. Nitrogenous base สามารถแบงออกเปน 2 กลม มทงหมด 4 ชนด ทเปนองคประกอบของดเอนเอ ค. การขาดวตามน B1 และ B12 ทาเกดอาการของโรคเหนบชาและปากนกกระจอก 1) ก. และ ข. ผด 2) ข. และ ค. ผด 3) ก. และ ค. ผด 4) ไมมขอใดถกตอง 8. ขอใดคอขอแตกตางระหวางแบคทเรยกบไวรส ก. ไวรสเปนสงมชวตทจดวาเปนเซลล ข. แบคทเรยเปนสงมชวตทมเยอหมนวเคลยส ค. ไวรสเปนเพยงอนภาค ง. แบคทเรยมชนโปรตนหอหมสารพนธกรรม เรยกวา capsid 1) ก. 2) ข. 3) ค. 4) ค. และ ง. 9. ขอใดกลาวถงลกษณะของออรแกเนลลไดถกตอง 1) กระบวนการ autophagy เกดจากการทางานของไลโซโซม 2) nucleolus เปนสวนทยอมตดสเขมกวาสวนอน มลกษณะเปนกอนกลม มเยอหม 3) ผนงเซลลจะประกอบไปดวยสารชนด pectin และ chitin เทานน 4) ribosome ททาหนาทในการผลตโปรตนสงออกนอกเซลล คอ ribosome ทลอยอยางอสระใน cytoplasm

Page 125: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (125)

10. จากตาราง จงพจารณาวาขอใดถกตอง

Organelles Genetic materials Cell wall Nuclear-membrane Ribosome A B C D

ม ม ม ม

ม ม ไมม ไมม

ไมม ม ม ไมม

ม ม ม ไมม

ก. A เปนเซลลทสามารถเกดกระบวนสงเคราะหดวยแสงได ข. B เปนเซลลทมนวเคลยสทกชนด ค. C สามารถนามาตรวจพสจนความสมพนธแบบพอ-แม-ลกหรอหาความสมพนธเชงววฒนาการได ง. D บางชนดเปนสาเหตสาคญททาใหเกดโรคตดตอ จ. A และ D สามารถทาลายไดดวยยาปฏชวนะ ฉ. B และ C มโปรตนชนดหนงทชวยในการเคลอนทของโครโมโซม 1) ก., ค. และ จ. 2) ข., ง. และ จ. 3) ก., จ. และ ฉ. 4) ค., ง. และ ฉ. 11. จากการตรวจเซลลพบองคประกอบดงน ขอใดเปนเซลลทมาจากพช

เซลล ผนงเซลล นวเคลยส คลอโรพลาสต กอลจคอมเพลกซ ก. ม - - - ข. ม ม ม ม ค. ม ม - ม ง. - ม - -

1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ค. และ ง. 4) ข. และ ง. 12. ขอใดทเปนลกษณะรวมของเซลลโลสและอะไมโลเพกตน 1) รปแบบของพนธะไกลโคซดก 2) ชนดของนาตาลเชงเดยวทเปนองคประกอบ 3) มการแตกแขนงของสายนาตาล 4) ยอยไดดวยนาลาย 13. สารใดตอไปนมพนธะเปปไทด ก. โพรแลกตน ข. ไบโอตน ค. แอกตน ง. ไนอาซน 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ง. 3) ก. และ ค. 4) ค. และ ง. 14. ขอใดคอขอแตกตางระหวางกรดไขมนอมตวและไมอมตว ก. จานวนคารบอน ข. จานวนพนธะโควาเลนทแบบพนธะเดยว ค. จานวนพนธะโควาเลนทแบบพนธะค ง. จานวนหมคารบอกซล 1) ค. 2) ก. และ ข. 3) ก. ข. และ ค. 4) ข. ค. และ ง. 15. โครงสรางใดทสามารถถกยอยไดดวยโปรตเอส (proease) ก. รางแหโครมาตน ข. ผนงเซลล ค. ไรโบโซม 1) ก. 2) ค. 3) ก. และ ค. 4) ก. ข. และ ค. 16. ปรากฏการณใดพบในเซลลพชแตไมพบในเซลลสตว ก. เซลลเตง ข. เซลลแตก ค. เซลลเหยว 1) ก. 2) ข. 3) ข. และ ค. 4) ก. และ ค.

Page 126: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (126) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

17. ใสเลอดสดในหลดแกวทมสารตางๆ แลวตงทงไวเลอดในหลอดใด แขงตวชาทสด 1) หลอดท 1 มสารยบยงการทางานของแคลเซยม 2) หลอดท 2 มสารทางาน วตามน K 3) หลอดท 3 มสารทางาน วตามน B 12 4) หลอดท 4 มสารยบยงการทางานของธาตเหลก 18. สภาพ monoploid มกไมพบ ยกเวนสตวในขอใด 1) ผง ตกแตน 2) แตน ปลวก 3) ปลวก ตอ 4) มด ตอ 19. ผทมปญหาเสนเลอดอดตนควรทานอาหารทปรงจากนามนพช เชนนามนขาวโพด ซงมสมบตดกวาไขมนสตว

ในขอใด ก. ในจานวนคารบอนเทากนจะมจานวนไฮโดรเจนนอยกวา ข. ชวยเรงการเผาผลาญคลอเรสเทอรอล ค. มจานวนกรดไขมนทเปนองคประกอบนอยกวา 1) ก. และ ข. 2) ก. และ ค. 3) ข. และ ค. 4) ก., ข. และ ค. 20. สารในขอใดผานผนงเซลลได 1) อนภาคของสารบางชนด 2) ตวถกละลายบางชนด 3) ตวถกละลายทกชนด 4) ตวทาละลาย 21. โครงสรางใดของเซลลทม ribosome ก. Microtubule ข. Centriole ค. Mitochondria ง. Chloroplast 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ก. และ ค. 4) ค. และ ง. 22. วตามนซมความสาคญตอรางกายอยางไร 1) รกษาบาดแผล 2) สรางสารสในการมองเหน 3) ชวยใหเลอดแขงตว 4) ชวยรกษาโรคโลหตจาง 23. กระบวนการใดทสามารถเกดขนไดเฉพาะในสงมชวตพสก prokaryote เทานน 1) การสรางนาตาลโดยใชพลงงานจากแสง 2) การสรางแอลกอฮอลหรอกรดแลกตก 3) การใชไนโตรเจนจากอากาศ 4) การสงเคราะหโปรตน 24. ออรแกเนลลใดเปรยบไดกบ รถบรรทกบรการเรงดวน 1) Golgi complex 2) Mitochondria 3) Lysosome 4) ER 25. ขอใดถกตองเกยวกบออรแกเนลลและหนาท

กาจดสารพษ กาจดเชอโรค 1) ER lysosome 2) lysosome ER 3) golgi body mitochondria 4) mitochondria golgi complex

Page 127: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (127)

26. cholroplast และ mitochondria สามารถทากจกรรมใดทไมสามารถพบไดในออรแกเนลลอนในไซโตพลาซม ก. การแบงตวเอง ข. การควบคมการสงเคราะหโปรตน ค. การเคลอนยายตาแหนงภายในเซลล ง. การเปลยนแปลงรปราง 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ค. และ ง. 4) ก. และ ง. 27. สารในขอใดทไมพบในผนงเซลลของเซลลพชโดยทวไป ก. เพคตน ข. ซเบอรน ค. ควตน ง. ลกนน 1) ก. 2) ข. 3) ข. และ ค. 4) ข. ค. และ ง. 28. เซลลเนอเยอเจรญของพชสวนมากสรางฮอรโมนได จงมออรแกเนลลใดมากกวาเซลลทวไป ก. ไมโทคอนเดรย ข. เอนโดพลาสมกเรตคลม ค. กอลจคอมเพลกซ 1) ก. และ ข. 2) ข.และ ค. 3) ก. และ ค. 4) ก. ข. และ ค. 29. ผทบรโภคอาหารเฉพาะนม ไข และขนมปงเทานนจะมโอกาสเปนโรคอะไรมากทสด 1) โรคเลอดออกตามไรฟน 2) โรคตาบอดกลางคน 3) โรคกระดกขาโกง 4) โรคเหนบชา 30. สารสในดอกดาวเรองทนามาผสมในอาหารสตวปกชวยทาใหไขแดงมสเขมขน สามารถเปลยนไปเปนวตามน

ชนดใดได 1) วตามนเอ 2) วตามนบ 3) วตามนซ 4) วตามนด 31. การบรโภคผกโขมตมมโอกาสไมไดรบวตามนชนดใดทอยในผกโขม 1) วตามนซ 2) วตามนบและซ 3) วตามนเอ บ และซ 4) วตามนเอ บ ซและด 32. วตามนในขอใดทเราสามารถสงเคราะหไดเอง ก. วจามนบ 1 ข. วตามนบ 6 ค. วตามนบ 12 ง. วตามนเค 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ค. และ ง. 4) ก. และ ง. 33. เซลลตบซงมหนาทกาจดสารออกจากเซลล จะมออรแกเนลลชนดใดมากทสด 1) ไรโบโซมและไมโทคอนเดรย 2) RER และไมโทคอนเดรย 3) SER และไมโทคอนเดรย 4) ไรโบโซมและ SER 34. เหตผลใดทนกกฬานยมเลอกเครองดมประเภทกลโคสเพอเสรมสรางกาลง ก. กลโคสดดซมไดทนท ข. เลอดลาเลยงสารอาหารรปกลโคสเทานน ค. กลโคสใหพลงงานสงกวาสารประเภทอน 1) ก. 2) ก. และ ข. 3) ก. และ ค. 4) ก., ข. และ ค.

เฉลยแบบฝกหด 1. 1) 2. 1) 3. 3) 4. 3) 5. 3) 6. 1) 7. 4) 8. 3) 9. 1) 10. 4) 11. 2) 12. 2) 13. 3) 14. 1) 15. 3) 16. 2) 17. 1) 18. 4) 19. 2) 20. 4) 21. 4) 22. 1) 23. 3) 24. 1) 25. 1) 26. 1) 27. 2) 28. 2) 29. 1) 30. 1) 31. 1) 32. 3) 33. 4) 34. 2)

Page 128: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (128) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การประสานงานในรางกาย การเคลอนทของสงมชวต การเคลอนไหวแบบอะมบา (Amoeboid Movement) เกดจากการแปรสภาพกลบไปมาของเอกโทพลาซม (Ectoplasm) ซงมลกษณะขนหนดกบเอนโดพลาซม (Endoplasm) ซงมลกษณะเหลวและไหลได โดยการหดและคลายตวของเสนใยโปรตนในไซโทพลาซม คอ ไม-โครฟลาเมนต (Microfilament) ซงประกอบดวยแอกทน (Actin) และไมโอซน (Myosin) ทาใหเกด เทาเทยม (Pseudopodium) ยนออกมา พบในโพรทสตหลายชนด เชน Amoeba, Arcella, Difflugia, Foraminifera นอกจากนยงพบในราเมอก (Slime Mold) เซลลอะมโบไซต (Amoebocyte) ของฟองนา เซลลเมดเลอดขาว ของมนษย เปนตน การเคลอนไหวโดยใชแฟลเจลลม (Flagellum) พบในพวกยกลนา (Euglena), Ceratium, Volvox, Chlamydomonas, Trypanosoma เปนตน แฟลเจลลมโบกพดจากโคนไปสปลาย ทาใหแฟลเจลลมเคลอนไหวแบบลกคลนและเกดแรงผลกใหโพรทสต เคลอนทไปยงทศตางๆ ได โครงสรางภายในประกอบดวย ไมโครทวบล (Microtubule) เรยงตวแบบ 9 + 2 (อยตรงแกนกลาง 2 หลอด ลอมรอบดวยไมโครทวบลทอยกนเปนคเรยงโดยรอบ 9 ค) การเคลอนไหวโดยใชซเลย (Cilia) พบในพวกพารามเซยม (Paramecium), Vorticella, Didinium เปนตน การโบกพดกลบไปมาของซเลยคลายกรรเชยงเรอ ทาใหโพรทสตเคลอนทไดทกทศทาง โครงสรางภายในประกอบดวยไมโครทวบลเรยงตวแบบ 9 + 2 เชนเดยวกบแฟลเจลลม การเคลอนไหวของสตวไมมกระดกสนหลง มรปแบบแตกตางกนดงน แมงกะพรน (Jelly Fish) เคลอนทโดยการหดตวของเนอเยอบรเวณของกระดงและผนงลาตว ทาใหเกดการพนนาออกจากลาตว เกดแรงดนใหเคลอนทในทศทางตรงขามกบทศทางทนาพนออกมา พลานาเรย (Planaria) เคลอนทโดยอาศยการหด และคลายตวสลบกนของกลามเนอวงกลม (Circular Muscle) และกลามเนอตามยาว (Longitudinal Muscle) และมกลามเนอยดระหวางสวนบน กบสวนลางของลาตว (Dorsoventral Muscle) ชวยทาใหลาตวแบบพลวไปในนา ไสเดอนดน (Earth Worm) เคลอนทโดยการหด และคลายตวสลบกนแบบแอนตาโกนซม (Antagonism) ของกลามเนอวงกลม ซงอยชนนอก และกลามเนอตามยาวซงอยชนในโดยแตละปลองมเดอย (Setae) ชวยยดพน ทาใหการเคลอนทมทศทางแนนอน หอยฝาเดยว (Gastropods) เคลอนทโดยใชเทา (Foot) ซงเปนกลามเนอหนาและแบน อยดานทอง สวนหอยสองฝา (Bivalves) นอกจากเคลอนทโดยใชเทาซงเปนกลามเนอยนออกมาเพอคบคลานแลว ยงวายนา โดยการปดเปดฝาสลบกนอกดวย หมก (Squid) เคลอนทโดยการหดตวของกลามเนอรอบทอพนนา ซงเรยกวา “ไซฟอน (Siphon)” ทาใหนาถกพนออกมาเกดแรงดนใหหมกเคลอนทไปในทศตรงกนขาม

Page 129: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (129)

การเคลอนไหวของมนษย ตองอาศยการทางานรวมกนของระบบอวยวะดงตอไปน ระบบโครงกระดก กระดกมนษยมทงหมด 206 ชน แบงออกเปน 1. กระดกแกน (Axial Skeleton) เปนโครงกระดกแกนกลางของรางกาย ไดแก กะโหลกศรษะ (Skull) กระดกสนหลง (Vertebrae) 2. กระดกรยางค (Appendicular Skeleton) เชอมตอกบกระดกแกน ไดแก กระดกแขน กระดกขา กระดกไหปลารา กระดกสะบก กระดกเชงกราน ระบบกลามเนอ รางกายมนษยประกอบดวยกลามเนอมากกวา 500 มด แบงออกเปน 3 ประเภท คอ 1. กลามเนอเรยบ (Smooth Muscle) เซลลมรปรางเรยว หวทายแหลม ม 1 นวเคลยส เหนเดนชด อยนอกอานาจจตใจ (Involuntary Muscle) การหดและคลายตวเกดชาๆ พบในอวยวะภายใน เชน ระบบยอยอาหาร ระบบขบถาย ระบบสบพนธ และหลอดเลอด 2. กลามเนอหวใจ (Cardiac Muscle) เซลลมหลายนวเคลยส มกแยกเปน 2 แฉกเรยงตดตอกบแฉกของเซลลอนๆ ดคลายรางแห เหนเปนลาย อยนอกอานาจจตใจ ทางานตดตอกนตลาดเวลา พบเฉพาะทหวใจเทานน 3. กลามเนอลาย (Striated Muscle) เซลลมหลายนวเคลยส ลกษณะเปนเสนใยคลายทรงกระบอกยาว อยในอานาจจตใจ (Voluntary Muscle) สงงานได โดยการควบคมของระบบประสาทสวนกลาง พบมากทสดในรางกายโดยยดเกาะกบกระดก ทาใหเกดการเคลอนไหวได

Page 130: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (130) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การรบรและการตอบสนอง โพรโทซว ยงไมมเซลลประสาท แตตอบสนองตอสงเรา เชน แสง อณหภม สารเคม ไดเพราะมเสนใย-ประสานงาน (Coordinating Fiber) ควบคมการพดโบกของซเลยได เชน พารามเซยม เปนตน สตวไมมกระดกสนหลง เกอบทงหมดมระบบประสาท ยกเวนพวกฟองนา ซงการรบรและการตอบสนอง ขนกบการทางานของเซลลแตละเซลล พวกไนดาเรยน เชน ไฮดรา เปนพวกแรกทมระบบประสาทเปนแบบรางแหประสาท (Nerve Net) โดยเซลลประสาทจะเชอมโยงประสานกนทวรางกาย เมอมสงเรากระตนจะนาความรสกไปทกทศทาง ดงนนการน ำกระแสประสาทจะชา และมทศทางไมแนนอน พวกดาวทะเล มวงแหวนประสาท (Nerve Ring) ซงมเสนประสาทตามแนวรศม (Radial Nerve) แยกไปตามแฉก และเชอมโยงถงกน (คลายกบรางแหประสาทของไฮดรา) พวกหนอนตวแบน เชน พลานาเรย มปมประสาท (Nerve Ganglion) เปนศนยรวมของระบบประสาท ซงพฒนาไปเปนสมอง และมเสนประสาททอดยาวตลอดแนวลาตวทง 2 ดาน พวกแอนเนลด (ไสเดอนดน) และพวกอารโทรพอด (แมลง) มปมประสาทสมอง (Cerebral Ganglia) และเสนประสาทดานทอง (Ventral Nerve Cord) ทอดตามยาวลาตว ปมประสาทของสตวกลมนมจานวน เซลลประสาทมากกวาพยาธตวแบน สตวมกระดกสนหลงและมนษยมระบบประสาทเจรญด ประกอบดวยสมอง (Brain) และไขสนหลง (Spinal Cord) ซงมเซลลประสาท (Nerve Cell หรอ Neuron) จานวนมากทาหนาทเกยวกบการรบร และตอบสนองตอสงแวดลอม

ระบบประสาทของสตวแตละกลม

Page 131: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (131)

เซลลประสาท ประกอบดวย 2 สวน คอ 1. ตวเซลล (Cell Body) มรปรางตางกนตามชนดเซลล มขนาด 4-25 ไมครอน ประกอบดวยนวเคลยส ไซโทพลาซม หรอนวโรพลาซม (Neuroplasm) และออรแกเนลลหลายชนด 2. ใยประสาท (Nerve Fiber) เปนแขนงเลกๆ ทยนออกมาจากตวเซลลแบงเปน 2 ประเภท คอ 2.1 เดนไดรต (Dendrite) เปนใยประสาททนากระแสประสาทเขาสตวเซลล อาจมเพยงหนงใย หรอหลายใยกได 2.2 แอกซอน (Axon) เปนใยประสาททนากระแสประสาทออกจากตวเซลล เซลลประสาทแตละเซลล จะมเพยงแอกซอนเดยวเทานน แอกซอนเสนยาวๆ จะมเยอไมอลน (Myelin Sheath) ซงเปนสารพวกไขมนและเกดจาก เซลลชวาน (Schwann Cell) หมอย รอยตอระหวางเซลลชวาน เรยกวา “โนดออฟแรนเวยร (Node of Ranvier)” ใยประสาททมเยอไมอลนหม จะสงกระแสประสาทไดเรวถง 120 เมตรตอวนาท ในขณะท ใยประสาท ซงไมมเยอไมอลนหม สงกระแสประสาทไดเรวเพยง 12 เมตรตอวนาท เทานน เซลลประสาทมรปรางลกษณะแตกตางกนหลายแบบ จาแนกเปน 3 ประเภท คอ 1. เซลลประสาทรบความรสก (Sensory Neuron หรอ Afferent Neuron) ทาหนาทรบความรสกจากอวยวะตางๆ แลวสงกระแสประสาทไปยงระบบประสาทสวนกลาง มทงเซลลประสาทขวเดยว และเซลลประสาทสองขว 2. เซลลประสาทสงการ (Motor Neuron หรอ Efferent Neuron) ทาหนาทนากระแสประสาทจากสมอง หรอไขสนหลงไปยงอวยวะตางๆ เปนเซลลประสาทหลายขว 3. เซลลประสาทประสานงาน (Association Neuron หรอ Interneuron) ทาหนาทนากระแสประสาทระหวางเซลลประสาทรบความรสกกบเซลลประสาทสงการ เปนเซลลประสาทหลายขว

Page 132: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (132) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

สมอง (Brain) เจรญมาจากหลอดประสาทสวนหนาทพองออกจนโตเตมกะโหลกศรษะ ภายในมเซลลประสาทมากกวา 90% ของเซลลประสาททงหมด (สวนใหญเปนเซลลประสาทประสานงาน) สมองแบงออกเปน 3 สวน คอ

โครงสรางสมองมนษย

1. สมองสวนหนา (Forebrain หรอ Prosencepalon) ประกอบดวย 1.1 เซรบรม (Cerebrum) เปนสวนทมขนาดใหญทสด ผวดานนอกมรอยหยกเปนรองมากมาย มหนาทเปน - ศนยควบคมการรบความรสก เชน การมองเหน การรบรส การไดยน การดมกลน การพดและการรบรภาษา - ศนยกลางการเรยนรดานความคด ความจา เชาวนปญญา การคดแกปญหา - ศนยควบคมการเคลอนไหวของกลามเนอ โดยสมองซกขวาควบคมกลามเนอซกซาย และสมองซกซายควบคมกลามเนอซกขวา 1.2 ออลแฟกทอรบลบ (Olfactory Bulb) อยดานหนาสดของสมอง - มหนาทเกยวกบการดมกลน - สตวมกระดกสนหลงพวกปลา, สนข สมองสวนนเจรญด เพราะตองดมกลน เพอหาอาหาร แตในคนสมองสวนนไมเจรญ 1.3 ทาลามส (Thalamus) มลกษณะกลมร อยถดจากเซรบรมเหนอสมองสวนกลาง - เปนศนยรวมกระแสประสาททผานเขามาแลวแยกกระแสประสาท ไปยงสมองสวนตางๆ ทเกยวของ - บอกความรสกอยางหยาบๆ ได โดยเฉพาะความรสกเจบปวด แตบอกตาแหนงความเจบปวด ไมได

Page 133: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (133)

1.4 ไฮโพทาลามส (Hypothalamus) อยใตสมองสวนทาลามส มหนาท - สรางฮอรโมนประสาทเพอควบคมการสรางฮอรโมนของตอมใตสมอง - เปนศนยควบคมอณหภมของรางกาย การนอนหลบ การเตนของหวใจ ความดนเลอด ความหว ความอม ฯลฯ - เปนศนยควบคมอารมณและความรสกตางๆ เชน โศกเศรา ดใจ ความรสกทางเพศ 2. สมองสวนกลาง (Midbrain หรอ Mesencephalon) อยถดจากสมองสวนหนา มหนาท - ควบคมการเคลอนไหวของนยนตา และการปดเปดของมานตา - ในสตวพวกปลา สตวครงบกครงนา และสตวเลอยคลาน มสมองสวนนขนาดใหญยนออกมาเรยกวา “Optic Lobe” ทาหนาทเกยวกบการมองเหนและการไดยน 3. สมองสวนทาย (Hind Brain หรอ Rhombencephalon) อยทายสดตดตอกบไขสนหลง ประกอบดวย 3.1 เซรเบลลม (Cerebellum) อยหลงเซรบรม ผวดานนอกเปนคลนหยกนอยกวาเซรบรม มหนาท - ควบคมการทรงตวของรางกาย - เปนศนยประสานการเคลอนไหวใหเปนไปอยางราบรน และสละสลวย (สตวทเคลอนไหว 3 มต เชน นก ปลา มสมองสวนนเจรญดมาก) 3.2 พอนส (Pons) อยดานหนาเซรเบลลมตดกบสมองสวนกลาง มหนาท - ควบคมการทางานของอวยวะบรเวณศรษะ เชน การเคยวอาหาร การหลงนาลาย การหลบตา การยกคว การยม การเคลอนไหวบรเวณใบหนา เปนตน - ควบคมการหายใจ - เปนทางผานของกระแสประสาทจากเซรบรมไปเซรเบลลม และเซรเบลลมไปไขสนหลง 3.3 เมดลลาออบลองกาตา (Medulla Oblongata) อยทายสดตดกบไขสนหลง มหนาท - ควบคมการเตนของหวใจ การหายใจ และความดนเลอด - เปนศนยควบคมการกลน การไอ การจาม การสะอก การอาเจยน - เปนทางผานของกระแสประสาทระหวางสมองกบไขสนหลง อวยวะรบสมผส (Sense Organ) นยนตา เปนอวยวะรบแสงทาใหมองเหนสงตางๆ และบอกสของวตถนนๆ ได มสวนประกอบปองกนอนตราย ลกนยนตา (Eyeball) ดงน - ควและขนตา ปองกนฝนละออง - หนงตา ปองกนอนตรายจากสงแปลกปลอมเขาตา - นาตา ผลตจากตอมนาตาทขอบบนของหางตา ชวยหลอเลยงลกตาใหชมชน (ภายในนาตามสาร ชวยฆาจลนทรย และนามนเคลอบลกนยนตา)

Page 134: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (134) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

นยนตาคนคอนขางกลมอยในเบาตา ขนาด 2.5 เซนตเมตร ประกอบดวยเนอเยอ 3 ชน ดงน

โครงสรางนยนตามนษย

1. สเคลอรา (Sclera) - เปนเยอเหนยวไมยดหยนอยชนนอกสดของนยนตา มสขาวจงเหนเปนสขาว - สวนหนาสดเยอชนนโปรงใสและนน เรยกวา “กระจกตา (Cornea)” เปนทางผานของแสง เขาสดานในตา (ปจจบนสามารถเปลยนกระจกตาใหกบผปวยทมกระจกตาพการได) 2. โครอยด (Choroid) - เปนเยอบางๆ มเสนเลอดฝอยมาเลยง และมรงควตถกระจายอยจานวนมาก ปองกนไมใหแสง ผานไปดานหลงนยนตา - ดานหนาเลนสตามแผนกลามเนอยนออกมาจากชนโครอยด เรยกวา “มานตา (Iris)” ซงมส ตางกนขนกบรงควตถ เชน มเมลานน (Melanin) มากทาใหเหนตาสดา มกวานน (Guanine) ปนกบเมลานน ทาใหเหนตาสฟา สวนคนเผอกไมมรงควตถทมานตา จงเหนมานตาเปนสแดงของเสนเลอด - ชองกลางมานตา คอ ปวปล (Pupil) จะเปลยนขนาดตามความเขมแสง กลาวคอ ในทม แสงสวางจามานตาจะคลายตว ทาใหปวปลแคบลง แตในทมดสลวมานตาจะหดตว ทาใหปวปลกวางขน มานตาจง ทาหนาทควบคมปรมาณแสงเขาสนยนตา 3. เรตนา (Retina) อยชนในสด ทาหนาทเปนจอรบภาพ ประกอบดวยเซลลรบแสง 2 ชนด คอ 3.1 เซลลรปแทง (Rod Cell) - มความไวตอแสงมาก ทางานไดดแมในทมแสงสลวๆ แตไมสามารถบอกความแตกตาง ของสได - ภายในเซลลรปแทงมสารสมวงแดง เรยกวา “โรดอปซน (Rhodopsin)” เมอไดรบแสง จะมการเปลยนแปลงไปเปน Lumirhodopsin ทาใหเกดกระแสประสาทขน ถายทอดไปตามใยประสาทจากนน Lumirhodopsin กจะเปลยนเปน Metarhodopsin แลวสลายเปนออปซน (Opsin) กบเรตนน (Retinine) ซงจะรวมตวกลบไปเปนโรดอปซนตามเดม

Page 135: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (135)

3.2 เซลลรปกรวย (Cone Cell) - ทางานไดดในทมแสงสวางมาก สามารถบอกความแตกตางของสตางๆ ได - ภายในเซลลรปกรวย มสารไวแสง คอ ไอโอดอปซน (Iodopsin หรอ Photopsin) - เรตนาแตละขางมเซลลรปกรวยประมาณ 7 ลานเซลล กระจายอยมากทางดาน หลงเรตนา - เซลลรปกรวยแบงเปน 3 ชนด คอ ชนดทรบแสงสแดง สนาเงน และสเขยว ซงอาจทาใหเกดสผสมได เชน หากกระตนเซลลรปกรวยดวยความเขมแสงเทากนจะเกดสใหม ดงน สแดง + สเขยว เหนเปนสเหลอง สแดง + สนาเงน เหนเปนสมวง - บรเวณทมเซลลรปกรวยหนาแนนทสด คอ จดกงกลางของเรตนา เรยกวา “โฟเวย (Fovea)” หากภาพตกทจดนจะเหนภาพชดเจนทสด - บรเวณทไมมเซลลรบแสงอยเลย คอ จดบอด (Blind Spot) ซงมเสนประสาทสมองคท 2 มารบกระแสประสาท จะไมสามารถรบภาพไดเลย ห เปนอวยวะรบฟงเสยง โดยการรบความถคลนเสยงระดบตางๆ และควบคมการทรงตว หของคนแบงออกเปน 3 สวนคอ

โครงสรางหมนษย

Page 136: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (136) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

1. หสวนนอก (Outer Ear) ประกอบดวย - ใบห (Pinna) เปนกระดกออนยดหยนได พบเฉพาะสตวเลยงลกดวยนานม มหนาทรบ และรวบรวมคลนเสยงผานรห - รห (External Auditary Canal) เปนทอกลวง ภายในมขนเลกๆ และตอมสรางขห (Ceruminous Gland) สรางสารคลายขผงเคลอบไมใหรหแหง นานๆ เขาจะสะสมรวมกบฝนละออง กลายเปนขหหลดออกมาเอง โดยไมตองแคะ - เยอแกวห (Tympanic Membrane) เปนเยอบางๆ กนระหวางรหกบหสวนกลาง เมอคลนเสยง ผานเขามาจะสนสะเทอน และสงแรงสนสะเทอนไปยงหสวนกลาง 2. หสวนกลาง (Middle Ear) ประกอบดวย - กระดกหรปคอน (Malleus) ทง (Incus) และโกลน (Stapes) มหนาทขยายระดบคลนเสยง เพมจากหสวนนอกประมาณ 22 เทา - ทอยสเตเชยน (Eustachian Tube) เปนทอเชอมตอกบคอหอย มหนาทปรบความดน ระหวาง ภายนอกกบภายในหใหเทากน 3. หสวนใน (Inner Ear) ประกอบดวย - คอเคลย (Cochlea) เปนหลอดยาวขดซอนกนคลายกนหอย ภายในมของเหลว เรยกวา “Endolymph” และอวยวะรบเสยง เรยกวา “Organ Of Corti” ซงมความไวตอการสนสะเทอนมาก และสงคลนไปยงเสนประสาทสมองคท 8 เพอสงตอไปยงเซรบรมตอไป - เซมเซอรควลารแคแนล (Semicircular Canal) เปนหลอดครงวงกลม 3 หลอด วางตงฉากกน ปลายหลอดพองเปนกระเปาะ เรยกวา “Ampulla” ภายในกระเปาะมกลมเซลลประสาทรบความรสก เรยกวา “Crista” และกอนหนปนเลกๆ เรยกวา “Otolith” ทาหนาทควบคมการทรงตว รบรตาแหนงและสมดลของ รางกายได โรคซฟลส และยาพวกสเตรปโตมยซน กานามยซน อาจทาลายเสนประสาทรบฟง และการทรงตวได จมก เปนอวยวะสาหรบดมกลน ประกอบดวยรจมกและโพรงจมก เปนทางผานของอากาศ เยอบจมก (Olfactory Membrane) มเซลลรบกลน (Olfactory Cell) ซงสงกระแสประสาทไปยง สมองสวน Olfactory Bulb และ Cerebrum ตามลาดบ ลน เปนอวยวะรบรส บรเวณผวดานบนลนมปมเลกๆ มากมาย เรยกวา “ปาปลลา (Papilla)” ซงภายใน มตมรบรส (Taste Bud) ทาหนาทรบรสชาตของอาหาร ตมรบรสม 4 ชนด คอ - ตมรบรสเปรยวอยบรเวณขางลน - ตมรบรสเคมอยบรเวณปลายลนและขางลน - ตมรบรสหวานอยบรเวณปลายลน - ตมรบรสขมอยบรเวณโคนลน เซลลรบรส ในตมรบรสจะสงกระแสประสาทไปตามเสนประสาทสมองคท 7 และ 9 ไปยงเซรบรม

Page 137: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (137)

ระบบตอมไรทอ 1. ระบบตอมไรทอ (Endocrine System) สรางสารเคม เรยกวา “ฮอรโมน (Hormone)” เขาสกระแสเลอด ลาเลยงไปยงอวยวะเปาหมาย (Target Organ) เพอควบคมการทางานของอวยวะใหเปนปกต 2. ตอมไรทอ (Endocrine Gland) มขนาดเลก ประกอบดวยเซลลมลกษณะพเศษ ไมมทอลาเลยง ฮอรโมนทสรางขน ตองใชกระแสเลอดชวยหมนเวยน มตนกาเนดจากเนอเยอชนตางๆ ดงน

ระบบตอมไรทอ

เนอเยอ ตอมไรทอ

เอกโทเดรม มโซเดรม เอนโดเดรม

ตอมใตสมอง, ตอมไพเนยล, อะดรนลเมดลลา อณฑะ, รงไข, อะดรนลคอรเทกซ ไทรอยด, พาราไทรอยด, ไอสเลตออฟแลงเกอรฮานส

Page 138: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (138) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ฮอรโมนจากตอมไรทอตางๆ มบทบาทตอมนษย ดงน 1. ตอมใตสมอง (Pituitary Gland หรอ Hypophysis) มขนาดเลกเทาเมลดถว อยดานลางสมองสวนไฮโพทาลามส แบงออกเปน 3 สวน ดงน

ตอมใตสมอง

Page 139: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (139)

1.1 ตอมใตสมองสวนหนา สรางฮอรโมนมาควบคมการทางานของตอมไรทออนๆ จงอาจเรยกวา “Master Gland” กได ฮอรโมนทสรางจากตอมใตสมองสวนน ไดแก โกรทฮอรโมน (Growth Hormone : GH หรอ Somatotrophin Hormone : STH) ควบคมการเจรญเตบโตโดยทวไปของรางกาย โดยเฉพาะการแบงเซลล การสงเคราะหโปรตน และการสรางกระดก ถาขาดฮอรโมนนในวยเดก จะเปนโรคเตยแคระ (Dwarfism) แตถาขาดในวยผใหญ จะเปน โรคซมมอน (Simmon’s Disease) ถามฮอรโมนนมากเกนไปในวยเดก จะเปนโรคยกษ (Gigantism) แตถามมาก ในผใหญจะเปนโรคอะโครเมกาล (Acromegaly) โกนาโดโทรฟน (Gonadotrophin) ประกอบดวยฮอรโมน 2 ชนด คอ 1. ฟอลลเคล สตมวเลตงฮอรโมน (Follicle Stimulating Homone : FSH) กระตนการเจรญของฟอลลเคลในรงไขของเพศหญง และรวมกบฮอรโมน LH กระตนให ฟอลลเคลสรางฮอรโมนเอสโทรเจน (Estrogen) กระตนการเจรญของอณฑะและหลอดสรางอสจของเพศชาย 2. ลทไนซงฮอรโมน (Luteinizing Hormone : LH) ทาใหเกดการตกไข (Ovulation) และทาใหฟอลลเคลกลายเปนคอรพสลเทยม ซงจะหลง ฮอรโมนโพรเจสเทอโรน (Progesterone) ออกมากระตนผนงมดลกชนใน (Endometrium) ใหเตรยมรบการฝงตว ของเอมบรโอ กระตนกลมเซลลอนเตอรสตเชยล (Interstitial Cell) ในอณฑะใหหลงฮอรโมนเทสโทสเตอโรน (Testosterone) จงอาจเรยก LH อกชอวา “Interstitial Cell Stimulating Hormone” หรอ “ICSH” 1.2 ตอมใตสมองสวนกลาง มขนาดเลกเหนชดในสตวครงบกครงนา ผลตฮอรโมนเพยงชนดเดยว คอ เมลาโนไซตสตมวเลตงฮอรโมน (Melanocyte Stimulating Hormone : MSH) กระตนรงควตถเมลานน (Melanin) ทผวหนงใหกระจายไปทวเซลล ทาใหผวมสเขมขน พบในสตวพวกปลา สตวครงบกครงนา และสตวเลอยคลาน ในสตวเลยงลกดวยนานม แตการเปลยนสผวเกดขน เพยงชวคราวและคอนขางชา 1.3 ตอมใตสมองสวนหลง ไมใชตอมไรทอทแทจรง เพราะสรางฮอรโมนเองไมได แตรบฮอรโมนมาจาก ไฮโพทาลามส ไดแก ออกซโทซน (Oxytocin) กระตนการหดตวของกลามเนอเรยบ เชน กลามเนอมดลกบบตวขณะคลอดบตร กลามเนอ รอบตอมนานมบบตวใหนานมหลงออกมาเลยงลกออน วาโซเพรสซน (Vasopressin) หรอแอนตไดยเรตกฮอรโมน (Antidiuretic Hormone : ADH) ควบคมการดดนากลบของทอหนวยไตเพอรกษาสมดลของนาในรางกาย หากม ADH ในเลอด นอยเกนไป จะเกดโรคเบาจด คอ มนาในปสสาวะมากกวาปกต

Page 140: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (140) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

2. ไอสเลตออฟแลงเกอรฮานส (Islets Of Langerhans) 2.1 อนซลน (Insulin) ควบคมระดบนาตาลในเลอดใหเปนปกต โดยกระตนการนากลโคสเขาสเซลลตบ และกลามเนอ เพมอตราการสลายกลโคสเพอสรางพลงงาน และเปลยนกลโคสเปนไกลโคเจนสะสมไว ถารางกายขาดอนซลน จะทาใหระดบนาตาลกลโคสในเลอดสงเกน 400 mg ตอเลอด 100 cm3 เกดเปนโรคเบาหวาน (Diabetes Millitus) มอาการปสสาวะมาก มนาตาลปนในปสสาวะ นาหนกลด ออนเพลย บาดแผลหายยาก มองภาพไมชด 2.2 กลคากอน (Glucagon) กระตนการสลายไกลโคเจนจากตบเปนกลโคส เขาสระบบหมนเวยนเลอด และกระตนการสรางกลโคสจากสารชนดอน (Gluconeogenesis) จะเหนวาการหลงฮอรโมนอนซลน และ กลคากอนถกควบคม โดยระดบนาตาลในเลอด 3. ตอมหมวกไต (Adrenal Gland) เปนตอมไรทอ รปสามเหลยมขนาดเลก อยสวนบนของไตทง 2 ขาง ประกอบดวยเนอเยอ 2 ชน คอ 3.1 อะดรนลคอรเทกซ (Adrenal Cortex) เปนเนอเยอชนนอกของตอมหมวกไตเจรญมาจากเนอเยอ Mesoderm ผลตฮอรโมนประเภท สเตรอยด มากกวา 50 ชนด แบงเปน 3 กลม คอ กลโคคอรตคอยดฮอรโมน (Glucocorticoid Hormone) ควบคมเมแทบอลซมของคารโบไฮเดรต โดยกระตนใหตบเปลยนไกลโคเจนเปนกลโคส ทาให ระดบกลโคสในเลอดสงขน มหลายชนด เชน คอรตซอล (Cortisol) คอรตโซน (Cortisone) คอรตคอสเตอโรน (Corticosterone) เปนตน มเนราโลคอรตคอยดฮอรโมน (Mineralocorticoid Hormone) ควบคมสมดลของนาและแรธาตในรางกาย โดยกระตนใหทอหนวยไต ตอมเหงอ ผนงลาไสดดนา และ Na+ เขาสเสนเลอดและขบ K+ ออกจากทอหนวยไต ฮอรโมนเพศ (Sex Hormone) มบทบาทนอยเมอเทยบกบฮอรโมนเพศทสรางจากอวยวะสบพนธ หากอะครนลคอรเทกซสรางฮอรโมนเพศมากเกนปกตจะทาใหเปนหนมสาวเรวขน เสยงหาว มขนตามรางกายมากกวาปกต ผหญงบางคนมหนวดเคราเกดขน

Page 141: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (141)

3.2 อะดรนลเมดลลา (Adrenal Medulla) เปนเนอเยอชนในสดของตอมหมวกไต เจรญมาจากเนอเยอ Ectoderm ผลตฮอรโมนทสาคญ 2 ชนด คอ อะดรนาลนฮอรโมน (Adrenalin Hormone) หรอเอพเนฟรนฮอรโมน (Epinephrine Hormone) กระตนการสลายไกลโคเจนจากตบและกลามเนอเปนกลโคส ทาใหระดบนาตาลในเลอดสงขน กระตนระบบประสาทสวนกลางใหตนตว ตดสนใจเรว และมความกลา ขณะทเปลยนอารมณ รนแรง เชน โกรธ กลว ตกใจ เปนตน นอรอะดรนาลนฮอรโมน (Noradrenalin Hormone) หรอนอรเอฟเนฟรนฮอรโมน (Norepinephrine Hormone) หลงจากอะดรนลเมดลลาและปลายประสาทของเสนประสาทซมพาเทตก มหนาทคลายอะดรนาลน เชน กระตนการเตนของหวใจและเพมระดบกลโคสในเลอด โดยสลายไกลโคเจน แตมผลนอยกวาอะดรนาลนมาก 4. ตอมไทรอยด (Thyroid Gland) เปนตอมไรทอขนาดใหญทสด ลกษณะเปนพ 2 พ อยสองขางคอหอย มเยอบางๆ เรยกวา “Isthmus” เชอมตอกนระหวาง 2 พ กลมเซลลภายในตอมไทรอยด สรางฮอรโมนได 2 กลม คอ 4.1 ไทรอกซน (Thyroxin) ควบคมอตราเมแทบอลซมในการใชออกซเจนสลายอาหารใหเกดพลงงาน ควบคมการเจรญเตบโตของรางกายโดยเฉพาะพฒนาการของสมอง กระตนเมทามอรโฟซสของสตวครงนาครงบก ทาใหลกออดเปลยนเปนกบ (หากขา ดฮอรโมนนลกออดจะไมเปลยนเปนกบ หากไดรบมากจะเปลยนแปลงรปรางเรวขน และกบมขนาดเลกกวาปกต) 4.2 แคลซโทนน (Calcitonin) มหนาทลดระดบแคลเซยมในเลอด โดยดงแคลเซยมสวนเกน ไปสะสมในกระดก ทาใหกระดกหนาขน 5. ตอมพาราไทรอยด (Parathyroid Gland) สรางฮอรโมนพาราทอรโมน (Parathormone : PTH) ทาหนาทรกษาสมดลของแคลเซยมโดยดง Ca2+ และ PO43- ออกจากกระดก และเพมการดดกลบ Ca2+ ททอหนวยไต พาราทอรโมนจะทางานตรงขามกบแคลซโทนนเพอควบคมสมดลของแคลเซยม

Page 142: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (142) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

6. อวยวะสบพนธ (Gonad) สรางฮอรโมนเพศออกมาควบคมลกษณะทางเพศ ดงน 6.1 อณฑะ (Testis) กลมเซลลเรยกวา “เลยดกเซลล (Leydig’s Cell)” ซงแทรกอยระหวางหลอดสรางอสจ จะสรางฮอรโมนเพศชาย เรยกวา “แอนโดรเจน (Androgen)” ซงมหลายชนด เชน เทสโทสเตอโรน (Testosterone) แอนโดรสทนไดโอน (Androstenedione) ดไฮโดรเอพแอนโดรสเตอโรน (Dehydroepiandrosterone) ฮอรโมนเพศชายมหนาทควบคมลกษณะเพศขนทสอง (Secondary Sexual Characteristic) ของเพศชาย เชน เสยงแตกหาว นมขนพาน ลกกระเดอกแหลม มหนวดเครา มขนบรเวณรกแร หนาอก หนาแขง และอวยวะเพศ กระดกหวไหลกวาง กลามเนอแขนขาแขงแรง เปนตน 6.2 รงไข (Ovary) กลมเซลล เรยกวา “ฟอลลคลาร เซลล (Follicular Cell)” ในรงไขจะสรางฮอรโมน เพศหญง เรยกวา “เอสโทรเจน (Estrogen)” มหนาทดงน ควบคมลกษณะเพศขนทสองของเพศหญง เชน มเสยงแหลม สะโพกผาย เตานม และ อวยวะสบพนธ ขยายใหญ มขนบรเวณรกแรและอวยวะเพศ รวมกบฮอรโมนโพรเจสเทอโรนกระตนการเจรญของตอมนานม ควบคมการมประจาเดอน รวมกบฮอรโมนออกซโทซน กระตนการบบตวของมดลกขณะคลอดบตร คอรปสลเทยม (Corpus Luteum) ทเปลยนแปลงมาจากฟอลลเคลภายในรงไข จะสรางฮอรโมนโพรเจสเทอโรน (Progesterone) มหนาทดงน รวมกบอสโทรเจนกระตนการเจรญของเยอบผนงมดลก เตรยมรบการฝงตวของเอมบรโอ การกนสารสงเคราะห ซงเรยกวา “โพรเจสทน (Progestin)” จะยบยงการหลงฮอรโมนโกนาโด โทรฟนจากตอมใตสมองไดด จงชวยยบยงการตกไขได 7. ฟโรโมน (Pheromone) เปนสารเคมทสตวหลงออกมาภายนอกรางกายแลวทาใหสตวตวอน ทเปน ชนดเดยวกนเปลยนแปลงพฤตกรรมหรอสรระของรางกายได เชน สารดงดดเฟสตรงขาม สารนาทาง สารเตอนเหต หรอหลงออกมาทาใหมการเปลยนแปลงทางสรระ พบในแมลงสงคมพวกมด ปลวก ผง เชน ผงราชน จะหลงสาร Queen Substance ออกมาใหผงงานกนทาใหเปนหมน พฤตกรรมของสตว พฤตกรรม (Behavior) เปนปฏกรยาทสงมชวตแสดงออกมา เพอตอบสนองตอการเปลยนแปลงสภาพแวดลอม ทงภายนอกและภายในของสงมชวตนนๆ กลไกการเกดพฤตกรรม มลาดบขนดงแผนภาพ สงเรา → หนวยรบความรสก → ระบบประสาทสวนกลาง → หนวยปฏบตงาน → พฤตกรรม พฤตกรรมทมมาแตกาเนด (Inherited Behavior) เปนพฤตกรรมแบบงายๆ ทมแบบแผนแนนอน และมลกษณะเฉพาะในสงมชวตชนดเดยวกนสามารถ ถายทอดทางพนธกรรมไดโดยไมตองเรยนรกอน พฤตกรรมทตอบสนองตอสงแวดลอมเพอใหเหมาะสมตอการดารงชวต เรยกวา “โอเรยนเตชน (Orientation)” แบงออกเปน

Page 143: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (143)

1. พฤตกรรมแบบไคนซส (Kinesis) เปนการเคลอนทเขาหาหรอหนสงเรา โดยไมมทศทางแนนอน พบในพวกโพรทสตหรอสตวชนตาทยงไมมระบบประสาทเจรญดพอ ตวอยางเชน - การเคลอนทเขาหาฟองแกส CO2 หรอบรเวณทมสภาพเปนกรดออนๆ ของพารามเซยม - การเคลอนทหนแสงสวางของอะมบา - การเคลอนทของเหาไมในสภาพแวดลอมทมความชนนอยๆ 2. พฤตกรรมแบบแทกซส (Taxis) เปนการเคลอนทเขาหาหรอหนสงเราอยางมทศทางแนนอน เพราะมหนวยรบความรสกเจรญด พอสมควร พบในโพรทสตและสตวชนตาบางชนด ตวอยางเชน - การเคลอนทเขาหาแสงสวางของยกลนา พลานาเรย แมลงเมา และเหบบางชนด - การเคลอนทหนแสงของหนอนแมลงวนและลกนายงลาย - การบนเขาหาแหลงอาหารของคางคาวตามเสยงสะทอน 3. พฤตกรรมแบบรเฟลกซ (Reflex) เปนการตอบสนองทนททนใดตอสงเรา โดยไมตองรอคาสงจากสมอง มแบบแผนการตอบสนอง ทแนนอนไมซบซอน พบในสตวทมระบบประสาทเจรญดแลว ตวอยางเชน - การชกเทาหนเมอเหยยบตะป การหดมอหนไฟ การกะพรบตาเมอมฝน การไอจามเมอเกด ระคายเคอง - การหดตวของหอยไปอยในเปลอก 4. พฤตกรรมแบบรเฟลกซตอเนอง (Chain Of Reflex) เปนพฤตกรรมทมมาแตกาเนด แสดงออกไดโดยไมผานการเรยนร มแบบแผนทแนนอนใน สงมชวตแตละชนด จงอาจเรยกวา “พฤตกรรมสญชาตญาณ (Instinctive Behavior)” มการตอบสนองโดยการแสดงออกตอเนองเปนลาดบ โดยพฤตกรรมรเฟลกซทเกดกอนจะ กระตนใหเกดพฤตกรรมตอไปตอเนองกนเปนลาดบ สวนใหญเปนพฤตกรรมทเกยวของกบการสบพนธ การเลยงดตวออน การสรางทอยอาศย การหาอาหาร การอพยพ พบในพวกแมลง ปลา สตวเลอยคลาน และนก ตวอยางเชน - การสรางรงของนก - การชกใยและการสรางปลอกหมไขของแมงมม - การฟกไขและการเลยงลกออนของไก - การดดนมของเดกออน - การกลงไขเขารงของหานเกรยแลค

Page 144: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (144) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

พฤตกรรมทเกดจากการรบร (Learning Behavior) เกดจากประสบการณตงแตแรกเกด จนถงตวเตมวยทาใหมการแสดงออกทซบซอนและมประสทธภาพ มหลายรปแบบ คอ 1. พฤตกรรมแบบแฮบบชเอชน (Habituation) เปนพฤตกรรมของสตวทลดปฏกรยาตอบสนองตอสงเราทไมเปนอนตรายทงๆ ทสงเรายงคง กระตนอย พบในสตวทมระบบประสาทเจรญด ซงสามารถจดจาสงเราทมากระตน และแยกไดวาสงเราใด มอนตราย หรอไม ตวอยางเชน - สนขจะเหาและหอน หรอตกใจเมอไดยนเสยง เครองบนในครงแรก ตอมาเมอไดยนซาๆ จนเคยชน กไมตอบสนองอกเพราะไมมผลตอตวเอง - ลกนกจะตกใจกลวทกสงทผานเหนอหวจงหมอบลง ตอมาจงเรยนรทจะหมอบเฉพาะศตร เชน เหยยว แตถาเปนนกชนดอนทไมเปนอนตราย หรอใบไมหลนลงมากจะไมมปฏกรยาตอบสนอง - นกจะตกใจบนหนเมอเหนหนไลกาเคลอนไหวในครงแรกๆ ตอมากไมมปฏกรยาตอบสนอง เพราะเรยนรวาไมมอนตราย 2. พฤตกรรมแบบฝงใจ (Imprinting Behavior) เปนพฤตกรรมทเกดขนในชวงเวลาสนๆ เพอตอบสนองตอสงเราทประสบเปนครงแรกของชวต ความฝงใจทเกดขนอาจจดจาไปตลอดชวตหรอฝงใจเพยงระยะหนงกได ตวอยางเชน - การเดนตามวตถทเคลอนไหวและมเสยงไดจากการมองเหนครงแรกของลกเปด ไก หรอหาน หลงฟกออกจากไข - การวางไขทดอก หรอผลไมทยงออนของแมลงวนทอง หรอแมลงหว 3. พฤตกรรมแบบลองผดลองถก (Trial And Error) เปนพฤตกรรมทเรยนรจากการไดทดลองทาดกอน แลวเลอกตอบสนองตอสงเราทเกดผลด และหลกเลยงการตอบสนองตอสงเราทเกดผลเสยหรอเกดอนตราย ตวอยางเชน - การเคลอนทของไสเดอนดนในกลองรปตว T หลงการทดลองซาๆ ประมาณ 200 ครง ไสเดอนดนจงเลอกทางทถกตอง คอ ทางทมดและชน ถง 90% ในขณะทกอนฝก การเลอกทางทเหมาะสมของ ไสเดอนดนถกตองเพยงประมาณ 50% เทานน 4. พฤตกรรมแบบมเงอนไข (Conditioning) เปนพฤตกรรมทเรยนรจากการตอบสนองสงเราแทและสงเราทเปนเงอนไขรวมกน และเมอ กระตนโดยสงเราทเปนเงอนไขเพยงอยางเดยวกสามารถแสดงพฤตกรรมเชนเดมได ตวอยางเชน สนข + อาหาร (สงเราแท) → นาลายไหล สนข + อาหาร + เสยงกระดง (สงเราทเปนเงอนไข) → นาลายไหล สนข + เสยงกระดง → นาลายไหล 5. พฤตกรรมแบบใชเหตผล (Reasoning) เปนพฤตกรรมการเรยนรขนสงสด โดยการนาประสบการณในอดตมารวมเปนประสบการณใหม เพอแกปญหาเฉพาะหนา หรอแกปญหาในสถานการณใหม พฤตกรรมแบบนไมพบในสตวไมมกระดกสนหลง สวนสตวมกระดกสนหลงเหนไดชดในคน และลงเทานน ตวอยางเชน - ลงชมแปนซ ใชกลองมาวางซอนกนเพอใหสามารถหยบกลวยในทสงๆ ได - เดกสามารถเดนออมรว หรอไขกญแจออกมาหยบอาหารนอกรวได

Page 145: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (145)

พฤตกรรมทางสงคม เปนการสงสญญาณใหสตวชนดเดยวกนหรอตางชนดกน แสดงพฤตกรรม ออกมาทาใหสตว ในสงคมนนดารงชวตอยเปนระบบได ตวอยางเชน การสอสารดวยทาทาง (Visual Communication) - การขยบปกขนลงและถขาตวเองของแมลงวนเพศผ เพอเกยวพาราสกอนจะผสมพนธ - การราแพนอวดหางของนกยงเพศผ หรอการเตนราสายตวไปมาของนกกระเรยน เพอเกยวพา ราสเพศเมย - การเตนราของผงเพอบอกแหลงอาหาร โดยพบวา เตนแบบวงกลม เรมเตนตามเขมนาฬกา และทวนเขมนาฬกา แสดงวาอาหารอยใกลๆ หางรงไมเกน 70 เมตร เตนแบบเลขแปด หรอเตนสายทอง (Waggle Dance) เรมเตนตามเขมนาฬกาในวงแรก และทวนเขมนาฬกาในวงทสองแสดงวาอาหารอยไกลจาก รงมากกวา 70 เมตร การสอสารดวยเสยง (Sound Communication) - การใชเสยงรองของกบตวผ ชะนตวเมย กระตนใหเพศตรงขามไดยนเพอการผสมพนธ - การใชเสยงสะทอนกลบของคางคาวเพอหาแหลงอาหาร การสอสารดวยการสมผส (Tactile Communication) พบในสตวชนสงเปนสวนใหญ แสดงถงความเปนมตร ความออนนอม และมผลตอพฒนาการ ทางอารมณ ตวอยางเชน - สนขเลยปากสนขตวอนทเหนอกวา - ลงชมแปนซยนมอใหตวอนทมอานาจเหนอกวาจบในลกษณะหงายมอ - ลกนกนางนวลใชจงอยปากจกทจงอยปากแม เพอใหแมคายอาหารออกมา การสบพนธ การสรางสมาชกใหมแกประชากรพรอมกบการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม เพอดารงเผาพนธไมใหสญหาย ม 2 ระดบ คอ 1. ระดบเซลล (การแบงเซลล) 2. ระดบสงมชวต (ตวของสงมชวต) Organismic reproduction - Asexual Reproduction 1. Fission 2. Fragmentation 3. Budding 4. Regeneration 5. Sporulation 6. Vegetative propagation Fission สวนใหญพบใน protists หลงจากแบง เซลลจะแยกไปเจรญเตบโต Sporulation เซลลแบงนวเคลยสหลายครง (mitosis) จนไดเซลลขนาดเลกจานวนมาก และแตละเซลล เรยกวา spore - Sexual Reproduction มองคประกอบ 3 อยาง คอ 1. อวยวะสบพนธ (Reproductive organs) 2. การสรางเซลลสบพนธ (Gametogenesis) 3. การปฏสนธ (Fertilization) Conjugation เปนการสบพนธแบบอาศยเพศของพารามเซยมโดยพารามเซยม 2 ตว จบคกน และมการแลกเปลยนสารพนธกรรม

Page 146: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (146) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ตางรางแสดงความแตกตางของการสบพนธแบบ Asexual Reproduction และแบบ Sexual Reproduction ประเภท ลกษณะ

Asexual reproduction - ไมตองการอวยวะพเศษเฉพาะ - สวนตางๆ ของรางกายมการสรางเซลลใหมโดยการแบงเซลลแบบ mitosis - ไมมการรวมกนของนวเคลยสในเซลลสบพนธ - ลกษณะทางพนธกรรมรนลกไมเปลยนแปลงจากรนพอ-แม - รนลกทนทานตอการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมไดนอย

Sexual reproduction - มการสรางเซลลสบพนธของเพศผและเพศเมย - มการแบงเซลลแบบ meiosis เพอลดจานวนโครโมโซม - จานวน chromosome ลดลงครงหนงของเซลลรางกาย - มการผสมกนของเซลลสบพนธทงสองเพศเรยกวา การปฏสนธ (fertilization) - พบไดในสงมชวตทมรางกายซบซอน

Gamete Isogamete - มรปรางและขนาดเหมอนกน แยกเพศยาก พบในโพรตสตบางชนด Heterogamete - Anisogamete รปรางเหมอนกนแตขนาดตางกน พบในโพรตสตบางชนด - Oogamete แตกตางกนทงขนาดและรปราง Gametogenesis การสรางเซลลสบพนธในสตว (Animal gametogenesis) แบงออกเปน 2 ชนด คอ - การสรางอสจ (Spermatogenesis) - การสรางไข (Oogenesis)

ตารางเปรยบเทยบระหวางการสรางอสจและการสรางไข ความแตกตาง Spermatogenesis Oogenesis

ตาแหนงทเกด Seminiferous tubules Ovary oogonium (2n) และพฒนาเปน 1° oocyte (2n)เซลลเรมตน 1 Spermatogonium (2n) ในชวงกอนคลอด 1 เดอน Meiosis I 2 2° Spermatocyte (n) 2° oocyte (n) และ 1 st polar body (n) Meiosis II 4 Spermatid (n) Ootid (n) ในระยะ metaphase II และ 1st polar body

(n) และจะแบงเซลลตอไปจนได ovum และ 2nd polar body (n) เมอมการปฏสนธ

Differentiation Spermatozoa (n) Ovum (n) * 1st polar body (n) และ 2nd polar body (n) จะสลายไป

Page 147: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (147)

แสดงตาแหนงทมการสรางเซลลอสจ

แสดงการสรางเซลลสบพนธในคน

Page 148: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (148) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

แสดง

องคป

ระกอ

บของ

อวยว

ะในร

ะบบส

บพนธ

เพศช

าย

Page 149: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (149)

แสดง

อวยว

ะในร

ะบบส

บพนธ

เพศห

ญง

Page 150: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (150) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ตารางแสดงชนดและการทางานของฮอรโมนทเกยวของกบระบบสบพนธในเพศชาย ชนด อวยวะเปาหมาย การทางาน

GnRH Follicular stimulating hormone (FSH) Interstitial cell stimulating hormone (ICSH)

ให ant.pituitary gland Leydig cell

กระตนใหหลง FSH และ ICSH (LH) กระตนการเจรญของ seminiferous tub. สราง androgen

Androgen - testosterone - aldosterone

กระตนการเกด 2° male characteristics ยบยงการหลง ICSH, hypothalamus

ตารางแสดงชนดและการทางานของฮอรโมนทเกยวของกบระบบสบพนธในเพศหญง

ชนด อวยวะเปาหมาย การทางาน GnRH Follicle stimulating hormone (FSH) Estrogen Luteinizing hormone (LH) Progesterone Oxytocin Prolactin

ant. pituitary gland 1° oocyte ทม follicle cell เซลลไข ผนงมดลก มดลก ตอมนานม

กระตนให ant. pituitary gland หลง FSH และ LH กระตนให 1° oocyte ทม follicle cell ลอมรอบมการแบง mitosis กระตนการเกด 2° female characteristicsและผนงมดลกหนาตว ทางานรวมกบ FSH กระตนใหไขเจรญเปน corpus luteum ทางานรวมกบ estrogen กระตนผนงมดลกใหหนาตว ยบยงการสราง FSH และ LH ทางานรวมกบ prostaglandin ชวยในการบบตวของมดลกทาใหเดกคลอด กระตนตอมนานมสรางนานม กระตน corpus luteum สราง progesterone

Page 151: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (151)

แสดง

การท

างาน

ของฮ

อรโมนในร

ะบบส

บพนธ

เพศช

าย

แสดง

การท

างาน

ของฮ

อรโมนในร

ะบบส

บพนธ

เพศห

ญง

Page 152: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (152) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

(a)

(b)

แสดงการกระตนการทางานของตอมนานม

Page 153: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (153)

แสดงระดบของฮอรโมนชนดตางๆ

แสดงการเปลยนแปลงของเซลลไขและการทางานของฮอรโมนในระบบสบพนธเพศหญง

ปจจยทเกยวของกบการสบพนธ สตวทระบบรางกายไมซบซอน จะอาศยปจจยสงแวดลอมภายนอกกระตนใหมการสรางฮอรโมน จงม 2 ปจจย คอ สงแวดลอมภายนอก และฮอรโมน แตสตวเลยงลกดวยนานมไมอาศยปจจยสงแวดลอมภายนอก แตจะขนกบ ฮอรโมนเพยงอยางเดยว การปฏสนธ (Fertilization) แบงออกเปน 2 ประเภท คอ การปฏสนธภายนอก (External fertilization) คอ การรวมตวระหวางไขกบอสจ โดยทเพศเมยปลอยไข ออกมาภายนอกและเพศผปลอยอสจออกมาผสม โดยมนาเปนสอ เชน ในปลา กบ ซงเพศเมยนนมกผลตไขออกมา เปนจานวนมาก และไดตวออนมากมาย เพอใหเหลอรอดชวตในสภาพแวดลอมทเตมไปดวยศตร และการดนรน ตอส ในกลมตวออนทตองมาเจรญอยภายนอก มกมกรรมวธในการอยรอด เชน การสรางเปลอกแขงหมตวออนไว จนกวาจะเจรญเตบโตพอทจะชวยตวเองได จงหลดจากเปลอกออกมา การปฏสนธภายใน (Internal fertilization) คอ การทเพศผปลอยอสจออกเขาไปผสมกบไขทอยภายใน เพศเมย พบมากในสตวบก เมอผสมแลวตวออนอาจถกสงมาเจรญภายนอก เชน นก ไก สตวปกและสตว สะเทนนาสะเทนบกบางชนด หรอเจรญอยภายในจนถงระยะหนงแลวหลดออกมาอยภายนอก ในกรณทเพศเมยเลยงตวออนภายในครรภ พบวาจานวนตวออนทเกดจากการผสมครงหนงๆไมมากนก เพราตวออนเหลานจะไดรบการเลยงดปกปองอยางด

Page 154: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (154) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การปฏสนธของสตวเลยงลกดวยนม - เรมจาก Acrosomal reaction โดย sperm วายมาทไขทม zona pellucida หม (คลาย vitelline layer) และม receptor แลว sperm ปลอย hydrolytic enzyme เพอเขาไป egg plasma membrane - เกดการเชอมรวมกนของ cell membrane ของ sperm และ egg เกด membrane potential ปองกน sperm ตวอนเขามาผสม เกดการเปลยนแปลงประจไฟฟาทบรเวณผว membrane อยางรวดเรวเรยกวา fast block to polyspermy - Cortical granule ปลอยสารออกมาและไมทาให fertilization membrane หนาตว แตจะแขงตว โดยท Fertilization membrane ขดขวางไมให sperm ตวอนเขาผสม เปน slow block to polyspermy

คอเกดการหนาตวขนอยางชาๆ Microvilli ของ egg จะนา sperm เขาไปทงเซลล (basal body ใน tail จะบบตวเปน centriole ของ zygote) แลว Sperm nucleus กระตนไข (2nd oocyte) แบง meiosis ตอแลวนวเคลยส sperm กบไขจะหลอมรวมกนได zygote (2n) แลวแบง mitosis เพอเพมจานวนเซลลตอไป การตงครรภ (Pregnancy) ขณะทเรมตงครรภจนคลอด ระดบฮอรโมนในเลอดจะเปลยนแปลงไป เรมจาก รกลก (fetal placenta) สราง Human Chorionic Gonadotropin(HCG) ชวยยดอาย corpus luteum ใหอย 3-4 เดอน หลงจากนนรกกจะสราง estrogen และ progesterone แทนเพอชวยให embryo ไมหลดจากมดลก ตลอดการตงครรภ อยางไรกดฮอรโมน progesterone ตองมระดบสงกวา estrogen เพราะวาสมบตของ estrogen ไปทาใหมดลกบบตว สวน progesterone ทาใหมดลกลดการบบตวลง ขณะตงครรภ ฮอรโมน prolactin จะคอยๆ เพมระดบขน และจะขนสงมากเมอใกลกาหนดคลอด เมอทารก คลอดออกมาแลวถาแมใหลกดดนม ระดบฮอรโมน prolactin ยงคงสงอย เมอใกลคลอด ฮอรโมน estrogen จะมระดบสงขนทนททนใด จนมระดบสงกวา progesterone มดลกจะบบตว อยางแรงจนถงนาคราแตก ดนใหทารกหลดออกมาจากมดลกผานชองคลอด และรกหลดตามออกมา เมอรกหลดออกมา ระดบฮอรโมน estrogen และ progesterone จะลดระดบลงมาทนทอยในระดบปกต ในระหวางทลกดดนม แรงกระตนจากการดดนม (suckling stimulus) จะผานเขาสระบบประสาท ไปยบยงการหลงของ gonadotropins (FSH, LH) จากตอมใตสมองสวนหนา ทาใหไมมการเจรญของถงไข และไมมการตกไข ถาลกเลกดดนมจะไมมตวยบยงการหลงของ gonadotropins ตอมใตสมองสวนหนาจะหลง FSH, LH ออกมา วงจรกเรมขนใหม

Page 155: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (155)

Multiple pregnancy ในการปฏสนธบางครงอาจทาใหเกดตวออนไดมากกวา 1 อาจเกดจากไขและอสจมากกวา 1 เชน ไข 2 ใบ อสจ 2 ตวเรยกวา dizygotic (fraternal) twins อาจเปนเพศเดยวกนหรอตางเพศกนกได ลกษณะทาง พนธกรรมตางกน หรอเกดจากไข 1 ใบอสจ 1 ตวเรยกวา monozygotic (identical) twins แตเกดความผดปกต ในการแบงเซลล เชน เกดการแยกของ blastomere หรอ inner cell mass ออกเปน 2 กลม การแบงหลงเกด ชอง amniotic cavity แลวเจรญเปนตวออน (embryo) เพมขน ซงมลกษณะทางพนธกรรมเหมอนกน และเปนเพศเดยวกน การผสมเทยม

วธการ สาเหต ลกษณะทวไป ขนตอน In Vitro

Fertilization (IVF)

แมม fallopian tube ทตบตน

ปฏสนธนอก รางกาย

(ในหลอดแกว)

เจาะไขทสกใสในจานเพาะเชอ นา sperm เขาผสมกบไขในจานแกว นา zygote (2 วน) ใสกลบเขามดลกแม

Gamete Intra Fallopian

tube Transfer (GIFT)

ตองมทอนาไขปกต กระตนใหไขตกหลายใบ ดดไขผหญงออกมาเกบไวในหลอด ดด sperm ใสในหลอดโดยมฟองอากาศกน ฉดไขและ sperm เขาไปททอนาไข นา blastocyst cell มาฝงทผนงมดลก

ZIFT คลาย IVF ผสมอสจและไขนอกรางกาย จนไดระยะ zygote ฉด zygote กลบเขาไปในทอนาไข

ICSI เพศชายมอสจนอยมาก คณภาพของอสจไมด

ใชเขมแกวเลกๆดดอสจ 1 ตว ฉดเขาไปในไขโดยตรง เลยงในตอบจนไดตวออนประมาณ 4-8 เซลล นาตวออนนกลบเขาไปในโพรงมดลก

การเจรญเตบโตของสตว กระบวนการทสาคญตอการเจรญเตบโต ม 4 ขนตอน คอ 1. การแบงเซลล เพอเพมจานวนเซลล (cell multiplication) แตยงไมพฒนาเปนเซลลททาหนาทเฉพาะ 2. การเพมขนาดของเซลล (cell growth) เกดจากเซลลไดรบอาหารทเพยงพอ 3. การเปลยนแปลงเซลลเพอทาหนาทเฉพาะอยาง (cell differentiation) มการรวมกลมเซลลททาหนาท เหมอนกน กลายเปนเนอเยอ 4. การเปลยนแปลงรปรางเปนอวยวะและเกดรปราง (morphogenesis)

Page 156: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (156) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

เสนโคงของการเตบโต (growth curve) เสนโคงทแสดงอตราการเตบโต อาจจะวดออกมาเปนหนวย นาหนกทเพมขนตอหนวยเวลาทเปลยนไป สงมชวตสวนใหญ จะมเสนโคงของการเตบโตเปนรปตว S หรอ sigmoid curve เสมอ

แสดงเสนโคงการเจรญเตบโตของคนเปรยบเทยบกบกง

เซลลไขของสตวประเภทตางๆ พรอมทจะเกด fertilization ในระยะตางๆ กน เชน 1. ตงแตยงไมเกด meiosis เชน หนอน 2. ระยะ meiosis I เชน Ascaris 3. ระยะ meiosis II เชน สตวเลยงลกดวยนม คน 4. เมอเกด meiosis สมบรณ เชน สตวพวก echinoderms Embryonic development เปนการศกษาชวงระยะการเจรญของเอมบรโอ ซงจะเรมตนหลงจากไขเกดการปฏสนธแลว เอมบรโอ ระยะแรก คอ Zygote ระยะเอมบรโอจะสนสดเมอเกดอวยวะตางๆ ครบ ในสตวชนดตางๆ จะมชวงเวลาของการ เกดเอมบรโอแตกตางกน เชนในคน ประมาณ 8-10 สปดาห ไกประมาณ 4 วน และกบประมาณ 2 วน เปนตน จากไซโกตซงเปนเซลลเดยวไปสสภาพทซบซอนขน โดยเกดขนเปนลาดบขนตอนตางๆ ดงน Cleavage เปนกระบวนการทไซโกตมการแบงเซลลแบบ mitotic division อยางรวดเรว ทาใหได เอมบรโอทมหลายเซลล เรยกวา blastula ระยะ cleavage เซลลจะผาน S และ M phase ของ cell cycle โดยไมเกด G1 และ G2 และเอมบรโอไมเพมขนาดขน cytoplasm ของ zygote จะแบงจนไดเซลลเลกๆ จานวนมาก เรยก blastomere องคประกอบในเซลล (mRNA, proteins, yolk) กระจายไมสมาเสมอ (polarity) yolk เปน key factor ในการกาหนด polarity และมผลตอ cleavage Zygote ประกอบดวย 2 สวน ไดแก vegetal pole และ animal pole โดยทการเกด Cleavage ท animal pole เกดขนเรวกวาท vegetal pole ผลของ cleavage ไดเอมบรโอมลกษณะเปนกอนกลมตน เรยกวา morula ตอมาเกดชองวางทมของเหลว บรรจอย (blastocoel) ภายใน morula เรยกเอมบรโอระยะนวา blastula ใน cytoplasm ของไขกบจดเรยงตวใหมขณะเกด fertilization ทาใหเกดบรเวณสเทา ทเรยกวา gray crescent ซงเกดบรเวณตรงกลางของไขดานตรงขามกบท sperm เจาะเขาไป

Page 157: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (157)

ตารางแสดงความแตกตางปรมาณ yolk ทอยในไขมผลตอ cleavage ปรมาณไข ลกษณะการเกด Cleavage

นอยหรอปานกลาง การแบงเซลลเกดขนตลอดทงไข เรยก holoblastic cleavage มาก แบงเฉพาะสวนทไมม yolk ดาน animal pole เรยก meroblastic cleavage

ตารางแสดงลกษณะการเกด cleavage ของสงมชวตแตละชนด

สงมชวต รปแบบของ Clevage เมนทะเล คน

กบ ไก

equal holoblastic cleavage unequal holoblastic cleavage meroblastic cleavage

Gastrulation เปนกระบวนการเกดเนอ 3 ชนเรยกวา embryonic germ layers แบงออกเปน ectoderm เนอชนนอกของ gastrula mesoderm เนอชนกลาง และ Endoderm เนอชนใน ซงเปนทอยาวใน นอกจากนนระยะนเปนระยะทเกด cell motility ซงกอใหเกดการเปลยนแปลง 2 รปแบบ คอ การเปลยนแปลง รปรางของเซลลและการเปลยนแรงยดเหนยวระหวางเซลล Organogenesis การเกดอวยวะตางๆจากเนอเยอ 3 ชน คอ - neutral tube และ notochord เปนอวยวะแรกทเกดขนในกบ และ สตวพวก chordate อนๆ - dorsal mesoderm เหนอ archenteron รวมกนเกดเปน notochord - ectoderm เหนอ notochord หนาตวขนเกดเปน neutral plate แลวบมลงไปเปน neutral tube ซงตอไปจะเจรญเปน brain, spinal cord และมอวยวะอนๆ เกดขนตามมา

แสดงการแบงเซลลของเอมบรโอในระยะตางๆ

Page 158: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (158) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การเจรญเตบโตของกบ ไขกบเปนไขชนด telolecithal egg ซงปนไขทมไขแดงรวมกน อยทางดานใดดานหนงของไข โดยดานบน ของไข มไขแดงนอย มนวเคลยสอยดวย เรยกบรเวณนวา animal pole ดานลาง จะมไขแดงสะสมอยมาก เรยกวา vegetal pole ไขกบทออกมานอกตวแมอยในระยะ metaphase II เมอถกผสมจากอสจเปน zygote แลว จะแบงเซลลแบบ mitosis ไปเรอยๆ โดยทขนาดของเซลลเลกลงทกท และมจานวนเพมขน ระยะนเรยกวา cleavage stage จนไดเอมบรโอรปรางคลายนอยหนาเรยกวา morula จากนนเซลลทอยดานในจะเคลอนท แยกออกจากกน ทาใหเกดชองวาง blastocoel ทมของเหลวอย เอมบรโอระยะนเรยกวา blastula stage ตอมา เซลลดานบนมการแบงเซลลอยางรวดเรวกวาเซลลดานลาง ทาใหเซลลดานบนเคลอนทลงมาคลมดานลางไว พรอมทงดนเซลลดานลางใหบมเขาไปขางใน แลวเซลลดานบนทแบงลงมากเคลอนทตามเขาไปทาใหเซลลตางๆ ของตวออนเรยงกนเปนชนๆ และมชองใหมเกดขน คอ gastrocoel เอมบรโอระยะนเรยกวา gastrula stage

แสดงการพฒนาของตวออนกบ

blastocoel จะมขนาดเลกลงเรอยๆ เนองจากถกเบยด และหายไป ในขณะทชอง gastrocoel ขยายใหญขน บรเวณปากชอง gastrocoel คอ blastopore พบวา สวนของ blastopore จะเจรญเปนทวารหนก สวนตรงขามกบ blastopore จะเปลยนแปลงไปเปนปาก ดงนนกบจงเปนสตวทมทวารหนกเกดกอนปาก (deuterostome) gastrocoel จะพฒนาเปนทางเดนอาหาร และการพฒนาของระบบประสาทโดยเรมจาก ectoderm ทอยเหนอ notochord หนาตวขนเปน neural plate จากนนขอบดานซายและดานขวาของ neural plate ยกตวขนเปน neural folds จนในทสดเมอ neural folds โคงเขาชดกนเกดเปน neural tube ขณะท mesoderm ทอยดานขางของ notochord จะแปรสภาพไปเปน somites (อย 2 ขางของ neural tube)

Page 159: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (159)

การเจรญเตบโตของไก ไขเปนชนด polylecithal egg ไดแก ไขทมไขแดงบรรจเปนอาหารสะสมอยเปนจานวนมาก มเพยง บรเวณเลกๆ ใกลผวเซลลเทานนทไมมไขแดงอย สวนนมนวเคลยสและไซโทพลาซมอย (germinal spot) เซลลของไขไก คอ สวนทเรยกวาไขแดงเทานน ไขขาวและเปลอกไขเปนสวนประกอบทอยภายนอกเซลล ไกเปนสตวทมการปฏสนธภายในตว อสจจะเขาปฏสนธกบไขกอนทจะมการไขขาวและเปลอกไขมาหม เมออสจ ปฏสนธกบนวเคลยสไข จะได zygote และ cleavage จนไดเอมบรโอระยะ blastula และ gastrula ตามลาดบ ทาใหจดบนไขแดงเกดเปนบรเวณกวาง เรยกวา germinal disc เรมดวยการแยกชนของเซลลในระยะ blastula ออกเปน 2 ชน ชนบนเรยกวา epiblast เจรญเปลยนแปลง ไปเปนเนอเยอชนนอก สวนชนลาง คอ hypoblast เจรญไปเปนเนอเยอชนใน ชองระหวางชนทงสอง คอ blastocoel ระยะ gastrula จะเกดการเคลอนทของ epiblast เขาไปใน blastocoel ซงจะเจรญพฒนา ไปเปนเนอเยอชนกลาง กลมเซลล epiblast ดานขวาและซายเคลอนทเขาสแนวกลาง และมวนตวเขาไปขางใน เรยกวา primitive streak โดยกลมเซลลทางดานหนาสดเรยกวา Hensen’s node มวนตวเขาไปกอน เกดเปนแทง notochordเนอเยอทง 3 ชน จะเจรญไปเปนอวยวะตางๆของไก และเจรญไปเปนโครงสรางทอย นอกเอมบรโอ (extraembryonic structure) ซงโครงสรางเหลานจาเปนสาหรบสงมชวตทออกลกเปนไข 4 อยาง คอ - ถงไขแดง (yolk sac) - ถงนาครา (amnion) - chorion - allantois

แสดงการพฒนาของเซลลในระยะ Blastula ของตวออนไก

Page 160: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (160) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

แสดงโครงสรางไข

โครงสรางของไข

ตารางแสดงโครงสรางของไขไก องคประกอบ ลกษณะ บทบาท

ถงไขแดง (yolk sac)

- เปนสวนทมเสนเลอด เพอลาเลยงอาหารจาก endodermal cell - เจรญมาจากเนอเยอชนใน และบางสวนของเนอเยอชนกลาง และบางสวนของเนอเยอชนกลาง

ภายในบรรจอาหารสาหรบ ตวออน

allantoids - เจรญจากเนอเยอชนใน - เจรญออกจากตวเอมบรโอแทรกชดไปกบเปลอกไข - มขนาดใหญขนเมอเอมบรโอมอายมากขน

แลกเปลยนแกสกบภายนอก,เกบของเสยพวก uric acid

ถงนาครา (amnion)

- เปนถงชนใน อยใกลเอมบรโอ มของเหลวบรรจ ปองกนการกระทบกระเทอน

Chorion - เปนถงชนนอก ลอมรอบเอมบรโอ และโครงสรางทอยนอก เอมบรโอทงหมด - อยใกลเปลอกไข

แลกเปลยนแกส

Chorionic cavity

- ชองระหวางถงนาคราและคอเรยน ตดตอไปถงชองเอมบรโอได

เปลอกไข (shell)

ปองกนสวนประกอบทงหมดภายในไข ปองกนการสญเสยนาได อยางด

Page 161: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (161)

การเจรญเตบโตของคน ไขเปนชนด alecithal egg คอ มไขแดงสะสมอยนอยมาก การปฏสนธเกดท fallopian tube สวนตน แลว embryo จะเคลอนตวจนกระทงมาฝงทผนงมดลก (endometrium) ระยะทมการฝงตวของเซลล คอ ระยะ blastocyst Blastocyst มเซลล 2 กลม คอ trophoblast เรยงตวอยรอบๆ และ inner cell mass อยตรงกลาง ฝงตว (implantation) ทผนงมดลกจะฝงในวนท 7 หลงปฏสนธแลวจงเกดรก (placenta) ซงม 2 สวน คอ รกแม (maternal placenta) เกดจาก endometrium ของแม และรกลก (fetal placenta) ประกอบดวยสวนถง chorion ทพฒนาจาก embryo ระยะ blastocyst น blastomere แบงออกเปน 2 กลม คอ กลม trophoblast ทลอมรอบชอง blastocyst cavity ซงจะเจรญเปนสวนหนงของรกและหาอาหารเลยงตวออน อกกลมหนง อยทางดานบนเรยกวา inner cell mass เจรญเปนตวออนตอไป หลงจากปฏสนธ embryo จะสรางถง chorion ลอมรอบ บางสวนของถงยนเปนแขนงเลกๆ เรยกวา chorionic villi แทรกไปใน endometrium ของมดลก และพฒนาเปนรก Embryo สรางถงนาคราหอหมตวเองปองกนกระแทก ซงประกอบดวยฮอรโมนและเอนไซม รวมทงสารอาหารตางๆ

แสดงการพฒนาของทารกในครรภ

Page 162: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (162) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การคมกาเนด (Contraception) การคมกาเนดมไดหลายวธ สามารถเลอกใชตามความเหมาะสมของสขภาพ ความสะดวก และรางกายของ แตละบคคล ประสทธภาพในการคมกาเนดแตละวธนน ขนอยกบความถกตองในการใช ซงอธบายพอสงเขปไดดงน ผหญง - ปองกนไมใหไขสก ไมใหเกด ovulation โดยทานยาคมกาเนดทม estrogen / progesterone - ปองกนบรเวณทมการปฏสนธ โดยการผกหรอตดทอนาไข - ปองกนการปฏสนธจาก sperm โดยการใชยาฆา sperm หรอการใชแผนครอบกนปากมดลก การใช ถงยางอนามย - ปองกนการฝงตวของ blastocyst โดยใสหวงคมกาเนด - การนบวนปลอดภย - การทาแทง - การทาหมน ยาเมดคมกาเนด เปนการปองกนการตกไข ประกอบดวยฮอรโมน 2 ชนด คอ progestin (โพรเจสเทอโรนสงเคราะห) และ เอสโทรเจน ซงจะมผลไปยบยงการหลง LH และ FSH วธใช คอรบประทานครงละ 1 เมดเปนเวลา 3 สปดาห แลวหยด สปดาหตอไปจะเวนการรบประทาน หลงจากนนเมอขาดฮอรโมนประจาเดอนจะไหล วธนเปนวธทม ประสทธภาพสงถง 99.7 เปอรเซนต การฉดยาคมกาเนด เปนการปองกนการตกไขไดอกวธหนง โดยฉดฮอรโมน progestin ฮอรโมนน โดยออกฤทธกดการทางาน ของตอมใตสมองสวนหนา ฉดเขากลามเนอของสตรทตองการคมกาเนดทกๆ 3 เดอน

Page 163: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (163)

การฝงแคปซลเขาใตผวหนง เปนการฝงฮอรโมน progestin ทเปนแคปซลบรเวณใตทองแขน ฮอรโมนถกปลอยออกจากแคปซล ในปรมาณนอยๆ อยางตอเนองในกระแสเลอด มผลยบยงการตกไขและกระตนการหลงเมอกเหนยวในชองคลอด การฝงแคปซลจะอยได 5 ป มผลขางเคยงสาหรบผใช คอ กระปดกระปอยอาจนานถง 1 ป การใช diaphragm เปนวธการคมกาเนดโดยใชฝาครอบปากมดลก เพอปองกนการเขาไปปฏสนธของอสจ กอนใชมกจะทาครม ลงบน diaphragm เพอฆาอสจ อตราการตงครรภโดยวธการใชไดอะแฟรมนอยกวา 10% การปองกนการฝงตวของตวออน (prevent implantation) เปนวธการคมกาเนดโดยวธการใสหวง (intra-uterine device หรอ IUD) เปนพลาสตกรปกลม หรอโคง ขนาดเลก สอดเขาไปในมดลก การใสครงหนงอาจทงไวไดนานถง 10 ป หรอจนตองการมบตร กลไกการทางาน ของวธการนยงไมสามารถระบไดชด แตพบวารางกายผลตเมดเลอดขาวออกมาตอตานสงแปลกปลอม ขอเสย คอ เลอดไหลกระปดกระปอยและเปนลม เสยงตอการอกเสบของมดลก ปจจบนไมเปนทนยมใช และเปนวธทม ประสทธภาพถง 90 เปอรเซนต การคมกาเนดแบบนบวน (rhythm method) เปนการหลกเลยงการมเพศสมพนธในชวงไขตก จากการศกษาพบวา ไขทตกสามารถมชวตอยในทอนาไข ไดนาน 24 ถง 48 ชวโมง สวนอสจอยในทอนาไขไดนานถง 72 ชวโมง ดงนนจงควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในชวง 7 วนกอนและหลงไขตก ประสทธภาพของการคมกาเนดดวยวธน ตองใชควบคไปกบความรเรองการ เปลยนแปลงของอณหภมในรางกาย การเปลยนแปลงของเมอกในชองคลอด เปนตน อตราการตงครรภจากการ คมกาเนดแบบนบวน คอ 10 ถง 20% การแทง (abortion) ภาวะสนสดการตงครรภกอนถงกาหนดคลอดตามปกต เนองจากการตายของตวออนหรอทารก แบงออก เปน 3 ประเภท คอ 1. การแทงเอง (spontaneous abortion) เกดจากความผดปกตของตวออนเอง พบประมาณ 1 ใน 3 ของหญงตงครรภ 2. การทาแทงเพอการรกษา (therapeutic abortion) เปนวธการทาแทงเพอรกษาชวตของแมทมปญหา ดานสขภาพทางกายหรอจตใจ หรอเมอพบความผดปกตของตวออน 3. การทาแทงเพอการคมกาเนด ซงเปนการทาแทงทใชวธแตกตางกนตามอายทารก เชน ชวง 3 เดอนแรก ใชวธการดดออก หลงจาก 3 เดอนขนไป ใชวธการถางขยายปากมดลกและดดออก เปนตน

Page 164: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (164) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ผชาย - การหลงภายนอก โดยฝายชายจะหลงนากามภายนอกระบบสบพนธเพศหญง พบวาโอกาสในการ ตงครรภมสงถง 22 เปอรเซนต - ปองกนไมใหอสจ ออกมาภายนอก โดยการทาหมน ตดท vas deferens (vasectomy) - ปองกนการปฏสนธ โดยการใชถงยางอนามย

ตางรางแสดงความแตกตางการทาหมนชายและการทาหมนหญง ความแตกตาง ชาย (Vasectomy) หญง (Tubal ligation) จดมงหมาย ไมใหอสจผานทออสจออกมา ไมใหไขผานทอนาไขมาผสมกบอสจ วธการ ตดทอ vas deferens ออกสวนหนง ตดทอนาไขออกสวนหนงและผกปลายไว ผล อสจถกดดซมกลบเขาไปในอณฑะ

นาอสจจะไมมอสจอย ไขยงคงมการเจรญแตผานออกไปผสมไมได

การแกหมน การเชอมตอทอ vas deferens การเชอมตอทอนาไข พชดอก มองคประกอบของระบบสบพนธ ดงน - กลบเลยง (sepal) มสเขยวลกษณะคลายใบ - กลบดอก (petal) เปนชนทมสสวยงาม - เกสรตวผ (stamen) ประกอบดวยอบเรณ (anther) และกานชอบเรณ (filament) - เกสรตวเมย (pistil) ประกอบดวย ยอดเกสรตวเมย (stigma) กานเกสรตวเมย (style) และรงไข (ovary) กระบวนการสรางเซลลสบพนธของพชดอก Microsporogenesis Anther ม pollen sac ภายในประกอบดวย microspore mother cells แบงเซลลแบบ meiosis I และ II ไดเปน diad และ tetrad microspores ตามลาดบ ในแตละTetrad microspore แตกออกเปน 4 microspores แตละ microspore แบงนวเคลยสแบบ mitosis ได generative nucleus และ tube nucleus เรยก microspore ทม 2 นวเคลยส วา ละอองเรณ (pollen grain, pollen, male gametophyte) Megasporogenesis Ovary ม ovule ซงม megaspore mother cell แบงแบบ meiosis I และ II ได 4 นวเคลยส (n) ซง 3 นวเคลย สสลายไป สวน 1 นวเคลยส ทเหลอแบงแบบ mitosis 3 ครง ได 8 นวเคลยส มการจดเรยงตวของนวเคลยสไดเปน embryo sac (female gametophyte) ประกอบดวย 3 antipodal cells อยทางดาน antipodal end สวนทางดาน micropyle ประกอบดวย 1 egg cell และ 2 synergid cells สวนตรงกลางประกอบดวย 2 polar nuclei

Page 165: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (165)

การถายละอองเรณ (pollination) Tube nucleus สรางหลอดละอองเรณ (pollen tube) เขาสรงไขทาง micropyle จากนน Generative nucleus แบง mitosis ได 2 sperm nuclei โดย 1 sperm nucleus ผสมกบเซลลไขไดเปน zygote (2n) อก 1 sperm nucleus ผสมกบ polar nuclei ไดเปน endosperm (3n) การผสมทเกดขน 2 ครงใน embryo sac เรยกวา การเกดปฏสนธซอน (Double fertilixation)

แสดงองคประกอบของดอก

แสดงการเกดปฏสนธซอนของพชมดอก

Page 166: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (166) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

แบบฝกหด 1. จะพบม Spermatocyte และ Oocyte ในหลอดสรางอสจและรงไขของคน เมอมอายประมาณเทาไหร 1) 1 ขวบ และ 5 ขวบ 2) 1 วน และ 1 วน 3) 13 ป และ 8 เดอน (ในครรภมารดา) 4) 13 ป และ 11 วน 2. ในนวเคลยสของเซลลใดไมพบฮอมอโลกสโครโมโซม 1) เซลลทรงไขของดอก 2) ไมโครสปอรมาเทอรเซลล (microspore mother cell) 3) เซลลแอนตโพแดล (antipodal cell) 4) ไซโกต 3. เซลลคใดมสภาพเปนแฮพลอยด (haploid) เหมอนกน 1) สเปอรมาโทโกเนยม, สปอร 2) โอโอไซตระยะท 2 (secondary oocyte), ละอองเรณ 3) สเปอรมาไซตระยะแรก (primary spermatocyte), โอโอโกเนยม 4) สปอรมาเทอรเซลล (spore mother cell), โพลารบอด 4. ขอใดไมเปนจรงในระยะ cleavage ของ zygote สตว 1) แบงเซลลแบบไมโทซส 2) เพมอตราสวนของนวเคลยส : ไซโทพลาซม 3) เพมอตราสวนของพนทผว : ปรมาตร 4) มขนาดโตขน 5. การสบพนธขอใดสอดคลองกบสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงตลอดเวลาไดด ก. budding ข. meristem culture ค. conjungation ง. Parthenogenesis 1) ก. และ ง. 2) ข. และ ค. 3) ค. และ ง. 4) ก. และ ข. 6. ในสตวทเจรญเตบโตในมดลก ตวออนทเตบโตขนมาไดอาหารจากมารดาอยางไร 1) ไดรบจากเลอดแมโดยตรง 2) โมเลกลของอาหารแพรจากระบบเลอดแมสระบบเลอดของลก 3) รบวตถดบอนนทรยจากแมมาสงเคราะหโมเลกลอาหาร 4) เซลลของตวออนสงเคราะหโมเลกลอาหารเองดวยวธใหม 7. ของเสยทเปนสารประกอบไนโตรเจนของเอมบรโอของนกและสตวเลอยคลานจะ 1) แพรออกจากไขโดยผานทาง chorioallantoric memberane 2) เกบสะสมไวในไขจนกวาจะออกมาเปนตว 3) ละลายอยใน amniotic fluid 4) ไมมการสรางขนมาในขณะอยในรงไข 8. วนทอยรอบๆ ไขกบทาหนาท 1) ปองกนไขไมใหไดรบอนตราย 2) ปองกนตวไรนาไมใหเขาไปกนไข 3) ปองกนไมใหไขเบยดตวมากเกนไป 4) เปนอาหารสาหรบเลยงเอมบรโอขณะเตบโต

Page 167: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (167)

9. ถาสวนของรางกายของสตวพวกกง ป หรอปลาดาว ขาดหายไป สตวเหลานสามารถสรางตวทขาดหายไป

ขนมาใหมได ปจจยสาคญทควบคม คอ 1) นวเคลยส 2) สภาพแวดลอม 3) นวเคลยสและไซโทพลาซม 4) นวเคลยสไซโทพลาซมและสถาพแวดลอม 10. การเปลยนแปลงในขอใดท ไมถอวาเปนการเตบโตของเซลล 1) เซลลทแบงตวเปนสอง 2) เซลลทสรางโปรตนเพมขน 3) เซลลทมขนาดใหญตามอาย 4) เซลลทดดนาจนใหญขน 11. การทระยะคลเวจ (cleavage) ของไกเกดเฉพาะบรเวณเลกๆ ทปลอดจากไขแดง (yolk) นนเปนเพราะ 1) ไขแดงมมาก ไมสามารถแบงตวได 2) ไขแดงอยในแวควโอล 3) ไขแดงอยนอกเซลล 4) ไขแดงเปนสารอาหารสาหรบตวออน 12. ขอใดไมใชหนาทของ placenta 1) สรางฮอรโมน 2) สงผานแอนตบอดจากแมไปยงฟตส 3) แลกเปลยนสารอาหาร กาซ และของเสยระหวางแมกบฟตส 4) นากลบเมดเลอดแดงทหมดอายจากฟตสไปยงแม 13. การเจรญเตบโตของสงมชวตกลมใดทมแบบแผนกลายกน 1) คางคก กง ยง 2) แมลงหว เตา แย 3) เขยด เปด ป 4) ปลาหมก ปลา องอาง 14. ขอใดถกตองในขนตอนการเจรญของไขกบ ถากาหนดให ก. ปรมาณของไขแดงมอทธพลตอแบบแผนการเจรญระยะแรกของสงมชวต ข. การแบงเซลลของไซโกตเกดขนเฉพาะท ไมตลอดทวทวไซโกต ค. ในระยะคลเวจไมมการเปลยนแปลงขนาดเซลล แตมจานวนเซลลเพมมากขน ง. การเคลอนยายและการเปลยนแปรสภาพ (differentiation) ของกลมเซลลมผลตอกระบวนการ

เกดเนอเยอและโครงสรางของสงมชวต 1) ก., ข. และ ค. 2) ก., ข. และ ง. 3) ก., ค. และ ง. 4) ข., ค. และ ง. 15. ขอใดทไมเปนจรงในระยะ cleavage ของ zygote สตว 1) แลงเซลลแบบไมโทซส 2) เพมอตราสวนของนวเคลยส : ไซโทพลาซม 3) เพมอตราสวนของเพนผว : ปรมาตร 4) มขนาดโตขน 16. ขอความทเปนคในขอใดทไมสอดคลองกน 1) mesoderm - notochord 2) ectoderm - eye lens 3) ectoderm - liver 4) endoderm - lungs 17. ชายวยกลางคนเปนโรคทมผลในการทาลายเซลลในหลอดสรางอสจ จงทาใหเกดความผดปกตในขอใด ก. สรางนาอสจ (Semen) ข. การสรางฮอรโมนเพศชาย ค. การแสดงลกษณะของเพศชาย ง. การสรางตวอสจ 1) ก. 2) ง. 3) ข. และ ค. 4) ก. และ ง.

Page 168: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (168) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

18. ผหญงวยเจรญพนธตกไขเปนปกตทกๆ 28 วน ถาตดตอมใตสมองสวนหนาออกในวนท 12 หลงการม

ประจาเดอนครงสดทาย จะมการตกไขอก 2-3 วนตอมาหรอไม เพราะเหตใด 1) ไมตกไขเพราะขาด FSH มากระตน 2) ไมตกไขเพราะขาด LH มากระตน 3) ไมตกไขเพราะขาด FSH มากระตนการสรางเอสโทรเจน 4) ตกไขตามปกตเพราะในวนท 12 ไขเจรญถงโอโอไซตระยะท 2 แลว 19. ลกแกะดอลลทเกดจากวธโคลนนง (cloning) นนเกดขนโดยไมตองมกระบวนการใด ก. การสรางไข ข. การสรางอสจ ค. การปฏสนธ ง. การฝงตวในมดลก 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ก., ข. และ ค. 4) ก., ข., ค. และ ง. 20. บรเวณโฟเวยจะพบวา 1) มเซลลรปยาวเปนแทงมากกวาบรเวณอน 2) มเซลลรปกรวยมากกวาบรเวณอน 3) เปนบรเวณทไมมเซลลรปกรวย 4) เปนบรเวณทไมมเซลลรบแสงเลย 21. สวนทเปน motor และ sensory ของสมองคนสวนใหญของบรเวณนจะทาหนาทเกยวกบ 1) มอ และปาก 2) หนา และปาก 3) มอ และเทา 4) แขน และขา 22. ขณะทชายคนหนงเดนเลาะตามชายอาคารรานคาเขาสามารถ กมศรษะหลบจากไมทยนออกมาจากรานคา

ไดอยางกะทนหน การกระทาของชายผนอาศยการสงงานจาก 1) สมอง และไขสนหลง 2) ไขสนหลง 3) ระบบประสาทอตโนวต 4) การทางานของตอมไรทอ 23. วตามนทชวยปองกนการเกดโรคนยนตาฟางสวนมากไดมาจาก 1) ผกบง 2) ขาวซอมมอ 3) ถวเหลอง 4) ยสต 24. คนไขรายหนงถกนาสงโรงพยาบาลเนองจากไมสามารถ ทรงตวอยได ทานคดวาสมองสวนใดเสยไป 1) ซรบรม 2) ทาลามส 3) ซรเบลลม 4) เมดลลา ออบลองกาตา 25. การเปลยนแปลงทจดหนงของเซลลประสาทขณะทนากระแสความรสก คอ 1) เกดดโพลาไรเซชน (depolarization) 2) นาโซเดยมเขาสเซลลและโพแทสเซยมออกจากเซลล 3) สรางสารเคมเพอสงตอกระแสความรสก 4) ขอ 1) และ 2) ถก 26. บรเวณโฟเวย (fovea) ของเรตนา ม (ก) rod cells และ (ข) cone cells ดงน 1) ก > ข 2) ข > ก 3) ก เทานน 4) ข เทานน 27. นโคตนในบหรมผลตอระบบประสาททไปยงกลามเนอหวใจอยางไร 1) กระตนประสาทพาราซมพาเทตก 2) กระตนประสาทซมพาเทตก 3) หามประสาทซมพาเทตก 4) หามประสาทพาราซมพาเทตก 28. หากมอาหารตาบอดสแดง ผนนจะมองเหนสใดผดปกตไปดวย 1) เหลองและเขยว 2) นาเงนและเขยว 3) นาเงนและเหลอง 4) เหลองและมวง 29. ระบบประสาทซมพาเทตกควบคมการทางานในขอใด 1) การหลบตา 2) การหลงนาลาย 3) การหายใจเขาออก 4) การหลงเหงอ

Page 169: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (169)

30. จงเรยงลาดบความเรวในการทากระแสประสาทจากนอยทสดไปสมากทสด ก. มขนาดเสนผานศนยกลาง 4 ไมครอนและมเยอไมอลนหม ข. มขนาดเสนผานศนยกลาง 4 ไมครอนและไมมเยอไมอลนหม ค. มขนาดเสนผานศนยกลาง 25 ไมครอนและมเยอไมอลนหม ง. มขนาดเสนผานศนยกลาง 25 ไมครอนและไมมเยอไมอลนหม 1) ข. → ก. → ง. → ค. 2) ก. → ง. → ค. → ข. 3) ง. → ค. → ข. → ก. 4) ค. → ข. → ก. → ง. 31. เมอเขาไปในหองมด นยนตาจะปรบตวอยางไรจงสามารถมองเหนวตถในหองได 1) มานตาหรลง 2) กลามเนอซเลยรหดตว 3) rod cells สรางโรดอปซน 4) cone cells รวมกลมทบรเวณโฟเวย 32. คนปาใชยางนองทาปลายหอกเพอใชในการลาสตว ทาใหสตวทถกแทงวงหนไมได ยางนองมผลอยางไรตอ

ระบบประสาท 1) ทาลายเอนไซมโคลนเอสเทอเรส 2) กระตนการสรางแอซทลโคลน 3) ยบยงการทางานของแอซทลโคลน 4) ทาใหการสงกระแสประสาทผานซแนปสเรวขน 33. บรเวณใดบางทเปนสวนประกอบของกานสมอง (brain stem) A = สมองสวนกลาง B = ซรเบลลม C = พอนส D = เมดลลาออบลองกาตา 1) A, B, C 2) A, C, D 3) A, B, D 4) B, C, D 34. การเปลยนแปลงในขอใดจะเกดขนเมอลอกเยอไมอลนของเซลลประสาทออก 1) Na+ ผานเขาเซลลงายขน 2) เกดกระแสประสาทไดงายขน 3) ระยะเวลาจากถกกระตนจนเกดกระแสประสาทนอยลง 4) การนากระแสประสาทชาลง 35. ถากระตนเซลลประสาทถๆ ซากนหลายๆ ครง ในขณะทผวดานนอกมประจลบจะมผลอยางไร 1) เกดกระแสประสาทขนาดเทาเดม เคลอนทในอตราเรวเทาเดม 2) เกดการแสประสาทขนาดเพมขน เคลอนทชากวาเดม 3) ไมเกดกระแสประสาท เพราะไมมโซเดยม - โพแทสเซยมปม 4) ไมเกดกระแสประสาท เพราะ Na+ และ K+ ยงไมกลบทเดม

เฉลยแบบฝกหด 1. 3) 2. 3) 3. 2) 4. 4) 5. 3) 6. 2) 7. 2) 8. 1) 9. 4) 10. 4) 11. 1) 12. 4) 13. 1) 14. 3) 15. 4) 16. 3) 17. 2) 18. 2) 19. 2) 20. 2) 21. 1) 22. 1) 23. 1) 24. 3) 25. 1) 26. 2) 27. 2) 28. 4) 29. 4) 30. 1) 31. 3) 32. 1) 33. 2) 34. 4) 35. 4)

Page 170: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (170) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การรกษาดลยภาพรางกายมนษยและสตว การรกษาดลยภาพ สตวสามารถรกษาสภาวะภายในรางกายไวได แมวาสภาพแวดลอมภายนอกจะมการเปลยนแปลงไปมาก จนอาจเปนอนตรายตอเซลลได เรยกลกษณะนวา Homeostasis 1. Thermoregulation เปนการรกษาสมดลของอณหภมภายในรางกาย 2. Osmoregulation เปนการรกษาสมดลของสารละลายและนาในรางกาย 3. Excretion คอการกาจดของเสยพวกไนโตรเจน (nitrogen-containing waste) ออกนอกรางกาย แบงสงมชวตเปน 2 แบบ คอ Regulator : สตวทมการรกษา homeostasis ภายในรางกายไมใหมการเปลยนไปมาก ในขณะทสภาพแวดลอมภายนอกมการเปลยนแปลงอยางมาก (thermoregulator, osmoregulator)

Conformer : สตว ทมการเปลยนแปลงสภาพภายในรางกายตามสภาพแวดลอมภายนอก (thermoconformer, osmoconformer) Thermoregulationการไดรบหรอสญเสยความรอนของสตว เกดไดจากกระบวนการตางๆ ดงน 1. Conduction : การถายทอดความรอนจากวตถหนงไปยงอกวตถหนง (สงไปตา) โดยตรง 2. Convection : การนาพาความรอนไปโดยการเคลอนผานของอากาศหรอของเหลว 3. Radiation : การแพรกระจาย (emission) ความรอนจากวตถหนงไปยงวตถหนงในรปของ คลนแมเหลกไฟฟา โดยวตถนนไมตองสมผสกนโดยตรง 4. Evaporation : การระเหยของของเหลวไปเปนแกส มการใชความรอนในการทาใหเกดการระเหย

Page 171: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (171)

- Ectotherm and Endotherm แบงสตวตามวธการไดรบความรอนของรางกายเปน 1. Ectotherm : พวกทไดรบความรอนจากสงแวดลอมภายนอก ไดแก สตวไมมกระดกสนหลง, ปลา, สตวสะเทนนาสะเทนบก, สตวเลอยคลาน 2. Endotherm : พวกทไดความรอนจากกระบวนการ เมตาบอลสมของรางกาย ไดแก นกและสตวเลยงลกดวยนม

ผวหนง และ thermoregulation ผวหนงเปนสวนกนสงแวดลอมภายนอกออกออกจากสภาวะแวดลอม ภายในรางกาย ชวยรกษาดลยภาพใหคงท • ผวหนง ชวยปองกนเชอโรค รกษาอณหภมรางกาย ขบถายของเสย • ตอมเหงอ (sweat) มทง artery และ vein มาหลอเลยงเพอขบของเสยจากเลอดแพรจากหลอดเลอดฝอย ออกไปยงตอมเหงอ • เหงอ ถกลาเลยงออกจากตอมเหงอไปรเหงอ • ขณะทเหงอระเหยออกจากผวหนง จะพาความรอนของรางกายออกมาดวย เปนการชวยระบายความรอน

Page 172: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (172) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

• ไขมน (adipose) และขน ทาหนาทเปนฉนวนปองกนการสญเสยความรอนออกนอกรางกาย • ถาอณหภมรางกายลดลง hypothalamus สงสญญาณใหหลอดเลอดทผวหนงหดตว ปรมาณเลอดท ผวหนงลดลง จงลดการระบายความรอนจากเลอด - กลามเนอทผวหนงหดตว เกดการตงชน (erection) ของขน - การหดและคลายตวของกลามเนออยางรวดเรวเพอผลตความรอน ทาใหเกดการสน hypothalamus สงสญญาณใหเซลลรางกายเพมอตรา metabolism • ถาอณหภมรางกายสงขน - hypothalamus สงสญญาณใหหลอดเลอดทผวหนงขยายตว ปรมาณเลอดทผวหนงเพมขน จงระบาย ความรอนจากเลอด - ตอมเหงอ ขบเหงอเพมขน ชวยระบายความรอน - hypothalamus สงสญญาณใหเซลลรางกายลดอตรา metabolism

บทบาทของ hypothalamus ในการควบคมอณหภมภายในรางกายสตว

การไดรบความรอนจากการกระพอปกของแมลง : การทางานของกลามเนออก

Page 173: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (173)

Hibernation and Estivation Hibernation : การปรบตวทางสรรวทยาททาใหสตวอยรอดไดในสภาพ อากาศหนาวและขาดแคลนอาหารเปนเวลานาน โดยการลดเมตาบอลสม, ระบบไหลเวยนเลอด, การหายใจ และอณหภมรางกาย Estivation : การปรบตวทางสรรวทยาททาใหสตวอยรอดไดในสภาพอากาศรอน และขาดแคลนนา เปนเวลานาน โดยการลดเมตาบอลซม

NaCl สง

NaCl ตา

Page 174: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (174) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การยอยอาหาร (Digestion) เปนกระบวนการแปรสภาพโมเลกลของสารอาหารขนาดใหญกลายเปนโมเลกลขนาดเลกทสามารถแพรเขาสเซลลเพอนาไปใชประโยชนได แบงออกเปน 2 รปแบบ คอ 1. การยอยอาหารภายในเซลล (Intracellular Digestion) พบในสงมชวตเซลลเดยว เชน อะมบา เซลลเมดเลอดขาว และเซลลปลอกคอ (Choanocyte) ของฟองนา เปนตน มการนาอาหารเขาสเซลลโดยวธ เอนโดไซโทซสแลวหลงเอนไซมออกมายอยอาหารภายในเซลล 2. การยอยอาหารภายนอกเซลล (Extracellular Digestion) พบในสงมชวตทมระบบทางเดนอาหาร และพวกผยอยสลายอนทรยสาร เชน เหด รา โดยเซลลจะหลงเอนไซมออกมายอยอาหารภายนอกเซลล แลวดดซมอาหารทยอยแลวเขาสเซลล การยอยอาหารในสตวชนสง ม 2 ขนตอน คอ 1. การยอยเชงกล (Mechanical Digestion) เปนการทาใหอาหารมขนาดเลกลง โดยทองคประกอบ ทางเคมของอาหารไมเปลยนแปลง เชน การบดเคยวของฟน การบบตวของทางเดนอาหาร 2. การยอยเชงเคม (Chemical Digestion) เปนการทาใหอาหารมขนาดเลกลงและมองคประกอบ ทางเคมเปลยนไปจากเดม เชน การยอยอาหารโดยเอนไซมชนดตางๆ ระบบยอยอาหารของมนษย มสวนประกอบดงน

ระบบยอยอาหารของมนษย

Page 175: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (175)

ปาก (Mouth) ประกอบดวย 1. ฟน (Teeth) - ม 2 ชด คอ ฟนนานม 20 ซ และฟนแท 32 ซ - ทาหนาทฉก กด บดเคยวอาหารใหมขนาดเลกลง จดเปนการยอยเชงกล 2. ลน (Tongue) - ชวยคลกเคลาอาหารขณะเคยว และชวยดนอาหารเคลอนลงสคอหอย - มตอมรบรส (Taste Bud) 4 ประเภท คอ รสขมบรเวณโคนลน รสเปรยวบรเวณขอบขางลน รสหวานบรเวณปลายลน และรสเคมบรเวณปลายลน และขอบขางลน 3. ตอมนาลาย (Salivary Gland) - ม 3 ค ไดแก บรเวณกกห (Parotid Gland) ซงหากตดเชอไวรสจะทาใหกกหบวม เรยกวา “คางทม (Parotitis)” บรเวณใตขากรรไกรลาง (Submaxillary Gland) และบรเวณใตลน (Sublingual Gland) - ตอมนาลายทผลตนาลายชนดเหนยวจะสรางเมอก (Mucin) สวนตอมนาลาย ทผลตนาลายชนดใส จะสรางนายอย คอ ไทอาลน (Ptyalin) หรอแอมเลส (Amylase) ซงยอยแปงใหเปนนาตาล - นาลายคนปกตม pH 6.2-7.4 หากมสมบตเปนกรดมากเกนไปจะละลาย แคลเซยมออกจากฟน ทาใหฟนผ คอหอย (Pharynx) - เปนทางผานของอาหาร และอากาศ ขณะกลนอาหารเพดานออนจะยกตวขนปดชองหายใจ ฝาปด กลองเสยง (Epiglottis) จะปดหลอดลม ทาใหอาหารไมตกลงไปในหลอดลม - บรเวณคอหอยมตอมทอนซล 3 ค ชวยทาลายจลนทรยไมใหผานเขาไปภายใน หลอดอาหาร (Esophagus) - เปนทางผานของอาหารลงสกระเพาะอาหาร ไมมตอมผลตเอนไซมยอยอาหาร มแตนาเมอกชวย หลอลนอาหารใหเคลอนทสะดวก - มการบบตวเปนชวงๆ ตดตอกน เรยกวา “เพอรสทลซส (Peristalsis)” ทาใหอาหารเคลอนทลงส กระเพาะอาหารได กระเพาะอาหาร (Stomach) - เปนสวนของทางเดนอาหารทใหญทสด ดานบนและดานลางสดของกระเพาะอาหารมกลามเนอหรด (Sphincter) ควบคมการเคลอนทของอาหารในกระเพาะ ผนงดานในเปนรอยยนพบซอนกนเรยกวา “รก (Rugae)” - ในภาวะปกต กระเพาะอาหารมขนาด 50 ลกบาศกเซนตเมตร แตสามารถขยายไดถง 10-40 เทา - กลมเซลลทผนงดานในกระเพาะอาหารมหนาทตางกน ดงน 1. Mucous Cell สรางเมอกหนา 1-1.5 มลลเมตร เคลอบกระเพาะอาหารปองกนเอนไซม หรอกรดเกลอ ทาลายผนงกระเพาะอาหาร 2. Parietal Cell สรางกรดเกลอ pH ประมาณ 2-3 ชวยทาลายจลนทรยในอาหารได 3. Chief Cell สรางเอนไซม Pepsinogen ซงจะแปรสภาพไปเปน Pepsin เมอถกกระตนดวย กรดเกลอ

Page 176: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (176) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

- การยอยในกระเพาะอาหารมทงการยอยเชงกลและการยอยเชงเคม นายอยทหลงออกมาประมาณ วนละ 2000-3000 cc. เรยกวา “Gastric Juice” ประกอบดวยกรดเกลอ, สารเมอก และเอนไซมหลายชนด คอ Pepsinogen Prorennin Lipase - อาหารอยในกระเพาะอาหารนาน 0.5-3 ชวโมง อาจมการดดซมแรธาตหรอนาบางเลกนอย แตดดซม แอลกอฮอลไดดถง 30-40% ลาไสเลก (Small Intestine) - มความยาวมากทสด ประมาณ 6 เมตร แบงออกเปน 3 สวน คอ 1. Duodenum เปนลาไสเลกตอนตน มการหลงนาดจากถงนาด และนายอยจากตบออนทบรเวณน สารอาหารเกอบทกชนด ฃถกดดซมเขาสกระแสเลอดทบรเวณนเปนสวนใหญ 2. Jejunum มการดดซมอาหารพวกไขมนเปนสวนใหญ 3. Ileum มการดดซมเกลอนาดและวตามน B12 - ผนงชนในของลาไสเลกเปนปมเลกๆ จานวนมาก เรยกวา “วลไล (Villi)” ชวยเพมพนทผวในการยอย และดดซมสารอาหารภายในวลไลมหลอดเลอดฝอย และทอนาเหลองมากมาย ทาหนาทลาเลยงสารอาหารไปยง เซลลทวรางกาย - การยอยในลาไสเลกมทงการยอยเชงกลและเชงเคม นายอยทหลงออกมาประมาณวนละ 3 ลตร เรยกวา “Intestinal Juice” ม pH 7.0-7.5 อวยวะทเกยวของกบการยอยในลาไสเลก ตบออน (Pancreas) 1. ประกอบดวยตอมมทอสรางเอนไซม เรยกวา “Pancreatic Juice” ผลตออกมาวนละประมาณ 800 มลลลตร 2. เมออาหารผานมาถงลาไสเลก สวนดโอดนมและเจจนมจะหลงฮอรโมน 2 ชนด คอ 2.1 ซครตน (Secretin) กระตนใหตบออนหลงนายอยทมเกลอคารบอเนต ชวยลดสภาพกรดของ อาหารจากกระเพาะอาหาร 2.2 แพนครโอไซมน (Pancreozymin) กระตนใหตบออนหลงเอนไซมมหลายชนด ดงน เอนไซมทยอยแปง ตบ (Liver) 1. เปนอวยวะขนาดใหญทสดในชองทอง (1300-1600 กรม) 2. มกลมเซลลทาหนาทสรางนาด (Bile) ประมาณวนละ 600-800 cc. เกบสะสมในถงนาด (Gall Bladder) ซงฝงอยในตบบรเวณพใหญดานขวา 3. นาดมสเหลองปนเขยว pH ประมาณ 7.5 ประกอบดวยเกลอนาด (Bile Salt) ซงทาใหไขมน แตกตวเปนอนภาคเลกๆ กบรงควตถ (Bile Pigment) สเหลองปนเขยว (Biliverdin) และคอเลสเทอรอล (อาจกอใหเกดนวในถงนาด หรออดตนทอนาดจนเกดโรคดซานได)

Page 177: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (177)

ลาไสใหญ (Large Intestine) 1. เปนสวนสดทายของระบบทางเดนอาหารยาวประมาณ 1.50 เมตร 2. ประกอบดวย ซคม (Caecum) ซงมไสตง (Appendix) ยนออกมา โคลอน (Colon), ไสตรง (Rectum) ซงมอจจาระ (Feces) เตรยมขบออกนอกรางกาย และทวารหนก (Anus) เปนสวนสดทาย 3. ผนงชนในลาไสใหญไมมวลไล แตม Globet Cell ผลตสารเมอกชวยในการขบถาย ไมมการยอยมเพยงการดดซมนา และเกลอแร กลบคนรางกาย 4. แบคทเรยในลาไสใหญยอยสารบางอยางในกากอาหาร ทาใหเกดแกสขนประมาณ 500 มลลลตร ตอวน แกสทเกดขนบางชนด เชน ไฮโดรเจนซลไฟดหรอสารพวกอะมนทระเหยได ทาใหเกดกลนเหมน การยอยอาหารของสตวไมมกระดกสนหลง ฟองนา ไมมทางเดนอาหาร ผนงดานในมเซลลปลอกคอ (Collar Cell หรอ Choanocyte) คอยดกจบ อาหารพวกแบคทเรย หรออนทรยสารขนาดเลกทลอยในนา ไฮดรา ปะการง ดอกไมทะเล มทางเดนอาหารไมสมบรณ มชองวางในลาตว (Gastrovascular Cavity) เปนทงปาก และทวารหนก มเซลลทาหนาทจบอาหารและหลงเอนไซมออกมายอยอาหารได พลานาเรย มคอหอย (Pharynx) คลายงวงยนออกมาดดอาหาร ลาเลยงไปตามทางเดนอาหารท แตกแขนงแยกไปสองขางลาตว พยาธใบไม มอวยวะดดเกาะ (Sucker) ทสวนหว ทางเดนอาหารแตกแขนงไมมากนก สวนพยาธตวตดม อวยวะดดเกาะหลายอนทสวนหวเรยกวา “สโคเลกซ (Scolex)” และไมมทางเดนอาหาร ไสเดอนดน มทางเดนอาหารสมบรณ มกน (Gizzard) เปนกลามเนอทแขงแรงทาหนาทบดอาหาร แมลง มทางเดนอาหารสมบรณ มปากหลายรปแบบ มตอมนาลายและเอนไซมในทางเดนอาหาร ชวยในการยอย

ระบบยอยอาหารของสตว

Page 178: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (178) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การยอยอาหารของจลนทรย โพรโทซว มเอนไซมจากไลโซโซมยอยอาหารในฟดแวควโอล (Food Vacuole) อะมบา ใชซโดโพเดยม (Pseudopodium) โอบลอมอาหาร และหลงเอนไซมยอยอาหารไปใชประโยชน พารามเซยม ใชซเลยโบกพดอาหารเขาในเซลลเปนฟดแวควโอลแลวหลงเอนไซมยอยสลาย ระบบหายใจ

การหายใจ

การหายใจ (Respiration) เปนกระบวนการสลายสารอาหารของสงมชวตเพอใหไดพลงงานออกมาใช ในการดารงชพ ประกอบดวย 1. การหายใจภายนอก (External Respiration) เปนการนาอากาศเขาสรางกาย และมการแลกเปลยน แกสภายในปอด 2. การหายใจภายใน (Internal Respiration) เปนการแลกเปลยนแกสทเกดขนภายในเซลล และเกด พลงงานออกมาใชในกจกรรมของเซลล

Page 179: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (179)

โครงสรางระบบหายใจของมนษย แบงเปน 2 สวน คอ 1. สวนทเปนทางผานอากาศ (Air Passage) จมก (Nose) มรจมก (Nostril) 2 ร ภายในโพรงจมกมเยอเมอกและขนชวยจบฝนละออง ม Globlet Gland หลงสารใหความชมชนและมหลอดเลอดสานเปนรางแห เมอฉกขาดจะเกดเลอดกาเดา (Epistaxis) คอหอย (Pharynx) เปนทางผานของอาหารและอากาศ ยาวประมาณ 13 เซนตเมตร กลองเสยง (Larynx) ทาใหเกดเสยงเมออากาศผานกลองเสยง มฝาปดกลองเสยง (Epiglottis) ปดกลองเสยงขณะกลนอาหาร มกระดกออนชนใหญอยดานหนา เรยกวา “ลกกระเดอก (Adam’s Apple)” หลอดลมคอ (Trachea) เปนทอกลวงอยดานหนาหลอดอาหาร ประกอบดวยกระดกออนรปเกอกมา 16-20 อน ปองกนไมใหแฟบ ผนงดานในมขนและตอมนาเมอก หลอดลม (Bronchus) แยกออกจากหลอดลมคอ เปน 2 กงซายขวา ประกอบดวยกระดกออนรปเกอกมา มขนและเมอกภายใน หลอดลมฝอย (Bronchiole) แยกออกจากหลอดลมเปนแขนงเลกๆ จานวนมาก มผนงบาง และมขน เสนเลกๆ จานวนมาก 2. สวนแลกเปลยนแกส (Air Exchange) ถงลม (Alveolus) เปนถงเลกๆ มเสนผานศนยกลาง 0.25 มลลเมตร ประมาณ 300 ลานถงตอปอด 1 ขาง มพนทผวประมาณ 90 ตารางเมตร หรอ 40 เทาของพนทรางกาย ถงลมมผนงบาง และมหลอดเลอดฝอย มาเลยงเพอแลกเปลยนแกส การนาอากาศเขาและออกจากปอด ควบคมโดยศนยควบคมการสดลมหายใจ ซงอยทสมองสวนทาย คอ Medulla Oblongata ม 2 ขนตอน คอ การหายใจเขา มกลไกดงน

ปรมาณ CO2 ในเลอดสง ↓

เสนประสาทฟรนก (Phrenic Nerve) เสนประสาทอนเตอคอสตอล (Intercostal Nerve) ↓

กลามเนอยดกระดกซโครงแถบนอกหดตว แถบในคลายตว กลามเนอกะบงลมหดตว ↓

ปรมาตรชองอกเพมขน ทาใหความดนภายในชองอกนอยกวาภายนอก ↓

หายใจเขา

Page 180: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (180) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การหายใจออก มกลไกดงน อลวโอลสพองตวขยายใหญ

↓ เสนประสาทเวกส (Vagus Nerve)

↓ ศนยควบคมหายใจเขาหยดสงกระแสประสาท ศนยควบคมหายใจออกกระตนกลามเนอ

↓ กะบงลมคลายตว กลามเนอยดกระดกซโครงแถบนอกคลายตวแถบในหดตว

↓ ปรมาตรชองอกลดลง ทาใหความดนภายในชองอกมากกวาภายนอก

↓ หายใจออก

การแลกเปลยนแกสในรางกายมนษย เกด 2 บรเวณ คอ 1. ปอด เปนการแลกเปลยนระหวาง O2 ในอลวโอลสกบ CO2 ในเสนเลอดฝอย โดย O2 รวมตวกบ ฮโมโกลบนของเมดเลอดแดงเปน Oxyhaemoglobin (HbO2) ลาเลยงไปเลยงเซลลทวรางกาย สวน CO2 เขาสอลวโอลสแลวกาจดออกจากรางกายทางลมหายใจออก 2. เนอเยอ เปนการแลกเปลยนระหวาง O2 ในเสนเลอดฝอยกบ CO2 ในเนอเยอ โดย O2 แพรเขาสเซลล เพอใชในการหายใจระดบเซลล และสรางพลงงานออกมา สวน CO2 แพรเขาสเลอด ทาปฏกรยากบนาในเลอด กลายเปนกรดคารบอนก และเปลยนเปนไฮโดรเจนคารบอเนตไอออน เพอลาเลยงไปกาจดออกทปอดตอไป สงมชวตแตละชนดมอตราการหายใจแตกตางกน ขนอยกบขนาดรางกาย อาย เพศ กจกรรม และการดารงชวต พบวาอตราการหายใจของชายมากกวาหญง เดกมากกวาผใหญ สตวมากกวาพช สตวเลอดอน มากกวาสตวเลอดเยน ออกกาลงกายมากกวานอนหลบ ฯลฯ โพรทสต มการแลกเปลยนแกสโดยการแพรผานเขาออกเยอหมเซลลโดยตรง ฟองนา ไฮดรา ปะการง แมงกะพรน มการแลกเปลยนแกสโดยการแพรผานเซลลผว พยาธใบไม พลานาเรย มลาตวแบนชวยเพมทผวในการแลกเปลยนแกส ทาใหเกดการแพรจากเซลลหนง ไปยงอกเซลลหนงอยางรวดเรวและทวถง ไสเดอนดน มผวหนงชมชน ชวยในการแลกเปลยนแกสทผวหนง และมระบบเลอดชวยลาเลยงออกซเจน เขาสเซลลตางๆ ไดรวดเรวขน โดยออกซเจนจบกบฮโมโกลบนในนาเลอด ในขณะทสตวครงบก-ครงนากมการ แลกเปลยนแกสแบบนเชนเดยวกน แตออกซเจนจบกบฮโมโกลบนในเมดเลอดแดง

Page 181: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (181)

สตวทอาศยอยในนา มการแลกเปลยนแกสทเหงอก ซงมระบบเลอดมาหลอเลยงและลาเลยงไปยงเซลล ทวรางกาย พบวา - ปลา กง หอย ป เปนพวกทมเหงอกในรางกาย (Internal Gill) - ไสเดอนทะเล ลกออด ซาลามานเดอรบางชนด มเหงอกอยนอกรางกาย (External Gill) - แมเพรยง มแผนเนอแบนๆ ยนออกทางดานขางลาตวชวยในการหายใจ เรยกวา “พาราโพเดยม (Parapodium)” - ปลงทะเล ม Respiratory Tree อยภายในรางกาย มลกษณะเปนทอยาวแตกแขนงมากมาย ชวยในการแลกเปลยนแกส แมลง มทอลม (Trachea) เปนอวยวะแลกเปลยนแกส โดยอากาศจากภายนอกเขาสรางกายแมลง ผานทางรหายใจ (Spiracle) ทอลมและแขนงทอลม (Tracheole) ซงแทรกอยในเนอเยอทวรางกาย สาหรบแมลง ทบนเรวจะมถงลม (Air Sac) เกบอากาศไวสาหรบหายใจ เชน ผง ตอ แตน เปนตน พวกแมงมม แมงปอง มปอดแผง (Book Lung) ทาหนาทแลกเปลยนแกส โดยอากาศเขาสรางกายทาง รหายใจและปอดแผง ซงมลกษณะเปนถงยาวและบางซอนเปนชนพบไปมาเปนแผง สตวทอาศยบนบก สวนใหญหายใจโดยใชปอด (Lung) เชน หอยฝาเดยว หอยทาก ปลามปอด (Protopterus sp. พบในแอฟรกาและ Lepidosiren sp. พบในอเมรกาใต) สตวครงบกครงนา สตวเลอยคลาน สตวปก และสตวเลยงลกดวยนมทกชนด - กบ ไมมกะบงลม จงนาอากาศเขาสปอด โดยการกลนอากาศ - ปอดสตวเลอยคลาน มหองเลกๆ และซบซอนกวาปอดสตวครงบกครงนา - ปอดสตวปก มถงลม (Airsac) เจรญดแทรกไปตามอวยวะตางๆ ชวยใหตวเบาและเพมประสทธภาพ ในการถายเทอากาศ ระบบขบถาย การขบถาย (Excretion) เปนการกาจดของเสยทเกดจากเมแทบอลซมของสงมชวต เชน แอมโมเนย ยเรย กรดยรก คารบอนไดออกไซด สงมชวตแตละชนดมกลไกในการรกษาสมดลของรางกายแตกตางกน ดงน สงมชวตเซลลเดยว มการขบถายโดยการแพรของเสยผานเยอหมเซลลโดยตรง พวกโพรโทซวบางชนด เชน พารามเซยม จะมคอนแทรกไทลแวควโอล (Contractile Vacuole) ควบคมสมดลนา และกาจดของเสย ออกภายนอกเซลล พวกฟองนาและซเลนเทอเรต กาจดของเสยโดยการแพรผาน เยอหมเซลล และขบออกทางชองวาง ภายในรางกาย (Gastrovascular Cavity) และปาก ตามลาดบ พวกหนอนตวแบน เชน พลานาเรย ม เฟลมเซลล (Flame Cell) กระจายตลอดความยาวลาตว ภายในมซเลย (Cilia) โบกพดนา และของเสยออกทางชองขบถายทผนงลาตว สวนแอมโมเนยแพรออกทาง ผวหนง พวกแอนเนลด เชน ไสเดอนดน ม เนฟรเดยม (Nephridium) 1 คตอปลอง ภายในมซเลยโบกพด ของเสยพวกแอมโมเนยและยเรยออกภายนอกรางกาย

Page 182: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (182) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

พวกอารโทรพอด เชน แมลง ม ทอมลพเกยน (Malpighian Tubule) อยบรเวณรอยตอระหวาง กระเพาะอาหารกบลาไส ของเสยถกลาเลยงเขาสทอน และขบออกมาพรอมกากอาหารในสภาพกงเหลวกงแขง ปลานาจด อาศยอยในนาซงมความเขมขนตากวาสารละลายภายในรางกาย ทาใหนาแพรเขาสรางกาย ตลอดเวลา โดยเฉพาะบรเวณเหงอกซงสมผสนาตลอดเวลา ปลาจงปรบตว ดงน - มเกลดหรอผวหนงหนาเพอปองกนไมใหนาซมผานได - ไต กรองและดดกลบสารทมประโยชนทาใหปสสาวะปลานาจดมความเขมขนตาหรอเจอจาง และปสสาวะบอย - บรเวณเหงอกมเซลลพเศษดดแรธาตทจาเปนกลบสรางกายโดยวธแอกทฟทรานสปอรต ปลานาเคม อาศยอยในนา ซงมความเขมขนสงกวาสารละลายภายในรางกายจงตองพยายามปรบตวใหสารละลาย ภายในรางกายมสภาพเปน Isotonic Solution กบนาทะเล ดงน - ปลาฉลาม ปลากระเบน สะสมยเรยในเลอด และม Rectal Gland กาจดเกลอทเกนความตองการ - ปลากระดกแขง มเกลดปกคลมปองกนเกลอแรแพรเขาสรางกาย เซลลทเหงอกขบเกลอทมาก เกนพอออก และกาจดแรธาตตางๆ ออกทางทวารหนก โดยไมมการดดซมเขาสเซลล นก มขนปกคลมรางกาย ปองกนการสญเสยนา ขบถายโดยไต เปลยนของเสยพวกแอมโมเนยเปน กรดยรกขบออกนอกรางกาย นกทะเล กนอาหารทมเกลอมากเกนความจาเปนจงตองกาจดเกลอออกโดยใชตอมนาสก (Nasal Gland) และขบนาเกลอออกทางรจมก (Nostril) สตวเลอยคลาน มผวหนงหนาและมเกลดปกคลมรางกายปองกนการสญเสยนา มไตขบถายออกมาในรป กรดยรก เชนเดยวกบนก

NaCl สง

NaCl ตา

Page 183: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (183)

(nephridiopore)

nephrostome

Page 184: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (184) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การขบถายของมนษย อวยวะขบถายของมนษย คอ ไต (Kidney) ม 1 ค รปรางคลายเมลดถวสนาตาลแดง ประกอบดวยเนอเยอ 2 ชน คอ คอรเทกซ (Cortex) อยชนนอกและเมดลลา (Medulla) อยชนใน ซงมสวนทเรยกวา “พาพลลา (Papilla)” ขนไปจรดกบกรวยไต (Pelvis) ซงเชอมตอกบทอไต (Ureter) กระเพาะปสสาวะ (Urinary Bladder) และทอปสสาวะ (Urethra) ตามลาดบ ไตแตละขางประกอบดวย หนวยไต (Nephron) ประมาณ 1 ลานหนวย มโครงสรางสาคญ ดงน 1. โบวแมนสแคปซล (Bowman’s Capsule) เปนเยอบางๆ สองชนคลายกระเปาะเชอมตอกบทอหนวยไต 2. โกลเมอรลส (Glomerulus) เปนกลมเสนเลอดฝอยอยแนบชดตดกบเยอชนในของโบว-แมนสแคปซล 3. ทอหนวยไต ประกอบดวย - ทอขดสวนตน (Proximal Convoluted Tubule) ทาหนาทดดกลบสารทมประโยชน - หวงเฮนเล (Loop Of Henle) ทาหนาทปรบปสสาวะใหเขมขนหรอเจอจางตามเหมาะสม และดดกลบสารทมประโยชน - ทอขดสวนทาย (Distal Convoluted Tubule) ทาหนาทเปลยนของเหลวทผานมาเปนปสสาวะ ปรบ pH และความเขมขนปสสาวะใหเหมาะสม

ระบบขบถาย

Page 185: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (185)

การกรองของเสยทหนวยไตมขนตอน ดงน เสนเลอดรนลอารเตอร (Renal Artery) เลอด โกลเมอรลส โบวแมนแคปซล

สารทผานการกรอง

ทอหนวยไตดดกลบสารทมประโยชนทอรวมทอไตกระเพาะปสสาวะทอปสสาวะ สารททอหนวยไตดดกลบคนโดยไมตองใชพลงงาน คอ นา กลโคส และกรดอะมโน สวนการดด กลบคนแรธาตตองใชกระบวนการแอกทฟทรานสปอรต ซงควบคมโดยฮอรโมนแอลโดสเตอโรน (Aldosterone) จากตอมหมวกไต สาหรบของเสยทขบออกมานอกรางกาย คอ ยเรย กรดยรก และแอมโมเนย การรกษาสมดลของนาในรางกายมนษย สารทกรองผานโกลเมอรลสประมาณวนละ 180 dm3 แตรางกาย ขบปสสาวะออกมาเพยงวนละ 1.5 dm3 แสดงวามการดดกลบภายในไตมากถงวนละ 178.5 dm3 ศนยควบคม การกระหายนาอยทไฮโพทาลามส เมอรางกายขาดนาเนองจากสญเสยเหงอมาก รางกายจะมกลไกกระตนใหเกด อาการกระหายนา เราจงตองดมนาชดเชยนาทสญเสยไป ความผดปกตทเกยวของกบไตอาจกอใหเกดโรคไดหลายอยาง เชน โรคนว เกดจากตะกอนแรธาตในนาปสสาวะจบตวเปนกอนอดตนทางเดนปสสาวะ หรอการบรโภคอาหาร ทมสารออกซาเลตสง เชน ผกโขม ใบชะพล การรบประทานอาหารซงมธาตฟอสฟอรสมากจะชวยไมให ออกซาเลตจบตวเปนผลกได โรคไตวาย อาจเกดจากการตดเชอรนแรง การสญเสยเลอดจานวนมากหรอโรคเบาหวานเรอรงนานๆ ทาให ไตไมทางาน มการสะสมของเสยในเลอด สมดลของสารในรางกายผดปกตอาจทาใหเสยชวตได โรคเบาหวาน เกดจากความผดปกตของตบออนทไมสามารถควบคมระดบนาตาลในเลอดได ไตจงดดกลบ นาตาลเขาสเลอดไมหมด ทาใหมนาตาลปนในปสสาวะของคนทเปนโรคเบาหวาน ระบบหมนเวยนเลอด การลาเลยงสารในสงมชวต เปนการนาสารอาหารทยอยแลว ออกซเจน เอนไซม ฮอรโมน แรธาตตางๆ ฯลฯ ไปยงเซลลทวรางกาย และนาของเสยทรางกายไมตองการ กาจดออกจากรางกาย สตวชนตาเซลลเดยวมการแลกเปลยนสารระหวาง เซลลกบสงแวดลอมโดยตรงโดยการแพร สวนสตวชนสงมระบบหมนเวยนเลอดชวยในการลาเลยงสารอยางม ซงแบงออกเปน 2 รปแบบ คอ 1. ระบบหมนเวยนเลอดแบบเปด (Open Circulatory System) เปนระบบหมนเวยนเลอดทไหล ออกจากเสนเลอดเขาสชองวางในลาตว และทวางระหวางอวยวะตางๆ ในรางกาย พบในสตวพวกหอย และอารโทรพอด 2. ระบบหมนเวยนเลอดแบบปด (Closed Circulatory System) เปนระบบหมนเวยนเลอดทม เลอดไหลอยในเสนเลอดโดยตลอด พบในสตวพวกแอนเนลด หมก และสตวมกระดกสนหลง

Page 186: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (186) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ระบบหมนเวยนเลอด

การลาเลยงสารในไสเดอนดน มหวใจเทยม (Pseudoheart) บรเวณปลองท 7-11 บบตวสงเลอดไปยงสวนตางๆ ของรางกาย เซลลเมดเลอดแดงมนวเคลยสแตไมมส นาเลอดมสแดงเพราะมฮโมโกลบนละลายอย การลาเลยงสารในพวกมอลลสค หอย มระบบหมนเวยนแบบเปด โดยหวใจสงเลอดไปตามหลอดเลอด และแทรกซมไปตามชองรบเลอด สมผสกบเนอเยอโดยตรง หมก มระบบหมนเวยนเลอดแบบปด เลอดมฮโมไซยานน หวใจม 2 แบบ คอ Systemic Heart รบเลอด จากเหงอกสงไปสวนตางๆ ของรางกายและ Branchial Heart สงเลอดไปแลกเปลยนแกสทเหงอก การลาเลยงสารในแมลง มระบบหมนเวยนเลอดแบบวงจรเปด โดยเลอดจะไหลเวยนจากหลอดเลอดเขาสชองวางของเนอเยอ (Haemocoel) หวใจของแมลงเกดจากการพองตวของหลอดเลอดในแตละปลองเกดเปนหองประมาณ 9 หอง มอตราการเตนประมาณ 14-160 ครงตอนาท เลอดแมลงประกอบดวย นาเลอด (Plasma) และเมดเลอด (Hemocyte) ไมมรงควตถในเลอดสาหรบลาเลยงแกส เพราะมระบบทอลมลาเลยงแกสไดอยางมประสทธภาพ การลาเลยงสารในสตวมกระดกสนหลง ปลา มหวใจ 2 หอง (Atrium 1 และ Ventricle 1) มระบบการไหลเวยนของเลอดผานหวใจ 1 ครงตอรอบ ดงน

หวใจหองบน (Atrium) เซลลทวรางกาย

เหงอกหวใจหองลาง (Ventricle) O มาก2

Page 187: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (187)

สตวครงบกครงนา มหวใจ 3 หอง (Atrium 2 และ Ventricle 1) มหนาทตางกน ดงน - หองบนขวา รบเลอดทม CO2 มากจากสวนตางๆ ของรางกาย - หองบนซาย รบเลอดทม O2 มากจากปอด - หองลาง สงเลอดทม O2 และ CO2 จากหองบนไปยงสวนตางๆ ของรางกาย สตวเลอยคลาน มหวใจ 3 หอง (Atrium 2 และ Ventricle 1) หองลางมผนงกนแตไมตลอด ยกเวนจระเขมผนงกนโดยสมบรณจงถอวาหวใจม 4 หอง สตวปก มหวใจ 4 หอง (Atrium 2 และ Ventricle 2) และมขนาดใหญเมอเทยบกบขนาดตว เลอดทม O2 มากและม O2 นอยแยกจากกนโดยสมบรณ สตวเลยงลกดวยนานม มหวใจ 4 หอง การหมนเวยนเลอดไหลผานหวใจ 2 ครงตอรอบ โดยเลอดทม O2 มากไหลผานหวใจซกซาย สวนเลอดทม CO2 มากไหลผานหวใจซกขวาโดยไมปะปนกน การลาเลยงสารในรางกายมนษย

ระบบหมนเวยนเลอดของมนษย

Page 188: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (188) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

หวใจของมนษยมลกษณะ ดงน 1. มเยอหม (Pericardium) 2 ชน ระหวางเยอหมชนนอกกบชนในมของเหลวใส (Pericardial Fluid) ชวยหลอลน และลดแรงเสยดทานขณะหวใจเตน 2. มเสนเลอดโคโรนาร (Coronary Artery) นาอาหารและออกซเจนมาเลยงกลามเนอหวใจ 3. ม 4 หอง หองบน (Atrium) 2 หอง หองลาง (Ventricle) 2 หอง ภายในมลนหวใจ (Valve) ทาหนาทปองกนไมใหเลอดไหลยอนกลบ ดงน 3.1 ลนไบคสพด (Bicuspid Valve หรอ Mitral Valve) กนหองบนซายกบลางซาย 3.2 ลนไตรคสพด (Tricuspid Valve หรอ Atrioventricular Valve) กนหองบนขวากบลางขวา 3.3 ลนเอออรตกเซมลนาร (Aortic Semilunar Valve) อยตรงบรเวณโคนเสนเลอดแดงใหญ (Aorta) 3.4 ลนพลโมนารเซมลนาร (Pulmonary Semilunar Valve) อยตรงบรเวณโคนเสนเลอด พลโมนารอารเทอร ซงนาเลอดไปแลกเปลยนแกสทปอด ความดนเลอด (Blood Pressure) เกดจากการบบตวของหวใจทาใหเกดแรงดนในเสนเลอด 2 คา คอ 1. ความดนซสโทลก (Systolic Pressure) หมายถง ความดนเลอดสงสดขณะหวใจบบตว มคาประมาณ 120 มลลเมตรปรอท 2. ความดนไดแอสโทลก (Diastolic Pressure) หมายถง ความดนเลอดขณะทหวใจคลายตว มคาประมาณ 80 มลลเมตรปรอท 2.1 ความดนเลอดคนปกตมคา 120/80 มลลเมตรปรอท แตอาจเปลยนแปลงไดขนอยกบอาย เพศ อารมณ นาหนกตว อาหาร และโรคบางอยาง 2.2 การวดความดนเลอดใชเครองมอ เรยกวา “Sphygmomanometer” วดทเสนอารเตอร บรเวณ ตนแขนชพจร (Heart Rate) เกดจากแรงดนเลอดทาใหเสนอารเตอรหดและขยายตวสลบกนตามจงหวะ การเตนของหวใจ คนปกตมอตราการเตนของชพจรประมาณ 72 ครงตอนาท เสนเลอด (Blood Vessel) แบงเปน 3 ชนด คอ 1. เสนอารเตอร (Artery) หมายถง เสนเลอดทนาเลอดออกจากหวใจโดยมากเปนเลอดทมออกซเจน มากจงเรยกกนวา “เสนเลอดแดง” ยกเวน Pulmonary Artery ซงนาเลอดจากหวใจไปปอดมออกซเจนนอย เสนอารเตอรทมขนาดใหญท สด คอ เอออรตา (Aorta) 2. เสนเวน (Vein) หมายถง เสนเลอดทนาเลอดเขาสหวใจ สวนใหญเปนเลอดทมออกซเจนนอย จงเรยกกนวา “เสนเลอดดา” ยกเวน Pulmonary Vein ซงนาเลอดจากปอดเขาสหวใจมปรมาณออกซเจนมาก เสนเวนทมขนาดใหญทสด คอ เวนาคาวา (Vena Cava) 3. เสนเลอดฝอย (Capillary) หมายถง เสนเลอดขนาดเลกทแทรกในเนอเยอ มผนงบางมาก ทาหนาทแลกเปลยนแกสและสารตางๆ ระหวางเลอดกบเซลลทวรางกาย เลอดของมนษยมประมาณ 7-8% ของนาหนกตวมสวนประกอบดงน

Page 189: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (189)

3.1 นาเลอด (Plasma) เปนของเหลวสเหลองออนคอนขางใส มประมาณ 55% ของเลอดทงหมด ประกอบดวย - นา 90-93% - โปรตน 7-10% ไดแก อลบมน (Albumin) โกลบลน (Globulin) ไฟบรโนเจน (Fibrinogen) - ฮอรโมน เอนไซม แอนตบอด - สารอาหารทยอยแลว เชน กลโคส กรดอะมโน กรดไขมน - แรธาตและวตามนตางๆ - ของเสยทตองการกาจดออก เชน ยเรย คารบอนไดออกไซด ถานาเลอดทแขงตวแลวมาปนแยกเอาเซลลเมดเลอด เพลตเลต และไฟบรนออกจะเหลอของเหลวใส เรยกวา “ซรม (Serum)” 3.2 เมดเลอด (Blood Corpuscle) มประมาณ 45% ของเลอดทงหมด ประกอบดวย เซลลเมดเลอดแดง (Red Blood Cell หรอ Erythrocyte) - รปรางกลมแบน ตรงกลางบมเพราะไมมนวเคลยส (ตอนสรางใหมๆ มนวเคลยส) มขนาด 7-8 ไมโครเมตร - ในระยะเอมบรโอสรางจากตบ มาม ไขกระดก เมอคลอดแลวสรางจากไขกระดก มอายเฉลย 100-120 วน แหลงทาลาย คอ ตบและมาม - คนทมเมดเลอดแดงนอยกวาปกต จะเปนโรคโลหตจาง (Anemia) แตหากมเมดเลอดแดง มากกวาปกตอาจเกดโรค Polycythema ทาใหเลอดขนและอดตนได - เยอหมเซลลของเมดเลอดแดง ประกอบดวย “ฮโมโกลบน (Hemoglobin)” ซงมเหลกอย 4 อะตอมตอ 1 โมเลกล ดงนนฮโมโกลบนจงรวมกบ O2 ไดครงละ 4 โมเลกลกลายเปนออกซฮโมโกลบน (Oxyhemoglobin) ลาเลยงไปยงเซลลทวรางกาย เซลลเมดเลอดขาว (White Blood Cell หรอ Leucocyte) - รปรางกลม ขนาดใหญประมาณ 6-15 ไมโครเมตร เคลอนทแบบอะมบา นวเคลยส มรปรางตางกนหลายแบบ เมอยอมดวยส Wright’s Stain ตดสนาเงน - สรางจากไขกระดกและตอมนาเหลอง มปรมาณนอย คอ 5000-10000 เซลลตอเลอด 1 ลกบาศกมลลเมตร แบงออกเปน 2 กลม คอ เมดเลอดขาวทมแกรนล (Granule Leucocyte) นวเคลยสมหลายพ (Lobe) พบประมาณ 70% ของเมดเลอดขาว ไดแก นวโทรฟล (Neutrophil) มปรมาณมากทสด สรางจากไขกระดก นวเคลยสม 3-5 พ หนาทกนสงแปลกปลอม โดยวธ Phagocytosis อโอซโนฟล (Eosinophil) พบในเนอเยอมากกวากระแสเลอด นวเคลยสม 2 พ กาจดสงแปลกปลอมโดยการจบกนและทาลายสารพษ เบโซฟล (Basophil) พบนอยทสด นวเคลยสม 2 พขนไป จบกนสงแปลกปลอม เฮพารน (Heparin) ไมใหเลอดแขงตว รวมทงตอบสนองตอสงแปลกปลอมทกอใหเกด อาการแพ

Page 190: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (190) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

เมดเลอดขาวทไมมแกรนล (Nongranule Leucocyte) ไดแก โมโนไซต (Monocyte) มขนาดใหญทสด นวเคลยสใหญเกอบเตมเซลล มหนาทกาจด เชอโรค หรอสงแปลกปลอมโดยวธ Phagocytosis ลมโฟไซต (Lymphocyte) มความสาคญในการสรางแอนตบอด (Antibody) เพอตอบสนอง ตอสงแปลกปลอมอยางจาเพาะ ลมโฟไซตทสรางจากตอมไธมส เรยกวา “T-Lymphocyte” หรอ “T-cell” มหนาทตอตานเชอโรค สงแปลกปลอม และอวยวะทปลกถายจากผอน สวนลมโฟไซตทสรางจากไขกระดก เรยกวา “B-Lymphocyte” หรอ “B-Cell” มหนาทสรางแอนตบอด เพลตเลต (Platelet หรอ Thrombocyte) - เปนชนสวนของไซโทพลาซมของเซลลในไขกระดก อาจเรยกวา “เกลดเลอด แผนเลอด หรอเศษเมดเลอด” - มรปรางไมแนนอนขนาดเลก 1-2 ไมโครเมตร มอายเพยง 10 วน - มหนาทเกยวกบการแขงตวของเลอด โดยทางานรวมกบแคลเซยมและวตามน K ระบบนาเหลอง (Lymphatic System)

ระบบนาเหลอง

Page 191: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (191)

นาเหลอง (Lymph) เปนของเหลวซงซมผานเสนเลอดฝอยออกมาหลอเลยงอยรอบๆ เซลล ประกอบดวย นา กลโคส อลบมน ฮอรโมน เอนไซม แกส เซลลเมดเลอดขาว (แตไมมเซลลเมดเลอดแดงและเพลตเลต) ทอนาเหลอง (Lymph Vessel) มหนาทลาเลยงนาเหลองทวรางกายเขาสเสนเวนใหญใกลหวใจ (Subclavian Vein) ปนกบเลอดทม O2 นอย ทอนาเหลองมลนกนคลายเสนเวน และมอตราการไหลชามาก ประมาณ 1.5 มลลเมตรตอนาท อวยวะนาเหลอง (Lymphatic Organ) ไดแก 1. ตอมนาเหลอง (Lymph Node) - พบทวรางกายภายในมลมโฟไซตอยเปนกระจก - ตอมนาเหลองบรเวณคอ ม 5 ตอม เรยกวา “ทอนซล (Tonsil)” มหนาทปองกนจลนทรยทผานมา ในอากาศไมใหเขาสหลอดอาหาร และกลองเสยงจนอาจเกดอกเสบขนมาได 2. มาม (Spleen) - เปนอวยวะนาเหลองทมขนาดใหญทสด - มหนาทผลตเซลลเมดเลอด (เฉพาะในระยะเอมบรโอ) ปองกนสงแปลกปลอม และเชอโรคเขาส กระแสเลอด สรางแอนตบอดทาลายเซลลเมดเลอดแดง และเพลตเลตทหมดอาย 3. ตอมไทมส (Thymus Gland) - เปนเนอเยอนาเหลองทเปนตอมไรทอ - สรางลมโฟไซตชนดเซลลท เพอตอตานเชอโรคและอวยวะปลกถายจากผอน ภมคมกนของรางกายมนษย ไดแก 1. ภมคมกนโดยกาเนด (Innate Immunity) เปนการปองกนและกาจดแอนตเจน ทเกดขนเองในรางกาย กอนทรางกายจะไดรบแอนตเจน มหลายรปแบบ เชน - เหงอ มกรดแลกตกปองกนเชอโรคเขาสรางกายทางผวหนง - หลอดลม โพรงจมกม ขน ซเลยและนาเมอกดกจบสงแปลกปลอม - กระเพาะอาหาร และลาไสเลก มเอนไซม - นาลาย นาตา นามก มไลโซไซม (Lysozyme) ทาลายจลนทรยได 2. ภมคมกนจาเพาะ (Acquired Immunity) เกดขนเมอรางกายเคยไดรบแอนตเจนแลว การสรางระบบภมคมกนเพอตอตานเฉพาะโรคของมนษย ม 2 วธ 2.1 ภมคมกนกอเอง (Active Immunization) - เกดจากการนาเชอโรคทออนกาลง ซงเรยกวา “วคซน (Vaccine)” มาฉด กน ทา เพอกระตนใหรางกายสรางแอนตบอดตอตานเชอนนๆ - วคซนทเปนสารพษและหมดความเปนพษแลวเรยกวา “ทอกซอยด (Toxoid)” กสามารถ กระตนใหสรางภมคมกนได เชน วคซนคมกนโรคคอตบ บาดทะยก - วคซนทไดจากจลนทรยทตายแลว เชน โรคไอกรน ไทฟอยด อหวาตกโรค - วคซนทไดจากจลนทรยทยงมชวต เชน วณโรค หด โปลโอ คางทม หดเยอรมน - ภมคมกนกอเองคมกนอยไดนาน แตการตอบสนองคอนขางชา ประมาณ 4-7 วน

Page 192: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (192) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

2.2 ภมคมกนรบมา (Passive Immunization) - เปนการนาซรมทมแอนตบอดอยแลว มาฉดใหผปวยทาใหไดรบภมคมกนโดยตรงตอตานโรค ไดทนท - ใชรกษาโรครนแรงเฉยบพลน เชน คอตบ พษง - ซรม ผลตจากการฉดเชอโรคทออนกาลงเขาในสตว แลวนาซรมของสตวทมแอนตบอด มารกษาโรคในมนษย - ภมคมกนทแมใหลกผานทางรกและนานมหลงคลอดจดเปนภมคมกนรบมาเชนกน - ภมคมกนรบมารกษาโรคไดทนท แตอยไดไมนานและผปวยอาจแพซรมสตว

แบบฝกหด 1. กจกรรมในขอใดเกยวของกบเซลลวลลสของลาไสเลก ก. ผลตเอนไซมอะไมเลส ข. ยอยไดเพปไทดใหเปนกรดอะมโน ค. ผลตเอนไซมไลเพสยอยไขมน กลายเปนกรดไขมนกบกลเซอรอล 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ก. และ ค. 4) ถกตองทกขอ 2. ความผดปกตในขอใดทจะทาใหไมมการยอยไขมน ก. ตบไมสรางเอนไซมไลเพส ข. ตบไมสรางเกลอนาด ค. อาหารจากกระเพาะมฤทธเปนกรด ง. ตบออนไมสรางเอนไซมทรปซน 1) เฉพาะ ก. 2) เฉพาะ ข. 3) ข. และ ค. 4) ก. และ ง. 3. สตวในขอใดมอวยวะใชหายใจเหมอนกน ก. ปลงนาจด ข. พลานาเรย ค. ผง ง. ป 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ค. และ ง. 4) ก. และ ง. 4. เหตการณใดเกดขนระหวางการหายใจแบบใชออกซเจน ก. มการลาเลยงอเลกตรอนจากสารอาหารผานตวรบอเลกตรอนในไซโทพลาซมและนวเคลยส ข. มการผลต ATP เฉพาะบรเวณเยอไมโทคอนเดรย ค. มออกซเจนเปนตวรบอเลกตรอนแลวมารวมกบโปรตอนไดโมเลกลนา ง. มการผลต ATP ในเมทรกซและไซโทพลาซม 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ค. และ ง. 4) ก. และ ค. 5. เลอดของสตวชนดใดไมมส 1) ป กง ตกแตน 2) พยาธใบไม ไสเดอนดน 3) แมลงสาบ ตกแตน 4) ดาวทะเล ปลงทะเล

Page 193: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (193)

6. ขอใดทาหนาทลาเลยงคารบอนไดออกไซดในรางกายของมนษย ก. Erythrocyte ข. Plasma ค. Platelets ง. Hemoglobin 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก., ข. และ ง. 4) ข., ค. และ ง. 7. คอนแทรกไทลแวควโอลของพารามเซยมเทยบไดกบอวยวะในขอใด ก. ลาไสเลก ข. ไต ค. เนฟรเดยม ง. ทอมลพเกยน 1) เฉพาะ ก. 2) เฉพาะ ข. 3) ก., ข. และ ค. 4) ข., ค. และ ง. 8. ขอแตกตางระหวางสวนประกอบของสารภายใน Glomerulus และ Bowman’Capsule ของ Nephron

ของไตคอขอใด 1) ระดบโปรตน 2) ระดบโปรตนและกลโคส 3) ระดบนาและยเรย 4) ระดบโปรตน นา ยเรย และกลโคส 9. เฟลมเซลล (Flame Cell) เปนอวยวะทใชกาจดของเสยในสงมชวตกลมใด ก. พลานาเรย พยาธใบไม ข. สตวทมเนอเยอ 2 ชน ค. สตวทมเนอเยอ 3 ชน 1) เฉพาะ ก. 2) ก. และ ข. 3) ก. และ ค. 4) ถกตองทกขอ 10. อวยวะใดมบทบาทในการยอยอาหารพวกโปรตน 1) ตบ ตบออน กระเพาะอาหาร 2) ตบออน กระเพาะอาหาร ลาไสเลก 3) ลาไสเลก ตบ ตบออน 4) กระเพาะอาหาร ตบ ลาไสเลก 11. สารอาหารพวกใดทเมอดดซมแลวจะเขาตบกอนไปทหวใจ 1) กรดอะมโน วตามนเอ กลโคส 2) กลโคส กรดอะมโน วตามนซ 3) วตามนด กลโคส กรดอะมโน 4) วตามนซ เกลอแร วตามนเอ 12. ขอใดไมถกตองเกยวกบกระบวนการสลายสารอาหารระดบเซลล 1) เมอไดรบออกซเจนเพยงพอ เซลลสตวทวไปจะมกระบวนการสลาย ลพด เปนคารบอนไดออกไซดและนา 2) ตวนาอเลกตรอนทสาคญในกระบวนการสลายสารอาหารคอ NAD+ และ FAD 3) NADH เปนตวใหอเลกตรอน และ NAD+ เปนตวรบอเลกตรอนในกระบวนการถายทอดอเลกตรอน

ทเกดขนในไมโทคอนเดรย 4) ไกลโคไลซสเกดในไซโทพลาซมของเซลลยคารโอต 13. เชอโรคทเขาสระบบหมนเวยนโลหต สวนใหญจะถกดกจบและทาลายในอวยวะใด 1) ตอมไทมส 2) ตอมนาเหลอง 3) มาม 4) ไขกระดก 14. การเลยงทารกดวยนานมแมเปนการใหภมคมกนแกทารกเปรยบเทยบไดกบขอใด 1) การฉดวคซน 2) การฉดซรม 3) การฉดทอกซอยด 4) การเลนกบเพอนทเปนโรคตดตอ 15. ตอมใดไมมบทบาทเกยวกบการตอตานหรอทาลายสงแปลกปลอมทเขาสรางกาย 1) ตอมนาลาย 2) ตอมไทรอยด 3) ตอมไขมน 4) ตอมเหงอ

Page 194: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (194) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

16. ลมโฟไซตในอวยวะใดของระบบภมคมกนทไมสรางแอนตบอด ก. ไขกระดก ข. ตอมไทมส ค. มาม ง. ตอมนาเหลอง 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ค. และ ง. 4) ก. และ ง. 17. การเคลอนทของโครโมโซมจะเปนอยางไร หากขนตอนการสราง Microfilament ถกขดขวางในระหวาง

ทเซลลกาลงมการแบงนวเคลยสในระยะ Anaphase 1) โครโมโซมจะหยดอยกบท 2) โครโมโซมจะเคลอนทแยกออกจากกน 3) โครโมโซมจะเคลอนทเขาหากน 4) โครโมโซมจะกระจายตวอยางอสระ 18. ขอใดคอปจจยทเหมาะสมทสดตอการทางานของลเพส (Lipase) ทลาไสเลก ก. มนาด ข. ม pH เปนกลาง ค. มเอนเทอโรไคเนส ง. มโซเดยมไฮโดรเจนคารบอเนต 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ค. และ ง. 4) ก. และ ง. 19. เหตใดคนเราจงไมสามารถพด หายใจเขา และกลนไดพรอมกน ก. เวลาพดหรอหายใจเขา ฝาปดกลองเสยงจะตองเปด แตเวลากลน ฝาปดกลองเสยงจะตองปด ข. เวลากลน เพดานออนและลนไก จะถกดนขนปดทางเดนลมหายใจ ขณะทฝาปดกลองเสยงปด ค. เวลาหายใจเขา อากาศจะผานกลองเสยง แตเวลากลน อากาศจะผานกลองเสยงไมได 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ก. และ ค. 4) ก., ข. และ ค. 20. ขอใดถกตอง 1) กระบวนการหมกในยสตเกดขนเมอเซลลมความตองการเอทลแอลกอฮอล

2) กระบวนการถายทอดอเลกตรอนในไมโทคอนเดรย เกดขนเฉพาะในภาวะ ทมออกซเจน 3) การเกดคารบอนไดออกไซดจากกระบวนการสลายอาหาร เกดขนเฉพาะในไมโทคอนเดรย 4) การสราง ATP ในกระบวนการสลายอาหารแบบใชออกซเจนมาจากการทางานของ ATP synthase เทานน 21. ปฏกรยาใดตอไปนทพบในเซลลเมดเลอดแดงทเคลอนทในหลอดเลอดฝอย ในเนอเยอของรางกาย

(กาหนดให Hb หมายถง ฮโมโกลบน) ก. Hb + 4O2 → Hb(O2)4 ข. Hb(O2)4 → Hb + 4O2 ค. CO2 + H2O → H2CO3 ง. Hb + CO2 → HbCO2 1) ก. และ ข. 2) ก. และ ค. 3) ข. และ ค. 4) ข. และ ง. 22. สภาวะของกลามเนอในขอใดทชวยทาใหเกดการหายใจเขา 1) กลามเนอกะบงลมคลายตวทาใหกะบงลมโคงขน 2) กลามเนอบรเวณซโครงแถบนอกหดตวทาใหกระดกซโครงยกขน 3) กลามเนอบรเวณซโครงแถบในหดตวทาใหกระดกซโครงยกขน 4) กลามเนอหนาทองหดตวทาใหปรมาตรในชองทองเพมขน 23. จากตวอยางตอไปนโครงสรางของระบบขบถายชนดใดทไมเขาคกบชนดของสตว 1) เฟลมเซลล-พลานาเรย 2) ทอมลพเกยน-หนอนแมลงวน 3) เนฟรเดยม-ดอกไมทะเล 4) ไต-เตา

Page 195: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (195)

24. ขอใดเปนลกษณะของสตวทมระบบหมนเวยนเลอดแบบเปด ก. ไมมหลอดเลอด ข. มเลอดทาหนาทลาเลยงสาร ค. มชองรบเลอดภายในลาตวเปนทางลาเลยงสาร ง. มการเรยงตวของเซลลบรเวณผดลาตวไมเกน 2 ชน 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ค. และ ง. 4) ก. และ ง. 25. เมอมความเขมขนของกรดคารบอนกในเลอดสงขน รางกายจะเปลยนแปลงอยางไร ก. เพมการหายใจ ข. ขบออกเพมขนทางปสสาวะ ค. ขบออกทางปสสาวะ 1) ก. 2) ก. และ ข. 3) ข. และ ค. 4) ก., ข. และ ค. 26. สารในขอใดททอของหนวยไตดดกลบคนสเสนเลอดฝอยทปกคลมหนวยไต แตพบในนาปสสาวะในปรมาณ

มากกวา ก. โปรตน ข. กลโคส ค. โซเดยม ง. คลอไรด 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ค. และ ง. 4) ก. และ ง. 27. ในหนทดลองปกต หลงจากฉดวาโซเพรสซน (ADH) ความเขมขนของสารในปสสาวะจะเปลยนไปอยางไร

โซเดยม กลโคส 1) เขมขนมากขน เขมขนมากขน 2) เขมขนนอยลง เขมขนนอยลง 3) เขมขนมากขน ไมเปลยนแปลง 4) เขมขนนอยลง ไมเปลยนแปลง

28. ปลาอนทรมวธรกษาสมดลของเหลวในรางกายอยางไร 1) กลนนาเขารางกาย และกาจดเกลอแรสวนเกนออกจากรางกาย 2) กาจดทงนาและเกลอแรสวนเกนออกจากรางกาย 3) เคลอนยายทงนาและเกลอแรเขาสรางกาย 4) กาจดนาออกจากรางกายแตรกษาเกลอแรไว

เฉลยแบบฝกหด 1. 2) 2. 2) 3. 1) 4. 3) 5. 3) 6. 3) 7. 4) 8. 1) 9. 3) 10. 2) 11. 2) 12. 1) 13. 2) 14. 2) 15. 2) 16. 1) 17. 2) 18. 4) 19. 4) 20. 2) 21. 3) 22. 3) 23. 3) 24. 2) 25. 4) 26. 1) 27. 3) 28. 1)

Page 196: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (196) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การดารงชวตของพช โครงสรางและหนาท เนอเยอพช (Plant Tissue) เนอเยอพช คอ กลมเซลลทอยรวมกนเพอทาหนาทเฉพาะอยางใดอยางหนง ประเภทของเนอเยอพช 1. เนอเยอเจรญ (Meristematic tissue) 1.1 Apical meristems : ปลายยอด ปลายราก 1.2 Intercalary meristems : ขอปลอง 1.3 Lateral meristems : cambium

Page 197: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (197)

2. เนอเยอถาวร (Permanent tissue) 2.1 Epidermis : ชนนอกสด 2.2 Parenchyma : พบไดทวไป มเมดส 2.3 Collemchyma : ตามมมมสารมาสะสม 2.4 Sclerenchyma : ลกนนสะสมทผนงเซลลมาก (ไมมชวต) 2.5 Endodermis : มลกนน และซเบอรนสะสมมาก 2.6 Cork : เนอเยอชนนอกของลาตน

2.7 Xylem : ทอลาเลยงนา ♦ Tracheids : หวทายปลายแหลม ตอกนเปนทอ ♦ Vessel : ผนงมลกนนสะสมเปนลวดลาย ปลายเปดหวทาย ♦ Parenchyma ♦ Fiber

Page 198: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (198) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

2.8 Phloem : ทอลาเลยงอาหาร ♦ Sieve tube member : ทรงกระบอก ไมมนวเคลยส มแตไซโทพลาซม ทรอยตอระหวางเซลลมตะแกรง (Sieve plate) ♦ Companion cell : อยขางๆ Sieve tube member ♦ Parenchyma ♦ Fiber

Page 199: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (199)

โครงสรางของพช (Plant Structure) ราก เนอเยอของรากแบงออกเปน 4 บรเวณ ♦ Root cap ♦ Zone of cell division ♦ Zone of cell elongation ♦ Zone of cell differentiation

Page 200: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (200) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

โครงสรางของรากพชใบเลยงคและใบเลยงเดยว ♦ Epidermis : เซลลผวดานนอกสด ♦ Cortex : กนพนทบรเวณกวาง ♦ Endodermis : เซลลแถวเดยว ผนงหนา ถดจาก คอเทกซ ♦ Pericycle : ถดจาก endodermis ตนกาเนดของรากแขนง ♦ Vascular bundle Dicotyledonous plant Monocotyledonous plant

Page 201: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (201)

โครงสรางของลาตนพชใบเลยงคและใบเลยงเดยว Monocotyledonous plant Dicotyledonous plant มดทอลาเลยงกระจายทว มดทอลาเลยงเรยงอยโดยรอบ

สรปขอแตกตางระหวางพชใบเลยงเดยวกบพชใบเลยงค

Page 202: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (202) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การลาเลยงสารในพช

xylem vessel phloem sieve tube member การเคลอนทของนาในดนเขาสราก 1. Symplast : ผาน plasmodesmata 2. Apoplast : ผานผนงเซลลและชองวางระหวางเซลล

Page 203: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (203)

กระบวนการสงเคราะหดวยแสงของพช

โครงสรางของใบ

โครงสรางของปากใบพช (เปด/ปด)

Page 204: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (204) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

การสงเคราะหดวยแสงม 2 ขนตอน 1. Light reaction : produce ATP and NADPH + H+ เกดบนเยอไทลาคอยดของคลอโรพลาสต 2. CO2 Fixation (Calvin cycle) : เกดใน stroma

การถายทอดอเลกตรอนใน Light Reaction

Page 205: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (205)

CO2 Fixation (Calvin cycle) : เกดใน stroma สามารถแบงออกได 3 ขนตอน คอ 1. Carboxylation reaction 2. Reduction reaction 3. Regeneration reaction

ในการสราง glucose 1 โมเลกล ตองตรง CO2 ทงสน 6 โมเลกล พช C3 กบ พช C4 (เพมประสทธภาพในการสงเคราะหแสง โดยการตรง CO2 สองครง)

Page 206: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (206) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ตารางเปรยบเทยบการะบวนการสงเคราะหแสงของพช C3 กบพช C4 ขอเปรยบเทยบ พช C3 พช C4

1. การตรง CO2 เกด 1 ครงท mesophyll cell เกด 2 ครง ท mesophyll cell และ bundle sheeth

2. สารทใชตรง CO2 RuBP (C5) PEP (C3) RuBP (C5)

3. เอนไซมทใชตรง CO2 RuBP carboxylase PEP carboxylase RuBP carboxylase

4. ผลตภณฑตวแรก PGA (C3) OAA (C4) 5. ตวอยางพช พชสวนใหญ เชน ขาว ขาว

สาล ถว มะมวง พชในเขตรอน เชน ขาวโพด ขาวฟาง บานไมรโรย หญาในเขตรอน

การสบพนธของพชดอก สวนประกอบของดอก

การปฏสนธ (Fertilization) การทนวเคลยสของเซลลสบพนธเพศผและเพศเมยรวมตวกน ซงการปฏสนธในพชดอกนนเกดจาก Sperm 2 ตว ซงจะเกดการปฏสนธทงสน 2 ครง จงเรยกวา การปฏสนธซอน (Double fertilization) ดงน Sperm + egg Zygote Embryo Sperm + polar nuclei Endosperm (อาหารสาหรบ Embryo)

Page 207: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (207)

ภาพแสดงการปฏสนธของพช

โครงสรางเมลดของพชใบเลยงเดยวและพชใบเลยงค

การเจรญของพชใบเลยงเดยวและพชใบเลยงค

Page 208: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (208) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ฮอรโมนทมผลตอการเจรญของพช 1. Auxin : สรางจากปลายยอดและปลายราก, หนแสง แตเคลอนทตามแรงโนมถวง - กระตนการยดยาวทยอด - ยบยงการยดยาวทราก - ยบยงการเจรญของตาขาง 2. Cytokinin : กระตนการแบงเซลล การเกดตาขาง 3. Gibberellin : กระตนการยดยาวของเซลล และกระตนการงอก 4. Abscisic acid : ยบยงการเจรญในสภาวะทไมเหมาะสม การยดตวของเซลล กระตนการรวงของใบแก 5. Ethylene : กระตนการรวงของใบ และควบคมการปดเปดของปากใบ Phototropism

Page 209: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (209)

ตวอยางแบบฝกหดและเกงขอสอบ 1. ขอใดถกตองเกยวกบโครงสรางของพชดอก ก. กานใบประกอบขนจากเซลลทงทมชวตและไมมชวต ข. พธ (Pith) สามารถพบไดทงในราก ลาตน และใบของพชใบเลยงคทอยในการเจรญเตบโตขนแรก ค. เซลลขนราก และเซลลคมเปนเซลลทพบในเนอเยอชนดเดยวกน แตเซลลขนรากไมมคลอโรพลาสต ง. ใบของพชนาตองมเซลลคม จงจะเกดกระบวนการสงเคราะหดวยแสงและการลาเลยงนาได 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ค. 4) ข. และ ง. 2. ขอใดแสดงการเคลอนไหวแบบทรอปกมฟเมนตของพช 1) ใบมะขามหบในเวลาพลบคา 2) ดอกมะลหบเมออากาศเยน 3) ชอดอกทานตะวนหมนตามดวงอาทตย 4) ดอกบวหลวงบานในเวลาเชา

P680*

ระบบแสง II

ไซโทโครมคอมเพลกซ

ATPADP + Pi

ระบบแสง I

ระดบ

พลงงาน

P700*

NADPH

O2H2+

+ 4H O2

การถายทอดอเลกตรอนแบบท 1

การถายทอดอเลกตรอนแบบท 2

NADP +

3. กระบวนการในคลอโรพลาสตจากภาพขางบนขอใดถกตอง ก. เกดทเยอไทลาคอยดเทานน ข. มการเปลยนรปของพลงงาน ค. การถายทอดอเลกตรอนแบบท 1 ทาใหเกดการสราง NADPH และ ATP 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ก. และ ค. 4) ก., ข. และ ค.

Page 210: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (210) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

4. การตรงคารบอนไดออกไซดในพชเกดขนทใด 1) ทกเซลลของพช C3 และพช CAM 2) มโซฟลลของพช C3 และพช C4 3) เฉพาะทบนเดลชทของพช C4 และทกเซลลของพช CAM 4) เฉพาะทบนเดลชทของพช C4 และมโซฟลลของพช CAM 5. ขอใดเปนการปรบตวของพชเพอลดการสญเสยนา ก. การตรงคารบอนไดออกไซดแบบ CAM ข. ปากใบอยตากวาระดบผวใบ ค. การเกดกตเตชน 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ก. และ ค. 4) ก., ข. และ ค. 6. ขอใดถกตองสาหรบปฏกรยาแสง (Light reaction) 1) กลมโปรตนสาคญในการถายทอดอเลกตรอนในปฏกรยาแสงมเพยง 2 กลม คอ ระบบแสง I และระบบ

แสง II 2) คลอโรฟลลทกโมเลกลในระบบแสง สามารถเปนตวใหอเลกตรอนในปฏกรยาแสง หากไดรบคลนแสงท

เหมาะสม 3) ATP Synthase ทอยบรเวณเยอไทลาคอยดเปนตวเรงปฏกรยาการสราง ATP ในปฏกรยาแสง 4) การถายทอดอเลกตรอนแบบไมเปนวฏจกรทาใหได NADH 7. ในสภาวะปกตขอความใดตอไปนถกตอง 1) พช C3 สงเคราะหแสงในเวลากลางวน สวนพช CAM สงเคราะหแสงในเวลากลางคน 2) พช C3 สงเคราะหแสงในเวลากลางวน สวนพช C4 สงเคราะหแสงในเวลากลางคน 3) พช C4 สงเคราะหแสงในเวลากลางวน สวนพช CAM สงเคราะหแสงในเวลากลางคน 4) พช C4 และ CAM สงเคราะหแสงในเวลากลางวน 8. คาอธบายในขอใดไมถกตอง

ซพทวบ (Sieve tube) เวสเซล (Vessel) 1) 2) 3) 4)

ประกอบดวยเซลลทตายแลว มผนงเซลลเปนผนงขนตน (Primary wall) ผนงกนเซลลมรเปดคลายตะแกรง ทาหนาทลาเลยงอาหาร

ประกอบดวยเซลลทตายแลว มผนงเซลลขนทสอง (Secondary wall) ผนงกนเซลลสลายไป ลาเลยงนาและแรธาต

9. เลนทเซล (Lenticel) พบในลาตนของพชชนดใด ก. ไผ ข. มะพราว ค. ชบา ง. เขม 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ค. และ ง. 4) ก. และ ง.

Page 211: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (211)

10. สารพวกใดทไดจากปฏกรยาทใชแสงแลวนาไปใชในปฏกรยาทไมใชแสง 1) ATP, NADH + H+ 2) O2, NADP, ATP 3) ATP, NADPH + H+ 4) O2, NADPH + H+, ATP 11. เซลลรปรางยาว ผนงหนามลวดลายรางแหทผนงดานขางซงเกดจากการพอกของสารลกนน ผนงดานหวทายม

รพรน เซลลเรยงตอกนตามยาวคลายทอคอขอใด 1) ซฟทวบ 2) เทรคด 3) ไฟเบอร 4) เวสเซล 12. ขอใดเกยวของกบสารส 1) สารสทใชในการสงเคราะหดวยแสงของสาหรายสเขยว คอ คลอโรฟลล เอ คลอโรฟลล บ และแคโรทนอยด 2) สารสทใชในการสงเคราะหดวยแสงของพช อยทเยอหมชนใน และเยอไทลาคอยดของคลอโรพลาสต 3) คลอโรฟลล เอ และแคโรทนอยด ดดกลนพลงงานแสงไดดทความยาวคลน ประมาณ 400-500 นาโนเมตร

และ 630-700 นาโนเมตร ตามลาดบ 4) สารสทกชนดทพบในพช ไดแก คลอโรฟลล แคโรทนอยด และแอนโทไซยานน ลวนทาหนาทเปนแอนเทนนา

ดดรบพลงงานแสง 13. ขอใดถกตองสาหรบปฏกรยาแสง 1) อเลกตรอนทถายทอดจากระบบแสง I สระบบแสง II ผานอเลกตรอนหลายตว จะมพลงงานลดลงเปน

ลาดบ 2) เมอคลอโรฟลล เอ โมเลกลพเศษทเปนศนยกลางของปฏกรยาแสง สงอเลกตรอนใหตวรบอเลกตรอนแลว

จะมการสงตอใหตวรบอเลกตรอนอนอกหลายตว 3) ในลเมนของไทลาคอยดของกรานา มรการสะสมโปรตอนมากขน จนเกดความแตกตางของปรมาณ

โปรตอนในลเมน และในสโตรมา ทาใหเกดการสงเคราะห ATP ภายในลเมน 4) ระหวางปฏกรยาแสง สารทสะสมอยบนเยอไทลาคอยด คอ คลอโรฟลล และแคดรทนอยด แตสารท

สะสมอยในลเมนของไทลาคอยด คอ อเลกตรอนทไดจากากรแตกตวของนา 14. กาหนดให A = cork cambium B = periderm C = vascular cambium D = secondary phloem E = secondary xylem F = pith G = primary xylem H = primary phloem เมอนาตนพชใบเลยงคมาตดตามขวางจะพบเนอเยอพชทเรยงลาดบจากขนนอกสดไปในสดเปนไปตามขอใด 1) A B C D E F G H 2) E F G H A B C D 3) C D E A B F G H 4) B A H D C E G F 15. โครงสรางใดตอไปนททาใหเกดวงป (Annual Ring) 1) primary phloem 2) primary xylem 3) secondary xylem 4) secondary phloem

Page 212: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (212) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

เฉลยตวอยางแบบฝกหดและเกงขอสอบ 1. เฉลย 3) ก. และ ค. กานใบประกอบดวยเซลล Collenchyma ทมชวตและประกอบดวยทอลาเลยงนาและอาหาร ซง

มทงเซลลทมชวตและไมมชวต เซลลขนรากและเซลลคมเปลยนแปลงมาจากเซลลผว (Epidermis) แตเซลลคมมคลอโรพลาสต

เซลลขนรากไมมคลอโรพลาสต 2. เฉลย 3) ชอดอกทานตะวนหมนตามดวงอาทตย ทรอปกมฟเมนต (Tropic movement) เปนการเคลอนไหวของพชทเกดจากการเจรญเตบโต

อยางมทศทาง เชน ทานตะวนหมนตามดวงอาทตย เปนการตอบสนองตอแสง แนสตกมฟเมนต (Nastic movement) เปนการตอบสนองของพชทไมถกกาหนดโดยทศทางของ

ปจจยทมากระตน เชน การหบบานของดอกไม มปจจยภายนอก ไดแก แสงและอณหภม การเปลยนแปลงความเตงของเซลลพเศษ

3. เฉลย 4) ก., ข. และ ค. ในปฏกรยาแสงของพชจะเกดบนเยอไทลาคอยด โดยระบบแสง I และ II เมอระบบแสงไดรบ

พลงงานจะเปลยนพลงงานแสงใหเปน ATP และสรางสาร NADPH 4. เฉลย 2) มโซฟลลของพช C3 และพช C4 พช C3 มการตรง CO2 ในชนมโซฟลส แตไมมการตรง CO2 ในบนเดลชท พช C4 มการตรง CO2 ในชนมโซฟลสและบนเดลชท พช CAM ตรง CO2 ในเซลลทกเซลล แตเกดในเวลากลางคน 5. เฉลย 1) ก. และ ข. CAM = Crassulacean Acid Metabolism เปนลกษณะของพชทพบในเขตทะเลทราย จะเปด

ปากใบตอนกลางคนเพอหลกเลยงการสญเสยนาในเวลากลางวน และปากใบอยตากวาระดบเอพเดอรมส ซงจะชวยลดการสญเสยนา

6. เฉลย 3) ATP synthase ทอยบรเวณเยอไทลาคอยดเปนตวเรงปฏกรยาการสราง ATP ในปฏกรยาแสง 1) ยงมรงควตถและโปรตนอนอกเชน (Pq) Plastoquinone และ (Pc) Plastocyanin เปนตน 2) เฉพาะคลอโรฟลลเอทใหอเลกตรอน 4) จะทาใหได NADPH 7. เฉลย 4) พช C4 และ CAM สงเคราะหแสงในเวลากลางวน การสงเคราะหดวยแสง C4 และ CAM จะเกดในเวลากลางวน แต CAM จะมการตรง CO2

ในเวลากลางคน และพช C4 มการตรง CO2 ในเวลากลางวน 2 ครง ในเซลล 2 ชนด ครงแรกจะเกดท มโซฟลล ครงท 2 ท Bundle sheath

Page 213: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (213)

8. เฉลย 1) ประกอบดวยเซลลทตายแลว Sieve tube เปนสวนประกอบของทอลาเลยงอาหาร Phloem ซงยงเปนเซลลทมชวตอย

สวน Vessel เปนองคประกอบของทอลาเลยงนา ซงเปนเซลลทตายแลว 9. เฉลย 3) ค. และ ง. เลนทเซล (Lenticel) เปนชองแลกเปลยนแกสระหวางเนอเยอในลาตนกบบรรยากาศภายนอก

พบในพชใบเลยงคหรอพชทมเนอไม 10. เฉลย 3) ATP และ NADPH + H+ ATP และ NADPH + H+ เปนสารทไดจากปฏกรยาทใชแสง แลวนาไปรดวส PGA ใหกลายเปน

ฟอสโฟกลเซอรลดไฮด (Phosphoglyceraldehyde) เรยกยอวา PGAL ในปฏกรยาทไมใชแสง 11. เฉลย 4) เวสเซล เวสเซล (Vessel) มขนาดใหญแตสนกวาเทรคด ประกอบดวยเวสเซลเมมเบอร ซงเปนเซลลทม

ผนงหนา มสารพวกลกนนมาสะสม เซลลมรปรางยาว ปลายเซลลอาจเฉยงหรอตรงและมชองทะลถงกน เวสเซลเมมเบอรหลายเซลลมาเรยงตอกนมลกษณะคลายทอนา

12. เฉลย 1) สารสทใชในการสงเคราะหแสงของสาหรายสเขยว คอ คลอโรฟลล เอ คลอโรฟลล บ และแคโร-ทนอยด

พชและสาหรายสเขยวมคลอโรฟลล 2 ชนด คอ คลอโรฟลล เอ และคลอโรฟลล บ นอกจากนยงมแคโรทนอยด สาหรายบางชนดมไฟโคบลน สารสทใชในกระบวนการสงเคราะหดวยแสงของพชอยทไทลาคอยดของคลอโรพลาสต

13. เฉลย 2) เมอคลอโรฟลล เอ โมเลกลพเศษทเปนศนยกลางของปฏกรยาแสง สงอเลกตรอนใหตวรบอเลกตรอนแลว จะมการสงตอใหตวรบอเลกตรอนอนอกหลายตว

ในขนตอนปฏกรยาใชแสง แสงจะเปลยนเปนพลงงานเคมทพชสามารถนาไปใชตอไปในปฏกรยาไมใชแสง

14. เฉลย 4) B A H D C E G F เมอนาตนพชใบเลยงคมาตดตามขวางจะพบเนอเยอพชทเรยงลาดบจากขนนอกสดไปในสด

ดงตอไปน เรมจากเนอเยอ periderm = cork cambium = primary phloem = secondary phloem = cambium = secondary xylem = primary xylem และ pith ตามลาดบ

15. เฉลย 3) secondary xylem วงปเกดจากการเจรญเตบโตของเนอเยอ secondary xylem ภายในเนอไมของพชใบเลยงค

โดยทแตละปจะประกอบดวย 2 ฤด คอ ฤดแลงและ ฤดฝน ในชวงฤดแลงเซลลมการเจรญเตบโตนอยจงกอใหเกดลกษณะเปนแถบเนอเยอสเขม สวนในฤดฝนมนาอาหารดจงมการเจรญเตบโตของเนอเยอมาก จะปรากฏเปนแถบสจาง สลบกนอยางนเรอยไปทกป จงเกดเปนวงปในเนอไมขน

Page 214: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (214) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

พนธศาสตร (Genetics) การถายทอดลกษณะของเมนเดล - ถวลนเตา (Pisum sativum) อายสน ดแลรกษางาย และควบคมการผสมพนธไดงาย

Monohybrid cross : การผสมลกษณะทสนใจเพยงหนงลกษณะ ลกษณะเมลดเรยบ = ลกษณะเดน S ลกษณะเมลดยน = ลกษณะดอย s เมลดถวพนธแทเมลดเรยบ = SS เมลดถวพนธแทเมลดยน = ss ลกผสมรนทหนง ไดเมลดเรยบทงหมด ลกผสมรนท 2 ไดเมลดเรยบ:เมลดยน = 3 : 1

Page 215: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (215)

กฏขอทหนงของเมนเดล Law of segregation “ลกษณะแตละลกษณะถกควบคมดวย factor 1 ค เมอมการสรางเซลลสบพนธ factor ทอยเปนคนจะแยกออกจากกนเขาสเซลลสบพนธ (gamate) เซลลละ 1 อนและจะกลบมาเขาคอกครงในลก เมอมการผสมระหวางเซลลสบพนธจากพอกบแม” กาหนดให ยน S = ลกษณะเมลดเรยบ ยน s = ลกษณะเมลดยน P เมลดเรยบพนธแท × เมลดยนพนธแท SS ss เซลลสบพนธ F1 Ss เมลดเรยบ F1 × F1 Ss × Ss Gamete F2 SS Ss Ss ss (1 SS : 2Ss : 1ss) 3 เมลดเรยบ 1 เมลดยน Dihybrid cross : การผสมพอแมทมลกษณะทตางกน 2 ลกษณะ ตวอยาง 1. ลกษณะรปรางเมลด เมลดเรยบ × เมลดยน 2. ลกษณะสเมลด เมลดสเหลอง × เมลดสเขยว ผสม เมลดเรยบสเหลองพนธแทกบเมลดยนสเขยวพนธแท

Page 216: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (216) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ถาแยกศกษา ลกษณะรปรางเมลด ลกษณะสเมลด P เมลดเรยบ × เมลดยน P เมลดสเหลอง × เมลดสเขยว F1 เมลดเรยบ F1 เมลดสเหลอง F2 423 เมลดเรยบ : 133เมลดยน F2 416 เมลดสเหลอง : 140 เมลดสเขยว อตราสวน 3/4 เรยบ : 1/4 ยน อตราสวน 3/4 สเหลอง : 1/4 สเขยว 3/4 เมลดเรยบ × 3/4 เมลดสเหลอง = 9/16 เมลดเรยบสเหลอง 3/4 เมลดเรยบ × 3/4 เมลดสเขยว = 3/16 เมลดเรยบสเขยว 1/4 เมลดยน × 3/4 เมลดสเหลอง = 3/16 เมลดยนสเหลอง 1/4 เมลดยน × 3/4 เมลดสเขยว = 1/16 เมลดยนสเขยว อตราสวน F2 ใน dihybrid cross 9/16 เมลดเรยบสเหลอง 3/16 เมลดยนสเหลอง 3/16 เมลดเรยบสเขยว 1/16 เมลดยนสเขยว กฏขอทสองของเมนเดล Law of independence assortment “ยนทอยบนโครโมโซมตางคกน มความเปนอสระทจะเขาสเซลลสบพนธเดยวกน” ให ยน S = เมลดเรยบ ยน Y = เมลดสเหลอง ยน s = เมลดยน ยน y = เมลดสเขยว ยนนตงอยบนโครโมโซมคนละคกน P เมลดเรยบสเหลอง × เมลดยนสเขยว Genotype SSYY ssyy Gamete SY sy F1 SsYy (เรยบสเหลอง) F1 × F1 SsYy × SsYy Gamete SY Sy sY sy SY Sy sY sy F2

SY Sy sY sy

SY SSYY SSYy SsYY SsYy

Sy SSYy SSyy SsYy Ssyy

sY SsYY SsYy ssYY ssYy

sy SsYy Ssyy ssYy ssyy

Page 217: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (217)

โครงสรางของ DNA • DNA – Deoxyribonucleic acid • RNA – Ribonucleic acid ดเอนเอ และอารเอนเอ ประกอบดวยหนวย ยอยตางๆ เรยกวานวคลโอไทด (nucleotide) nucleotide ประกอบดวยสารเคม 3 กลม - นาตาล (Sugar) - เบส (Base) - หมฟอสเฟต (Phosphate)

โครงสรางของนวคลโอไซดและนวคลโอไทด

Page 218: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (218) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

พนธะทเชอมระหวางนวคลโอไทด คอ Phosphodiester Bond ขอแตกตางระหวางดเอนเอ และอารเอนเอ

ดเอนเอ อารเอนเอ นาตาล Ribose deoxyribose เบส A, G, C, T A, G, C, U

กฏของ Chargaff ดเอนเอของสงมชวตตางๆ ประกอบดวยเบส 1. A = T, G = C 2. A + G (purine) = T + C (pyrimidine) 3. A + G / T + C = 1 4. A + T / G + C มคาเฉพาะในสงมชวตแตละชนด 5. องคประกอบของเบสจากดเอนเอของคนทสกดมาจากตางอวยวะมคาเทากน โครงสรางของ DNA Double stranded helix ของ James Watson & Francis Crick (1953)

• เกลยวค (double helix) เวยนขวา • Complementary base มการจบคของเบสคสม A : T และ G : C ดวยพนธะ hydrogen • Antiparallel สองสายมทศทางกลบหวกลบหาง • เสนผาศนยกลาง 20 องสตรอม คเบสหางกน 3.4 A • ทามม 36 องศา 1 รอบม 10 คเบส

Page 219: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (219)

การจาลองโมเลกลดเอนเอ (DNA Replication) สามารถเกดขนได 3 แบบ 1. Conservative 2. Semi-conservative 3. Dispersive

องคประกอบทจาเปนในกระบวนการจาลองโมเลกลดเอนเอ ดเอนเอตนแบบ (DNA template) ไพรเมอร (primer) : โอลโกนวคลโอไทดสนๆ ทเปนจดเรมตน นวคลโอไทดทง 4 ชนด (dNTP) Magnesium ion (Mg2+) เอนไซม DNA polymerase

Page 220: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (220) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

เอนไซมและโปรตนทเกยวของในการจาลองโมเลกลดเอนเอ 1. Helicase (H) สลายพนธะไฮโดรเจน (hydrogen bond) 2. DNA binding protein (ssb) จบกบดเอนเอสายเดยว 3. DNA gyrase (topoisomerase) คลายปมทจดแยก 4. Primase หรอ Primerase สราง RNA primer 5. DNA polymeraseIII สงเคราะหดเอนเอตอจาก primer 6. DNA polymeraseI ตด primer ออกโดยใชคณสมบต 5′-3′ exonuclease 7. DNA ligase เชอมรอยขาดของพนธะฟอสโฟไดเอสเทอร(nick) Central dogma

การลอกรหส (Transcription) • เปนการสราง RNA จาก DNA ตนแบบ • สงเคราะหโดยเอนไซม RNA polymerase ในทศทางจาก 5′ → 3′

Page 221: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (221)

รหสพนธกรรม (Codon = Genetic code) • รหสพนธกรรม คอ รหสทกาหนดชนดของกรดอะมโน • ประกอบดวย 3 นวคลโอไทด (Triplet codon) กาหนดโดย นวคลโอไทด 4 ชนด G, A, T, C ใน DNA หรอ G, A, U, C ใน RNA • ทงหมด ม 64 รหส (64 = 43 = 4 × 4 × 4) - ม 61 รหส กาหนด กรดอะมโน 20 ชนด - 3 รหส เปน stop/terminator codon (UGA, UAA, UAG) คณสมบตของรหสพนธกรรม • Triplet code ประกอบดวย 3 เบส แปลใหกรดอะมโน 1 ตว • Commaless ไมมการเวนวรรค อานตอเนองกน เชน - AUGUACGGCUGA - met tyr gly stop • Non-overlapping ไมมการซอนกน • Degeneracy กรดอะมโนแตละชนดมไดหลายรหสพนธกรรม เชน - CUU, CUC, CUA, CUG = Leucine • Stop codon ม 3 รหส คอ UAG, UGA และ UAA

องคประกอบของการสงเคราะหโปรตน 1. mRNA ทมรหสพนธกรรม (codon) 2. ไรโบโซม เลอนไปจนถง start codon (AUG) 3. tRNA เปนอารเอนเอทมรหสคกบ codon เรยก anticodon เชน codon AUG, anticodon UAC นาอะมโน Methionine

Page 222: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (222) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ตวอยางแบบฝกหดและเกงขอสอบ 1. ขอใดถกตองเกยวกบหมเลอด 1) คนทมหมเลอด O สามารถรบเลอดจากคนหมเลอด B ไดโดยไมเปนอนตราย เพราะหมเลอด O ไมม

แอนตเจน A ทจะจบกบแอนตบอด A ของหมเลอด B 2) คนทมหมเลอด A ไมสามารถรบเลอดจากคนหมเลอด AB ได เพราะแอนตเจน B จากหมเลอด AB

จะจบกบแอนตบอด B ของหมเลอด A 3) คนทมหมเลอด Rh- สามารถรบเลอดไดจากทงหมเลอด Rh- และ Rh+ 4) แมทมหมเลอด Rh+ ถามทารกในครรภคนท 2 หรอ 3 เปน Rh- อาจทาใหทารกเกดอรโทรบลาสโทซส-

ฟทาลสได 2. จาก mRNA ทมลาดบนวคลโอไทด 5′ UAC UCC AGU AUA CCA GAG 3′ mRNA ขางตนถกสงเคราะห

มาจาก DNA ตนแบบ ทมลาดบนวคลโอไทดอยางไร 1) 5′ TAC TCC AGT ATA CCA GAG 3′ 2) 5′ ATG AGG TCA TAT GGT CTC 3′ 3) 5′ GAG ACC ATA TGA CCT CAT 3′ 4) 5′ CTV TGG TAT ACT GGA GTA 3′ 3. ตารางรหสพนธกรรม

จากตาราง มวเทชนททาใหเบสลาดบท 5 ของ mRNA ทมลาดบนวคลโอไทดเปน 5′ AUGUCCGUA 3′

เปลยนจาก C เปน A จะสงผลถงชนดของกรดอะมโนในลาดบท 2 ของสายพอลเพปไทดทถกสรางขนจาก mRNA นอยางไร

1) ไมมการเปลยนแปลงชนดของกรดอะมโน 2) เปลยนชนดของกรดอะมโนจาก Ser เปน Tyr 3) เปลยนชนดของกรดอะมโนจาก Arg เปน Asp 4) เปลยนชนดของกรดอะมโนจาก Pro เปน Thr

Page 223: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (223)

4. ขอใดไมถกตอง 1) เกลยวคของสายพอลนวคลโอไทดเวยนขวาตามเขมนาฬกา 2) เบสคสมในสายพอลนวคลโอไทดยดกนดวยพนธะไฮโดรเจน 3) ถาเปรยบโครงสรางของสายดเอนเอเปนบนไดเวยน ราวบนไดเกดจากไนโตรจนสเบสจบกบหมฟอสเฟต 4) โครงสรางของเบสพวรน เปนวงแหวนทประกอบดวยคารบอนและไนโตรเจน 2 วง แตเบสไพรมดนมวง

แหวนดงกลาว 1 วง 5. ขอใดสอดคลองกบกฎแหงการแยก 1) กฎขอนไดมาจากการศกษาลกษณะทไดจากการผสมพจารณาสองลกษณะ 2) ยนทอยเปนคจะแยกออกจากกนในระหวางการแบงเซลลแบบไมโทซสของการสรางเซลลสบพนธ 3) ในการผสมของสงมชวตทมลกษณะเดนแทกบลกษณะดอยแทจะใหลกรน F2 ทมลกษณะเดนตอลกษณะ

ดอยเปน 3 : 1 4) ยนทแยกออกจากยนทเปนคกน จะจดกลมอยางอสระกบยนอนทแยกออกจากคเชนกน ในการเขาไปอย

ในเซลลสบพนธ 6. ถาประชากรในอาเภอหนง ซงอยในภาวะสมดลของฮารด-ไวนเบรก มจานวนทงหมด 10000 คน มผปวย

เปนโรคซสตค ไฟโบรซส ซงเปนโรคพนธกรรมแบบยนดอยบนโครโมโซมรางกาย 4 คน จะมประชากรประมาณกคนทเปนพาหะของโรค

1) 49 คน 2) 98 คน 3) 196 คน 4) 392 คน 7. นกวทยาศาสตรนาขาวสองตนมาผสมกน โดยตนเพศเมยมจโนไทปเปน aa สวนตนเพศผมจโนไทปเปน Aa

ผลจากการผสมนจะทาใหไดจโนไทปของเอนโดเสปรมแบบใดบาง ในอตราสวนเทาใด 1) 1 Aaa : 1 aaa 2) 3 Aaa : 1 aaa 3) 1 AAa : 1 aaa 4) 3 AAa : 1 aaa 8. การถายทอดโรคทางพนธกรรมชนดหนงทปรากฏในพนธประวตของครอบครวมลกษณะดงน

การถายทอดลกษณะทางพนธกรรมนมแบบแผนอยางไร 1) การถายทอดยนทไมเกยวเนองกบเพศ และลกษณะทผดปกตเปนลกษณะดอย 2) การถายทอดยนทไมเกยวเนองกบเพศ และลกษณะทผดปกตเปนลกษณะเดน 3) การถายทอดยนทเกยวเนองกบ X (X-linked gene) และลกษณะทผดปกตเปนลกษณะดอย 4) การถายทอดยนทเกยวเนองกบ X (X-linked gene) และลกษณะทผดปกตเปนลกษณะเดน

Page 224: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (224) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

9. นกวทยาศาสตรพบวา DNA ของสงมชวตชนดหนงมปรมาณ Cytosine 38% ดงนนปรมาณของ Thymine คดเปนกเปอรเซนต

1) 12 2) 24 3) 31 4) 38 10. การศกษาขอมลจากภาพทเกดจากการหกเหของรงสเอกซผานผลก DNA ทาใหวตสนและครกไดทราบ

คณสมบตของ DNA ไดแก ก. โมเลกลมรปรางเปนเกลยว ข. ระยะหางของเกลยวแตละรอบ ค. ลาดบของนวคลโอไทดในสาย DNA ง. ความยาวของเสนผานศนยกลางของเกลยว DNA 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ก., ข. และ ค. 4) ก., ข. และ ง. 11. สมมตวามสงมชวตชนดหนงสรางโปรตนจากกรดอะมโนจานวน 40 ชนด โดย RNA ประกอบดวยนวคลโอ

ไทดจานวน 3 ชนด ดงนนรหสพนธกรรม (codon) ทสนทสดจะประกอบดวยกนวคลโอไทด 1) 2 2) 3 3) 4 4) 5 12. จากตารางรหสพนธกรรมดานลาง

U C A G

U

UUU Phe UUC Phe UUA Leu UUG Leu

UCU Ser UCC Ser UCA Ser UCG Ser

UAU Tyr UAC Tyr UAA Stop UAG Stop

UGU Cys UGC Cys UGA Stop UGG Trp

U C A G

C

CUU Leu CUC Leu CUA Leu CUG Leu

CCU Pro CCC Pro CCA Pro CCG Pro

CAU His CAC His CAA Gln CAG Gln

CGU Arg CGC Arg CGA Arg CGG Arg

U C A G

A

AUU Ile AUC Ile AUA Ile AUG Met

ACU Thr ACC Thr ACA Thr ACG Thr

AAU Asn AAC Asn AAA Lys AAG Lys

AGU Ser AGC Ser AGA Arg AGG Arg

U C A G

G

GUU Val GUC Val GUA Val GUG Val

GCU Ala GCC Ala GCA Ala GCG Ala

GAU Asp GAC Asp GAA Glu GAG Glu

GGU Gly GGC Gly GGA Gly GGG Gly

U C A G

ถาเกดมวเทชนเฉพาะท (Point mutation) ในสายของ DNA ทาใหเกดการเปลยนแปลงของลาดบกรดอะมโน จาก I le Thr Asn Cys His Asp Tyr Glu His เปน I le Thr I le Val Met I le I le Glu His ขอใดเปนรปแบบของมวเทชนทมความเปนไปไดมากทสด 1) การแทนทคเบส (Substitution) 5 ตาแหนง 2) การเพมขนของนวคลโอไทด (Insertion) 1 ตาแหนง 3) การขาดหายไปของนวคลโอไทด (Deletion) 1 ตาแหนง 4) การเพมขนของนวคลโอไทด (Insertion) และการขาดหายไปของนวคลโอไทด (deletion) อยางละ 1 ตาแหนง

Page 225: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (225)

เฉลยตวอยางแบบฝกหดและเกงขอสอบ 1. เฉลย 2) คนทมหมเลอด A ไมสามารถรบเลอดจากคนหมเลอด AB ได เพราะแอนตเจน B จากหมเลอด

AB จะจบกบแอนตบอด B ของหมเลอด A ตามกฏการใหเลอด “ตองไมใหแอนตเจนของผใหตรงกบแอนตบอดขงผรบ” ดงนนสาหรบคน

หมเลอด AB ซงมทงแอนตเน A และแอนตเจน B จงไมสามารถใหเลอดแกใครไดเลย เพราะแอนตเจนจากคนหมเลอด AB จะจบกบแอนตบอดของผรบเลอดและทาใหเกดการตกตะกอนขน

2. เฉลย 4) 5′ CTC TGG TAT ACT GGA GTA 3′ เนองจากสาย mRNA ทไดคอ 5′ UAC UCC AGU AUA CCA GAG3′ ดงนนสาย DNA

ตนแบบทใชในการสงเคราะหตองมลาดบนวคลโอไทดทคสมกน คอ ATG AGG TCA TAT GGT CTC แตเนองจากทศทางในการสงเคราะหสาย mRNA และทศทางของ DNA ตนแบบนนตองมทศทางทตรงขามกน ดงนนลาดบทถกตองของสาย DNA ตนแบบจงเปน 5′ CTC TGG TAT ACT GGA GTA 3′

3. เฉลย 2) เปลยนชนดของกรดอะมโนจาก Ser เปน Tyr จากโจทยเมอเกดมวเทชนททาใหเบสลาดบท 5 ของ mRNA ทมลาดบนวคลโอไทดเปน

5′ AUGUCCGUA 3′ เปลยนจาก C เปน A จะสงผลถงชนดของกรดอะมโนในลาดบท 2 ของสายพอลเพปไทดทถกสรางขนจาก mRNA เปลยนไปจาก Ser เปน Tyr เพราะ codon ทไดเปลยนไปจาก UCC เปน UAG ซงกาหนดเปนกดรอะมโนไทโรซน

4. เฉลย 3) ถาเปรยบโครงสรางของสายดเอนเอเปนบนไดเวยน ราวบนไดเกดจากไนโตรจนสเบสจบกบหมฟอสเฟต

ถาเปรยบโครงสรางของสายดเอนเอเปนบนไดเวยน ราวบนไดเกดจากนาตาลดออกซไรโบสเกาะกบหมฟอสเฟต สวนไนโตรจนสเบสจะยนออกมาคลายขนบนได

5. เฉลย 3) ในการผสมของสงมชวตทมลกษณะเดนแทกบลกษณะดอยแทจะใหลกรน F2 ทมลกษณะเดนตอลกษณะดอยเปน 3 : 1

ในการผสมของสงมชวตทมลกษณะเดนแทกบลกษณะดอยแทจะใหลกรน F2 จะมลกษณะเดนตอลกษณะดอยเปน 3 : 1 สอดคลองกบกฏแหงการแยก (Law of segregation) ซงกลาววา สงมชวตทสบพนธแบบอาศยเพศจะมสงทควบคมลกษณะทางพนธกรรมอยเปนคๆ แตละคจะแยกออกจากกนเมอมการสรางเซลลวบพนธ และเมอเวลลสบพนธผสมกนสงทควบคมลกษณะทางพนธกรรมนจะกลบมาเขาคกนอกครง

6. เฉลย 4) 392 คน เนองจากประชากรอยในสมดล ความถของบคคลทเปนโรคเทากน 4/10000 = 0.0004 ซงจะ

เทากบ คา q2 ของสมการ p2 + 2pq + q2 = 1 ดงนน q2 = 0.0004 จงได q = 0.02 ซงกจะไดความถของ ยน(A) = 0.98 เพราะความถของ A และ a ตองรวมกนเทากบ 1 ดงนนคนทเปนพาหะ จะเทากบ 2pq = 2 × 0.98 × 0.02 × 10000 = 392 คน

Page 226: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (226) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

7. เฉลย 1) 1 Aaa : 1 aaa ตนเพศเมยมจโนไทป aa เมอแบงเซลลสบพนธแบบไมโอซสจะได 8 นวเคลยส แตละนวเคลยสม

โครโมโซมครงหนง คอ a ตนเพศผมจโนไทป Aa ไดเซลลสบพนธ 2 ชนด A และ a การเกดเอนโดสเปรมเกดจากการปฏสนธระหวางโพลารนวคลไอ 2 นวเคลยส (a, a) รวมกบ

สเปรม 2 ชนด (A, a) จะไดจโนไทป 2 แบบ คอ Aaa และ aaa ในอตราสวน 1 : 1 เพราะเปนการผสมระหวางจโนไทปทเปนเฮเทอโรไซกส (Aa) และฮอโมโลกสรเซสสพ (aa)

AaA, a

× aaa

Aa aa:1 1:

8. เฉลย 2) การถายทอดยนทไมเกยวเนองกบเพศ และลกษณะทผดปกตเปนลกษณะเดน จากพนธประวตของครอบครวพบวามทงผหญงและผชายเปนโรค ดงนนการถายทอดจะไม

เกยวกบเพศและเปนลกษณะเดน เนองจากมการแตงงานกนระหวางหญงชายทเปนโรคทงคจะพบวามลกษณะทไมเปนโรคดวย แสดงวาลกษณะไมเปนโรคเปนลกษณะดอยแฝงอย

ไมเปนโรคเปนโรค 9. เฉลย 1) 12 ปรมาณ Cytosine = Guanine = 38% ∴ มปรมาณ Adenine = Thymine = 12% 10. เฉลย 1) ก. และ ข. เอม เอช เอฟ วลคนส (M.H.F. Wilkins) และโรซาลนด แฟรงคลน (Rosalind Franklin) ไดใช

เทคนคเอกซเรยดฟแฟรกชน (x-ray diffraction) ผานผลก DNA ทาใหเกดภาพบนแผนฟลม แปลผลไดวาโครงสรางของ DNA ของสงมชวตตางๆ มลกษณะทคลายกนมากคอประกอบดวยพอลนวคลโอไทดมากกวา 1 สาย มลกษณะเปนเกลยว เกลยวแตละรอบมระยะหางเทาๆ กน

11. เฉลย 3) 4 รหสพนธกรรม (Genetic codon) ในสาย mRNA จะประกอบดวยนวคลโอไทดทง 3 ชนด และ

ตองครอบคลมชนดของกรดอะมโนทง 40 ชนด ดงนนรหสพนธกรรมควรเปน 34 = 81 ชนด จงจะเพยงพอกบชนดของกรดอะมโน

12. เฉลย 1) การแทนทคเบส (Substitution) 5 ตาแหนง การเกดมวเทชนแบบ Point mutation เปนการมวเทชนทเกดจากการเปลยนแปลงในระดบเบส

ไดแก การแทนทนวคลโอไทด (Substitution), การขาดหายไปของนวคลโอไทด (Deletion) และการเพมขนของนวคลโอไทด (Insertion)

จากโจทยจานวนกรดอะมโนเทาเดมและลาดบกรดอะมโน ลาดบตนสายและปลายสายไมเปลยนแปลง แตเกดการเปลยนแปลงตรงชวงกลาง นาจะเกดจากการแทนทคเบส (Substitution) เพราะถาเปน Insertion หรอ Deletion จะทาใหชนดของกรดอะมโนเปลยนไปถงปลายสาย

Page 227: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (227)

นเวศวทยา นเวศวทยา (Ecology) คอ เปนวชาทศกษาเกยวความสมพนธระหวางสงมชวตกบสงแวดลอมในดานตางๆ ประชากร (Population) คอ สงมชวตชนดเดยวกนท อยรวมกน ณ สถานทหนง เชนประชากรมนษยในโลก กลมสงมชวต (Community) กลมสงมชวต หมายถง สงมชวตหลายๆ ชนดอยรวมกน (Complex species) เชน จอก แหน ผกตบชวา บว กระจบ ปลา ป กบ กง หอย อยรวมกน ถาสงมชวตชนดเดยวอยรวมกน เราเรยกวาประชากร ระบบนเวศ (Ecosystem) ระบบนเวศ คอ หนวยของความสมพนธระหวางสงมชวต และสงมชวตเหลานนกบสภาพแวดลอมของแหลงทอย ความสมพนธเหลานนทาใหเกดการถายทอดพลงงานและวฏจกรของสารขน ซงเปนหวใจของระบบนเวศทกๆ ระบบ การถายทอดพลงงานและการหมนเวยนของสสารนเองทชวยใหระบบนเวศสามารถดารงอยได และเปนตวการขบเคลอนใหสงมชวตสรางการปฏสมพนธกนเอง และสงแวดลอม ตวอยางระบบนเวศ - บนขอนไมผ มมด ปลวก ดวง หญา เหด รา เจรญอยมากมาย - ในแองนารอยเทาสตว มลกนา ไรนา สาหราย แบคทเรย อาศยอย - หนองนา มจอก แหน ผกตบชวา กบ ปลา หอย กง อาศยอยรวมกน - ปาชายเลน มตนโกงกาง แสม ลาพ ปลาตน ปกามดาบ อาศยอยมากมาย สรป ระบบนเวศ (Ecosystem) = กลมสงมชวต (Community) + ถนทอย (Habitat) ประเภทของระบบนเวศ 1. ระบบนเวศบนบก (Terrestrial Ecosystem) การจาแนกประเภทใชลกษณะเดนของพชเปนเกณฑ และขนอยกบปจจย 2 ประการ คอ อณหภมและปรมาณนาฝน ทาใหพชพนธตางๆ ในแตละพนทแตกตางกน ระบบนเวศบนบกแบงไดเปน - ระบบนเวศปาไม (Forest ecosystem) เปนระบบนเวศทพนทสวนใหญปกคลมดวยปาไม - ระบบนเวศทงหญา (Grassland ecosystem) เปนระบบนเวศทมพชตระกลหญาเปนพชเดน - ระบบนเวศทะเลทราย (Desert ecosystem) เปนพนททมฝนตกนอยกวาปรมาณการระเหยของนา แตบางพนทถามฝนตกบางเลกนอยจะมหญาเขตแลวขนงอกงาม 2. ระบบนเวศในนา (Aquatic Ecosystem) เปนระบบนเวศทอยในบรเวณแหลงนาตางๆบนโลก แบงเปน - ระบบนเวศนาจด (Fresh water ecosystem) - ระบบนเวศนากรอย (Estuarine ecosystem) เปนระบบนเวศทเกดขนบรเวณรอยตอระหวางนาเคมกบนาจด มกเปนบรเวณปากแมนาตางๆ จะมตะกอนมาก เชน พวกปาชายเลน - ระบบนเวศนาเคม (Marine ecosystem)

Page 228: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (228) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

องคประกอบของระบบนเวศ ระบบนเวศประกอบไปดวยสองสวนคอ สงมชวต (Biotic component) และสงไมมชวต (Abiotic component) องคประกอบทมชวต (Biotic component) เราสามารถแยกประเภทของสงมชวตในระบบนเวศตามแหลงของอาหารได 2 ประเภทใหญๆ คอ 1. Autotroph (Producer) สงมชวตประเภทนเปนสงมชวตทสรางอาหารเองได ซงกคอ พช สาหราย ฯลฯ เปนสงมชวตทเกบเอาพลงงานจากสงแวดลอมมาสรางเปนอาหาร และเปนแหลงอาหารของสงมชวตอน 2. Heterotroph สงมชวตทอยในประเภทนไมสามารถสรางอาหารเองได ตองบรโภคสงมชวตอนๆ เพอใหไดมาซงพลงงานในการดารงชวต แบงไดเปนสองประเภทยอย คอ 2.1 Consumer (ผบรโภค) ไดแกสตวตางๆ สามารถแบงเปน 4 ประเภท คอ - Herbivore ผบรโภค producer สตวประเภทนจะกนพช - Carnivor ผบรโภคสตวดวยกนเอง - Omnivore บรโภคทงสตวและพช เชน คน ไก นก ปะการง - Detretivore ผบรโภคซาก เชน นกแรง กงกอ ไสเดอน 2.2 Decomposer (ผยอยอนทรยสาร) ไดแก แบคทเรย เหด รา ยสต ซงจะยอยซากสตวกลบไปเปนอนนทรยสาร และหมนเวยนกลบไปสสงแวดลอม การปรบตวของสงมชวตใหเขากบสงแวดลอม สภาวะแวดลอมมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา สงมชวตจงมความจาเปนทจะตองปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมทมนอยเพอการอยรอด การปรบตว (adaptation) หมายถง กระบวนการทสงมชวตมการเปลยนแปลงหรอปรบลกษณะหรอพฤตกรรมบางประการใหเขากบสภาพแวดลอม ซงจะเปนประโยชนตอการอยรอด และการสบพนธของมน การปรบตวสามารถแบงไดเปนสองประเภทยอย คอ การปรบตวแบบชวคราว และการปรบตวแบบถาวร 1. การปรบตวแบบชวคราว เกดในระยะสน สามารถเปลยนแปลงกลบมาเหมอนเดมได พบไดในทงพชและสตว เชน ตนไมทอยบรเวณชายคากจะเลยวเบนออกไปใหพนชายคาเพอหาแสง การทจงจกเปลยนสเพอพรางตว การจาศลของหม หรอสตวเลอยคลานตางๆ ในฤดหนาว การทปลามปอดบางชนดจาศลอยใตโคลนในหนาแลงเพอรอหนาฝนอกครง 2. การปรบตวแบบถาวร เกดจากการเปลยนแปลงในระดบยน ถกถายทอดมาจากบรรพบรษ การปรบตวแบบถาวรในพช เชน - กระบองเพชรเปลยนใบเปนหนาม เพอลดอตราคายนา มลาตนปอมเกบสะสมนาไวขางในไดมาก - ผกกระเฉด มนวมสขาวหมลาตน เพอใหตนของมนลอยนาได - ผกตบชวา มลาตนเปนทน ทาใหมนลอยนาได - พชทอยในทแหงแลงจะมรากทหยงลงไปลกใตดน เพอดดนาไดจากชนดนทลกลงไป

Page 229: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (229)

การปรบตวแบบถาวรในสตว การปรบตวในสตวเปนไปดวยหลายเหตผลดวยกน แตทงหมดกลวนเปนไปเพอความอยรอด ไมวาจะเปนการปรบตวเพอซอนจากศตร ปรบตวเพอการหาอาหาร หรอเพอสบพนธ การปรบตวของสตวนนแบงเปน 3 ลกษณะ คอ 1. การปรบตวดานสรระ (Physiological Adaptation) การปรบหนาทการทางานของอวยวะตางๆ เชน - นกทะเลมตอมขบเกลอ (nasal gland) สาหรบขบเกลออกนอกรางกาย สตวเลอดอนมตอมเหงอสาหรบขบเหงอระบายความรอน - ตกแตนตาขาว มลาตวสเขยว ขาคหนามขนาดใหญ และปลายขาจะมอวยวะสาหรบจบเหยอเมอเกาะอยกบทนงๆ ปกจะซอนกนคลมลาตว มองดคลายใบไม - นกจะมลกษณะจงอยปากตางกนตามอาหารทมนกน - ผเสอพฒนาปากทเหมาะกบการดดนาหวาน - เปดมเทาเปนผงผดเพอความสะดวกในการวายนา - กระตายมขาหลงยาวเพอใหกระโดดไดไกล 2. การปรบตวทางสณฐาน (Morphological Adaptation) เปนการปรบเปลยนลกษณะรปรางและอวยวะภายนอกของสงมชวต เชน - ตนโกงกางทอยตามปาชายเลนมรากคาจนไมใหลมงาย - ผกกระเฉดมทนเพอการลอยตว 3. การปรบตวทางดานพฤตกรรม (Behavior Adaptation) เปนการปรบรปแบบการดารงชวตใหเขากบสงแวดลอมทอาศยอย เชน - การพนหลกของตาลง - การออกหากนกลางคนของสตวทะเลทราย - การจาศล

Page 230: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (230) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ความสมพนธระหวางสงมชวตในระบบนเวศ ในเรองน ขอใชสญลกษณ เพอความงายแกความเขาใจมากขน + คอการ ไดผลประโยชน - เสยผลประโยชน 0 ไมไดไมเสย ไมมผลใดๆ ภาวะปรสต Parasitism (+/-) ปรสตนนจะคอยๆ เบยดเบยนผถกอาศย (Host) โดยการแยงอาหาร ทาใหผใหอาศยออนแอลงเรอยๆ ปรสตสวนใหญจะไมทาใหโฮสตของมนตาย การลาเหยอ Predation (+/-) ถาแยกกนอย (-/+) การลาเหยอนนมหลายแบบ ทงแบบสตวกนสตว สตวกนพช และพชกนสตว เราอาจสงสยวาวาพชกนสตวไดอยางไร พชจะใชวธเปลยนรปรางของโครงสรางบางอยาง เชน ใบไวเพอจบสตว และปลอยสารเคมออกมายอยสตวทมนจบได เชน กาบหอยแครงจบแมลงตวเลกๆ เปนอาหาร เหยอนนกอาจเปนผลาได และผลากอาจเปนเหยอได เชน นก กนแมลง แต นกกลบโดน งกน ทงผลาและเหยอตางมอทธพลตอกน ซงเปนกลไกกอใหเกดสมดลทางธรรมชาต เปนการควบคมจานวนประชากรของเหยอ ภาวะองกนหรอภาวะเกอกล Commensalism +/0 ถาแยกกน -/0 เปนความสมพนธระหวางสงมชวต 2 ฝาย ฝายหนงไดรบผลประโยชน + เรยกตวอาศย และฝายทไมไดเสย และไมไดผลประโยชน เรยกตวใหอาศย ลกษณะทวไปของการดารงชวตในภาวะองกน ตวใหอาศย ไมเสยอะไร แตกไมไดอะไร ตวถกอาศยจะไดประโยชนตางๆ เชน เปนแหลงหลบภยทอยอาศย อาจเปนผใหอาหารอกดวย เชน - กลวยไม ชายผาสดา กบตนไมใหญ - เหาฉลามกบปลาฉลามหรอปลาวาฬ - แบคทเรยบนผวหนงคน - ลกกงลกปลกปลา กบฟองนา ภาวะไดประโยชนรวมกน Protocooperation +/+ หากแยกกน 0/0 ความสมพนธระหวางสงมชวตทง 2 ฝาย โดยตางฝายตางไดประโยชนจาการอยรวมกน +/+ แตแยกกนไดไมเกดผลเสยใดๆทงสน ไมเปนสถานการณผกมดประจา ไมจาเปนตองอยดวยกนตลอด หรอสมผสตวกน เชน ดอกไม-แมลง ปเสฉวน-ดอกไมทะเล ภาวะทตองพงพากน Mutualism +/+ หากแยกกน -/- ความสมพนธระหวางสงมชวตทงสองฝาย โดยทงสองฝายตางไดประโยชนรวมกน แตแยกกนแลวจะเกดผลเสย เปนสถานการณทผกมด เชน โปรโตซว-ลาไสปลวก รา mycorrhiza ทโคนตนสน รากพชตระกลสนและกลวยไม

Page 231: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (231)

ภาวะการยอยสลาย Saprophytes การดารงชวตของผยอยสลาย Decomposer บนซากสงมชวต โดยการหลงนายอยออกมานอกรางกายโดยสารทไดจากการยอยสลายเหลานจะถกดดซมไปใชประโยชน ภาวะการยบยงการเจรญ Antibiosis -/0 การดารงชพโดยฝายยหนงจะหลงสารเคมออกมาไปมผลยบยงการเจรญของอกฝายหนง -/0 เชน ราสเขยวทาใหแบคทเรยไมเจรญ ภาวะการแขงขน -/- การแขงขนโดยทงสองฝายตองการปจจยเดยวกน แตปจจยนนมจากดจงตองแขงขนเพอใหไดปจจยทตองการจงเปน -/- เชน จองแหน ในแหลงนา บวกบผกตบชวา ตนถว ทปลกมากๆ ในกระถางเลกๆ Amensalism ใชสญลกษณ 0/- การทสงมชวตหนง ไมมการหลงสารเคมใดๆ ไปยบยงการเจรญเตบโตของสงมชวตอกชวตหนง แตกยงสงผลกระทบแงลบไปยงอกชนดหนง เชน พชตนใหญบงแสงตนเลก ภาวะเปนกลาง Neutralism 0/0 การดารงชวตโดยไมมผลใดๆ ตอกนระหวางสงมชวตสองชนด รปแบบการบรโภคของสงมชวต การกนกนเปนทอดๆ ม 2 ลกษณะ คอ หวงโซอาหาร และสายใยอาหาร โซอาหาร (Food chain) เปนการกนกนเปนทอดๆ ในลกษณะเปนเสนตรง หวงโซอาหารแบงออกเปน 2 แบบ คอ 1. หวงโซอาหารแบบจบกน (Grazing Food chain) เปนหวงโซอาหารทเรมตนทพชผานไปยงสตวกนพชและสตวกนสตว ตามลาดบ

พชผก → แมลงกนพช → กบ → ง → เหยยว การเขยนหวงโซอาหารนนจะหนหวลกศรไปทางผบรโภคเสมอ เราเรยกผบรโภคทกนผผลตเปนอาหารวา primary consumer และเรยกผบรโภค primary consumer วา secondary consumer

Page 232: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (232) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

2. หวงโซอาหารแบบกนเศษอนทรย (Detritus food chain) เปนหวงโซอาหารทเรมจากซากของสงมชวตถกยอยสลายดวยผยอยสลาย และจะถกกนโดยสตวและตอไปยงผลาอนๆ สายใยอาหาร (Food web)

สายใยอาหาร (Food web) ประกอบดวย โซอาหารหลายสายทเชอมโยงกนอนแสดงถงความสมพนธอนสลบซบซอนของสงมชวตในชมชนของระบบนเวศ ซงยงสายใยอาหารมความสลบซบซอนมากเพยงใด กไดแสดงใหเหนถงระบบนเวศทมระบบความสมดลสงเทานน

Page 233: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (233)

การถายทอดพลงงานในหวงโซอาหาร การถายทอดพลงงานในโซอาหารอาจแสดงในในลกษณะของสามเหลยมพระมดของสงมชวต (Ecological Pyramid) แบงได 3 ประเภท ตามหนวยทใชวดปรมาณของลาดบขนในการกน 1. พระมดจานวนของสงมชวต (Pyramid of Number) แสดงจานวนสงมชวตเปนหนวยตวตอพนท โดยทวไปพระมดจะมฐานกวาง การวดปรมาณพลงงานโดยวธน อาจมความคลาดเคลอนไดเนองจากสงมชวตไมวาจะเปนเซลลเดยว หรอหลายเซลล ขนาดเลกหรอขนาดใหญ เชน ไสเดอน จะนบเปนหนงเหมอนกนหมด แตความเปนจรงนนในแงปรมาณพลงงานทไดรบหรออาหารทผบรโภคไดรบจะมากกวาหลายเทา

พระมดจานวนของสงมชวต

2. พระมดมวลของสงมชวต (Pyramid of Mass) แสดงปรมาณของสงมชวตในแตละลาดบขนของการกนโดยใชมวลรวมของนาหนกแหง (dry weight) ของสงมชวตตอพนท ซงมความแมนยามากกวาแบบท 1 แตในความเปนจรงจานวน หรอมวลของสงมชวตมการเปลยนแปลงตามชวงเวลา เชน ตามฤดกาล หรอตามอตราการเจรญเตบโต ปจจยเหลานจงเปนตวแปรทสาคญ

พระมดมวลของสงมชวต

Page 234: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (234) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

3. พระมดพลงงาน (Pyramid of Energy) แสดงปรมาณพลงงานของแตละลาดบชนของการกน ซงจะมคาลดลงตามลาดบขนของการโภค พระมดพลงงานจะเปนพระมดฐานกวางเสมอ การถายทอดพลงงานไปยงผบรโภคลาดบถดไป พลงงานจะถกถายทอดไปเพยง 10% เทานน 90% ทเหลอถกใชในการดารงชวตของสงมชวต และบางสวนเปลยนเปนพลงงานความรอน และพลงงานบางสวนนาไปเกบไวในสวนทบรโภคไมได เชน เปลอก กระดก ขน เลบ

พระมดพลงงาน

ความสมดลของระบบนเวศ ระบบนเวศทอยในภาวะสมดล หมายถง สภาพสงมชวตทอาศยอยรวมกนอยางพอเหมาะ จานวนสงมชวตตางๆ ไมมการเปลยนแปลงมากนก ทงผผลต ผบรโภค และผยอยสลาย โดยธรรมชาตระบบนเวศตางๆมกไมอยในภาวะสมดล เนองจากมการเปลยนแปลงตลอดเวลา การเปลยนแปลงของระบบนเวศ แบงเปน 2 แบบ คอ 1. แบบคอยเปนคอยไป เปนการเปลยนแปลงชาๆ ตามธรรมชาต ตองใชเวลานานจงจะเหนความเปลยนแปลง ไดอยางชดเจน เชน ทดนราง เมอเวลาผานไปจะกลายเปนทงหญา มไมพม และไมยนตนคอยๆ เจรญขน กลายเปนปาไปในทสด 2. แบบกะทนหน เปนการเปลยนแปลงทรวดเรวสงผลตอสงมชวตและสภาพแวดลอมอยางมาก อาจทาใหเกดการเสยสมดลได เชน ไฟไหมปา นาทวม แผนดนไหว ฯลฯ กระบวนการเปลยนแปลงแทนท ม 2 แบบ คอ 1. การเกดแทนทชนบกเบก Primary succession การเกดแทนทจะเรมขนในพนททไมเคยมสงมชวตอาศยอยมากอนเลย ซงแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ 1.1 การเกดแทนทบนพนทวางเปลาบนบก เชน การเกดแทนทบนกอนหนทวางเปลา ซงจะเรมจาก ขนแรก จะเกดสงมชวตเซลลเดยว เชน สาหรายสเขยว หรอไลเคนบนกอนหนนน ตอมาหนนนจะเรมสกกรอนกลายเปนดน และเรมมพชจาพวกมอสตามมา ขนทสอง พชทเกดตอมาจงเปนพวกหญา และพชลมลก มอสจะหายไป ขนทสาม เกดไมพมและตนไมเขามาแทนท ขนสดทาย เปนชนชมชนสมบรณ (climax stage) เปนชมชนของกลมมชวตท มความสมดล

Page 235: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (235)

1.2 การแทนทในแหลงนา เชน ในบอนา ทะเลทราย หนอง บง ซงจะเรมตนจาก ขนแรก กนสระมแตพนทราย สงมชวตทเกดขนเบองตนกคอ สงมชวตเลกๆ ทลองลอยอยในนา เชน แพลงกตอน สาหรายเซลลเดยว ตวออนของแมลงบางชนด ขนทสอง เกดการสะสมสารอนทรยขนทบรเวณพนกนสระ กจะเรมเกดพชใตนาประเภทสาหราย และสตวเลกๆ ทอาศยอยบรเวณทมพชใตนา เชน พวกปลากนพช หอยและตวออนของแมลง ขนทสาม เรมมพชมใบโผลพนนาเกดขน เชน กก พง ออ เตยนา แลวจากนนกจะเกดมสตวจาพวก หอยโขง กบเขยด กง หนอน ไสเดอน ขนทส ในชวงทตนเขนกจะเกดตนหญาขน สตวทอาศยอยในสระจะเปนสตวประเภทสะเทนนาสะเทนบก ขนสดทาย ซงเปนขนชมชนสมบรณแบบสระนานนจะตนเขนจนกลายสภาพเปน

2. การแทนทของสงมชวตในขนทดแทน Secondary succession เปนการเกดแทนทของสงมชวตอนๆ ในพนทเดมทถกเปลยนแปลงไป เชน บรเวณพนทปาไมทถก โคนถาง ปรบเปนพนทเพาะปลกหรอพนทปาไมทเกดไฟปา ในขนตนของการแทนทจะเกดสงมชวตกลมอนเกดขนแทนททงทเกดขนเองโดยธรรมชาต

Page 236: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (236) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

ขอควรร บรรยากาศของโลกประกอบดวย แกสไนโตรเจน 78% แกสออกซเจน 21% แกสอารกอน 0.9% นอกนนเปนไอนา แกสคารบอนไดออกไซดจานวนเลกนอย “ภาวะเรอนกระจก” (Greenhouse effect) โมเลกลของกาซเรอนกระจกในบรรยากาศ จะทาหนาทดดกลนรงสอนฟราเรดทโลกแผออกมา ไมใหพลงงานสญหายไปในอวกาศจนหมดซงชวยใหโลกมอณหภมอบอนขน แกสเรอนกระจกทถกควบคมโดยพธสารเกยวโตมเพยง 6 ชนด โดยจะตองเปนกาซทเกดจากกจกรรมของมนษย (anthropogenic greenhouse gas emission) เทานน ไดแก 1. แกสคารบอนไดออกไซด (CO) 2. แกสมเทน (CH) 3. แกสไนตรสออกไซด (NO) 4. แกสไฮโดรฟลออโรคารบอน (HFC) 5. แกสเพอรฟลออโรคารบอน (PFC) 6. แกสซลเฟอรเฮกซะฟลออไรด (SF)

ตวอยางแบบฝกหดและเกงขอสอบ 1. ขอใดถกตองเมอเกดการเปลยนแปลงแทนทจนเกดสงคมสงมชวตขนสดทายในพนททเคยทาไรแลวปลอยให

รกราง 1) การเปลยนแปลงแทนททเกดขนเปนแบบปฐมภม 2) สงมชวตทเขามาอยกอนมกจะเปนมอส และไลเคน 3) สงคมสงมชวตขนสดทายทเกดขนจะไมมการเปลยนแปลงอก 4) จานวนสปชสของไมยนตนในบรเวณนนจะเพมขนตามลาดบ 2. การอยรวมกนของสงมชวตในขอใดทตางจากขออน 1) โพรโทซวอาศยอยในลาไสปลวก 2) ผกตบชวาแขงขนกนแพรพนธในสระนา 3) กาฝากขนอยบนตนไมใหญ 4) นกพราบและนกเขาแยงกนกนเมลดหญา 3. โซอาหารในขอใดจดเปนโซอาหารแบบดไทรทส (Detritus food chain) 1) ตนชบา → หนอนบง → นกกระจาบ 2) หญา → เพลย → แมงมม 3) สาหราย → หอยขม → เตา 4) ขอนไม → ปลวก → กงกา 4. ถานกวทยาศาสตรใชเทคนคทางพนธวศวกรรมสรางขาวโพดสปชสใหมทสามารถชกนาใหแบคทเรยกลมไรโซเบยม

มาอาศยอยในรากได ประโยชนทเหนไดชดเจนของขาวโพดพนธใหมนคอขอใด 1) ลดการใชปยไนโตรเจนในการเพาะปลก 2) ไมตองใสปนมารลในดนกอนทาการเพาะปลก 3) ไมตองไถพรวนดนกอนทาการเพาะปลก 4) ลดการใชสารกาจดศตรพชในการเพาะปลก 5. ลกษณะใดตอไปนพบในไลเคน ก. มไคทน ข. มคลอโรฟลล ค. มวฏจกรชวตแบบสลบ ง. ประกอบดวยสงมชวตจาก 2 อาณาจกร 1) ก. และ ค. 2) ข. และ ง. 3) ก., ข. และ ง. 4) ข., ค. และ ง.

Page 237: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (237)

6. พระมดโครงสรางอายประชากรมนษยใหขอมลเกยวกบประชากรในขอใดบาง ก. แนวโนมของขนาดประชากรในอนาคต ข. อตราการเกดของประชากร ค. สดสวนระหวางประชากรกลมวยกอนเจรญพนธ วยเจรญพนธและวยหลงเจรญพนธ ง. สดสวนระหวางเพศชายและเพศหญง 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. ค. และ ง. 4) ก., ข., ค. และ ง. 7. ขอใดถกตองเกยวกบการถายทอดพลงงานในระบบนเวศ 1) พลงงานแสงทโลกไดรบสวนใหญจะเขาสผผลต 2) พลงงานทถายทอดในโซอาหารอยในรปพลงงานแสงและความรอน 3) ระบบนเวศรบพลงงานแสงไดโดยไมผานผผลต 4) ผผลตจะนาพลงงานแสงทไดรบไปใชไดเพยง 10% เทานน 8. ขอใดเปนสาเหตสาคญททาใหสตวบางชนดอาศยอยในถนอาศยไดหลายแบบ 1) สามารถทนตอปจจยตางๆ ในสงแวดลอมไดในชวงกวาง 2) มลกครงละจานวนมาก 3) มการสบพนธทงแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศ 4) เปนผบรโภคลาดบสดทาย 9. ขอใดถกตอง ก. การเพมของประชากรแบบลอจสตก จะไดกราฟแบบซกมอยด ข. ระยะทมการเพมของประชากรอยางรวดเรวในการเพมแบบลอจสตกและเอกโพเนนเชยล จะมอตรา

การเพมเทากนเสมอ ค. การเพมของประชากรแบบลอจสตก มผลเนองมาจากมปจจยจากดทางสงแวดลอม 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ก. และ ค. 4) ก., ข. และ ค. 10. ขอใดคอทรพยากรธรรมชาตทใชแลวเกดทดแทนได ก. ดน ข. นา ค. สตวปา ง. แร 1) ค. 2) ก. และ ค. 3) ข. และ ง. 4) ก., ข. และ ง. 11. ขอใดถกตองเกยวกบชนดพนธตางถน ก. อาจเปนสาเหตใหความหลากหลายทางชวภาพของระบบนเวศลดลง ข. อาจเปนสาเหตใหประชากรชนดพนธพนเมองเดมบางชนดลดลง ค. หลายชนดมคณคาทางเศรษฐกจ 1) ก. และ ข. 2) ก. และ ค. 3) ข. และ ค. 4) ก., ข. และ ค.

Page 238: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (238) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

12. กระบวนการใดไมมบทบาทโดยตรงตอการสรางสารประกอบตางๆ ภายในพช 1) การตรงไนโตรเจน 2) การเปลยนไนเตรตกลบเปนแกสไนโตรเจน 3) การเปลยนสารประกอบไนโตรเจนเปนแอมโมเนย 4) การเปลยนเกลอแอมโมเนยเปนไนไตรทและไนเตรต 13. ปรากฏการณในขอใดเกดจากความสมพนธระหวางสงมชวตในรปแบบทแตกตางจากขออน 1) ผกตบชวาทาใหผกตบไทยในแหลงนาธรรมชาตลดจานวนลง 2) หอยเชอรทาใหหอยโขงในแหลงนาธรรมชาตหรอนาขาวลดจานวนลง 3) ไมยราบยกษทาใหตนกระถนและพชดงเดมหลายชนดบรเวณสองฝงแมนาลาคลองลดจานวนลง 4) นกปากหางทอพยพมาจากถนอนทาใหหอยเชอรในนาขาวลดจานวนลง

เฉลยตวอยางแบบฝกหดและเกงขอสอบ 1. เฉลย 4) จานวนสปชสของไมยนตนในบรเวณนนจะเพมขนตามลาดบ การเปลยนแปลงแทนท (Succession) ในพนททเคยมสงมชวตกอน และจะมการเปลยนแปลง

แทนทจนกระทงไดตนไมยนตนเปนปา (Climax community) 2. เฉลย 1) โพรโทซว อาศยอยในลาไสปลวก โพรโทซวในลาไสปลวก เปนความสมพนธแบบ Mutualism ใชเครองหมาย +/+ คอ โพรโทซว

ชวยยอยเซลลโลสทปลวกกน 2) ผกตบชวาในสระนา เปนความสมพนธแบบ Competition ใชเครองหมาย +/- ผกตบชวาแตละตน

แกงแยงปจจยในการดารงชวต ทาใหเจรญไมเตมท 3) กาฝากบนตนไมใหญ เปนความสมพนธแบบ Parasitism ใชเครองหมาย +/- กาฝากจะงอกสวนท

สามารถดดนาและอาหารเขาไปในตนไมใหญ 4) นกพราบ นกเขา เปนความสมพนธแบบ Competition ใชเครองหมาย +/- นกทงสองแกงแยง

ปจจยในการดารงชวต ทาใหไดปจจยไมเตมท 3. เฉลย 4) ขอนไม → ปลวก → กงกา 1), 2) และ 3) เปนโซอาหารแบบผผลต 4. เฉลย 1) ลดการใชปยไนโตรเจนในการเพาะปลก Rhizobium สามารถตรง Nitrogen จากอากาศได 5. เฉลย 3) ก., ข. และ ง. ไลเคน (Lichens) เปนการอยรวมกนแบบพงพาระหวางสงมชวตทสงเคราะหดวยแสงพวกไซยา-

โนแบคทเรยหรอสาหรายชนดตางๆ กบฟงไจ ซงเปนการอยรวมกนระหวางสงมชวตในอาณาจกรมอเนราหรอโปรทสตากบฟงไจ

ไคทน สามารถพบไดในฟงไจ และสงมชวตทสงเคราะหดวยแสงตองมคลอโรฟลล

Page 239: Brands Biology

โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010 _______________________วทยาศาสตร ชววทยา (239)

6. เฉลย 4) ก., ข., ค. และ ง. พระมดโครงสรางอายของประชากรแบงเปน 3 ชวงอาย 1. วยกอนเจรญพนธ (Pre-reproductive) อายตงแตแรกเกด-14 ป 2. วยเจรญพนธ (Reproductive) อายตงแต 15-44 ป 3. วยหลงเจรญพนธ (Post-reproductive) ชวงอายตงแต 45 ปขนไป จากพระมดจะทาใหทราบอตราการเกดของประชากร แนวโนมของขนาดประชากรในอนาคต

สดสวนของประชากรทง 3 วย และสดสวนระหวางประชากรหญงและชาย 7. เฉลย 1) พลงงานแสงทโลกไดรบสวนใหญจะเขาสผผลต ในระบบนเวศ ผผลตเปนผรบพลงงานแสงเพอนามาเปลยนเปนพลงงานเคม และมการถายทอด

พลงงานเคมไปในหวงโซอาหาร พชสามารถดดกลนพลงงานจากแสงไดรอยละ 40 แตนาไปใชในกระบวนการเมแทบอลซม

รอยละ 19, นาไปใชในการสงเคราะหดวยแสงรอยละ 5, สญเสยความรอนรอยละ 8, แสงสะทอนและสองผานรอยละ 8

8. เฉลย 1) สามารถทนตอปจจยตางๆ ในสงแวดลอมไดในชวงกวาง การปรบตวของสงมชวตตอสงแวดลอมไดด ทาใหสงมชวตสามารถอยรอดได 9. เฉลย 3) ก. และ ค. การเพมของประชากรแบบลอจสตก (Logistic growth) เปนการเพมจานวนประชากรทขนกบ

สภาพแวดลอม เชน อาหาร ของเสยจากสงมชวตขบออกมา การแกงแยงแขงขน การลาเหยอ เปนตน การเขยนกราฟแสดงการเพมจานวนของประชากรแบบลอจสตกจงสามารถเขยนเปนรปตวเอส (Sigmoid curve) ซงแบงเปน 4 ระยะ คอ

ระยะท 1 ประชากรเพมอยางชาๆ เนองจากประชากรเรมตนมจานวนนอย ระยะท 2 ประชากรเพมอยางรวดเรว เนองจากประชากรเรมตนมจานวนมาก ระยะท 3 การเพมของประชากรชาลง เนองจากสภาพแวดลอมเขามามบทบาทมากขน ระยะท 4 การเพมของประชากรคงท เนองจากสงมชวตสามารถปรบตวตอสงแวดลอม ทาให

อตราการเกดเทากบอตราการตาย

จานว

นประชา

กร

เวลา

I

II

III IV

Page 240: Brands Biology

วทยาศาสตร ชววทยา (240) ______________________ โครงการแบรนดซมเมอรแคมป 2010

10. เฉลย 2) ก. และ ค. ประเภทของทรพยากรธรรมชาตม 3 ประเภท 1. ทรพยากรธรรมชาตทใชไมหมดสน (Non-exhausting natural resources) เปนทรพยากรท

มมากและมความจาเปนตอสงมชวต เชน นา อากาศ แสงอาทตย 2. ทรพยากรทใชแลวเกดทดแทนได (Renewable natural resources) เปนทรพยากรทใชแลว

และสามารถเกดขนทดแทนในธรรมชาตได เชน พช สตว ปาไม ดน 3. ทรพยากรทใชแลวหมดไป (Exhausting natural resources) เชน นามนปโตรเลยม

แกสธรรมชาต ถานหน แร 11. เฉลย 4) ก., ข. และ ค. ชนดพนธตางถน (Alien species) หมายถง สงมชวตทเกดขนในททแตกตางจากพนทการ

กระจายตามธรรมชาต แบงเปน 2 ประเภท 1. ชนดพนธตางถนทไมรกราน (Non-invasive alien species หรอ NIAS) พนธตางถน

ปรบตวเขากบพนธทมอยเดม 2. ชนดพนธตางถนทรกราน (Invasive alien species หรอ IAS) พนธตางถนแพรพนธไดเรว

และสามารถแขงขนกบพนธพนเมอง ทาใหพนธพนเมองลดลง ทาใหความหลากหลายทางชวภาพลดลง 12. เฉลย 2) การเปลยนไนเตรตกลบเปนแกสไนโตรเจน การเปลยนสารประกอบไนเตรตไปเปนแกสไนโตรเจน ทาใหดนสญเสยธาตไนโตรเจนไปจากดน การตรงไนโตรเจนโดยแบคทเรยในดน ทาใหแกสไนโตรเจนกลบมาอยในพชในรปของสารประกอบ

ไนเตรต และการเปลยนสารประกอบไนโตรเจน → แอมโมเนย → ไนไตรทและไนเตรต และสารประกอบเหลานพชสามารถดดซมได ทาใหเกดการสรางสารประกอบภายในพช

13. เฉลย 4) นกปากหางทอพยพมาจากถนอนทาใหหอยเชอรในนาขาวลดจานวนลง นกปากหางและหอย เปนสงมชวตทเปนสตวมกระดกสนหลงและไมมกระดกสนหลง ซงตางจาก

ขออนๆ ทเปนสงมชวตอยในชนดเดยวกนแตตางสายพนธ