www.stedelijkgroen.com

Boomveiligheidcontrole en onderzoek

StedelijkGroen

Schade door bomenBomen in steden en dorpen staan vaak in gebieden waar veel personen, gebouwen en goederen zich in de directe periferie bevinden. Bij takbreuk of een wind-worp is de kans op schade groot.

Als er schade optreedt, bijvoorbeeld door een omgeval-len boom op een huis, is meestal de eerste vraag: ‘Wie is er aansprakelijk’?

Zorgplicht2

De meeste schade veroorzaakt door bomen en takken komt niet door een handelen maar juist meer door het nalaten om voldoende zorg aan bomen te besteden. De benadeelde moet, om aanspraak te kunnen maken op een schadevergoeding, kunnen aantonen dat de boomeigenaar verwijtbaar, in gevaarzettingssituaties toerekenbaar, onvoldoende zorg heeft besteed aan de schadeveroorzakende, afgebroken tak of omgevallen boom.

De nadere invulling van deze zorg van de boomeige-naar bestaat uit het regulier (normaal) en regelmatig onderhoud aan de bomen en de systematische contro-le op (uitwendige) gebreken. Op grond van de recht-spraak onderscheidt men in de praktijk de volgende drie zorgplichten van de boomeigenaar:

• algemene zorgplicht,

• verhoogde zorgplicht,

• onderzoeksplicht.

Algemene zorgplicht

Onder algemene zorgplicht valt, naast het gewone on-derhoud, de regelmatige en systematische controle op uitwendige, zichtbare gebreken aan de bomen.

Verhoogde zorgplicht

Op plaatsen met een verhoogde gevaarzetting geldt een verhoogde zorgplicht. Met verhoogde gevaarzet-ting worden plaatsen bedoeld waar, als er een tak breekt of een boom omvalt, te voorzien is dat er veel schade zal ontstaan. Deze plaatsen zijn bijvoorbeeld langs autosnelwegen, drukke pleinen en straten of de ontsluitingswegen van een stad.

De boomeigenaar dient op deze plaatsen ten minste eenmaal per jaar te controleren, om te voldoen aan de verhoogde zorg.

Onderzoeksplicht

Constateert men dat een boom een uitwendig, zicht-baar gebrek heeft of heeft men andere aanwijzingen voor de aanwezigheid van ‘gebrekkige bomen’ in de directe omgeving, dan heeft men de plicht tot nader onderzoek aan de boom. 2) Visser, mr. Bas M. (2009), Bomen en wet, Bomensichting, Utrecht

Onrechtmatige daad1

De grondslag voor de meeste schadeclaims bij geschil-len waarin bomen betrokken zijn, is de onrechtmatige daad. Een onrechtmatige daad is:

• een inbreuk op een recht,

• een doen of nalaten in strijd met een wette- lijke plicht,

• een doen of nalaten in strijd met wat volgens ongeschreven recht in het maatschappelijke verkeer betaamt.

Het gaat dus om een handelen of nalaten waarmee ie-mand op onwettige of onbehoorlijke wijze een ander benadeelt of schade toebrengt. Er moet aan vijf ver-schillende criteria worden voldaan voordat er sprake is van een onrechtmatige daad.

1. onrechtmatigheid in algemene zin,

2. schuld / toerekenbaarheid,

3. schade,

4. causaal verband tussen de onrechtmatige daad en de schade,

5. relativiteit. 1) Zinderen, Jilles van (2011). Aansprakelijkheid en zorgplicht. Bo-men, 15, 10-11

`` Voorkomen is beter

dan genezen``

Aansprakelijkheid schadeBij schade moet de eisende partij aantonen dat de boom een gebrek vertoont en de eigenaar dit bij nor-male controle had kunnen vaststellen.

De boomeigenaar dient bij aansprakelijkstelling te kun-nen aantonen dat hij aan de zorgplicht heeft voldaan. Dit houdt in dat hij moet kunnen aantonen met welke regelmaat de bomen gecontroleerd worden en waar-om en op welke datum een betreffende boom voor het laatst gecontroleerd is en wat die controle precies in-hield. Tevens dient er aangetoond te worden wat er bij deze controle is geconstateerd, of er maatregelen ge-troffen moesten worden en welke maatregelen, naar aanleiding van het geconstateerde, uitgevoerd zijn.

Als blijkt dat de boomeigenaar niet verweten kan wor-den dat hij het gebrek aan de boom niet heeft gecon-stateerd of niet heeft kunnen constateren, dan kan de aansprakelijkheid worden afgewezen. VTA (Visual Tree Assessment)

De boomeigenaar dient zijn bomen op een systemati-sche manier te controleren. Een veel toegepaste me-thode hiervoor is de VTA-methode. Met deze methode wordt de boom beoordeeld op visueel waarneembare gebreken of signalen die duiden op verborgen gebre-ken. Er wordt onder meer gelet op de schors, de aan-wezigheid van zwammen, de aanhechting van takken en de aanwezigheid van reparatieweefsel.

Wanneer er geen zichtbare gebreken worden aan-getroffen, wordt de boom goedgekeurd. Daarnaast wordt onderscheid gemaakt tussen ‘attentiebomen’ en ‘risicobomen’. Attentiebomen zijn bomen met een zichtbaar gebrek dat geen aanleiding geeft voor een verhoogd risico.

Risicobomen zijn bomen met een zichtbaar gebrek, dat op het moment van controle aanleiding geeft tot een verhoogd risico. Om een goede inschatting van het ri-sico te kunnen maken zal nader onderzoek uitgevoerd moeten worden.

Richtlijn voor controlefrequentie in relatie tot gevaarzetting3

* afhankelijk van de soort** afhankelijk van de aard van het gebrek

3) Prooijen, Gerrit-Jan van (2002), Stadsbomen Vademecum 3A, IPC Groene Ruimte, Arnhem

Gevaarzetting laag Gevaarzetting hoogJonge bomen 1 x / 5 jaar 1x / 3 jaarHalfwas bomen 1x / 3 jaar JaarlijksVolgroeide bomen 1x / 1-3 jaar* JaarlijksAttentiebomen Jaarlijks JaarlijksRisicobomen Jaarlijks 1-2x / jaar**

Stedelijk Groen bvMeentweg 189756 AN Glimmen

T: +31 (0) 50 402 85 06F: +31 (0) 50 402 85 07

www.stedelijkgroen.commail@stedelijkgroen.com

Nader technisch onderzoek Nader technisch onderzoek behoort tot de onderzoek-plicht teneinde vast te stellen of de in de VTA-controle vastgestelde gebreken gevaarzettend zijn.

Bij nader onderzoek onderscheiden we breukgevoelig-heid van stam en takken en de stabiliteit (windworpge-voeligheid) van de boom.

Dit onderzoek wordt uitgevoerd met specialistische, geavanceerde apparatuur. Met behulp van de verkre-gen statistische gegevens kan beoordeeld worden of een boom gehandhaafd kan worden of niet.

Stedelijk Groen heeft de beschikking over een breed scala aan onderzoeksappartuur. Wij streven ernaar onze onderzoeken zoveel mogelijk op een non-des-tructieve manier uit te voeren met onder meer de Pi-cus Geluidstomograaf, de trekproef, de resistograaf en met Tree Stability Monitoring.

Picus geluidstomograafMet de Picus geluidstomograaf wordt met behulp van geluidssignalen de kwaliteit van het hout in de stam bepaald. Aan de hand van de snelheid waarmee de ge-luidsgolven door het hout gaan, wordt de kwaliteit van het hout bepaald. Het grote voordeel van deze metho-de is dat er niet in de boom hoeft te worden geboord. Met de software van de Picus geluidstomograaf wordt het onderzoeksresultaat in een overzichtelijk tomo-gram gepresenteerd.

Boomtrekproef Met de boomtrekproef wordt met een mechanische proefbelasting de stabiliteit van de boom bepaald. Aan de hand van de gemeten hellingshoek en de uitgevoerde trekkracht wordt met de computer het bezwijkmoment berekend. Het kroonoppervlak bepaalt de belasting die de wind maximaal op de boom kan uitoefenen. Uit een vergelijking van het bezwijkmoment met de maximale windbelasting blijkt of de boom over voldoende stabiliteit beschikt.

ResistograafMet de resistograaf wordt aan de hand van de indrin-gingsweerstand van een boornaald de kwaliteit van het hout bepaald. Aanwezige holten en rottingen kunnen op deze manier nauwkeurig worden vastgesteld en de restwanddikte kan eenvoudig worden bepaald.

De verkregen informatie wordt digitaal in een over-zichtelijke grafiek gepresenteerd.

Tree Stability MonitoringMet de zogenaamde Tree Motion Sensor kan de dyna-mische beweging van de wortelkluit gemeten worden. De non-destructieve sensors meten zeer nauwkeurig (0,01˚), over een langere periode, de reactie van de boom op windbelasting. De verkregen gegevens geven inzicht in de stabiliteit van de boom.

Met deze techniek kan de stabiliteit van de boom gemonitord worden wanneer het wortelgestel bijvoorbeeld is aangetast door parasitaire schimmels of beschadigd is als gevolg van graafwerkzaamheden.