BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut...
Transcript of BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut...
![Page 1: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/1.jpg)
BÜROKRASİ KURAMLARI
METE YILDIZ
GÜZ 2012
DERS 2: BÜROKRASİYE FARKLI BAKIŞLAR
![Page 2: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/2.jpg)
KAY 383 BÜROKRASİ KISMI DERS PLANI VE OKUMALAR
• 29 Kasım – Bürokrasi tanımları ve açılımları (Okuma: Fotokopiler)
• 6 Aralık – Ders yok (KAYFOR)
• 13 Aralık – Bürokrasi: Kuramsal Yaklaşımlar (Okuma: Heywood, Bölüm 17, sayfa 505-527)
• 20 Aralık • Osmanlı ve Türkiye’de bürokrasinin tarihsel gelişimi ve bugünkü durumu (Okuma: Fotokopiler)
• 27 Aralık – II. VİZE GÜNÜ (11:45-13:00)
• 3 Ocak – Bürokrasinin sorunları ve ders konukları (SON 2 OKUMA)
• Final Sınavları – 14-27 Ocak, GÜNÜ AÇIKLANACAK
![Page 3: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/3.jpg)
FARKLI BÜROKRASİ TANIMLARI
• Olumsuz Tanım:
– Etkisizlik, anlamsız ve zaman harcayan formaliteler, yani kırtasiyecilik
• Siyaset açısından:
– Yönetme işinin icrası ile görevli devlet memurları ve kamu görevlileri kitlesi, yani idari devlet mekanizması
![Page 4: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/4.jpg)
FARKLI BÜROKRASİ TANIMLARI
• Örgütlenme açısından:
– Sadece demokratik ve otoriter devletlerde değil, modern toplumun bütün katmanlarında bulunan farklı bir örgütlenme biçimi
• Sadece devlette değil, ticari kurumlarda, sendikalarda, siyasi partilerde de bürokrasi bulunur.
![Page 5: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/5.jpg)
BİR SORUN OLARAK BÜROKRASİ
• Devlet büyüdükçe ve sorumlulukları genişledikçe bürokrasinin önemi artar.
• Bürokrasi sadece idareci ve siyasa uygulayıcısı değildir.
• Bürokratik gücün örgütlenmesi ve kontrolü, modern siyasetin en önemli sorunlarından biridir.
![Page 6: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/6.jpg)
BÜROKRASİ KURAMLARI
• Bürokrasi eleştirileri:
– Liberaller
• Şeffaflık ve hesap verebilirliği yoktur.
– Sosyalist ve Marksistler
• Sınıfsal boyun eğdirmenin bir aracıdır.
– Yeni Sağ
• Kendine hizmet eder.
![Page 7: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/7.jpg)
BÜROKRASİYE YÖNELİK ELEŞTİRİLER
1. Kar güdüsü ile disipline edilemezler.
2. Piyasa baskılarına karşı duyarlı değillerdir.
3. Vergi sistemiyle finanse edilirler, dolayısıyla verimlilik odaklı çalışmak için güdülenmezler.
![Page 8: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/8.jpg)
ÜÇ FARKLI TÜR BÜROKRASİ KURAMI
1. Rasyonel-idari aygıt olarak bürokrasi
Weberyen Bürokrasi
2. Muhafazakar bir güç bloğu olarak bürokrasi
Sosyalist/Komünist Yaklaşım
3. Aşırı masraflı yönetimin kaynağı olarak bürokrasi
Yeni Sağ/Kamu Tercihi Kuramı
![Page 9: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/9.jpg)
1. RASYONEL-İDARİ MODEL
• Weber’e göre bürokrasi, gelenek ya da karizmanın tersine, bir rasyonel kurallar sistemine dayanan «ideal tip»de bir düzendir.
– Yasa ve yazılı kurallarla düzenlenme
– Hiyerarşi ve komuta zinciri
– Görevlilerin yetkilerinin gayri-şahsiliği
– Kişisel takdiri en aza indiren bürokratik kurallar
– Ehliyete dayalı atanma ve yükselme, vb.
![Page 10: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/10.jpg)
1. RASYONEL-İDARİ MODEL
• Bürokrasinin temel özelliği rasyonelliğidir.
• Güvenilir, öngörülebilir ve etkili bir toplumsal örgütlenme yoludur.
– Diğer yönetim biçimlerinden teknik olarak üstündür.
• Kapitalizmin gelişiminin tüm örgütler için kaçınılmaz ve geri döndürülemez bir sonucudur.
![Page 11: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/11.jpg)
1. RASYONEL-İDARİ MODEL
• Bürokratikleşme ve demokratikleşme, gelenek ve imtiyaz fikirlerini zayıflatırken rekabet ve seçkinler yönetimi (meritokrasi) fikirlerini güçlendirmiştir.
• İdeolojiden bağımsız olarak bütün sanayi toplumları bürokratikleşme açısından benzeşmektedir.
– Yakınsama (convergence) tezi
![Page 12: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/12.jpg)
1. RASYONEL-İDARİ MODEL
• James Burnham (1905-1987)
– 1941 tarihli «The Managerial Revolution» kitabında , ideolojik farklılıklara rağmen bütün sanayi toplumlarının teknik ve idari becerileri nedeniyle kendilerine yetki verilen bürokratlar tarafından yönetildiklerini savunmuştur.
– Yakınsama tezini destekler.
![Page 13: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/13.jpg)
1. RASYONEL-İDARİ MODEL
• Modelin Sorunları – Örgütsel verimlilik-demokratik katılım açmazı
– Hiyerarşik eğilimlerin güçlenerek bir «memur diktatörlüğü»ne dönüşebilme ihtimali • İnsan arzularını ve bireysel özgürlüğü hapseden bir
«demir kafes» olarak bürokrasi
• Oligarşinin Tunç (Demir) Yasası (Iron Law of Oligarchy, Robert Michels) – Demokratik ve bürokratik örgütlenme ilkelerini benimsemiş
çağdaş toplumlara özgü tüm kurum ve siyasi partilerde yönetim, bir azınlığı elinde bulunmaktadır (KY Sözlüğü, sf. 184).
![Page 14: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/14.jpg)
1. RASYONEL-İDARİ MODEL
• Bürokratikleşmenin yol açtığı sorunlara Weber’in öngördüğü çözümler:
– Seçim rekabeti
– Kurumsal ayrışma
![Page 15: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/15.jpg)
2. Güç Bloğu Modeli
• Büyük oranda sosyalist analizden ve Marksizm’den kaynaklanmaktadır.
• Marx, Weber gibi kapsamlı bir bürokrasi kuramı geliştirmemiştir. – Bürokrasiyi kapitalizmin belli ihtiyaçlarıyla
ilişkilendirmiştir. – Devlet bürokrasisi tarafından oynanan sınıfsal rolle
ilgilenmiştir. – Bürokrasiyi burjuva çıkarlarının desteklenme ve
kapitalist sistemin savunulma mekanizması olarak görmüştür.
![Page 16: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/16.jpg)
2. Güç Bloğu Modeli
Neo-Marksist analizler:
• Ralph Miliband:
– Üst düzey devlet memurları, sosyalist bakan ve hükümetlerin radikal inisiyatiflerini sulandıran ve engelleyen muhafazakar bir veto grubu
– Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri
![Page 17: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/17.jpg)
2. Güç Bloğu Modeli
• Ralph Miliband: – Üst düzey devlet memurları, resmi olarak tarafsız
olmalarına rağmen sanayici ve işadamlarıyla aynı eğitim ve sosyal arka plana sahip olduklarından onların fikir ve önyargılarını paylaşırlar. • Radikal ve sosyalist devlet memurları atanma ve terfi
süreçlerinde sorun yaşayabilir.
– Ulusal çıkarlar, kapitalizmin çıkarlarına göre tanımlanır. • Bu durum, anayasal yollardan sosyalizme ulaşılmasını
engeller.
![Page 18: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/18.jpg)
2. Güç Bloğu Modeli
• Ralph Miliband:
– Devlet memurları ile işadamı grupları arasındaki ilişkinin devamı, devletin ekonomik hayata giderek artan oranda müdahale etmesinin sonucudur.
– Bu ilişkide sırası gelince:
• Devlet bürokrasisi ile özel sektör bürokrasisi personel alışverişi yapar (döner kapı modeli).
• Devlet memurlarına emekli olduklarında kârlı iş imkanları sunulur.
![Page 19: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/19.jpg)
2. Güç Bloğu Modeli
• Marx ve Engels’e göre sınıfsız, komünist bir topluma ulaşıldığında devletle beraber bürokrasi de ortadan kalkacaktı.
• Marksist bürokrasi kuramı, sosyalist sistemlerdeki bürokratikleşme sorununu çok irdelemez.
– Etkili bir analiz: Leon Trotsky (1879-1940)
• The Revolution Betrayed
![Page 20: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/20.jpg)
2. Güç Bloğu Modeli
• Trotsky: – Bürokratik yozlaşma sorununu işlemiştir.
• «Rusların geri kalmışlığı ve proletaryanın siyasi tecrübe yoksunluğu nedeniyle devlet bürokrasisi, kendi çıkarlarını korumak için Stalinist diktatörlük şeklinde sosyalizmin ilerlemesinin önünü tıkamıştır.»
– Bürokrasi, siyasi devrimle ortadan kaldırılabilecek bir katmandır.
• Milovan Djilas (1911-1995): – Bürokrasi, verimli serveti kontrol eden yeni bir sınıftır. – Komünist sistemler giderek bir tür devlet kapitalizmine
benzer.
![Page 21: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/21.jpg)
3. Bürokratik Aşırı Arz Modeli
• Bürokrasi eleştirileri sadece soldan gelmemektedir.
– Rasyonel tercih ve kamu tercihi kuramları
• Bu yaklaşım, bürokratların çıkarı ve motivasyonlarına odaklanır.
– Tüm bireyler, bürokratlar da dâhil olmak üzere, rasyonel, çıkarcı ve fayda ençoklaştırılarıdır.
• Homo economicus
![Page 22: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/22.jpg)
3. Bürokratik Aşırı Arz Modeli
• William Niskanen, Bureaucracy and Representative Government
– Yüksek bürokratlar mesleki anlamda kişisel çıkarları ile motive olurlar.
• Çalıştıkları birimi büyütmeye ve bütçelerini artırmaya çalışırlar.
• İş güvencesini, ücretleri ve ilerleme imkanlarını artırıcı, güç, yetki ve saygınlıklarını ençoklaştırıcı şekilde hareket ederler.
![Page 23: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/23.jpg)
3. Bürokratik Aşırı Arz Modeli
• Niskanen:
– Dolayısıyla devletin işlevlerinin artmasını isterler.
• Atanmışlar seçilmişlere siyasa öncelikleri dikte ettirebilirler.
– Bürokratik güç kontrol edilmedikçe veya engellenmedikçe serbest piyasa siyasası takip etme girişimleri başarısız olacaktır.
![Page 24: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/24.jpg)
3. Bürokratik Aşırı Arz Modeli
Yeni Sağ:
• Özel sektör-kamu sektörü karşılaştırmaları
– ÖS: Rekabetçi piyasalar ve kârın ençoklaştırılması
– KS: Maliyetler geliri geçerse vergilerle karşılama
– KS: Genelde tekel olan devlet bürokrasileri
• Savurganlık ve verimsizlik
• Düşük mal ve hizmet kalitesi
– Çözüm: Özelleştirme ve özel sektör tekniklerinin kamu sektöründe kullanımı (Yeni kamu işletmeciliği)
![Page 25: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/25.jpg)
3. Bürokratik Aşırı Arz Modeli
• Kamu tercihine yönelik eleştiriler:
– Bireyi sosyal çevresinden soyutlayarak inceler.
– Bürokratlar, bütçeyi ençoklaştırmayı değil, büroyu biçimlendirmeye çalışır (Dunleavy)
• Üst düzey bürokratlar parasal değil işle ilgili çıkarlarla (zevklerine uygun bir iş, cazip bir iş ortamı) ilgilenirler.
![Page 26: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/26.jpg)
BÜROKRASİNİN İŞLEVLERİ
• Bürokrasinin öncelikli işi:
– Yasama organı tarafından çıkarılan yasaları ve hükümetlerin siyasalarını uygulamaya koymak ve yürütmek
• Weberci bürokrasi modeli, yönetim dünyasını politik dünyadan ayırır.
– Makinedeki dişli olarak bürokratlar (mı?)
• Şeklen ast ve tarafsız olmalarına rağmen bürokratlar siyaset sürecini önemli ölçüde etkilerler.
![Page 27: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/27.jpg)
BÜROKRASİNİN İŞLEVLERİ
1. İdari işleri yürütmek
– Bürokrasi: İdare, Siyasi İcra: Hükümet
– İki rol arasında net bir çizgi var mı?
– Çok fazla idari ayrıntı memurların takdirine bırakılmaktadır.
2. Siyasa tavsiyelerinde bulunmak
3. Çıkarları dile getirmek ve birleştirmek
4. Siyasi istikrarı sürdürmek
![Page 28: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/28.jpg)
BÜROKRASİNİN İŞLEVLERİ
2. Siyasa tavsiyelerinde bulunmak
– Uzmanlık bilgisi ve tekeli mi?
• Siyasa seçenekleri nelerdir?
• Siyasaların olası etki ve sonuçları nelerdir?
– Erişim: Üst düzey bürokratların siyasetçilerle günlük düzenli temas olanağı
– Siyaset ile içiçelik derecesi:
• Siyaseten tarafsızlık (İngiltere, Japonya, Avustralya)
• Siyasi atama sistemine tâbi (ABD)
![Page 29: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/29.jpg)
BÜROKRASİNİN İŞLEVLERİ
2. Siyasa tavsiyelerinde bulunmak
• Siyasa tavsiyesi ve siyasa üretmek gerçekten farklı mı?
– Bilgi akışının fiilen bürokratlarca kontrolü
• Bilirkişilik ve uzmanlık avantajı
• Bilgi gizlenebilir ya da biçimlendirilebilir.
![Page 30: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/30.jpg)
BÜROKRASİNİN İŞLEVLERİ
• 3. Çıkarları dile getirmek ve birleştirmek – Siyasa oluşturulma sürecinde çıkar gruplarıyla
temas etme şansı
– Korporatizm tehlikesi: • Örgütlenmiş çıkarlar ile devlet daireleri arasındaki
ayırımın bulanıklaşması
– Klientalizm tehlikesi: • Devlet dairelerinin düzenleme ve denetlemelerinden
sorumlu oldukları hizmet alıcısı grupları çıkarlarına hizmet etmesi ve onlar tarafından kontrol edilebilmesi durumu
![Page 31: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/31.jpg)
BÜROKRASİNİN İŞLEVLERİ
4. Siyasi istikrarı sürdürmek
• Bürokrasinin bir düzen, istikrar ve süreklilik odağı olması işlevi
– “Bakan ve siyasetçi gidici, bürokrat kalıcıdır” düşüncesi
– Eğer bürokratlar kalıcı ve profesyonel kamu görevlileri statüsünde iseler
– Siyasi olarak tarafsız iseler
![Page 32: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/32.jpg)
BÜROKRASİNİN İŞLEVLERİ
4. Siyasi istikrarı sürdürmek
• Sürekliliğin dezavantajları:
– Etkili kamu denetimi ve hesap verebilirlik olmadığında yolsuzluk, yoksulluk ve rüşvet
– Kalıcılık devlet memurlarında kendini beğenmişliği veya dar görüşlülüğü besleyebilir.
– Ortak çıkarı belirmede kendilerini siyasetçilerden daha ehil ve üstün görebilirler.
![Page 33: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/33.jpg)
BÜROKRASİLERİN ÖRGÜTLENMESİ
• Weber’in bürokratik (verimli ve rasyonel) örgütlenmenin benimsenmesinin evrenselliği iddiası geçerli mi? – Siyasi, sosyal ve kültürel bağlamlardan kaynaklanan
farklılılar, dolayısıyla değişik örgütlenme şekilleri olabilir.
• 1980’lerden beri yeni sağ fikirlerin oluşturduğu kamu harcamalarını azaltma baskısı – Yeni kamu işletmeciliği (New Public Management)
– Ekonomik küreselleşmenin etkisi
![Page 34: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/34.jpg)
BÜROKRASİLERİN ÖRGÜTLENMESİ
• Merkezileşme ve Departmantalizm (Merkezkaç baskılar) – Örn: Çin’deki komunist parti bürokrasisi
• Sovyet komunist parti bürokrasisi ise çoğulculuğa daha yakındı.
– Departmantalizme karşı rotasyon ve daha sıkı siyasi denetim • Bu çaba bilirkişilik ve uzmanlık düzeylerini aşağıya çeker.
• Bakan ve üst düzey görevlilerin bakanlık kültürüne çekilme eğilimi (yerli gibi yaşama) ile dengelenir.
![Page 35: BÜROKRASİ KAVRAMI VE KURAMLARIyunus.hacettepe.edu.tr/~myildiz/KAY383-DERS1.pdf · –Mevcut ekonomik ve sosyal seçkinlerin bilinçli veya bilinçsiz müttefikleri. 2. Güç Bloğu](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052611/5f06b1637e708231d419432a/html5/thumbnails/35.jpg)
Yararlanılan Kaynaklar
• Heywood, Bölüm 17, sayfa 505-517.
• Kamu Yönetimi Sözlüğü (1998). Ankara: TODAİE.