BİNALARDA MANTOLAMA YAPILMALI...

1

FESKÖK 6. SINIF ÖĞRETMEN KILAVUZU

BİNALARDA MANTOLAMA YAPILMALI MI?

Bu öğretmen kılavuzu 115K492 nolu 1001 projesi olan FESKÖK

kapsamında TÜBİTAK’tan sağlanan destek ile proje ekibi tarafından

geliştirilmiştir.

2

ÖĞRETMEN KILAVUZU

Sınıf: 6

Ünite: Madde ve Isı / Madde ve Değişim

Konu: Madde ve ısı

Kazanımlar:

1.Maddeleri ısı iletimi bakımından sınıflandırır.

2.Binalarda ısı yalıtımının önemini, aile ve ülke ekonomisi ve kaynakların etkili kullanımı bakımından

tartışır.

3.Binalarda ısı yalıtım malzemelerinin seçilme ölçütlerini belirler.

4. Alternatif ısı yalıtım malzemeleri geliştirir.

Önerilen Ders Saati: 8 saat

Değerlendirme Kağıtları (1): Termosta ısı yalıtımı ve Binamızda mantolama yapalım mı?

Profesyonel Gelişimde Bu Hafta: Monolojik ve Diyalojik Öğretim

3

TERMOMETRE KAÇI GÖSTERİYOR?

DİYALOJİK ÖĞRETİM İÇİN İŞLEM SIRASI

1. Öğrencilerin öğrenci defterinde bölümün bulunduğu sayfalara gelmelerini isteyiniz.

2. Bölümde yer alan soruları öğrencilerin dikkatli bir şekilde okumalarını ve öğrenci defterlerine

cevaplarını bireysel olarak yazmalarını isteyiniz. Bu süreçte 8 ila 10 dakika süre veriniz.

3. Öğrencilerin tamamının yazım sürecini tamamladıklarını gözlemledikten sonra kavram karikatürü

ile ilgili soruyu okuyarak başlayınız. Soruyu kendiniz yüksek sesle okuyunuz ve cevap vermek isteyen

öğrencilerin parmak kaldırmalarını isteyiniz. Bu süreçte parmak kaldırmayan öğrencilere de

doğrudan söz vermek dersinizi zenginleştirecek ve bu öğrencileri motive edecektir. Her bir soruda en

az beş-altı öğrencinin fikrini alana kadar bekleyiniz. Sonrasında ‘Tartışma Sonuçları’ bölümüne gelen

cevapları özetleyiniz. Özetleme sırasında öğrencilerden gelmeyen ancak sizin önemli gördüğünüz

bilgileri de ekleyebilirsiniz. Bu durumu bütün sorular için tekrar ediniz.

4. Termometre ile ilgili sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin ısı ve sıcaklık ile ilgili kavram

yanılgılarını ortaya çıkarmak ve düzeltmektir.

5. Termometre ile ilgili soruda öğrencilerin bazıları termometrenin ısıyı ölçtüğünü düşünecekler ve ısı

ile sıcaklığı karıştıracaklardır. İfadelerden Gözde’nin yorumu yanlıştır. Termometre odadaki havanın

ısısını ölçmez, sıcaklığını ölçer. Ayrıca ısının birimi Joule veya Kaloridir. Sinem’in yorumu ise

doğrudur. Termometre sıcaklığı ölçer ve sıcaklığın birimi santigrat derecedir. Suat’ın yorumu

yanlıştır. Termometre ısı iletkenlik derecesini ölçmez. Isı iletkenlik katsayısı bir maddenin ısı iletkenlik

derecesini gösterir ve özel laboratuvar koşullarında hesaplanır.

4

NELER GÖZLEMLİYORUM?





3. Öğrencilerin tamamının yazım sürecini tamamladıklarını gözlemledikten sonra birinci soru ile

başlayınız. Soruyu kendiniz yüksek sesle okuyunuz ve cevap vermek isteyen öğrencilerin parmak

kaldırmalarını isteyiniz. Bu süreçte parmak kaldırmayan öğrencilere de doğrudan söz vermek

dersinizi zenginleştirecek ve bu öğrencileri motive edecektir. Her bir soruda en az beş-altı öğrencinin

fikrini alana kadar bekleyiniz. Sonrasında ‘Tartışma Sonuçları’ bölümüne, gelen cevapları özetleyiniz.

Özetleme sırasında öğrencilerden gelmeyen ancak sizin önemli gördüğünüz bilgileri de

ekleyebilirsiniz. Bu durumu bütün sorular için tekrar ediniz.

4. Birinci sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin bireysel gözlemlerini paylaşmaları ve bu

gözlemleri daha sonraki muhakemeler için kanıt olarak kullanmalarıdır.

5. Birinci soruda öğrencilerden farklı gözlemler aldıktan sonra ‘Tartışma sonuçları’ bölümüne bu

kişisel gözlemleri özetleyiniz. Tartışma sonuçlarında öğrencilerin gözlemleyebileceği ısı iletkeni

maddeler demir, bakır, alüminyum ve elmas olabilir. Öğrencilerin ifade edeceği çaydanlık ve soba

gibi eşyalarda burada belirtilebilir. Isı yalıtkanı olan maddelere ise öğrencilerin söylemiş olduğu ve

doğru olduğunu düşündüğünüz maddeler eklendikten sonra özellikle plastik, tahta, saman, deri, alyaf

ve pamuk gibi maddeler buraya eklenebilir. Öğrenciler bunlar dışında ütü veya çaydanlığın tutacak

kısmı, mont ve bot gibi eşyaları da söyleyebilirler. Bu eşyalarda burada belirtilebilir1.

6. İkinci sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin kanıt olarak sunmuş oldukları gözlemlerde

hataların olup olmadığını test etmektir.

7. İkinci soruda öğrencilerin düşünceleri alındıktan sonra ‘Tartışma Sonuçları’ bölümüne bu

düşünceleri özetleyiniz. Genelde öğrenciler kendi gözlemlerine ailelerindeki insanların da katıldıklarını

ve gözlemlerinde yanlışlıklar olmadığını ifade edeceklerdir. Bazı öğrenciler iletkenlik ve yalıtkanlık ile

ilgili gözlemlerin kişiden kişiye değişebileceğini çünkü duyu organlarının yanılabileceğini ifade

edebilirler. Bu soruda öğrencilerden gelen cevapları özetledikten sonra bireylerin ısı iletkenliği ile ilgili

kişisel gözlemlerinin duyu organları ile yapıldığını ve bu tip gözlemlerde her zaman hata yapılabileceği

vurgulanmalıdır. Ancak bu gözlemlerin doğruluk derecesinin arttırılması için farklı insanlara danışıldığı

ve onların da onayı alındığında gözlemlere belli oranda güvenilebileceği ifade edilmelidir1.

8. Üçüncü sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin kanıt bulma ve üretme ile ilgili yöntemlerin

farkında olmalarını sağlamaktır.

9. Üçüncü soruda öğrencilerin düşünceleri alındıktan sonra ‘Tartışma Sonuçları’ bölümüne bu

düşünceleri özetleyiniz. Genelde öğrenciler maddelerin ısı iletkeni olup olmadığını dokunarak ve bazı

durumlarda görerek anlayabileceklerini ifade edeceklerdir. Bu soruda öğrencilerden gelen cevapları

özetledikten sonra ısı iletkenlik derecesinden bahsedilmelidir. Her maddenin bir ısı iletkenlik

derecesi vardır. Bu derecenin hesaplanmasında özel laboratuvar koşulları oluşturulur. Maddelerin ısı

iletkenliklerini anlamada dokunma ve görme gibi duyu organları ile yanıltıcı bilgiler verebilirler. Öte

yandan ısı iletkenliğini bu duyu organları ile tespit etmeye çalışmak sağlık açısından da risklidir. Isı

iletkenlik derecesi açısından en iletkenden en yalıtkana doğru bazı maddeler elmas, demir, cam,

beton, su, kiremit, ahşap, yün, hava ve poliüretan köpük şeklinde sıralanabilir1.

5

SOBALI EV









fikrini alana kadar bekleyiniz. Sonrasında ‘Tartışma Sonuçları’ bölümüne gelen cevapları özetleyiniz.



4. Birinci sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin bireysel gözlemlerini paylaşmaları ve bu

gözlemleri daha sonraki muhakemeler için kanıt olarak kullanmalarıdır.

5. Birinci soruda öğrencilerden farklı gözlemler aldıktan sonra ‘Tartışma sonuçları’ bölümüne bu

kişisel gözlemleri özetleyiniz. Tartışma sonuçlarında öğrencilerin gözlemleyebileceği ısı iletkeni

maddeler soba, çaydanlık ve tencere olabilir. Isı yalıtkanı olan maddelere ise öğrencilerin söylemiş

olduğu ve doğru olduğunu düşündüğünüz maddeler eklendikten sonra özellikle ev içini ve dışını

döşeyen tahta, koltuk, yastık, mont, sobanın altındaki kiremit döşeme ve cam örnek olarak

verilebilir.

6. İkinci sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin bireysel gözlemlerini paylaşmaları ve bu gözlemleri

daha sonraki muhakemeler için kanıt olarak kullanmalarıdır.

7. İkinci soruda öğrencilerin düşünceleri alındıktan sonra ‘Tartışma Sonuçları’ bölümüne bu

düşünceleri özetleyiniz. Fotoğraftaki ısı transferlerine bakılırsa, sobadan çaydanlığa doğru ve ev

içindeki havadan dışarıdaki havaya doğru olabilir.

6

SUYU SOĞUTMAYALIM



2. Öğrencilerin 4. Tahminim bölümünün sonuna kadar gözlem ile ilgili bilgileri okumaları için 3 ila 4

dakika zaman veriniz. Sonrasında Tahminim kısmını doldurmalarını isteyiniz. Öğrenciler daha önce

böyle bir kıyaslama yapmadıkları için yalıtım malzemeleri ile ilgili olarak farklı tahminlerde ve

kıyaslamalarda bulunacaklardır. Burada öğrencilerin tahminlerini tartışma sonuçlarına özetleyiniz.

3. Öğrencilerin 3.Yapılacak İşlemler bölümünde verilen sıralamaya göre sınıfça gözlemi yapmalarını

isteyiniz. Gözlem sonrasında 5.Gözlemlerim kısmını doldurmalarını talep ediniz. Talep edilen yalıtım

malzemelerinden örneğin strafor köpüğün farklı öğretmenler tarafından farklı büyüklüklerde

kullanılacağı veya samanlı çamurun kalınlığının farklılıklar oluşturacağı düşünülürse sıcaklık

değişimlerinde önceden bir beklenti olmadığı söylenebilir. Burada önemli olan öğrencilerin gözlemler

yapmaları ve yaptıkları ölçme sonuçlarını tabloya eklemeleridir. Bu arada öğrencilerde gözlem ve

ölçme sırasındaki muhtemel hataları da tartışınız.

4. Sonraki aşamada öğrencilerden 6. Sonuçlarım bölümünü doldurmalarını isteyiniz. Öğrenciler bu

aşamada gözlem bulgularını düşünerek bazı sonuçlar elde edeceklerdir. Diğer bir deyişle bu bölümün

amacı öğrencilerin tablodaki bulguları yorumlayarak yani kanıta (gözlem ve sayısal veriler) dayalı

muhakeme yaparak bilimsel sonuçlar elde etmeleridir. Bu aşamada yalıtım malzemelerinin özellikleri

farklı sınıflarda farklı olabileceği için yalıtım malzemelerinde zamana bağlı olarak en az ısı kaybı olanın

en iyi yalıtım malzemesi olduğu ve diğerlerinin de buna göre sıralanacağı vurgulanabilir.

5. Birinci sorunun sorulmasının amacı farklı bilim insanlarının aynı problem üzerinde farklı veriler

ürettiği ve farklı sonuçlar çıkardıklarını göstermek ve birbirlerini nasıl ikna ettikleri konusunda

öğrencilerin deneyim elde etmelerini sağlamaktır.

6. Birinci soruda öğrencilerden farklı düşünceler aldıktan sonra ‘Tartışma sonuçları’ bölümüne bu

düşünceleri özetleyiniz. Öğrencilerin bir bölümü ölçme faaliyetlerinin doğru yapıldığını ancak ters

sonuç bulan kişilerin ölçme sırasında hatalar yapabileceklerini ifade edebilirler. Burada

termometrelerdeki sayıların doğru okunup okunmadığı ve ölçümlere göre sıralamalarda yanlışlıkla

yapılan sıralama hatalarının olup olmadığı gibi durumlar incelenebilir1,2.

7. İkinci sorunun sorulmasının amacı öğrencilerdeki epistemolojik olarak öğrencileri daha

değerlendirmeci bir yaklaşıma yönlendirmek ve kanıt-yorum uyumunu anlamalarını sağlamaktır.

8. İkinci soruda öğrencilerden farklı düşünceler aldıktan sonra doğru cevapları veriniz. Öğrenciler

genelde birinci ifadeye katılacaklardır. Bu yaş grubu öğrencilerde herkesin düşüncesinin doğru

olabileceği ve herkesin fikirlerini söylemesinin gerekli olduğu fikri vardır. Burada doğru cevap

Katılmıyorum olmalıdır. Çünkü ifadelere bakıldığında Nergiz ve Aylin her ne kadar sayısal olarak farklı

değerler bulsa da her ikisi de samanlı çamurla çevrelenen bardakta sıcaklığın düştüğünü tespit

etmiştir. Ancak gözlemler ile ilgili düşüncelerine (yorumlarına) bakıldığında Nergiz’in yorumu

deneyden çıkarılacak bir yorum değildir. Sonuçta deneyde samanlı toprakla çevrili bardaktaki su

sıcakken dış ortam soğuk olduğu için bardaktan dışarıya doğru bir miktar ısı transferi (yalıtkan bir

maddeyle çevrilmek istense de) gerçekleşmiştir. Aylin’in yorumu ise kanıtla uyumludur. İkinci ifadeye

bakıldığında öğrencilerin bir bölümü bu ifadeye katılabilirler. Normalde insanların bazı olaylarla ilgili

şiddetli ön tahminleri vardır. Bu ön tahminlere göre sonuçları yorumlama isteği duyarlar. Ancak

7

burada doğru cevap Katılmıyorum olmalıdır. Beklenen durum yalıtıma rağmen bardaktaki suyun

dışarı ısı kaybetmesidir ve bu durum hem Nergiz hem de Aylin’in gözlemlerinde ortaya çıkmıştır.

Ancak ilk sıcaklık ile 10. Dakikadaki sıcaklık arasındaki fark hakkında bir tahminde bulunmak mantıklı

değildir. Üçüncü ifadede ise öğrencilerin Katılıyorum seçeneğini işaretlemesi beklenmektedir. Bu

durumun nedeni birinci ifade için anlatılmıştır1,2.

12. Üçüncü sorunun sorulmasının amacı bilimsel sorgulamanın önemli bir parçası olan çoklu

nedensel ilişkiler kurmak ve sonuçların tek nedenden değil birden fazla nedenden etkilenebileceğini

göstermektir.

13. Üçüncü soruda öğrencilerden farklı sorular aldıktan sonra ‘Tartışma sonuçları’ bölümüne bu

düşünceleri özetleyiniz. Isı yalıtımında kullanılan maddenin yalıtkanlık derecesi dışında binanın

yapılacağı coğrafik bölgenin özellikleri, binanın güneşe göre konumu, yalıtım maddelerinin nasıl ve

nerede kullanılacakları, yalıtım maddelerinin yanıcı olup olmaması, yalıtım maddelerinin ücreti,

yalıtım maddelerinin nem çekip çekmemesi, yalıtım maddelerinin binaya uygulanmasında ne kadar

ustalık gerektiği gibi diğer faktörlerinde düşünülmesi gerekmektedir1,2.

8

HABERLER












4. Birinci sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin inançların kanıtlara dayandırıldığını görmelerini

sağlamaktır.

5. Birinci soruda öğrencilerden farklı düşünceler aldıktan sonra ‘Tartışma sonuçları’ bölümüne bu

düşünceleri özetleyiniz. Öğrencilerin bir bölümü kendi ön bilgileri ya da insan sağlığı ile ilgili

hassasiyetlerinden dolayı haberin mantolamanın insanlarda kansere neden olacağını söylemek için

yeterli olduğunu ifade edeceklerdir. Bazı öğrenciler ise şüpheci davranarak gazetecinin kendi

düşüncelerini empoze etmeye çalışabileceğini ifade edebilir. Burada özellikle medyanın kararlarımızı

almada ve bazı düşünceler geliştirmede önemli bir kanıt olduğu vurgulanabilir. Ancak medyada ilgili

gazetenin ve gazetecinin probleme bakış açısının başka bir gazete veya gazeteciden farklı olabileceği,

dolayısıyla tek bir haber ile genel sonuçlar çıkarmanın doğru olmayacağını ifade edilebilir1.

6. İkinci sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin kanıt kaynaklarını sorgulamasını sağlamaktır.

7. İkinci soruda öğrencilerden farklı düşünceler aldıktan sonra ‘Tartışma sonuçları’ bölümüne bu

düşünceleri özetleyiniz. Öğrencilerin çoğunluğu gazetecinin kendi düşüncelerine göre gerçekleri

saptırabileceğini ifade edeceklerdir. Burada bazı gazetelerden örnekler verebilirler. Ayrıca sınırlı

sayıda öğrenci gazetecilerin objektif olduğu ve ne gördülerse onu yazdıklarını ifade edebilir. Burada

özellikle tek bir bireyin gözlemleri veya düşüncelerine göre mantolamanın kansere neden olduğunu

ifade etmenin doğru olmadığı, gazetecilerin bazı gerçekleri kendi istedikleri yönde

yorumlayabilecekleri ve sunarken değiştirebilecekleri vurgulanabilir1.

8. Üçüncü sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin kanıtları güçlülük açısından kıyaslamalarını ve

daha güçlü kanıt üretmede nelerin gerekli olduğunu anlamlarını sağlamaktır.

9. Üçüncü soruda öğrencilerden farklı düşünceler aldıktan sonra ‘Tartışma sonuçları’ bölümüne bu

düşünceleri özetleyiniz. Öğrencilerden bazıları gazetecinin ilgili mantolama ve kanser ilişkisi ile ilgili

fotoğraflar çekmesini, halkla görüşmeler yapmasını ya da bilimsel çalışmaların sonuçlarına yer

vermesini isteyebilir. Burada özellikle bir haberin daha inandırıcı olması için bilimsel çalışmaların

sonuçlarını içermesi, bu çalışmaların uzun yıllar boyunca yapıldığının vurgulanması, fotoğraf ve belli

ölçme araçları ile üretilen sayısal veriler kullanılması vurgulanabilir1.

9

MANTOLAMADA HANGİ MALZEMEYİ KULLANALIM?


1.Öğrencilerin öğrenci defterinde bölümün bulunduğu sayfalara gelmelerini isteyiniz.

2.Öğrencilerin senaryoyu dikkatli bir şekilde okumalarını isteyiniz. Gerekirse senaryo üzerinden notlar

alabilirler.

3.Bu senaryonun amacı öğrencilerde karar verme becerilerini geliştirmektir.

4.Birinci soruda öğrencilerden senaryodaki ifadeleri tabloya özetlemelerini isteyiniz. Birinci firma

temsilcisinin önerisi plastik köpüktür. Bu önerinin avantajları: ucuz olması, 10 yıl garantili olması, su

geçirmemesi, uzun ömürlü olması ve binanın hem içi hem de dış cephelerinde kullanılabilir olmasıdır.

Bu önerinin dezavantajları kolay yanıcı olması ve doğaya zarar vermesidir. İkinci firma temsilcisinin

önerisi taş yünüdür. Bu önerinin avantajları ısı iletkenlik değerinin düşük olması, uzun ömürlü olması

ve binanın tavan, dış ve iç cephelerinde kullanılabilir olmasıdır. Dezavantajları ise su emme

kapasitesinin yüksek olması, diğer alternatiflere göre daha kısa süre garantisinin olması ve diğer

alternatiflere göre daha pahalı olmasıdır. Üçüncü firma temsilcisinin önerisi cam yünüdür. Bu

önerinin avantajları 10 yıl garantili olması, ısı iletkenlik katsayısının düşük olması, uzun ömürlü olması,

binanın çatı, dış ve iç cepheler ile tesisatlarında kullanılabilir olmasıdır. Bu önerinin dezavantajları ise

uygulama sırasında işçilerde deri hastalıklarına neden olması ve plastik köpüğe göre daha pahalı

olmasıdır.

5.İkinci soruda öğrenciler her bir olumlu veya olumsuz sonucun yanına kendisi için önem derecesini

1-10 arası puan vererek puanlayacaktır. Aşağıda örnek bir puanlama verilmiştir3:

Birinci firmanın önerisi plastik köpük tekniğidir. Bu önerinin avantajları: diğer alternatiflere

göre ucuz olması (10), uzun ömürlü olması (8), 10 yıl garantili olması (3) ve hem iç hem dış

cephelerde kullanılması (6). Bu önerinin dezavantajları: kolay yanıcı olması (9) ve doğaya

zarar vermesidir (7).

İkinci firmanın önerisi taş yünüdür. Bu önerinin avantajları: ısı iletkenlik değerinin düşük

olması (10), uzun ömürlü olması (8) ve binanın tavan, iç ve dış cephelerde kullanılması (7). Bu

önerinin dezavantajları: su emme kapasitesinin olması (5), diğer alternatiflere göre daha kısa

süre garanti vermesi (3) ve diğer alternatiflere göre pahalı olması (9).

Üçüncü firmanın önerisi cam yünüdür. Bu önerinin avantajları: ısı iletkenlik değerinin düşük

olması (10), uzun ömürlü olması (8), 10 yıl garanti vermesi (3) ve binanın tavan, iç ve dış

cepheleri ile tesisatlarında kullanılması (8). Bu önerinin dezavantajları: işçilerde hastalıklara

neden olması (9) ve plastik köpüğe göre pahalı olması (5).

6.Üçüncü soruda öğrenciler en iyi savunulabilecek ve en uygun olan öneriyi seçeceklerdir. Burada her

üç firma temsilcisinin önerisi de eğer iyi bir puanlama yapılır ve mantıklı nedenlere bağlanırsa kabul

edilebilir. Yukarıdaki örnekte örneğin öğrenci avantajlar için verdiği önem puanlarını toplayabilir. Aynı

şekilde dezavantajlar için verdiği önem puanlarını toplayabilir ve avantaj puanından dezavantaj

puanını çıkarabilir. Buna göre birinci firma için bu puan 11, ikinci için 7, üçüncü için ise 15’tir. Öğrenci

üçüncü öneriyi seçebilir. Çünkü bu önerinin avantajları dezavantajlarına göre çok daha önemlidir ve

kabul edilebilirdir. Ayrıca öğrenci birinci ve ikinci önerideki dezavantajlarda vermiş olduğu yüksek

puanları da üçüncü ile ilgili kararını açıklarken kullanabilir3.

10

DEĞERLENDİRME KÂĞIDI 1

Değerlendirme Öncesi

1. Değerlendirme kağıdı 1 (Termosta Isı Yalıtımı ve Binamızda Mantolama Yapalım mı?) adlı değerlendirme

kağıdını öğrencilerinize dağıtınız.

2. Öğrencilerin bütün soruları ve senaryoları dikkatli bir şekilde okuduklarından ve cevaplarını doğru yerlere

yazdıklarından emin olunuz.

3. Üç değerlendirme kağıdı için toplam 30 ila 35 dakika süre veriniz.

4. Bütün öğrencilerin değerlendirme kağıtlarını doldurduklarından emin olduğunuzda kağıtları toplayınız.

Değerlendirme Kriterleri

1.Her bir değerlendirme kağıdı için aşağıda verilen kriterlere göre puanlama yapınız.

2.Değerlendirme sırasında öğrencilerin hatalarını gösterecek kısa notları değerlendirme kağıtları üzerine yazınız.

TERMOSTA ISI YALITIMI

Soru 1. Isı yalıtımında özellikle yansımanın etkisi incelenmektedir.

2 puan: Sıcak olan sıvıdan daha soğuk olan dış ortama doğru ışıma yoluyla ısı kaybı olurken, gümüş

renkli cam ayna görevi görerek bu ışımanın tekrar termos içine verilmesini sağlar.

1 puan: Herhangi bir şekilde ısı yalıtımı ile ilgili bir kavramdan bahsedilirse

0 puan: Isı yalıtımı dışındaki ilişkisiz mekanizmalardan bahsedilirse veya soru boş bırakılırsa

SORU 2. Isı yalıtımında moleküllerin ısıyı iletmedeki etkileşimleri incelenmektedir.

2 puan: Bu boşlukta hava olmaması ısı iletimi için gerekli olan moleküllerin olmaması anlamına gelir.

Bu şekilde içerideki moleküller dışarıdaki moleküllerle ısı transferi için temas kuramazlar.

1 puan: Herhangi bir şekilde ısı yalıtımı ile ilgili bir kavramdan bahsedilirse

0 puan: Isı yalıtımı dışındaki ilişkisiz mekanizmalardan bahsedilirse veya soru boş bırakılırsa

BİNAMIZDA MANTOLAMA YAPALIM MI?

Bu sorunun amacı halk arasında sıklıkla gözlenen bazı mantık hatalarını öğrencilerin bulmalarını sağlamaktır.

Aşağıda her bir bireydeki mantık hatası verilmiştir.

Sevil Hanım’ın ifadesindeki mantık hatası: Sevil Hanım’da ‘Doğal olan iyidir’ şeklinde sıklıkla gözlenen bir

mantık hatası vardır. İnsanların günlük hayatta kullandığı ve sağlığa zararı olmayan birçok kimyasal olduğu gibi

sağlığa zararlı olan (böcek ve yılan zehirleri gibi) birçok doğal madde vardır. Dolayısıyla doğal olan iyidir diyerek

kimyasal maddeyi kötülemek yeterli bir neden değildir.

Nurcan Hanım’ın ifadesindeki mantık hatası: Nurcan Hanım’da ‘Şahsa yönelme’ şeklinde sıklıkla gözlenen bir

mantık hatası vardır. Normalde Nurcan Hanım Sevil Hanım’ın yeni önerisinin avantajları veya dezavantajları ile

ilgilenmemiş, yerine Sevil Hanım’ın bir önceki kötü önerisi üzerinden bu önerinin de kötü sonuçlanacağı

sonucunu çıkarmıştır. Burada Sevil Hanım’ın şahsına ya da O’nunla olan deneyimlerine yönelik olarak

konuşmuştur. Nitekim tek bir deneyim bir kişinin önerilerinin her zaman kötü sonuçlanacağı anlamına gelmez.

11

Kazım Bey’in ifadesindeki mantık hatası: Kazım Bey’de ‘Sınırlı kanıt’ şeklinde bir mantık hatası vardır. Karşı bina

ile ilgili sekiz yıllık kişisel deneyimi ne bir gün sonra o binada istenmeyen sonuçların olmayacağını ne de o

binada sekiz yıldır kendisinin gözlemleyemediği bazı kötü durumların olmadığını gösterir. Dolayısıyla bu yorumu

yapabilmek için kişisel deneyim yerine birçok kişiden gelebilecek gözlemler, bilimsel gözlemler ve testler

yapmak ve kanıt birikimini arttırmak daha doğrudur.

Necati Bey’in ifadesindeki mantık hatası: Necati Bey’de ‘Siyah ya da beyaz’ şeklinde bir mantık hatası vardır.

Günlük yaşamda insanların karşılaştıkları problemlerin sadece iki yolla çözümü değil onlarca çözümü olabilir.

Dolayısıyla evet ve hayır yerine üçüncü veya dördüncü bir yolun da aranması gerekir.

Puanlama açısından her bir bireyde yukarıda verilen yorumlara yakın olan cevaplarda 2 puan, sınırlı oranda bu

cevaplara yaklaşanlara 1 puan, ilişkisiz cevaplar ve boş bırakanlara ise 0 puan veriniz.

Değerlendirme Sonrası

1. Öğrencinin almış olduğu toplam puanı oluşturduğunuz Süreç Cetveli’ne ekleyiniz.

2. Öğrencilerin almış oldukları puanlar ve cevapları düşünerek bir sonraki adım için öğretim hedeflerinizi

revize edebilirsiniz. Örneğin puanlarda ciddi bir düşüklük görüyorsanız ilgili kazanım için farklı bir

yöntem deneyebilirsiniz.

3. Değerlendirme sonrasında Değerlendirme Kağıtlarını öğrencilere bir sonraki derste dağıtınız ve puan

ile dönütlerinizi detaylı bir şekilde okumaları için zaman veriniz.

4. Öğrencilerden değerlendirmeniz ile ilgili olarak gelecek soru ve dönütleri sınıf içinde tartışınız. Ortak

bir öğrenme süreci içerisinde olduğunuzu onlara hissettiriniz.

5. Öğrencilerin puanlama yapılan Değerlendirme Kağıtlarını öğrenci defterlerine eklediklerinden emin

olunuz.

12

PROFESYONEL GELİŞİMDE BU HAFTA

1. Ders videonuzu veya ses kaydınızı paylaşma toplantısına getirmeden önce birkaç kez izleyiniz/dinleyiniz ve

aşağıdaki listede verilen monolojik ve diyalojik öğretimi nerelerde ve nasıl kullandığınızı tespit ediniz, notlar

çıkarınız.

2. Moderatör aşağıdaki monolojik ve diyalojik öğretim ile ilgili bilgileri detaylı olarak sizlere açıklayacaktır.

3. Moderatörün açıklamaları tamamlandıktan sonra monolojik öğretim tipleri ile tartışmanıza başlayabilirsiniz.

Deneyimlerinizi ve notlarınızı diğer öğretmen arkadaşlarınız ile paylaşınız. Gerekirse video veya ses kaydınızdan

birkaç dakikalık bölümleri gösterebilir/dinletebilirsiniz.

4. Tartışmalar sırasında diğer arkadaşlarınızı dikkatle dinleyiniz ve onların sorularına mümkün olduğunca cevap

vermeye çalışınız.

5. Tartışmaların sonlarına doğru ulaştığınız genel sonuçları moderatör sizlere özetleyecektir. Bu genel sonuçları

sınıfınıza nasıl aktaracağınızı düşününüz ve bu konuda da bir süre tartışınız.

6. Paylaşım toplantısında elde edilen sonuçlar bir sonraki toplantıda sizlere moderatör tarafından özet halinde

verilecek ve kısa bir süre hatırlatılacaktır.

MONOLOJİK VE DİYALOJİK ÖĞRETİM

Söylem sözel, görsel veya hareketli dil kullanılarak yapılan her şeydir. İki tip söylem vardır. Bunlardan ilki olan monolojik

söylem tek taraflı olup bir tarafın diğer tarafı eğitmesi, ikna etmesi veya fikirlerini empoze etmesi şeklindedir. Diyalojik

söylemde ise söyleme katılan iki tarafta aktiftir. Taraflar kendi deneyimlerini ve düşüncelerini paylaşırlar ve konuşulan

konular daha farklı anlamlar kazanmaya başlar4.

Öğretmenler sınıf içinde kullandıkları söylemlere göre iki tip öğretim yaparlar. Aşağıda otorite, sorular, dönüt, öğrenci

fikirlerini bağlama, açıklama ve işbirliği açısından öğretmen davranışlarının monolojikten diyalojiğe doğru bir

derecelendirilmesi verilmiştir4.

Derecelendirme4

Gösterge

Monolojik 1,2

3, 4

Diyalojik 5,6

1.Otorite Öğretmen tartışma içeriği ve sürecine ilişkin önemli bir kontrol rolüne sahiptir. Öğrencileri belirler, sorular sorar, konusal kaydırmaları başlatır ve cevapları değerlendirir.

Tartışmalara özgür bir şekilde müdahil olabilmeleri için öğrencilere yönelik bazı fırsatlar vardır. Bunlar nadiren gerçekleşir ve sadece birkaç öğrenciyi kapsar. Çoğu zaman öğretmen konuşma sırasını kontrol eder, konu seçimini belirler ve belirli bir içerik üzerinde yoğunlaşmak için tartışmayı yeniden şekillendirir.

Tartışma sürecine ve maddelerine yönelik öğrenciler önemli sorumluluklar paylaşırlar. Konuşma sırasını kontrol ederler, sorular sorarlar, birbirlerinin fikirlerine tepki verirler, konusal kaydırmalar önerirler ve yöntemsel değişiklikler öne sürerler.

2.Sorular Öğretmen metin içerisinden hatırlanması gereken hedef olaylara yönelik sorular sorar. Bu sorular, cevabı doğru veya yanlış olan ve metinden ya da başka bir kaynaktan cevaplarına ulaşılabilinen basit “test” sorularıdır.

Öğretmen farklı nitelikte ve karmaşık olan ucu açık sorular sorar. Ucu açık sorular genellikle öğrencileri geçerliliği öğretmen tarafından belirlenen metni dar bir bakış açısı ile yorumlamalarına “yol açacak” şekilde tasarlanır.

Tartışma tamamen ucu açık ve bilişsel açıdan iddialı sorular üzerine odaklanır. Sorular, öğrencileri eleştirel değerlendirmeye ve analize yönelten üst düzey düşünmeyi hedef alır.

3.Dönüt Öğretmen kısa, formülsel veya muğlak dönütlerde bulunur. Dönütler öğrencileri vermiş oldukları cevapları geliştirmeye sevk etmez (örnek: Hımm. Tamam.).

Öğretmenin takip etme niteliği karışıktır. Genellikle öğrencileri dinler ve onların cevapları üzerine çalışır fakat bazen öğrencilerin çalışmalarını daha ileriye götürmelerine yardımcı olacak önemli fırsatları kaçırır.

Öğretmen daha sonraki araştırmalara ilham verecek öğrenci cevapları üzerine sıkı bir şekilde odaklanır. Genellikle ödüllendirir ve sonuca değil sürece yönelik sorular sorar. (Örn: “Peki, Kandırmanın yalan söylemekten farkı nedir?”).

4.Meta düzey yansıma: Öğrenci fikirleri ile bağ kurma

Öğretmen, öğrenci cevaplarını birbirleri ile ilişkilendirmez.

Öğretmen bazen öğrenci fikirleri arasında bağ kurma fırsatını kaçırır.

Öğretmen öğrenci fikirleri arasında bağlantıları görünür yapan fırsatları kaçırmaz ve öğrencilerin ileri sürdükleri

13

fikirleri daha önce söylenenler ile ilişkilendirmelerini ister. Genellikle öğrenci fikirlerine atıfta bulunur ve belli bir konuşmacıya soru yöneltir (Örn: Bill, Kim’in örneğine cevap vermek ister misin?”).

5.Açıklama Öğrenciler ne ve niçin düşündüklerini açıklamazlar. Cevapları bir cümle veya kelimeden oluşan kısa ve gerçekçidir.

Öğrenciler bazen görüşlerini paylaşırlar ve bunlar için iyi bir gerekçe sunarlar. Uzun öğrenci cevapları metin olaylarının tekrarı şeklinde ortaya çıkabilir.

Öğrenciler konu üzerine bireysel roller üstlenirler (Örn: “Bence”, “İnanıyorum ki”, “Hissediyorum ki”) ve bunları gerekçelerle ve örneklerle desteklerler. Düşüncelerini diğerlerine açıklayan ayrıntılı ve kapsamlı katkılar sağlarlar.

6.İşbirliği Öğrenci cevapları kısa, ayrışık ve diğerleri ile ilgili değildir. Öğrenciler genel olarak var olanları rapor ederler.

Öğrenciler ara sıra diğerlerinin fikirlerine katkıda bulunurlar. İşbirliği birbirlerinin fikirlerini eleştirel bir analizden ziyade genellikle benzer deneyimlerin paylaşılmasını içerir (Örn: “Bu bana da oldu! Ben Ankara’daki teyzemi ziyaret ederken…..”).

Öğrenciler eleştirel ve işbirlikli fikir yapılandırma sürecine dahil olurlar. Birbirlerinin fikirlerine tepki verdikçe, yanıtları birbirine zincirlenir.

14

Sınıf: 6

Ünite: Madde ve Isı / Madde ve Değişim

Konu: Yakıtlar

Kazanımlar:

1. Yakıtları, katı, sıvı ve gaz yakıtlar olarak sınıflandırarak yaygın olarak kullanılan yakıtlara

örnekler verir.

2. Farklı türdeki yakıtların ısı amaçlı kullanımının, insan ve çevre üzerindeki etkilerini araştırır ve

sunar.

3. Soba ve doğal gaz zehirlenmeleri ile ilgili alınması gereken tedbirleri araştırır ve rapor eder.

Önerilen Ders Saati: 8 saat

Değerlendirme Kağıtları (2): % 100 Yenilenebilir Enerji, Küresel Isınmanın Sonuçları

Profesyonel Gelişimde Bu Hafta: Soru sorma, cevap verme, değerlendirme ve Konuşma Hamleleri

15

YAKITLAR


1.Öğrencilerin öğrenci defterinde bölümün bulunduğu sayfalara gelmelerini isteyiniz.

2.Öğrencilerin bilgi metnini dikkatli bir şekilde okumalarını isteyiniz. Gerekirse metin üzerinden notlar

alabilirler.

3.Bu metnin amacı öğrencilerin kanıt kaynaklarını görmelerini ve bu kaynakları kesinlik ve güvenilirlik

açısından kıyaslamalarını sağlamaktır.

4.Birinci soruda öğrencilerin metinde geçen cümleleri nereden bildiklerini tik veya çarpı atarak

belirtmelerini isteyiniz. Verilen bir ifade birden fazla bilgi kaynağı sayesinde biliniyor olabilir.

Dolayısıyla aynı satırda birden fazla işaret koyabilirler.

5.İkinci soruda en çok güvenilir olan iki bilgi kaynağı ile en az güvenilir olan iki bilgi kaynağını

belirtmeleri istenmiştir. Burada verilen bilgi kaynaklarının hepsinin bazı durumlarda çok güvenilir bazı

durumlarda ise az güvenilir oldukları ifade edilmelidir. Dolayısıyla öğrencilerin bütün kombinasyonları

kabul edilebilir. Ancak öğrencilerin az güvenilir ve çok güvenilir gruplarını neden bu şekilde seçtikleri

hakkındaki yorumlarına odaklanınız. Kişisel gözlemler doğrudan kanıt sağladığı için ve aracı herhangi

biri olmadığı için güvenilirken, kişisel gözlemlerde yanılsamalar olabilir. Bilimsel çalışmalar güçlü

yöntemler ile birçok bilim insanının katılımı ile yapılırken bazı bilimsel çalışmaların zamanla

yanlışlanabildiği düşünülmelidir. Ders kitapları ise yine birçok bilimsel kaynaktan ve birçok eğitimcinin

katılımı ile hazırlanmış olsa da bazı durumlarda bu kitaplardaki bilgilerin hatalı olduğu ya da var olan

bilgilerin zaman içinde değiştiği söylenebilir. Sezgiler ise birçok durumda yanıltıcı olmasına rağmen

bireylerin birçok kararını sezgileriyle aldıklarını ve bu durumun insanların bugünlere kadar bazı doğru

kararlar vermelerinde etkili oldukları vurgulanabilir. Kelimelerin anlamını düşünerek bir bilgiyi

öğrenmek ise insanın sürekli olarak yaptığı bir beceri olmasına rağmen bazı durumlarda kelime

anlamları yanıltıcı olabilir. Medya ise birçok durumda temel bilgi kaynağı olmasına rağmen bazı

durumlarda gazetecilerin kendi isteklerine göre haberleri öne çıkardıkları ya da küçük değişiklikler

yaptıkları söylenmelidir. Çevremizdeki insanlar ise hayattaki birçok durumda önemli bir bilgi kaynağı

olmasına rağmen bu bireylerinde bilgileri kendi isteklerine göre değiştirebilecekleri ya da yanılmaların

mümkün olacağı vurgulanabilir1.

6.Üçüncü soruda yine bütün farklı sıralamalar kabul edilebilir. Burada önemli olan sıralamalar

yapılırken öğrencinin yukarıda belirtilen güçlü ve zayıf yönlerin farkında olup olmadığını

gözlemlemektir1.

16

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINDAN ELEKTRİK ÜRETİMİ












4. Birinci sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin gözlemleri üzerinden kanıtlar üretmelerini

sağlamaktır.

5. Birinci soruda öğrencilerin düşüncelerini aldıktan sonra ‘Tartışma Sonuçları’ bölümüne bu

düşünceleri özetleyiniz. Burada özellikle güneş enerjisinin güneş panelleri yardımıyla ısı ve elektrik

enerjisini dönüştürüldüğü ve bazı evlerin ve işletmelerin çatılarında bu panellerin görülebileceği

vurgulanmalıdır. Yine güneş enerjisi ile çalışan arabaların yapıldığı da hatırlatılabilir.

6. İkinci sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin gözlemleri üzerinden kanıtlar üretmelerini

sağlamaktır.

7. İkinci soruda öğrencilerin düşüncelerini aldıktan sonra ‘Tartışma Sonuçları’ bölümüne bu

düşünceleri özetleyiniz. Burada özellikle rüzgarın fazla olduğu bölgelerde kurulan rüzgar türbinleri ile

rüzgar enerjisinde elektrik üretildiği vurgulanmalıdır. Ayrıca rüzgar enerjisinin de kökeninde güneş

enerjisi olduğu; bazı bölgelerin aşırı ısınması bazı bölgelerin ise az ısınması sonucunda hava kütlelerin

yer değiştirmesi sonucunda rüzgarın oluştuğu da istenirse özetlenerek yazılabilir.

8. Üçüncü sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin gözlemleri üzerinden kanıtlar üretmelerini

sağlamaktır.

9. Üçüncü soruda öğrencilerin düşüncelerini aldıktan sonra ‘Tartışma Sonuçları’ bölümüne bu

düşünceleri özetleyiniz. Burada özellikle hidroelektrik santrallerde suyun yüksek bir noktadan kanal

veya borularla daha alçak bir yerdeki türbinlere doğru akıtılarak türbinlerin dönmesini sağladığı ve bu

dönme ile elektrik enerjisi üretildiği vurgulanmalıdır.

10. Dördüncü sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin gözlemleri üzerinden kanıtlar üretmelerini

sağlamaktır.

11. Dördüncü soruda öğrencilerin düşüncelerini aldıktan sonra ‘Tartışma Sonuçları’ bölümüne bu

düşünceleri özetleyiniz. Burada özellikle jeotermal enerjiden, yer altı sularının magma veya erimiş

kayaçlar ile ısıtılması sonucunda ısınarak su yüzeyine çıkması ve bu suyun buharının türbinleri

döndürmesi ile elektriğin üretildiği vurgulanmalıdır.

12. Beşinci sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin gözlemleri üzerinden kanıtlar üretmelerini

sağlamaktır.

17

13. Beşinci soruda öğrencilerin düşüncelerini aldıktan sonra ‘Tartışma Sonuçları’ bölümüne bu

düşünceleri özetleyiniz. Burada özellikle canlılar ve canlıların atıklarının biyokütleyi oluşturduğu,

saman, odun ve tezek gibi biyokütlelerin uzun yıllardır enerji kaynağı olarak kullanıldığı ve mısır ve

şeker kamışı gibi bazı bitkilerin sadece elektrik üretmek amacıyla yetiştirildiği, yakıldığı ve bu

yanmadan çıkan buhar ile elektrik üretildiği vurgulanmalıdır.

18

RÜZGAR TÜRBİNLERİNİ KURALIM MI?












4. Birinci sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin argümantasyonda ikna sürecini gözlemlemelerini

sağlamaktır.

5. Birinci soruda beş – altı öğrencinin fikirlerini aldıktan sonra bu fikirleri ‘Tartışma Sonuçları’

bölümüne özetleyiniz. Burada özellikle Kaymakam 2’nin ikna olmasında hem Kaymakam 1’in türbin

kurulmasının avantajı ile ilgili söyledikleri (akciğer hastalıklarının azalacak olması) hem de Kaymakam

2’nin kurulmaması için önerdiği nedenlerin Kaymakam 2 tarafından çürütülmesi (örneğin Kaymakam

2’nin türbinler uzak olduğu için elektrik getiriminin masraflı olacağını söylemesine rağmen kaymakam

1 hidrotermik santrallerin çok daha uzak olduğunu söylemesi) etkili olmuştur1.

6. İkinci sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin bir argümanın parçalarını ve argümantasyon

sürecinde etkili olan çürütmeleri birbirlerinden ayırmalarını sağlamaktır. Aşağıda beklenen doğru

cevap verilmiştir:

İddiası İddiasının nedenleri Karşı tarafın öne sürdüğü nedenler için kullanılan çürütmeler

Kaymakam 1

Türbin kurulsun.

1.Kömür yerine rüzgardan elde edilen elektrik ile ısınılabilir, bu şekilde kömür kaynaklı hava kirliliği önlenir.

Kaymakam 2’nin birinci nedenine karşılık çürütme: Halka elektriğin daha ucuza mal edilecek olması ve zaten şu an üretilen elektiriğin türbinlere göre daha uzakta olan hidrotermik santrallerden gelmesi. Kaymakam 2’nin ikinci nedenine karşılık çürütme: Makine mühendisi ve KBB uzmanının türbinlerin insanlarda herhangi bir sağlık sorununa neden olduğu ile ilgili literatürde herhangi bir çalışmanın olmadığını ifade etmesi

Kaymakam 2

Türbin kurulmasın. 1.Türbinler için belirlenen yerin ilçelere uzak olması ve bu elektriğin taşınmasının masraflı olması 2. Santrallerin çok ses yapması ve insanlarda bazı işitme sorunlarına neden olması

19

KÜRESEL ISINMA












4. Küresel ısınma mekanizmasının sorulmasının amacı öğrencilerin küresel ısınma ile ilgili kavram

yanılgılarını ortaya çıkarmak ve düzeltmektir.

5. Küresel ısınma ile ilgili soruda öğrencilerden bazıları küresel ısınma ile ozon tabakasının delinmesini

karıştıracaklardır. Remzi’nin yorumu yanlıştır. Küresel ısınma ve ozon tabakasının delinmesi

tamamen farklı olaylardır. Buket’in yorumu doğrudur. Küresel ısınmanın nedeni ozon tabakasının

delinmesi değil karbondioksit gibi sera gazlarının atmosferde birikmesi ve bu gazların dünya

yüzeyinden yansıya ışınları tekrar dünyaya geri çevirmesidir. Zeynep’in yorumu yanlıştır. Sera gazları

ozon moleküllerini parçalayarak değil, dünya yüzeyinden yansıyan ışınları dünyaya geri göndererek

küresel ısınmaya neden olur.

20

KÜRESEL ISINMA İNSAN KAYNAKLI MI YOKSA DOĞAL BİR OLAY MI?












4. Birinci sorunun sorulmasının amacı bilim insanlarının aynı kanıtlardan farklı yorumlar

çıkarabildiklerini göstermektir.

5. Öğrencilerden gelen cevapları ‘Tartışma Sonuçları’ bölümüne gelen özetledikten sonra özellikle

bilim insanlarının aynı verilere (tablo ve grafiklere) bakarak birbirinden farklı sonuçlar

çıkarabilecekleri vurgulanmalıdır. Bu farklılıkta bilim insanlarının uzmanlık alanlarının farklı olması,

almış oldukları eğitimdeki farklılıklar, farklı yaratıcılık becerilerine sahip olmaları, gözlemlerinde

yapabilecekleri hatalar ve bazı ön yargılar etkili olabilir1,2.

6. İkinci sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin inançların iletişiminde ikna edicilik üzerine

gözlemlerde bulunmalarını sağlamaktır.

7. Öğrencilerden gelen cevapları ‘Tartışma Sonuçları’ bölümüne özetledikten sonra her iki bilim

insanının yorumlarında ikna edici unsurlar bulunabileceği vurgulanabilir. Örneğin birinci bilim insanı

grafiği yorumlayarak 1960-2000 yılları arasında sanayileşme, bunun sonucunda karbondioksit artışı ve

buna paralel olarak hava sıcaklığındaki artış gibi bir neden-sonuç ilişkisi kurmaktadır. Özellikle bugün

gözlenen değişimler ile ilgili gözlemleri bir küresel iklim değişikliği olduğunu ispatlamada kullanıyor.

İkinci bilim insanı ise grafiği farklı bir şekilde yorumlayarak ve akla yatkın bir şekilde farklı zamanlarda

dünya sıcaklığında artış ve azalışların olduğunu ve bunun sanayileşme ile değil güneşin ısınması veya

insan dışı nedenlerle olabileceğini söylüyor. Her ne kadar her iki ifade de güçlü ve ikna edici unsurlar

içerse de binlerce iklim bilimcinin katılımı ile yapılan Uluslararası İklim Panel’lerinin5 sonuncusunda

küresel ısınmanın insan kaynaklı olduğuna dair net kanıtlar olduğu ifade edilmiştir1,2.

21

8. Üçüncü sorunun sorulmasının amacı öğrencilerin farklı çözüm önerilerini küresel ısınma ile

ilişkilendirmelerini sağlamaktır. Aşağıda kabul edilebilecek bazı ilişkilendirmeler verilmiştir.

Çözüm önerileri

Küresel ısınmanın önlenmesindeki etkileri

1. Yenilenebilir enerji kaynaklarının

kullanılması

Dünyada uzun yıllar fosil yakıtların yakılması ile (özellikle hidrotermik santrallerde) elektrik üretilmiştir. Bu santrallerde yakılan bu yakıtlar yoğun oranda karbondioksit ve karbonmonoksit üretmektedir. Bunlar da sera gazları olup küresel ısınmaya neden olur. Bunların yerine su, güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir kaynakların büyük bir bölümünde herhangi bir sera gazı oluşmaz ya da çok az üretilir. Bu şekilde küresel ısınma azaltılabilir.

2. Evlerde ve binalarda ısı yalıtımının yapılması

Evlerde ve binalarda ısı yalıtımının az olması demek özellikle kışın ısınma amacıyla hem çok elektrik hem de çok doğal gaz veya kömür kullanılması demektir. Elektriğin yoğun olarak hidrotermik santrallerden yani kömür yakılan santrallerden geldiği düşünülürse ev ve binalarda ısı yalıtımının yapılması harcanan elektriğin, kömür ve doğal gazın azalmasına ve üretilecek karbondioksit gibi sera gazlarının azalmasına neden olur.

3. Özel arabalar yerine toplu taşımanın kullanılması

Bir otobüste ortalama 50 kişinin taşınabileceği bilinmektedir. Bu bireylerin her birinin kendi arabasını kullanacağı düşünülürse aynı mesafede 50 aracın üreteceği sera gazları ile bir otobüsün üreteceği sera gazından çok daha fazla olacaktır.

4. Geri dönüşüm yapılması

Geri dönüşüm ile kağıt, plastik ve metal gibi birçok malzeme yeniden kullanılabilir hale gelir. Bu şekilde sürekli yeni malzemelerin üretimi için fabrikalarda elektrik harcanmasına ve yine bu fabrikaların doğrudan üreteceği sera gazlarına gerek kalmaz.

22

DEĞERLENDİRME KÂĞIDI 2

Değerlendirme Öncesi

1. Değerlendirme kağıdı 2 (% 100 Yenilenebilir Enerji ve Küresel Isınmanın Sonuçları) adlı değerlendirme

kağıdını öğrencilerinize dağıtınız.

2. Öğrencilerin bütün soruları ve senaryoları dikkatli bir şekilde okuduklarından ve cevaplarını doğru yerlere

yazdıklarından emin olunuz.

3. İki değerlendirme kağıdı için toplam 30 ila 35 dakika süre veriniz.

4. Bütün öğrencilerin değerlendirme kağıtlarını doldurduklarından emin olduğunuzda kağıtları toplayınız.

Değerlendirme Kriterleri

1.Her bir değerlendirme kağıdı için aşağıda verilen kriterlere göre puanlama yapınız.

2.Değerlendirme sırasında öğrencilerin hatalarını gösterecek kısa notları değerlendirme kağıtları üzerine yazınız.

% 100 YENİLENEBİLİR ENERJİ

Soru 1. Beklenen cevaplar aşağıda verilmiştir.

a. Gelecek nesillere olacak etkileri

Türkiye enerjisinin % 100’ünü yenilenebilir kaynaklardan sağlarsa öncelikle çevre ve sağlık açısından gelecek

nesillere daha temiz bir ortam bırakabilir. Nitekim kömür ve odun gibi kaynaklar yerine yenilebilir kaynaklara

geçilirse hava kirliliği yaratacak gazlar yok denecek kadar azalacaktır. Öte yandan gelecek nesillerin küresel

ısınma gibi bir sorunla karşılaşması önlenebilir. Bir diğer durum ise ülkenin ekonomik olarak gelişimi ve enerji

için dışarıya ödenen paraların tekrar ülke içine dönmesi gelecek nesillerin bugünkü nesillerden daha refah ve

zengin bir şekilde yaşamasını sağlayabilir.

b. İnsan sağlığına olacak etkileri

Türkiye enerjisinin % 100’ünü yenilenebilir kaynaklardan sağlarsa bu durum odun ve kömür gibi çevre kirliliğine

neden olan kaynakların terk edilmesi anlamına gelir. Bu durum fosil kaynaklardan dolayı ortaya çıkan birçok

hastalığın önlenmesi anlamına gelir.

c. Çevreye olacak etkileri

Türkiye enerjisinin % 100’ünü yenilenebilir kaynaklardan sağlarsa yine fosil kaynaklardan dolayı ortaya çıkan

hava, su ve toprak kirliliğinin önüne geçilebilir. Ayrıca küresel ısınma gibi büyük bir felaketin de durdurulması

sağlanabilir.

d. Ekonomik gelişime olacak etkileri

Türkiye enerjisinin % 100’ünü yenilenebilir kaynaklardan sağlarsa bu durum Türkiye’nin enerji bakımından dışa

olan bağımlığını azaltır ve diğer ülkelere enerji için ödenen paranın ülke içinde kalması ve eğitim, sağlık ve

teknoloji gelişimi gibi daha farklı alanlarda kullanımı sağlanır. Ayrıca yenilenebilir enerjiler ile çalışan araçlar ve

cihazların geliştirilecek olması ülke içinde bu teknolojilere daha fazla yatırım yapılmasını ve teknolojilerin diğer

ülkelere satılmasını sağlar.

e. Küresel rekabete olacak etkileri

Ülkeler arasında özellikle bilim ve teknoloji de ve bunlardan kaynaklanan ekonomik gelişimde bir rekabet

söz konusudur. Türkiye enerjisinin % 100’ünü yenilenebilir kaynaklardan sağlarsa bu durum ekonomik

olarak enerji için harcanan paraların bilim ve teknolojik gelişim için harcanmasını sağlayabilir. Ayrıca enerji

23

alanındaki teknolojik ilerlemeler diğer ülkelerin önüne Türkiye’nin geçmesini sağlayabilir. Bu durumlar

özellikle küresel rekabette Türkiye’nin daha fazla ön plana çıkmasını ve dünyada karar vericilerin arasına

girmesini sağlayabilir.

Her bir soruda yukarıdaki açıklamalara yakın cevaplar için 2’şer puan, sınırlı ve eksik cevaplar için 1’er puan ve

cevap verilmemesi veya ilişkisiz cevaplar için 0’ar puan veriniz.

KÜRESEL ISINMANIN SONUÇLARI

SORU 1. Beklenen cevap: 1, 3, 8, 9, 10

Her bir doğru sonuç için 1’er puan veriniz.

Değerlendirme Sonrası

1. Öğrencinin almış olduğu toplam puanı oluşturduğunuz Süreç Cetveli’ne ekleyiniz.

2. Öğrencilerin almış oldukları puanlar ve cevapları düşünerek bir sonraki adım için öğretim hedeflerinizi

revize edebilirsiniz. Örneğin puanlarda ciddi bir düşüklük görüyorsanız ilgili kazanım için farklı bir

yöntem deneyebilirsiniz.

3. Değerlendirme sonrasında Değerlendirme Kağıtlarını öğrencilere bir sonraki derste dağıtınız ve puan

ile dönütlerinizi detaylı bir şekilde okumaları için zaman veriniz.

4. Öğrencilerden değerlendirmeniz ile ilgili olarak gelecek soru ve dönütleri sınıf içinde tartışınız. Ortak

bir öğrenme süreci içerisinde olduğunuzu onlara hissettiriniz.

5. Öğrencilerin puanlama yapılan Değerlendirme Kağıtlarını öğrenci defterlerine eklediklerinden emin

olunuz.

24

PROFESYONEL GELİŞİMDE BU HAFTA

1. Ders videonuzu veya ses kaydınızı paylaşma toplantısına getirmeden önce birkaç kez izleyiniz/dinleyiniz ve

aşağıdaki listede verilen soru, cevap, değerlendirme ve konuşma stratejilerini nerelerde ve nasıl kullandığınızı

tespit ediniz, notlar çıkarınız

2. Moderatör aşağıdaki soru sorma, cevap verme, değerlendirme ve konuşma stratejileri ile ilgili bilgileri detaylı

olarak sizlere açıklayacaktır.

3. Moderatörün açıklamaları tamamlandıktan sonra soru sorma ile tartışmanıza başlayabilirsiniz. Deneyimlerinizi ve

notlarınızı diğer öğretmen arkadaşlarınız ile paylaşınız. Gerekirse video veya ses kaydınızdan birkaç dakikalık

bölümleri gösterebilir/dinletebilirsiniz.

4. Tartışmalar sırasında diğer arkadaşlarınızı dikkatle dinleyiniz ve onların sorularına mümkün olduğunca cevap

vermeye çalışınız.

5. Tartışmaların sonlarına doğru ulaştığınız genel sonuçları moderatör sizlere özetleyecektir. Bu genel sonuçları

sınıfınıza nasıl aktaracağınızı düşününüz ve bu konuda da bir süre tartışınız.

6. Paylaşım toplantısında elde edilen sonuçlar bir sonraki toplantıda sizlere moderatör tarafından özet halinde

verilecek ve kısa bir süre hatırlatılacaktır.

1.SORU SORMA6,7,8,9,10

A. SORU TİPLERİ

Öğretmenlerin veya öğrencilerin kullanmış olduğu soru tipleri aşağıda verilmiştir:

Otantik Soru: Konuşmacı tarafından sorulan ve cevabı daha önceden belirlenmemiş olan sorulardır. Özellikle

daha fazla düşünme ve beyin fırtınası için kullanılır. Konuşmacıların tartışma sürecine aktif olarak katılmasını

sağlar.

Test Edici Soru: Cevabı belli ve kısa olan sorulardır. Konuşmacılar sınırlı katkılar sunar.

Başka? Sorusu: Konuşmacı ‘başka?’ sorusunu hem otantik hem de test amaçlı kullanabilir. Örneğin öğretmen

eğer öğrencinin cevabının istenen doğru cevap olmadığını görürse, doğru cevabı bulmak için ‘başka?’ diyebilir.

Bu durumda soru test amaçlıdır. Otantik amaçlı ‘başka?’ sorusu ise bütün cevapların kabul edildiği beyin

fırtınası yapılan bir ortamda kullanılır.

Bağlayıcı Soru: Konuşmacının bir öncekinin söylediğine ek yaparak yeni soru üretmesi durumudur. (Örneğin

öğrenci: o bir motor bence. Öğretmen: peki o nasıl çalışıyor?) Bağlayıcı soru da otantik ve test amaçlı

kullanılabilir.

NOT: Bunların dışında öğretmenler prosedürel (herhangi bir sorusu olan var mı? Bu senin sorunu cevapladı mı?)

ve söylem-yönetimi (ney? Onun hakkında konuşmuş muyduk? Şimdi metinde neredeyiz? Dünkü tartışmamızı

hatırlıyor musunuz?) şeklinde sorular da sorabilir.

B. SORULARIN BİLİŞSEL SEVİYELERİ

Soruların bilişsel seviyeleri aşağıda verilmiştir. Burada özellikle soruların ortaya çıkardığı cevaplar üzerinden

düşünmek faydalıdır.

İleri Seviye: Cevap yeni bir bilginin üretimi ile sonuçlanır.

Düşük Seviye: Cevaptaki bilginin daha önceden bilindiği veya bilinmesi gerektiği

üzerine kuruludur.

2.CEVAP VERME6,7,8,9,10

Öğretmen veya öğrenci aşağıdaki tiplerde cevaplar verir:

25

Karşılayıcı: Doğrudan sorunun istenen cevabının verilmesi veya sorunun karşılanmasıdır.

İlişkilendirici: Sorunun cevabının başkalarının cevaplarıyla ilişkiler kurularak veya kıyaslamalar

yapılarak verilmesidir.

Cevaba hazırlık: Birey özellikle cevabı tam olarak planlamak için önden kısa anlamlı veya anlamsız

cevaplar verebilir (Meselaaa…, Hımmm, Ben gitmiştim, ama… gibi)

Cevabın derinliği için aşağıdaki tipler söz konusudur:

Yüzeysel: Cevap kısa bir şekilde ifade edilir. Çoğu zaman herhangi bir muhakeme, örnek ve kanıt

eklenmez.

Derin: Cevap görece uzun bir şekilde ifade edilir. Cevap birden fazla muhakame veya örnek/kanıt ile

desteklenir.

3. DEĞERLENDİRME6,7,8,9,10

Cevapların öğretmen veya öğrenciler tarafından değerlendirilmesi durumudur. Burada doğruluk-yanlışlık ile

yüzeysellik-derinlik üzerinden ikili bir sistem kullanılır.

Doğru-Yanlış/Yüzeysel: Bireyin cevabını doğru ve yanlış gibi kısa cevaplar vererek değerlendirme. Ya

da sadece istenen cevabı söyleme.

Doğru-Yanlış/Derin: Bireyin veya bireylerin cevaplarını doğru yanlış şeklinde gruplama ancak cevapları

tartışarak ve derinleştirerek değerlendirme.

4.KONUŞMA HAMLELERİ6,7,8,9,10

Tartışmaların canlı ve istenen amaca yönelik olabilmesi için yıllardır yapılan sınıf içi gözlemlerde öğretmenlerin

bazı konuşma hamlelerinden istifade ettikleri tespit edilmiştir. Bu hamleler öğrencilerin düşünmelerini,

muhakeme etmelerini ve işbirliği içinde çalışmalarını uyarmaktadır. Diyalojiler sırasında öğretmenlerin

kullandığı hamleler(ifadeler) aşağıda verilmiştir:

Dahasını söyle: Öğrencinin ifadesini detaylandırmasını isteme.

Bekleme: Öğrencinin düşünmesi için bekleme

Yani, diyorsun ki?: Öğrencinin söylediklerini öğretmen penceresinden özetleme ve öğrencilerin bu

özetlere katılıp katılmadığına bakarak onları daha fazlasını söyleme konusunda cesaretlendirme.

Örnek?: ‘Dahasını söyle’ye yakın olmakla beraber özellikle örneklendirme talep etme.

Katılıyor musun/katılmıyor musun?: Öğrencilerin akranlarının fikirlerine katılıp katılmadıkları

konusunda sorgulayarak aktif tartışma ortamına katılmalarını sağlama.

Neden?: ‘Dahasını söyle’ye yakın olmakla beraber özellikle nedensel muhakeme talep etme.

Kim tekrar edebilir?: Bir öğrenci konuştuktan sonra diğer bir öğrenciyi sürece dahil etmek için önceki

öğrencinin ne söylediğini kendi cümleleri ile yeni bir öğrencinin söylemesini talep etme.

Acaba öyle mi?: Öğrencinin fikrini karşı bir fikir sunarak veya şeytanın avukatlığını yaparak zorlama ve

muhakemesinin derinleştirmesi için onu kışkırtma

Kim ekleme yapmak ister?: Öğrencilerin diğerleri ile beraber düşünmelerini geliştirmek için birinin öne

sürdüğü fikirlere başka birinin eklemeler yapması veya fikri ileri basamaklara taşıması talep edilir.

Ne demek istediğini nasıl açıklarsın?: Öğrencilerin birlikte düşünmelerini ve tartışılan fikirler

konusunda herkesin düşünmesini sağlamak için birin söylediklerini başka birinin kendi cümleleri ile

yeniden ifade etmesi talep edilir.

26

Kaynakça

1.Morton, A. (2003). A guide through the theory of knowledge. Berlin: Blackwell Publishing.

2.Boyd, R., Gasper, P., & Trout, J. D. (1991). The philosophy of science. MIT Press.

3.Beyth-Marom, R., Fischhoff, B., Quadrel, M. J., & Furby, L. (1991). Teaching decision making to

adolescents: A critical review. Teaching decision making to adolescents, 19-59.

4.Reznitskaya, A. (2012). Dialogic teaching: Rethinking language use during literature discussions. The

Reading Teacher, 65(7), 446–456.

5.Intergovernmental Panel on Climate Change IPCC (2016). IPCC Assesment Report. https://www.ipcc.ch/

adresinden 18.08.2016 tarihinde alınmıştır.

6.Alexander, R.J. (2008) Towards Dialogic Teaching: rethinking classroom talk (4th edition), Dialogos

7.Doubler, S. J., & Bopardikar, A. (2014). Talk Science (#0918435): Annual report written for the National

Science Foundation. Cambridge, MA: TERC

8.Johnston, P., Woodside-Jiron, H. ve Day, J. (2001). Teaching and learning literate epistemologies. Journal

of Educational Psychology, 93(1), 223-233.

9.Littleton, K. & Mercer, N. (2013) Interthinking: putting talk to work. Abingdon: Routledge.

10.Nystrand, M., Wu, L., Gamoran, A., Zeiser, S., & Long, D. (2003, March-April). Questions in time:

Investigating the structure and dynamics of unfolding classroom discourse. Discourse Processes, 35, 135-

196.

https://www.ipcc.ch/

BİNALARDA MANTOLAMA YAPILMALI...

Documents

Transcript of BİNALARDA MANTOLAMA YAPILMALI...