ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

PHẠM HỮU VIỆT

Bản đồ các thổ ngữ tiếng Nghi Lộc – tỉnh Nghệ An

LUẬN VĂN THẠC SĨ LÝ LUẬN NGÔN NGỮ

Người hướng dẫn: GS.TS. Đoàn Thiện Thuật

HÀ NỘI - 2004

MỤC LỤC

Trang

Mở đầu 1

Chương 1

A.

1.

2.

3.

B.

1.

2.

3.

4.

Ngôn ngữ học địa lý và việc điều tra các thổ ngữ Nghi Lộc

Ngôn ngữ học địa lý

Định nghĩa

Khái quát về lịch sử hình thành và phát triển của Ngôn ngữ học

địa lý

Những nguyên tắc chính và phương pháp xây dựng Atlas trong

Ngôn ngữ học địa lý

Điều tra các thổ ngữ Nghi Lộc

Nguồn tư liệu và đối tượng nghiên cứu

Địa điểm điều tra

Phương pháp điều tra

Kết quả điều tra thổ ngữ Nghi Lộc

8

8

8

8

14

25

25

26

29

31

Chương 2:

A.

B.

I.

1.

2.

II.

1.

2.

2.1.

2.2.

2.3.

2.3.1.

2.3.2.

2.3.3.

Tiếng Nghi Lộc và các thổ ngữ đang tồn tại

Lịch sử địa lý và cư dân Nghi Lộc

Tiếng nói Nghi Lộc

Giọng Nghi Lộc và các thổ ngữ Nghi Lộc

Khái niệm giọng Nghi Lộc

Các thổ ngữ Nghi Lộc

Tiếng Nghi Ân

Dẫn nhập

Miêu tả

Thanh điệu

Âm đầu

Phần vần

Âm đệm

Âm chính

Âm cuối

34

34

38

38

38

38

40

40

42

42

47

53

53

54

56

Chương 3: Tập bản đồ 58

Kết luận 84

Tài liệu tham khảo 87

Phụ lục 94

MỞ ĐẦU

1. Trong thời đại phát triển mạnh về kinh tế, bùng nổ công nghệ thông

tin như hiện nay; bên cạnh hoạt động viết, hoạt động nói ngày càng trở nên

quan trọng hơn. Đối với tiếng Việt của chúng ta cũng không nằm ngoài quy

luật ấy; hoạt động nói cũng đang ngày càng trở nên quan trọng hơn, mà trong

hoạt động nói không thể không chú ý đến cách phát âm của người Việt. Có thể

nói một cách tổng thể rằng, cho tới thời điểm này, hoạt động viết trong tiếng

Việt hầu như được thống nhất trên phạm vi toàn quốc; nhưng trong hoạt động

phát âm thì vô cùng phức tạp. Ở mỗi địa phương, người dân phát âm theo cách

riêng của mình. Đó là thứ tiếng nói mẹ để nơi mỗi người được sinh ra và gắn

bó với nó cho tới khi không tồn tại trên cõi đời này. Thứ tiếng nói ấy, lâu nay,

các nhà Ngôn ngữ học thường gọi chung là “giọng địa phương” (Hoàng Cao

Cương [17]), hay “tiếng địa phương” (Hoàng Thị Châu [11]).

Cũng giống như các ngôn ngữ khác trên thế giới, tiếng Việt có nhiều

phương ngữ khác nhau. Các phương ngữ tiếng Việt vừa có cái chung thống

nhất, vừa có cái riêng bộ phận khác biệt về các mặt ngữ âm, từ vựng và ngữ

pháp. Cái chung thống nhất về các mặt ngữ âm, từ vựng và ngữ pháp đảm bảo

cho người Việt Nam trên khắp mọi miền đất nước có thể nói, nghe và hiểu

nhau một cách dễ dàng. Nhưng cái riêng bộ phận lại tạo nên diện mạo riêng của

mỗi địa phương. Chúng ta vẫn thường nghe thấy người Việt phân biệt một

cách dân dã rằng: giọng Nam, giọng Bắc hay tiếng Nghệ, ….

2. Các nhà phương ngữ học tiếng Việt, tuy chưa thống nhất tuyệt đối

nhưng ý kiến phần đông của các nhà nghiên cứu đều cho rằng tiếng Việt có 3

vùng phương ngữ lớn. Đó là phương ngữ Bắc (Bắc Bộ), phương ngữ Trung

(Bắc Trung Bộ) và phương ngữ Nam (Nam Trung Bộ, Nam Bộ). Trong mỗi

vùng phương ngữ lớn lại bao gồm nhiều vùng phương ngữ nhỏ. Chẳng hạn như

phương ngữ Trung bao gồm 3 tiểu vùng phương ngữ: phương ngữ Thanh Hoá,

phương ngữ Nghệ Tĩnh và phương ngữ Bình Trị Thiên. Cả 3 vùng phương ngữ

lớn này cho tới nay đã được khảo sát nghiên cứu dưới những góc độ khác nhau.

Có thể phân chia các hướng nghiên cứu phương ngữ tiếng Việt theo các bình

diện dưới đây:

a. Nghiên cứu phương ngữ liên quan đến lịch sử tiếng Việt, đến việc

phân chia và xếp tiếng Việt vào họ (ngữ hệ) nào, các tác giả tiêu biểu như:

Maspero [55], Haudricourt A.G [39], Phạm Đức Dương [26], Trần Trí Dõi

[22], …

b. Nghiên cứu liên quan đến bình diện ngữ âm của một số vùng lãnh thổ

như, các tác giả tiêu biểu như: Cao Xuân Hạo [38], M. Ferlus [30], võ Xuân

Trang [79], Huỳnh Công Tín [76], …

c. Nghiên cứu liên quan đến bình diện từ vừng có các tác giả tiêu biểu

như: Nguyễn Quang Hồng [43], Hồng Dân [18], Nguyễn Quý Trọng [80], Trần

Thị Ngọc Lan [49] - [50], Hoàng Trọng Canh [7], …. Đặc biệt từ vựng địa

phương cũng được miêu tả qua các từ điển của Nguyễn Văn Ái và các cộng sự

[3], Nguyễn Nhã Bản và các cộng sự [4], …

d. Nghiên cứu phương ngữ gắn liền với yêu cầu chuẩn hoá vào đời sống

xã hội có các nhà nghiên cứu như: Phạm Văn Hảo [34], Nguyễn Quang Hồng

[42] - [43], Vũ Bá Hùng [47], Võ Xuân Trang [78], …

3. Ở cấp độ tiểu vùng, phương ngữ Nghệ Tĩnh đã được nghiên cứu từ rất

sớm- từ đầu thế kỷ XX- trong các công trình của L. Cadìere (1902 - 1911) –

“Phương ngữ Bắc Trung Bộ …”, H. Maspero (1912). Trong công trình “Nghiên

cứu lịch sử ngữ âm tiếng Việt, các phụ âm đầu”, H. Maspéro đã dẫn tư liệu các

thổ ngữ Ca Xá, Nho Lâm (Diễn Châu), Yên Dũng (Hưng Nguyên) thuộc tỉnh

Nghệ An. Sau đó nhiều tư liệu trong các thổ ngữ Nghệ Tĩnh được dùng làm cứ

liệu cho việc nghiên cứu lịch sử tiếng Việt và phương ngữ tiếng Việt. Đáng chú

ý là các công trình của các tác giả như M. B. Emeneau [90], L.C Thompson

[98], M. Ferlus [91], Hoàng Thị Châu [11], Nguyễn Tài Cẩn [9], …, và phương

ngữ Nghệ Tĩnh cũng là đối tượng nghiên cứu của một số từ điển tiếng địa

phương của các tác giả Nguyễn Văn Ái [3], Nguyễn Nhã Bản [4] …, một số

luận án tiến sĩ của các tác giả Hoàng Trọng Canh [7], Nguyễn Văn Nguyên

[63], …

Thổ ngữ Nghi Lộc có đặc điểm và tính chất rất đặc biệt trong phương

ngữ Nghệ Tĩnh cũng như trong cả khu vực Bắc Trung Bộ. Tính chất đặc biệt

của giọng Nghi Lộc đã được phản ánh qua nhiều giai thoại dân gian cũng như

bác học. Giọng Nghi Lộc đã thu hút được nhiều sự quan tâm, nghiên cứu của

các nhà Việt ngữ học như: Bùi Văn Nguyên [59], Hoàng Thị Châu [11], Võ

Xuân Quế [64], Trần Trí Dõi [24],…. Giọng Nghi Lộc cùng là đối tượng

nghiên cứu của một số luận văn tốt nghiệp Đại học của sinh viên các trường

Đại học KHXH & NV, Đại học Sư phạm Vinh như: Lê Thuý Diện [19], Lê Thị

Thanh Nga [56], …

Các nghiên cứu về phương ngữ Nghệ Tĩnh nói chung và thổ ngữ Nghi

Lộc nói riêng thì tương đối nhiều và cũng đem lại nhiều đóng góp cho Ngôn

ngữ học . Những kết quả đó có thể được hệ thống lại như sau: đó là những cứ

liêu về lịch sử tiếng Việt, những đường đồng ngữ ở những mức độ khác nhau

xét trong hệ thống phương ngữ tiếng Việt, những cái nhìn chung nhất về một

thổ ngữ trong vùng, hệ thống thanh điệu hay từ vụng của vùng thổ ngữ hay

phương ngữ được xét đến. Tuy nhiên do xuất phát điểm phương pháp nghiên

cứu khác nhau, vì những mục đích khác nhau nên thổ ngữ Nghi Lộc nói riêng,

phương ngữ Nghệ Tĩnh nói chung vẫn còn những vấn đề bỏ ngỏ. Chúng ta đều

biết rằng tiếng Nghi Lộc rất đặc biệt, sự khác biệt ở đây chủ yếu là về mặt ngữ

âm; nhưng sự khác biệt ấy thể hiện ở vị trí cụ thể nào? trên địa điểm nào?.

Trong các cuốn từ điển địa phương Nghệ Tĩnh hiện có, các tác giả thu thập

được không ít các từ giống nhau về nghĩa nhưng lại khác nhau hoàn toàn về vỏ

ngữ âm, lại có cả những từ là những từ biến âm từ từ phổ thông; liệu trong địa

bàn thổ ngữ Nghi Lộc có phải tất cả các xã đều người dân đều dùng chung một

biến thể theo những quy luật nhất định? trên từng địa điểm ra sao? … Những

câu hỏi như vậy hiện vẫn chưa có lời giải đáp. Nói một cách khác đi, cho tới

nay trong Việt ngữ học chúng ta mới chỉ dừng ở cách tiếp cận nghiên cứu

phương ngữ (dialectology) để nghiên cứu phương ngữ, chưa áp dụng cách tiếp

cận nghiên cứu của Ngôn ngữ học địa lý (dialect geography) đối với các

phương ngữ. Kết quả là đến thời điểm này chúng ta vẫn chưa có một Atlas

tiếng Việt.

4. Trước thực trạng như vậy, nhiều vấn đề đặt ra khiến chúng ta cần phải

suy nghĩ và cần phải giải quyết ngay. Các nghiên cứu xưa nay đều thừa nhận

rằng Bắc Trung Bộ nói chung, Nghi Lộc nói riêng là nơi lưu giữ nhiều vết tích

nhất về tiếng Việt cổ đại. Không ít những từ cổ được tìm thấy ở vùng này,

nhưng trong thời đại phương tiện thông tin truyền thông phát triển như vũ bão

hiện nay, khoảng cách giữa các vùng các miền bị phá vỡ; thế hệ trẻ đến lớp

đến trường được giảng dạy bằng tiếng phổ thông; kết quả là đường ranh giới

giữa các phương ngữ dần dần được xoá bỏ. Một tương lai không xa chúng có

nguy cơ mất hẳn.

Chúng tôi mạnh dạn thực hiện luận án “Bản đồ các thổ ngữ tiếng Nghi

Lộc, tỉnh Nghệ An” với một hy vọng nhỏ là bước đầu thử xây dựng một Atlas

thổ ngữ Nghi Lộc. Ngay từ tên của đề tài đã nêu lên đối tượng nghiên cứu: đó

là các thổ ngữ Nghi Lộc; tuy nhiên không phải chúng tôi xây dựng Atlas của tất

cả các từ trong tiếng Nghi Lộc, mà chúng tôi chỉ đặt ra cho mình nhiệm vụ là

thể hiện những từ đơn tiết khác nhau biểu đạt cùng một khái niệm (tức là chỉ

biểu diễn trên bản đồ những từ khác nhau về mặt từ vựng diễn ra ít nhất là trên

2 địa điểm điều tra). Chúng tôi muốn thể nghiệm một phương pháp nghiên cứu

nghiên cứu mới và hy vọng sẽ đặt ra được một số vấn đề bằng cách trình bày

dữ liệu trên bản đồ. Các nhà Ngôn ngữ học căn cứ vào đây có thể giải thích và

tìm ra nguyên nhân của những sự khác biệt, bàn luận thêm về tiếng Nghi Lộc

và các thổ ngữ Nghi Lộc trong phạm vi có thể.

Tư liệu của chúng tôi là khoảng gần 600 từ đơn tiết được chúng tôi sưu

tập và chắt lọc trong các cuốn từ điển tiếng địa phương Nghệ Tĩnh của Nguyễn

Văn Ái và tập thể các cộng sự [3], Nguyễn Nhã Bản và các cộng sự khác [4],

…, các luận án tiến sĩ của Hoàng Trọng Canh [7], …, luận văn tốt nghiệp Đại

học của Lê Thuý Diện [19], ….

Về phương pháp nghiên cứu; chúng tôi dùng phương pháp của Ngôn ngữ

học địa lý. Bước 1 là thu thập tư liệu. Chúng tôi phải điều tra điền dã, vừa ghi

âm trên băng từ, vừa ghi bằng bút với ký hiệu phiên âm quốc tế. Để đảm bảo

việc lấy thông tin sao cho khách quan chúng tôi tiến hành phỏng vấn thông qua

những câu hỏi tình huống, vẽ các đối tượng quy chiếu, … tiến hành một số

cuộc ghi âm tại những nơi đông người như chợ, đám đông hai bên đường,

…Bước 2 là phân tích tư liệu và thể hiện trên bản đồ. Cụ thể về cách thức tiến

hành, áp dụng cách tiếp cận địa lý phương ngữ, xây dựng Atlas như thế nào

chúng tôi sẽ trình bày cụ thể trong chương I.

5.Việc thành lập tập bản đồ thổ ngữ và phương ngữ Nghi Lộc nói riêng,

của toàn vẹn lãnh thổ Việt Nam là một công việc lớn, cần sự tham gia của

nhiều nhà nghiên cứu với một quy mô rộng và công việc này cũng đòi hỏi

nhiều thời gian. Mặc dù chúng tôi đã cố gắng rất nhiều trong việc thực hiện

luận án này, nhưng do nhiều hạn chế như điều kiện sức khoẻ, thời gian,

…chúng tôi không thể thực hiện luận án này một cách tuyệt đối như mong

muốn; nhẽ ra phải đi điều tra tất cả các xã trong địa bàn huyện Nghi Lộc hay

chí ít cũng phải nhiều hơn 9 điểm điều tra mà chúng tôi đã thực hiện. Chúng tôi

tạm thời dừng việc điều tra ở con số 9 nhằm mục đích thử nghiệm một phương

pháp nghiên cứu, hướng nghiên cứu mới – tức là Ngôn ngữ học địa lý. Công

trình của chúng tôi có tính chất mở đường thăm dò để rút kinh nghiệm cho

những công trình lớn tiếp theo. Về mặt thực tiễn, luận án này hy vọng cung cấp

được những tư liệu quý cho việc nghiên cứu lịch sử tiếng Việt, cho việc chuẩn

hoá ngôn ngữ và việc dạy học tiếng Việt.

6. Bố cục của luận án: ngoài phần mở đầu và kết luận, luận án có 3

chương:

- Chương I: Ngôn ngữ học địa lý và việc điều tra các thổ ngữ Nghi

Lộc.

- Chương II: Tiếng Nghi Lộc và các thổ ngữ đang tồn tại (Trong

chương này chúng tôi trình bày một số nhận xét về tiếng Nghi Lộc và miêu tả

một thổ ngữ Nghi Lộc điển hình – tiếng Nghi Ân).

- Chương III: Tập bản đồ (Trong chương này chúng tôi trình bày 1 bản

đồ về các xã điều tra, 21 atlas thổ ngữ Nghi Lộc mà chúng tôi xây dựng, và đôi

điều liên quan đến các bản đồ này).

Ngoài ra luận văn của chúng tôi còn có: Danh sách các tài liệu tham

khảo và phần Phụ lục (Phần này gồm những thư mục sau: (i) Danh sách tư

liệu viên, (ii) Bản đồ tham khảo (gồm 16 atlas ngôn ngữ tiếng Anh khác nhau

do các nhà Ngôn ngữ học người Anh xây dựng được chúng tôi lựa chọn từ tài

liệu “Studies in linguistics geography”[93], (iii) Bảng từ điều tra, và (iv) Bảng

kết quả điều tra (là những biến thể khác nhau tại 9 xã điều tra được chúng tôi

ghi lại bằng ký hiệu phiên âm quốc tế)).

TÀI LIỆU THAM KHẢO

TÀI LIỆU THAM KHẢO BẰNG TIẾNG VIỆT

1. Đào Duy Anh (?), “Đất nước Việt Nam qua các đời”

2. Babie V.T (1920), “Ngữ âm học An Nam” (dịch giả Phạm Mạnh Phan, bản

chép tay), thư viện Nghệ An, ký hiệu NA.316.

3.Nguyễn Văn Ái (chủ biên) (1994), “Từ điển phương ngữ Nam Bộ”, Nxb T.p

Hồ Chí Minh.

4. Nguyễn Nhã Bản (Chủ biên), 1999 , “Từ điển tiếng địa phương Nghệ Tĩnh”,

Nxb Văn hoá Thông tin Hà Nội.

5. Vũ Kim Bảng (1986), “Nhận xét về trường độ thanh điệu qua phương ngữ

Hà Nội và phương ngữ Nam Bộ” (Cứ liệu thực nghiệm), Những vấn đề ngôn

ngữ học về các phương ngữ phương Đông , Hà Nội

6. Hoàng Trọng Canh (1995), “Một vài nhận xét bước đầu về âm và nghĩa

trong các từ địa phương tiếng Nghệ Tĩnh ”, Ngôn ngữ (1), trang 31 – 46.

7. Hoàng Trọng Canh (2001), “Nghiên cứu đặc điểm lớp từ địa phương Nghệ

Tĩnh”, Luận án Tiến sĩ Ngữ văn, Trường ĐH KHXH & NV, Hà Nội.

8. Nguyễn Tài Cẩn (1979), “Nguồn gốc và quá trình hình thành cách đọc Hán

– Việt”, Nxb KHXH, Hà Nội.

9. Nguyễn Tài Cẩn (1995), “Lịch sử ngữ âm tiếng Việt”, Nxb Giáo dục, Hà

Nội.

10. Đỗ Hữu Châu (1081), “Từ vựng ngữ nghĩa tiếng Việt”, Nxb Giáo dục, Hà

Nội.

11. Hoàng Thị Châu (1989), “Tiếng Việt trên các miền đất nước”, Nxb KHXH,

Hà Nội.

12. Hoàng Thị Châu (1985), “Năm mươi năm hoà nhập phương ngữ, thổ ngữ

vào ngôn ngữ toàn dân”, Ngôn ngữ, (3), trang 8 –11.

13. Nguyễn Đổng Chi, Ninh Viết Giao (1963), “Hát dặm Nghệ Tĩnh”, Nxb

KHXH, Hà Nội.

14. Nguyễn Đổng Chi, Ninh Viết Giao (1984), “Ca dao Nghệ Tĩnh”, Sở Văn

hoá Thông tin Nghệ An xuất bản.

15. Mai Ngọc Chừ, Vũ Đức Nghiệu, Hoàng Trọng Phiến (1992), “Cơ sỏ Ngôn

ngữ học và tiếng Việt”, Nxb ĐH và THCN, Hà Nội.

16. Hoàng Cao Cương (1986), “Suy nghĩ thêm về thanh điệu tiếng Việt”, Ngôn

ngữ (3), trang 19 –38.

17. Hoàng Cao Cương (1989), “Thanh điệu Việt qua giọng địa phương trên cứ

liệu Fo”, “Ngôn ngữ ” (4), trang 1-17.

18. Hồng Dân (1981), “Từ ngữ phương ngôn với vấn đề chuẩn hoá từ vựng

tiếng Việt”, “Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt về mặt từ ngữ”, tập 2, Nxb

KHXH, trang 304-312.

19. Lê Thuý Diện (2000), “Tìm hiểu sự tương ứng từ vựng, ngữ âm tiếng Nghệ

và tiếng phổ thông (qua từ điển tiếng Nghệ)”, Khoá luận tốt nghiệp, Khoa

Ngôn ngữ học, trường ĐH KHXH & NV, Hà Nội.

20. Trần Trí Dõi (1991), “Về quá trình hình thành thanh của một vài thổ ngữ,

ngôn ngữ Việt – Mường”, Ngôn ngữ (1), trang 67 - 72.

21. Trần Trí Dõi (1991), “Về các âm đầu tiền thanh hầu hoá trong Proto Việt –

Mường”, “Ngôn ngữ” (2), trang 9-31 & 39.

22. Trần Trí Dõi (2001), “Một vài đặc điểm xã hội của lịch sử tiếng Việt”,

“Ngôn ngữ và sự phát triển văn hoá xã hội”, Nxb VHTT, Hà Nội, trang 198 –

209.

23. Trần Trí Dõi (2001), “Một vài nhận xét về lịch sử nghiên cứu phương ngữ

tiếng Việt”, “Ngôn ngữ và sự phát triển văn hoá xã hội”, Nxb VHTT, Hà Nội,

trang 212 - 225.

24. Trần Trí Dõi (2001), “Thanh điệu tiếng Việt ở Cửa Lò”, “Ngôn ngữ và sự

phát triển văn hoá xã hội”, Nxb VHTT, Hà Nội, trang 233 - 241.

25. Cao Xuân Dục, Cao Đức Xứng, Trần Xán (1965), “Đại Nam thống nhất

chí”, quyển 13-14, Tỉnh Nghệ An – Hà Tĩnh (dịch giả Đông Kinh Đặng, Chu

Kình), Nxb Văn hoá, Bộ giáo dục Sài Gòn, Sài Gòn.

26. Phạm Đức Dương (1983), “Nguồn gốc tiếng Việt: từ tiền Việt – Mường

đến Việt – Mường chung”, “ Tiếp xúc ngôn ngữ ở Đông Nam á”, UB KHXH

Việt Nam, Viện Đông Nam á, Hà Nội, trang 76 – 133.

27. Phạm Đức Dương (1998), “Những đặc trưng âm học và sự cảm thụ hệ

thống thanh điệu tiếng Lào hiện đại”, “Ngôn ngữ và văn hoá Lào trong bối

cảnh Đông Nam á”, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, trang 95 – 121.

28. Phạm Đức Dương (1998), “Thanh phổ các nguyên âm tiếng Lào hiện đại”,

“Ngôn ngữ và văn hoá Lào trong bối cảnh Đông Nam á”, Nxb Chính trị Quốc

gia, Hà Nội, trang 122 - 174.

29. Nguyễn Xuân Đức (1997), “Tiếng Nghệ trong ngôn ngữ văn hoá dân tộc”,

“Văn hoá dân gian”, (3), trang 49 – 52.

30. Michel Ferlus (1997), “Những sự không hài hoà thanh điệu trong tiếng Việt

– Mường và những mối liên hệ lịch sử của chúng” (dịch giả Vương Lộc),

“Ngôn ngữ ” (3), trang 78 - 85.

31. Gordina. M.V (1972), “Bàn thêm về vấn đề âm vị trong tiếng Việt” (bản

dịch tiếng Việt), “Những vấn đề Ngôn ngữ học ”, ĐHTH Hà Nội, trang 14-21.

32. Nguyễn Thiện Giáp (1985), “Từ vựng học tiếng Việt”, Nxb ĐH và THCN,

Hà Nội.

33. Nguyễn Thiện Giáp, Nguyễn Minh Thuyết, Đoàn Thiện Thuật (1999),

“Dẫn luận Ngôn ngữ học ”, Nxb Giáo Dục, Hà Nội.

34. Phạm Văn Hảo (1985), “Về một số đặc trưng của tiếng Thanh Hoá, thổ ngữ

chuyển tiếp của phương ngữ Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ”, “Ngôn ngữ ” (4), trang

54 –56.

35. Cao Xuân Hạo (1998), “Số phận các vần có nguyên âm hẹp qua các phương

ngữ lớn của Việt Nam”, “Tiếng Việt mấy vấn đề ngữ âm, ngữ nghĩa, ngữ

pháp”, Nxb Giáo dục, Hà Nội, trang 116 – 119.

36. Cao Xuân Hạo (1957-1997), “Hai cách miêu tả hệ thống thanh điệu tiếng

Việt”, “Tiếng Việt mấy vấn đề ngữ âm, ngữ nghĩa, ngữ pháp”, Nxb Giáo dục,

Hà Nội, trang 79-87.

37. Cao Xuân Hạo (1985), “Về cương vị Ngôn ngữ học của tiếng”, “Ngôn ngữ

” (2), trang 25-53.

38. Cao Xuân Hạo (1985), “Nhận xét về nguyên âm của một phương ngữ tỉnh

Quảng Nam”, “Ngôn ngữ ” (2), trang 22-29.

39. Haudricourt. A. G (1991), “Về vị trí của tiếng Việt trong các ngôn ngữ

Nam á” (dịch giả Hoàng Tuệ), “Ngôn ngữ ”, (2), trang 19 – 22.

40. Haudricourt. A. G (1991), “Về nguồn gốc các thanh điệu tiếng Việt” (dịch

giả Hoàng Tuệ), “Ngôn ngữ ”, (1), trang 23-31.

41. Bùi Đăng Hy (?), “Địa dư tỉnh Nghệ An”, Bản đánh máy, Thư viện tỉnh

Nghệ An, ký hiệu NA. 467.

42. Nguyễn Quang Hồng (1980), “Vấn đề chuẩn hoá phát âm tiếng Việt hiện

thời”, “Ngôn ngữ ”, (4), trang 51-58.

43. Nguyễn Quang Hồng (1981), “Các lớp từ địa phương và chức năng của

chúng trong ngôn ngữ văn hoá”, “Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt về mặt

từ ngữ”, tập 2, Nxb KHXH, Hà Nội, trang 313-320.

44. Nguyễn Quang Hồng (1994), “Âm tiết và loại hình ngôn ngữ ”, Nxb

KHXH, Hà Nội.

45. Vũ Bá Hùng (1976), “Vấn đề âm tiết tiếng Việt”, “Ngôn ngữ ”, (3), trang

37-45.

46. Vũ Bá Hùng (1978), “Thanh điệu - âm vị tuyến điệu của tiếng Việt”, “Ngôn

ngữ ”, (1), trang 13-23.

47. Vũ Bá Hùng (1994), “Chuẩn mực ngữ âm và việc dạy tiếng Việt trong nhà

trường”, “Ngôn ngữ ”, (1), trang 6-18.

48. Kasevich V.B (1998), “Những yếu tố cơ sở của Ngôn ngữ học đại cương”

(Nhóm dịch giả: Mai Ngọc Chừ, Trần Trí Dõi, Nguyễn Hữu Đạt, Lê Đông, Đào

Thanh Lan, Vũ Đức Nghiệu và Trần Ngọc Thêm), Nxb Giáo dục, Hà Nội.

49. Trần Thị Ngọc Lang (1993), “Những sự khác biệt về từ vựng - ngữ nghĩa

giữa phương ngữ Nam Bộ và phương ngữ Bắc Bộ”, Luận án Phó tiến sĩ Ngữ

văn. T.p Hồ Chí Minh.

50. Trần Thị Ngọc Lan (1995), “Phương ngữ Nam Bộ”, Nxb KHXH, Hà Nội.

51. Trần Danh Lâm (?), “Nghệ An phong thổ ký (địa dư, địa chí Nghệ An – Hà

Tĩnh)” (dịch giả Bùi Tế Mỹ), Bản chép tay Thư viện Nghệ An, ký hiệu NA.

324.

52. Bùi Dương Lịch (1995), “Nghệ An ký”, Nxb KHXH, Hà Nội.

53. Nguyễn Văn Lợi (2002), “Thanh điệu một vài thổ ngữ Nghệ An: từ góc

nhìn đồng đại và lịch đại” (dựa trên kết quả phân tích thực nghiệm bằng

computer), “Ngôn ngữ ” (1), trang 1-16.

54. J. Lyons (1996), “Nhập môn Ngôn ngữ học lý thuyết” (dịch giả Vương Hữu

Lễ), Nxb Giáo dục, Hà Nội.

55. Vương Lộc (1997), “Maspero và công trình nghiên cứu lịch sử ngữ âm

tiếng Việt – các âm đầu”, “Ngôn ngữ ”, (3), trang 34-39.

56. Lê Thị Thanh Nga (2003), “Miêu tả đặc trưng ngữ âm hệ thống thanh điệu

Nghi Lộc”, Khoá luận tốt nghiệp, Khoa ngữ văn, ĐHSP Vinh, Vinh.

57. Phan Ngọc (1983), “Tiếp xúc ngôn ngữ và tiếp xúc ngôn ngữ ở Đông Nam

á”, “Tiếp xúc ngôn ngữ ở Đông Nam á”, UB KHXH Việt Nam, Viện Đông

Nam á, Hà Nội, trang 7-75.

58. Phan Ngọc (1986), “Một số từ cùng gốc với từ Khơ me”, “Những vấn đề

Ngôn ngữ học và các ngôn ngữ phương Đông”, Hà Nội, trang 301-310.

59. Bùi Văn Nguyên (1977), “Thử tìm hiểu giọng nói Nghệ Tĩnh trong hệ

thống giọng nói chung của cả nước”, “Ngôn ngữ ” (4), trang 34-41.

60. Nguyễn Hoài Nguyên (1982), “Hiện tượng chuyển đổi âm đỉnh “ươ” (ưa)

sang “a” trong tiếng địa phương Nghệ Tĩnh”, Tiểu luận cao học ngữ học,

ĐHSP Vinh, Vinh.

61. Nguyễn Hoài Nguyên (2001), “Đặc trưng ngữ âm phần vần phương ngữ

Nghệ Tĩnh ”, “Những vấn đề lý thuyết lịch sử văn học và ngôn ngữ ”, Nxb Giáo

dục, Hà Nội, trang 232-242.

62. Nguyễn Hoài Nguyên (2001), “Thanh ngã trong phương ngữ Nghệ Tĩnh”,

“Ngữ học trẻ 2001”, Hội Ngôn ngữ học Việt Nam, Hà Nội, trang 109-113.

63. Nguyễn Văn Nguyên (2003), “Miêu tả đặc trưng ngữ âm phương ngữ Nghệ

Tĩnh”, luận án Tiến sĩ ngữ văn, ĐHSP Vinh, Vinh.

64. Võ Xuân Quế (1993), “Những đặc điểm ngữ âm giọng Nghi Lộc”, Luận án

phó tiến sĩ ngữ văn, Viện Ngôn ngữ học, Hà Nội.

65. Hữu Quỳnh, Vương Lộc (1980), “Khái quát về lịch sử tiếng Việt và ngữ âm

tiếng Việt hiện đại”, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

66. Nguyễn Hữu Quỳnh (1994), “Tiếng Việt hiện đại (ngữ âm – ngữ pháp –

phong cách)”, Trung tâm biên soạn từ điển Bách khoa Việt Nam, Hà Nội.

67. Rozdextvenxki I. И (1997), “Những bài giảng Ngôn ngữ học đại cương”

(dịch giả Đỗ Việt Hùng), Nxb Giáo dục, Hà Nội.

68. Nguyễn Ngọc San (1996), “Giáo trình lich sử ngữ âm tiếng Việt (sơ thảo)

một bước tiến trên con đường nghiên cứu lịch sử ngữ âm tiếng Việt”, (ngôn

ngữ), (3), trang 58-61.

69. Đinh Chí Sáng (2000), “Nhận xét về các nguyên âm trong tiếng địa phương

Nghệ Tĩnh”, “Ngữ học trẻ 2000”, Hội Ngôn ngữ học Việt Nam, Hà Nội, trang

92-94.

70. F. de. Saussure (1973), “Giáo trình Ngôn ngữ học đại cương”, (Tổ Ngôn

ngữ học trường ĐHTH Hà Nội dịch), Nxb KHXH, Hà Nội.

71. Trần Thanh Tâm, Ninh Viết Giao (1975), “Nghệ Tĩnh trong lòng tổ quốc

Việt Nam”, Ty giáo dục Nghệ An xuất bản.

72. Đinh Lê Thư (1984), “Những biến thể về phương thức cấu tạo phụ âm đầu

trong các tiếng địa phương miền bắc Việt Nam”, “Ngôn ngữ ” (1), trang 9-15.

73. Đinh Lê Thư, Nguyễn Văn Huệ (1998), “Cơ cấu ngữ âm tiếng Việt”, Nxb

Giáo dục, Hà Nội.

74. Đoàn Thiện Thuật (1997), “Ngữ âm tiếng Việt”, Nxb ĐH & THCN, Hà

Nội.

75. Huỳnh Công Tín (1996), “Tiếng Việt và vấn đề phân vùng phương ngữ”,

“Ngữ học trẻ 1996”, Hội Ngôn ngữ học Việt Nam, Hà Nội, trang 30-33.

76. Huỳnh Công Tín (1999), “Hệ thống ngữ âm của tiếng Sài Gòn (so với

phương ngữ Hà Nội và một số vùng phương ngữ khác ở Việt Nam)”, Luận án

Tiến sĩ ngữ văn, T.p Hồ Chí Minh.

77. Vương Toàn (1986), “Địa lý Ngôn ngữ học”, “Ngôn ngữ học, khuynh

hướng, lĩnh vực, khái niệm ”, tập 2, Nxb KHXH, trang 24-31.

78. Võ Xuân Trang (1981), “Tiếng địa phương với vấn đề chuẩn hoá tiếng Việt

về mặt từ ngữ”, “Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt về mặt từ ngữ”, tập 2,

Nxb KHXH, Hà Nội, trang 359-363.

79. Võ Xuân Trang (1997), “Phương ngữ Bình Trị Thiên”, Nxb KHXH Hà Nội.

80. Nguyễn Quý Trọng (1981), “Dùng từ ngữ địa phương trong quan hệ với từ

vựng toàn dân”, “Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt về mặt từ ngữ”, tập 2,

Nxb KHXH, Hà Nội, trang 321-324.

81. Trubezkoy N.S (1960), “Nguyên lý âm vị học” (Bản dịch tiếng Việt), (?),

Hà Nội.

82. Hoàng Tụê, Lê Cận, Cù Đình Tú (1962), “Giáo trình về Việt ngữ”, tập 1,

Nxb Giáo dục, Hà Nội.

83. Cù Đình Tú, Hoàng Văn Thung, Nguyễn Nguyên Trứ (1972), “Giáo trình

tiếng Việt hiện đại (mở đầu – ngữ âm học)”, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

84. Đinh Xuân Vịnh (?), “Sổ tay địa danh Việt Nam”,

85. Trần Quốc Vượng (1998), “Một cái nhìn về địa văn hoá xứ Nghệ trong bối

cảnh miền Trung”, “Việt Nam cái nhìn địa văn hoá”, Nxb VHDT, Hà Nội,

trang 281-289.

86. UBND huyện, Đảng bộ huyên Nghi Lộc (?), “Lịch sử Đảng bộ huyện Nghi

Lộc”, Nxb Nghệ An.

87. Nguyễn Như Ý (chủ biên), Hà Quang Năng, Đỗ Việt Hùng & Đặng Ngọc

Lễ (2001), “Từ điển giải thích thuật ngữ Ngôn ngữ học”, Nxb Giáo dục, Hà

Nội

TÀI LIỆU THAM KHẢO BẰNG TIẾNG NƯỚC NGOÀI

88. Allen, H.B (1973-1976), “The linguistics Atlas of the upper Midwest”,

University of Minnesota Press, Minneapolis.

89. Alvar López, M (1961), “Atlas linguistico y etngráfico de Andulucia”,

Universidad de Granada, Granada.

90. Emeneau, M.B (1951), “Studies in Vietnamese (Annamese) Grammar”,

University of California press, Berkeley ang Los Angeles.

91. Ferlus, M (1991), “Le dialecte Vietnamien de Vinh”, 24th

Internaltional

Conference on info, Tibetan Languages an Linguistics Bangkok.

92. Francis, W.N Review of H. Orton and N.Wright (1978), “A word

geography of England in American speech”.

93. John M.Kirt, Stewart Sanderson and J.D.A Widdowson (1985), “Studies in

linguistics geography – The Dialects of English in Britain and Ireland”, Croom

Helm.

94. Kolfb, E (1966), “Phonological Atlas of the Northern region”, Frank, Bern.

95. Kolfb, E, B. Glauser, W. Elmer, R. Stamm (1979), “Atlas of English

sound”, Frank, Bern.

96. Kurath, H (1939-1943), “Linguistics Atlas of new England”, Brown

University press, Providence.

97. Orton, H and S. Sanderson and Widdowson (1978), “The linguistics atlas of

England”, Croom Helm, London.

98. Thompson, L.C (1965), “A Vietnamese Grammar”, University of

Washington press, Seattle.

99. Trask, R.L (1996), “Historical linguistics”, University of Sussex, Arnold

press, London.

100. Trudgill, P (1974), “Linguistics change and diffusion: Description and

explanation in sociolinguistics dialect geography”, Language in society, vol

3.*****************************