BİLGİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ - kisi.deu.edu.trkisi.deu.edu.tr/ozge.ozgen/BILGI TOPLAMA...
Transcript of BİLGİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ - kisi.deu.edu.trkisi.deu.edu.tr/ozge.ozgen/BILGI TOPLAMA...
22.12.2012
1
Gerekli bilgi türlerinin belirlenmesi
Bilgi kaynaklarının belirlenmesi
Bilgi toplama yönteminin belirlenmesi
Uygun görülen yöntem ile bilgilerin toplanması
Elde edilecek bilgi, araştırmanın problemine,
modeline ve hipotezlerine uygun olmalıdır.
Gereksiz bilgiler toplanmamalıdır.
› Kuramsal yapının doğru oluşturulması
› Değişkenlerin doğru belirlenmesi
› Değişkenleri ölçecek soruların doğru belirlenmesi
Tüketicilerin tükettikleri şampuan miktarının
cinsiyete bağlı olup olmadığı ve bu tüketimin
kentlere ve kırsal alanlara göre farklılık gösterip
göstermediği araştırılacaksa...
› Örneklerin cinsiyeti
› Örneklerin yerleşim yerlerinin belirlenmesi
› Örneklerin bir dönemde tükettikleri şampuan
miktarı
22.12.2012
2
Bazı bilgiler ikincil kaynaklardan elde edilir.
Bazı bilgiler için ise birincil kaynaklar kaynaklara
ihtiyaç vardır.
› Ör: Tüketicilerin otomobil satın alma tercihinde
ailedeki eş ve çocukların bu karar üzerinde etkili
olup olmadığı
Amaç: Seçmenlerin siyasi tercihlerinde, siyasi
partilerin dindarlık kimliklerinin etkili olup
olmadığı
› Seçmenler farklı siyasi partileri dindarlık
bakımından nasıl tanımlıyorlar?
› Seçmenler kendilerini dindarlık bakımından nasıl
tanımlıyorlar?
› Seçmenlerin dindarlık düzeyi ile oy verdikleri
siyasi partilerin kimlikleri arasında bir ilişki var
mıdır?
H0: Seçmenler farklı siyasi partilerin dine karşı tutumlarını farklı algılamamaktadır.
H0: Seçmenlerin dindarlık düzeyi ile oy verdikleri siyasi partilerin dinsel kimlikleri açısından farklılık yoktur.
Ne gibi bilgilere ihtiyaç vardır?
Seçmenler farklı siyasi partilerin dindarlık düzeyini nasıl tanımlıyorlar
Seçmenler kendilerini dindarlık düzeyi bakımından nasıl tanımlıyorlar
Seçmenlerin oy verdikleri siyasi partiler
Nitel Araştırma Yöntemleri › Odak Grup çalışmaları › Derinlemesine Görüşme
› Gösterim (Projeksiyon) Yöntemleri Kelime Çağrışım Testi
Cümle Tamamlama Testi
Öykü Tamamlama Testi
Temel Algılama (Resim) Testi
Karikatür (Balon) Testi
Rol Oynama Testi
Gözlem Yöntemi
Anket Yöntemi
Deney Yöntemi
Projeksiyon Yöntemi
22.12.2012
3
Uzman bir kişinin başkanlığında,
cevaplayıcıların araştırma problemi ile ilgili
önceden hazırlanmış belirli soruları tartıştığı
resmi olmayan toplantıdır.
› 6-10 kişilik gruplar
› Gruplar homojen olmalı
› Bir yönetici-yönlendirici (uzman kişi) ve bir not
tututucu (istenirse kayıt cihazı da katılımcıların
kabul etmesi koşulu ile kullanılabilir)
› 45 dak. – 1 saat arası görüşmeler
Grup sinerjisi nedeni ile yeni ve orjinal fikirler
elde edilebilir
Süre ve maliyet tasarrufu sağlanır
Gennelleştirme yapmak güçtür
Yönlendiricinin rolü önemli
› Yanlış yönlendirme yapabilir
Çok iyi bir dinleyici olmalıdır
Tartışma amacın dışına çıktığında konuya dönülmesini sağlamalıdır
Esnek, yumuşak ve güler yüzlü olmalı, yönlendirmeden konuşmaya teşvik etmelidir.
Çıkan sonuçların analizinde yanlış yorumlama
yapılabilir
Görüşmeci katılımcılar ile birebir mülakat yapar.
ÜSTÜN YÖNLERİ ZAYIF YÖNERİ
Grup baskısı yoktur
Grup içerisinde kaybolmadan
düşünceler söylenebilir
Birebir olduğu için daha detaylı
olarak her katılımcının düşünceleri
detaylı bir şekilde öğrenilebilir
Odak grup çalışmasına göre
daha fazla zaman harcamak
gerekir
Grup etkileşimi olmadığı için
daha az veri eldeedilebilir
22.12.2012
4
Dolaylı olarak bilgi edinme yöntemi
Bilinç altındaki bilgiye ulaşma
Kelime Çağrışım Testi
Cümle Tamamlama Testi
Öykü Tamamlama Testi
Temel Algılama (Resim) Testi
Karikatür (Balon) Testi
Rol Oynama Testi
Görüşmeci cevaplayıcıya bir dizi kelimeler
söyleyerek cevaplayıcının aklına ilk gelen eş
anlamlı kelimeyi söylemesi beklenir.
Yeşil
› Para
› Doğa
› Zindelik
› Dinlenme... vb.
Katılımcıya araştırma konusunda
tamamlanmamış birkaç cümle verilir ve
katılımcının bu cümleleri tamamlanması istenir.
IKEA’dan alışveriş yapanlar genellikle
› ..........................................dır.
Okulumun en sevdiğim tarafı
› ..........................................dır.
Light kola içenler genellikle
› ..........................................dır.
Katılımcıya yazılı ancak tamamlanmamış kısa
bir öykü verilir ve kendi düşünce şekli ile öyküyü
tamamlaması istenir.
22.12.2012
5
Katılımcılara resimler gösterilir ve bu resimlere
ilişkin yorum yapmaları istenir.
› Örneğin reklamlarda kullanılacak görseller
seçilirken tüketicilerin reaksiyonlarını ölçmek için
Kopya çeken bir öğrencinin aklından neler geçer?
Katılımcıya belirli bir olay karşısında üçüncü kişi
olan arkadaşının, komşusunun ya da
patronunun nasıl davranacağı sorulur.
Kendiliğinden oluşan ya da bilinçli olarak
hazırlanan olayları, belirdikleri sırada sistemli ve
amaçlı bir biçimde inceleyerek bilgi toplama
yöntemidir.
› Herhangi bir soru sorulmaz.
Gözlemin Güvenilirliği
› Bir gözlemci aynı olayı farklı zamanlarda
incelerse de aynı sonucu çıkarmalıdır
› Farklı gözlemciler aynı olayı aynı koşullarda
izlediklerinde aynı sonucu çıkarmalıdırlar.
22.12.2012
6
Anket yöntemine göre daha objektiftir
Hızlı bilgi toplamaya olanak sağlar
Uygulaması kolaydır
Her tür bilginin toplanmasına uygun değildir
Mekanik ya da elektronik araçlar
kullanılmadığında detayları yakalamak ya da
hatırlamak güçtür
Gözlem altında olduklarını anlayanlar, olağan
davranışlarını değiştirebilir
Bazı durumlarda maliyet yüksektir
Katılımsız Gözlem:
› Gözlemcinin gözlemlediği gruba katılmadan
grubu dışarıdan gözlemlemesi
Katılımlı Gözlem:
› Gözlemcinin gözlemek istediği gruba katılarak o
grubun bir nevi üyesi gibi davranması
Yapay Gözlem (Açık Gözlem)
› Gözlemlenenlerin gözlemlendiklerini bildikleri
› Yapay olarak tasarımlanmış bir ortamda yapılan
Ör: Süpermarket şeklinde tasarımlanmış bir ortamda
Doğal Gözlem
› Gözlemlenenlerin gözlemlendiklerini bilmedikleri
Gözlemlenen kişinin davranışları doğaldır
› Doğal ortamda yapılan
Ör: Gerçek bir süpermarkette alışveriş yapanların gözlemlenmesi
22.12.2012
7
Gizli Alışverişçi
› Örneğin petrol dağıtım şirketleri periyodik olarak
gizli alışverişçi kılığı altında onlarca gözlemciyi
görevlendirerek mevcut istasyonlarını denetlerler.
Tek taraflı ayna
› Örneğin çocukların oyuncaklarla nasıl oynadığını
gözlemlemek için kullanılabilir.
bir evren ya da örneklemi oluşturan birimlerden
yazılı ya da sözlü sorular sorarak sistematik
biçimde bilgi elde edebilmek
Yüzyüze görüşme yolu ile
› Ev ziyaretleri ile
› İş yeri ziyaretleri ile
› Alışveriş merkezinde
› Sokakta
Telefon yolu ile
Posta yolu ile
E-Posta yolu ile
Yüzyüze Telefon Posta E-Posta
Görsel ve
işitsel
malzemeler
kullanılabilir.
Görüşmeler
uzun sürebilir
Görüşme
sırasında gözlem
yapılabilir
Cevaplayıcıya
çok sayıda soru
sorulabilir
Kısa sürede
bilgi toplamak
mümkündür
Yüzyüze
görüşmeye göre
daha ucuzdur
Coğrafi
açıdan esnektir
Coğrafi
açıdan esnektir
Yüzyüze
görüşmeye göre
daha ucuzdur
Görüşmeci
etkisi olmadan
sorular yanıtlanır
Coğrafi
açıdan esnektir
Diğer veri
toplama
yollarına göre
daha ucuzdur
Görüşmeci
etkisi olmadan
sorular yanıtlanır
22.12.2012
8
Yüzyüze Telefon Posta E-Posta
Pahalıdır
Zaman alıcıdır
Görüşmecinin
eğitimi zordur
Görüşmecinin
yanlış davranışı
elde edilen
verinin kalitesini
doğrudan etkiler
Telefonu
olmayan insanlar
olabilir
Uzun soruların
sorulması
mümkün değildir
Gözlem imkanı
ya da görsel
malzeme
gösterme imkanı
yoktur
Geri dönüş
oranı düşüktür
Cevapların geri
dönmesi zaman
alabilir
Cevapları kimin
verdiği belli
değildir
Gözlem imkanı
ya da görsel
malzeme
gösterme imkanı
yoktur
E-postalar
spame gidebilir.
Her örneklem
grubu e-posta
aktif kullanıcısı
olmayabilir
Günlük yaşamda değişik ölçüler kullanılır.
› Zenginlik ölçüsü olarak para
› Bir insanın boyu için metre
› Bir insanın ağırlığı için kg
Bir lider için etkileyici
› “etkileyici” kavramını nasıl ölçeceğiz?
Ölçme önceden tespit edilen belirli kurallara göre nesnelerin ve kişilerin özelliklerine sayılar ve semboller atamaktır.
Ölçek geliştirmek iki aşamalı bir süreçtir.
› Birinci aşama ölçülecek olanın kavramlaştırılması
› İkinci aşama işlemselleştirme
22.12.2012
9
Nesneleri özelliklerine göre belirli gruplar altında
toplayan ya da sınıflandıran ölçek türüdür.
Cinsiyetiniz
› □ Kadın □ Erkek
Eğitim Durumunuz
› □ İlkokul □ Ortaokul □ Lise □ Üniversite ve üzeri
Yaşınız
› □ 20 ve altı □ 21-25 □ 26-30 □ 31-35 □ 36 ve üzeri
Gözlemlein oranları alınabilir.
› Katılımcıların %60’ı kadın; %40’ı erkek gibi
Aritmetik ortalaması alınamaz.
Bir konu hakkındaki düşünceleri belirli bir sıraya
koymaya hizmet eder
İşletmenizin yüzyüze bulunduğu aşağıda yazılı işletme
içi sorunları önem sırasına göre sıralayınız (En önemli
olana 1, daha az önemli olana 2,...5 yazın)
› ...... Pazarlama sorunları
› ...... Yönetim sorunları
› ...... Finansman sorunları
› ...... Üretim sorunları
› ...... Tedarik sorunları
Nesne ya da özneleri sıraya dizmekle kalmayıp
bunlar arasındaki uzaklığı da gösteren bir ölçek
türüdür.
Gerçek bir sıfır noktası bulunmamaktadır.
Aritmetik ortalama, standart sapma gibi
ölçümlemeler yapılabilir.
22.12.2012
10
Kesinlikle
katılmıyorum
Kesinlikle
katılıyorum
Aileme göre bu markayı
kesinlikle almam gerekir 1 2 3 4 5 6 7
Bu markayı gelecekte satın almaya
niyetim var 1 2 3 4 5 6 7
Gerçek bir sıfır noktası bulunmaktadır.
Lütfen kilonuzu yazınız................
› A kişisi 40 kilogram ise
› B kişisi 80 kilogram ise
› B kişisi A kişisinin iki katı kiloya sahiptir şeklinde
bir tanımlama oransal ölçekte doğru olacaktır.
22.12.2012
11
1970 Yılında Rensis Likert tarafından bulunan
yöntem
Katılımcının bir tutum ve davranış konusunda
kendisine sunulan ifadelere katılma-katılmama
derecesini ölçer
› 5’li, 7’li, 9’lu, 11’li ölçekler kullanılabilir.
› Kesinlikle katılmıyorum Kesinlikle katılıyorum
Ke
sin
likl
e
kat
ılm
ıyo
rum
Kat
ılm
ıyo
rum
Ne
kat
ılıy
oru
m n
e
kat
ılm
ıyo
rum
Kat
ılıy
oru
m
Ke
sin
likl
e
kat
ılıy
oru
m
Derslerden yüksek not
alabilmek için derslerde iyi not
tumak gereklidir 1 2 3 4 5
İki kutuplu olarak sorulur.
Bu markayı satın
almak
kötü bir
davranıştır 1 2 3 4 5 6 7
iyi bir davranıştır
Bu markayı satın
almak
işe yaramaz bir
davranıştır 1 2 3 4 5 6 7
işe yarar bir
davranıştır
Bu markayı satın
almak
saçma bir
davranıştır 1 2 3 4 5 6 7
akıllıca bir
davranıştır
Tek kutuplu olarak sorulur. Sadece 1 tane sıfat
kullanılır.
Nötr yoktur.
Konuya ilişkin tutumun aynı anda hem yönünü
hem de şiddetini ölçer.
22.12.2012
12
Bir test veya ölçeğin ölçülmek istenen şeyi ölçme
derecesidir. Bir soru yada araştırma ancak
ölçmesi beklenen konuyu ve yalnızca onu ölçtüğü
ölçüde geçerlidir.
Güvenilirlik temel olarak, bir araştırmanın
tekrarlanması durumunda aynı sonuçların elde
edilip edilmeyeceğinin göstergesidir.
Güvenilir ama
geçerli değil
Geçerli ve
Güvenilir değil
Güvenilir ve
geçerli