Bipolaire stoornis & Depressie
Transcript of Bipolaire stoornis & Depressie
![Page 1: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/1.jpg)
Bipolaire stoornis & Depressie
Bernard Sabbe
Forum Ups & Downs, Leuven, 6 oktober 2012
Met dank aan:
Dr. Ralph Kupka, Psychiater & Opleider Psychiatrie, Altrecht GGZ, Utrecht
Dr. Pascal Sienaert, Universitair Centrum St.-Jozef Kortenberg
Drs. Anke Temmerman, Capri, Universiteit Antwerpen
![Page 2: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/2.jpg)
Stemmingsstoornissen
Waar hebben we het eigenlijk over ?
![Page 3: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/3.jpg)
Stemmingsstoornissen
Mensen hebben last van:
Problemen: “steeds ruzies met m’n partner”
Klachten: “ik kan niet meer slapen”
Symptomen: (praat snel aan één stuk door )
![Page 4: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/4.jpg)
Depressie
Depressieve stoornis
Sombere stemming
Verlies van levenslust, afgenomen activiteit
“Vitale” symptomen: futloos, slapeloos, eetlust, libido
Gevoelens van waardeloosheid, schuld, zelfverwijt
Kan “psychotische” vorm aannemen
Hopeloosheid, uitzichtloosheid, suïcidaliteit
“Van alles is te weinig”
![Page 5: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/5.jpg)
Depressie
Depressieve stoornis
Ongeveer 15% van de bevolking heeft
ooit een “echte” depressie
meegemaakt
(meer vrouwen)
![Page 6: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/6.jpg)
Depressie
Depressieve stoornis
neiging tot herhaling (recidief)
![Page 7: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/7.jpg)
Depressie
Manie
Bipolaire Stoornissen
![Page 8: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/8.jpg)
Depressie
Manie
Bipolaire Stoornissen
Afwisseling van manie (of hypomanie) en depressie
![Page 9: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/9.jpg)
Manie
Bipolaire Stoornissen
Eufore, prikkelbare, “verhoogde”stemming
Toegenomen levenslust en dadendrang
Teveel energie, geen slaap nodig, toegenomen libido
Toegenomen zelfvertrouwen, grootheidsgevoelens
Verminderd oordeelsvermogen en zelfkritiek
Kan “psychotische” vorm aannemen
Soms ernstige relationele en maatschappelijke schade
“Van alles is te veel”
![Page 10: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/10.jpg)
Hypomanie
Bipolaire Stoornissen
Net als de manie, maar lang niet zo erg
“Een beetje te veel van het goede”
![Page 11: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/11.jpg)
Depressie
Manie
Bipolaire Stoornissen
Ongeveer 1-2% van de bevolking lijdt
aan een bipolaire stoornis
(evenveel mannen als vrouwen)
![Page 12: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/12.jpg)
Bipolair I
Bipolair II
Depressie
Manie
Hypomanie
Depressie
Bipolaire Stoornissen
![Page 13: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/13.jpg)
Bipolair I
Bipolair II
Depressie
Manie
Hypomanie
Depressie
Bipolaire Stoornissen
neiging tot herhaling (recidief)
![Page 14: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/14.jpg)
Bipolair I
Bipolair II
Depressie
Manie
Hypomanie
Depressie
met Rapid Cycling
Bipolaire Stoornissen
![Page 15: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/15.jpg)
Cyclothymie
Bipolaire Stoornissen
![Page 16: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/16.jpg)
Stemmingsstoornissen
• Bipolair I 18 %
• Bipolair II 18 %
• Bipolair III 9 %
• Cyclothymie 5 %
• Unipolaire depressie 44 %
• Dysthymie 6 %
Akiskal & Mallya1987
102 ptn, community mental health centre
![Page 17: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/17.jpg)
Lange-termijn beloop van
de bipolaire stoornis (?)
Eenmalige episoden komen waarschijnlijk nauwelijks voor;
vroeger of later krijgen de meeste patiënten een recidief
Goodwin & Jamison, 1990
![Page 18: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/18.jpg)
Lange-termijn beloop van
de bipolaire stoornis (?)
Geïsoleerde ziekteperioden komen waarschijnlijk voor
bij ongeveer 2/3 van de patiënten
Goodwin & Jamison, 1990
![Page 19: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/19.jpg)
Lange-termijn beloop van
de bipolaire stoornis (?)
Restverschijnselen tussen de ziekteperioden komen
waarschijnlijk voor bij ongeveer 1/3 van de patiënten
Goodwin & Jamison, 1990
![Page 20: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/20.jpg)
Lange-termijn beloop
van de bipolaire stoornis (?)
Goodwin & Jamison, 1990
Recidiverende stemmingsepisoden met compleet herstel...
... of met interepisodische verschijnselen (meestal depressiviteit)
komen waarschijnlijk het meeste voor
![Page 21: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/21.jpg)
Kenmerken van de bipolaire stoornis
Komt voor bij 1-2% (of zelfs 4% ?) van de algemene bevolking.
Heeft vaak een familiaire (erfelijke) component.
Begint meestal tussen het 15e en 25e jaar (ook eerder of later).
Manie bezorgt de grootste last, depressie het grootste lijden.
Meestal keert het vroeger of later terug (recidieven).
Tussen de episoden soms ook lichtere verschijnselen.
“Rapid Cycling” komt voor bij 15-20% van de patiënten.
![Page 22: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/22.jpg)
Moeilijke diagnose
– Tekstboek-beeld is niet de regel
– Eerste tekenen gezien als ‘karakter’
– Vaak psychotische symptomen
– Bij depressie geen herinnering aan hypomanie
– Verschillende behandelaars
– Veel comorbiditeit
• alcohol en middelen
• angststoornissen
10 jaar na eerste tekenen
![Page 23: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/23.jpg)
Verloop: Beginleeftijd
• N = 368
• Begin 17, 25, 40
• Siblings meer kans om in dezelfde theoretische subgroep te zitten
• Onderliggende familiale kwetsbaarheid
Theoretische Verdeling Beginleeftijden voor
579 patiënten met bipolaire I stoornis
Bellivier e.a.
Am J Psychiatry 2003, 160, 999
![Page 24: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/24.jpg)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
autis
m
bipo
lar d
isor
der
schizo
phre
nia
ADHD
subs
tanc
e ab
use
major
dep
ress
ion
anor
exia n
ervo
sa
OCD
panic diso
rder
phob
ias
gene
raliz
ed a
nxiety
PTS
D
Heritabiliteit van
psychiatrische aandoeningen
![Page 25: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/25.jpg)
Afwijkingen in de hersenen
BIPOLAIRE STOORNIS
Schadelijke
factoren voor/rond
geboorte
Overgeërfde aanleg
Lichamelijke
aandoeningen / drugs
Psychosociale
factoren
![Page 26: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/26.jpg)
Life Chart
Methode
![Page 27: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/27.jpg)
![Page 28: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/28.jpg)
De aandoening in kaart brengen
![Page 29: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/29.jpg)
Bipolaire Depressie Unipolaire Depressie
(Hypo)manie gehad Ja Nee
Man/Vrouw M = V M < V
Beginleeftijd Tieners tot dertigers Dertigers tot vijftigers
Postpartumepisodes Vaker Minder vaak
Onset meestal erg plots meestal geleidelijk
Aantal episodes erg veel minder
Duur van episodes 3 tot 6 maanden 3 tot 12 maanden
Psychomotoriek Vaker vertraagd Vaker geagiteerd
Slaap Vaker meer slapen Vaker slapeloosheid
Bipolaire stoornis in familie Vaak Zelden
Unipolaire in familie Vaak Vaak
Antidepressiva… kunnen (hypo)manie uitlokken
lokken zelden een (hypo)manie uit
Lithium… werkt heel goed werkt meestal niet zo goed
Bipolaire / Unipolaire depressie
![Page 30: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/30.jpg)
Bipolaire versus unipolaire
depressie: classificatie
Bipolaire
stemmingsstoornis
Unipolaire
stemmingsstoornis
Depressie
Manie
Depressie
![Page 31: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/31.jpg)
1. Symptomatologie
2. Verloop
3. Psychosociale triggers
4. Neurobiologische mechanismen
5. Psychosociale behandelingen
Bipolaire versus unipolaire
depressie: classificatie
![Page 32: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/32.jpg)
Bipolaire versus unipolaire
depressie: symptomatologie
• Unipolaire depressie:
angst; activiteit (agitatie); somatische klachten
anhedonie (verlies van plezier en interesse)
Unipolaire depressie: meer angstsymptomen
Onduidelijke resultaten voor: slaap; kwaadheid; psychomotorische vertraging; melancholia;
stemmingsreactiviteit,
![Page 33: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/33.jpg)
Bipolaire versus unipolaire
depressie: verloop
• Beginleeftijd: bipolaire stoornis 6 jaar vroeger (case-register: N = 38000)
• Bipolaire depressies: korter, sneller begin?
• Bipolaire depressies: meer frequent; grotere stemmingsschommelingen op korte termijn
• Geen verschillen in duur of ernst van de episode
![Page 34: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/34.jpg)
Bipolaire versus unipolaire
depressie: psychosociale triggers
• Wellicht even gevoelig voor:
– Negatieve levensgebeurtenissen
– Lage sociale steun
• Sociale steun buffert de impact van levensgebeurtenissen
• Persoonlijkheid: vooral neuroticisme gelinkt aan depressie; uni- = bipolair
• Negatieve cognitieve stijl gelinkt aan uni- en bipolaire depressie:
– zelfwaardering
– Attributies van falen en mislukking
– Negatieve attributies aan gebeurtenissen
![Page 35: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/35.jpg)
Bipolaire versus unipolaire depressie:
Typen van sociale steun
• Emotionele steun : empathie, zorg en betrokkenheid • Positieve waardering:↑ competentie • ↑ Zelfwaardering • Instrumentele steun • Informatie • Netwerksteun
![Page 36: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/36.jpg)
Bipolaire versus unipolaire depressie:
neurobiologische kwetsbaarheid
• Genetica: bipolair > unipolair
• Neuro-imaging: prefrontale activiteit; Δ amygdala (amandelkern) activiteit
• dopaminerge activiteit; Δ noradrenerge en serotonerge systemen
• Bipolaire depressie en manie: ↑ dysregulatie (studies over intracellulaire messenger systemen en effecten van slaapdeprivatie)
![Page 37: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/37.jpg)
Bipolaire stoornis: genetica
![Page 38: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/38.jpg)
CACNA2D4 deletie Aanwezig bij 2 BPD patiënten en 1 controlepersoon
Van Den Bossche MJ et al. (2012) Am J Med Genet B: Neuropsychiatr Genet
![Page 39: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/39.jpg)
Neuroimaging technieken
I. Structurele beeldvorming -
- CTscan
- MRI
II. Functionele beeldvorming
- SPECT
- PET
- fMRI
![Page 40: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/40.jpg)
• Kleinere linker subgenuale prefrontale cortex (subgenuale anterior cingulate)
• Moduleert stemming • Integratie van cognitieve en emotionele informatie • Bij unipolaire en bipolaire stoornissen
Devrets WC, Nature, 1997; 824-827
I. Structurele beeldvorming
![Page 41: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/41.jpg)
• striataal volume (nucleus caudatus, putamen, globus pallidus)
• Vergeleken met unipolaire stoornis, vertonen bipolaire patiënten:
- diepe witte stof hyperinsensiteiten
- hippocampus en basale ganglia
Structurele veranderingen: unipolaire
versus bipolaire stoornis
![Page 42: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/42.jpg)
• Subgenuale prefrontale cortex : - metabolisme en perfusie tijdens bipolaire depressie
- metabolisme en perfusie tijdens manie
II. Functionele beeldvorming:
Prefrontale cortex
Devrets WC, Nature, 1997; 824-827
![Page 43: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/43.jpg)
• Depressieve, behandelingsresitente bipolaire patiënten
• prefrontaal metabolisme
• striatum, thalamus en amygdala
• Het tekort aan prefrontale activatie veroorzaakt disinhibitie van limbische subcorticale structuren, leidend tot affectieve symptomen
Subcorticale regio’s
Ketter TA, Biol Psychiatry, 2001; 97-109
![Page 44: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/44.jpg)
Ketter TA, Biol Psychiatry, 2001; 97-109
![Page 45: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/45.jpg)
• Hogere affectieve aanspreekbaarheid (hogere respons op kleine stimuli)
• Hogere intensiteit van emoties
• Bipolaire patiënten geven aan dat ook gedurende euthyme periodes, zij zeer enthousiast of sterk ontgoocheld kunnen zijn bij mineure gebeurtenissen
Hogere affectieve aanspreekbaarheid
en intensiteit van emoties bij euthymie
Henry C, Psychiatry Research, 2008; 159: 1-6
![Page 46: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/46.jpg)
Wat is sociale cognitie?
• Cognitief vermogen om de mentale toestand van zichzelf en anderen af te leiden in termen van gedachten, emoties en intenties, waardoor het mogelijk wordt om het gedrag van anderen te voorspellen en om de sociale informatie uit de omgeving te begrijpen (Lahera et al., 2012).
Emotie
verwerking
Theory of Mind
Sociale perceptie
Attributie-stijlen
Sociale kennis
![Page 47: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/47.jpg)
Emotieperceptie
BLIJ VERRASSING BOOS
ANGSTIG VERDRIETIG WALGING
![Page 48: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/48.jpg)
speels troostend
opgewonden verveeld
Baron-Cohen et al. 1997
Reading the Mind in the Eyes-Test
![Page 49: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/49.jpg)
Twijfelend Bevelend
Enthousiast Hunkerend
Reading the Mind in the Eyes-Test
![Page 50: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/50.jpg)
Vreugdevol Ontledend
Verwijtend Neerkijkend
Reading the Mind in the Eyes-Test
![Page 51: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/51.jpg)
• In antwoord op angstige emoties op het gelaat:
- DLPF Cx - amygdala
• Een verlies van prefrontale corticale controle kan gelinkt zijn aan een verhoogde amygdala activatie
Activatie tijdens een affect discriminatie
taak bij gestabiliseerde bipolaire patiënten
Yurgelun-Todd D, Bipolar Disord, 2000; 237-248
![Page 52: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/52.jpg)
Al met al
is de bipolaire stoornis
ernstig genoeg
om een krachtige behandeling
te rechtvaardigen.
![Page 53: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/53.jpg)
Doel van de behandeling
Acute behandeling van
manische en depressieve
episoden
![Page 54: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/54.jpg)
Doel van de behandeling
Preventieve (profylactische)
behandeling:
voorkómen van episoden
Acute behandeling van
manische en depressieve
episoden
![Page 55: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/55.jpg)
Doel van behandeling op korte termijn
• Acute behandeling van manische en depressieve episoden
• Voorkómen van schadelijke gevolgen en suïcide
• Goede diagnostiek en voorlichting
• Bespreken van de vervolgbehandeling
![Page 56: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/56.jpg)
Doel van behandeling op langere termijn
• voorkómen van manische en depressieve episoden
• minder klachten tussen de episoden
• voorkómen van suïcide-pogingen en suïcide
• meer inzicht krijgen in de eigen stemmingsstoornis
• betrekken van naasten bij de behandeling
• “Stress-Management”
• verbetering van het psychosociale functioneren
![Page 57: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/57.jpg)
Behandeling van de bipolaire stoornis
“Pillen en praten ... en handelen”
Diagnostiek en uitleg over de diagnose
Medicatie
Psycho-educatie
Gespreksbegeleiding en advisering
Eventueel psychotherapie
Zo mogelijk naasten erbij betrekken
![Page 58: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/58.jpg)
Behandeling van de bipolaire stoornis
“Pillen en praten ... en handelen”
Psychiater (arts, schrijft ook medicatie voor)
Maatschappelijk werker
Psycholoog (is ook psychotherapeut)
Bij klinische opname vaak ook anderen:
verpleegkundigen
vaktherapeuten
![Page 59: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/59.jpg)
Acute behandeling van
manie
Acute behandeling van
depressie
Behandeling van de bipolaire stoornis
![Page 60: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/60.jpg)
Acute behandeling van
manie
Acute behandeling van
depressie
Prophylaxe
Behandeling van de bipolaire stoornis
![Page 61: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/61.jpg)
Acute behandeling van
“doorbraak”manie
Acute behandeling van
“doorbraak”depressie
Prophylaxe
Behandeling van de bipolaire stoornis
![Page 62: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/62.jpg)
Acute behandeling van
“doorbraak”manie
Acute behandeling van
“doorbraak”depressie
Prophylaxe
Prophylaxe
aanpassen
Behandeling van de bipolaire stoornis
![Page 63: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/63.jpg)
Om (langdurig) medicijnen te kunnen blijven slikken
moet je accepteren
dat je een stemmings-stoornis hebt.
![Page 64: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/64.jpg)
Is effectief tegen manische en depressieve episoden.
niet ideaal maar ook goed:
• Werkt anti-manisch en leidt niet tot depressie
• of: werkt anti-depressief en leidt niet tot manie
Is effectief bij de acute behandeling en bij de prophylaxe.
Belast de patiënt ook op den duur niet met bijwerkingen die de
gezondheid, het welbevinden, en de therapietrouw
ondermijnen.
De “ideale” stemmingsstabilisator
![Page 65: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/65.jpg)
...bestaat (nog) niet.
De “ideale” stemmingsstabilisator
![Page 66: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/66.jpg)
Medicatie bij de bipolaire stoornis
Stemmings-stabilisatoren:
Lithium (Camcolit, Priadel, Litarex)
Valproaat (Depakine, Convulex)
Carbamazepine (Tegretol)
Lamotrigine (Lambipol)
Antipsychotica bij manie:
Klassieke” antipsychotica (bv. Haldol, Cisordinol)
“Atypische” antipsychotica (bv. Risperdal, Zyprexa, Seroquel)
Antidepressiva bij depressie:
Tricyclische antidepressiva (bv. Anafranil, Sarotex)
Moderne antidepressiva (bv. Prozac, Seroxat, Efexor)
MAO-remmers (bv. Nardelzine, Aurorix)
![Page 67: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/67.jpg)
Medicatie bij de bipolaire stoornis
Stemmings-stabilisatoren
Antipsychotica bij manie
Antidepressiva bij depressie
Benzodiazepinen tegen angst, onrust en slaapproblemen:
Kalmerende middelen (bv. Seresta, Valium, Xanax, Rivotril)
Slaapmiddelen (bv. Normison, Loramet, Stillnoct, Imovane)
![Page 68: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/68.jpg)
Indicatie voor Medicamenteuze
Prophylaxe: Richtlijn NVvP 2008 Aantal Episoden ?
Tweede Episode Derde Episode
Positieve Familiegeschiedenis
en/of
Ernstige Episode
ja
Prophylaxe overwegen
geen Prophylaxe
Prophylaxe geïndiceerd
Eerste (Manische) Episode
ja
nee nee
Nolen et al., 2008
Positieve Familiegeschiedenis
en/of
Ernstige Episode
![Page 69: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/69.jpg)
Medicatie bij de bipolaire stoornis
![Page 70: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/70.jpg)
Medicatie bij de bipolaire stoornis
Lithium is nog steeds eerste keuze voor de profylactische
behandeling en heeft een anti-suïcide effect
![Page 71: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/71.jpg)
Medicatie bij de bipolaire stoornis
Lithium is nog steeds eerste keuze voor de profylactische
behandeling en heeft een anti-suïcide effect
Valproaat (Depakine) en carbamazepine (Tegretol) zijn een
goed alternatief
![Page 72: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/72.jpg)
Medicatie bij de bipolaire stoornis
Lithium is nog steeds eerste keuze voor de profylactische
behandeling en heeft een anti-suïcide effect
Valproaat (Depakine) en carbamazepine (Tegretol) zijn een
goed alternatief
Moderne antipsychotica zijn effectief tegen manie en
leiden waarschijnlijk niet tot depressie
![Page 73: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/73.jpg)
Medicatie bij de bipolaire stoornis
Lithium is nog steeds eerste keuze voor de profylactische
behandeling en heeft een anti-suïcide effect
Valproaat (Depakine) en carbamazepine (Tegretol) zijn een
goed alternatief
Moderne antipsychotica zijn effectief tegen manie en
leiden waarschijnlijk niet tot depressie
Lamotrigine is effectief tegen de bipolaire depressieen
leidt waarschijnlijk niet tot (hypo)manie
![Page 74: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/74.jpg)
Medicatie bij de bipolaire stoornis
Lithium is nog steeds eerste keuze voor de profylactische
behandeling en heeft een anti-suïcide effect
Valproaat (Depakine) en carbamazepine (Tegretol) zijn een
goed alternatief
Moderne antipsychotica zijn effectief tegen manie en
leiden waarschijnlijk niet tot depressie
Lamotrigine is effectief tegen de bipolaire depressie en
leidt waarschijnlijk niet tot (hypo)manie
Antidepressiva zijn effectief tegen bipolaire depressie
maar kunnen leiden tot (hypo)manie
![Page 75: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/75.jpg)
Medicatie bij de bipolaire stoornis
Bij veel mensen met een bipolaire stoornis is (op den duur)
een combinatie van verschillende medicijnen nodig om
klachten te voorkomen of te behandelen.
![Page 76: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/76.jpg)
Medicatie bij de bipolaire stoornis
Bij veel mensen met een bipolaire stoornis is (op den duur)
een combinatie van verschillende medicijnen nodig om
klachten te voorkomen of te behandelen.
De thans beschikbare behandelingen zijn weliswaar voor
veel, maar niet voor alle patiënten effectief, en is
verder onderzoek noodzakelijk.
![Page 77: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/77.jpg)
Effect van psycho-educatie
![Page 78: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/78.jpg)
![Page 79: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/79.jpg)
![Page 80: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/80.jpg)
Psychotherapie is stoornis gericht (ziektemodel)
Psychoeducatie is een kernonderdeel
In principe altijd in combinatie met farmacotherapie
Psychotherapie bij de bipolaire
stoornis
![Page 81: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/81.jpg)
Groeps psychoeducatie
Cognitieve therapie (CGT)
Interpersoonlijke / sociale ritme therapie (IP/SRT)
Family Focussed Treatment (FFT)
Psychotherapie bij de bipolaire
stoornis
![Page 82: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/82.jpg)
Opstoten voorkomen
• Medicatie innemen
– Verander nooit zonder overleg
– Een goede behandeling duurt levenslang
– Bespreek vragen, onzekerheden
• Steun en begeleiding
• Eerste Hulp Bij Opstoten
• Een stabiel leven leiden
![Page 83: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/83.jpg)
Opstoten voorkomen
• Medicatie innemen
• Steun en begeleiding
– Psycho-educatie
– Gespreksbegeleiding
– Relatie –en Familiebegeleiding
– Zelfhulp (Ups & Downs; Similes)
• Eerste Hulp Bij Opstoten
• Een stabiel leven leiden
![Page 84: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/84.jpg)
Opstoten voorkomen
• Medicatie innemen
• Steun en begeleiding
• Eerste Hulp Bij Opstoten
– NOODPLAN
• Een stabiel leven leiden
![Page 85: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/85.jpg)
Wat zijn voor mij belastende (sociale) omstandigheden? 1. 2. Wat zijn mijn vroege signalen van (hypo)manie? Wat merk ik zelf? Wat merkt een ander? 1. 1. 2. 2. Actieplan bij (hypo)manie Wat doe ik zelf? Wat doet een ander? 1. 1. 2. 2. Medicijn 1: Gebruiksadvies: Medicijn 2: Gebruiksadvies: Wat zijn mijn signalen van ernstige manie? Wat merk ik zelf? Wat merkt een ander? 1. 1. 2. 2.
Actieplan bij ernstige manie Wat doe ik zelf? Wat doet een ander? 1. 1. 2. 2. Medicijn 1: Gebruiksadvies: Medicijn 2: Gebruiksadvies: Wie kan/mag/moet wat doen? Naam 1: mag/moet Naam 2: mag/moet
Noodplan
Manie
![Page 86: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/86.jpg)
Opstoten voorkomen
• Medicatie innemen
• Steun en begeleiding
• Eerste Hulp Bij Opstoten
• Een stabiel leven leiden – Eigen stressbronnen leren kennen
– Rekening houden met beperkingen
– Respecteer je biologische klok • Slaap-waak hygiëne
– Regelmaat • Ook vrije tijd en sociale contacten
![Page 87: Bipolaire stoornis & Depressie](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070222/613d79d3736caf36b75dc6a9/html5/thumbnails/87.jpg)
VRAGEN ?